1

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

∆ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΘΕΜΑ 1ο Αυτή την ιστορία τη λέω πάντα, την έχω γράψει και πολλοί από σας την έχετε ακούσει χιλιάδες φορές, µ’ αρέσει όµως τόσο πολύ. Στο µάθηµα της Αγάπης ένα κορίτσι είπε ένα βράδυ: «Ξέρω γιατί απελπίζοµαι τόσο συχνά. Είναι γιατί θέλω να µε αγαπούν όλοι κι αυτό δεν είναι ανθρωπίνως δυνατόν. Θα µπορού-σα να είµαι το πιο ζουµερό, το πιο γευστικό, το πιο συναρπαστικό ροδάκινο του κόσµου και να προσφέροµαι σε όλους. Υπάρχουν όµως άνθρωποι που είναι αλλεργικοί στα ροδάκινα. Αυτοί θα θελήσουν ίσως να γίνω µπανάνα». Πόσο συχνά δε γινόµαστε µπανάνες για άλλους, που θέλουν ροδάκινα! Τι θλιβερή φρουτοσαλάτα. Είναι προτιµότερο να πεις στον άλλο: «Λυπάµαι πολύ που δεν µπορώ να είµαι µπανάνα, θα το ‘θελα πολύ να ήµουνα µπανάνα για σένα. Βλέπεις όµως, είµαι ροδάκινο». Και ξέρετε τι θα συµβεί; Αν περιµένετε αρκετά, θα βρείτε κάποιον που του αρέσουν τα ροδάκινα. Και µετά θα µπορείτε να ζήσετε σαν ροδάκινο κι όχι σαν µπανάνα. Σκεφτείτε χάσιµο ενέργειας που έχει κανείς προσπαθώντας να γίνει µπανάνα όταν είναι ροδάκινο! «Όταν αγαπάς, κινδυνεύεις να µην έχει ανταπόκριση η αγάπη σου». ∆εν είναι κακό αυτό. Αγαπάς για ν’ αγαπάς, κι όχι για να πάρεις ανταπόδοση – αυτό δεν είναι αγάπη. «Όταν ελπίζεις, κινδυνεύεις να πονέσεις». Και «Όταν δοκιµάζεις, κινδυνεύεις να αποτύχεις». Κι όµως πρέπει να ρισκάρεις, γιατί η µεγαλύτερη ατυχία στη ζωή είναι να µη ρισκάρεις τίποτε. Όποιος δε ρισκάρει τίποτε, δεν κάνει τίποτε, δεν έχει τίποτε και δεν είναι τίποτε. Μπορεί ν’ αποφεύγει τον πόνο και τη λύπη, αλλά δε µαθαίνει, δε νιώθει, δεν αλλάζει, δεν αναπτύσσεται, δε ζει και δεν αγαπά. Είναι δούλος αλυσοδεµένος µε τις βεβαιότητες και τους εθισµούς του. Έχει ξεπουλήσει το µεγαλύτερο αγαθό του, την ατοµική του ελευθερία. Μόνο ο άνθρωπος που ρισκάρει είναι ελεύθερος. 1. «Λυπάµαι πολύ που δεν µπορώ να είµαι µπανάνα, θα το ‘θελα πολύ να ήµουνα µπανάνα για σένα. Βλέπεις όµως, είµαι ροδάκινο». Μπορείτε να εξηγήσετε αυτή τη φράση του κειµένου; 2. «Αυτή την ιστορία….είναι ροδάκινο». Στην πρώτη παράγραφο του κειµένου να εντοπίσετε τα βασικά δοµικά της µέρη.

(2,5 Μονάδες)

2

ΘΕΜΑ 2ο Στις παρακάτω προτάσεις να αναγνωρίσετε τη διάθεση και τη φωνή των υπογραµµισµένων ρηµάτων. α) Οι γονείς του εργάζονται πολύ. β) Κοιµάται όλη µέρα. γ) Οι γείτονές µας έχτισαν ένα πολύ ωραίο σπίτι. δ) Αυτό το σπίτι πουλιέται. ε) Ο φίλος µου κοιτάζεται όλη µέρα στον καθρέφτη.

(2,5 Μονάδες) ΘΕΜΑ 3ο Να γίνει πλήρης συντακτική ανάλυση στις παρακάτω προτάσεις και να χαρακτηριστούν τα ρήµατα (µεταβατικά-αµετάβατα, µονόπτωτα-δίπτωτα). α) Ο Γιώργος ανακοίνωσε σε όλους µε καµάρι την απόφασή του. β) Θέλω να µιλάς ευγενικά. γ) Οι Έλληνες πολέµησαν µε αυταπάρνηση. δ) ∆ανείζω χρήµατα σε φίλους µου.

