ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ 1.1,1.2ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΨΗΝΑΣ ΑΛΕΞΙΑ ΠΑΝΤΟ Α3

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ-ΟΡΟΣ Η ανθρώπινη οικογένεια είναι μια θεσμοθετημένη βιο-

κοινωνική μονάδα που αποτελείται από δύο τουλάχιστον ενήλικα άτομα μη συγγενικά εξ αίματος που έχουν συζευχθεί καθώς και τέκνα αυτών, η καλούμενη έτσι και "πυρηνική οικογένεια". Ελάχιστες λειτουργίες αυτών των ομάδων πυρήνων είναι η παροχή ικανοποίησης και ελέγχου των αναγκών του θυμικού συμπεριλαμβανομένων και των σεξουαλικών σχέσεων- καθώς και η διατήρηση μιας "κοινωνικό-πολιτιστικής" κατάστασης για την ανατροφή και ομαλή κοινωνικοποίηση των κατιόντων μελών της . Κάθε λοιπόν ομάδα που συγκροτείται με τον παραπάνω τρόπο και ταυτόχρονα επιτελεί τις παραπάνω ελάχιστες λειτουργίες καλείται "οικογένεια". Η διάρθρωση της δομής, της κάθε οικογένειας, που σχετίζεται τυπικά μέσω της συγγένειας ή της ιδιοκτησίας και όπως έχει εξελιχθεί αυτή μέχρι σήμερα, περιλαμβάνει διάφορους "τύπους" οικογένειας που αναλύονται παρακάτω.

ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ Πυρηνική οικογένεια: αποτελεί την κύρια μορφή

οικογένειας. Δη-μιουργείται με το γάμο και αποτελεί-ται από τους συζύγους μόνο ή από τους συζύγους και τα παιδιά τους.

ΜΟΝΟΓΟΝΕΙΚΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ Με τον όρο «μονογονεϊκή οικογένεια» εννοούμε την

οικογένεια, στην οποία υπάρχουν παιδιά κάτω των 18 ετών που έχουν μόνο έναν γονέα, είτε γιατί ο άλλος γονέας απεβίωσε, είτε λόγω διαζυγίου ή γιατί ο γονέας δεν παντρεύτηκε ποτέ. Ας αποφύγουμε αυτή τη μορφή οικογενείας όσο είναι στο χέρι μας για το καλό του παιδιού.

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΧΩΡΙΣ ΓΑΜΟ Οικογένεια χωρίς γάμο: αποτελείται από

ζευγάρια που συζούν, με ή χωρίς παιδιά.

ΕΚΤΕΤΑΜΕΝΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ Εκτεταμένη οικογένεια: αποτελείται από

τρεις ή περισσότερες γενιές που ζουν στο ίδιο σπίτι (π.χ. παππούς, γιαγιά, γονείς, παιδιά).

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗΣτην προϊστορική εποχή, πριν την εμφάνιση του αρότρου, ηγετική θέση στην οικογένεια είχε η γυναίκα (μητριαρχία). Η γυναίκα είχε την αποκλειστική μέριμνα στην αγωγή και στην ανατροφή των παιδιών και όλοι τη σέβονταν και την εκτιμούσαν. Την εποχή της μητριαρχίας τα παιδιά έπαιρναν το όνομα της μη-τέρας, ενώ η περιουσία περνούσε στις κόρες. Με την εμφάνιση του αρότρου η εξουσία περνά στον άνδρα (πατριαρχία), αφού η γυναίκα δεν έχει τη σωματική δύναμη για να οργώνει. Η γυναίκα θεωρείται κατώτερη, υποτάσσεται στις απαιτήσεις του άνδρα και περιορίζεται στις οικιακές εργασίες και στην ανατροφή των παιδιών.

