Σα λίκινα τζχνεργατθσ Ηπείρου

Ρζλεκυσ από Ρυριτόλικο. 200.000π.Χ.Ανακαλφφκθκε από τουσ Eric Higgs και Σωτιριο

Δάκαρθ το 1962 ςτον Κοκινόπθλο Ρρζβεηασ. Αρχαιολογικό Μουςείο Ιωαννίνων

Δθμιουργία παρουςίαςθσ: Βάςω Ραμπαοφνθhttp://portobuffalo.blogspot.com

Λίκινα

τζχνεργαΑντικείμενα

Ἐργα ανκρϊπων όχι

προϊόντα φυςικϊν

διαδικαςιϊν

Μάρτυρεσ τθσ εξζλιξθσ των τεχνικϊν μασ

ικανοτιτων (τεχνητή νοημοςφνη) και τθσ

αντίλθψθσ μασ για το φυςικό κόςμο που μασ

περιβάλλει (φυςική νοημοςφνη)

Tα λίκινα τζχνεργα

Eξαςφάλιςθτροφισ

Kαταςκευιεξοπλιςμοφ

Συνοχι τθσ ομάδασ

Ρζτρινα υλικά,ξφλο, κόκαλο, κζρατο, δζρμα, φυτικοί +ηωικοί ιςτοί

Οι ανάγκεσ του παλαιολικικοφ ανκρώπου

Ρροχποκζςεισ

Ο ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ

Αφκονία υλικϊν καταλοίπων τθσ ανκρϊπινθσ δραςτθριότθτασΣπάνια τα ανκρϊπινα ςκελετικά κατάλοιπα

Α’μιςό 20ου αι.: ςυςτθματικζσ ζρευνεσ

ΗΠΕΙΡΟ

• Η καλφτερα ερευνθμζνθ περιοχι• Αρχζσ δεκαετίασ ‘60: ζντονθ ερευνθτικι δραςτθριότθτα• Ζκκεςθ πλοφςιων ςυλλογϊν ςτο Αρχαιολογικό μουςείο Ιωαννίνων

Ο παλαιολικικόσ άνκρωποσ

χρθςιμοποιεί

• Λίθινεσ πρώτεσ φλεσ που προςφζρονται για τεχνθτι κατάτμθςθ με βότςαλα, ξφλα, κζρατα ι κόκαλα (=ςφυριά)

• Οργανικά υλικά για τθν καταςκευι εξοπλιςμοφ: δζρμα, κόκκαλα, κζρατο, δόντια

• Όςτρεα.

• Μαλακότερεσ πζτρεσ (=καταςκευι αντικειμζνων κφρουσ)

Εμπλουτιςμόσ τθσ εργαλειοκικθσ με

ώχρα, φυτικά υλικά και κολλητικζσ

ταινίεσ (ρετςίνι, κερί)

Κατώτερθ Παλαιολικικι (350.000 - 100.000 π.Χ)

Ευριματα από επιφανειακι ζρευνα κοντά ςε κάλαςςα (Κοκκινόπουλοσ, Αλωνάκι, Πρμοσ Οδυςςζα, Χερςόνθςοσ)

Εργαλεία

Μάηεσ πρϊτθσ φλθσ με ςχιμα αλλαγμζνο με επεξεργαςία: κόψεισ αιχμθρζσ, γερζσ, εκτενείσ

Ρολυχρθςτικά εργαλεία

πχ. Λειάνιςτρα(=μεγάλεσ μάηεσ πρϊτθσ φλθσ με τεχνθτι κόψθ καταςκευαςμζνα με μονι ι αμφίπλευρθ επεξεργαςία)

Αμφίπλευρα εργαλείαΤζχνεργα με επεξεργαςία και ςτισ δφο φαρδιζσ επιφάνειζσ τουσ. Συνικωσ ζχουν μια ςτενότερθ

και κάπωσ αιχμθρι απόλθξθ ςτο ζνα άκρο (κορυφι) και μια φαρδφτερθ και πλατφτερθ

απόλθξθ ςτο άλλο ( βάςθ). Ονομάηονται κοινότερα πελζκεισ (=τςεκοφρια)

Μζςθ Παλαιολικικι (100.000-35.000 π.Χ.)