(2,5 Μονάδες) ΘΕΜΑ 4ο Να αντικαταστήσετε τις υπογραµµισµένες λέξεις µε συνώνυµές τους: 1. ∆ε χρησιµοποιώ τον ορθόδοξο τρόπο δηµιουργίας. 2. Η µουσική µου δεν πατάει σε εικόνες. 3. Τι τον καθοδηγεί είναι άγνωστο. 4. Η µουσική µου έχει σχέση µε τα ερεθίσµατα που κάθε φορά λαµβάνω.

(2,5 Μονάδες) ΘΕΜΑ 5ο Να αναπτύξετε σε δύο παραγράφους µε τη µορφή της αιτιολόγησης το θέµα: «Πώς θα ήταν η ζωή σας χωρίς φίλους;»

(10 Μονάδες)

3

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 1ου ∆ΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΘΕΜΑ 1ο 1. Η φράση αυτή του κειµένου φανερώνει ότι κάθε άνθρωπος αφενός θα πρέπει να αποδέχεται τους φίλους του όπως είναι και αφετέρου να µην αλλάζει βασικά στοιχεία του χαρακτήρα του, για να είναι αρεστός στους άλλους. Χαρακτηριστική είναι η λαϊκή φράση «δέξου τον φίλο σου µε τα ελαττώµατα του». Μόνο τότε δηµιουργούνται αληθινές φιλίες. 2. ∆οµικά µέρη της παραγράφου: Θεµατική περίοδος: «Αυτή την ιστορία τη λέω πάντα, την έχω γράψει και πολλοί από σας την έχετε ακούσει χιλιάδες φορές, µ’ αρέσει όµως τόσο πολύ.» Σχόλια: «Στο µάθηµα της Αγάπης …….κι όχι σαν µπανάνα.» Κατακλείδα: «Σκεφτείτε χάσιµο ενέργειας που έχει κανείς προσπαθώντας να γίνει µπανάνα όταν είναι ροδάκινο!» ΘΕΜΑ 2ο α) εργάζονται: Ενεργητική ∆ιάθεση / Παθητική Φωνή β) κοιµάται: Ουδέτερη ∆ιάθεση / Παθητική Φωνή γ) έχτισαν: Ενεργητική ∆ιάθεση / Ενεργητική Φωνή δ) πουλιέται: Παθητική ∆ιάθεση / Παθητική Φωνή ε) κοιτάζεται: Μέση ∆ιάθεση / Παθητική Φωνή ΘΕΜΑ 3ο α) Ρ.= ανακοίνωσε (µεταβατικό, δίπτωτο) Υ.= ο Γιώργος Αντ. άµεσο= την απόφαση / Αντικ. έµµεσο= σε όλους β) Ρ.= θέλω (µεταβατικό, µονόπτωτο) Υ.= εγώ Αντικ.= να µιλάς γ) Ρ.= πολέµησαν (αµετάβατο) Υ.= οι Έλληνες δ) Ρ.= δανείζω (µεταβατικό, δίπτωτο) Υ.= εγώ Αντικ. άµεσο= χρήµατα / Αντικ. έµµεσο= σε φίλους ΘΕΜΑ 4ο 1. ακολουθώ 2. στηρίζεται 3. οδηγεί/εµπνέει 4. δέχοµαι/εισπράττω

4

ΘΕΜΑ 5ο Ο άνθρωπος από την αρχαιότητα, έδινε µεγάλη σηµασία στη φιλία και συνδεόταν φιλικά ακόµη και µε τα ζώα. Οι αρχαίοι µας πρόγονοι πίστευαν ότι για να είναι κανείς µόνος θα πρέπει να είναι θηρίο ή Θεός. Έτσι δικαιολογείται ο χαρακτηρισµός για τον άνθρωπο, «κοινωνικό ον»! Αφενός, οι φίλοι είναι πολύτιµοι, γιατί µας βοηθούν να γνωρίσουµε καλύτερα τον εαυτό µας και να ελέγξουµε τη συµπεριφορά µας προκειµένου να µην τους απογοητεύσουµε. Αφετέρου, οι φιλικές σχέσεις είναι µοναδικές, γιατί οι φίλοι είναι άνθρωποι τους οποίους έχουµε επιλέξει και τους αγαπούµε, επειδή έχουµε πολλά κοινά µαζί τους. Έτσι, µπορούµε να τους εµπιστευόµαστε, γιατί γνωρίζουµε ότι είναι άξιοι να τους εκµυστηρευτούµε τα µυστικά µας. Οι φίλοι όµως είναι σηµαντικοί και γιατί µπορούµε να τους συµβουλευτούµε, όταν αντιµετωπίζουµε δυσκολίες ή διλήµµατα, ενώ µπορούµε να ακούσουµε και την κριτική τους, γιατί ξέρουµε ότι θέλουν το καλό µας. Η φιλία είναι απαραίτητη για τον άνθρωπο, σε όποια ηλικία και αν βρίσκεται. Χωρίς αυτή η ζωή µας θα ήταν µονότονη και ανιαρή. Ο άνθρωπος θα ένιωθε κενός και δεν θα απολάµβανε έντονα συναισθήµατα. ∆εν θα είχε κανένα να πει τα προβλήµατα του. Αν και η φιλία περνάει κρίση στη σύγχρονη εποχή, εξακολουθεί να παίζει κυρίαρχο ρόλο στη ζωή του ανθρώπου. Τέλος η φιλία είναι απαραίτητα για άλλον ένα λόγο. Μέσω της δηµιουργίας φίλων, ο άνθρωπος επιβεβαιώνεται ότι είναι αρεστός στους άλλους, γιατί τους συγγενείς απλώς τους έχεις, ενώ τους φίλους τους κερδίζεις!

