ΘΕΩΡΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΘΕΩΡΙΑΣ

Α. Δομή και Τρόποι Ανάπτυξης Παραγράφου

α) Δομή της παραγράφου

Θεματική Περίοδος: Εκφράζει το θέμα της παραγράφου (Συνήθως είναι η πρώτη πρόταση της παραγράφου)

Λεπτομέρειες-Σχόλια: Αναπτύσσουν το θέμα της παραγράφου

Πρόταση Κατακλείδα: Συνοψίζει τα προηγούμενα και υπενθυμίζει το θέμα της παραγράφου ( Είναι η τελευταία πρόταση της παραγράφου και δεν είναι απαραίτητο να υπάρχει) β) Οι πιο συνηθισμένοι τρόποι ανάπτυξης μιας παραγράφου είναι με:

1) παράδειγμα2) ορισμό3) διαίρεση4) αιτιολόγηση5) σύγκριση και αντίθεση6) αίτια και αποτελέσματα7) αναλογία8) συνδυασμό μεθόδων

1. Παράγραφος με παράδειγμα

• Χρησιμοποιούμε παραδείγματα όταν το περιεχόμενο της θεματικής περιόδου χρειάζεται διευκρίνιση

• Αντλούμε παραδείγματα από:α) την καθημερινή ζωήβ) την προσωπική εμπειρίαγ) τη φαντασία (υποθετική περίπτωση)δ) την ιστορίαε) τις επιστήμες

• στόχος= να επιβεβαιωθεί το περιεχόμενο του επιχειρήματος• λέξεις/ φράσεις- κλειδιά: παράδειγμα, για παράδειγμα,

παραδείγματος χάρη, λόγου χάρη, ας πούμε κτλ.

2. Παράγραφος με ορισμό

ΘΕΩΡΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

• με τον ορισμό ορίζουμε μια έννοια, δηλαδή αναπτύσσουμε το περιεχόμενο της θεματικής πρότασης, απαντώντας στην πιθανή ερώτηση «τι είναι;»

• επισημαίνουμε με ακρίβεια και σαφήνεια τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις ιδιότητες της έννοιας, ώστε να μην είναι δυνατή η σύγχυσή της με κάποια άλλη

• μέρη του ορισμού είναι τα ακόλουθα:

α)η οριστέα έννοια → η έννοια που πρέπει να οριστεί

β) το γένος → σε ποια ομάδα/ κατηγορία εννοιών ανήκει

γ)η ειδοποιός διαφορά → τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα που τη διαφοροποιούν από

τις υπόλοιπες έννοιες, οι οποίες ανήκουν στο ίδιο γένος• συχνά, για να αναλυθεί σε βάθος μια έννοια, δίνεται στην αρχή

ένας πρωτοβάθμιος ορισμός και έπειτα αναπτύσσονται οι όροι που τον αποτελούν

• λέξεις/ φράσεις- κλειδιά: ορισμός, ορίζω, είναι, με τον όρο... εννοούμε, ο όρος... σημαίνει κτλ.

3. Παράγραφος με διαίρεση

• η θεματική πρόταση αποκαλύπτει τα στοιχεία από τα οποία αποτελείται η κύρια έννοια της παραγράφου

• μέρη της παραγράφου είναι τα ακόλουθα:α) γένος

→ η έννοια που πρόκειται να διαιρεθεί σε τμήματαβ) είδη

→ τα μέρη στα οποία διαιρέθηκε η έννοιαγ) διαιρετική βάση

→ κάποιο ουσιώδες γνώρισμα των ειδών με βάση το οποίο γίνεται η διαίρεση

• μια διαίρεση θεωρείται επαρκής αν:α) γίνεται με ορισμένη και ενιαία διαιρετική βάσηβ) περιλαμβάνει όλα τα είδη του γένουςγ) δε γίνεται κάποιο άλμα στα είδη της

• λέξεις- κλειδιά: διαιρώ, χωρίζω, διακρίνω, είδος, μορφή, μέρος, κλάδος, τομέας κτλ.

