Καβαρδίνα Μαριάνθη Ά1Κοροκυθάκης Μίλτος Ά2 Πασίνη Ελισάβετ Ά4Τρανός Μάρκος Ά6

Ερευνητική Εργασία ΄Β ΤετραμήνουΥπευ. καθηγήτρια: κα. Δεληγιαννοπούλου

Περιεχόμενα

•Πρόλογος………………………….……..σελ.2

•Ορισμός……….………………………….σελ.3

•Ιστορία…………..………………………..σελ.3

•Τεχνικές…………………………………..σελ.6

•Μεθοδολογία……………………………..σελ.7

•Αποτελ. Έρευνας-Ερωτηματολόγια

……………………………………………σελ.7

•Δικτυογραφία…………………………….σελ.11

Πρόλογος

Έχουν ήδη περάσει δεκαετίες, από τότε πού άρχισε να αποκαλύπτεται, η ύπαρξη κρυφών, υποσυνείδητων μηνυμάτων σε τραγούδια, έντυπα, κινηματογραφικές και τηλεοπτικές παραγωγές. Σε προϊόντα δηλαδή μαζικής κατανάλωσης. Το περιεχόμενο αυτών των κρυφών μηνυμάτων στοχεύουν στο υποσυνείδητο και έχουν την ιδιότητα να μην γίνονται αντιληπτά, την στιγμή που δρουν.

Προκύπτει όμως το ερώτημα: τα υποσυνείδητα μηνύματα έχουν στην πραγματικότητα αποτελέσματα στις ζωές των ανθρώπων που τα δέχονται;

Το ερώτημα αυτό αποτελεί ένα από τα πλέον αντιφατικά και ενδιαφέροντα ζητήματα στη σχετική επιστημονική κοινότητα. Ο Ν. Dixon στο βιβλίο του Preconscious Processing (Wiley 1981), ισχυρίζεται ότι το νόημα ενός υποσυνείδητου ερεθίσματος επεξεργάζεται από τον άνθρωπο-δέκτη. Ακόμα κι όταν το ερέθισμα δεν οδηγεί σε συνειδητή εμπειρία, τα αποτελέσματα αυτής της επεξεργασίας μπορούν να επηρεάσουν ενσυνείδητες αντιληπτικές ή μνημονικές διαδικασίες.

Παρά τις αντικρουόμενες απόψεις στο θέμα της επίδρασης ή μη των υποσυνείδητων μηνυμάτων, ή τεχνική αυτή έχει εφαρμοστεί ευρέως σε πολλούς κλάδους όπως στη διαφήμιση και τη πολιτική προπαγάνδα. Ειδικότερα δε για την υποσυνείδητη διαφήμιση, επικρατεί η άποψη ότι οι διαφημιστές χρησιμοποιούν την τεχνική των υποσυνείδητων μηνυμάτων για να προωθήσουν τα διαφημιζόμενα προϊόντα και τελικώς να αυξήσουν τις πωλήσεις αυτών.

Σαν ομάδα στόχος μας είναι να κάνουμε μια έρευνα σχετική με τα υποσυνείδητα μηνύματα στις διαφημίσεις χρησιμοποιώντας το διαδίκτυο και δουλεύοντας ομαδοσυνεργατικά ώστε να μάθουμε τι είναι ακριβώς, πώς λειτουργούν, τι σκοπό έχουν και αν όντως επιδρούν στη ζωή και τις αγορές των ανθρώπων που τα δέχονται.

