Ο ρόλος του Σχολείου στην αγωγή και στη μόρφωση των...

1

«Ο ρόλος του Νέου Σχολείου στη μάθηση και την αγωγή των μαθητών»

Παιδαγωγικά κινήματα του 20ου αιώνα

Σπύρος Κιουλάνης

2

Συζητώντας για το ρόλο του σχολείου στην μάθηση και την αγωγή των μαθητών

…. Έχει την έννοια της καθοδήγησης των παιδιών, η οποία

αναφέρεται στην επιδίωξη της διαμόρφωσης της νοοτροπίας ή της συμπεριφοράς τους, σύμφωνα με τους κανόνες μιας κοινωνικής ομάδας.

Προέρχεται από το ρήμα «άγω» που σημαίνει οδηγώ, έχω κάτι μπροστά μου και το ωθώ προς ένα σκοπό που βρίσκεται μακριά μου.

Με την έννοια αυτή έχει διπλή σημασία: Οδηγώ κάτι προς ένα σκοπό. Αυτό απομακρύνεται από εμένα: άρα συνδέεται και με

την απελευθέρωση, την υποβοήθηση προς την αυτενεργό κίνηση.

η αγωγή…

3


…. Είναι αποτέλεσμα εμπειρίας και πράξης. Έχει προσωπικό και ατομικό χαρακτήρα, καθώς

κάθε άτομο μαθαίνει με το δικό του μοναδικό τρόπο.

Οι αλλαγές μέσω της μάθησης συντελούνται στο πεδίο των γνώσεών, των δεξιοτήτων και των στάσεων.

Δεν ολοκληρώνεται μόνο μέσα από ένα συγκεκριμένο εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά είναι μια συνεχής διεργασία που συντελείται δια βίου και χρησιμοποιεί διάφορους τρόπους και μέσα.

η μάθηση…

4


….

Υπάρχουν παιδαγωγικά ιδεώδη ή σκοποί αγωγής με διαχρονικό και απόλυτο κύρος;

Σε κάθε εποχή οι στόχοι της αγωγής και της μάθησης, αποκτούν ένα διαφορετικό νόημα.

Κάθε ιστορική περίοδος έχει το δικό της παιδαγωγικό ιδεώδες, και συνεπώς δεν υπάρχουν παιδαγωγικά ιδεώδη ή σκοποί αγωγής με διαχρονικό και απόλυτο κύρος.

5

Το (παιδαγωγικό) στρατιωτικό ιδεώδες της Σπάρτης & το (παιδαγωγικό) ιδεώδες του «καλός κ’ αγαθός» της

Αθήνας

Στη μία περίπτωση (Αθήνα) επιδιώκεται η διαμόρφωση του ενεργού πολίτη σε μία δημοκρατική πολιτεία και στην άλλη (Σπάρτη) του πειθαρχικού στρατιώτη σε ένα καθεστώς συνεχούς στρατιωτικής ετοιμότητας.

ένα παράδειγμα

6

Παιδαγωγικά ιδεώδη

Αν επιχειρήσουμε να ταξινομήσουμε, σχηματικά τα παιδαγωγικά ιδεώδη που διαμορφώθηκαν στην ιστορία της αγωγής, μπορούμε να τα ομαδοποιήσουμε σε τέσσερις κατηγορίες …

1. Το ατομικό ή ατομικιστικό ιδεώδες2. Το κοινωνικό μοντέλο3. Το ανθρωπιστικό ιδεώδες4. Το μεταφυσικό ή θρησκευτικό ιδεώδες

7

1. Το ατομικό ή ατομικιστικό ιδεώδες

Το συναντάμε στο Διαφωτισμό, με κύριο εκπρόσωπο το Rousseau (1712-1780)

Έχει ως στόχο την ανάπτυξη του ατόμου ανεξάρτητα από το κοινωνικό σύνολο

Η αγωγή πρέπει να έχει ως στόχο της να προφυλάξει το άτομο από τις κακές επιδράσεις του περιβάλλοντος.

Αιμίλιος (Rousseau): ζει όλα τα στάδια της εξέλιξής του μακριά από τις κακές επιδράσεις της κοινωνίας και σε στενή σχέση με τον παιδαγωγό του, ο οποίος απλά παρακολουθεί, και προσπαθεί να εξουδετερώσει ότι τείνει να ματαιώσει την εξέλιξη.

