Πολιτιστικό Πρόγραμμα :μελέτη ολόκληρου λογοτεχνικού

έργου

«Κόκκινη κλωστή δεμένη … παραμύθι ν’ αρχινίσει»

«Παραμύθι χωρίς όνομα»Πηνελόπη Δέλτα

Υπεύθυνες προγράμματος :

Στογιάννη Ευαγγελία ΠΕ02Νάννου Αικατερίνη ΠΕ02 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΠΝΟΧΩΡΙΟΥ ΚΟΖΑΝΗΣ ΣΧ. ΕΤΟΣ 2012-2013

Ομάδα εργασίας Μιχαηλίδου Ευανθία Μουρατίδης Ζώης Πετρίδου Ευγενία Ποσινακίδης Σάββας Σαββουλίδης Κωνσταντίνος Σαρηγιαννίδου Παναγιώτα-Ειρήνη Τεντσογλίδης Κωνσταντίνος Τσαντεκίδου Ελένη Τσαουσίδου Βασιλική

Στην τελική παρουσίαση οι μαθήτριες : Μιχαηλίδου Ευανθία,

Σαρηγιαννίδου Παναγιώτα-Ειρήνη, Τσαουσίδου

Βασιλική

Π. Δέλτα Ο άνθρωπος, η συγγραφέας

Γεννήθηκε το 1874 στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, κόρη του επιχειρηματία Εμμ. Μπενάκη. Το 1895 παντρεύτηκε στην Αθήνα, όπου είχε μετακομίσει, τον

πλούσιο Φαναριώτη έμπορο Στέφανο Δέλτα. Το 1905 επέστρεψαν στην Αλεξάνδρεια, όπου η Πηνελόπη γνώρισε

τον Ίωνα Δραγούμη, υποπρόξενο εκεί της Ελλάδας, με τον οποίο αναπτύσσεται ένας μεγάλος, αλλά πλατωνικός έρωτας.

Το 1916 εγκαταστάθηκαν μόνιμα στην Αθήνα, όπου ο πατέρας της είχε εκλεγεί δήμαρχος και ανέπτυξαν στενή φιλία με τον Ελ. Βενιζέλο. 27 Απριλίου 1941, ημέρα κατά την οποία τα γερμανικά στρατεύματα εισβάλλουν στην Αθήνα, η Π. Δέλτα αυτοκτονεί με δηλητήριο και πεθαίνει στις 2 Μαΐου 1941.

Άνοιξε το δρόμο στη δημιουργία της παιδικής λογοτεχνίας και μάλιστα στο παιδικό ιστορικό μυθιστόρημα.

Οι δύο μεγάλοι καημοί στη ζωή της : το παιδί και η πατρίδα «ήθελε μια νέα άνθηση του ελληνισμού και τους Έλληνες με ρωμαλέο, πατριωτικό φρόνημα, έτοιμους για εθνικές θυσίες».

Στα έργα προέχει η ελληνικότητα του περιεχομένου, η εξυπηρέτηση εθνικών σκοπών, ο πατριωτισμός, η παιδαγωγική και η ηθική κατήχηση των νέων.

Διδάχτηκε την ελληνική γλώσσα μέσα από «στεγνά» βιβλία, κακογραμμένα, με αποτέλεσμα μια απογοητευτική γλωσσική εμπειρία. Γι’ αυτό η ίδια συνειδητοποιεί : «Αν θέλω να πω πράγματα στα παιδιά που να τα καταλαβαίνουν, πρέπει να τους τα πω στη γλώσσα που μιλούν από το πρωί ως το βράδυ με τη μάνα τους και αναμεταξύ τους» και επιπλέον ότι η έλλειψη βιβλίων για παιδιά και η καθαρεύουσα είναι οι βασικές αιτίες της εκπαιδευτικής κατάντιας.

Ο γάμος της με τον Σ. Δέλτα τη φέρνει σε επαφή με τους δημοτικιστές (Τριανταφυλλίδης, Δελμούζος, Γληνός), οι οποίοι πίστευαν ότι η ανάταση του έθνους θα έρθει με τη γλωσσική μεταρρύθμιση.

Ο ανεκπλήρωτος έρωτας της ζωής της, Ίων Δραγούμης, ήταν επίσης υπέρμαχος της δημοτικής. Μέσα από τα έργα της λοιπόν περνά μηνύματα, διδάσκει ιστορία, αλλά και αγωνίζεται για την καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας : «γλώσσα πλούσια, ευγενική, πολιτισμένη» . Ο αυστηρός τύπος της δημοτικής δεν τη βρίσκει σύμφωνη : «για μένα η δημοτική είναι μέσο, όχι σκοπός»

Έργα της Πηνελόπης Δέλτα

Το «Παραμύθι χωρίς όνομα» Το ιστορικό πλαίσιο

1830 : δημιουργία ανεξάρτητου ελληνικού κράτους που περιλαμβάνει την Πελοπόννησο, τη Στερεά Ελλάδα και τις Κυκλάδες.

Ακολουθούν όλο το 19ο αι. προσπάθειες για την απελευθέρωση των αλύτρωτων περιοχών (Μεγάλη Ιδέα).

1893 : Η Ελλάδα χρεοκοπεί (εποχή Χαρίλαου Τρικούπη).

1897: ελληνοτουρκικός πόλεμος που καταλήγει σε ταπεινωτική ήττα για την Ελλάδα και επιβολή Διεθνούς Οικονομικού ελέγχου.

Την εποχή αυτή το ελληνικό κράτος «παράδερνε ανάμεσα στην ταπείνωση, την υπανάπτυξη, την αγραμματοσύνη και ανέχεια των πολιτών, την ανικανότητα και την ιδιοτέλεια των ηγετών του».

1909 : κίνημα στο Γουδί, ως αντίδραση για την κατάντια, πολιτική, στρατιωτική, πνευματική και οικονομική των Ελλήνων, που οδηγεί το Βενιζέλο στην εξουσία. Έτσι αρχίζει η προσπάθεια αναδιοργάνωσης της χώρας.

Με το αίτημα του κινήματος στο Γουδί για αναδιοργάνωση της χώρας συντάχθηκε και η Πηνελόπη Δέλτα.

Είναι η εποχή που γράφεται το «Παραμύθι χωρίς Όνομα» (1910), ένα πολιτικό παραμύθι για μια παραμυθένια πατρίδα.

Η Δέλτα με την πένα της καυτηριάζει «το κατάντημα και την κακομοιριά των Ρωμιών», αλλά και «οραματίζεται μια ιδεατή εικόνα της Ελλάδας».

«Με χτυπητά χρώματα μάς ζωγραφίζει την Ελλάδα κατρακυλισμένη στο βυθό της διαφθοράς, έτσι που πονείς» τονίζει σε επιστολή του ο Α. Δελμούζος προς τη συγγραφέα.

Ο Ι. Καμπανέλλης που διασκεύασε το έργο (1959) γράφει γι΄αυτό : « Όταν η Δέλτα, έγραφε το «Παραμύθι χωρίς όνομα» ίσως να ενόμιζε πως έγραφε ένα βιβλίο για παιδιά. Ασφαλώς το βιβλίο της διαβάζεται και αγαπιέται από τα Ελληνόπουλα όσο κανένα άλλο. Να, όμως που το παραμύθι της το διαβάζουμε και μεγάλοι και εξακολουθεί να έχει την ίδια γοητεία. Όλα κινούνται σ’ έναν κόσμο παραμυθιού, που όμως έχει αντίκρισμα σε αλήθεια και αυτό δίνει στο παραμύθι ομορφιά και ζωντάνια που δε θα πάψουν ποτέ να συγκινούν ».