5

∆ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΘΕΜΑ 1ο Το ελληνικό σχολείο δέχεται αµείλικτη κριτική εξαιτίας των ποικίλων προβληµάτων που αναφύονται στο χώρο. Έτσι, λοιπόν, κρίνεται επιτακτική η ανάγκη αναβάθµισής του. Οι αλλαγές στα εκπαιδευτικά προγράµµατα πρέπει να γίνουν στόχος της εκπαίδευσης, ώστε να παρέχουν στο µαθητή γνώσεις χρήσιµες και όχι ο µαθητής να ασχολείται µε αντικείµενα που δεν του παρέχουν ουσιαστική γνώση. Το πρόγραµµα, λοιπόν, θα πρέπει να υποστηρίζει την εθνική µας παιδεία, να αναδεικνύει και να αξιοποιεί τη συνολική πνευµατική µας περιουσία, να στηρίζει, όµως, και τις πανανθρώπινες αξίες. Πρέπει, όµως, στις σύγχρονες επιστηµονικές και πνευµατικές κατακτήσεις να µπορεί να παρακολουθεί τις εξελίξεις και τους ρυθµούς της προόδου. Σκοπός της είναι να καλλιεργεί την αγάπη για την πατρίδα και το σεβασµό για τις άλλες πατρίδες. Η νοσηρή αγάπη για την πατρίδα, η προγονολατρεία, ο εθνικισµός, η ξενοφοβία και η εθνική αλαζονεία δεν έχουν θέση στο σύγχρονο ελληνικό σχολείο, γιατί συγκρούονται µε τη βαθύτερη ουσία του ελληνισµού και υπονοµεύουν την πρόοδο της πατρίδας µας. Επίσης, θα ήταν σωστό να περιοριστούν οι εξετάσεις που ευνοούν την αποστήθιση, τον ανταγωνισµό, τη βαθµοθηρία, ενώ παράλληλα φορτώνουν τα παιδιά µε άγχος. Το Ελληνικό Σχολείο, επίσης, δεν πρέπει να περιφρονεί την τεχνολογία. Ο τεχνοκρατικός προσανατολισµός είναι κατακριτέος, πρέπει, όµως να αφήσουµε έξω από το σχολείο τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και τα οπτικοακουστικά µέσα; Ο άνθρωπος πρέπει να γνωρίζει να τα χειρίζεται, ώστε να γίνει ανεξάρτητος στο µέλλον και να µην κινδυνεύει να υποταχθεί στην πιο χυδαία χρήση τους. Το σύγχρονο σχολείο θα πρέπει να βοηθάει το νέο άνθρωπο να δηµιουργεί σωστή προσωπικότητα και να τον γαλουχεί µε τις αξίες του ανθρωπισµού και του πατριωτισµού και να µην παράγει νεόπλουτους της µάθησης, που έχουν την ίδια κίβδηλη ευγένεια µε τους νεόπλουτους του χρήµατος, όπως γράφει και ο Σεφέρης. 1. Να αναφερθείτε µε συντοµία στις αλλαγές που πρέπει να γίνουν στο σύγχρονο σχολείο, όπως παρουσιάζονται στο κείµενο. 2. «Επίσης…χυδαία χρήση τους». Να εντοπίσετε στη συγκεκριµένη παράγραφο του κειµένου τις συνδετικές λέξεις που συµβάλλουν στη συνοχή της.

(2,5 Μονάδες) ΘΕΜΑ 2ο Να συµπληρώσετε τον πίνακα µε τους υπόλοιπους βαθµούς παραθετικών.

