ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΠαγκοσμιοποίηση• Ο όρος παγκοσμιοποίηση είναι κατ’ εξοχήν οικονομικά χρωματισμένος,δηλώνοντας περισσότερο τις διαδικασίες διεθνοποίησης του δυτικούκαπιταλισμού, τις εκπορευόμενες ως επί το πλείστον από ισχυρά δυτικάοικονομικά και πολιτικά, κέντρα, με την προσπάθεια να ανοίξουν οι αγορές,να αξιοποιηθούν περιοχές του πλανήτη που προσφέρουν τόσο χαμηλάαμειβόμενο εργατικό δυναμικό όσο και πλουτοπαραγωγικές πηγές, και ναεδραιωθούν παγκοσμίως θεσμοί, οργανωτικές και λειτουργικές οικονομικέςκαι πολιτικές δομές που διευκολύνουν τέτοιες προοπτικές.• Βέβαια ο όρος δεν είναι τόσο στενός. Παγκοσμιοποίηση κατ’ ουσίαν είναιοποιαδήποτε διαδικασία οδηγεί σε υπέρβαση των εθνικών ορίων και στηνυιοθέτηση κοινής διεθνούς γραμμής σε οποιονδήποτε τομέα: στην πολιτικήοργάνωση, στους κοινωνικούς θεσμούς, στις ιδέες, στις αξίες, στο ήθος, στηνπαιδεία, στην επιστήμη, στην επικοινωνία, στην τέχνη, στον πολιτισμό.• ΔιεθνισμόςΛέξη που αποδίδει στην ελληνική τη γαλλική λέξη internationalisme καιχρησιμοποιείται από πολλές γλώσσες με παρόμοια σημασία. Δηλώνει τηνκίνηση για την προώθηση της διεθνούς συνεργασίας και συνεννόησης - σεεπίπεδο πνευματικό και πολιτικοκοινωνικό - και την εξάλειψη τωνεθνικιστικών προκαταλήψεων.• Στην αυστηρότερη μορφή του - ως δόγμα της μαρξιστικής ιδεολογίας, τοοποίο έχει ως στόχο τη διεθνή αλληλεγγύη, που θα επιτευχθεί με την ένωσητων λαών και την κατάργηση των συνόρων - θεωρεί όλους τους ανθρώπουςσυμπολίτες και επιζητεί την κατάργηση των ιδιαίτερων διαφορών μεταξύ τωνλαών.• Στην ηπιότερη μορφή του δεν αποκλείει την αγάπη προς την πατρίδα και τηνπροσήλωση στα εθνικά ιδεώδη και συμβάλλει στη διαφύλαξη της παγκόσμιας ειρήνης.

Εκφάνσεις της παγκοσμιοποίησης• Παγκόσμια εξάπλωση του καπιταλιστικού συστήματος.• Πολυεθνικές επιχειρήσεις.• Διεθνή χρηματιστήρια.• Διεθνές εμπόριο.• Διεθνείς οικονομικοί οργανισμοί (Διεθνής Τράπεζα, Διεθνές ΝομισματικόΤαμείο).• Παγκόσμια επιχειρηματική και επενδυτική κινητικότητα.• Διεθνείς διασκέψεις σε πολιτικό επίπεδο / G8.• Παγκόσμια προσπάθεια υιοθέτησης της δημοκρατίας.• Παγκόσμια προσπάθεια υιοθέτησης κοινωνικών θεσμών κράτους δικαίου καιπρονοίας.• Διεθνείς οργανισμοί (Ο.Η.Ε., φιλανθρωπικές και οικολογικές οργανώσεις).• Διεθνείς διακηρύξεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα και το περιβάλλον.• Διεθνούς εμβέλειας και απήχησης ΜΜΕ.• Διεθνής επαφή σε επίπεδο επιστήμης, τεχνολογίας.• Διεθνείς εκδηλώσεις στον χώρο της τέχνης, του αθλητισμού, του πολιτισμού.• Διεθνής προβολή του δυτικού πολιτισμού.

1

Θετικά της παγκοσμιοποίησης• Επαφή μεταξύ πολιτισμών και λαών.• Καταπολέμηση της ξενοφοβίας, του ρατσισμού και αποδέσμευση από τα μίσητου παρελθόντος.• Διεύρυνση των αγορών.• Διευκόλυνση των επιχειρήσεων μέσω της διεθνούς κινητικότητας.• Οικονομική και τεχνογνωστική ανάπτυξη του «Τρίτου Κόσμου» μέσω τωνδυτικών επενδύσεων.• Ανάπτυξη επιστήμης και τεχνολογίας, πολιτισμού.• Εξάλειψη φαινομένων καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων,πρωτογονισμών, βαρβαροτήτων, πολιτικής αυθαιρεσίας και οικολογικήςκαταστροφής.• Παγκόσμιος διαφωτισμός, καταπολέμηση της αμάθειας, του σκοταδισμού, του φανατισμού.

Αρνητικά της παγκοσμιοποίησης• Απειλή για την πολιτισμική και εθνική ιδιαιτερότητα και για την παράδοσητων λαών.• Πιθανή παγκόσμια μετάδοση των αρνητικών, των υπερβολών και τωνπαρεκτροπών του δυτικού πολιτισμικού μοντέλου (καταναλωτισμός / θυσίατης ουσίας της ζωής στο βωμό της αποδοτικότητας, της παραγωγικότητας,της ανταγωνιστικότητας / εργασιομανία / μαζοποίηση / αστικοποίηση /μηχανοποίηση / αποκοπή από τη φύση κ.λπ.).• Πιθανή ένταση της οικολογικής καταστροφής με την παγκόσμια εξάπλωσητου καπιταλισμού, που βασίζεται στην υπερπαραγωγή και υπερκατανάλωση,οι οποίες αποδεικνύονται επιβλαβείς για τη φύση.• Ανεργία στις ανεπτυγμένες χώρες λόγω της αναζήτησης φτηνών εργατικώνχεριών στον «Τρίτο Κόσμο».• Οικονομική διείσδυση των δυτικών στον «Τρίτο Κόσμο» που αποτελεί γι’αυτούς δυνάμει αγορά, μήτρα για πλουτοπαραγωγικές πηγές και πεδίοβιομηχανικής εγκατάστασης χαμηλού εργατικού κόστους.• Πολιτικές διπλωματικές ή και στρατιωτικές επεμβάσεις των δυτικών στον«Τρίτο Κόσμο» με στόχο τη δρομολόγηση γεωπολιτικών ανακατατάξεων πουμακροπρόθεσμα ευνοούν δυτικά οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα στιςυπανάπτυκτες ή υπό ανάπτυξιν περιοχές του κόσμου.• Τοποθέτηση από τη Δύση εγκάθετων δικτατορικών καθεστώτων στον «ΤρίτοΚόσμο», που αποτελούν «πιόνια» τους στην άσκηση της διεθνούς πολιτικήςτους και μόνο τη λαϊκή βούληση του τόπου τους δεν εκφράζουν.• Δημιουργία τεχνητών διεθνών χρηματιστηριακών εκρήξεων ή υφέσεων απόπαρασκηνιακούς πανίσχυρους χρηματιστηριακούς κύκλους με γνώμονα τονεύκολο πλουτισμό τους.• Μονοπώλια ή ολιγοπώλια σε νευραλγικούς οικονομικούς τομείς(επικοινωνιακά δίκτυα, ενημέρωση, βιομηχανία όπλων, ενέργεια,υπολογιστές), που επιβάλλονται «αυτοκρατορικά» στον ανταγωνισμό καιμεταφράζουν την οικονομική τους κυριαρχία σε πολιτική δύναμη, «υπαλληλοποιώντας» πολιτικούς ηγέτες και κυβερνήσεις.