Η ίδια η πατριδολάτρισσα συγγραφέας εξηγούσε την πρόθεση και το συμβολισμό του Παραμυθιού σ’ ένα γράμμα προς τον Αλ. Δελμούζο : «Ο βασιλιάς Αστόχαστος είναι το σιχαμένο καθεστώς, το βασιλόπουλο ο νέος ελληνισμός, όπως θα τον ήθελα, εκείνος που θα ζητήσει μέσα του να βρει τη δύναμη για να αναγεννηθεί, όχι έξω, όχι ρίχνοντας στον ένα και στον άλλο τις δικές του, τις ίδιες τις αμαρτίες».

Παραμύθι χωρίς ΌνομαΠ. Δέλτα

Σε μια φανταστική χώρα, «τη χώρα

των Μοιρολάτρων», βασιλιάς είναι ο Αστόχαστος και

βασίλισσα η Παλάβω.

Ο γιος τους ονομάζεται

Συνετός και οι κόρες τους Ζήλιω,

Πικρόχολη και Ειρηνούλα.

Ο Αστόχαστος έχει αναλάβει τη

διακυβέρνηση της χώρας από τον πατέρα του, το γέρο Συνετό.

Όμως, πολύ γρήγορα την οδηγεί στην

απόλυτηκατάρρευση, στην

οικονομική χρεοκοπία,

στην αδυναμία επιβίωσης,

ενώ οι άνθρωποι έχουν αρχίσει να

εγκαταλείπουν τον τόπο τους.

Το ίδιο το βασιλόπουλο

απογοητευμένο αποφασίζει να πάρει την αδερφή του και

να ξενιτευτεί. Στο δρόμο για την

ξενιτιά συναντά τυχαία την Κυρά-Φρόνηση που τον πείθει να μείνει, να γνωρίσει το λαό

και ν’ αγωνιστεί για την αναδιοργάνωση

του κράτους.Το κράτος επιβιώνει

χάρη στην οικονομική βοήθεια από τα γειτονικά

βασίλεια.

Μια μέρα όμως αντί για δόση

οικονομικής βοήθειας, φτάνει ένα καλάθι με μια γαϊδουροκεφαλή.

Μετά από αυτό η θλίψη και η

αγανάκτηση του Βασιλόπουλου το

οδηγεί στην απόφαση να

ξεπλύνει τη ντροπή και να αναστήσει

το κράτος.Η προσπάθεια του

Συνετού ξεκινά, όμως συναντά

εμπόδια και συγκρούεται με

τους αξιωματούχους και

όσους άλλους εκμεταλλεύονται

τομπάχαλο που είχε

προκαλέσει η διοίκηση του πατέρα του

για το προσωπικό τους συμφέρον.

Ο Δικαστής που ανήκει σ’ αυτούς,

φεύγει απ’ τη χώρα και πείθει το θείο

Βασιλιά να εκστρατεύσει εναντίον του διαλυμένου

βασιλείου με τη σιγουριά ότι θα το

κατακτήσει. Ο Συνετός όμως εμπνέει πίστη και

εμπιστοσύνη στο λαό του, ο οποίος

ξεσηκώνεται με θάρρος και

ενθουσιασμό και κατατροπώνει τον

εισβολέα. Ξεκινά η

αναδιοργάνωση του κράτους.

«Παραμύθι χωρίς όνομα»

Μια πολιτική αλληγορία για την εποχή του και όχι μόνο

Ένα πολυεπίπεδο έργο όπου η μαγεία του φανταστικού συνυπάρχει με τη σύλληψη του πραγματικού

Με κάθε ανάγνωση προκύπτει μια νέα διάσταση, ένας νέος συμβολισμός, μια νέα οπτική.

Έτσι … Οι μικροί αναγνώστες

διαβάζουν το παραμύθι και μεταφέρονται σε μια χώρα φανταστική, όπου οι άνθρωποί της ξέφυγαν για λίγο από τον καλό δρόμο, το δρόμο της αρετής, αλλά επειδή ευτυχώς πάντα στα παραμύθια υπάρχει η δύναμη του καλού, όλα ξαναμπαίνουν στη θέση τους για να ζήσουν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα.

Για τους μεγάλους αναγνώστες όμως … το παραμύθι θα μιλήσει στην καρδιά και στο μυαλό και εκεί έχει να πει πολλά, κάθε φορά και περισσότερα …

Τα πρόσωπα – οι χαρακτήρεςΤα πρόσωπα του παραμυθιού μας είναι, κατά τον Παλαμά, «τύποι» . «Το καθένα συνοψίζει μια συνολική κατάσταση» καλή ή κακή, θετική ή αρνητική.Τα ονόματα σε προϊδεάζουν, έχουν συμβολικό χαρακτήρα, συνοψίζουν το χαρακτήρα των ανθρώπων που τα φέρουν.Καλοί ή κακοί, οι ήρωες της Πηνελόπης είναι πραγματικοί, χτες .... σήμερα … αύριο …

Με σοφία και σύνεση κυβερνά τη χώρα του και την οδηγεί σε ευημερία. Αυτή την ευτυχισμένη χώρα παραλαμβάνει ο

γιος του ο Αστόχαστος με τη γυναίκα του, βασίλισσα

Παλάβω.

Βασιλιάς ΣυνετόςΒασιλιάς Συνετός

Οκνηρός, επιπόλαιος, ανεύθυνος, ενδιαφέρεται για εφήμερες απολαύσεις, ζει με χλιδή και πολυτέλεια και οδηγεί σύντομα τη χώρα σε διάλυση.

Απομονωμένος όμως στο παλάτι, αποκομμένος από το λαό, αρνείται ή δε μπορεί να δει την πραγματικότητα, τη μιζέρια και διαφθορά στην οποία οδηγήθηκε η χώρα.

Καταδέχεται να παρακαλάει για ξένη βοήθεια, για το προσωρινό και προσωπικό του βόλεμα.

Ενοχλείται πρόσκαιρα από την προσβολή με τη γαϊδουροκεφαλή, αλλά δεν έχει ούτε την αξιοπρέπεια, ούτε το σθένος να υψώσει ανάστημα και αφήνεται στη γελοιοποίηση.

Βασιλιάς Αστόχαστος

Η απόλυτη εμπιστοσύνη στους ανθρώπους του παλατιού αποδεικνύεται ολέθρια. Ο ίδιος, αξιολύπητος για την άγνοιά του, αφελής ακόμη και όταν αντιλαμβάνεται ότι «οι άνθρωποί του» έπαιξαν εις βάρος του, τον χρησιμοποίησαν για προσωπικά οφέλη, παρουσιάζεται ανίκανος να πάρει την κατάσταση στα χέρια του, να επιρρίψει ευθύνες, να τιμωρήσει και εγκαταλείπει το λαό ανυπεράσπιστο στα αρπακτικά, μέσα και έξω από τη χώρα.

Άβουλος, ανίκανος, «μικρός και λίγος» για τα «μεγάλα και ωραία», για αξίες και ιδανικά.