6

Θετικός βαθµός Συγκριτικός βαθµός Υπερθετικός βαθµός πιο επιεικής σαφέστατο Το πιο απλό ειλικρινής

(2,5 Μονάδες)

ΘΕΜΑ 3ο Στις παρακάτω προτάσεις να εντοπίσετε τους επιρρηµατικούς προσδιορισµούς και να βρείτε τι δηλώνουν σε κάθε περίπτωση καθώς και τη µορφή τους. α) Τα µαρτύρησε όλα από το φόβο του. β) Μας υποδέχτηκε µε µεγάλη χαρά. γ) Πήγε στο εξωτερικό για να σπουδάσει. δ) Όπου και να πάει τον αναγνωρίζουν, γεγονός που τον ενοχλεί. ε) Τους κοιτούσε όλους θυµωµένος.

(2,5 Μονάδες) ΘΕΜΑ 4ο Να αναγνωρίσετε τις παρακάτω σύνθετες λέξεις ως προς το είδος τους (παρατακτικά, προσδιοριστικά, κτητικά, αντικειµενικά). α) επιβλέπω: β) µερόνυχτο: γ) καλότυχος: δ) πικραµύγδαλο: ε) καντηλανάφτης:

(2,5 Μονάδες) ΘΕΜΑ 5ο Υποστηρίζεται ότι στο σχολείο του µέλλοντος η τεχνολογία καλείται να διαδραµατίσει σηµαντικό ρόλο. Σε δυο παραγράφους να αναπτύξετε ποια µπορεί να είναι η θετική και ποια η αρνητική επίδραση της τεχνολογίας στους µαθητές.

(10 Μονάδες)

7

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 2ου ∆ΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΘΕΜΑ 1ο 1. Το θέµα στο οποίο αναφέρεται το κείµενο είναι οι αλλαγές που επιβάλλεται να γίνουν στο σύγχρονο σχολείο. Σύµφωνα µε το συγγραφέα η ανάγκη αναβάθµισής του κρίνεται αναγκαία προκειµένου ο µαθητής να κερδίζει από το σχολείο ουσιαστικές γνώσεις. Αρχικά το πρόγραµµα σπουδών πρέπει να µεταδίδει στους µαθητές βασικές αξίες όπως την αγάπη για την πατρίδα και να εξαλείφει φαινόµενα όπως ο ρατσισµός ή ο εθνικισµός. Παράλληλα το σχολείο πρέπει να περιορίσει τις εξετάσεις που καλλιεργούν την παπαγαλία και τη βαθµοθηρία και να εντάξει στους κόλπους του την τεχνολογία που θα διευκολύνει αρκετά τη διδασκαλία. Τέλος, το σχολείο οφείλει να συµβάλλει στη δηµιουργία ολοκληρωµένων προσωπικοτήτων που θα ενσωµατωθούν οµαλά στην κοινωνία. 2. Οι συνδετικές λέξεις που συµβάλλουν στη συνοχή της παρα-γράφου είναι οι εξής: επίσης, ενώ, όµως, ώστε. ΘΕΜΑ 2ο

Θετικός βαθµός Συγκριτικός βαθµός Υπερθετικός βαθµός επιεικής πιο επιεικής Ο πιο επιεικής σαφές σαφέστερο σαφέστατο απλό Πιο απλό Το πιο απλό ειλικρινής ειλικρινέστερος ειλικρινέστατος

ΘΕΜΑ 3ο α) από το φόβο του= επιρρηµατικός προσδιορισµός της αιτίας (εµπρόθετος) β) µε χαρά= επιρρηµατικός προσδιορισµός του τρόπου (εµ-πρόθετος) γ) για να σπουδάσει= επιρρηµατικός προσδιορισµός του σκο-πού (δευτερεύουσα πρόταση) δ) Όπου και να πάει= επιρρηµατικός προσδιορισµός του το-που (δευτερεύουσα πρόταση) ε) θυµωµένος= επιρρηµατικός προσδιορισµός του τρόπου (µετοχή) ΘΕΜΑ 4ο α) επιβλέπω: προσδιοριστικό σύνθετο β) µερόνυχτο: παρατακτικό σύνθετο γ) καλότυχος: κτητικό σύνθετο δ) πικραµύγδαλο: προσδιοριστικό σύνθετο ε) καντηλανάφτης: αντικειµενικό σύνθετο