4. Παράγραφος με αιτιολόγηση

• η θεματική πρόταση αναπτύσσεται απαντώντας στο ερώτημα «γιατί;»• εξηγούμε στον αναγνώστη γιατί αυτό που υποστηρίζουμε είναι λογικά σωστό

ΘΕΩΡΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

• η αιτιολόγηση στηρίζεται σε λογική επιχειρηματολογία/ αποδεικτική συλλογιστική• λέξεις/ φράσεις- κλειδιά: επειδή, διότι, γιατί, αφού, καθώς,

που, εφόσον, η αιτία, ο λόγος, η εξήγηση είναι, γι’ αυτό το λόγο, κατ’ αυτόν τον τρόπο, έτσι, αυτό οφείλεται, εξηγείται, αιτιολογείται, αποδεικνύεται κτλ.

5. Παράγραφος με σύγκριση και αντίθεση

• επισημαίνουμε ομοιότητες και διαφορές ανάμεσα στις έννοιες που αναφέρονται στη θεματική περίοδο

• η παράγραφος μπορεί να αναπτυχθεί με δύο τρόπουςα)παρουσιάζονται όλα τα γνωρίσματα του ενός μέλους και στη

συνέχεια όλα τα γνωρίσματα του άλλουβ)καταγράφονται σημείο προς σημείο οι ομοιότητες και διαφορές

των συγκρινόμενων/ αντιτιθέμενων μελών• εκφραστικά μέσα:

α) εναντιωματικές/ παραχωρητικές προτάσειςβ) εμπρόθετοι προσδιορισμοί που δηλώνουν εναντίωση/

αντίθεσηγ) σύγκριση (α’ όρος, β’ όρος, μέσο σύγκρισης)

• κατακλείδα: περιλαμβάνει το συμπέρασμα της σύγκρισης ή μια γενική παρατήρηση και κρίση• λέξεις/ φράσεις- κλειδιά: αντίθετα, απεναντίας, εντούτοις, αλλά,

ωστόσο, όμως, παρόλο που, διαφέρω, διαφορά, αντιθέτω, αντίθεση, συγκρίνω, σύγκριση, από την άλλη πλευρά κτλ.

6. Παράγραφος με αίτια και αποτελέσματα

• θεματική πρόταση: αντιστοιχεί στην αιτία• λεπτομέρειες: αντιστοιχούν στα αποτελέσματα• λέξεις/ φράσεις- κλειδιά: [οι λέξεις/ φράσεις που

χρησιμοποιούνται στην ανάπτυξη παραγράφου με αιτιολόγηση (βλ. 2.5.)], ώστε, για να, να, (με) αποτέλεσμα, λοιπόν, άρα, επομένως, συνεπώς, κατά συνέπεια, έτσι κτλ.

7. Παράγραφος με αναλογία

• η θεματική πρόταση είναι διατυπωμένη ως παρομοίωση ή μεταφορά• η παράγραφος έχει τη μορφή εκτεταμένης παρομοίωσης• με τη μέθοδο αυτή αναλύουμε την ομοιότητα ανάμεσα σε δύο

έννοιες, οι οποίες είναι φαινομενικά ανόμοιες• λέξεις/ φράσεις- κλειδιά: όπως... έτσι, τόσο... όσο, ανάλογος,

αναλογία, αναλογικά, κατ’ αναλογία, όμοια, παρόμοια, σαν, μοιάζω, παρομοιάζω, παραλληλίζω, παραβάλλω, παραβολή κτλ.

ΘΕΩΡΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

8. Παράγραφος με συνδυασμό μεθόδων

• η παράγραφος αναπτύσσεται με συνδυασμό δύο τουλάχιστον μεθόδων που έχουν αναφερθεί

• οι συνδυασμοί αυτοί ποικίλουν ανάλογα με το περιεχόμενο και τις απαιτήσεις ανάπτυξης της παραγράφου

Β. Η Πειθώ

Τρόποι Πειθούς

επίκληση στη λογική (με επιχειρήματα και τεκμήρια) επίκληση στο συναίσθημα (με περιγραφή γεγονότων και

πράξεων, αφήγηση ευχάριστων ή δυσάρεστων ανάλογα γεγονότων ή καταστάσεων).

επίκληση στο ήθος του πομπού. επίθεση στο ήθος του αντιπάλου. Η επίκληση στην αυθεντία.

1. Επίκληση στη ΛΟΓΙΚΗ- Επιχειρήματα και τεκμήρια Η απόδειξη μιας θέσης /άποψης γίνεται με την επίκληση στη

λογική. Για το σκοπό αυτό ο ομιλητής χρησιμοποιεί τα επιχειρήματα και τα τεκμήρια.