8

2. Το κοινωνικό μοντέλο Αποβλέπει στην πλήρη ένταξη του

ατόμου στο κοινωνικό σύνολο. Η πραγμάτωση των στόχων του

ανθρώπου είναι δυνατή μόνο μέσα στο κοινωνικό σύνολο, το οποίο θεσπίζει κανόνες συμπεριφοράς, που θέτουν υπό έλεγχο και περιορίζουν τις επιδιώξεις του ατόμου στο πλαίσιο του εφικτού.

Βασικός εκπρόσωπος ήταν ο Durkheim, (19ος-20ος αι.) αλλά και η Μαρξιστική Παιδαγωγική ως θεωρία και πράξη αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα.

9

3. Το ανθρωπιστικό ιδεώδες

Βρίσκεται στο επίκεντρο της αρχαίας ελληνικής και ρωμαϊκής παιδείας, στην εποχή της Αναγέννησης.

Σκοπός της αγωγής είναι η ολόπλευρα ανεπτυγμένη προσωπικότητα και η προοδευτική μεταμόρφωση του ανθρώπου σ’ ένα πνευματικό ον με τρία χαρακτηριστικά:

Ατομικότητα (ανάπτυξη των έμφυτων προδιαθέσεων του ατόμου)

Ολότητα (ανάπτυξη όλων των ψυχικών λειτουργιών)

Καθολικότητα (αφομοίωση από τον άνθρωπο όλων των βασικών στοιχείων του πολιτισμού)

10

4. Το μεταφυσικό ή θρησκευτικό ιδεώδες

Ο άνθρωπος, η προέλευση και ο προορισμός του ερμηνεύονται στο πλαίσιο μιας καθολικής σχέσης με ένα υπερβατικό ον.

Ο άνθρωπος είναι πλασμένος «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση του Θεού» και σκοπός της αγωγής είναι η ομοίωση με το Θεό. Επικρατεί, στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους, στο Μεσαίωνα, στη Δύση υπό την επίδραση της δυτικής εκκλησίας, στο Βυζάντιο

11

Συζητώντας ένα πλαίσιο αναφοράς για την εποχή μας…

βασικές αρχές που προσδιορίζουν το χαρακτήρα της αγωγής και της μάθησης στην εποχή μας,

Ενόψει:του νέου σχολείου

12

Ο σύγχρονος άνθρωπος βρίσκεται σε μία πλουραλιστική κοινωνία έχοντας γύρω του ένα ευρύ φάσμα φιλοσοφικών, θρησκευτικών, ιδεολογικών, επιστημονικών κ.ά, απόψεων

Να ενισχύει την αυτοτελή και κριτική σκέψη του ανθρώπου.

Η ΑΓΩΓΗΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ

13

Ζούμε σε ένα κόσμο ο οποίος φέρνει κοντά ανθρώπους διαφόρων πολιτισμών και με διαφορετικά συστήματα αξιών.

Να δώσει την ευκαιρία στη νέα γενιά να γνωρίσει και να εκτιμήσει την αξία άλλων πολιτισμών, θρησκειών και τρόπων ζωής. Επιβάλλεται η ανάπτυξη της ικανότητας του ανθρώπου να κατανοεί το «ξένο», καθώς και η καλλιέργεια σεβασμού απέναντι σε συνανθρώπους με διαφορετικές ηθικές και ιδεολογικές αντιλήψεις και πεποιθήσεις.


ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ


14

Η αλματώδης τεχνολογική εξέλιξη στις σύγχρονες κοινωνίες, δημιούργησε νέες συνθήκες ανθρώπινης διαβίωσης και δράσης σε σύγκριση με το παρελθόν σε ότι αφορά στους τρόπους οικονομικής παραγωγής και διακίνησης των προϊόντων, ενώ εμφανίστηκαν νέες μορφές επαγγελματικής δραστηριότητας και νέες μορφές επικοινωνίας.

Να μυήσει τη νέα γενιά σε τρόπους προσέγγισης της νέας πραγματικότητας.


ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ


15

Η αλματώδης επιστημονική εξέλιξη στις σύγχρονες κοινωνίες, φέρνει συχνά τον άνθρωπο μπροστά σε ηθικά διλήμματα

Να δημιουργήσει ένα ισχυρό αμυντικό μηχανισμό: καλλιέργεια σεβασμού απέναντι στην ανθρώπινη ελευθερία, και αξιοπρέπεια.


ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ


16

Το φυσικό περιβάλλον καθημερινά, απειλείται και αλλοιώνεται συνεχώς από τις τεχνολογικές εφαρμογές της επιστήμης.

Επιβάλλεται η καλλιέργεια ευαισθησίας απέναντι στο περιβάλλον.


ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ


17

Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από διάφορες μορφές βίας, και επιθετικότητας, ενώ τα επιστημονικά και τεχνολογικά επιτεύγματα, εύκολα μετασχηματίζονται σε μέσα για τη δυναμική (πολεμική) επίλυση διαφορών, μεταξύ λαών.

Απαιτείται η καλλιέργεια φιλειρηνικής στάσης απέναντι σε άλλους λαούς.


ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ


18

Ζούμε σε κοινωνίες με δημοκρατική κοινωνική και πολιτική οργάνωση.

Η παιδαγωγική διαδικασία θα πρέπει να δώσει από νωρίς, στον μέλλοντα πολίτη, συγκεκριμένες εμπειρίες συλλογικών διαδικασιών (επιχειρηματολογία, συμμετοχική εργασία, συμμετοχική λήψη αποφάσεων)


ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ


19

Οι 7 βασικές αρχές και τα νέα ΑΠΣ

Ο Μαθητής γίνεται: «μικρός διανοούμενος» «μικρός Επιστήμονας. «μικρός ερευνητής» συνειδητός Έλληνας Πολίτης - Πολίτης του κόσμου Ο Μαθητής κατακτά το «Μαθαίνω πώς να μαθαίνω.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑΗ δικαιοσύνη, η ειρήνη, η κοινωνική συνοχή, η ανεξιθρησκία, η ευθύνη για τον κόσμο, η αναζήτηση προσωπικού νοήματος, συνάντησης και σχέσης με τον άλλο, η δημιουργικότητα, η ηθική συμπεριφορά, η ευθύνη για τα κοινωνικά προβλήματα, ζητήματα αποκλεισμού και προκατάληψης απέναντι στη διαφορετικότητα, ο προβληματισμός για μια ειρηνική συνύπαρξη των ευρωπαίων πολιτών.

20

Αρχές σχεδιασμού νέων ΑΠΣ

Γνωρίζοντας και ΚατανοώνταςΔιερευνώνταςΕπικοινωνώνταςΣυνδέοντας

21

Γνωρίζοντας και Κατανοώντας (με βάση τις εμπειρίες): Κατανόηση βασικών εννοιών,

διαδικασιών και γεγονότων.

Οι μαθητές/τριες μαθαίνουν:

να αναγνωρίζουν τα σημαντικά χαρακτηριστικά εννοιών και διαδικασιών,

να συνδέουν μιαν έννοια – ιδέα με άλλες συναφείς, μέσα από τη σύγκριση και τον εντοπισμό ομοιοτήτων και διαφορών,

να μπορούν να δώσουν παραδείγματα που να αναφέρονται σε συγκεκριμένες έννοιες,

να μπορούν να κατανοούν και να περιγράφουν γεγονότα,

να μπορούν να κατανοούν και να αξιοποιούν διαδικασίες,

22

Διερευνώντας: Μύηση σε ερευνητικές διαδικασίες και διεργασίες.


να διατυπώνουν ερωτήματα, να προσδιορίζουν προβλήματα, να σχεδιάζουν και να μεθοδεύουν

διερευνήσεις, να αναζητούν απαντήσεις στα

προβλήματα που έχουν τεθεί, να αναζητούν και να αξιοποιούν

ερευνητικά εργαλεία, να αναλύουν και να συνθέτουν δεδομένα.

23

Επικοινωνώντας: Επικοινωνία και συνεργασία.


να αξιοποιούν πολλαπλά μέσα επικοινωνίας και διαμόρφωσης νοημάτων

να επικοινωνούν και να μοιράζονται ιδέες, σκέψεις και συναισθήματα,

να επικοινωνούν προκειμένου να διερευνούν ατομικά επιχειρήματα και ισχυρισμούς ή να διασαφηνίζουν ιδέες και απόψεις,

να συνεργάζονται προκειμένου να αναπτύσσουν συλλογικά επιχειρήματα, να κατανοούν έννοιες, ιδέες ή διαδικασίες, να τεκμηριώνουν θέσεις, να επιλύουν προβλήματα κλπ,

να συνεργάζονται προκειμένου να παράγουν έργα.

