Απρίλιος 2010

Εμφύλιοι Πόλεμοι στην Αρχαία Ρώμη

Ελεάνα ΑθανασιάδουΜαριάννα Χαρίτου

10α

Απρίλιος 2010

Α’ Εμφύλιος Πόλεμος

ήόταν τα κάτω έρχονται πάνω

Το Πλαίσιο Περίπου 100 χρόνια πριν από την γέννηση του

Χριστού Ταχεία επέκταση και ισχυροποίηση της Ρώμης

μετά τη νίκη επί της Καρχηδόνας τον συμμαχικό πόλεμο μεταξύ Ρώμης και υπόλοιπων

Ιταλικών πόλεων, και παραχώρηση δικαιώματος Ρωμαίου πολίτη στους

κατοίκους της Ιταλίας (89 π.Χ.) «κράτος» Ιταλιωτών

Δημιουργία δύο μεγάλων παρατάξεων: Αριστοκρατικοί (optimates) και Δημοκρατικοί (populares)

Οι πρωταγωνιστές

Σύλλας: Λεύκιος Κορνήλιος Σύλλας Φέλιξ

(L•CORNELIVS•L•F•P•N•SVLLA•FELIX)

Μάριος: Γάιος Μάριος

(C·MARIVS·C·F·C·N)

Μάριος Γάιος (157-86 π.Χ., 71 ετών)

Επτά φορές Ύπατος Αγροτικής καταγωγής, εχθρός των

αριστοκρατών Ικανός στρατηγός, αδύναμος πολιτικός Σημαντικές νίκες, αναθεώρηση της

δομής και τακτικής του στρατού

Λεύκιος Κορνήλιος Σύλλας (138- 78π.Χ., 60 ετών)

Πρώτος Δικτάτορας Αριστοκρατικής καταγωγής,

εχθρός των δημοκρατικών Κυρίως καλός πολιτικός και

διπλωμάτης Αρχικά υποστράτηγος του Μάριου,

τελικά πολιτικός του αντίπαλος Νικηφόρος Μιθριδατικός πόλεμος

Φάση Α΄: Ηγεσία Μιθριδατικού πολέμου (88 π.Χ.)

Σύγκλητος: Σύλλας Συνέλευση Λαού: Μάριος

Ο Σύλλας εισβάλλει με στρατό (!) στη Ρώμη και επιβάλλει την απόφαση της Συγκλήτου Ο Μάριος διαφεύγει στην Αφρική Ο Σύλλας αναχωρεί για την Ελλάδα κατά του

Μιθριδάτη Ο Μάριος επανέρχεται στη Ρώμη με στρατό (87

π.Χ.) Ταραχές στους δρόμους της Ρώμης

Οπαδοί του Μάριου δολοφονούν οπαδούς του Σύλλα

Ακυρώνονται όλες οι διατάξεις του Σύλλα Ύπατοι για το 86 π.Χ. εκλέγονται ο Μάριος και ο

Κίννα Πεθαίνει ο Μάριος (86 π.Χ.) Αποστέλλεται δεύτερη στρατιά κατά του

Μιθριδάτη με εντολή ανάκλησης του Σύλλα

Φάση Β΄: Επιστροφή Σύλλα – ο Σύλλας Δικτάτορας (82 π.Χ.)

Ο Σύλλας νικάει τον Μιθριδάτη στην Ελλάδα (Βοιωτία, 86 π.Χ.) και συνεργάζεται με τη δεύτερη στρατιά για να τον πιέσει στην Μ. Ασία – ελέγχει την Ανατολή

Το 84 π.Χ. θάνατος του Κίννα - κενό εξουσίας στη Ρώμη

Το 83 π.Χ. ο Σύλλας με τον στρατό του επιστρέφει στην Ιταλία (Πρίντεζι) και αρχίζει την δεύτερη πορεία εναντίον της Ρώμης Τελική, θανάσιμη μάχη με τους οπαδούς του Μάριου στην

Πόρτα Κολλίνα (50.000 νεκροί) Ο Σύλλας υπερτερεί με την βοήθεια του Κράσσου και του

Πομπήιου Ο Σύλλας αυτοαναγορεύεται δικτάτορας Ξεκινάει προγραφές των πολιτικών του αντιπάλων