2

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗΔιεθνής περιφερειακός οργανισμός με 27 μέλη – κράτη που ανήκουν στον ίδιογεωγραφικό χώρο (Ευρωπαϊκή ήπειρος). Είναι κοινότητα απεριόριστης διάρκειαςμε δικά της όργανα, νομική προσωπικότητα και ικανότητα εκπροσώπησης. Τακράτη – μέλη συνεργάζονται μεταξύ τους σε επίπεδο οικονομικό, πολιτικό καιπολιτισμικό με σκοπό να επωφεληθούν αμοιβαία, στο παρόν και το μέλλον,ενώνοντας τις δυνάμεις τους. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μια από τιςμεγαλύτερες οικονομικές και πολιτικές οντότητες στον κόσμο, με 493εκατομμύρια ανθρώπους.Βασικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι:• Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο• Το Συμβούλιο Υπουργών της Ευρωπαϊκής Ένωσης• Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή• Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο• Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο

Προσφορά της Ενωμένης Ευρώπης στους λαούς – μέλη τηςΠολιτική_ Όλα τα κράτη-μέλη σέβονται το ένα την εθνική ανεξαρτησία του άλλουμε συνέπεια την παγίωση της ειρήνης ανάμεσά τους και την πλήρηαποδοχή της διαφορετικότητας καθενός._ Μέσω των ευρωπαϊκών αρχών και αξιών προστατεύεται αλλά καιισχυροποιείται το δημοκρατικό πολίτευμα (=διασφαλίζεται η ελευθερία, ηδικαιοσύνη και γενικά τα ανθρώπινα δικαιώματα)._ Η ειρήνη και η δημοκρατία είναι τα εχέγγυα για την επίλυση επιμέρουςεθνικών προβλημάτων σε επίπεδο πολιτικού βίου (=εθισμός σεφιλελεύθερες, συλλογικές διαδικασίες, ανάπτυξη νέας φιλοσοφίας καινοοτροπίας σε ποικίλα θέματα).Κοινωνία_ Η αλληλεγγύη και η φιλία που αναπτύσσεται ανάμεσα σε γειτονικέςχώρες διευκολύνει την αντιμετώπιση /επίλυση σύγχρονων προβλημάτων(=ναρκωτικά, τρομοκρατία)._ Οι πολίτες κάθε χώρας αποκτούν πέρα από την εθνική και μια ευρωπαϊκήσυνείδηση που τους κάνει να νιώθουν φορείς ενός ενιαίου πολιτισμού, ναθέτουν κοινούς στόχους, να συνεργάζονται απρόσκοπτα._ Τα σύνορα βαθμιαία γίνονται ελάχιστα αισθητά (=κοινό διαβατήριο, κοινόνόμισμα ανάμεσα σε πολλές χώρες) και οι πολίτες νιώθουν ασφάλεια καισταθερότητα στην κοινωνική τους ζωή.Οικονομία_ Ανάπτυξη εμπορίου, βιοτεχνίας, βιομηχανίας μέσω του ανταγωνισμούτων χωρών (=ανταλλαγή τεχνογνωσίας)._ Διευκόλυνση από την ευρωπαϊκή νομοθεσία της διακίνησης τωνπροϊόντων._ Μικρότεροι δασμοί χάρη στο άνοιγμα των συνόρων και περαιτέρω μείωσητης τιμής πώλησης των προϊόντων._ Δυνατότητα των εργαζομένων να απασχολούνται όχι μόνο στη χώρα τουςαλλά και σε άλλες που ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση είτε ως υπάλληλοι σε πολυεθνικές εταιρείες είτε ως ελεύθεροι επαγγελματίες.

3

Εκπαίδευση_ Ανταλλαγή παιδαγωγικών απόψεων, πληροφόρηση για τη χρήσηδιδακτικών μεθόδων σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης από τη μιαχώρα στην άλλη, διαπανεπιστημιακές συνεργασίες (π.χ. συνέδρια)._ Ενεργοποίηση πανευρωπαϊκών εκπαιδευτικών προγραμμάτων στα οποίαθα συμμετέχουν μαθητές και φοιτητές από διαφορετικές χώρες με σκοπότην προαγωγή της γνώσης και της έρευνας.Πολιτισμός_ Γνωριμία των λαών μέσω της τέχνης και των γραμμάτων (=φεστιβάλ,διαγωνισμοί, σεμινάρια, εκδόσεις)._ Κατανόηση και σεβασμός των πολιτιστικών ιδιαιτεροτήτων κάθε κράτους-μέλους όπως αυτές απορρέουν από την παράδοσή του (=γλώσσα, αρχέςκαι αξίες, θρησκεία, νοοτροπία, ήθη και έθιμα)._ Προσδοκίες για το μέλλον της Ενωμένης Ευρώπης• Οικονομική πρόοδος σε όλα τα επίπεδα και περαιτέρω ποιότητα ζωής γιατους πολίτες - μέλη της.• Ανάπτυξη με ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα ώστε να προστατεύεται τοπεριβάλλον από την ανθρώπινη απληστία (=καλλιέργεια οικολογικήςσυνείδησης).• Ενίσχυση σε επίπεδο εθνικό του κράτους πρόνοιας που θα στηρίζει υλικά καιηθικά τις ευαίσθητες κοινωνικά ομάδες (=μετανάστες, άνεργοι, ανάπηροι,αναλφάβητοι).• Ισότιμη συνεργασία όλων των κρατών, χωρίς ηγεμονισμούς εκ μέρους τωνοικονομικά και τεχνολογικά πιο ισχυρών.• Εμπέδωση των δημοκρατικών διαδικασιών στην καθημερινή ζωή ώστε ναγίνει πράξη ο σεβασμός στο συνάνθρωπο και η συμμετοχή όλων στα κοινά.

Πώς θα υλοποιηθεί το όραμα μιας ακόμη πιο εποικοδομητικήςσυνύπαρξης των χωρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση• Ενίσχυση της παιδείας και σε επίπεδο γενικής μόρφωσης (αγωγή /καλλιέργεια) και σε επίπεδο παροχής εξειδικευμένης γνώσης ώστε οι νέοι ναμπορούν να ανταποκριθούν στις ραγδαίες αλλαγές στην αγορά εργασίας.• Υπέρβαση των εθνικιστικών προκαταλήψεων, της ξενοφοβίας και τουρατσισμού από όλους τους πολίτες.• Πολιτική βούληση ώστε να ξεπεραστούν ιστορικά μίση και να κατανοηθεί ότικανένα κράτος δεν μπορεί να απομονωθεί από τους γείτονές του (γιατίμοιραία θα αποδυναμωθεί πολιτικά και οικονομικά).• Συνεισφορά των πνευματικών ανθρώπων κάθε χώρας με την ενεργοποίησήτους για την πραγμάτωση του ευρωπαϊκού οράματος.• Συστράτευση όλων των ευρωπαίων πολιτών στην προσπάθεια για αγαστήσυνεργασία και ομαλή συνύπαρξη (=γεφύρωση διαφορών / έμφαση στα κοινάσυμφέροντα).

