ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗ ΜΑΡΙΑ ΠΟΛΥΔΟΥΡΗ

• Δάφνη Μουντούρη• 3ο ΕΠΑ.Λ. Βόλου

ΚΟΝΤΑ ΣΟΥ

Κοντά σου δεν αχούν άγρια οι ανέμοι.Κοντά σου είναι η γαλήνη και το φως.Στου νου μας τη χρυσόβεργην ανέμηο ρόδινος τυλιέται στοχασμός.

Κοντά σου η σιγαλιά σα γέλιο μοιάζειπου αντιφεγγίζουν μάτια τρυφεράκι αν κάποτε μιλάμε, αναφτεριάζει,πλάι μας κάπου η άνεργη χαρά.

Κοντά σου η θλίψη ανθίζει σα λουλούδικι ανύποπτα περνά μες στη ζωή.Κοντά σου όλα γλυκά κι όλα σα χνούδι,σα χάδι, σα δροσούλα, σαν πνοή.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Η Μαρία Πολυδούρη (1902-1930) γεννήθηκε στην Καλαμάτα και πέθανε στην Αθήνα, στο σανατόριο «Σωτηρία». Το 1921μετατέθηκε στη Νομαρχία Αθηνών και παράλληλα ενεγράφη στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στην υπηρεσία της εργαζόταν και ο ομότεχνός της Κώστας Καρυωτάκης. Γνωρίστηκαν και μεταξύ τους αναπτύχθηκε ένας σφοδρός έρωτας, που μπορεί να κράτησε λίγο, αλλά επηρέασε καθοριστικά τη ζωή και το έργο της. Τα ποιήματά της έχουν πηγαίο λυρισμό και τρυφερή γυναικεία ευαισθησία, γεμάτη θλίψη. Κάποια από τα έργα της είναι: Οι τρίλιες που σβήνουν (1928), Ηχώ στο χάος (1929).

Η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ Η Μαρία Πολυδούρη ανήκει στη γενιά του 1920, που καλλιέργησε το αίσθημα του

ανικανοποίητου και της παρακμής. Ο μεσοπόλεμος υπήρξε μια ιδιαίτερα σημαντική περίοδος για τη νεοελληνική λογοτεχνία και σημάδεψε την κατοπινή της πορεία. Η ποίηση επηρεάζεται από το νέο λογοτεχνικό ρεύμα που γεννήθηκε στην Ευρώπη (τέλη 19ου - αρχές 20ου αιώνα), τον Συμβολισμό, ως αντίδραση προς την «ψυχρότητα» μορφής και περιεχομένου που εξέφραζε ο Παρνασσισμός. Όπως φαίνεται και από το όνομά του, ο Συμβολισμός χρησιμοποιεί σύμβολα για να εκφράσει ιδέες, συναισθήματα και ψυχικές καταστάσεις. Κυριότερα γνωρίσματά του είναι η μουσικότητα, η υποβλητικότητα και η μελαγχολική διάθεση, που δημιουργούν ένα αίσθημα ασάφειας και ρευστότητας. Η αυστηρή μετρική χαλαρώνει και εισάγεται νέο λεξιλόγιο: επιλέγονται οι λέξεις που υποβάλλουν λεπτά, τρυφερά συναισθήματα. Τα αντικείμενα του εξωτερικού κόσμου γίνονται σύμβολα εσωτερικών, ψυχικών καταστάσεων και το εννοιολογικό περιεχόμενο του ποιήματος περιορίζεται στο ελάχιστο.Στην Ελλάδα παρατηρούνται δύο ομάδες συμβολιστών ποιητών: η πρώτη εμφανίζεται γύρω στο 1900-1910 και αποτελεί ουσιαστικά την πρώτη μεταπολεμική γενιά με σαφείς ανανεωτικές τάσεις σε σχέση με τη γενιά του Παλαμά. Στην ομάδα αυτή ανήκουν οι ποιητές: Κωνσταντίνος Χατζόπουλος, Μιλτιάδης Μαλακάσης, Λάμπρος Πορφύρας, Ιωάννης Γρυπάρης κ.ά. Οι συμβολιστές της πρώτης ομάδας διατηρούν περισσότερους δεσμούς με την παράδοση, ενώ παράλληλα «έδωσαν στο ποίημα μια πιο φιλτραρισμένη λυρική ουσία και θέλησαν να εκφράσουν λεπτότερες συναισθηματικές αποχρώσεις, εισάγοντας ταυτόχρονα τον συμβολισμό, τον αισθητισμό και τα ρεύματα της Ευρώπης και του Βορρά» Η δεύτερη ομάδα κάνει την εμφάνισή της γύρω στο 1910-1920 και γράφει ποίηση χαμηλόφωνη και αδιέξοδη. Στην ομάδα αυτή ανήκουν οι ποιητές: Απόστολος Μελαχρινός, Ρώμος Φιλύρας, Ναπολέων Λαπαθιώτης, Μήτσος Παπανικολάου, Κώστας Ουράνης, Κώστας Καρυωτάκης, Μαρία Πολυδούρη, Τέλλος Άγρας, Τάκης Παπατσώνης (ο προάγγελος του Μοντερνισμού), κ.ά. της Ευρώπης και του. Οι συμβολιστές της δεύτερης ομάδας ,που διακρίνονται από τους άλλους με το όνομα «νεοσυμβολιστές», εκφράζουν μέσα από την τέχνη τους τη γενική κόπωση και την αίσθηση του ανικανοποίητου. Η κυριότερη διαφορά της δεύτερης ομάδας ποιητών από τους συμβολιστές της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς έγκειται στην ανατροπή της λογικής συγκρότησης του ποιήματος.