8

ΘΕΜΑ 5ο

Η χρήση της τεχνολογίας και κυρίως των ηλεκτρονικών υπολογιστών µπορεί να δώσει µια νέα πνοή στη διδασκαλία προκειµένου να βγει από τα παραδοσιακά της στερεότυπα. Με τη βοήθεια της τεχνολογίας οι µαθητές θα έχουν τη δυνατότητα όχι µόνο να δέχονται τη γνώση αλλά οι ίδιοι να συµµετέχουν ενεργά στην ανακάλυψή της. Μέσω του διαδικτύου θα µπορούν να ερευνούν και να αναζητούν γνώσεις, παραδείγµατα και να επιλύουν µε δηµιουργικό τρόπο ποικίλες ασκήσεις τόσο φιλολογικές όσο και µαθηµατικές. Έτσι, οι µαθητές θα εξοικειωθούν µε τις νέες τεχνολογίες και θα είναι σε θέση να τις χρησιµοποιήσουν και µελλοντικά µε ευκολία στον εργασιακό τους χώρο. Παράλληλα το διαδίκτυο θα τους προσφέρει τη δυνατότητα της επικοινωνίας και της ανταλλαγής ιδεών και απόψεων µε άλλους µαθητές είτε της ίδιας χώρες είτε από χώρες του εξωτερικού. Σηµαντικός βέβαια θα είναι και ο ρόλος του δασκάλου, ο οποίος σε καµία περίπτωση δεν καταργείται. Αντίθετα, θα είναι ο µεσολαβητής ανάµεσα στο µαθητή και το τεχνολογικό µέσο και θα είναι αυτός που θα τον καθοδηγεί στη σωστή χρήση του κάνοντας έτσι την τηλεκπαίδευση ένα από τα βασικά εργαλεία της τάξης. Παρόλ’ αυτά η χρήση της τεχνολογίας θα πρέπει να γίνει µε σύνεση προκειµένου να µη θέσει στο περιθώριο την ουσιαστική διδασκαλία. Μια από τις επιφυλάξεις που υπάρχουν σχετικά µε τη µεγάλη χρήση της τεχνολογίας στην εκπαίδευση είναι ότι η εικόνα µε τη δύναµη που ασκεί µπορεί να απορροφά και να καθηλώνει το µαθητή µε αποτέλεσµα να τον κάνει παθητικό δέκτη που αποδέχεται πληροφορίες χωρίς να κρίνει. Ακόµη υπάρχει και ο κίνδυνος ο µαθητής να συνηθίσει στις έτοιµες πληροφορίες και να επιδιώκει στο εξής το εύκολο αφού οι λύσεις θα βρίσκονται µε ευκολία χωρίς τη χρήση της δικής του σκέψης. Γι’ αυτό λοιπόν είναι ανάγκη η εισαγωγή της τεχνολογίας στην εκπαίδευση να γίνει βαθµιαία και πάνω απ’ όλα µε µέτρο.

9

∆ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΘΕΜΑ 1ο Εάν ο Ιονέσκο στο θέατρο του «παραλόγου» έγραψε τον Ρινόκερο, εµείς στη σύγχρονη Ελλάδα παίζουµε το έργο στ’ αλήθεια. Γιατί, πράγµατι, έχουµε καταντήσει µια χώρα γεµάτη από ρινόκερους. Από παχύδερµα που δεν ενοχλούνται από τίποτα, που δεν ενδιαφέρονται για τίποτα και που ζουν µόνο για την τροφή τους. Το τραγικό δε είναι ότι κάθε µέρα βλέπουµε γύρω µας τους ρινόκερους να πληθαίνουν και κάθε µέρα βλέπουµε τους ανθρώπους µας να γίνονται και αυτοί ρινόκεροι. Με µόνη διαφορά την ταχύτητα µεταµορφώσεώς τους. Γιατί άλλοι γίνονται ρινόκεροι σε λίγες µέρες και άλλοι χρειάζονται µερικά χρόνια. Η ρινοκερίτις αυτή –γιατί για ασθένεια πρόκειται- είναι επιδηµική και µεταδίδεται από…τα «µίντια». Τα οποία έχουν κατορθώσει να δηµιουργήσουν το κατάλληλο «περιβάλλον», ώστε όχι µόνο να αναπτύσσονται τα µικρόβια της ρινοκερίτιδος, αλλά και να µεταδίδονται και να διαχέονται σε όλη τη χώρα. […] […] Και φυσικά τα «µίντια» σκορπάνε αφειδώς µεγάλες δόσεις του «ιού». «Σίριαλ» -οι γνωστές «σαπουνόπερες»-, «talk shows», αγχωτικές ειδήσεις, καταστροφολογίες, τηλεπαιχνίδια,»αθλητικές συναντήσεις», δηµιουργούν το κατάλληλο περι-βάλλον µέσα στο οποίο ο «ιός» αναπτύσσεται και µεταδίδεται, ενώ και ο οργανισµός των ανθρώπων εξασθενεί και γίνεται ευκολότερα ευάλωτος. Έτσι ο απλός πολίτης ζει συνεχώς σε ένα κλίµα αγωνίας, άγχους, αβεβαιότητας βλέποντας γύρω του έναν κόσµο που του δηµιουργούν τα «µίντια». Έναν κόσµο φανταστικό, που είτε τον καλεί όπως η Κίρκη για να τον µεταβάλει σε χοίρο, είτε τον απωθεί και τον φοβίζει. Και στις δύο όµως περιπτώσεις τον αναγκάζει να στραφεί προς τον εαυτό του. Όχι, βέβαια, για να ενδοσκοπηθεί, αλλά για να «κουρνιάσει». […] 1. Ποιο είναι τα χαρακτηριστικά της ασθένειας που ο χρονογράφος ονοµάζει ρινοκερίτιδα; Ποιοι είναι οι φορείς της ρινοκερίτιδας; 2. «Και φυσικά…για να κουρνιάσει». Με ποιο τρόπο αναπτύσσεται η συγκεκριµένη παράγραφος; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

(2,5 Μονάδες) ΘΕΜΑ 2ο Να αναγνωρίσετε το είδος των δευτερευουσών επιρρηµατικών προτάσεων .

