Ελληνικός λόγοςΕλληνικός λόγος

Οι προτάσεις και η λειτουργία τουςΟι προτάσεις και η λειτουργία τους

Σύνταξη Σύνταξη Ο τρόποςΟ τρόπος με τον οποίο συνδέονται μεταξύ τους λέξεις και με τον οποίο συνδέονται μεταξύ τους λέξεις και

προτάσεις, ώστε να αρθρώσω λόγο λέγεται προτάσεις, ώστε να αρθρώσω λόγο λέγεται σύνταξησύνταξη

το να το να διερευνώδιερευνώ τον τρόπο σύνδεσης των προτάσεων και των λέξεων τον τρόπο σύνδεσης των προτάσεων και των λέξεων μιας περιόδου λέγεται μιας περιόδου λέγεται συντακτική ανάλυσησυντακτική ανάλυση

Διερευνώντας τη σχέση των όρων ή προτάσεων μεταξύ τους, Διερευνώντας τη σχέση των όρων ή προτάσεων μεταξύ τους, συντάσσοντας,συντάσσοντας, βρίσκω το βρίσκω το συντακτικό ρόλο τουςσυντακτικό ρόλο τους

Άρα κατανοώ βαθύτερα το κείμενο και τα νοήματά τουΆρα κατανοώ βαθύτερα το κείμενο και τα νοήματά του

Είδη σύνταξηςΕίδη σύνταξης

Κατά παράταξινΚατά παράταξιν ΠαρατακτικήΠαρατακτική

Καθ’ υπόταξινΚαθ’ υπόταξιν ΥποτακτικήΥποτακτική

Κ

Δ Δ Δ

Κ

Κ

Κ

Δ

Δ

Δ

Κατά παράταξη σύνδεσηΚατά παράταξη σύνδεση

Κ

Κ

Κ

Δ

Δ

Δ

Συμπλεκτικοί

τε, και, ούτε, μήτε,

ουδέ, μηδέ

και (κι), ούτε, ούτε…ούτε,μήτε, μήτε…μήτε

όχι μόνο…αλλά και… Κ

Κ

Κ

Δ

Δ

Δ

Κατά παράταξη σύνδεσηΚατά παράταξη σύνδεση

Κ

Κ

Κ

Δ

Δ

Δ

Αντιθετικοί

μεν, δε, αλλά, μην, καίτοι, καίπερ,

και μην, αλλά μην

Αλλά, μεν…δε, όμως,

παρά, ωστόσο, μα, αντί, Κ

Κ

Κ

Αντιθετικοί

μεν, δε, αλλά, μην,

καίτοι, καίπερ, και μην, αλλά μην

Αλλά, μεν…δε, όμως,

παρά, ωστόσο, μα, αντί,

Κατά παράταξη σύνδεσηΚατά παράταξη σύνδεση

Κ

Κ

Κ

Διαζευκτικοί

ή, είτε…είτε, ή…ή, ήτοι…ή,

εάντε…εάντε, ήντε…ήντε

ή, ή…ή, είτε, είτε…είτε

Δ

Δ

Δ

Κ

Κ

Κ

Διαζευκτικοί

ή, είτε…είτε, ή…ή, ήτοι…ή,

εάντε…εάντε, ήντε…ήντε

ή, ή…ή, είτε, είτε…είτε

Κατά παράταξη σύνδεσηΚατά παράταξη σύνδεση

Κ

Κ

Κ

Συμπερασματικοί

άρα, δή, ουν, γουν, τοίνυν,

ούκουν, ουκουν, τοιγάρτοι,

τοιγαρουν

Λοιπόν, άρα, επομένως

Δ

Δ

Δ

Κ

Κ

Κ

Συμπερασμα--τικοί

άρα, δή, ουν, γουν, τοίνυν,

ούκουν, ουκουν, τοιγάρτοι,

τοιγαρουν

Λοιπόν, άρα, επομένως

Κατά παράταξη σύνδεσηΚατά παράταξη σύνδεση

Κ

Κ

Κ

Αιτιολογικός

γάρ

Δ

Δ

Δ

Καθ’ υπόταξιν σύνδεσηΚαθ’ υπόταξιν σύνδεση

ΚΘέλω

Δ 1Να…

Δ 1Να…

Δ 1Να…

Καθ’ υπόταξιν σύνδεσηΚαθ’ υπόταξιν σύνδεση

ΚΘέλω

Δ 1να…

Δ 2επειδή…

Δ 3ώστε…

Δευτερεύουσες προτάσειςΔευτερεύουσες προτάσεις

ΟνοματικέςΟνοματικές

Συντακτικά αποτελούνΣυντακτικά αποτελούν

Υποκείμενο απροσώπων ρημάτωνΥποκείμενο απροσώπων ρημάτων Αντικείμενο ρημάτωνΑντικείμενο ρημάτων Επεξήγηση όρωνΕπεξήγηση όρων Κατηγορούμενο*Κατηγορούμενο* Επιθετικός/κατηγορηματικός Επιθετικός/κατηγορηματικός