Ο ρόλος της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση• Η Ελλάδα χάρη στη γεωγραφική της θέση αποτελεί τον «μεσογειακό εξώστη»της Ευρωπαϊκής Ένωσης.• Διαθέτει την ισχυρότερη οικονομία ανάμεσα στις χώρες των Βαλκανίων καιμπορεί να πρωτοστατήσει στην ισχυροποίηση των δεσμών της ΕυρωπαϊκήςΈνωσης με τα υπόλοιπα βαλκανικά κράτη.• Λόγω του μακραίωνου πολιτισμού της μπορεί να μεταλαμπαδεύσει στην

4

Ευρώπη διαχρονικές αξίες και να συνεισφέρει στο συγκερασμό τουορθολογισμού με το συναισθηματισμό, ώστε να υπάρξει ανάπτυξη όχι μόνοποσοτική αλλά και ποιοτική.• Η Ελλάδα θεμελίωσε τη δημοκρατία και ανέδειξε μέσα από τη φιλοσοφία τηναξία της συμμετοχής του πολίτη στα κοινά, μπορεί επομένως και σήμερα νασυμβάλει στη διαμόρφωση ενός κλίματος πνευματικής ανεκτικότητας καιαλληλεγγύης ανάμεσα στους ανθρώπους._ Κίνδυνοι από την ένταξη στην Ευρωπαϊκή ΈνωσηΗ συνύπαρξη χωρών με διαφορετική ιστορία, γλώσσα, θρησκεία, ήθη και έθιμα,πολιτισμό , περικλείει τον κίνδυνο της οικονομικής και πολιτιστικής επικράτησηςτων ισχυρότερων εξαιτίας:• της αδυναμίας των «μικρότερων» να ανταποκριθούν στον επιχειρησιακό /βιομηχανικό ανταγωνισμό,• της αποδυνάμωσης των εθνικών κυβερνήσεων από την εφαρμογή του ενιαίουκοινοτικού δικαίου (το οποίο σε κάποια σημεία «συγκρούεται» με το εθνικό),• της πολιτιστικής αλλοτρίωσης από την εισροή πολιτιστικών υποπροϊόντωνστη χώρα μας με ραγδαίους ρυθμούς (=διαφήμιση, μόδα, τηλεόραση),• της επικράτησης αισθήματος σύγχυσης και ανασφάλειας από τους φρενήρειςρυθμούς ζωής και τις αλλαγές στον καθημερινό τρόπο ζωής (εκπαίδευση, εργασία, ψυχαγωγία).

5

Το «εθνικόμετρο» ξανάρχεται 

της Χριστίνας Κουλούρη Ευτυχώς δεν έχουμε τις σκοτούρες των Γάλλων. Εδώ και μήνες διεξάγουν

τον λεγόμενο «διάλογο για την εθνική ταυτότητα» και μέχρι τις 4 Φεβρουαρίου θα πρέπει να έχουν αποφασίσει τι σημαίνει να είσαι Γάλλος. Πρέπει να μιλάς τα γαλλικά χωρίς προφορά υποβαθμισμένου παρισινού προαστίου; Πρέπει να έχεις όχι μόνο γονείς αλλά και παππούδες γεννημένους στη Γαλλία, δηλαδή μέσα στο περίφημο «εξάγωνο»; Τι γίνεται με όσους κατάγονται από τις πρώην γαλλικές αποικίες, μερικοί εκ των οποίων έχουν καταλάβει και υψηλά κρατικά αξιώματα; Υπάρχει κάτι ιδιαίτερο, η «γαλλικότητα», που τη νιώθεις κι επομένως μπορείς με βεβαιότητα να πεις ότι είσαι Γάλλος; Είναι πράγματι δυνατό, μέσα από δημόσιο διάλογο, να γράψεις έναν «δεκάλογο» της εθνικής ταυτότητας, γαλλικής ή άλλης;

 Στην Ελλάδα, βεβαίως, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Το τι σημαίνει

Έλληνας προσδιορίζεται με βάση τον «ανθέλληνα». Παλιά ιστορία. Στην Ελλάδα, υπήρχαν πάντα οι «πατριώτες», οι γνήσιοι Έλληνες, και οι «προδότες», οι ανθέλληνες. Κάτι διαφορετικό από τη διάκριση ανάμεσα σε Έλληνες και ξένους. Γιατί με βάση κλασικά κριτήρια εθνικού προσδιορισμού –γλώσσα, καταγωγή, ιστορία, κουλτούρα- δεν ήταν ορατή ούτε αυτονόητη αυτή η διάκριση ανάμεσα σε Έλληνες-Έλληνες και Έλληνες-μη Έλληνες. Κληρονομιά του Εμφυλίου, οι εθνικόφρονες μπορούσαν να εξοβελίζουν εκτός κρατικών αξιωμάτων όσους, σύμφωνα με το «εθνικόμετρο» που κρατούσαν, δεν έκριναν ως επαρκώς «Έλληνες». Ποιο ήταν το κριτήριο; Μα φυσικά, οι ιδέες, οι πολιτικές θέσεις, η κομματική ένταξη. Ήταν αριστεροί; Δεν ήταν Έλληνες! Η θέση τους ήταν στις φυλακές και τα ξερονήσια.

 Κάτι ανάλογο συμβαίνει και σήμερα, με άλλους όρους. Εμφανίζεται

κάποιος να υποστηρίζει αιτήματα των μεταναστών; Κάποιος άλλος να ψηφίζει «ναι» στο σχέδιο Ανάν; Ένας άλλος να προτείνει μια διαφορετική αντιμετώπιση των μειονοτικών ζητημάτων; Είναι ύποπτος ότι στην εξωτερική πολιτική προτείνει προσέγγιση με την Τουρκία; Έχει αμφισβητούμενες απόψεις για τον Μεγαλέξανδρο; Τότε, είναι σαφές ότι ανήκει σ’ αυτή την κατηγορία των Ελλήνων-μη Ελλήνων. Αμέσως ενεργοποιούνται τα αντανακλαστικά όσων έχουν αυτό-οριστεί θεματοφύλακες της ελληνικής εθνικής ταυτότητας, καταρτίζονται μαύρες λίστες, στοχοποιούνται και δαιμονοποιούνται πρόσωπα με δημόσια δράση. Το είδαμε να συμβαίνει πρόσφατα με την πορεία του ΛΑΟΣ εναντίον της Θάλειας Δραγώνα. Ποιο ήταν το βασικό τους σύνθημα; Το σύνθημα που περιλήφθηκε στη διακήρυξη της 3ης Σεπτεμβρίου του 1974 του ΠΑΣΟΚ, με το οποίο ο Ανδρέας Παπανδρέου διεξήγαγε τη προεκλογική του εκστρατεία λίγους μήνες αργότερα: «Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες». Ιδεολογική σύγχυση των οπαδών του ΛΑΟΣ; Άγνοια της ιστορίας; Ίσως τελικά δεν θα έβλαπτε να γίνει μια δημόσια συζήτηση όχι μόνο για το ποιοι είμαστε αλλά και για το ποιος κρατά απειλητικά το «εθνικόμετρο». Ξανά.

Aσκήσεις 

            1.        Να συντάξεις περίληψη του κειμένου σε εκατό (100) περίπου λέξεις.            2.        Ποια είναι η νοηματική σχέση της πρώτης με τη δεύτερη παράγραφο;

Γιατί η συγγραφέας αρχίζει το κείμενο με αναφορά στη Γαλλία;

6

            3.        Πώς αντιλαμβάνεστε τη σημασία της λέξης «εθνικόμετρο»; Γιατί η συγγραφέας το βάζει σε εισαγωγικά;

            4.        Εξηγήστε τη χρήση των εισαγωγικών σε κάθε περίπτωση της δεύτερης παραγράφου.