24

Συνδέοντας: Σύνδεση με τα περιβάλλοντα της ζωής. Παραγωγή και δημιουργία:


να συνδέουν με τις κοινότητες, την τεχνολογία, το περιβάλλον, τον πολιτισμό

να σχεδιάζουν και να εφαρμόζουν δραστηριότητες σε οικείες και μη οικείες καταστάσεις ζωής

ολοκληρώνοντας τις ερευνητικές τους προσπάθειες, να καταλήγουν σε συμπεράσματα και προτάσεις,

να παράγουν έργα (ερευνητικά, καλλιτεχνικά, κατασκευαστικά κλπ)

να δημοσιοποιούν τις παραγωγές τους στην κοινότητα και να δέχονται την κριτική της.

25

ένα ερώτημα…

Τα νέα ΑΠΣ και το Νέο Σχολείο γενικότερα φαίνεται να βρίσκονται μέσα στο πνεύμα όσων επιτάσσει η εποχή μας σχετικά με την αγωγή και τη μάθηση. Ωστόσο, μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι;

26

ένας προβληματισμός…

Η δομή και ο σχεδιασμός των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων στον τόπο μας χαρακτηρίζεται από μια εμφανή ασυνέχεια. Όλα είναι σχεδιασμένα σαν ένα πολυόροφο κτίριο στην κατασκευή του οποίου, ανά όροφο, εργάστηκαν διαφορετικοί αρχιτέκτονες οι οποίοι λησμόνησαν τις σκάλες που θα έπρεπε να ενώνουν τους ορόφους μεταξύ τους.

Εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις

27

“Ο επιθεωρητής, ο δάσκαλος, ο Σήφης και ο αγωγιάτης…”

μια ιστορία από το μακρινό παρελθόν (;) σχετικά με τα σημεία στίξης και ιδιαίτερα τα… κόμματα.

Σχολ. Έτος: 1915-1916

28

Η λύση: K. Παλαμάς, «τα σχολειά χτίστε».

«Λιτά χτίστε τα απλόχωρα, μεγάλα γερά θεμελιωμένα από της χώρας ακάθαρτης, πολύβοης, αρρωστιάρας μακριά, μακριά τ’ ανήλιαγα σοκάκια τα σχολειά χτίστε».

Αναλογιστείτε:Αν ο ποιητής δεν αναφέρεται σε

αρχιτεκτονικούς σχεδιασμούς, σε τι αναφέρεται;

29

Παιδαγωγικά κινήματα του 20ού αιώνα.

Η ''Παλαιά Αγωγή'' στηρίζεται στην άποψη ότι το παιδί δεν διαφέρει από τους ώριμους ενήλικες αλλά είναι απλά ένας μικρός άνθρωπος, που πρέπει να μεγαλώσει για να ολοκληρωθεί.

Η ''Νέα Αγωγή αποδέχεται, αντιθέτως, ότι το παιδί αποτελεί μια ιδιαίτερη ψυχοσυναισθηματική και νοητική οντότητα, με τους δικούς της νόμους ανάπτυξης και εξέλιξης.

Τέλος, η ''Σύγχρονη Παιδαγωγική'' όχι μόνο αποδέχεται την ιδιαιτερότητα της Παιδικής Ηλικίας, αλλά προσπαθεί αυτή την ιδιαιτερότητα να την προσδιορίσει με επιστημονικές, συστηματικές, δηλαδή, ερευνητικές μεθόδους.

Σ. Κιουλάνης ΑΣΠΑΙΤΕ Ακαδ. έτος : 2011-12 Εξάμηνο: Α

30

Νέα αγωγή και σύγχρονη παιδαγωγική

Σύμφωνα με τα παραπάνω, μπορούμε να πούμε ότι η "Νέα Αγωγή'' αρχίζει να αποκτά μια πιο ολοκληρωμένη μορφή προς τα τέλη του 19ου αιώνα με τη δημιουργία των νέων σχολείων και των νέων μεθόδων διδασκαλίας. Πιο συγκεκριμένα, η κίνηση των νέων σχολείων της τελευταίας δεκαετίας του 19ου αιώνα και οι παιδαγωγικές θέσεις που εξέφρασαν παιδαγωγοί, όπως ο John Dewey, ο Ovide Decroly και η Maria Montessori, υπήρξαν οι βάσεις πάνω στις οποίες αναπτύχθηκε το ρεύμα της ''Νέας Αγωγής,'' το οποίο διαδέχεται αργότερα το ρεύμα της ''Σύγχρονης Παιδαγωγικής''.