Στην αρχαία Ελλάδα επικρατούσε η πατριαρχική οικογένεια. Τη μεγάλη πατριαρχική οικογένεια αποτελούσαν οι γέροντες γονείς με τους στενούς συγγενείς, τους υπηρέτες και τους βοηθούς με τις οικογένειές τους. Αρχηγός και υπεύθυνος για την οργάνωση και τη διαχείριση του σπιτιού ήταν ο άνδρας. Η θέση της γυναίκας ποίκιλε ανάλογα με τον τόπο. Για παράδειγμα, στην αρχαία Αθήνα η γυναίκα ήταν όλη τη μέρα κλεισμένη στο σπίτι και ασχολούνταν με τις δουλειές του σπιτιού και την ανατροφή των παιδιών. Αντίθετα, στην αρχαία Σπάρτη η γυναίκα είχε απεριόριστη ελευθερία, τύγχανε του ίδιου σεβασμού με τον άνδρα, μορφωνόταν και είχε γνώμη για όλα τα θέματα. Στην Κρήτη και στην Κύπρο αρχηγός της οικογένειας ήταν η γυναίκα (μητριαρχία).

Στη Ρωμαϊκή εποχή ο άνδρας ήταν αρχηγός της οικογένειας και είχε απόλυτη εξουσία πάνω στη γυναίκα και στα παιδιά του.

ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ Η σημερινή οικογένεια των δύο εργαζομένων, δεν μπορεί

λοιπόν, να μας θυμίσει αρκετά από την παραδοσιακή ελληνική οικογένεια, λίγων μόλις ετών πριν. Ο ρόλος της συζύγου – μητέρας, αφήνει πλέον περιθώρια και για τη δική της επαγγελματική καταξίωση, δημιουργώντας αυτό που ονομάζουμε οικογένεια διπλής σταδιοδρομίας. Καλείται η μητέρα, να ενισχύσει οικονομικά την οικογένεια, και ταυτόχρονα μέσα από την εργασία της αισθάνεται δραστήρια και ολοκληρωμένη. Η σχέση της με τα παιδιά παραμένει ακόμη δυνατή, αφού όλες οι μελέτες μαρτυρούν ότι η γυναίκα- μητέρα δεν κατέχει υψηλές θέσεις στην παραγωγική διαδικασία και έτσι περισσεύει ακόμη λίγος χρόνος για τα παιδιά. Το δόσιμο και η προσφορά της ακόμη και σήμερα στα παιδιά της δεν μπορούν να κοστολογηθούν, διαθέτει εργατοώρες από τις πλέον πολύτιμες, αφού είναι και αγαποώρες μαζί. Παρόμοια εναλλαγή ρόλων εμφανίζεται όμως και στον άντρα, ο οποίος μπορεί να είναι όχι μόνο σύζυγος, πατέρας, φίλος των παιδιών, σύντροφος, αλλά πλέον και βοηθός στην καθημερινή λειτουργία του σπιτιού.

ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ Με τον όρο Αγροτική κοινωνία

χαρακτηρίζεται γενικά μία κοινωνία της οποίας κυρίαρχη δραστηριότητα είναι αγροτική. Μια τέτοια κοινωνία μπορεί να εμφανίζεται ολόκληρη αυτούσια ή τμήμα μιας ευρύτερης βιομηχανοποιημένης ή ακόμα μια προβιομηχανική κοινωνία, η τελευταία προσδιορίζεται περισσότερο ιστορικά.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Τα βασικά χαρακτηριστικά που παρουσιάζει μια αγροτική κοινωνία είναι:

Μόνιμη εγκατάσταση στην ύπαιθρο. Οικογενειακές αγροτικές δραστηριότητες. Εκμετάλλευση σχετικά μικρών ιδιόκτητων

αγροτεμαχίων. Δευτερεύουσες απασχολήσεις σε επαγγέλματα

υπαίθρου, που επιτρέπουν όμως την αυτοσυντήρηση. Οικονομικές εξαρτήσεις από αστικά κέντρα. Έντονη τοπική προσκόλληση στη γη, στα έθιμα και

στις πολιτιστικές αξίες του τόπου εγκατάστασης. Η οικογένεια αποτελεί την κεντρική κοινωνική ομάδα.

ΑΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ Στην αστική οικογένεια ένα μέλος, το παιδί,

αποκτά ξαφνικά πρωταρχικό ρόλο. Πάνω σε αυτό βασίζεται ο γάμος και η δημιουργία της οικογένειας. Οι επιδιώξεις και οι φιλοδοξίες δύο ατόμων που αποφασίζουν να ζήσουν μαζί εναποτίθενται σε ένα τρίτο. Στο παιδί. Αυτή η παιδοκεντρική αντίληψη του γάμου και της οικογένειας εξυπηρετεί τη βασική ανάγκη για σταθεροποίηση της οικογενειακής ενότητας που οι νέες συνθήκες ζωής απειλούσαν με διάλυση.

Η παιδοκεντρικότητα εκφράζεται μέσα από την υπερβολική προσήλωση στην προσπάθεια για τη μόρφωση των παιδιών, την αγωνία και την πίεση για την επίδοση στο σχολείο. Οι γονείς ζουν μέσα από τα παιδιά τους. Μου έφερε καλούς βαθμούς, μας απογοήτευσε. Η αναγγελία των βαθμών των πανελληνίων αποτελεί εθνική επέτειο…τεράστιο μέρος του οικογενειακού εισοδήματος ξοδεύεται στην εκπαίδευση του παιδιού. Ο μύθος πληρώνεται. Τα παιδιά φεύγουν. Οι γονείς μένουν μόνοι στα 40-45…διαζύγια και χωρισμοί.

ΣΥΓΓΕΝΕΙΑ ΕΞ ΑΙΜΑΤΟΣ Η συγγένεια εξ αίματος, είναι η συγγένεια

που έχουν τα άτομα που είτε τα ίδια, είτε οι προγόνοι τους προήλθαν από κάποιο κοινό άτομο.

Τέτοιες συγγένειες είναι για παράδειγμα:♦ τα αδέλφια,♦ τα ξαδέλφια,♦ οι γονείς,♦ οι παπούδες - γιαγιάδες,♦ τα εγγόνια,

ΣΥΓΓΕΝΕΙΑ ΕΞ ΑΓΧΙΣΤΕΙΑΣ Συγγένεια εξ αγχιστείας είναι η συγγένεια που έχουν δύο άτομα

όχι εξ αίματος, δηλαδή να προέλθουν από κάποιο κοινό άτομο, αλλά η συγγένεια αυτή που δημιουργήθηκε πχ μετά από γάμο.

Για παράδειγμα, συγγένεια εξ αγχιστείας έχουμε αν:

ο αδερφός μου παντρευτεί την Παναγιώτα.

Τότε, εγώ με την Παναγιώτα γινόμαστε συγγενείς εξ αγχιστείας, ο αδερφός μου γίνεται συγγενής εξ αγχιστείας με τους συγγενείς της, οι γονείς μας αντίστοιχα, και πάει λέγοντας.

Πχ ο πατέρας μας αποκτάει αυτού του είδους τη συγγένεια με τον πατέρα της Παναγιώτας και γενικά όλοι μας γινόμαστε έτσι.

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ

Η διαμόρφωση και η διαπαιδαγώγηση του χαρακτήρα - και συγκεκριμένα ενός παιδιού - είναι αρκετά σοβαρή αλλά και δύσκολη υπόθεση. Κυρίως είναι κάτι για το οποίο δεν υπάρχουν πρότυπα ν' ακολουθήσουν οι γονείς ούτε κάποιες ρητές συμβουλές να εφαρμόσουν. Για τον κάθε γονιό η στάση που θα ακολουθήσει για να διαπαιδαγωγήσει όσο το δυνατόν καλύτερα τα παιδιά του, εξαρτάται από τις ηθικές αρχές με τις όποιες έχει μεγαλώσει και από τις ιδιαιτερότητες του χαρακτήρα του και η στάση αυτή πρέπει να ελίσσεται και να εναλλάσσεται ανάλογα με την προσωπικότητα του κάθε παιδιού καθώς και με τις ανάγκες της ηλικίας του

Οι γονείς πρέπει να συνειδητοποιήσουν από τη στιγμή της γέννησης των παιδιών τους ότι ο ρόλος τους στην αγωγή τους είναι πολύ σημαντικός για την μετέπειτα νοητική, συναισθηματική, ηθική και ψυχολογική ανάπτυξη των παιδιών.