Επιχείρημα είναι ο συλλογισμός ή σειρά συλλογισμών για τη στήριξη ή ανατροπή μιας θέσης.

Συλλογισμός είναι μια σειρά προτάσεων/κρίσεων που, ξεκινώντας από μία ή περισσότερες προτάσεις (προκείμενες ή υποθέσεις) ως βάση, καταλήγουν στην αποδοχή μιας άλλης πρότασης (συμπέρασμα) που είναι το λογικό επακόλουθο των προκείμενων. Προϋπόθεση είναι η ύπαρξη κοινών όρων στις προκείμενες.

Τεκμήρια, συγκεκριμένα δηλαδή αποδεικτικά στοιχεία ή γεγονότα που οδηγούν στην εξαγωγή συμπεράσματος. Είναι παραδείγματα, αλήθειες, γεγονότα, αυθεντίες, στατιστικά στοιχεία κτλ. Χρησιμοποιούνται από τον πομπό, για να υποστηρίξει τις απόψεις του, και περιέχονται στις προκείμε-νες ενός επιχειρήματος.

Είδη ΣυλλογισμώνΜε βάση την πορεία της σκέψης:1 παραγωγικός2 επαγωγικός3 αναλογικός

Γενικό

ΘΕΩΡΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

1. παραγωγικός είναι ο συλλογισμός κατά τον οποίο από μια γενική και αφηρημένη αρχή (το όλον) συμπεραίνουμε για τα επιμέρους.

2. επαγωγικός είναι ο συλλογισμός κατά τον οποίο από μια ειδική και συγκεκριμένη διαπίστωση (από τα επιμέρους) καταλήγουμε στα γενικά (το όλον).

.

3. αναλογικός είναι ο συλλογισμός κατά τον οποίο από μια ειδική διαπίστωση (τα επιμέρους) καταλήγουμε πάλι σε μια ειδική (συμπεραίνουμε πάλι για τα επιμέρους). Το συμπέρασμα είναι πάντοτε πιθανολογικό.

Ειδικό

ΕιδικόΓενικό

Ειδικό Ειδικό

ΘΕΩΡΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

Με βάση το είδος των προτάσεων που αποτελούν τις προκείμενες1 κατηγορικός2 υποθετικός3 διαζευκτικός

Εγκυρότητα, Αλήθεια, Ορθότητα ενός επιχειρήματος Ένα επιχείρημα θεωρείται έγκυρο, όταν οι προκείμενες

οδηγούν με λογική αναγκαιότητα σ' ένα βέβαιο συμπέρασμα. Σ' αυτό ισχύουν οι κανόνες της τυπικής λογικής (Μ.Ο.--------Κ

ΥΠ.---------Μ.Ο. ΥΠ.---------Κ) Ένα επιχείρημα είναι αληθές ανάλογα με το περιεχόμενο του·

αν υπάρχει νοηματική σχέση ανάμεσα στις προκείμενες και το συμπέρασμα ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.

Ένα επιχείρημα για να θεωρείται λογικώς ορθό (ορθότητα), πρέπει να είναι συγχρόνως έγκυρο και οι προκείμενες του αληθείς.

Ο συλλογισμός που δίνει ορθό συμπέρασμα, λέγεται απόδειξη

Αξιολόγηση επαγωγικών συλλογισμώνΓια τους επαγωγικούς συλλογισμούς μόνο η τέλεια επαγωγή οδηγεί σε βέβαιο συμπέρασμα, ενώ η ατελής σε πιθανολογικό.1 Για συλλογισμό με γενίκευση: αν η γενίκευση στηρίζεται σε επαρκή στοιχεία, είναι επιτρεπτή, αν όχι, πρόκειται για μια επισφαλή και βεβιασμένη γενίκευση.2 Για συλλογισμό με αίτιο - αποτέλεσμα:αν η αιτιώδης σχέση είναι λογική και όχι απλώς χρονολογική, το

συμπέρασμα είναι βέβαιο.αν γίνεται υπεραπλούστευση της σχέσης αιτίου -

αποτελέσματος, το συμπέρασμα είναι επισφαλές.αν η αιτία είναι αναγκαία ή επαρκής (Αναγκαία λέγεται όταν το

αποτέλεσμα δεν προκύπτει χωρίς αυτή, επαρκής λέγεται, όταν αρκεί μόνο αυτή για να προκληθεί το αποτέλεσμα), τότε η σχέση αιτίου αποτελέσματος μπορεί να πάρει την εξής μορφή:

Ι. η αιτία είναι ταυτόχρονα αναγκαία και επαρκής (ικανή). II. η αιτία είναι αναγκαία αλλά δεν είναι επαρκής.