10

1. Ενώ οι γιατροί του είπαν να κόψει το τσιγάρο, αυτός καπνίζει σα φουγάρο. 2. Ενώ διάβαζε, ένιωσε µια δυσφορία. 3. Αν ενδιαφέρεσαι για µένα και αν θέλεις το καλό µου, σε παρακαλώ να µην επανέλθεις σε αυτό το θέµα. 4.Με θύµωσε τόσο πολύ που παραφέρθηκα.

(2,5 Μονάδες) ΘΕΜΑ 3ο Στις παρακάτω προτάσεις να εντοπίσετε τις µετοχές και να τις χαρακτηρίσετε ως προς το είδος και το συντακτικό τους ρόλο. α) Πηγαίνοντας στο σχολείο, συνάντησα έναν παλιό µου συµµαθητή. β) Έτσι που τον κοιτούσα, φαινόταν πολύ γερασµένος. γ) Νοµίζοντας πως έχει δίκιο, άρχισε να διαµαρτύρεται. δ) Οι διανοούµενοι είναι εργάτες του πνεύµατος. ε) Μας κοιτούσε στενοχωρηµένος.

(2,5 Μονάδες) ΘΕΜΑ 4ο Βία: γράψτε όσα περισσότερα σύνθετα και παράγωγα µπορείτε να σκεφτείτε.

(2,5 Μονάδες) ΘΕΜΑ 5ο Υποθέστε ότι σας ζητούν να υποβάλλετε στο Συνήγορο του Παιδιού µια αναφορά (τριών παραγράφων) στην οποία θα περιγράφετε τα σοβαρότερα προβλήµατα που αντιµετωπίζετε τόσο στην καθηµερινή σας ζωή όσο και στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο ζείτε.

(10 Μονάδες)

11

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 3ου ∆ΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΘΕΜΑ 1ο 1. Ο χρονογράφος ονοµάζει ρινοκερίτιδα το φαινόµενο της αδιαφορίας και της αποµόνωσης των ανθρώπων της σηµερινής κοινωνίας. Τέτοιοι άνθρωποι δεν ενοχλούνται από τίποτα και ενδιαφέρονται µόνο για τον εαυτό τους. Η ασθένεια της ρινοκερίτιδας µεταδίδεται από τα µίντια, τα οποία µε ποικίλες εκποµπές γεµίζουν τον τηλεθεατή αγωνία, άγχος, αβεβαιότητα για τον κόσµο που τον περιβάλλει, µε αποτέλεσµα να κλείνεται στον εαυτό του. 2. Η συγκεκριµένη παράγραφος αναπτύσσεται µε παραδείγµατα, γιατί ο χρονογράφος αναφέρεται στα είδη των εκποµπών (σίριαλ, σαπουνόπερες, talk shows, αγχωτικές ειδήσεις, καταστροφολογίες, τηλεπαιχνίδια, αθλητικές συναντήσεις) τις οποίες µεταδίδουν τα µίντια και µέσω των οποίων αιχµαλωτίζουν τον θεατή σε ένα φανταστικό κόσµο. ΘΕΜΑ 2ο 1.Ενώ οι γιατροί του είπαν: ∆ευτερεύουσα επιρρηµατική εναντιωµατική πρόταση. 2. Ενώ διάβαζε: ∆ευτερεύουσα επιρρηµατική χρονική πρόταση. 3.Αν ενδιαφέρεσαι για µένα και αν θέλεις το καλό µου: ∆ύο δευτερεύουσες επιρρηµατικές υποθετικές προτάσεις. 4.που παραφέρθηκα: ∆ευτερεύουσα επιρρηµατική αποτελεσµατική πρόταση. ΘΕΜΑ 3ο α) πηγαίνοντας= επιρρηµατική, χρονική µετοχή. Λειτουργεί ως επιρρηµατικός προσδιορ. στο Ρ.= συνάντησα β) γερασµένος= επιθετική µετοχή. Λειτουργεί ως κατηγορού-µενο λόγω του συνδετικού ρήµ.= φαινόταν γ) νοµίζοντας= επιρρηµατική, αιτιολογική µετοχή. Λειτουργεί ως επιρρηµατικός προσδιορ. στο Ρ.= έχει δ) οι διανοούµενοι= επιθετική µετοχή. Λειτουργεί ως υποκ. του ρήµ.= είναι ε) στενοχωρηµένος= επιρρηµατική, τροπική µετοχή. Λει-τουργεί ως επιρρηµατικός προσδιορ. στο Ρ.= κοιτούσε ΘΕΜΑ 4ο Σύνθετα: βιαιοπραγία, βιαιοπραγώ, παραβιάζω, παραβίαση, απαραβίαστος, βεβιασµένος, εκβιάζω Παράγωγα: βίαιος, βιαιότητα, βιάζω, βιασµός, βίαια, αβίαστος