προσδιορισμόςπροσδιορισμός* *

ΕπιρρηματικέςΕπιρρηματικές

Συντακτικά αποτελούνΣυντακτικά αποτελούν

Επιρρηματικό Επιρρηματικό προσδιορισμό προσδιορισμό

Ονοματικές δευτερεύουσες προτάσειςΟνοματικές δευτερεύουσες προτάσεις

Τα είδη τουςΤα είδη τους Ειδικές Ειδικές (α.ε. : ότι, ως)(α.ε. : ότι, ως)

ΒουλητικέςΒουλητικές (α.ε.: τελικό (α.ε.: τελικό

απαρέμφατο)απαρέμφατο)

ΕνδοιαστικέςΕνδοιαστικές(α.ε. μη, μη ου, όπως μη)(α.ε. μη, μη ου, όπως μη)

Οι σύνδεσμοιΟι σύνδεσμοι ότι, πως, (που) ότι, πως, (που) Μου είπε Μου είπε ότι ότι θα έρθει.θα έρθει.

Να (μόριο)Να (μόριο) Δε θέλω Δε θέλω νανα φύγω. φύγω.

Μη(ν), μήπως, ότιΜη(ν), μήπως, ότι Φοβάμαι Φοβάμαι μήπως μήπως δεν έρθειδεν έρθει..

Πλάγιες ερωτηματικές προτάσειςΠλάγιες ερωτηματικές προτάσεις(α.ε. εάν, αν, ήν, πότερον-ή, ή-ή, είτε-είτε, (α.ε. εάν, αν, ήν, πότερον-ή, ή-ή, είτε-είτε,

Ευθύς λόγοςΕυθύς λόγος Θα έρθεις; Θα έρθεις; Πού πας;Πού πας; Τι κάνεις;Τι κάνεις; Πώς τα περνάς;Πώς τα περνάς; Ποιος είναι;Ποιος είναι; Πόσοι θα έρθουν;Πόσοι θα έρθουν; Γιατί φεύγεις;Γιατί φεύγεις; Πότε θα γυρίσει;Πότε θα γυρίσει;

Πλάγιος λόγοςΠλάγιος λόγος Δεν ξέρω Δεν ξέρω αν(ει)αν(ει) θα έρθει. θα έρθει. Δεν μου είπε Δεν μου είπε πούπού πάει. πάει. Απορώ Απορώ τι τι κάνει.κάνει. Αναρωτιέμαι Αναρωτιέμαι πώςπώς τα περνά. τα περνά. Ρωτούσε Ρωτούσε ποιοςποιος είναι. είναι. Δεν είναι εξακριβωμένο Δεν είναι εξακριβωμένο πόσοι πόσοι

θα έρθουν.θα έρθουν. Τον ρώτησε Τον ρώτησε γιατί(διά τι) γιατί(διά τι) έφευγε.έφευγε. Ρωτούσε Ρωτούσε πότεπότε θα γυρίσει. θα γυρίσει.

Αναφορικές προτάσειςΑναφορικές προτάσεις(α.ε.: ος-η-ο, όσπερ-ηπερ-οπερ, όσος, όστις-ητις-ο, τι, οποίος, (α.ε.: ος-η-ο, όσπερ-ηπερ-οπερ, όσος, όστις-ητις-ο, τι, οποίος,

οιος, οπηλίκος-η-ον, οπότερος, οπόσος, οποδαπός, ηλίκος οιος, οπηλίκος-η-ον, οπότερος, οπόσος, οποδαπός, ηλίκος

ΟνοματικέςΟνοματικές

Όποιος, όσος, ό, τιΌποιος, όσος, ό, τι Θα έρθουν Θα έρθουν όποιοιόποιοι – – όσοιόσοι

θέλουν.θέλουν. Θα διαλέξω Θα διαλέξω όποιο όποιο θέλωθέλω Θα πάρω όσο γλυκό θέλω.Θα πάρω όσο γλυκό θέλω. Θα κάνω ό, τι θέλω.Θα κάνω ό, τι θέλω.