            5.        Ποια είναι η διαφορά στον τρόπο που προσδιορίζουν οι Γάλλοι την εθνική ταυτότητά τους σε σχέση με τον τρόπο που προσδιορίζεται στην Ελλάδα;

            6.        Ποιον τρόπο ανάπτυξης παραγράφου αναγνωρίζετε στην τρίτη (3η) παράγραφο;

            7.        Ποια είναι τα συγκεκριμένα κριτήρια που συζητούν οι Γάλλοι για να δώσουν περιεχόμενο στην έννοια της εθνικής ταυτότητας;

            8.        Οι παρακάτω προτάσεις να μετατραπούν σε αντίστοιχες με παθητική σύνταξη:

α) Εδώ και μήνες διεξάγουν τον λεγόμενο «διάλογο για την εθνική ταυτότητα»β) κάποιος υποστηρίζει αιτήματα των μεταναστών

            9.        «Είναι πράγματι δυνατό, μέσα από δημόσιο διάλογο, να γράψεις έναν «δεκάλογο» της εθνικής ταυτότητας, γαλλικής ή άλλης;» Έχοντας αυτή τη φράση του κειμένου σαν αφετηρία να συζητήσετε τους παράγοντες που προσδιορίζουν την εθνική ταυτότητα. Ποιοι από αυτούς είναι περισσότερο σημαντικοί; Μπορεί να υπάρξει απόλυτο κριτήριο;

 Ανοίγοντας την πόρτα στους μετανάστες

Αν θέλουμε πραγματικά να κατανοήσουμε τους λόγους για τους οποίους οι πολίτες των αναπτυσσομένων χωρών αναζητούν εναγωνίως μια ευκαιρία για να «δραπετεύσουν» σε χώρες της Δύσης, ελπίζοντας να απολαύσουν έστω και ψήγματα της δικής τους ευημερίας, θα πρέπει προηγουμένως να σκεφθούμε συνολικά τους παράγοντες που επηρεάζουν προς αυτήν την κατεύθυνση: Επίμονη εγκληματικότητα, χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης, ένδεια ευκαιριών σε δραστήρια μέλη των τοπικών κοινωνιών, αλλά και ο φόβος ενός πολέμου εναντίον του Ιράκ, η μεγάλη οικονομική κρίση στις χώρες της Νότιας Αμερικής, ένας πιθανολογούμενος λιμός στην υποσαχάρια Αφρική, αναταραχή στην Ινδονήσια και πολιτική αστάθεια στα Βαλκάνια.

Αναμφίβολα, η μετακίνηση πληθυσμών προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα τόσο στους μετανάστες όσο και στις χώρες υποδοχής τους. Η ψαλίδα μεταξύ των εσόδων στις πλούσιες και φτωχές χώρες είναι κατά πολύ ευρύτερη από τη διαφορά στις τιμές των αγαθών. Τα οικονομικά οφέλη της απελευθέρωσης της μετανάστευσης είναι επομένως πολύ πιο σημαντικά απ' ό,τι εκείνα της κατάργησης των δασμών, ιδιαίτερα για χώρες, των οποίων ο πληθυσμός γηράσκει και οι οικονομίες λιμνάζουν. Οι μετανάστες σπεύδουν να στελεχώσουν παραγωγικούς τομείς, με μεγάλη ζήτηση για εργατικά χέρια, ενώ σε πολλές περιπτώσεις οι μετανάστες πληρώνουν περισσότερα σε φόρους απ' ό,τι κοστίζουν σε κρατικές παροχές.

Ωστόσο οι ψηφοφόροι των πλουσίων χωρών συχνά δεν αντιμετωπίζουν το ζήτημα με αυτό τον τρόπο. Όπως και άλλες δυνάμεις της παγκοσμιοποίησης, η μετανάστευση προκαλεί εντάσεις στον κοινωνικό ιστό. Ακόμη και σε χώρες, οι οποίες έχουν δημιουργηθεί από μετανάστες, όπως οι HΠA, ο πολιτικός κόσμος διστάζει να υποστηρίξει την απελευθέρωση της μετανάστευσης. Στην Ευρώπη, η αντίδραση στη μετανάστευση είναι εντονότερη και πιο επικίνδυνη.

7

Στις χώρες της Δύσης, η αντίδραση προς τη μετανάστευση ενδέχεται να διογκωθεί ακόμη περισσότερο. Το γεγονός ότι οι πλούσιες χώρες δημιούργησαν πολλές νέες θέσεις εργασίας, οδήγησε σε σημαντική άνοδο της μετανάστευσης. Υπάρχει ωστόσο και η ύφεση, απ’ όπου μάλλον θα αργήσουν οι δυτικές οικονομίες να εξέλθουν. Άρα η ύφεση θα οδηγήσει σε ανεργία κι αυτή με τη σειρά της θα προκαλέσει μεγαλύτερες αντιδράσεις. Στο κλίμα αυτό θα πρέπει να προστεθεί ο φόβος από μια νέα τρομοκρατική επίθεση, όμοια με αυτήν της 11ης Σεπτεμβρίου, η οποία θα ενίσχυε την αγωνία γύρω από τους κινδύνους της μετανάστευσης. Πώς μπορούμε λοιπόν να εξισορροπήσουμε τις αντικρουόμενες πιέσεις, που ασκούνται σε οικονομία και πολιτική ζωή από τη μετανάστευση;  

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1.      Στην πρώτη παράγραφο ο συγγραφέας με έναν υποθετικό συλλογισμό επισημαίνει τα αίτια της μετανάστευσης. Κρίνετε την εγκυρότητα του συλλογισμού. 15/1002.      Με ποιο τρόπο αναπτύσσεται η δεύτερη παράγραφος;10/1003.      Ποια νοηματική σχέση συνδέει τη τρίτη με τη δεύτερη παράγραφο;10/1004.      Πώς παρουσιάζεται το πρόβλημα της μετανάστευσης σύμφωνα με την τελευταία παράγραφο;15/1005.      Η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια από χώρα που έστελνε μετανάστες έχει μετατραπεί σε χώρα υποδοχής μεταναστών. Ποια αίτια νομίζετε ότι καθόρισαν αυτή τη νέα παγκόσμια θέση της χώρας μας; Ποια προβλήματα δημιουργούνται; Πώς θα πρέπει να αντιμετωπιστούν;  50/100

ΕΥΡΩΠΗ:  ΕΝΙΑΙΟΣ  ΧΩΡΟΣ

Αν η Ευρώπη δεν είναι ακόμα η κοινή μας πατρίδα, είναι ήδη ένας ενιαίος χώρος, στα όρια του οποίου οι άνθρωποι, τα εμπορεύματα, οι υπηρεσίες και τα κεφάλαια διακινούνται ανεμπόδιστα, όπως στο εσωτερικό μιας οποιασδήποτε χώρας. Ο ενιαίος αυτός ευρωπαϊκός χώρος δεν προέκυψε τυχαία, είναι αντίθετα αποτέλεσμα μιας εμπνευσμένης μακρόχρονης προσπάθειας. Στις μέρες μας η οικονομική συνεργασία που χαρακτήριζε την ΕΟΚ μεταμορφώνεται βαθμιαία σε οικονομική ενοποίηση, ενώ παράλληλα τίθενται οι βάσεις για την πραγματοποίηση της πολιτικής ολοκλήρωσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή και της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας.

            Ο ενιαίος χώρος δεν αφορά μόνο τις επιχειρήσεις και την οικονομία, αφορά άμεσα και τους ανθρώπους. Μια Ευρώπη των πολιτών στηρίζεται και στην καθολική εφαρμογή του δικαιώματος μετακίνησης, για λόγους εργασίας, σπουδών, διαμονής, ψυχαγωγίας ή εθελοντικής προσφοράς μέσα στον Ευρωπαϊκό χώρο. Η ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων τείνει στην κατάργηση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα και προϋποθέτει τα δικαιώματα  ελεύθερης εισόδου και διαμονής. Όλοι οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορούν να εγκατασταθούν σε οποιοδήποτε κράτος μέλος. Ένα απτό παράδειγμα της ελεύθερης κυκλοφορίας ατόμων αποτελεί η κατάργηση των ελέγχων στα ευρωπαϊκά αεροδρόμια.