Το όνομά του «Αστόχαστος» σε απόλυτη ταύτιση με το χαρακτήρα του.

Βασίλισσα Παλάβω Τεμπέλα, επιφανειακή, ενδιαφέρεται

και αυτή για την καλοπέραση και τις υλικές απολαύσεις. Η γοητεία της εξουσίας από τη μια, η αρρώστια της ωραιοπάθειας από την άλλη, την οδηγούν να μην είναι σε θέση να συλλάβει τη σοβαρότητα όσων συμβαίνουν γύρω της.

Φαντασμένη και ψωροπερήφανη, αρνείται να δει τον ξεπεσμό και την κατάντια επιμένοντας στη μεγαλομανία της : τι κι αν δεν έχουν να φαν και ζητιανεύουν, τι κι αν φορούν κουρελιασμένα ρούχα, τι κι αν τους γελοιοποιούν, αυτή δε συνειδητοποιεί την πραγματικότητα, αξιολύπητη και ανάξια σύντροφος του βασιλιά.

Κόρες : Πικρόχολη και Ζήλιω

Οι δύο από τις τρεις κόρες του βασιλιά : χωρίς ενδιαφέροντα, χωρίς ευθύνες, όλη μέρα μαλώνουν μεταξύ τους για ασήμαντους λόγους. Φωνές, φασαρίες, προστριβές είναι όλη τους η ζωή. Δεν έχουν μάθει να προβληματίζονται για τίποτα, έτσι δεν είναι σε θέση να αντιληφθούν όσα διαδραματίζονται γύρω τους.

Φταίει η αλαζονεία, η αγραμματοσύνη, η μεγαλομανία, για να φτάσουν να κατακρίνουν την αδερφή τους όταν καταπιάνεται με δουλειές ; «Άνθρωποι ταπεινοί και χυδαίοι» σχολιάζει η μία. Αξιολύπητες ! Τι κρίμα ! Δεν αντιλαμβάνονται ότι ταπεινές και χυδαίες είναι οι ίδιες.

Μια εξωτερική επέμβαση όμως φέρνει την αλλαγή και γι΄αυτές.

Πανουργάκος Ο αρχικαγκελάριος του παλατιού Τον χαρακτηρίζει ό,τι λέει το

όνομά του : πονηριά, ατιμία, κλεψιά.

Εκμεταλλεύεται τη θέση του και την εμπιστοσύνη του βασιλιά, για να εξυπηρετήσει τα προσωπικά του συμφέροντα. Αναίσχυντος, ανήθικος, χωρίς ενδοιασμούς, κατασπαταλά το δημόσιο χρήμα.

Προδότης αξιών, προδότης της πατρίδας … η θεία Δίκη δεν αργεί να έρθει γι’ αυτόν.

Αρχιστράτηγος Μασκαρόπουλος

Ανήκει και αυτός στους

ανθρώπους του παλατιού που ξεπουλούν κρατική περιουσία.

Εκμεταλλεύεται και αυτός την απόλυτη εμπιστοσύνη του βασιλιά, την άγνοια και την κουταμάρα του, για να εξυπηρετήσει προσωπικές φιλοδοξίες και συμφέροντα, χωρίς ηθικούς φραγμούς.

Δικαστής Λαγόκαρδος Ανάξιος να υπηρετήσει το

υψηλό λειτούργημα που κατέχει. Το προσωπικό όφελος κατευθύνει τις αποφάσεις και τις επιλογές του. Και η δικαιοσύνη καταρρέει …

Ανήθικος και τελικά προδότης, αφού συνεργάζεται με τους εχθρούς του τόπου του. Και όταν η αλήθεια αποκαλύπτεται δεν έχει την ειλικρίνεια να ζητήσει ταπεινά συγγνώμη.

Λιγόψυχος, ψεύδεται μέχρι την τελευταία στιγμή. Η τιμωρία σκληρή, αλλά είναι αυτή που του αξίζει.

Θείος - Βασιλιάς• Είναι ο άρχοντας σε γειτονικό βασίλειο της

χώρας των Μοιρολάτρων. Ο βασιλιάς Αστόχαστος του ζητά βοήθεια για να ανταπεξέλθει στις οικονομικές δυσκολίες, αλλά ακόμη και αν στο παρελθόν το αίτημά του ικανοποιήθηκε, αυτή τη φορά εισπράττει την άρνηση με έναν προσβλητικό, αλλά και συμβολικό τρόπο : το δώρο - γαϊδουροκεφαλή αποδεικνύει την περιφρόνηση, τη γελοιοποίηση, την απαξίωση, ό,τι ταιριάζει στο βασιλιά Αστόχαστο που είναι ανάξιος να διαχειριστεί τα του τόπου του.

• Και όχι μόνο αυτό, αλλά σύντομα ο θείος βασιλιάς εκδηλώνει τις επεκτατικές του διαθέσεις μπροστά στην αδυναμία του γειτονικού βασιλείου να συγκρατήσει την κατάπτωση και την παρακμή. Εξαπολύει επίθεση και όταν αντιλαμβάνεται ότι το αποτέλεσμα δεν είναι το αναμενόμενο οργίζεται και απογοητεύεται. Αργότερα επιχειρεί να εκμεταλλευτεί τη δύναμη που ανέκτησε το βασίλειο προτείνοντας γάμο του βασιλόπουλου με την κόρη του. Πρόκειται για άνθρωπο φιλόδοξο και καιροσκόπο.

Ξάδερφος Βασιλιάς• Βασιλεύει και αυτός σε γειτονικό

βασίλειο, φαίνεται ότι και αυτός έχει βοηθήσει πολλές φορές τον Αστόχαστο βασιλιά· αυτή τη φορά οργίζεται και αρνείται τονίζοντας ότι αντίθετα από τον Αστόχαστο φροντίζει να αξιοποιεί την περιουσία του βασιλείου του, ενισχύοντας και επεκτείνοντας τις δυνάμεις του. Το τελευταίο δώρο – βοήθεια αποδεικνύει επίσης την περιφρόνηση στον άχρηστο βασιλιά.

• Ο ίδιος όμως στο τέλος αναγνωρίζει και εκτιμά την αναγέννηση του βασιλείου των Μοιρολάτρων ζητώντας φιλία και συμμαχία.

Δάσκαλος Είναι από τους ανθρώπους που

έχει αναλάβει ένα υψηλό λειτούργημα στο κράτος, τη μόρφωση των παιδιών και αυριανών πολιτών κι όμως δεν καταφέρνει να σταθεί αντάξιός του.

Παρουσιάζεται ως κακομοίρης ανθρωπάκος, που με πίκρα και ντροπή παραδέχεται ότι μέσα στη γενικότερη διάλυση του κράτους έπαψε να «δουλεύει για το ξένο όφελος», όπως χαρακτηριστικά λέει ο ίδιος εγκατέλειψε το καθήκον του μπροστά στο προσωπικό του συμφέρον.

Ο ίδιος συνειδητοποιεί και παραδέχεται ότι «χρειάζεται ηρωική αυτοθυσία και όλοι δεν είναι ήρωες στον κόσμο».

Κυρά Φρόνηση και Γνώση Μάνα και κόρη είναι ό,τι δηλώνουν τα

ονόματά τους : όλη η σοφία, η πείρα, η γνώση, η σύνεση.