Ο ΟΡΙΣΜΟΣ

Τί ονομάζεται υποσυνείδητο μήνυμα;

Υποσυνείδητο μήνυμα ονομάζεται ένα οποιοδήποτε μήνυμα που στοχεύει στο υποσυνείδητο μέρος του εγκεφάλου και αγνοείται κατά την οποιαδήποτε μορφή προβολής του (εικόνα, ήχος, έντυπο) από το συνειδητό μέρος του εγκεφάλου. Πάραυτα ο σκοπός του -θεωρητικά- πετυχαίνεται καθώς το μήνυμα έχει εισέρθει στον εγκέφαλό μας εν αγνοία μας και τότε αρχίζει η «επεξεργασία» του. Στοχεύουν συνήθως στην ενεργοποίηση των βασικότερων ενστίκτων μας, της αναπαραγωγής και της επιβίωσης και είναι μια αθέμιτη μέθοδος με την οποία επιχειρείται και στο τέλος εύκολα κατορθώνεται η λεγόμενη πλύση εγκεφάλου. Οι ψυχολόγοι άλλωστε υποστηρίζουν ότι το υποσυνείδητο έχει την ικανότητα να επιλέγει, να ανακατατάσσει και αναδιοργανώνει το υλικό του κι ύστερα να το προσφέρει τροποποιημένο στη συνείδηση, ώστε αυτή να κατορθώνει, χρησιμοποιώντας αυτό το τροποποιημένο υλικό, να αντιμετωπίζει τα διάφορα προβλήματα της ζωής. Για την μετάδοσή τους χρησιμοποιούνται ποικίλες τεχνικές και απευθύνονται σε ΟΛΕΣ τις ηλικίες.

Άρα προκύπτουν τα εξής ερωτήματα: υπάρχουν όντως υποσυνείδητα μηνύματα; Πώς είναι δυνατόν να μας επηρεάσει κάτι που δεν ξέρουμε ότι στην ουσία έχουμε δει, διαβάσει ή ακούσει; Σε τι αποσκοπούν τα υποσυνείδητα μηνύματα; Είναι επικίνδυνα; Πώς τα επεξεργάζεται το υποσυνείδητό μας; Τι μηνύματα συνήθως περνούν και τελικά είναι όντως αποτελεσματικά;Από τις ερωτήσεις μόνο μία μπορούμε να απαντήσουμε αμέσως και σίγουρα θα χαροποιήσει αρκετούς από εσάς. Η αποτελεσματικότητά τους αμφισβητείται….

Η ΙΣΤΟΡΙΑ

Η ιστορία τους και συγχρόνως η φρενίτιδα με την οποία αντιμετωπίζονται μέχρι και σήμερα φαίνεται να άρχισε το 1898 με το βιβλίο «The Νew Phycology» του Ε.W. Scriprture που περιέγραφε τις Βασικές Αρχές Λειτουργίας τους. Το 1900 έγινε η πρώτη απόπειρα πρακτικής εφαρμογής τους από τον Καθηγητή Ψυχολογίας Knight Lupac με μη αποδεκτά συμπεράσματα. Τις απόψεις του αποδέχτηκε μόνο ο Harry Levi Hollingworth ο οποίος υποστήριξε ότι τα υποσυνείδητα μηνύματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν κυρίως για διαφημιστικούς σκοπούς. Το 1957, με τις φιλόδοξες προσπάθειες του James Vicory στις ΗΠΑ να πουλήσει την ανακάλυψή του ιδρύοντας για έξι εβδομάδες την εταιρεία «Subliminal Projection Company» και εφαρμόζοντας το παρακάτω πείραμα, το θέμα φούντωσε και πάλι.

Ο J.Vicory για ένα διάστημα κατά τη διάρκεια της ταινίας «Picnic» πρόβαλε κάθε 150’’ και για 1/3000 του δευτερολέπτου τις φράσεις Drink Coca Cola ( Πιες Coca Cola) και Hungry? Eat Pop Corn (Πεινάς; Φάε ποπ κορν). O ίδιος, μετά την ανάλυση των αποτελεσμάτων, υποστήριξε ότι αυξήθηκαν οι πωλήσεις του αναψυκτικού και του ποπ κορν κατά 57,8% και 18,1% αντίστοιχα. Βέβαια μετά από κάποιο χρονικό διάστημα παραδέχθηκε ότι παραποίησε τα αποτελέσματα. Το