8

Ωστόσο, η συνολική κατάργηση των εσωτερικών συνόρων συνεχίζει να αποτελεί ένα δύσκολο πρόβλημα, κυρίως γιατί δεν έχει προωθηθεί επαρκώς η συνεργασία στην πολιτική ασφάλειας με στόχο την αντιμετώπιση της διεθνούς εγκληματικότητας, όπως και η απαραίτητη κοινή αντιμετώπιση του μεταναστευτικού ζητήματος, της πολιτικής παραχώρησης ασύλου και τα συναφή θέματα. Η συνθήκη του Σένγκεν καθώς και η συνθήκη του Άμστερνταμ συμβάλλουν σημαντικά στην ικανοποίηση αυτών των προϋποθέσεων.

            Η εμπειρία από την ενιαία εσωτερική αγορά μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ολοκλήρωση της Ένωσης και στους τομείς της εξωτερικής πολιτικής, της ασφάλειας και της άμυνας, καθώς και για την εμβάθυνση της πολιτικής ενοποίησης. Η πολιτική ένωση είναι το επόμενο στοίχημα. Επίσης αρχίζει να διαγράφεται η προοπτική της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας. Θα χρειασθούν ακόμη πιο θαρραλέα βήματα για τη διεύρυνση και εμβάθυνση του ενιαίου χώρου στο εσωτερικό της Ευρώπης και την ευδοκίμηση του ευρωπαϊκού παραδείγματος στο διεθνές πεδίο.

            Δεν είναι δυνατόν να συμμετέχουμε ισότιμα στην ενωμένη Ευρώπη χωρίς να έχουμε αποκτήσει επίγνωση των βαθύτερων δεσμών που μας ενώνουν αλλά και χωρίς να σεβόμαστε πρώτοι απ’ όλους εμείς οι ίδιοι την ιστορία και τον πολιτισμό μας. Η ισότιμη συμμετοχή μας δεν μπορεί να υποτιμά τον πολιτισμό και την ταυτότητα των άλλων αλλά πρέπει και να οριοθετεί τους κοινούς στόχους που καθορίζουν τη συνειδητή και σαφή χάραξη της κοινής πορείας.

Η Ευρώπη δεν είναι οδοστρωτήρας ταυτοτήτων, επιτυγχάνει την ενότητα μέσα από τη διαφορετικότητα, συνίσταται από το σύνολο των διαφορετικών ταυτοτήτων των Ευρωπαίων. Η διαμόρφωση της ευρωπαϊκής συνείδησης, σε αγαστή αρμονία με την εθνική μας συνείδηση και τον παράλληλο σεβασμό των ταυτοτήτων των άλλων εταίρων μας, είναι αυτή που διακρίνει εμάς τους Ευρωπαίους από τις άλλες ευρύτερες πολιτισμικές οικογένειες της ανθρωπότητας. Όπως λέει ο Νίκος Δήμου: “ Η Ευρώπη είναι η ελπίδα του ανθρώπινου γένους να σωθεί ο ακέραιος, ελεύθερος και συνειδητός άνθρωπος. Η Ελλάδα οδεύοντας προς την Ευρώπη οδεύει προς τον πραγματικό εαυτό της. Γιατί η Ευρώπη έσωσε από το ελληνικό πνεύμα τα καλύτερα στοιχεία και τα συνέχισε τον καιρό που εμείς τα είχαμε χάσει.”

 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣΝα αποδώσετε με φράσεις 15 περίπου λέξεων το περιεχόμενο κάθε μιας παραγράφου.25/100Ποια είναι η νοηματική σχέση δεύτερης και τρίτης παραγράφου;5/100Ποιο τρόπο ανάπτυξης παραγράφου διακρίνετε στη τρίτη παράγραφο;5/100Ποιες είναι οι προοπτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης σύμφωνα με την τέταρτη παράγραφο; Εξηγήστε πολύ σύντομα το νόημά τους.12/100Να γραφεί ένα συνώνυμο για κάθε μία λέξη του κειμένου: «εθελοντικής, επίγνωση, υποτιμά»3/100«Η Ελλάδα οδεύοντας προς την Ευρώπη οδεύει προς τον πραγματικό εαυτό της. Γιατί η Ευρώπη έσωσε από το ελληνικό πνεύμα τα καλύτερα στοιχεία και τα συνέχισε τον καιρό που εμείς τα είχαμε χάσει.» Αναπτύξτε το νόημα της φράσης γράφοντας ένα

9

κείμενο 400 περίπου λέξεων για να συμμετέχετε σε συζήτηση για την ευρωπαϊκή προοπτική της Ελλάδας.50/100

Από πού έρχεται και πού πάει η Ευρωπαϊκή Ένωση;Διασκευασμένο απόσπασμα από κείμενο του Αντώνη Καρκαγιαννη,

 Τι είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση; Ο καθηγητής Αντώνης Mανιτάκης στο τελευταίο

του βιβλίο «“Το Σύνταγμα” της Ευρωπαϊκής Ένωσης» (εκδόσεις Παπαζήση) υποστηρίζει ότι η Ε.Ε. είναι προϊόν του «διεθνούς δημοσίου δικαίου», στηρίζεται σε διακρατικές συμφωνίες και συνθήκες, με τις οποίες εκχωρείται μέρος της εθνικής κυριαρχίας των κρατών - μελών, χωρίς η ίδια να είναι κυρίαρχη, να ασκεί δηλαδή νομιμοποιημένη κυριαρχία σε ορισμένη επικράτεια. Παραμένει δέσμια «της πολιτικής» βούλησης των κρατών - μελών που την συναποτελούν. Συνεπώς αποτελεί ένωση κρατών και κυβερνήσεων παρά ένωση λαών. Με αυτά τα χαρακτηριστικά η Ε.Ε. αποτελεί πρωτότυπο, χωρίς ιστορικό προηγούμενο, «μόρφωμα» (πώς αλλιώς να την ονομάσουμε, αφού κράτος δεν είναι).

Από μια άλλη άποψη η Ε.Ε. είναι μια μορφή καπιταλιστικής ολοκλήρωσης και άρα μια νέα σχέση μεταξύ ισχυρών και αδυνάτων, μεταξύ φτωχών και πλουσίων, μεταξύ ανάπτυξης και υπανάπτυξης. Είναι η άποψη απ’ όπου πηγάζουν και οι βάσιμες ανησυχίες ότι σε μια αγοραία σχέση μεταξύ δυνατών και αδυνάτων, μεταξύ φτωχών και πλουσίων κερδισμένοι πάντοτε είναι οι δυνατοί και οι πλούσιοι, τόσο στο επίπεδο των κρατών, όσο και των ατόμων. Τα ισχυρά βιομηχανικά κράτη είναι η «μητρόπολη» της Ε.Ε., ο σκληρός πυρήνας της, ενώ τα υπόλοιπα κλιμακώνουν την περιφέρεια.

Οι απαντήσεις είναι διαφορετικές και αντιφατικές. Θα μπορούσαμε απλά να πούμε ότι σήμερα καλούμαστε να συμμετάσχουμε σε μια διαδικασία χωρίς να ξέρουμε ακριβώς τι είναι η Ένωση και πώς αναπτύσσεται. Το βέβαιο είναι ότι καθημερινά διαμορφώνονται μορφές κοινής ζωής σε σκληρό γήπεδο αγώνων και ανταγωνισμών, που μάλλον δεν υπάρχει τρόπος να το αποφύγουμε. Και αν δεν μπορούμε να αποφύγουμε τη μάχη, καλύτερα είναι να πολεμήσουμε.