Είναι στο παραμύθι μας « οι καλές νεράιδες» που με το «μαγικό τους ραβδί» συμβάλλουν στη μεταμόρφωση του βασιλόπουλου.

Είναι αυτές που με ευγενικό, διακριτικό, έξυπνο τρόπο, έχοντας το πλεονέκτημα των σκεπτόμενων ανθρώπων που πίσω από την επιφάνεια αναζητούν την ουσία, βγάζουν το βασιλόπουλο από το λήθαργο, την αδράνεια και το βοηθούν να μεταβεί από την άγνοια στη γνώση.

Από το στόμα τους το βασιλόπουλο ακούει καινούργια πράγματα : μαθαίνει για τη φιλοτιμία και την αξιοπρέπεια, για την αξία της εργασίας και τη σωστή αξιοποίηση του χρόνου, για το ότι ένας ηγέτης πρέπει να βρίσκεται κοντά στο λαό και να αφουγκράζεται τις ανάγκες και τα προβλήματά του, αλλά και να είναι σε θέση να τον καθοδηγεί, αν θέλει να είναι αρχηγός. Επίσης τη σημασία του γενικού καλού μπροστά στο ατομικό.

Βασιλόπουλο Ο γιος του βασιλιά είναι αρχικά ένα παιδί.

Ενοχλείται με την κατάσταση που επικρατεί στο παλάτι, ευαίσθητος και αξιοπρεπής αρνείται να παρακαλά τα γειτονικά βασίλεια για δανεικά και βοήθεια προκειμένου να καλυφθούν οι καθημερινές ανάγκες της οικογένειας και αποφασίζει το ίδιο με πολλούς άλλους στον τόπο του : να ξενιτευτεί, να αναζητήσει αξιοπρεπή ζωή σε άλλο τόπο. Απογοητευμένος ; Φοβισμένος ; Δειλός και άβουλος ; Για το μόνο που είναι αποφασισμένος είναι να φύγει και να εγκαταλείψει. Όλα όμως «συνωμοτούν» για το αντίθετο.

Η γνωριμία με την κυρά – Φρόνηση και την κόρη της Γνώση είναι καθοριστική. Τα λόγια τους τον αφυπνίζουν, αποφασίζει να γυρίσει πίσω και να πλησιάσει το λαό, τους ανθρώπους του τόπου και να αναζητήσει την αιτία του κακού. Η ιδέα του γενικού καλού που προέχει του ατομικού ακούγεται για πρώτη φορά. Το βασιλόπουλο δεν είναι ακόμη έτοιμο να την κατανοήσει.

Η συνάντηση με το δάσκαλο παίζει και αυτή το ρόλο της. Το βασιλόπουλο δε συνειδητοποιεί μόνο την αγραμματοσύνη του, αλλά βλέποντας τη μιζέρια και το συμβιβασμό και αυτού του ίδιου του δασκάλου, αρχίζει να καταλαβαίνει.

Το δώρο – γαϊδουροκεφαλή από το θείο βασιλιά είναι το άλλο ερέθισμα : η αξιοπρέπειά του δεν του επιτρέπει να ξεπεράσει μια τέτοια προσβολή … και όλα αλλάζουν μέσα του …

Συνειδητοποιεί ότι η αποστασιοποίησή τους από το λαό όλα αυτά τα χρόνια επέτρεψε στη διαφθορά να «ανθίζει» στον τόπο ξεθεμελιώνοντάς τον. Συνειδητοποιεί ότι η αγραμματοσύνη του τού στέρησε την ικανότητα να αντιλαμβάνεται ότι και οι ίδιοι έπεσαν θύματα των επιτήδειων και φιλόδοξων. Συνειδητοποιεί ότι η παραμέληση του γενικού καλού και η υπηρέτηση του ατομικού κατέστρεψε τον τόπο του. Και όταν ο κίνδυνος να υποταχθούν στις επεκτατικές διαθέσεις των υποτιθέμενων φίλων, όπως ο θείος βασιλιάς, προβάλλει απειλητικός …

Εξεγείρονται μέσα του κρυφές δυνάμεις, αξίες, ιδανικά για τη σωτηρία της πατρίδας, της ελευθερίας, της αξιοπρέπειας. Δραστηριοποιείται, αναλαμβάνει ευθύνες για πρώτη φορά, παίρνει πρωτοβουλίες και παρόλο που οι αντίπαλες δυνάμεις είναι ισχυρές αποφασίζει να τραβήξει μπροστά. Ο λαός χρειάζεται έναν μπροστάρη, έναν ηγέτη.

Με αυταπάρνηση, αγάπη, φιλότιμο, εργατικότητα, ομόνοια, χωρίς εγωισμό και ατομικισμό προσπαθεί να κινητοποιήσει τους απλούς ανθρώπους, να αξιοποιήσει τις δημιουργικές δυνάμεις του τόπου, να συσπειρώσει το λαό και να εμφυσήσει ξανά μέσα του τα χαμένα ιδανικά.

Και τα καταφέρνει : όχι μόνο απομακρύνει προσωρινά την εξωτερική απειλή, αλλά και αναδιοργανώνει και αναγεννά τη χώρα αφήνοντας πίσω την εξαθλίωση, τη μιζέρια.

Και τα καταφέρνει, γιατί τόλμησε : άλλαξε πρώτα τον εαυτό του, για να τους πείσει να αλλάξουν και αυτοί. Εργάστηκε το ίδιο, χωρίς ιδιοτέλεια και έπεισε τους απλούς ανθρώπους να κάνουν το ίδιο, ντύθηκε και έφαγε όπως αυτοί, κουράστηκε και πόνεσε μαζί τους, έζησε και ο ίδιος απλά και ταπεινά όπως οι ίδιοι.

Αξιοποίησε με μέτρο και σύνεση τα καλά της φύσης χωρίς να την καταστρέψει. Αξιοποίησε γνώσεις και συμβουλές που του δόθηκαν χωρίς αλαζονεία. Αξιοποίησε ακόμη και τους φυλακισμένους, αφού τους επανένταξε στην κοινωνία βάζοντάς τους να εργαστούν για το κοινό καλό.

ΕιρηνούλαΗ ειρηνοποιός δύναμη του παλατιού και τρίτη από τις κόρες του βασιλιά, διαφέρει εντελώς από τις αδερφές της. Παρουσιάζεται να έχει στενή σχέση με τον αδερφό – βασιλόπουλο, ίσως γιατί και αυτή, σοβαρή, μετρημένη, αξιοπρεπής, ενοχλείται από την κατάσταση που υπάρχει γύρω της. Όμως και αυτή δειλή και άβουλη συμβιβάζεται και αποφασίζει ν ακολουθήσει τον αδερφό στη φυγή. Η παρέμβαση της Γνώσης και της Φρόνησης όμως είναι και εδώ καθοριστική : γιατί η Ειρηνούλα είναι πρόθυμη να μάθει, να δεχτεί συμβουλές, να δει τα πράγματα από μια άλλη σκοπιά.

Απλή και καταδεκτική λοιπόν φτάνει στο σημείο να κάνει γυναικείες δουλειές που δε γνώριζε, αλλά και που θεωρούνταν απαγορευμένες για μια βασιλοπούλα : ράψιμο, συγύρισμα, μαγείρεμα.

