28. ΣΑ ΑΦΡΙΚΑΝΙΚΑ ΘΡΗΚΕΤΜΑΣΑ

• Ιερά αντικείμεναΣα αφρικανικά κρθςκεφματα δεν ζχουν ιερά κείμενα. Όλθ θ κρθςκευτικι παράδοςθ είναι προφορικι και μπορεί να εντοπιςκεί μζςα ςτουσ μφκουσ, τα τραγοφδια , τισ προςευχζσ και τισ ιςτορίεσ κάκε κοινότθτασ. Αυτό ςθμαίνει ότι λείπει θ ζννοια κάποιου αυκεντικοφ κειμζνου, με βάςθ το οποίο διαμορφϊνεται θ κρθςκευτικότθτα , και ακόμα εξθγεί τθν απουςία κάκε κρθςκευτικισ διαμάχθσ ανάμεςα ςτο πλικοσ των διαφορετικϊν κρθςκευτικϊν παραδόςεων. Σα αφρικανικά κρθςκεφματα ζχουν ςτο βάκοσ τουσ μια ρεαλιςτικότθτα , θ οποία μαηί με τθν απουςία ιερϊν κειμζνων δεν τουσ επιτρζπει να επιςτρζφουν ςτθν ιςτορία τουσ, αλλά μόνο με βάςθ τθν εμπειρία των παλαιοτζρων να αντιμετωπίηουν κάκε ςτιγμι τθσ ηωισ τουσ.

• Bakota (χϊρα προζλευςθσ -Γκαμπόν).

Χρθςιμοποιοφνταν ςε τελετζσ μφθςθσ ι ανάδειξθ κάποιου ςτθ κζςθ κάποιου αποκανόντα, ι ωσ ςθμάδι τθσ κζςθσ όπου τάφθκεκάποιο επίςθμο πρόςωπο (πρίγκιπασ ι αξιωματοφχοσ) αλλά και ςφμβολο γονιμότθτασ που προςφζρεται ςτουσ νεόνυμφουσ

•

• H «μαγικι δφναμθ» ενόσ αφρικανικοφ αντικειμζνου « παίηει το ρόλο που ζχει το κάλλοσ ςτθν κλαςικι αιςκθτικι αντίλθψθ».

• Έτςι, δεν είναι θ ομορφιά κακ’εαυτι που μετράει, αλλά περιςςότερο θ παρουςία, θ ιςχφσ, που εκπζμπει και, γιατί όχι θ υπερφυςικι δφναμθ που είναι ικανι να ξυπνά το ςτοιχείο του μυςτθρίου ςε όποιον το κοιτάηει ι το αγγίηει. Τελικά θ μάςκα ι το αγαλματίδιο δεν είναι τίποτε άλλο παρά ζνασ ενδιάμεςοσ που ενιςχφει τθν επικοινωνία, κατά τθ διάρκεια των τελετϊν, ανάμεςα ςτουσ ανκρϊπουσ και τισ δυνάμεισ του επζκεινα.

Η πίςτθ ςτο Δθμιουργό Θεό

• Η κρθςκευτικι ηωι των Γιοροφμπα ςτθ Δυτικι Νιγθρία παρουςιάηει ποικιλία τφπων κρθςκείασ.

• Παρά τον βαςικό μονοκεϊςτικό τθσ πυρινα με τθν πίςτθ ς’ ζναν υπζρτατο κεό, τον Ολοροφν(Olorun = Κφριοσ των ουρανϊν) , θ κρθςκεία αυτι με τθν ανάπτυξθ τθσ λατρείασ των Ορίςα (Orisha) (μικρζσ κεότθτεσ – πνεφματα) εμφανίηεται ωσ πολυκεϊςτικι.

• υγχρόνωσ όμωσ ζκδθλα είναι και τα φαινόμενα ενοκεϊςμοφ, κακϊσ κάκε Ορίςα ςτθ λατρεία του κεωρείται ο κατεξοχιν κεόσ και μπροςτά του κάκε άλλθ κεϊκι μορφι υποχωρεί.