 Aσκήσεις

 Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 50 λέξεις. 25/100Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 100 περίπου λέξεων το νόημα της παρακάτω φράσης του κειμένου: «καλούμαστε να συμμετάσχουμε σε μια διαδικασία χωρίς να ξέρουμε ακριβώς τι είναι η Ένωση και πώς αναπτύσσεται».10/100Τι εξυπηρετεί στην πρώτη παράγραφο η αναφορά σε συγκεκριμένο βιβλίο ενός καθηγητή;5/100Από ποια οπτική γωνία ορίζεται η Ε.Ε. στην πρώτη παράγραφο; και από ποια στη δεύτερη;8/100Να βρεθεί από ένα συνώνυμο για κάθε μια από τις παρακάτω λέξεων του κειμένου: πρωτότυπο, άποψη, κλιμακώνουν.6/100

10

Να βρείτε και να ερμηνεύσετε τη μεταφορά της τρίτης παραγράφου του κειμένου.6/100Το σχολείο σας συμμετέχει στο πρόγραμμα «Άνοιξη της Ευρώπης». Στα πλαίσια αυτής της δραστηριότητας συντάσσετε ένα κείμενο που θα μεταφραστεί στις ευρωπαϊκές γλώσσες. Σ’ αυτό θα εκφράσετε τις απόψεις και τις ανησυχίες σας γύρω από τις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Επίσης θα διερευνήσετε τα εφόδια που έχουμε ως χώρα και ως λαός ώστε να λειτουργήσουμε στα πλαίσια της ευρωπαϊκής ένωσης. (500 λέξεις)40/100

 Η Ευρώπη της γενιάς «Εrasmus»Βλασταίνουν πλέον οι σπόροι μιας αληθινής κοινής ευρωπαϊκής ταυτότητας

 Ο Γιόργκο Pις γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Γερμανία. Έχει αδυναμία στο ψητό

λουκάνικο και μια βαθιά γερμανική σοβαρότητα σε ζητήματα, όπως η ηλιακή ενέργεια. Έχει όμως επίσης μια ιταλική χαλαρότητα σε θέματα συνέπειας και λατρεύει να παίρνει το τσάι του στις πέντε το απόγευμα, μια συνήθεια που υιοθέτησε στο Λονδίνο. «Αισθάνομαι μάλλον Ευρωπαίος, παρά Γερμανός», σχολιάζει ο ηλικίας 34 χρόνων διευθυντής του γραφείου της Greenpeace στις Bρυξέλλες. Έχει ζήσει σε πέντε ευρωπαϊκές χώρες και μιλάει πέντε γλώσσες. «Αισθάνομαι σαν το σπίτι μου παντού στην Ευρώπη», επισημαίνει.

Ένας διαρκώς αυξανόμενος αριθμός νέων Ευρωπαίων, όπως ο Pις, σπουδάζουν, εργάζονται και ερωτεύονται κατά μήκος της ηπείρου. Σε αντίθεση με τους γονείς τους, που μεγάλωσαν με τους περιορισμούς της εθνικότητας, οι νέοι αυτοί μιλούν πολλές γλώσσες και έχουν πολυπολιτισμική κουλτούρα. Οι περισσότεροι πολίτες της Ε.Ε. που δηλώνουν «Ευρωπαίοι», εξακολουθούν να δίνουν μεγαλύτερη σημασία στην εθνική τους ταυτότητα, παρά στην ευρωπαϊκή, όπως προκύπτει από δημοσκοπήσεις. Μεταξύ όμως των νέων ηλικίας 21–35 ετών, σχεδόν το ένα τρίτο αισθάνονται περισσότερο Ευρωπαίοι, παρά Γερμανοί, Γάλλοι ή Ιταλοί.

Ο Στέφαν Bολφ, καθηγητής πολιτικής επιστήμης στο αγγλικό Πανεπιστήμιο του Mπαθ, αποκαλεί τους νέους αυτούς «Γενιά Εrasmus», σύμφωνα με το πρόγραμμα φοιτητικών ανταλλαγών της Ε.Ε. Τα τελευταία 18 χρόνια, το «Εrasmus» επέτρεψε σε 1,2 εκατ. νέους να σπουδάσουν στην Ευρώπη στη διάρκεια των φοιτητικών τους χρόνων. Όταν η γενιά αυτή αναλάβει τα ηνία τις ερχόμενες δεκαετίες, τόσο στις Βρυξέλλες όσο και στις εθνικές πρωτεύουσες, θα μπορούσε να σημειωθεί μια βαθιά πολιτισμική τομή, πιστεύει ο Bολφ. «Για πρώτη φορά στην ιστορία βλέπουμε τους σπόρους μιας αληθινής ευρωπαϊκής ταυτότητας. Σε 15, 20 ή 25 χρόνια, η Ευρώπη θα κυβερνάται από ηγέτες με εντελώς διαφορετική θεώρηση της κοινωνικοποίησης από τους σημερινούς.

[…] Ποιο είναι λοιπόν το νεφελώδες περιεχόμενο του να αισθάνεσαι Ευρωπαίος; Ποιος είναι ο ελάχιστος κοινός παρονομαστής μεταξύ ενός Ιρλανδού χωρικού και ενός Πολωνού, που ζει στα ουκρανικά σύνορα; Σε αντίθεση με την εθνική ή την περιφερειακή ταυτότητα, που βασίζεται στη γεωγραφία και τη γλώσσα, η ευρωπαϊκή βασίζεται για τους περισσότερους Ευρωπαίους στις κοινές αξίες. Μία από αυτές τις αξίες είναι και η δημοκρατία, την οποία οι περισσότεροι Ευρωπαίοι συσχετίζουν με ένα δίχτυ κοινωνικής ασφάλισης. Η ποιότητα ζωής επίσης βρίσκεται ψηλά στον κατάλογο των προτεραιοτήτων τους, όπως οι περιβαλλοντικές ανησυχίες και η απροθυμία τους για τη χρήση στρατιωτικών μέσων προκειμένου να επιτευχθούν πολιτικοί στόχοι.

11

Δύο στοιχεία θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τη συγκρότηση μιας ευρωπαϊκής ταυτότητας τις προσεχείς δεκαετίες, σύμφωνα με τον Tζέρεμι Pίφκιν, ο οποίος ήταν σύμβουλος του πρώην προέδρου της Kομισιόν, Pομάνο Πρόντι: Η οικονομική δυσχέρεια και η αποξένωση μεταξύ των φιλοευρωπαίων ηγετών και της ευρύτερης ευρωπαϊκής κοινής γνώμης. «Aν οι πολίτες δεν έχουν μόνιμη απασχόληση, θα προσπαθήσουν να βρουν έναν ένοχο. Οπως αποδεικνύει η πρόσφατη εμπειρία, οι πολιτικοί θεωρούσαν και θεωρούν την Ευρώπη εύκολο στόχο», δηλώνει ο Pίφκιν. Ορισμένοι διατείνονται ότι οι διατλαντικές αντιπαραθέσεις για τον πόλεμο στο Ιράκ ενδέχεται να συνέβαλαν στην εδραίωση της ενότητας στην Ευρώπη. Άλλοι, ωστόσο, λένε ότι η διεύρυνση της Ε.Ε. είναι αυτή που άνοιξε τον δρόμο για μια αληθινή ευρωπαϊκή ταυτότητα. «Μέχρι τον περσινό Μάιο, η Ε.Ε. ήταν στην πραγματικότητα Δυτική Ευρώπη», πιστεύει ο Φίγκελ, ο οποίος είναι Σλοβάκος.   AσκήσειςΑ. Να συντάξεις περίληψη του κειμένου σε 100 περίπου λέξεις.Β.1 Η τρίτη παράγραφος («Ο Στέφαν Bολφ, καθηγητής... από τους σημερινούς».) είναι ένας συλλογισμός. Να εντοπίσετε τεκμηριωμένα τον τρόπο που αναπτύσσεται.Β.2 Τι ρόλο παίζουν τα ερωτήματα στην αρχή της τέταρτης παραγράφου («Ποιο είναι λοιπόν το...»);Β.3 Ποια είναι η νοηματική σχέση τέταρτης («Ποιο είναι λοιπόν... επιτευχθούν πολιτικοί στόχοι».) και πέμπτης («Δύο στοιχεία θα ... οποίος είναι Σλοβάκος») παραγράφου;Γ. Το σχολείο σας συμμετέχει σε ευρωπαϊκό πρόγραμμα συνεργασίας με άλλα σχολεία. Στα πλαίσια αυτής της δραστηριότητας ετοιμάζετε ένα κείμενο που θα μεταφραστεί σε ευρωπαϊκές γλώσσες. Σ’ αυτό αναπτύσσετε τις προτάσεις σας για ενδιαφέροντα που θα μπορούσαν να είναι κοινά μεταξύ των μαθητών από διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες και θα μπορούσαν να αποτελέσουν αντικείμενο συνεργασίας.