Αυτό σημαίνει ότι οι γονείς πρέπει με υπευθυνότητα και σύνεση να αντιμετωπίζουν τα προβλήματα αγωγής που παρουσιάζονται στις διάφορες περιόδους ανάπτυξης του παιδιού, εφαρμόζοντας κοινή πορεία διαπαιδαγώγησης μετά από ουσιαστικό διάλογο.

Αυτή η κοινή πορεία διαπαιδαγώγησης θα 'ρθει όταν ανάμεσα στους γονείς υπάρχει ισοτιμία και ισοδυναμία ρόλων, όταν και οι δύο γονείς θεωρούν ισάξιους του εαυτούς τους ως προς την ανατροφή των παιδιών τους, όταν τα καθήκοντα μοιράζονται εξίσου στον πατέρα αλλά και στην μητέρα, χωρίς να υπάρχουν στερεότυπα ότι η μητέρα π.χ. είναι υπεύθυνη για την αγωγή των παιδιών ή ότι ο πατέρας είναι αυτός που θα φροντίσει την παροχή υλικών αγαθών στην οικογένεια.

Και οι δύο γονείς πρέπει να είναι παρόντες σ' όλες τις φάσεις ανάπτυξης των παιδιών τους, προσφέροντας σημαντική καθοδήγηση και αγωγή, η οποία διέπεται από δημοκρατισμό, φιλελευθερισμό και διάλογο, χωρίς να υπάρχει αυταρχισμός και έλλειψη ελευθερίας στην έκφραση του παιδιού.

Από όλα αυτά βγαίνει το συμπέρασμα ότι οι σημερινοί γονείς έχουν πολλές υποχρεώσεις κι ευθύνες έναντι των παιδιών τους. Η όσο γίνεται σωστή ανατροφή τους είναι πολύ δύσκολη και απαιτεί σωστούς χειρισμούς και ιδιαίτερη στάση απέναντι στα προβλήματα των παιδιών.

Ο γονιός παρέχει φροντίδα και αγάπη αλλά το παιδί χρειάζεται πολύ περισσότερα από αυτά. Χρειάζεται μια καλή βάση για την ανάπτυξή του, και ένα καλό στήριγμα για τα όσα προβλήματά του και την ομαλή ένταξή του στην κοινωνία.

ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ Η βιολογική αποστολή περιλαμβάνει την

κάλυψη αναγκών όπως είναι η τροφή, η στέγη, η υγεία, η εκπαίδευση και η ψυχαγωγία.

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ Η συναισθηματική αποστολή είναι να εξασφαλίσουν

στο παιδί τους ασφάλεια, σταθερότητα, αν του προσφέρουν αγάπη, στοργή και ενδιαφέρον.

Έτσι θα γίνει άνθρωπος ήρεμος και χαρούμενος, ανεξάρτητος, με εμπιστοσύνη στον εαυτό του, ικανός να ανταπεξέρχεται στις μελλοντικές δυσκολίες και στα προβλήματα της ζωής.

ΜΕΡΙΚΗ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Μερική υποκατάσταση γίνεται για λίγες

ώρες. Παππούς- γιαγιά, μπέιμπι σίτερ.

ΟΛΙΚΗ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Ολική υποκατάσταση.Η υιοθεσία, η αναδοχή,

τα ιδρύματα παιδικής μέριμνας ή ιδρύματα οικογενειακής στήριξης και προστασίας αποτελούν παραδείγματα ολικής υποκατάστασης.

Τίμα τον πατέρα σου και την μητέρα σου, ίνα ευ σοι γένηται και

ίνα μακροχρόνιος γένη επί της γης.

ΤΕΛΟΣ