III. η αιτία είναι επαρκής αλλά δεν είναι αναγκαία. 3. Εφόσον πρόκειται για συλλογισμό με αναλογία, πρέπει να εξετάσουμε: Αν είναι κυριολεκτική, προσέχουμε κατά πόσο οι ομοιότητες

των συγκρινόμενων αντικειμένων είναι επαρκείς σε αριθμό και σχετικές με το θέμα.

Αν είναι μεταφορική, πρέπει να ελεγχθεί κατά πόσο έχει την αποδεικτική αξία ενός λογικού επιχειρήματος. Όταν χρησιμοποιείται στη θέση λογικού επιχειρήματος, μας οδηγεί

ΘΕΩΡΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

πάντα σε λογικό σφάλμα.

2. Επίκληση στο συναίσθημα του δέκτηΟ ρήτορας αναφερόμενος στο συναίσθημα του δέκτη παίρνει υπόψη του:

τη διάθεση του ακροατηρίου σε ποιους απευθύνει το συναίσθημα τα αίτια που το προκαλούν

Μέσα για την επίκληση των συναισθημάτων (οργής, αγάπης, μίσους, φόβου, οίκτου κλπ.) είναι:

η περιγραφή η αφήγηση το χιούμορ η ειρωνεία συναισθηματικά φορτισμένες λέξεις

3. Επίκληση στο «ήθος» του πομπούΟ πομπός, για να κερδίσει την εμπιστοσύνη του δέκτη και μιλώντας σε πρώτο πρόσωπο για τον εαυτό του, επιχειρεί:

να διατυπώνει αξιόπιστο λόγο. να μη βασίζεται στην εικόνα που τυχόν έχει σχηματίσει

προηγουμένως ο δέκτης γι' αυτόν, αλλά, ως απόδειξη του ήθους του, να επικαλείται τη στάση του σε περιπτώσεις της ιδιωτικής και δημόσιας ζωής.

4.επίθεση στο ήθος του αντιπάλουΓίνεται με άσκηση κριτικής:

στο χαρακτήρα του αντιπάλου στην ιδιωτική του ζωή. Αντί να ανασκευάσει τα επιχειρήματα του αντιπάλου, καταφεύγει σε μια προσωπική επίθεση που φτάνει ως τη λασπολογία.

5. Επίκληση στην αυθεντία Ο πομπός, προκειμένου να πείσει για την ορθότητα των απόψεων του, επικαλείται την παρόμοια θέση μιας αυθεντίας, κυρίως από το χώρο της επιστήμης. Για το λόγο αυτό παραθέτει σχετικά αποσπάσματα, δείχνοντας έτσι και τη βιβλιογραφική του ενημέρωση.Προϋποθέσεις για την ορθή χρήση του συγκεκριμένου τρόπου πειθούς: Να μη γίνεται κατάχρηση της γνώμης της αυθεντίας. Να μη χρησιμοποιείται, για να καλυφθεί η έλλειψη

προσωπικών επιχειρημάτων. Να γίνεται αναφορά σε αυθεντίες σχετικές μόνο με το

συγκεκριμένο θέμα του πομπού.

ΘΕΩΡΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

Γ. Το δοκίμιο

Είναι ιδιαίτερο γραμματειακό είδος του πεζού λόγου που σχετίζεται με την πειθώ. Μ' αυτό ασχολήθηκαν άνθρωποι των γραμμάτων, των τεχνών και της επιστήμης. Έχει στοιχεία:

Χαρακτηριστικά του δοκιμίου

Ευσύνοπτο (μικρή έως μέση έκταση) Εύληπτο και καλογραμμένο Εκλαϊκεύει ιδέες, επιστημονικά και φιλοσοφικά πορίσματα Παρακινεί σε συμμετοχή τον αναγνώστη με τη σκέψη και τη

φαντασία Απευθύνεται στη νόηση, όταν επιζητεί να πληροφορήσει, και

στο συναισθηματικό κόσμο, όταν επιδιώκει να συγκινήσει και να τέρψει.