Ευριματα από παράκτιεσ περιοχζσ Ηπείρου( Κοκκινόπθλοσ, Μορφι, Καρβουνάρι, Αγυά, Στεφάνθ, Γραμμενίτςα)

• Η αμφίπλευρη επεξεργαςίαεδραιϊνεται

• Πυρήνεσ: μάηεσ πρϊτθσ φλθσ, ςυνικωσ διςκοειδείσ. Από αυτοφσ αφαιροφνταν με ςκόπιμθ κατάτμθςθ αποκροφςματα, κυρίωσ φολίδεσ

Tφποι εργαλείων τθσ Mουςτζριασπολιτιςμικισ φάςθσ.1, 6-9. ξζςτρα 2-5. αιχμζσ 10. φολίδα Bordes, F., Faustkeil und Mammut. Die Altsteinzeit,Kindler Verlag, Muenchen 1968, Abb. 33.

© Weidenfeld & Nicolson, LondonEπεξεργαςία: ΙΜΕ

Ο κοινότεροσ τφποσ εργαλείων ιταν τα πλευρικά ξζςτρα (ράςπεσ) που χρθςίμευαν ςτθν επεξεργαςία δερμάτων και άλλων μαλακϊν κυρίωσ υλικϊν.)

Ανώτερθ Παλαιολικικι (35.000-11.000)

Ευριματα από αναςκαμμζνεσ βραχοςκεπζσ τθσ ορεινισ ενδοχϊρασ τθσ Ηπείρου

(Αςπροχάλικο, Καςτρίτςα, Κλειδί, Μποΐλα)

πιλαιο και Βραχοςκεπι. Αςπροχάλικο Πρζβεηασ

Νο

8:Β

ρα

χος

κεπ

ι Κ

λειδ

ί

Η λικοτεχνία τθσ βραχοςκεπισ Kλειδί περιλαμβάνει κατά κφριο λόγο λεπίδεσ με ςτομωμζνθ ράχθ και μικρολεπίδεσ, ξζςτρα και γλυφίδεσ για τθν κατεργαςία δζρματοσ, οπείσ για τθ διάτρθςθ οςτϊν και δερμάτων και οδοντωτά για πολλαπλζσ χριςεισ. Στα οςτζινα τζχνεργαςυγκαταλζγονται κυρίωσ βελόνεσ και ζνα επεξεργαςμζνο ελαφοκζρατο (Cervus elaphus). Mερικά δόντια ελάφου τθσ ευγενοφσ αλλά και θαλάςςια όςτρεα ζφεραν τεχνθτι οπι ανάρτθςθσ και αποτελοφν πικανόν αντικείμενα με ςυμβολικό περιεχόμενο (περίαπτα).

H επεξεργαςία του λίκου άλλαξε προςανατολιςμό

• Η εκμετάλλευςθ των πυρινων διαφοροποιικθκε

• Η τεχνικι τθσ απόκρουςθσ προςανατολίςτθκε ςτθν αφξθςθ του αρικμοφ των προϊόντων από κάκε αρχικι μάηα

Ξζςτρα (ράςπεσ)

Μικρολεπίδεσ

Χριςεισ: κόψιμο, τρφπθμα, χάραγμα,

κυνιγι

Επινόθςθ νζων εργαλειακϊντφπων για τθν

κατεργαςία των υλικϊν (γλυφίδεσ,

αιχμζσ)

Λιθοτεχνίεσ

Eργαλειοτεχνία τθσ Aνϊτερθσ Ραλαιολικικισ .

1. οπζασ 2. γλυφίδα 3-4. οςτζινεσ αιχμζσ 5. διάτρθτο δόντι 6-7. λεπίδεσ

8-10. γλυφίδεσ 11. λεπίδα 12,13. οςτζινεσ αιχμζσ 18,20,23,26. αιχμζσ24. αιχμι με μίςχο 25,28. αιχμζσ ςε ςχιμα ράμφουσ παπαγάλου27. οςτζινο καμάκι (Harpune) 14. γλυφίδα 15. οπζασ 16,17,19.

λεπίδεσ Bordes, F., Faustkeil und Mammut. Die Altsteinzeit,Kindler Verlag, Muenchen 1968, Abb. 153-162.