Επιθετικοί προσδιορισμοίΕπιθετικοί προσδιορισμοί

ο οποίος = πουο οποίος = που

Ο κύριος Ο κύριος ο οποίος -πουο οποίος -που μιλούσε μιλούσε είναι ο πρόεδρος.είναι ο πρόεδρος.

Αυτοί Αυτοί οι οποίοι- πουοι οποίοι- που ερχονται ερχονται είναι φίλοι μου.είναι φίλοι μου.

Επιρρηματικές δευτερεύουσες Επιρρηματικές δευτερεύουσες προτάσειςπροτάσεις

ΕίδοςΕίδος Χρονικές Χρονικές

ΣύνδεσμοιΣύνδεσμοι Όταν, αφού, μόλις, πριν, ενώ, Όταν, αφού, μόλις, πριν, ενώ,

καθώς, την ώρα που, ώσπου, καθώς, την ώρα που, ώσπου,

(α.ε.:ότε, οπότε, επεί, επειδή, (α.ε.:ότε, οπότε, επεί, επειδή, ηνίκα, οπηνίκα, έως, έστε, ηνίκα, οπηνίκα, έως, έστε, άχρι, μέχρι, πριν)άχρι, μέχρι, πριν)

ΠαραδείγματαΠαραδείγματα

ΚαθώςΚαθώς έφευγε τον είδε. έφευγε τον είδε.

Κάνε τα μαθήματά σου Κάνε τα μαθήματά σου πριν πριν φύγεις. φύγεις.

ΑφούΑφού τελείωσε, έφυγε. τελείωσε, έφυγε.

Επιρρηματικές δευτερεύουσες Επιρρηματικές δευτερεύουσες προτάσειςπροτάσεις

Είδος Είδος

ΑιτιολογικέςΑιτιολογικές

ΣύνδεσμοιΣύνδεσμοι

Επειδή, αφού, διότι, γιατίΕπειδή, αφού, διότι, γιατί

(α.ε.:επεί, επειδή, ότι, ως, (α.ε.:επεί, επειδή, ότι, ως, διότι)διότι)

ΠαραδείγματαΠαραδείγματα

Στενοχωρήθηκε Στενοχωρήθηκε γιατί γιατί δεν δεν κατάφερε να πάει.κατάφερε να πάει.

Δεν μιλάνε επειδή έχουν Δεν μιλάνε επειδή έχουν μαλώσει.μαλώσει.

Επιρρηματικές δευτερεύουσες Επιρρηματικές δευτερεύουσες προτάσειςπροτάσεις

ΕίδοςΕίδος

Τελικές Τελικές (< τέλος=σκοπός)(< τέλος=σκοπός)

ΣύνδεσμοιΣύνδεσμοι Να, για να Να, για να (α.ε.: ίνα, όπως, ως)(α.ε.: ίνα, όπως, ως)

ΠαραδείγματαΠαραδείγματα

Θα πάει Θα πάει (για) (για) νανα ψωνίσει. ψωνίσει.

Θα έρθει Θα έρθει (για) (για) νανα μιλήσουμε. μιλήσουμε.

ΑλλάΑλλά

* Μου αρέσει * Μου αρέσει νανα διαβάζω. διαβάζω.(βουλητική)(βουλητική)

Επιρρηματικές δευτερεύουσες Επιρρηματικές δευτερεύουσες προτάσειςπροτάσεις

ΕίδοςΕίδος

ΕναντιωματικέςΕναντιωματικές

ΣύνδεσμοιΣύνδεσμοιΑν και, παρόλο που, κι αν Αν και, παρόλο που, κι αν

(α.ε.: ει και, αν(εάν, ην) και, και (α.ε.: ει και, αν(εάν, ην) και, και ει, και αν, καν, μηδ’ει, ει, και αν, καν, μηδ’ει, μηδ’αν, ουδ’ει, ουδ’ αν)μηδ’αν, ουδ’ει, ουδ’ αν)

ΠαραδείγματαΠαραδείγματα

Θα πάει Θα πάει αν καιαν και δε νιώθει καλά. δε νιώθει καλά.