πείραμα επαναλήφτηκε και διαπιστώθηκε και επίσημα το λάθος. Δυστυχώς όμως, αν και αρκετοί γνωρίζουν το συγκεκριμένο άνθρωπο, το έργο του και τη δουλεία του, ελάχιστοι είναι αυτοί που γνωρίζουν την μη εγκυρότητα της και τα σωστά συμπεράσματα. Ότι δηλαδή η αποτελεσματικότητα των υποσυνείδητων μηνυμάτων είναι σχετική.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τα επόμενα χρόνια τα υποσυνείδητα μηνύματα να γίνονται όλο και πιο δημοφιλή και να χρησιμοποιούνται είτε για καλό/επιθυμητό σκοπό είτε για μη επιθυμητό. Κάτι που αξίζει να θυμόμαστε, είναι η προσπάθεια του επί εικοσιτέσσερα χρόνια καθηγητή στο πανεπιστήμιο της Λουϊζιάνα Δρ. Χολ. Μπέκερ να αξιοποιήσει τα υποσυνείδητα για το δημόσιο συμφέρον. Κατά τη διάρκεια λοιπόν τηλεοπτικών εκπομπών προβαλλόταν μηνύματα του τύπου «Να οδηγείτε προσεκτικά», μια πρωτοβουλία δικιά του. Η προσπάθεια αυτή όμως αυτή δεν απέδωσε λόγω αντίδρασης του κοινού όταν αυτό έγινε ευρύτερα γνωστό. Αργότερα το 1968 και για πρώτη φορά στην ιστορία της δισκογραφίας οι Μπητλς(Beatles) τα χρησιμοποιούσαν για μεγαλύτερη δημοσιότητα και είχε σαν αποτέλεσμα την αύξηση της φήμης και των πωλήσεων των δίσκων τους. Από τότε τους μιμήθηκαν όλοι σχεδόν οι ροκ αστέρες. Βέβαια υπήρξαν και οι πρώτες θυελλώδεις αντιδράσεις τόσο από την κοινή γνώμη όσο και από τα έντυπα μέσα. Το περιοδικό «New Yorker» έγραψε χαρακτηριστικά ότι «τα υποσυνείδητα μηνύματα εισέβαλαν στο μυαλό και το διέλυσαν» και το «New Day» του οποίου τα δημοσιεύματα προκάλεσαν μεγάλο θόρυβο, αποκαλούσε τα υποσυνείδητα μηνύματα «ως την πιο επικίνδυνη εφεύρεση ύστερα από την ατομική βόμβα». Ωστόσο εκείνη την εποχή, και προς μεγάλη έκπληξη όλων, αν και προτάθηκαν σχετικές νομοθετικές ρυθμίσεις για το ζήτημα, δεν έγινε τίποτε τελικά. Τα παράπονα εξασθένησαν και η όλη υπόθεση φάνηκε να χάνεται ήσυχα το έτος

1970. Όμως οι ερευνητές, συνέχισαν πυρετωδώς τις έρευνές τους στο συγκεκριμένο τομέα. Αργότερα το 1973 το περιοδικό «Advertisement» στις ΗΠΑ έγραφε πως η εκεί αντιπροσωπεία αυτοκινήτων της «TOYOTA» χρησιμοποιούσε τη μέθοδο των υποσυνείδητων μηνυμάτων για να αυξήσει τις πωλήσεις της. Την ίδια χρονιά τουλάχιστον 13 μεγάλες διαφημιστικές ερευνητικές εταιρίες στη Ν. Υόρκη, στο Σικάγο και στο Τορόντο του Καναδά προσέφεραν στους διαφημιστές τρόπους για μετάδοση υποσυνειδήτων μηνυμάτων έναντι αμοιβής. Το θέμα ξαναβγήκε στο προσκήνιο της επικαιρότητας, οι αντιδράσεις άρχισαν ξανά να πληθαίνουν και ήταν πλέον σαφές ότι κάτι έπρεπε να γίνει από τους αρμόδιους ώστε να προστατευθούν οι πολίτες. Έτσι η επιτροπή ομοσπονδιακών επικοινωνιών των ΗΠΑ αποφάσισε και ανακοίνωσε ότι η χρήση τέτοιων τεχνικών/μεθόδων είναι «αντίθετη προς το δημόσιο συμφέρον» και ακόμη πως «είτε αποτελεσματικές είτε όχι, τέτοιες αναμεταδόσεις έχουν ως πραγματικό στόχο να εξαπατήσουν».