12

ΘΕΜΑ 5ο Είµαι ένας/µια µαθητής/τρια της Β΄ τάξης του Γυµνασίου σε µια µεγάλη πόλη. Παρότι η ηλικία αυτή θεωρείται ξέγνοιαστη, εγώ και οι συµµαθητές µου αντιµετωπίζουµε πολλά προβλήµατα. Το κοινό πρόβληµα όλων των µαθητών είναι ο φόρτος εργασίας. Το πρόγραµµα του σχολείου απαιτεί πολλές ώρες διάβασµα, όχι µόνο όταν είµαστε εκεί, αλλά και όταν φεύγουµε από αυτό. Επιπλέον, σχεδόν όλοι µας παρακολουθούµε το απόγευµα µαθήµατα ξένης γλώσσας. Αν σε αυτά προσθέσουµε και τις άλλες δραστηριότητές µας, όπως κάποιο άθληµα ή ωδείο καταλαβαίνει κανείς ότι είµαστε απασχοληµένοι κυριολεκτικά όλη την ηµέρα. Βέβαια, άµεση συνέπεια αυτών των υπερβολικών απαιτήσεων είναι η έλλειψη ελεύθερου χρόνου και το άγχος. Χρειαζόµαστε χρόνο, για να γνωρίσουµε νέους φίλους, να ασχοληθούµε µε πολιτιστικές δραστηριότητες, να µορφωθούµε κοινωνικά. Όµως, ακόµα κι αν είχαµε ελεύθερο χρόνο, δε θα µπορούσαµε να τον αξιοποιήσουµε δηµιουργικά, αφού το περιβάλλον γύρω µας δε βοηθά για κάτι τέτοιο. Ένα από τα κυριότερα προ-βλήµατα είναι η έλλειψη ελεύθερων χώρων. Οι πλατείες και οι χώροι µε πράσινο είναι λίγοι, µε αποτέλεσµα να αναγκαζόµαστε να περνάµε όλη τη µέρα µέσα στο σπίτι. Επιπλέον, όλα αυτά τα αυτοκίνητα που κυκλοφορούν δυσχεραίνουν τις µετακινήσεις µας, αφού µε το ποδήλατο ή πεζοί διαρκώς κινδυνεύουµε. Τέλος, δεν οργανώνονται πολιτιστικές δραστηριότητες µε τις ο-ποίες θα µας δινόταν η ευκαιρία να καλλιεργηθούµε. Έτσι, περιοριζόµαστε στο οικογενειακό και στενό φιλικό µας περιβάλλον και αποξενωνόµαστε από την κοινωνία. Εκτός από όλα αυτά, η υποβάθµιση του περιβάλλοντος στην πόλη είναι αισθητή. Ατµοσφαιρική ρύπανση, υπερβολικός θόρυβος και σκουπίδια δεν αποτελούν καταλληλότερες συνθήκες για να ζήσει ένα παιδί. Κατ’ αρχάς επιβαρύνεται η υγεία µας. ∆εύτε-ρον, υποβαθµίζεται η ποιότητα ζωής µας. ∆εν έχουµε τη δυνατότητα να έρθουµε σε επαφή µε τη φύση και να χαλαρώσουµε. Έτσι, δηµιουργούνται δυσάρεστα συναισθήµατα, όπως ανία και µελαγχολία. Θεωρούµε, λοιπόν, ότι είναι ανάγκη να βελτιωθούν οι συνθήκες ζωής µας, εφόσον είναι δικαίωµά µας να ζούµε σε ένα καθαρό, ανθρώπινο και πολιτισµένο περιβάλλον, όπου οι δραστηριότητες που θα αναλαµβάνουµε θα είναι ανάλογες µε την ηλικία και τα ενδιαφέροντά µας.