Από τους νεοσυμβολιστές ξεχωρίζει ο Κώστας Καρυωτάκης, που, τσακισμένος από την καθημερινή ανία και επιτήδευση κι αρνούμενος να συμβιβαστεί με την υποκρισία γύρω του, σαρκάζει και στηλιτεύει με την ποίησή του το πνεύμα της διάλυσης που χαρακτηρίζει την εποχή του. Η ποίηση του Καρυωτάκη, ιδιαίτερα μετά την αυτοκτονία του, άσκησε μεγάλη επίδραση στους σύγχρονους ποιητές αλλά και στους μετέπειτα, οι οποίοι προσπάθησαν να τη μιμηθούν. Η τάση μίμησης της καρυωτακικής ποίησης ονομάστηκε «καρυωτακισμός» και είχε ως κύρια χαρακτηριστικά ένα αίσθημα διάχυτης μελαγχολίας και αναίτιας θλίψης, μια πεισιθάνατη διάθεση και άρνηση σε όλα, ένα αίσθημα νοσηρότητας και παρακμής κ.ά. Εξαίρεση σ’ αυτό το πνεύμα απογοήτευσης που κυριάρχησε αποτέλεσε η ποίηση του Παπατσώνη, που διαπνέεται από την αισιοδοξία που προσδίδει στον άνθρωπο η πίστη.Σύντροφος στη ζωή και την ποίηση του Καρυωτάκη υπήρξε η Μαρία Πολυδούρη. Κι αν ο έρωτάς τους έληξε τραγικά, η ποίηση της Πολυδούρη επηρεάστηκε από τη σκιά του τραγικού αγαπημένου.Μια ποίηση μελαγχολική, γεμάτη ρέμβη και αναχωρητισμό. Σπανίζουν οι εκφράσεις πάθους, κι όπου υπάρχουν , φανερώνουν το πώς θα ‘θελε να είναι η ποιήτρια:

Ανάμεσό μας στάθη θλιμμένηΚάτι ζητούσε, ποιος ξέρει τι;

Πώς ήρθε; Κ’ είναι λησμονημένη;Τι να ζητούσεν η ξένη αυτή;

Συγκριτικά με την ποίηση του Άγρα και του Καρυωτάκη η ποίησή της είναι ωχρή. Δεν έχει ούτε την τεχνική τους επιμέλεια, ούτε ενδεχομένως τη φιλολογική τους καλλιέργεια. Τους ενώνει όμως η ευγένεια και ο υποτονισμός.

ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ

Οι τρεις στροφές του ποιήματος αποτελούν μία ενότητα. Περιγράφεται σε αυτές η μεταμόρφωση του κόσμου και της ζωής από τη «μαγική» παρουσία του αγαπημένου. Ειδικότερα:

• Στην πρώτη στροφή ο κόσμος γαληνεύει, η ζωή φωτίζεται από την παρουσία του αγαπημένου, ενώ ο νους γεμίζει με ρομαντικές, «ρόδινες» σκέψεις για το μέλλον και τη ζωή.

• Στη δεύτερη στροφή είναι διάχυτη η χαρά. Οι στιγμές της σιωπής αλλά και της επικοινωνίας που μοιράζονται οι ερωτευμένοι είναι ανέφελες, ανέμελες, γενούν στην ψυχή τους την ευφορία.

• Στην τρίτη στροφή η μαγική επενέργεια της παρουσίας του αγαπημένου μεταμορφώνει σε λουλούδι τη θλίψη, κάνει το πέρασμά της ανεπαίσθητο, απαλύνει όλες τις άσχημες πλευρές της ζωής, που θα μπορούσαν να προκαλέσουν πόνο, έτσι ώστε να απομένει απ’ αυτή μια ζωτική αίσθηση δροσιάς, μια γεύση γλύκας.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥΜΟΥΝΤΟΥΡΗ ΔΑΦΝΗ Β΄2