Το 1978 ο Μπέκερ μην έχοντας εγκαταλείψει τις προσπάθειες του κατασκεύασε ειδικό κασετόφωνο το οποίο ήταν ικανό να λαμβάνει, να μιξάρει, και να αναμεταδίδει υλικό από δύο διαφορετικές πηγές, προσαρμόζοντας ταυτόχρονα το μήνυμα, έτσι ώστε να γίνεται αντιληπτό μόνο υποσυνείδητα. Η τεχνική χρησιμοποιήθηκε στα πολυκαταστήματα για περιορισμό των κλοπών. Μάλιστα καταγράφηκαν επιτυχίες της τάξεως του 80% στον τομέα ελέγχου των κλοπών, χάρις σ’ αυτή τη μέθοδο, όπου ταυτόχρονα την ώρα που ακουγόταν ευχάριστη μουσική υπήρχε μήνυμα όπως «Να είσαι τίμιος, μην κλέψεις» και αυτό μεταδιδόταν 9.000 φορές στην ώρα.

Τέλος χρησιμοποιήθηκαν στο ραδιόφωνο( πχ. Φωνή της Αμερικής/Voice of America), στο επαγγελματικό ποδόσφαιρο και χόκεϊ ακόμα και στην πολιτική. Η παραγωγή τους τελειοποιήθηκε το 1983 στο Μίσιγκαν από μια μικρή εταιρεία με το όνομα «Stimutech», καθιστώντας ικανή την ευρεία χρήση τους και μετάδοσή τους από την τηλεόραση, σε οποιοδήποτε διαφημιστικό σποτ.

Το 1982-83 ήταν η πρώτη χρονιά που ψηφίστηκαν οι πρώτοι νόμοι προστασίας του κοινού από τα υποσυνείδητα μηνύματα μετά από άσκηση σημαντικών πιέσεων και προσπάθειες ετών.

Η Βουλή των αντιπροσώπων των ΗΠΑ ψήφισε το 1982 νομοσχέδιο το οποίο υποχρεώνει τις δισκογραφικές εταιρείες να αναφέρουν στα εξώφυλλα των δίσκων τους, την ύπαρξη τέτοιων μηνυμάτων.

Το 1983 η γερουσία του Άρκανσο των ΗΠΑ ψήφισε παρόμοιο νομοσχέδιο, το οποίο επιπλέον υποχρεώνει τις εταιρείες να γράφουν στο εξώφυλλο των δίσκων του, το περιεχόμενο των υποσυνείδητων μηνυμάτων που περιέχουν.

Το Βέλγιο απαγόρευσε εντελώς όλη αυτή την τεχνολογία ως την πιο ύπουλη και επικίνδυνη εισβολή στην ιδιωτική ζωή, με τιμωρία πάνω από 1 έτος φυλάκιση και πρόστιμα πάνω από 10.000 φράγκα

Στην Ελλάδα σχετικός νόμος ψηφίστηκε το 1995 (νόμος 2328/95, ΦΕΚ-159 Ά, κεφάλαιο Ά, άρθρο 3, § 3)

ΤΕΧΝΙΚΕΣ - ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΤΑ ΥΠΟΣΥΝΕΙΔΗΤΑ

Υπάρχουν τέσσερις τύποι παρουσίασης ερεθισμάτων που συχνά αποκαλούνται υποσυνείδητοι.