Οι προγραφές του Σύλλα (Πλούταρχος, Σύλλας, 31 – «Ιστορία του Αρχαίου Κόσμου»,

ΟΕΔΒ 2008, Αθήνα, σελ. 199) Τότε ο Σύλλας άρχισε τις σφαγές και έγιναν

στην πόλη πολλοί φόνοι χωρίς περιορισμό. Πολλοί άνθρωποι χωρίς να είναι αντίπαλοι του έχασαν τη ζωή τους, επειδή είχαν μόνο προσωπικές διαφορές με τους φίλους του … Σ’ όποιον έδινε άσυλο και διέσωζε ένα προγραμμένο, τον τιμωρούσε με θάνατο για τη φιλανθρωπία του, ανεξάρτητα από το εάν ήταν αδελφός, παιδί ή γονιός του προγραμμένου. Το πιο άδικο όμως απ’ όλα (ήταν): από τα παιδιά και τα εγγόνια των προγραμμένων αφαίρεσε τα πολιτικά δικαιώματα και κατάσχεσε τις περιουσίες τους.

Οι προγραφές του Σύλλα Ο (νεαρός) Ιούλιος Καίσαρας – γαμπρός του

Κίννα και ανιψιός του Μάριου - είχε προγραφεί και έφυγε από την Ρώμη για να γλυτώσει

Συγγενείς του Καίσαρα (και υποστηρικτές του Σύλλα) μεσολάβησαν στον δικτάτορα, ο οποίος τελικά απένειμε χάρη στον Καίσαρα – αλλά ιδιαίτερα απρόθυμα έχοντας διαβλέψει την μεγάλη φιλοδοξία του νεαρού

Χαρακτηριστικά φέρεται να είπε: «Σε αυτόν τον Καίσαρα υπάρχουν πολλοί Μάριοι» (Σουητώνιος, De Vita Ceasarum)

Απρίλιος 2010

Β’ Εμφύλιος Πόλεμος

ήΟ αριστοκράτης που αγάπησε

τον λαό

Το Πλαίσιο Συνομωσία του Κατιλίνα για αναμόρφωση

και κατάργηση πολιτικού πολιτεύματος Τρεις δυναμικές προσωπικότητες

απογοητευμένες από την αντιμετώπισή τους, δημιουργούν την Α΄Τριανδρία

Καθένας από τους τρεις έχει διαφορετική δύναμη Κράσσος: Χρήματα Πομήιος: Στρατιωτικές νίκες + χρήματα Καίσαρ: Πολιτική και στρατιωτική επιρροή

Οι πρωταγωνιστές

Καίσαρ: Γάιος Ιούλιος Καίσαρ

(GAIVS IVLIVS CAESAR )

Πομπήιος: Γνάιος Πομπήιος ο Μέγας

(CN·POMPEIVS·CN·F·SEX·N·MAGNVS )

Γνάιος Πομπήιος ο Μέγας (106-48 π.Χ., 58 χρονών)

Επονομάσθηκε ΜΕΓΑΣ Ταπεινής καταγωγής (πληβείος) αλλά

πλούσιος Φήμη από τον πόλεμο κατά των πειρατών Ύπατος στα 35 του – ο νεότερος ύπατος Κυριαρχεί στην Σύγκλητο αλλά χάνει τις

στρατιωτικές του ικανότητες Σκοτώθηκε ανήμερα στα γενέθλια του

Ιούλιος Καίσαρ (100-44 π.Χ., 56 χρονών) Ίσως ο διασημότερος άνδρας της Ρωμαϊκής

Ιστορίας Από την μεγαλύτερη και παλαιότερη οικογένεια – Ιουλία

γενιά – βαθειά αριστοκρατία Πολυτάλαντος, πληθωρικός και δραστήριος

Εξαιρετικός στρατηγός και δημαγωγός και διπλωμάτης Πλούσιο συγγραφικό έργο (νομοθετικό, ιστορικό,

λογοτεχνικό) Αγαπήθηκε και μισήθηκε πολύ Διάσημος για τα αποφθεγματικά του ρητά

Απόλυτος κυρίαρχος της Ρωμαϊκής πολιτικής ζωής για μια 5ετία

Δολοφονήθηκε με συμμετοχή του ίδιου του προστατευόμενου (γυιού) του

Το όνομα του έγινε τίτλος τιμής

Η δολοφονία του Καίσαρα κάτω από το άγαλμα του Πομπήιου

Η γυναίκα του Καίσαρα δεν πρέπει μόνο να είναι τίμια αλλά και να φαίνεται τίμια

Καλύτερα πρώτος στο χωριό παρά δεύτερος στη ΡώμηΟ κύβος ερρίφθη («πας ανερρίφθω κύβος»)

Εγώ δε ήλθον, είδον, ενίκησα

Veni, vidi, vici

Η παράσταση τελείωσε

Και συ τέκνον Βρούτε;;