Σιωπηλά, διακριτικά, είναι αυτή που στηρίζει τον αδερφό, του συμπαραστέκεται στον αγώνα που αποφασίζει να δώσει, κάνοντας και αυτή το δικό της προσωπικό αγώνα, μέσα από αλλαγές που βιώνει μέσα της.

Κακομοιρίδης Είναι ο Σιδεράς του Παραμυθιού μας. Και εδώ το όνομα αποδίδει το

χαρακτήρα του ανθρώπου : αγνός, απλός, τίμιος, ειλικρινής, κακομοίρης και γι’ αυτό θύμα των ανθρώπων που εκμεταλλεύονται τους τίμιους και ταπεινούς και ζουν εις βάρος τους.

Όταν τολμά να ζητήσει δικαιοσύνη μένοντας στο δρόμο της νομιμότητας, βρίσκεται φυλακισμένος και απογοητευμένος, αλλά αξιοπρεπής. Ξέρει, βλέπει, ακούει, καταλαβαίνει, αλλά σωπαίνει και αυτός όπως και πολλοί άλλοι.

Αποδέχεται μοιρολατρικά την κατάντια στην οποία άλλοι τους οδήγησαν, χωρίς να κάνει την αγανάκτηση αντίδραση.

Το βασιλόπουλο με τον ενθουσιασμό, την ορμητικότητα και το ήθος του, δρα καταλυτικά, αφού συμπαρασύρει το σιδερά μας σε έκρηξη εργατικότητας για το καλό της πατρίδας.

ΛαόςΣαν τον Κακομοιρίδη, το σιδερά, παρελαύνουν μέσα στο παραμύθι μας αρκετοί ακόμη απλοί, καθημερινοί άνθρωποι. Κάποιοι από αυτούς είναι και αυτοί δυστυχείς πολίτες, όπως αποκαλύπτουν τα ονόματά τους : Ταλαιπωράκης, Δυστυχόπουλος, Αμοιράκος. Άνθρωποι που συμπαρασύρθηκαν στον όλεθρο, στον οποίο τους οδήγησε η ανικανότητα και διαφθορά της εξουσίας. Μερικοί απογοητευμένοι από την κατάντια της χώρας και της ζωής τους εγκατέλειψαν τον τόπο, αναζητώντας την τύχη τους αλλού.Δυστυχώς πολλοί από όσους απέμειναν νοιάζονται πώς ο καθένας θα βολέψει τον εαυτό του ακόμη και σε βάρος του άλλου : κλεψιά, εκμετάλλευση, αδικία, τεμπελιά, αναρχία, αφού οι απατεώνες κατακλέβουν και τα τελευταία υπάρχοντα του λαού, χωρίς το φόβο της τιμωρίας…

Και άλλοι υπνωτισμένοι από τα προβλήματα και την απογοήτευση πνίγουν τον πόνο στις ταβέρνες με το ποτό, παραδέρνοντας στη μιζέρια, την τεμπελιά την παραίτηση.Εξαθλιωμένοι όλοι δε βλέπουν από το κράτος δυνατότητα βελτίωσης και αποδέχονται μοιρολατρικά την κατάσταση. «Ο τίμιος δε ζει, ο άτιμος και πονηρός περνά καλά», μ’ αυτή τη νοοτροπία συμβιβάζονται και ενώ διατηρούν την αξιοπρέπειά τους για να μη βουλιάξουν και οι ίδιοι στη διαφθορά μεταθέτουν τις ευθύνες τους και δεν κάνουν την επανάσταση.Ώσπου μια μέρα μια ιδέα, ένα όραμα, ένα πρόσωπο κι όλα αλλάζουν… «με τράνταξε με πήρε όλο και μ’ έκανε δικό του» εξομολογείται ο υπασπιστής Πολύδωρος. «Κι αν μου πει ρίξου στη φωτιά, θα ριχτώ».

Σαν τον Πολύδωρο υπάρχουν πολλοί ακόμη : άνθρωποι που το βασιλόπουλο ξύπνησε στην ψυχή τους ομορφιά και δύναμη κι από μέτριους ανθρώπους τους έκανε ήρωες.Ο Κουτσός που βροντοφωνάζει με περηφάνια και σθένος : «εγώ είμαι στρατός και θα πεθάνω στρατός». Ο Κουλός, ο Μονοχέρης, ό,τι απόμεινε από το ναυτικό, που δίνει τη ζωή του για τον ιερό σκοπό, την πατρίδα.

Εδώ τα ονόματα αποδίδουν όχι τα

χαρακτηριστικά των ανθρώπων, αλλά το έλλειμμα … που αναπληρώνεται με το πνευματικό και ψυχικό τους σθένος.

Κι ακόμη ο υπασπιστής, ο Πολύκαρπος, ή και άλλοι άνθρωποι άσημοι, που η δυσπιστία και καχυποψία τους μετατράπηκε χάρη στον ενθουσιασμό του βασιλόπουλου, από σπίθα που σιγόκαιγε σε φλόγα εργατικότητας, αγωνιστικότητας, αυτοθυσίας : «Θα ξυπνούσες πεθαμένο εσύ με την ψυχή σου» λέει ο Κακομοιρίδης.

Και τους ξύπνησε : «Θα είναι για ένα σκοπό μεγάλο και ιερό που δεν αφήνει κέρδος» είπε το βασιλόπουλο και αυτοί κατάλαβαν ότι αλλάζοντας τον εαυτό τους θ΄αλλάξουν τον τόπο τους. Συνειδητοποίησαν ότι «είμαστε στο εμείς και όχι στο εγώ» κι έδωσαν την ψυχή τους ο καθένας από το δικό του μετερίζι. Χάρη σε αυτούς και σε πολλούς άλλους «αφανέρωτους ήρωες», που δίνουν τη ζωή τους σιωπηλά και ταπεινά στην πατρίδα, χωρίς η πατρίδα να τους ξέρει ποτέ, ξεκίνησε η αναγέννηση του τόπου … «Κι οι καλές μέρες ξανάρθαν …»

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ«Το Παραμύθι χωρίς όνομα» είναι

δομημένο σε ποικίλα αντιθετικά σχήματα ή διλήμματα :

Αξιοκρατία Αξιοπρέπεια Ανδρεία Συλλογικότη

τα Τόλμη Δικαιοσύνη Εργασία Ανιδιοτέλεια

Τιμιότητα Μόρφωση

ή αναξιοκρατία ή μικρότητα ή δειλία ή ατομικότητα ή ηττοπάθεια ή αδικία ή τεμπελιά ή

συμφεροντολογία ή διαφθορά ή αγραμματοσύνη

Ποικίλοι προβληματισμοί γεννώνται, αλλά ταυτόχρονα αβίαστα προκύπτουν άλλες τόσες απαντήσεις, συμπεράσματα

και αξίες

Ποια πρέπει να είναι Ποια πρέπει να είναι τα χαρακτηριστικά τα χαρακτηριστικά ενός πραγματικού ενός πραγματικού

ηγέτη, για να οδηγήσει ηγέτη, για να οδηγήσει μια χώρα στην μια χώρα στην

ευημερία ;ευημερία ;

Το πρότυπο του Το πρότυπο του ιδανικού ηγέτη : ιδανικού ηγέτη :

υπεύθυνος, υπεύθυνος, πειθαρχημένος, πειθαρχημένος,

ανιδιοτελής, άξιος να ανιδιοτελής, άξιος να εμπνέει συνεργάτες εμπνέει συνεργάτες

και λαό με τις αξίες και και λαό με τις αξίες και τα ιδανικά του.τα ιδανικά του.

