ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ – Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

- 1 - ☺Σοφία Χαντζή ☻

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

☻ Περίληψη είναι η πύκνωση, η συνοπτική απόδοση ενός προϋπάρχοντος

κειμένου

Στην περίληψη επιδιώκεται: ● η κατανόηση του κειμένου ● η πληροφόρηση των άλλων για

το περιεχόμενο του κειμένου, με λιτότητα και σαφήνεια

● η διάκριση του αναγκαίου απ’ το περιττό ● η δημιουργία ενός νέου

κειμένου με συνοχή και συνεκτικότητα, το οποίο να είναι

το 1/3 του αρχικού κειμένου ή σύμφωνο με τον αριθμό των λέξεων που ορίζεται

Στην περίληψη αξιολογείται:

● περιεχόμενο (ακριβής απόδοση του κειμένου, εντοπισμός των κύριων νοημάτων, πληρότητα)

● δομή (συνοχή, συνεκτικότητα, αλληλουχία νοημάτων, οργάνωση, διαρθρωτικές λέξεις

● έκφραση (σαφήνεια, ορθογραφία, σύνταξη, λεξιλόγιο)

Στην περίληψη απαιτείται:

● αντικειμενικότητα (ο δημιουργός της σέβεται το πνεύμα του συγγραφέα και δεν

αναφέρεται σε προσωπική του άποψη)

● κριτική σκέψη, αφαιρετική ικανότητα (ο δημιουργός της μπορεί να

διαλέγει το κύριο απ’ το δευτερεύον, το αναγκαίο απ’ το περιττό)

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ – Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

- 2 - ☺Σοφία Χαντζή ☻

☻ Πώς δημιουργώ περίληψη ενός κειμένου;

1. Διαβάζω προσεκτικά το κείμενο

2. Συμπεραίνω το Θεματικό Κέντρο του κειμένου (κάθε κείμενο

γράφεται για ένα σκοπό κι έχει ένα θέμα που απασχολεί το συγγραφέα – μπορεί να διατυπώνεται στον τίτλο, στην πρώτη παράγραφο, στον

επίλογο ή να συνάγεται απ’ το συσχετισμό των θεματικών περιόδων των παραγράφων του κειμένου)

3. Διαπιστώνω τη μέθοδο ανάπτυξης των ιδεών του κειμένου (χρονολογική σειρά, στοιχεία με βάση το σχήμα: αίτιο-φαινόμενο-

αποτέλεσμα, παράθεση στοιχείων)

4. Εργάζομαι ανά παράγραφο βρίσκοντας το θέμα της

α. εντοπίζω τη θεματική περίοδο β. ● επισημαίνω σημαντικές λεπτομέρειες υπογραμμίζοντας λέξεις-κλειδιά

● διαγράφω (νοερά) τις δευτερεύουσες λεπτομέρειες: επεξηγήσεις, παραδείγματα, προσδιορισμούς και προσέχω τις χαρακτηριστικές

λέξεις ή φράσεις του κειμένου (προπάντων, κυρίως, το σπουδαιό- τερο.., το πιο σημαντικό όμως κλπ) γ. σχηματίζω πλαγιότιτλο

5. Ξεκινώ να γράφω προτάσσοντας το Θεματικό Κέντρο

● είναι εκτενής

● είναι συνοπτική ☺ Η περίληψη μπορεί να ● παρουσιάζει το αρχικό κείμενο

● υποκαθιστά το αρχικό κείμενο

● γράφεται με ενεργητική σύνταξη

● γράφεται με παθητική σύνταξη

● ΑΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΤΑΙ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Το κείμενο / ο συγγραφέας, συντάκτης, αρθρογράφος… αναφέρεται,

αναλύει, αναπτύσσει, ασχολείται με.., εξετάζει, παρουσιάζει,

πραγματεύεται, προσεγγίζει το θέμα, προβληματίζεται για..,

αναρωτιέται σχετικά.. κλπ (ενεργητική σύνταξη) Ή

Στο κείμενο/άρθρο… αναλύεται, αναπτύσσεται, εξετάζεται,

παρουσιάζεται, προσεγγίζεται, τίθεται το ζήτημα/ερώτημα..κλπ

(παθητική σύνταξη)

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ – Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

- 3 - ☺Σοφία Χαντζή ☻

6. Συνεχίζω, ενώνοντας τους πλαγιότιτλους και τις σημαντικές

λεπτομέρειες κάθε παραγράφου, με τη σειρά, χρησιμοποιώντας τις

κατάλληλες διαρθρωτικές λέξεις, για να συνδέσω τα στοιχεία μου (εκτενής περίληψη) ή ενώνοντας μόνο τους πλαγιότιτλους με τις

κατάλληλες διαρθρωτικές λέξεις (συνοπτική περίληψη)

☺ Πώς πυκνώνω-συνοψίζω τις παραγράφους;