Ελληνικότητα και ελληνισμός Για τον Γιώργο[1], η «ελληνικότητα» είναι μια έννοια αφηρημένη, τεχνητή,

η οποία μπορεί να έχει και ολέθριες συνέπειες· κάθε φορά που χρησιμοποιεί τον όρο, τον βάζει πάντα σε εισαγωγικά, υπαρκτά ή εννοούμενα. Εμείς οι Έλληνες, συνεχίζει, έχουμε πολύ συχνά στο παρελθόν εισάγει από την Ευρώπη ιδέες και πράγματα που νομίζουμε ότι προέρχονται από τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και τα οποία στη συνέχεια μιμούμαστε με τυφλή δουλικότητα. Ως παράδειγμα, ξεχωρίζει τον «εξαγνισμό» της γλώσσας κατά τον 19ο αιώνα, στον οποίο είχε προβάλει αντίσταση η γενιά του πατέρα του.

Ένα άλλο παράδειγμα είναι το νεοκλασικό κτήριο όπου στεγάζεται η Ακαδημία Αθηνών. Το παράδειγμα των χτιρίων της Ακαδημίας δεν είναι μοναδικό. Όλοι το ξέρουμε. Αλλά δεν προσέχουμε ότι τις περισσότερες φορές που μιλάμε για την ελληνικότητα ενός έργου τέχνης μιλάμε για τα κτήρια της Ακαδημίας. Έργο του Δανού αρχιτέκτονα Θεόφιλου Χάνσεν, που ολοκληρώθηκε το 1887, το κτήριο της Ακαδημίας Αθηνών μεταφέρει παραδόσεις κυρίως της Βόρειας Ευρώπης, η όποια ομοιότητα με κλασικούς ναούς οφείλεται σε καθαρά επιδερμικά και μόνο στοιχεία.

Για τον Γιώργο, η μίμηση μιας φόρμας άνευ περιεχομένου είναι αντιπροσωπευτική της εμμονής που δείχνουν οι σύγχρονοί του για την έννοια της

12

«ελληνικότητας». Το πιο εμφανές παράδειγμα αυτής της ψευδούς και κατά την άποψη του Γιώργου επικίνδυνης μίμησης της εξωτερικής, επιφανειακής αποκλειστικά εμφάνισης του κλασικού και του ελληνικού στοιχείου δεν είναι άλλο από τον ίδιο τον «Τρίτο Ελληνικό Πολιτισμό»[2].

Αντ’ αυτού, ο Γιώργος εισάγει τώρα την εναλλακτική και ιστορικά πιο βάσιμη έννοια του «ελληνισμού». Σε αντίθεση με την «ελληνικότητα», το περιεχόμενο του όρου αυτού έχει προσδιοριστεί με σαφήνεια στο μακρύ πέρασμα του χρόνου: δηλώνει το σύνολο του ελληνικού λαού, είτε σε κάποια συγκεκριμένη περίοδο, είτε καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας του. Κατ’ επέκταση, μπορεί να δηλώνει ευρύτερα τον ελληνικό πολιτισμό, ή την παιδεία του λαού αυτού· πάντοτε, ωστόσο, η έννοια «ελληνισμός» δηλώνει το συλλογικό όλον και ουδέποτε μια αφηρημένη ιδιότητα.

Μ’ αυτή την πολιτισμική έννοια, ο ελληνισμός, όπως υπενθυμίζει ο Γιώργος στους αναγνώστες του, είχε εξαπλωθεί σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο, μέσα από τις κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου:

Κι η απέραντη τούτη διασπορά ήτανε φυσικό να έχει ένα σημαντικό αποτέλεσμα. Ο ελληνισμός δουλεύτηκε, πλάστηκε, ζωoγoνήθηκε από ιδιοσυγκρασίες άλλοτε ελληνικές και άλλοτε όχι, ως την εποχή της Αναγέννησης- κι από την εποχή εκείνη [...] από ιδιοσυγκρασίες διόλου ελληνικές και που έδρασαν έξω από τις ελληνικές χώρες.

Το αποτέλεσμα είναι ότι μετά την Αναγέννηση ο πολιτισμός της Δυτικής Ευρώπης ιδιοποιήθηκε τον ελληνισμό και τον μετέτρεψε σε «ευρωπαϊκό ελληνισμό». Ο Γιώργος είχε ασχοληθεί για πρώτη φορά μ’ αυτό το θέμα ως φοιτητής στη διάλεξή του για τον Μορεάς· τότε, θεωρούσε δυνατό τον επαναπατρισμό στην Ελλάδα της αρχαίας ποιητικής κληρονομιάς που είχε νοθευτεί στη Δύση. Τώρα κάνει έκκληση για μια πιο έμμεση και πολύ πιο δύσκολη διαδικασία: ζητά η γενιά του και οι επόμενες γενιές να χτίσουν πλέον πάνω σ’ ό,τι τους κληροδότησε η Δύση, και έτσι να δημιουργήσουν τον δικό τους, ξεχωριστό «ελληνικό ελληνισμό».

 Ρόντρικ Μπήτον, Γιώργος Σεφέρης, Περιμένοντας τον Άγγελο, βιογραφία,

σελ. 256-257 

ΘΕΜΑΤΑ Α. Να συντάξετε περίληψη του κειμένου σε εκατό (100) περίπου λέξεις.μονάδες 25Β1. Σε μία παράγραφο περίπου ογδόντα (80) λέξεων να αναπτύξετε το νόημα της παρακάτω φράσης του κειμένου: «ο πολιτισμός της Δυτικής Ευρώπης ιδιοποιήθηκε τον ελληνισμό και τον μετέτρεψε σε “ευρωπαϊκό ελληνισμό”».μονάδες 10Β2. Ποια είναι η δομή και ποιος ο τρόπος ανάπτυξης της δεύτερης παραγράφου;μονάδες 5Β3. αντίσταση, παράδειγμα, έννοια, κατακτήσεις, κληροδότησεΑπό το δεύτερο συνθετικό των πιο πάνω λέξεων να σχηματίσετε μια νέα σύνθετη λέξη.μονάδες 5Β4. Σε δύο σημεία του κειμένου ο συγγραφέας χρησιμοποιεί αποσπάσματα από κείμενα του Σεφέρη. Ποια σκοπιμότητα εξυπηρετεί; μονάδες 5

13

Γ. Συμμετέχετε στη Βουλή των Εφήβων και κάνετε μία εισήγηση με το παρακάτω θέμα: Με ποιο τρόπο η παιδεία μπορεί να συμβάλλει στη διαμόρφωση της εθνικής ταυτότητας καλλιεργώντας παράλληλα το σεβασμό στα άλλα έθνη. Έχετε στη διάθεσή σας 10 λεπτά. (500-600 λέξεις)μονάδες 50 

Τ. Χάμαρμπεργκ: Αφήστε κατά μέρος τις «εθνικές ταυτότητες»Του Ν. Ρούσση, Ελευθεροτυπία - 01/12/2009

 Οι συζητήσεις που γίνονται στη Γαλλία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες για

τον καθορισμό «εθνικής ταυτότητας» μπορούν να οδηγήσουν μόνο στον αποκλεισμό των μειονοτήτων, που ζουν και εργάζονται σ' αυτές τις χώρες, υποστήριξε, χθες, σε δημόσια διακήρυξή του, ο επίτροπος για τα ανθρώπινα δικαιώματα του Συμβουλίου της Ευρώπης Τόμας Χάμαρμπεργκ.