Ο αρχηγός των Γαλατών παραδίδεται στον Καίσαρα

Ο Θεόδοτος δείχνει το κεφάλι του Πομπήιου στον Καίσαρα

Η Κλεοπάτρα εμφανίζεταιστον Καίσαρα

Ο Καίσαρ στη Σύγκλητο

Τα γεγονότα 52-51 π.Χ: Ο Καίσαρας κατακτά ολόκληρη

την Γαλατία για λογαριασμό της Ρώμης Σχεδιάζει να επιστρέψει στη Ρώμη και να

γίνει Ύπατος 50 π.Χ.: Ο Πομπήιος «περνάει» νόμο

εναντίον της Υπατείας του Καίσαρα (διάστημα 5 χρόνων ανάμεσα στο αξίωμα διοικητή επαρχίας και υποψηφιότητας εντός Ρώμης)

Τα γεγονότα 49 π.Χ. ο Καίσαρας διαβαίνει τον Ρουβίκωνα

με στρατό και επιτίθεται στη Ρώμη Ο Πομπήιος διαφεύγει στην Ελλάδα όπου

οργανώνει στρατό Πρώτη μάχη στο Δυρράχιο με νικητή τον Πομπήιο

(Ιούλιος 48 π.Χ.)

Τελική μάχη στα Φάρσαλα: Νικάει ο Καίσαρας, διαλύεται ο στρατός του Πομπήιου

29 Νοεμβρίου 48 π.Χ., ο Πομπήιος δολοφονείται από ανθρώπους του Πτολεμαίου

Η φυγή του Πομπηίου μετά την ήττα του στα Φάρσαλα (G.I. Ceasar, Απομνημονεύματα του εμφυλίου πολέμου, III, 96 –

«Ιστορία του Αρχαίου Κόσμου», ΟΕΔΒ 2008, Αθήνα, σελ. 201) Ο Πομπήιος όμως, όταν πλέον οι δικοί μας κινούνταν

μέσα στο χαράκωμα, αφού βρήκε ένα άλογο και αφαίρεσε όλα τα διακριτικά στρατηγικά σύμβολα, έφυγε από την πίσω πύλη του στρατοπέδου και ήρθε γρήγορα καλπάζοντας στη Λάρισα. Ούτε εκεί έμεινε αλλά με την ίδια ταχύτητα, αφού βρήκε λίγους από τους δικούς του φυγάδες, δε σταμάτησε τη νυχτερινή πορεία και με τη συνοδεία τριάντα εφίππων έφθασε στη θάλασσα και επιβιβάστηκε σε πλοίο μεταφοράς σίτου. Πολλές φορές παραπονιόταν, όπως διαδιδόταν η φήμη, ότι τόσο είχε πέσει έξω στις προσδοκίες του, ώστε φαινόταν πως είχε προδοθεί, αφού η φυγή του είχε ξεκινήσει από αυτή την τάξη των ανθρώπων, στην οποία είχε στηρίξει την ελπίδα της νίκης του.

Απρίλιος 2010

Γ’ Εμφύλιος Πόλεμος

ήΗ λογική νικάει το πάθος

Το Πλαίσιο 15 Μαρτίου 44 π.Χ: Δολοφονία του Καίσαρα Νοέμβριος 43 π.Χ.: Οι επίδοξοι διάδοχοι

του συνασπίζονται (β’ Τριανδρία: Μάρκος Αντώνιος, Λέπιδος, Οκταβιανός) για να τιμωρήσουν τους δολοφόνουςτ

42 π.Χ.: Συντριβή των δολοφόνων στους Φιλίππους της Μακεδονίας

Θέμα μοιράσματος της πολιτικής κληρονομιάς του Καίσαρα (και της εξουσίας) μεταξύ Αντώνιου και Οκταβιανού

Οι πρωταγωνιστές

Οκταβιανός Αύγουστος(CAESAR IMP PONT III VIR R P C, )

Μάρκος Αντώνιος(M·ANTONIVS·M·F·M·N )

Μάρκος Αντώνιος (83-30 π.Χ, 53 χρόνων)

Υπασπιστής και στενός συνεργάτης, θαυμαστής του Καίσαρα

Καθαρά στρατιωτική φύση, εξαιρετικά αγαπητός στους στρατιώτες

Γοητεύεται από την Κλεοπάτρα και ο έρωτας θολώνει την πολιτική του κρίση

Οκταβιανός Αύγουστος (63π.Χ.-14 μ.Χ, 77χρόνων)

Πρώτος Αυτοκράτορας της Ρώμης Ανηψιός του Καίσαρα και υιοθετημένος γυιός του Παρέμεινε πάντα κοντά στο κέντρο της