© Weidenfeld & Nicolson, LondonEπεξεργαςία: ΙΜΕ

Γλυφίδεσ:_εργαλείαμε μια ι και τισ δφο κόψεισ κομμζνεσ με λοξά κτυπιματα ϊςτε να δθμιουργείται μια επίπεδθ επιφάνεια για χάραξθ, ξφςιμο, λείανςθ ι τρφπθμα ςκλθρϊν υλικϊν

Αιχμζσ: αποκροφςματα–κυρίωσ λεπίδεσ- με ζντονθ αιχμθρι απόλθξθ ςτο ζνα άκρο και τεχνθτό μίςχο ςτο άλλο, ο οποίοσ διευκόλυνε τθ ςτειλζωςθ ςε βζλοσ ι μικρό ακόντιο.

Σπιλαιο τθσ Καςτρίτςασ ( Ιωάννινα)

Σα ευριματα τθσ Καςτρίτςασ μαρτυροφν τθν ευελιξία τθσ τεχνολογίασ και τθν

επινοθτικότθτα των τεχνιτών ςτθν Ανώτερθ Παλαιολικικι.

• υγκζντρωςθ πρώτων υλών από διάφορεσ περιοχζσ και ςε μεγάλεσ αποςτάςεισ ( πρώτεσ φλεσ , ώχρα, καλάςςια όςτρεα)

• Πελζκθμα των πυρινων

• υνδυαςμόσ υλικών για τθ δθμιουργία ςφνκετων εργαλείων ( ξφλινα βζλθ ι ακόντια με λίκινεσ αιχμζσ, κοκάλινεσ ι κεράτινεσ λαβζσ για τα πζτρινα εργαλεία, οςτζινεσ αιχμζσ κυνθγιοφ)

• Επεξεργαςία μαλακών υλικών για τθν καταςκευι εξαρτθμάτων ι ςυνζργων ( βελόνεσ, ςπάτουλεσ, ςουβλιά για τθ ςτερζωςθ δερμάτων, αιχμζσ από κζρατο

για κυνιγι)

12

. Κα

ςτρ

ίτς

α

Ανώτερθ Παλαιολικικι

Η οργάνωςθ και θ κοινωνικι ςυνοχι των ομάδων: πιο

ςφνκετεσ

Από τθ μελζτθ των ευρθμάτων προκφπτει:

• πολλζσ δραςτθριότθτεσ των κυνθγϊν –τροφοςυλλεκτϊν γίνονταν ςε ςυγκεκριμζνα ςθμεία μζςα ςτον κατοικθμζνο χϊρο τουσ, ςτον οποίο ζμεναν για μεγαλφτερο διάςτθμα από ό,τι ςτισ προθγοφμενεσ περιόδουσ

• Χριςθ υλικϊν από ςχετικά μακρινζσ περιοχζσ ( καλάςςια όςτρεα, πυριτόλικοι) δυνατότθτα επικοινωνίασ με άλλεσ ομάδεσ και τον ζλεγχο ευρφτερων περιοχϊν.

• Στόλιςμα των ροφχων και του εξοπλιςμοφ με τρυπθμζνα δόντια ελαφιϊν, καλαςςινά κοχφλια, χρωματιςμόσ με κόκκινθ ϊχρα και ςφμβολα

Πθγζσ

• Ευ. Αδάμ, Γραμμζνο ςτθν πζτρα, Η Ηπειροσ ςτουσΠροϊςτορικοφσ χρόνουσ ςτο «Σο Αρχαιολογικό ΜουςείοΙωαννίνων».

• http://www.ime.gr/chronos/01/gr/glos_plml/terms.html

• http://www.giannena-e.gr/Giannena/Photo/Giannena_Arhaiologiko_Mouseio_PHOTO-ALBUM/Photo-Album_%CE%9D%CE%BF2-%CE%97%CF%80%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%BF%CF%82-%CE%A0%CF%81%CE%BF%CF%8A%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%AF_%CE%A7%CF%81%CF%8C%CE%BD%CE%BF%CE%B9/source/3.html

• http://www.amio.gr/index.php?option=com_wrapper&view=wrapper&Itemid=52