Ποια πρέπει να είναι Ποια πρέπει να είναι τα χαρακτηριστικά τα χαρακτηριστικά ενός πραγματικού ενός πραγματικού

ηγέτη, για να οδηγήσει ηγέτη, για να οδηγήσει μια χώρα στην μια χώρα στην

ευημερία ;ευημερία ;

Το πρότυπο του Το πρότυπο του ιδανικού ηγέτη : ιδανικού ηγέτη :

υπεύθυνος, υπεύθυνος, πειθαρχημένος, πειθαρχημένος,

ανιδιοτελής, άξιος να ανιδιοτελής, άξιος να εμπνέει συνεργάτες εμπνέει συνεργάτες

και λαό με τις αξίες και και λαό με τις αξίες και τα ιδανικά του.τα ιδανικά του.

Ο λαός, οι πολίτες μιας Ο λαός, οι πολίτες μιας χώρας, πρέπει να χώρας, πρέπει να

«άγονται και να «άγονται και να φέρονται» από τον φέρονται» από τον ηγέτη, να στέκουν ηγέτη, να στέκουν ανήμποροι, απλοί ανήμποροι, απλοί

θεατές των εξελίξεων, θεατές των εξελίξεων, υποταγμένοι και υποταγμένοι και

άβουλοι ;άβουλοι ;

Κι όμως έχουν και οι Κι όμως έχουν και οι ίδιοι τις ευθύνες τους, ίδιοι τις ευθύνες τους, μπορούν να πάψουν μπορούν να πάψουν να είναι απλοί θεατές να είναι απλοί θεατές

των εξελίξεων, των εξελίξεων, μπορούν να μπορούν να

διαμορφώσουν και να διαμορφώσουν και να αλλάξουν τη ροή της αλλάξουν τη ροή της

ιστορίας.ιστορίας.

Ο λαός, οι πολίτες μιας Ο λαός, οι πολίτες μιας χώρας, πρέπει να χώρας, πρέπει να

«άγονται και να «άγονται και να φέρονται» από τον φέρονται» από τον ηγέτη, να στέκουν ηγέτη, να στέκουν ανήμποροι, απλοί ανήμποροι, απλοί

θεατές των εξελίξεων, θεατές των εξελίξεων, υποταγμένοι και υποταγμένοι και

άβουλοι ;άβουλοι ;

Κι όμως έχουν και οι Κι όμως έχουν και οι ίδιοι τις ευθύνες τους, ίδιοι τις ευθύνες τους, μπορούν να πάψουν μπορούν να πάψουν να είναι απλοί θεατές να είναι απλοί θεατές

των εξελίξεων, των εξελίξεων, μπορούν να μπορούν να

διαμορφώσουν και να διαμορφώσουν και να αλλάξουν τη ροή της αλλάξουν τη ροή της

ιστορίας.ιστορίας.

Ιδανικά, αξίες, οράματα : η ύπαρξή τους μπορεί να εμπνεύσει άτομα, ομάδες, λαούς και να ωθήσει σε αγώνες και θυσίες ;

Ναι, η ύπαρξή τους ξεθεμελιώνει τη μιζέρια κι ανοίγει το δρόμο για τα «μεγάλα και ωραία». Όταν η αλαζονεία, η υποκρισία, ο ατομικισμός, η εκμετάλλευση δώσουν τη θέση τους στη συνεργασία, την ομόνοια, την αυτοθυσία, την τιμιότητα, τότε η ελπίδα δε διαψεύδεται και η Αρετή ξαναχτίζει τον κόσμο.

Προάσπιση του ατομικού συμφέροντος ή προτεραιότητα του συλλογικού ;

Η απάντηση έρχεται από το βασιλόπουλο : « ξέχασε το άτομό σου και το συμφέρο σου, δούλεψε μόνο για το κοινό καλό του τόπου … το ζητά η πατρίδα»

Θεσμοί όπως η παιδεία – μόρφωση ή η δικαιοσύνη μπορούν και πρέπει να αποτελέσουν θεμέλια για μια ευτυχισμένη πολιτεία ;

Οι πνευματικοί άνθρωποι, οι δάσκαλοι, οι λειτουργοί της δικαιοσύνης έχουν δικαίωμα να σωπαίνουν λησμονώντας το μεγάλο τους χρέος ;

Η αμορφωσιά και η απαιδευσία του λαού τον καθηλώνουν σε δυστυχία, στασιμότητα, υποτέλεια. Μόνο ένας μορφωμένος λαός με μπροστάρηδες τους ανθρώπους του πνεύματος μπορεί να κρίνει, να αμφισβητήσει, να ξεσηκωθεί και να διεκδικήσει.

Ο εκσυγχρονισμός Ο εκσυγχρονισμός μιας κοινωνίας μιας κοινωνίας

επιτρέπει τη επιτρέπει τη διατάραξη της διατάραξη της

οικολογικής οικολογικής ισορροπίας, την ισορροπίας, την

καταλήστευση του καταλήστευση του φυσικού πλούτου ;φυσικού πλούτου ;

Κι εδώ το Παραμύθι Κι εδώ το Παραμύθι έχει έτοιμες έχει έτοιμες

απαντήσεις : « και απαντήσεις : « και στα μέρη όπου στα μέρη όπου

είχαν κόψει πολλά είχαν κόψει πολλά δέντρα, έβαλε και δέντρα, έβαλε και ξαναφύτεψαν άλλα ξαναφύτεψαν άλλα

μικρά, για να μικρά, για να μεγαλώσουν και να μεγαλώσουν και να χρησιμεύσουν πάλι χρησιμεύσουν πάλι

αργότερα».αργότερα».

Ο εκσυγχρονισμός Ο εκσυγχρονισμός μιας κοινωνίας μιας κοινωνίας

επιτρέπει τη επιτρέπει τη διατάραξη της διατάραξη της

οικολογικής οικολογικής ισορροπίας, την ισορροπίας, την

καταλήστευση του καταλήστευση του φυσικού πλούτου ;φυσικού πλούτου ;

Κι εδώ το Παραμύθι Κι εδώ το Παραμύθι έχει έτοιμες έχει έτοιμες

απαντήσεις : « και απαντήσεις : « και στα μέρη όπου στα μέρη όπου

είχαν κόψει πολλά είχαν κόψει πολλά δέντρα, έβαλε και δέντρα, έβαλε και ξαναφύτεψαν άλλα ξαναφύτεψαν άλλα

μικρά, για να μικρά, για να μεγαλώσουν και να μεγαλώσουν και να χρησιμεύσουν πάλι χρησιμεύσουν πάλι

αργότερα».αργότερα».

Μια τέτοια Μια τέτοια κοινωνία προόδου κοινωνία προόδου

επιτρέπεται να επιτρέπεται να αποπέμπει τα αποπέμπει τα

παραστρατημένα παραστρατημένα και αδύναμα μέλη και αδύναμα μέλη

της ως ξένο σώμα ;της ως ξένο σώμα ;

«Στο μεταλλείο θα «Στο μεταλλείο θα κατεβαίνουν οι κατεβαίνουν οι φυλακισμένοι … φυλακισμένοι … αντί να σαπίζουν αντί να σαπίζουν στη φυλακή, ας στη φυλακή, ας

δουλεύουν για την δουλεύουν για την ωφέλεια του ωφέλεια του

κράτους. Μόνο με κράτους. Μόνο με τη δουλειά μπορούν τη δουλειά μπορούν

να ξαναγίνουν να ξαναγίνουν άνθρωποι».άνθρωποι».