Η πραγματικότητα παρουσιάζεται φιλτραρισμένη μέσα από τις εμπειρίες και τα προσωπικά βιώματα του συγγραφέα, λιγότερο επιστημονικά και περισσότερο καλλιτεχνικά.

Εκφράζει τις παρατηρήσεις του, τις σκέψεις, τα συναισθήματα για τη ζωή ή περιπλανιέται στο χώρο των ιδεών.

Κινείται ανάμεσα στην επιστήμη, στη φιλοσοφία και στη λογοτεχνία.

Προσπαθεί να αναλύσει και να ερμηνεύσει, εκλαϊκεύοντας θέματα αισθητικής, ηθικής, κοινωνικής, πολιτικής τάξης, να διδάξει, να τέρψει και να πείσει.

Στο δοκίμιο η προσωπικότητα του συγγραφέα:α) δίνει κύρος σ' ό,τι λέγεται

β)προσφέρει το παράδειγμα, τη ζωντάνια στην έκφραση, το ανεπανάληπτο ύφος.

Χαρακτηριστικά της πραγματείας

όγκος σελίδων βάρος εννοιών περίπλοκη και κουραστική γραφή απευθύνεται σε ειδικό κοινό μεθοδική και διεξοδική εξέταση ενός επιστημονικού θέματος.

Η πειθώ στο δοκίμιο

Ο συγγραφέας στο δοκίμιο καταθέτει τις απόψεις του και προσπαθεί περισσότερο ή λιγότερο να πείσει. Με το δοκίμιο: προσεγγίζει ένα θέμα εκθέτει, διασαφηνίζει και υποστηρίζει τις ιδέες του με: επιχειρήματα

ΘΕΩΡΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

τεκμήρια παραδείγματα καταλήγει σε προτάσεις αντιμετώπισης ενός προβλήματος δεν επιδιώκει τον άμεσο και εύκολο επηρεασμό αλλά τη

διεύρυνση του προβληματισμού διδάσκει ενημερώνει πληροφορεί πλουτίζει τις γνώσεις οξύνει την κρίση καλλιεργεί την ευαισθησία δε δογματίζει, θεωρεί τα πάντα σε εξέλιξη δεν εξαντλεί το θέμα ούτε εξάγει οριστικά συμπεράσματα.

Η γλώσσα του δοκιμίου

Χαρακτηριστικά: ο λόγος του δοκιμίου είναι ο επιστημονικός ή ο στοχαστικός λόγος. Ακολουθεί τους κανόνες μιας λογιότερης γραμματικής.

Χαρακτηριστικά στοιχεία: τεχνικές μετάβασης και συνοχής (με συνεκτικά μόρια,

εκφράσεις κλπ.). μόρια και εκφράσεις που φανερώνουν: τη στάση του συγγραφέα απέναντι στο θέμα την οπτική γωνία

Σύνταξη: συνθέτη δομή προτάσεων (κυρίως υποτακτικός λόγος) αφηρημένο λεξιλόγιο προφορικότητα στην έκφραση οικειότητα στο ύφος

Οργάνωση του δοκιμίου

Στα δοκίμια παρατηρούμε τους εξής τρόπους οργάνωσης: λογικό (έχουν επιστημονικό λόγο και αποδεικτικό χαρακτήρα) ελεύθερο συνειρμικό

α) Δομή δοκιμίου με λογική οργάνωση Πρόλογος

o θέμαo κατευθυντήρια ή κύρια ιδέα-θέση του συγγραφέα

Κύριο μέροςo διασαφηνίζει

ΘΕΩΡΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

o αποδεικνύει τη θέση του Επίλογος

o συμπυκνώνει ήo επανεκθέτει την αρχική του θέση

β) Δομή δοκιμίου με πιο ελεύθερη οργάνωση (προσεγγίζει τη λογοτεχνία)

υπάρχει ένα κεντρικό θέμα οι επιμέρους ιδέες συνδέονται συνειρμικά ο συγγραφέας περιδιαβάζει στο χώρο των ιδεών.Συχνά απουσιάζει ένα καθαρό διάγραμμα του.