Orisha

Ο ΘΕΟΣ OLORUN

Οι ιεροδιάμεςοι και οι μάντεισΟι ιεροδιάμεςοι και οι μάντεισ

Μια ειδικι κατθγορία ιερϊν προςϊπων είναι οι ιεροδιάμεςοικαι οι μάντεισ.

Οι ιεροδιάμεςοι ζρχονται ςε επαφι με το κόςμο των πνευμάτων και ςυνεργάηονται με τουσ κεραπευτζσ και τουσ μάντεισ. Με τελετουργικοφσ ιχουσ τυμπάνων, με χοροφσ, με φμνουσ ζρχονται ςε μια κατάςταςθ ζκςταςθσ και πιςτεφεται ότι κατζχονται από τα πνεφματα ι από το πνεφμα που ζχουν επικαλεςκεί, ι που ζχει μια ιδιαίτερθ ςχζςθ μ’αυτά. Με πθδιματα, χτυπιματα του ςτικουσ και του κεφαλιοφ , περπάτθμα ςτθ φωτιά και ςε αγκάκια αποκαλφπτει ότι κατζχεται από τον κόςμο των πνευμάτων και μπορεί να κάνει αςυνικιςτα πράγματα. Όςο διαρκεί αυτι θ εκςτατικι κατάςταςθ προφζρει ιχουσ και λζξεισ ακατάλυπτεσ από τον λαό. Μόνο οι μάντεισ και οι ιερείσ είναι ςε κζςθ να ερμθνεφςουν αυτά που απαγγζλλουν οι ιεροδιάμεςοι. κοπόσ μιασ τζτοιου είδουσ τελετουργίασ είναι να βρουν χαμζνα αντικείμενα, να ανακαλφψουν ποιοσ ζχει αςκιςει μαγεία πάνω ςε ζνα αςκενι , να πλθροφορθκοφν αν το πνεφμα ενόσ νεκροφ κζλει να ρωτιςει κάτι και διάδορα άλλα κζματα. Οι μάντεισ διακζτουν μια φυςικι διανοθτικι δφναμθ με τθν οποία μποροφν να βλζπουν και να ερμθνεφουν γεγονότα που ο λαόσ δεν διακζτει. Ζχουν οξφνοια και μερικζσ φορζσ βλζπουν οράματα και όνειρα τα οποία χρθςιμοποιοφν για το ζργο τουσ.

Η μαγεία και οι μάγοι• Σο ςτοιχείο, το οποίο αναςτατϊνει περιςςότερο τθ

ηωι του Αφρικανοφ είναι ίςωσ ο φόβοσ τθσ κακισ μαγείασ. Η μαγεία κεωρείται ο μεγαλφτεροσ εχκρόσ τθσ κοινωνίασ. Παρά τθν εξάπλωςθ του Χριςτιανιςμοφ και του Ιςλάμ δεν ζγινε κατορκωτι θ εξαφάνιςθ τθσ πίςτθσ ςτθ μαγεία και ςτθ δφναμι τθσ.

• τθν περίπτωςθ όπου κάτι δεν πάει καλά ςτθ ηωι του Αφρικανοφ ι ςτθν οικογζνειά του αμζςωσ αναρωτιζται πια είναι θ αιτία τθσ κακοτυχίασ. Πάντοτε υποπτεφεται ότι κάποιοσ χρθςιμοποίθςε τθ μαγεία για να προξενιςει κακό. Σι είναι εκείνο που τον οδθγεί ςε τζτοιου είδουσ ςκζψεισ; Είναι θ πίςτθ που ζχει ότι ςτο ςφμπαν υπάρχουν μυςτικζσ δυνάμεισ και ότι οριςμζνα άτομα κατζχουν τθ γνϊςθ και τθν ικανότθτα να χρθςιμοποιοφν και να ελζγχουν τισ δυνάμεισ αυτζσ. Από τθ φφςθ τουσ οι δυνάμεισ αυτζσ δεν είναι οφτε κακζσ οφτε καλζσ. Όμωσ ςτα χζρια των μάγων μπορεί να κεραπεφςουν , δθλ. να προξενιςουν καλό, αλλά πολλζσ φορζσ να καταςτρζψουν ηωζσ.