πολιτικής σκηνής της Ρώμης – ικανός πολιτικός, έκανε πάντα τις σωστές συμμαχίες

Δεν στηρίχτηκε στις (μέτριες) στρατιωτικές του ικανότητες

Συγκέντρωσε όλες τις εξουσίες στα χέρια του για 41 χρόνια

Κυβέρνησε με μετριοπάθεια παράγοντας σημαντικό διοικητικό και οργανωτικό έργο

Τα γεγονότα Μετά την μάχη των Φιλίππων μοιράζονται τον

κόσμο Αντώνιος: Ανατολή με έδρα την Αλεξάνδρεια Οκταβιανός: Δύση με έδρα την Ρώμη

Ο Μάρκος Αντώνιος από τον έρωτα του προς την Κλεοπάτρα Χωρίζει την Ρωμαία σύζυγό του Πραγματοποιεί θρίαμβο για τις ρωμαϊκές νίκες στην

Αλεξάνδρεια Ανακηρύσσει βασιλείς τον Καισαρίωνα και τα παιδιά

του από την Κλεοπάτρα Ο Οκταβιανός στη Ρώμη στρέφει τη Σύγκλητο

και τον λαό εναντίον του Αντωνίου

Τα γεγονότα 32 π.Χ.: Η Σύγκλητος αποκηρύσσει τον

Αντώνιο και κηρύσσει πόλεμο κατά της Αιγύπτου

Ναυμαχία στο Άκτιο (31 π.Χ.): Νίκη του Οκταβιανού – αποφασιστικό ρόλο έπαιξε η αποχώρηση του Αντωνίου για να ακολουθήσει την Κλεοπάτρα

Είσοδος του Οκταβιανού στην Αλεξάνδρεια (30 π.Χ.) Αυτοκτονία Αντωνίου και αργότερα Κλεοπάτρας Δολοφονία Καισαρίωνα από Οκταβιανό

Ο Αντώνιος εγκαταλείπει το στρατό του στο Άκτιο, για να ακολουθήσει την Κλεοπάτρα στην Αίγυπτο (Πλούταρχος, Αντώνιος, 68 – «Ιστορία του Αρχαίου Κόσμου», ΟΕΔΒ

2008, Αθήνα, σελ. 202-3) Αυτή λοιπόν ήταν η κατάσταση του Αντωνίου. Στο Άκτιο

όμως ο στόλος του, αφού αντιστάθηκε για ένα μεγάλο διάστημα στον Καίσαρα (Οκταβιανό) και έπαθε σοβαρότατες ζημιές από τα μεγάλα κύματα που υψώνονταν καταπάνω του, μετά βίας εγκατέλειψε τον αγώνα ύστερα από δέκα ώρες. Οι νεκροί δεν ήταν περισσότεροι, από πέντε χιλιάδες, κυριεύτηκαν όμως τριακόσια πλοία, όπως έγραψε ο ίδιος ο Καίσαρ. Δεν ήταν πολλοί αυτοί που, όταν έμαθαν, στην αρχή δεν μπορούσαν να πιστέψουν τη διάδοση, ότι έφυγε εγκαταλείποντας δέκα εννέα τάγματα αήττητων πεζών και δώδεκα χιλιάδες ιππείς, σαν να μην είχε επανειλημμένα δοκιμάσει και επιτυχίες και αποτυχίες, και σαν να μην είχε εξασκηθεί σε δυσκολίες αμέτρητων αγώνων και πολέμων. Και οι στρατιώτες του λαχταρούσαν και έλπιζαν από στιγμή σε στιγμή ότι θα εμφανιζόταν από κάπου κι έδειξαν τόση πίστη και ανδρεία, ώστε ακόμα κι όταν η φυγή του έγινε ολοφάνερη, επί επτά ημέρες εξακολουθούσαν να μένουν στις θέσεις τους, αγνοώντας τον Καίσαρα, που τους έστελνε πρεσβείες

Συνοψίζοντας

Μέσα στη Ρώμη Διαρκεί 7

χρόνια Μεγάλες

ταραχές, τρομοκρατία - προγραφές

Α’ Εμφύλιος(Μάριος-Σύλλας, 88-82

π.Χ.)

Στρατός στη Ρώμη

Μάχη εκτός Ρώμης

Άμεση επικρά-τηση του Καίσαρα

Πρώτα διαπραγματεύσεις

Πόλεμος «Ρώμης – Αιγύπτου”

Β’ Εμφύλιος(Καίσαρ-Πομπήιος, 49-48

π.Χ.)

Γ’ Εμφύλιος(Οκταβιανός-Αντώνιος,

31-30 π.Χ.)