Μια τέτοια Μια τέτοια κοινωνία προόδου κοινωνία προόδου

επιτρέπεται να επιτρέπεται να αποπέμπει τα αποπέμπει τα

παραστρατημένα παραστρατημένα και αδύναμα μέλη και αδύναμα μέλη

της ως ξένο σώμα ;της ως ξένο σώμα ;

«Στο μεταλλείο θα «Στο μεταλλείο θα κατεβαίνουν οι κατεβαίνουν οι φυλακισμένοι … φυλακισμένοι … αντί να σαπίζουν αντί να σαπίζουν στη φυλακή, ας στη φυλακή, ας

δουλεύουν για την δουλεύουν για την ωφέλεια του ωφέλεια του

κράτους. Μόνο με κράτους. Μόνο με τη δουλειά μπορούν τη δουλειά μπορούν

να ξαναγίνουν να ξαναγίνουν άνθρωποι».άνθρωποι».

Το «Παραμύθι χωρίς Όνομα» δεν είναι παραμύθι

Το «Παραμύθι χωρίς Όνομα» ταξιδεύει και ξαναζωντανεύει στην Ελλάδα του 2013 : γίνεται αφετηρία εποικοδομητικών συζητήσεων, αλλά και εγερτήριο σάλπισμα.Μια σύγχρονη ανάγνωση θα μιλήσει στην καρδιά μας για να μας πει όσα δεν τολμούν να μας πουν κάποιοι ή οι ίδιοι δε θέλουμε να παραδεχτούμε.Ο τωρινός αναγνώστης, διαβάζοντας σήμερα το Παραμύθι, αναγνωρίζει πολλά χαρακτηριστικά του «μυθικού μυθιστορηματικού χτες» στο ελληνικό σήμερα. Οι ήρωες της Πηνελόπης ξαναζωντανεύουν μπροστά μας : ο καθένας από μας, αν τολμήσει, αν είναι ειλικρινής, θα βρει στο Παραμύθι τον δικό του τύπο.

Θα είναι άραγε …

Ο «αστόχαστος» ηγέτης που ανάξιος και κατώτερος των περιστάσεων οδηγεί έναν ολόκληρο τόπο στην υποτέλεια, στον εξευτελισμό, αρνούμενος πεισματικά να κάνει την κριτική του και να παραδεχτεί τα λάθη, να ζητήσει συγνώμη και να αποσυρθεί, αφήνοντας ανθρώπους με όραμα να ηγηθούν ;Θα είναι ο δικαστής ή άλλος «αξιωματούχος» που μπροστά σε προσωπικές φιλοδοξίες ή παρασυρμένος από τη γοητεία του χρήματος «χωρίς περίσκεψι, χωρίς αιδώ» ξεπουλά αξίες, παραβλέπει συνειδήσεις και επιτρέπει στην αδικία, την ατιμία, τη διαφθορά να οργιάζουν ;Θα είναι ο εξαθλιωμένος πολίτης που αποδέχεται μοιρολατρικά την κατάσταση και οδηγείται σε παραίτηση ή φυγή, γιατί δε βλέπει δυνατότητα βελτίωσης από την εξουσία και πιστεύει ότι η μάχη έχει χαθεί ;Θα είναι ο πολίτης που συμπαρασύρεται και γίνεται κομμάτι του διεφθαρμένου συστήματος, βοηθώντας μ΄αυτό τον τρόπο στη διαιώνιση της κατάστασης ;

Ή μήπως θα είναι ο πολίτης που αφήνεται έρμαιο σε προσβολές και ταπεινώσεις και δέχεται ως δεδομένο τη μιζέρια, ίσως γιατί τον έπεισαν ότι την αξίζει, ίσως γιατί απλά συνηθίζει να μεταθέτει ευθύνες αλλού, χωρίς να αναλαμβάνει τις δικές του. Αυτός είναι ο πολίτης που θεωρεί ότι είναι «πολύ μικρός» για να ανατρέψει καταστάσεις,

γιατί δεν έχει την ψυχική δύναμη, το σθένος να αντισταθεί, γιατί λησμονεί το χρέος κάθε ανθρώπου

«ότι έρχονται στιγμές στη ζωή των ανθρώπων που πρέπει

να πούνε το μεγάλο ΝΑΙ ή το μεγάλο ΟΧΙ».

Θα είναι ο πνευματικός άνθρωπος, ο δάσκαλος, ο δημιουργός, που αντίθετα με το χρέος του βρέθηκε συμβιβαστικός και προσκυνημένος;

Ή το βασιλόπουλο που αποτινάσσοντας την παθητικότητα και αδράνεια συνειδητοποιεί τα λάθη και με αυταπάρνηση και αξιοπρέπεια πείθεται ότι είναι αυτός με το λαό του που πρέπει να ανατρέψει την κατάσταση κι όχι άλλοι αμφίβολοι σύμμαχοι.

Η χώρα των Μοιρολάτρων κατάφερε ξυπνώντας από το λήθαργο να ξανασταθεί στα πόδια της με τις δικές της δυνάμεις και να οδηγηθεί στη λύτρωση.

Εμείς οι απλοί πολίτες, οι δάσκαλοι, οι δικαστές, οι πολιτικοί, που σκύψαμε το κεφάλι για να μη βλέπουμε την υποκρισία, την αδικία, την ανεργία την υποτέλεια, μήπως ήρθε η ώρα να κοιτάξουμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη, να κάνουμε την αυτοκριτική μας και να επιλέξουμε το σωστό ρόλο σ’ αυτή τη σύγχρονη παράσταση, αυτόν που θα μας βοηθήσει να ξαναζωντανέψουμε δυνάμεις, να ανασύρουμε αξίες για να διεκδικήσουμε τη δική μας λύτρωση ;

Στο τέλος των παραμυθιών ο αναγνώστης περιμένει την έκπληξη. Στο «Παραμύθι χωρίς όνομα» οι ήρωες της Πηνελόπης έκαναν την έκπληξη και «ζήσαν αυτοί καλά …»

Εμείς που ζούμε το δικό μας παραμύθι, που δεν είναι παραμύθι αλλά η ζωή μας … θέλουμε να ζήσουμε καλύτερα ;

Τόπος : αόριστος, μια φανταστική πολιτεία

Χρόνος :αόριστος Πλοκή : απλή, λιτή Ύπαρξη βασιλιά, βασίλισσας και

χαρακτήρες που τυποποιούνται σε καλούς – κακούς (οι θετικοί και οι αρνητικοί χαρακτήρες του παραμυθιού μας). Γενικά κυριαρχεί το σχήμα «καλό – κακό» και ένα είδος συγκρούσεων ανάμεσά τους.

Το υπερφυσικό στοιχείο, συνηθισμένο στα παραμύθια, εδώ σχεδόν απουσιάζει.

Δράση, «περιπέτεια» με τον ήρωα-πρωταγωνιστή (Βασιλόπουλο) που προσπαθεί ν’ αντιμετωπίσει τον κακό του παραμυθιού (παρακμή, διαφθορά, μιζέρια), αλλά και να ωριμάσει. Έτσι ο αδύναμος της ομάδας αποδεικνύεται ο καλύτερος.