13

∆ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ [ΠΡΟΣ ΕΞΑΣΚΗΣΗ] ΘΕΜΑ 1ο Στην Ελλάδα η τηλεόραση κάνει τα πρώτα της βήµατα το 1966, µε ένα κανάλι, και λίγα νοικοκυριά θα νιώσουν τη µαγεία του «σπιτικού κινηµατογράφου». Από την εποχή της παρεΐστικης τηλεθέασης στα καφενεία και στα σπίτια φίλων έως σήµερα, την πολυκαναλική κοινωνία, πολλά έχουν αλλάξει΄ κυρίως έχει αλλάξει η σχέση µας µε αυτό το µέσο που οι ειδικοί το αποκαλούν το κατεξοχήν Μέσο Μαζικής Επικοινωνίας ή Ενηµέρωσης. Σήµερα, όλα σχεδόν τα νοικοκυριά στις δυτικές χώρες έχουν τουλάχιστον µία τηλεόραση, ενώ πολλά πλέον διαθέτουν και δύο και τρεις τηλεοπτικές συσκευές, διασκορπισµένες σε διάφορα δωµάτια του σπιτιού… Αυτό και µόνο το γεγονός δείχνει πόσο πολύ έχει εισβάλει στη ζωή µας µια οικιακή συσκευή, η οποία όχι µόνο µας ψυχαγωγεί, αλλά µας πληροφορεί, µας µαθαίνει, µας δείχνει πώς θα είµαστε στον αφρό των ηµερών. Εµείς, πιστοί απέναντί της, της αφιερώνουµε τουλάχιστον δύο ώρες τη µέρα, αφού τη θεωρούµε το σηµαντικότερο µέσο ψυχαγωγίας, αφού οι εκποµπές της γίνονται σηµείο αναφοράς, αφού τα πρόσωπά της γίνονται δικά µας. Και όµως, αυτός ο κόσµος, ο βουτηγµένος στην απέραντη απελπισία ή στην ανεξήγητη αισιοδοξία και τρέλα, εξακολουθεί να µην είναι ο αληθινός, ο δικός µας κόσµος. Εξακολουθεί να είναι ένας κόσµος όπου εµείς δεν έχουµε παρά µόνο ένα µέσο αντίδρασης και άρνησης, το ζάπινγκ και το µαύρισµα της οθόνης. Για αν µην έχουµε λοιπόν «Έγχρωµη TV, ασπρόµαυρη ζωή», ας µετατρέψουµε αυτό το µαγικό κουτί σε εργαλείο γνώσης και γνωριµίας µε τον Άλλο, τον Κόσµο έξω και γύρω από εµάς. 1. Πώς αντιλαµβάνεστε την φράση «Έγχρωµη TV, ασπρόµαυρη ζωή»; 2. «Από την εποχή…αφρό των ηµερών». Στη συγκεκριµένη παράγραφο του κειµένου να εντοπίσετε τα δοµικά της µέρη καθώς και τις συνδετικές λέξεις και φράσεις που συµβάλλουν στη συνοχή της.

(2,5 Μονάδες) ΘΕΜΑ 2ο Στις παρακάτω προτάσεις να αναγνωρίσετε τη διάθεση, τη χρονική βαθµίδα και το ποιόν ενεργείας των ρηµάτων. α) ∆εν ενδιαφέρεσαι για τίποτα. β) Αυτό το σπίτι πουλιέται.

14

γ) Ο γιατρός έχτισε ωραίο σπίτι. δ) Σε ποιο κοµµωτήριο χτενίζεσαι; ε) Ο Γιάννης εργάζεται πολύ. στ) Στενοχωρήθηκα µε την αποτυχία σου.

(2,5 Μονάδες) ΘΕΜΑ 3ο Στις παρακάτω προτάσεις να κάνετε πλήρη συντακτική ανάλυση εντοπίζοντας, ρήµα, υποκείµενο, αντικείµενο και να χαρακτηρίσετε τα ρήµατα (µεταβατικά-αµετάβατα, µονόπτωτα-δίπτωτα). α) Ο φίλος µου δουλεύει όλη µέρα µε τον πατέρα του. β) Ο µαθητής επέστρεψε το βιβλίο στη βιβλιοθήκη του σχολείου. γ) Έφυγε νευριασµένος µετά το συµβάν. ε) ∆ώσε σ’ εµένα τα χρήµατα.

(2,5 Μονάδες) ΘΕΜΑ 4ο Να εντοπίστε το είδος στο οποίο ανήκει καθεµιά από τις παρακάτω σύνθετες λέξεις. νυχτολούλουδο: παντοπώλης: µακρυµάλλης: αναβοσβήνω: γαλαζοαίµατος:

(2,5 Μονάδες) ΘΕΜΑ 5ο Αποφασίζετε να γράψετε ως πρόεδρος του δεκαπενταµελούς, µια επιστολή διαµαρτυρίας προς τον διευθυντή του σχολείου σας εκθέτοντας του τα παράπονά της µαθητικής κοινότητας για τα ενδοσχολικά προβλήµατα και τις λύσεις που προτείνετε εσείς (σε τρεις παραγράφους).

(10 Μονάδες)