•Υποκατωφλικά ερεθίσματα

Τα ερεθίσματα αυτά παρουσιάζονται σε ενεργειακές εντάσεις που είναι πολύ ασθενείς για να ανιχνευθούν. Για παράδειγμα, οπτικά σχήματα παρουσιάζονται σε πολύ χαμηλές στάθμες φωτισμού ή με πολύ χαμηλή αντίθεση σε σχέση με την υπόλοιπη εικόνα. Τα ηχητικά ερεθίσματα που ανήκουν σε αυτή τη κατηγορία παρουσιάζονται σε πολύ χαμηλή ένταση ώστε να γίνουν υποσυνείδητα αντιληπτά.

•Συγκεκαλυμμένα ερεθίσματα

(α) Ενεργειακή συγκάλυψη που συνιστάται στην παρουσίαση μιας φωτεινής αναλαμπής αμέσως πριν ή μετά από ένα σύντομα παρουσιαζόμενο σχήμα – ερέθισμα.

(β) Με συγκάλυψη σχήματος όπου είναι η παρουσίαση ενός σχηματοποιημένου ερεθίσματος αμέσως μετά τη σύντομα παρουσιαζόμενη διέγερση.

3. Ερεθίσματα – διεγέρσεις που διαφεύγουν την προσοχή

Μπορεί να χρησιμοποιηθεί πλήθος διαδικασιών για να αποσπασθεί η προσοχή από το παρουσιαζόμενο ερέθισμα. Στα ακουστικά χρησιμοποιείτε μια μέθοδος που ονομάζεται ‘’σκίαση’’. Δηλαδή τη μεγαλόφωνη επανάληψη ενός μηνύματος στο ένα αυτί με αποτέλεσμα ερεθίσματα που δέχεται το άλλο αυτί να αγνοούνται.

Όσον αφορά την εικόνα ένα ερέθισμα που διαφεύγει τη προσοχή μπορεί να παρουσιαστεί:

(α) Περιφερειακά στο οπτικό πεδίο, όταν το άτομο ασχολείται με κάτι άλλο που απαιτεί να έχει την προσοχή του στραμμένη σε διαφορετική θέση.

(β) Ως ένα σχήμα τοποθετημένο σε ένα διαφορετικό περιεχομένου περιβάλλον. Δηλαδή το μήνυμα είναι κρυμμένο ανάμεσα σε άλλες εικόνες.

4. Οπτικά μετασχηματισμένα ερεθίσματα – διεγέρσεις

Πρόκειται για μια μεγάλη κατηγορία τεχνικών. Περιλαμβάνει την παρουσίαση μιας εικόνας η λέξης που είναι τόσο συγκεχυμένη ώστε να μην είναι

αναγνωρίσιμη, τη διάσπαση ενός σχήματος και την ανασυγκρότηση των επιμέρους τμημάτων του και την αντίστροφη ηχογράφηση. Η διαφορά με τις προηγούμενες κατηγορίες είναι ότι το ερέθισμα είναι απροσδιόριστο ακόμη και αν η προσοχή είναι στραμμένη σε αυτό.

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

Για την πραγματοποίηση και την ολοκλήρωση της εργασίας μας χρησιμοποιήσαμε για την εύρεση πληροφοριών το διαδίκτυο και δουλεύοντας ομαδοσυνεργατικά τις επεξεργαστήκαμε και συντάξαμε την εργασία. Επίσης συντάξαμε δικό μας ερωτηματολόγιο και τα αποτελέσματά του αποτελούν τα συμπεράσματα της έρευνας.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Ερωτηματολόγιο:

1. Γνωρίζετε τι είναι τα υποσυνείδητα μηνύματα στις διαφημίσεις;

Γνωρίζετε τι είναι τα υποσυνείδητα μηνύματα στις διαφημίσεις;