Δεν ξεκινά με το σπουδαιότερο σημείο της δράσης και δεν τελειώνει απότομα, άρα ξεκινά και καταλήγει σε ηρεμία.

Όλα είναι δυνατό να συμβούν, «αδύνατο» δεν υπάρχει (η αναδιοργάνωση του βασιλείου, η αναγέννηση από το τίποτα).

Ο ακροατής του παραμυθιού περιμένει ορισμένες πράξεις, από ορισμένα πρόσωπα και προσδοκά το απρόβλεπτο, την έκπληξη (από το Βασιλόπουλο) ;

Πέρα από το βασικό στόχο του παραμυθιού, την ψυχαγωγία, εδώ μέσα από την αλληγορία υπάρχει διδακτικό στοιχείο και πολλά διαχρονικά μηνύματα.

Όμως, ενώ οι χαρακτήρες συνήθως δεν παρουσιάζουν μεταβολή, στο έργο μας οι περισσότεροι από αυτούς διαφοροποιούν τη συμπεριφορά τους (Βασιλόπουλο, άνθρωποι του λαού)

Η δύναμη της εξυπνάδας δραστηριοποιείται, για να οδηγηθούμε στη λύτρωση, σ’ ένα ευτυχισμένο τέλος.

Γλώσσα

Δημοτική είναι η γλώσσα του «Παραμυθιού», με στοιχεία προφορικότητας στο λεξιλόγιο και τη σύνταξη, γιατί όπως η ίδια η συγγραφέας λέει : « Αν θέλω να γράψω απλά με ειλικρίνεια … αυτή την ανακατωμένη γλώσσα μιλούμε, αυτή γράφω, γιατί μ’ έρχεται φυσική».

Κατά τον Παλαμά η γλώσσα : «πιο τολμηρή, πιο ρωμαίικη, με λίγα στοιχεία του παλιού καιρού, γλώσσα όμως γνήσια δημοτική».

Τεχνικές αφήγησης Αφήγηση σε γ’

πρόσωπο με κυρίαρχα στοιχεία τα ακόλουθα :

περιγραφές «σύντομες, γεμάτες

χρώμα, πλαστικότητα» Διάλογος «άνετος,

γοργός, φυσικός» οι εκτενείς μάλιστα

διάλογοι βοηθούν στη δραματοποίηση του ως συλλογικού δρώμενου (παράσταση) και όχι

απλά στην απόδοση από έναν παραμυθά

εσωτερικός μονόλογος Χρήση της αλληγορίας

που της επιτρέπει : «διακριτικά και όχι εντυπωσιακά να μιλήσει για την

κοινωνική πραγματικότητα της

εποχής της»

Σάτιρα, πικρό χιούμορ, καυστικότητα : έτσι ο βασιλιάς ή η βασίλισσα μετατρέπονται

σε καρικατούρες. «Το Παραμύθι Χωρίς Όνομα» τονίζει ο Παλαμάς είναι

γραμμένο με πόνο, κοροϊδία, αγανάχτηση» και επίσης

εντοπίζει : «ηθικολογική και σατιρική τάση όπως φαίνεται από τα ονόματα των ηρώων

φτιαγμένα έτσι ώστε να δείχνουν τις ποιότητες των ανθρώπων που τα φέρουν»

Πλοκή σφιχτά και επιδέξια δεμένη , λυρισμός ,περιπέτεια,

φιλοσοφικός στοχασμός, χιούμορ και κατά τον Τερζάκη «διαυγής σύλληψη του φυσικού

κόσμου, αίσθηση του περιβάλλοντος, οικοδόμηση

ζωντανών μορφών, κατανόηση της έκφρασης των άψυχων.

Βιβλιογραφία

1. Ιστορία Ελληνικού Έθνους 2. Ιστορία Νεότερη και Σύγχρονη, Γ’ Γυμνασίου3. Μουσείο Μπενάκη, Πηνελόπη Δέλτα4. Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, Πηνελόπη Δέλτα5. ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ

ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΝΟΜΟΥ ΑΡΓΟΛΙΔΑΣ : «ΠΗΝΕΛΟΠΗ ΔΕΛΤΑ. ΕΞΗΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΗΣ» Επιμέλεια έκδοσης: Γεώργιος Σπ. Νάσαινας, Σχολικός Σύμβουλος Δημοτικής Εκπαίδευσης , ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΕΙΚΟΝΑ», ΝΑΥΠΛΙΟ 2002

6. ΕΤ1, Ντοκυμαντέρ για τη ζωή της Πηνελόπη Δέλτα

7. Βικιπαίδεια : «Παραμύθι χωρίς όνομα»8. Δραγασιά : «Παραμύθι χωρίς όνομα»9. Enet.gr Ελευθεροτυπία, «Παραμύθι χωρίς

όνομα» στην εποχή του Μνημονίου10. Αντικλείδι : «Παραμύθι χωρίς όνομα»11. Πολιτιστική Αργολική πρόταση12. http:Stefaniaveldemiri.blogspot.gr13. http : //www. n-t.gr (Εθνικό Θέατρο)

14. Ithaki-Photopress.blogspot.gr (Φόρκυνας - Παραμύθι χωρίς Όνομα)

15. E-volos.gr16. Keimena.ece.uth.gr : «Η φεμινιστική

κριτική της λογοτεχνίας και το δισυπόστατο στη γλώσσα της Δέλτα», Διονύσης Γεωργόπουλος

17. www.kostumeandtime.gr18. Λύκειο Αλιάρτου: Ένα «παραμύθι

χωρίς όνομα» ταξιδεύει στο χρόνο»19. Εκπαιδευτήρια Μαντουλίδης

«Παραμύθι χωρίς όνομα»20. Μουσική : Σταύρος Ξαρχάκος , Ν.

Ξυλούρης, «Παραμύθι» 21. Μαρίζα Ντεκάστρο, «Παραμύθι

χωρίς όνομα»22. ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Εργασία : « Το παραμύθι και η παιδαγωγική του αξιοποίηση » Τζαβιδοπούλου Αγγελική - Μίχου

Κατερίνα

Τίτλος προγράμματοςΠηνελόπη Δέλτα : ο άνθρωπος , η συγγραφέαςΈργα της Πηνελόπης ΔέλταΤο «Παραμύθι χωρίς όνομα» - Το ιστορικό πλαίσιοΗ υπόθεση του έργουΗ δική μας προσέγγισηΟι χαρακτήρες του έργου :

Βασιλιάς Συνετός Βασιλιάς Αστόχαστος Βασίλισσα Παλάβω Κόρες : Πικρόχολη και

Ζήλιω Πανουργάκος Αρχιστράτηγος

Μασκαρόπουλος

Δικαστής Λαγόκαρδος Θείος Βασιλιάς Ξάδερφος Βασιλιάς Δάσκαλος Κυρά Φρόνηση και Γνώση Βασιλόπουλο Ειρηνούλα Κακομοιρίδης Λαός

Προβληματισμοί«Το Παραμύθι χωρίς όνομα» σήμεραΧαρακτηριστικά παραμυθιού στο Π.Χ.Ο.ΓλώσσαΤεχνικές αφήγησηςΒιβλιογραφία