Κι ανΚι αν ακόμα δεν ένιωθε καλά, θα ακόμα δεν ένιωθε καλά, θα πήγαινε.πήγαινε.

Επιρρηματικές δευτερεύουσες Επιρρηματικές δευτερεύουσες προτάσειςπροτάσεις

ΕίδοςΕίδος

Αποτελεσματικές Αποτελεσματικές

ΣύνδεσμοιΣύνδεσμοι

Ώστε, που, με αποτέλεσμα Ώστε, που, με αποτέλεσμα να…να…

(α.ε.: ώστε, ως, εφ’ ω, εφ’ (α.ε.: ώστε, ως, εφ’ ω, εφ’ ωτεωτε

ΠαραδείγματαΠαραδείγματα

Έβρεξε Έβρεξε τόσο ώστετόσο ώστε πλημμύρισαν τα φρεάτια.πλημμύρισαν τα φρεάτια.

Είμαι τόσο θυμωμένος Είμαι τόσο θυμωμένος πουπου δεν δεν πρόκειται να του μιλήσω.πρόκειται να του μιλήσω.

Επιρρηματικές δευτερεύουσες Επιρρηματικές δευτερεύουσες προτάσειςπροτάσεις

ΕίδοςΕίδος

Υποθετικές Υποθετικές

ΣύνδεσμοιΣύνδεσμοι

Αν, εάνΑν, εάν

(α.ε.: ει, εάν, αν, ην)(α.ε.: ει, εάν, αν, ην)

ΠαραδείγματαΠαραδείγματα

Υπόθεση + απόδοσηΥπόθεση + απόδοση

ΑνΑν νομίζεις ότι είναι έτσι(Υ), νομίζεις ότι είναι έτσι(Υ),

(τότε) κάνεις λάθος (Α)(τότε) κάνεις λάθος (Α)

Αν Αν ήξερα ότι θα γίνονταν αυτά ήξερα ότι θα γίνονταν αυτά (Υ), (Υ),

δεν θα είχα μιλήσει (Α)δεν θα είχα μιλήσει (Α)..

Επιρρηματικές δευτερεύουσες Επιρρηματικές δευτερεύουσες προτάσειςπροτάσεις

α.ε.: ου, όπου, όθεν, οπόθεν, ως, όπως, οι, όποι, η, όπη, ηπερ, α.ε.: ου, όπου, όθεν, οπόθεν, ως, όπως, οι, όποι, η, όπη, ηπερ, καθάπερ, οιον, οια, όσον, όσω, ένθεν)καθάπερ, οιον, οια, όσον, όσω, ένθεν)

Είδος Είδος

Αναφορικά επιρρήματαΑναφορικά επιρρήματα

όπου(δήποτε),όπου(δήποτε),

όπως(δήποτε),όπως(δήποτε),

όποτε(δήποτε) όποτε(δήποτε)

Παραδείγματα Παραδείγματα

Πήγαινε όπου θέλεις.Πήγαινε όπου θέλεις.

Πήγαινε όπως είσαι.Πήγαινε όπως είσαι.

Πήγαινε όποτε θέλεις.Πήγαινε όποτε θέλεις.

Συνδέουμε τις παρακάτω εικόνεςΣυνδέουμε τις παρακάτω εικόνεςμε αντίστοιχες δευτερεύουσες με αντίστοιχες δευτερεύουσες

προτάσεις ώστε να δημιουργήσουμε προτάσεις ώστε να δημιουργήσουμε αντίστοιχους τίτλουςαντίστοιχους τίτλους

Μπορείς επιτέλους……;(δευτερεύουσα πρόταση)

Φοβάμαι…..(δευτερεύουσα πρόταση)

Αναρωτιόμαστε αν …………..(δευτερεύουσα πρόταση)

Αυτός ο κόσμος θα γίνει καλύτερος, όταν……(δευτερεύουσα πρόταση)

Το συγκεκριμένο παιδί κλείνει τα αυτιά του,……(δευτερεύουσα πρόταση)

Στο παιχνίδι αυτό πετάμε το βέλος…….(δευτ. πρόταση)

Το γκολ πέτυχε ο………., ώστε…..(δευτερεύουσα πρόταση)

«Δεν ξέρω αν το προσέξατε…αλλά είμαστε μια ωραία ατμόσφαιρα…είμαστε…»τάδε έφη ο Ντίνος Ηλιόπουλος στην ταινία…