● Ανασυντάσσω – μετασχηματίζω τη Θεματική Περίοδο (π.χ. μετα- τρέπω τα ρήματα σε ουσιαστικά ή μετοχές, τα ουσιαστικά σε ρήματα:

σημαντική ανάπτυξη αντί αναπτύχθηκε σε μεγάλο βαθμό κλπ) ή χρησιμο- ποιώ τον πλαγιότιτλο που σχημάτισα και προσθέτω τις σημαντικές

λεπτομέρειες που εντόπισα στην παράγραφο ● Αντικαθιστώ όπου είναι δυνατό

Βασικές λέξεις του κειμένου με συνώνυμες π.χ. ευμάρεια αντί άνετη ζωή Δευτερεύουσες προτάσεις με μετοχές π.χ. τροποποιώντας αντί καθώς

τροποποιούσε Υπώνυμα με υπερώνυμα π.χ. επιστήμες αντί φυσική, μαθηματικά,

αστρονομία, χημεία

Φράσεις με περιεκτικές λέξεις π.χ. στο μέλλον αντί στις δεκαετίες που θα έρθουν

Αρχικά, στη συνέχεια, παράλληλα, σε πρώτο/δεύτερο επίπεδο,

ειδικότερα, βέβαια, έτσι, συνεπώς, επομένως, τελικά,

συμπερασματικά, άλλωστε, απ’ την άλλη μεριά, ωστόσο, όμως, αλλά,

παρόλο που, αν και, μολονότι, όπως…έτσι, όμοια, παρόμοια.. κλπ

● ΑΝ ΥΠΟΚΑΘΙΣΤΑΤΑΙ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Είναι θέμα/ζήτημα/πρόβλημα για διερεύνηση/εξέταση,

Είναι διάχυτη/επικρατούσα η άποψη/αντίληψη κλπ

(χωρίς αναφορά στο κείμενο ή τον συγγραφέα)

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ – Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

- 4 - ☺Σοφία Χαντζή ☻

Μια περίοδο με μια λεκτική πράξη π.χ. μίλησε συγκινητικά αντί ο αρχη- γός της αποστολής με δάκρια στα μάτια, περιέγραψε τις ταλαιπωρίες, τον πόνο και τα τραύματα των παιδιών, προσφύγων του πολέμου

Μια σειρά ενεργειών με φράση που αποδίδει την όλη πράξη π.χ. η ομά- δα των νεαρών προκάλεσε μεγάλες καταστροφές αντί η ομάδα των νεα- ρών έσπασε βιτρίνες, έκαψε αυτοκίνητα, γκρέμισε πινακίδες και διέλυσε ό,τι βρήκε στο δρόμο της

● Αφαιρώ Ονοματικούς ή άλλους προσδιορισμούς π.χ. Η σχολική εφημερίδα δίνει

την ευκαιρία στους μαθητές να δημοσιοποιήσουν τις απόψεις τους αντί

η εφημερίδα του σχολείου δίνει σε όλους τους μαθητές το βήμα από το οποίο εκφράζουν χωρίς περιορισμούς, απόψεις για πολλά θέματα της επικαιρότητας

Ερευνητικά, στατιστικά στοιχεία, αν υπάρχουν (παρουσιάζω μόνο το πόρισμα, αν κρίνω ότι αποτελεί βασική ιδέα του κειμένου)

Παροιμίες, αποφθέγματα, φράσεις σε παρένθεση, λόγια άλλων που επικαλείται ο συγγραφέας, (γράφω επιγραμματικά το περιεχόμενο

αυτών των λόγων, αν κρίνω ότι αποτελούν βασική ιδέα του κειμένου) ● Αποφεύγω τις επαναλήψεις του κειμένου, τη χρήση αυτούσιων λέξεων ή

φράσεων

● Μετατρέπω τα ερωτήματα σε πλάγιο λόγο π.χ. Ο συγγραφέας διερωτάται κατά πόσο../ θέτει το ερώτημα..(αν η περίληψή μου παρουσιάζει το αρχικό

κείμενο), τίθεται το ερώτημα εάν.., κρίσιμο είναι το ερώτημα κατά πόσο..(αν η περίληψή μου υποκαθιστά το αρχικό κείμενο)

● Διατηρώ πιστά το νοηματικό περιεχόμενο του αρχικού κειμένου χωρίς να προσθέτω

δικές μου απόψεις, επιχειρήματα, τεκμήρια, παραδείγματα την οπτική γωνία του συγγραφέα χωρίς να σχολιάζω, επιδοκιμάζω,

αποδοκιμάζω

το νόημα των διαρθρωτικών λέξεων του κειμένου, για να αποδώσω σωστά τη συλλογιστική πορεία του συγγραφέα

● Υιοθετώ ύφος με καθαρά πληροφοριακό χαρακτήρα, τυπικό, όσο γίνεται πιο ουδέτερο και δεν προσπαθώ να εντυπωσιάσω με τη χρήση ηχηρών

εκφράσεων

☺ ☻ ☺ ☻