Δοκίμιο και άλλα γραμματειακά είδη

δοκίμιο και ημερολόγιο ημερολόγιο : είναι η προσωπική καταγραφή σκέψεων, συναισθημάτων συμβάντων ατομικού αλλά και ευρύτερου ενδιαφέροντος. Χαρακτηρίζεται από υποκειμενισμό, όπως το δοκίμιο, δεν έχει όμως ένα θεματικό κέντρο και τα θέματα είναι επικαιρικού χαρακτήρα.

δοκίμιο :Ο δοκιμιογράφος παρουσιάζει:

τον εσωτερικό του κόσμο ανέλιξη του στοχασμού του την πνευματική του πορεία

δοκίμιο και συνομιλία Το δοκίμιο είναι μια συνομιλία του δοκιμιογράφου με τον εαυτό

του μια πρόσκληση - πρόκληση στον αναγνώστη να προσθέσει τους

δικούς του προβληματισμούς.

δοκίμιο και επιστολήεπιστολή: τρόπος επικοινωνίας μεταξύ δύο ανθρώπων που βρίσκονται μακριά ο ένας από τον άλλο. Αντικαθιστά τη συνομιλία.

χαρακτηριστικά δοκιμίου που παρουσιάζει κοινά στοιχεία με μια επιστολή:έκφραση σε πρώτο ενικό πρόσωποελεύθερη περιπλάνηση από ένα θέμα στο άλλοαυτοσχεδιασμόςπροσωπική ιδεολογική κατάθεση ή και εξομολόγηση.

δοκίμιο και λογοτεχνία (στοχαστικός χαρακτήρας δοκιμίου)Όταν ο δοκιμιογράφος επιδιώκει περισσότερο να τέρψει, τότε χρησιμοποιεί στοιχεία της λογοτεχνίας. Συγκεκριμένα: αντιμετωπίζει τα πράγματα από καθαρά προσωπική σκοπιά δίνει πλασματική κι όχι αντικειμενική απεικόνιση της

ΘΕΩΡΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

πραγματικότητας αναπτύσσει τη σκέψη του συνειρμικά και διαισθητικά κι όχι

τόσο λογικά οι εικόνες γίνονται σύμβολα με σκοπό κυρίως την υποβολή

κάποιων νοημάτων παρά την πειθώ. παρέκκλιση από τη γλωσσική νόρμα (συνυποδηλωτική χρήση της

γλώσσας).

δοκίμιο και άρθροΆρθρο: Κείμενο στο οποίο αναλύεται θέμα πολιτικό, κοινωνικό ή επιστημονικό και απευθύνεται στο ευρύτερο κοινό. Διαφορές άρθρου και δοκιμίου:

1. Το άρθρο αναφέρεται σ' ένα επίκαιρο γεγονός το οποίο σχολιάζει και ερμηνεύει (ερμηνευτική δημοσιογραφία). Αντίθετα, το δοκίμιο δεν έχει επικαιρικό χαρακτήρα(ακόμη και όταν αφορμάται από κάποιο σύγχρονο γεγονός, ανάγεται στο μόνιμο και στο γενικό.

2. Στα άρθρο χρησιμοποιείται η αναφορική λειτουργία της γλώσσας κάτι που δε συμβαίνει σε όλα τα δοκίμια.

3. Στο άρθρο απουσιάζει συνήθως ο προσωπικός και οικείος τόνος που χαρακτηρίζει το δοκίμιο.

4. Το άρθρο είναι συντομότερο από ένα δοκίμιο.

Επιφυλλίδα

Τύπος κειμένου που αναφέρεται σε διάφορα θέματα, φιλολογικά, επιστημονικά, κοινωνικά, καλλιτεχνικά, πολιτικά κλπ. και γράφεται από πρόσωπο ειδικό στο θέμα.

Η θέση της στην εφημερίδα: δημοσιεύεται σε ορισμένη θέση και χωρίζεται συνήθως από την υπόλοιπη ύλη με ολοσέλιδη η μικρή γραμμή. Η θέση της στο παρελθόν ήταν κατά κανόνα στο κάτω άκρο της σελίδας, ενώ σήμερα ποικίλλει.

Θέμα: Ο επιφυλλιδογράφος μπορεί να ξεκινήσει από ένα επίκαιρο θέμα αλλά πολλές φορές προχωρεί σε παρατηρήσεις και σκέψεις διαχρονικού χαρακτήρα και γενικότερου ενδιαφέροντος