Σημειώνοντας ότι η Ευρώπη εξακολουθεί να μην είναι απαλλαγμένη από τον ρατσισμό, την ξενοφοβία και τις διακρίσεις και οι μειονότητες εξακολουθούν να αποτελούν στόχο, στα κηρύγματα μίσους, της βίας και των συστηματικών διακρίσεων, κυρίως στην αγορά εργασίας, ο κ. Χάμαρμπεργκ απευθύνει έκκληση προς τους Ευρωπαίους ηγέτες να αγκαλιάσουν την πολυπολιτισμικότητα και να αποφύγουν τους στενούς ορισμούς των εθνικών ταυτοτήτων. «Όλοι ανήκουμε σε πολλές διαφορετικές κατηγορίες, οι οποίες δεν εξαρτώνται μόνον από εθνική καταγωγή, την εθνικότητα ή την πίστη. Η επιβολή μιας δήθεν μοναδικής ταυτότητας δημιουργεί μια βάση για θρησκευτική αντιπαράθεση και όχι μόνο».

Φαίνεται, συμπεραίνει ο κ. Χάμαρμπεργκ, ότι η μισαλλοδοξία έχει εξαπλωθεί κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης και οι εξτρεμιστικές ομάδες και τα ακραία κόμματα έχουν γίνει πιο ενεργά και πιο απειλητικά, πετυχαίνοντας να εξασφαλίσουν τη συναίνεση, στις πράξεις τους, των νέων και των άνεργων ανδρών. Ο αντίκτυπος της «παγκοσμιοποίησης» θεωρείται μία εξήγηση γι' αυτά τα προβλήματα, υποστηρίζει ο επίτροπος και σημειώνει ότι η αυξημένη μετανάστευση στο εσωτερικό και μεταξύ των χωρών και η συνεχιζόμενη ηλεκτρονική επανάσταση δημιούργησαν ένα αίσθημα ανασφάλειας μεταξύ των Ευρωπαίων πολιτών.

Όλο και περισσότεροι άνθρωποι φαίνεται να αισθάνονται την ανάγκη να καθορίσουν τη δική τους ταυτότητα σε έναν κόσμο που αλλάζει τόσο γρήγορα, καταλήγει, σ' αυτό το σημείο, ο επίτροπος. Ωστόσο, συμπεραίνει ο επίτροπος, παρά τη θλιβερή ιστορία των διακρίσεων και της καταπίεσης των μειονοτήτων και των ευάλωτων ομάδων, η Ευρώπη έχει μόνον ωφέλειες από το να εξελιχθεί σε μια εγγενώς πλουραλιστική και πολύπλευρη ήπειρο. Η πολυπολιτισμικότητα είναι μία αξία, που πρέπει να προστατευθεί στην Ευρώπη.

  

Περίληψη 

        1.       Να συντάξετε περίληψη του κειμένου σε ογδόντα (80) περίπου λέξεις.        2.       Το κείμενο παρουσιάζει εκτενέστερη «δημόσια διακήρυξη», δηλαδή

αποτελεί περίληψη ενός μεγαλύτερου κειμένου. Ποια χαρακτηριστικά της περίληψης διακρίνετε; (αναφορικός λόγος, αποφυγή προσωπικών σχολίων, κλπ) Ασκήσεις

14

         1.       Το κείμενο έχει ειδησεογραφικό χαρακτήρα. Πώς μπορεί να τεκμηριωθεί

αυτό με βάση τη δομή του; (ανεστραμμένη πυραμίδα)        2.       Να εντοπίσετε το ξένο σχόλιο στην είδηση και να εξηγήσετε για πιο λόγο

χρησιμοποιείται.        3.       Στο κείμενο γίνεται συχνή αναφορά στον «επίτροπο για τα ανθρώπινα

δικαιώματα». Τι εξυπηρετεί αυτό για την τεκμηρίωση των απόψεων και για την οπτική γωνία του συντάκτη;

        4.       Να μετατραπεί η σύνταξη των ακόλουθων φράσεων σε παθητική: α) «Η επιβολή μιας δήθεν μοναδικής ταυτότητας δημιουργεί μια βάση για θρησκευτική αντιπαράθεση», β) «η αυξημένη μετανάστευση στο εσωτερικό και μεταξύ των χωρών δημιούργησαν ένα αίσθημα ανασφάλειας».

        5.       Ποιος είναι ο σκοπός του κειμένου; (να πείσει, να πληροφορήσει, να εκθέσει απόψεις και προβληματισμούς) Παραγωγή λόγου (με συγκεκριμένους ζητούμενους τρόπους ανάπτυξης παραγράφου).

         1.       «Όλοι ανήκουμε σε πολλές διαφορετικές κατηγορίες, οι οποίες δεν

εξαρτώνται μόνον από εθνική καταγωγή, την εθνικότητα ή την πίστη». Σε ποιες άλλες «κατηγορίες» μπορεί να ανήκει κάποιος Ευρωπαίος; Σκεφτείτε και αναπτύξτε σύντομα δύο τέτοιες κατηγορίες. (παράγραφος με διαίρεση 80-90 λέξεων)

        2.       Πώς καταλαβαίνετε το περιεχόμενο της παρακάτω φράσης: «Η επιβολή μιας δήθεν μοναδικής ταυτότητας δημιουργεί μια βάση για θρησκευτική αντιπαράθεση και όχι μόνο». (παράγραφος με αίτιο - αποτέλεσμα 80-90 λέξεων)

        3.       Πώς καταλαβαίνετε το περιεχόμενο της παρακάτω φράσης: «η μισαλλοδοξία έχει εξαπλωθεί και οι εξτρεμιστικές ομάδες και τα ακραία κόμματα έχουν γίνει πιο ενεργά και πιο απειλητικά, πετυχαίνοντας να εξασφαλίσουν τη συναίνεση των νέων και των άνεργων ανδρών». (παράγραφος με αίτιο - αποτέλεσμα 80-90 λέξεων)

        4.       Αναπτύξτε την παρακάτω φράση: «η αυξημένη μετανάστευση στο εσωτερικό και μεταξύ των χωρών και η συνεχιζόμενη ηλεκτρονική επανάσταση δημιούργησαν ένα αίσθημα ανασφάλειας μεταξύ των Ευρωπαίων πολιτών». (παράγραφος με αίτιο - αποτέλεσμα 80-90 λέξεων)

        5.       Αναπτύξτε την παρακάτω φράση: «θλιβερή ιστορία των διακρίσεων και της καταπίεσης των μειονοτήτων και των ευάλωτων ομάδων». (παράγραφος με παραδείγματα 80-90 λέξεων)

        6.       Πώς καταλαβαίνετε το περιεχόμενο της παρακάτω φράσης: «η Ευρώπη έχει μόνον ωφέλειες από το να εξελιχθεί σε μια εγγενώς πλουραλιστική και πολύπλευρη ήπειρο». (παράγραφος με αιτιολόγηση 80-90 λέξεων)

        7.       Αναπτύξτε την παρακάτω φράση: «Η πολυπολιτισμικότητα είναι μία αξία, που πρέπει να προστατευθεί στην Ευρώπη». (παράγραφος με ορισμό και αιτιολόγηση 80-90 λέξεων)

 

15