• Οι μζκοδοι που χρθςιμοποιοφν είναι πολλζσ και διαφορετικζσ από τόπο ςε τόπο. Μια περίπτωςθ είναι να χρθςιμοποιιςουν αντικείμενα του κφματοσ ( νφχια, τρίχεσ, ροφχα) , τα οποία καίνε, τςιμποφν ι ξεςχίηουν και με μαγικζσ φράςεισ εφχονται τθν καταςτροφι του. Άλλεσ φορζσ τοποκετοφν μαγικά αντικείμενα ςε μονοπάτια από τα οποία περνάει το κφμα, ι ζξω από τθν πόρτα του ςπιτιοφ του ι ςτο χωράφι του . Μια άλλθ μζκοδοσ είναι να ςτείλει ο μάγοσ ςτο κφμα του διάφορα δθλθτθριϊδθ ζντομα ι ηϊα για να του προξενιςουν κακό . Πιςτεφεται ακόμα ότι ο μάγοσ μπορεί να ςτείλει τθ νφχτα το πνεφμα που ζχει υπό τον ζλεγχό του για να κανατϊςει το κφμα του.

• Τπάρχει και καλϊσ εννοοφμενθ μαγεία ςτθν περίπτωςθ διαφόρων κεραπειϊν από αρρϊςτιεσ με τθ βοικεια διαφόρων βοτάνων, οςτϊν, φαρμάκων, ςτα οποία ο μάγοσ δίνει ιδιαίτερθ δφναμθ για καλφτερα αποτελζςματα.

Η μαγεία και οι μάγοι

Ατομικές μορφές λατρείας• Πρόκειται για τελετζσ που ζχουν

ςχζςθ με τθν κακθμερινι ηωι του ατόμου. Ζτςι οι τελετζσ αυτζσ ξεκινοφν από τθν περίοδο τθσ κφθςθσ μιασ γυναίκασ, ςυνεχίηονται με τελετζσ τθσ γζννθςθσ ενόσ παιδιοφ, τθσ ονοματοδοςίασ, τθσ οδοντοφυϊασ, τθσ εφθβείασ, με πολλζσ μορφζσ τελετϊν μφθςθσ, αρραβϊνα, γάμου, ενθλικίωςθσ, γιρανςθσ, κανάτου. Τπάρχει μια ςυνζχεια από το ζνα ςτάδιο ςτο άλλο που βοθκάει το άτομο να κατανοεί κάκε φορά ότι μζςα ςτθν προςωπικι του πορεία περνάει βακμιαία από μια κατάςταςθ ςτθν άλλθ, κλείνει μια φάςθ τθσ ηωισ και ξεκινάει μια άλλθ με διαφορετικζσ ευκφνεσ και κακικοντα.

Τελετζσ ςχετικζσ με τθν υγεία• Η αςκζνεια ςφμφωνα με τθν

αφρικανικι ερμθνεία δεν είναι φυςικι κατάςταςθ , αλλά είναι υπόκεςθ που ζχει ςχζςθ με τθ κρθςκεία. Η κρθςκεία χρθςιμοποιείται ςτθν περίπτωςθ αυτι για να ευρεκεί θ μυςτικι αιτία τθσ αςκζνειασ. Τπάρχει ζνα πλικοσ τελετϊν που ςχετίηονται με τθν υγεία ςτθν περίπτωςθ που απειλείται θ κοινότθτα από επιδθμίεσ ι ζχει διαςαλευκεί θ υγεία ενόσ ατόμου από μια ςυγκεκριμζνθ αςκζνεια. Τπάρχουν τελετζσ κατά τισ οποίεσ επικαλοφνται το κείο για τθν υγεία ενόσ ατόμου ι ολόκλθρθσ τθσ κοινότθτασ. υχνά τα θλικιωμζνα μζλθ τθσ οικογζνειασ ζχουν τον πρϊτο ρόλο ςτισ τελετζσ αυτζσ, ι ακόμα οι κεραπευτζσ όταν τουσ καλεί μια οικογζνεια.