31

Η παιδαγωγική του John Dewey,

Ειδικότερα, ο πρώτος που τόνισε τη σημασία του Νέου Σχολείου ήταν ο John Dewey, αμερικανός φιλόσοφος, καθηγητής της παιδαγωγικής στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου, που ίδρυσε το 1896 το περίφημο πειραματικό του σχολείο, όπου εφαρμοζόταν η γνωστή αρχή: "μάθαινε πράττοντας". ''Μαθαίνω'', σύμφωνα με τον πραγματιστή φιλόσοφο, σημαίνει ότι ''βρίσκω λύση σε κάποια πραγματική δυσκολία των καταστάσεων που υπάρχουν στην κοινωνία''. Γι' αυτό είναι αναγκαίο, τόνισαν στη συνέχεια οι Γερμανοί παιδαγωγοί, να ξεκινήσουμε από το ίδιο το παιδί και τα ενδιαφέροντά του.

Πάνω σ' αυτή τη βάση, ο Γερμανός παιδαγωγός Kerschensteiner, ίδρυσε το περίφημο ''Σχολείο Εργασίας'', το οποίο στην Ελλάδα παρουσίασαν ο Αλέξανδρος Δελμούζος και ο Νικόλαος Εξαρχόπουλος, με διαφορετικό τρόπο ο καθένας.

Στη συνέχεια, ο Γάλλος Ovide Decroly και η Ιταλίδα Maria Montessori, που ήταν και οι δύο γιατροί-παιδαγωγοί, ασχολήθηκαν με τη διαπαιδαγώγηση των μαθητών, όχι μόνο θεωρητικά, αλλά ιδρύοντας σχολεία, που απέκτησαν μεγάλη και διαχρονική φήμη.


32

Η παιδαγωγική του Decroly

Σύμφωνα με τον Decroly, ο παιδαγωγός πρέπει να ξεδιπλώσει και να αξιοποιήσει συγκεκριμένα κέντρα ενδιαφέροντος του παιδιού, τα οποία βρίσκονται ''εν δυνάμει'' σε κάθε άνθρωπο και προέρχονται από συγκεκριμένες ανάγκες, οι οποίες είναι οι ακόλουθες: 1) η ανάγκη τροφής, 2) η ανάγκη αντιμετώπισης των κακοκαιριών, 3) η ανάγκη άμυνας, 4) η ανάγκη ενέργειας, αμοιβαίας εργασίας και ανάπτυξης.

Τα κέντρα ενδιαφέροντος αποτελούν, σύμφωνα με τον Decroly, τους συνεκτικούς δεσμούς της διδασκαλίας όλων των μαθημάτων και, συνεπώς όλα τα διδασκόμενα μαθήματα θα πρέπει να προσαρμόζονται σε κάθε ένα από τα προαναφερθέντα κέντρα ενδιαφέροντος.


33

Η παιδαγωγική της M. Montessori

Η παιδαγωγική της M. Montessori στηρίχτηκε στην ελεύθερη συμμετοχή του παιδιού στις πραγματοποιούμενες εργασίες μέσα στην τάξη, γι' αυτό η διδασκαλία ήταν περισσότερο ατομική παρά ομαδική. Τα παιδιά μέσα στο χώρο του σχολείου πραγματοποιούν εργασίες εμπνευσμένες από την καθημερινή ζωή και χρησιμοποιούν ένα διδακτικό υλικό κατασκευών, απλών ή σύνθετων, για να ασκηθούν στην κατηγοριοποίηση των ειδών και στην ομαδοποίησή τους.

Η παιδαγωγική της M. Montessori ονομάστηκε ''παιδαγωγική της σιωπής'‘ επειδή ο ρόλος του παιδαγωγού δεν ήταν αυστηρά παρεμβατικός ή ελεγκτικός με τον λόγο, αλλά ήταν αντιθέτως βοηθητικός και στηρικτικός με τις πρακτικές παιδαγωγικές παρεμβάσεις.


Ο ρόλος του Σχολείου στην αγωγή και στη μόρφωση των...

Documents

Transcript of Ο ρόλος του Σχολείου στην αγωγή και στη μόρφωση των...