70%

30%

Ναι

Όχι

2. Αν ναι γνωρίζετε πως λειτουργούν;

Αν ναι γνωρίζετε πως λειτουργούν;

60%

40%

Ναι

Όχι

3. Πιστεύετε πως επηρεάζουν τη ζωή σας ή/και τις αγορές σας;

Πιστεύετε πως επηρεάζουν τη ζωή σας ή/και τις αγορές σας;

30%

29%

21%

20%

Καθόλου

Λίγο

Αρκετά

Πολύ

4. Πιστεύετε ότι τα υποσυνείδητα μηνύματα είναι συχνό φαινόμενο;

Πστεύτε ότι τα υποσυνείδητα μυνήματα είναι συχνό φαινόμενο;

24%

76%

Ναι

Όχι

5. Γνωρίζετε για τις τεχνικές που χρησιμοποιούνται;

Γνωρίζετε τις τεχνικές που χρησιμοποιούνται;

42%

58%

Ναι

Όχι

6. Κατά τη γνώμη σας είναι αποτελεσματικά;

Κατά τη γνώμη σας είναι αποτελεσματικά;

47%

53%

Ναι

Όχι

7. Ποιες ηλικίες πιστεύετε ότι επηρεάζονται περισσότερο από τα υποσυνείδητα μηνύματα;

Ποιες ηλικίες πιστεύετε ότι επηρεάζονται περισσότερο από τα υποσυνείδητα μυνήματα;

19%

31%

7%

43%Παιδιά

Έφηβοι

Ενήλικες

Ηλικιωμένοι

ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ

1. http://minimata.50webs.com

2. http://www.e-forum.gr/phpbb3/viewtopic.php?f=102&t=782

3. http://egolpio.wordpress.com/2008/02/18/uposyneidhta_mhnymata/

4. http://en.wikipedia.org/wiki/James_Vicary

5.http://norfid.wordpress.com/2011/02/16/%cf%85%cf%80%ce%bf%cf%83%cf%85%ce%bd%ce%b5%ce%af%ce%b4%ce%b7%cf%84%ce%b1-%ce%bc%ce%b7%ce%bd%cf%8d%ce%bc%ce%b1%cf%84%ce%b1-%ce%bc%cf%8d%ce%b8%ce%bf%cf%82-%ce%b7-%ce%b1%ce%bb%ce%ae%ce%b8%ce%b5/

6.http://norfid.wordpress.com/2011/01/21/%cf%85%cf%80%ce%bf%cf%83%cf%85%ce%bd%ce%b5%ce%af%ce%b4%ce%b7%cf%84%ce%b1-%ce%bc%ce%b7%ce%bd%cf%8d%ce%bc%ce%b1%cf%84%ce%b1-%ce%bf%cf%80%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ad%cf%82-%ce%ba%ce%b1%ce%af-%ce%b1/

7. http://cineviews-cineviews.blogspot.com/2011/07/disney.html

8. http://www.artistmike.com/Temp/SubliminalAd-Page3.html

9. http://ofis66.blogspot.com/2012/02/blog-post_5841.html#axzz1tkKZIJWr

10 .http://23-cafe.blogspot.com/2012/03/blog-post_25.html

ΒΙΝΤΕΟ

http://www.youtube.com/watch?v=T_4vRwCOKHg

http://www.youtube.com/watch?v=scLfDj96K2U&feature=related

ΤΕΣΤhttp://norfid.wordpress.com/2011/02/17/%cf%85%cf%80%ce%bf%cf%83%cf%85%ce%bd%ce%b5%ce%af%ce%b4%ce%b7%cf%84%ce%b1-%ce%bc%ce%b7%ce%bd%cf%8d%ce%bc%ce%b1%cf%84%ce%b1-%ce%bf%cf%80%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ad%cf%82-%ce%b1%cf%80%ce%ac%cf%84/