ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ

«ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΧΗΜΑΤΩΝ»

Α) ΠΙΑΖΕ -> Η νοημοσύνη οικοδομείται πάνω στην εμπειρία και μέσω της οποίας το άτομο οργανώνει το περιβάλλον του. Εκείνο λοιπόν που καθορίζει την γνωστική ανάπτυξη είναι οι δομές και τα σχήματα.

1. ΑΦΟΜΟΙΩΣΗ: Η ικανότητα της νόησης να αντιμετωπίζει τις νέες καταστάσεις.

2. ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ: Το άτομο αντιμετωπίζει αποτελεσματικά πρωτόγνωρες καταστάσεις που δεν είναι σε θέση με την αφομοίωση να τα υπαγάγει σε υπάρχοντα σχήματα.

Η αφομοίωση και προσαρμογή για τον Πιαζέ είναι συμπληρωματικές λειτουργίες και δημιουργούν μια ισορροπία στην γνωστική δραστηριότητα του ανθρώπου.

Β) Λογικο-Συγκινησιακή θεωρία – Albert Ellis -> Εστιασμός στην νόηση και συμπεριφορά αντί των συναισθημάτων. Προυπόθεση είναι η γνωστική ικανότητα ανθρώπου να σκέφτεται – αποφασίζει – αναλύει και να δρα. Ο άνθρωπος για τον Ellis μπορεί να σκέφτεται λογικά ή μη λογικά. Η συχνή επανάληψη μη λογικών σκέψεων ενισχύει τις δυσλειτουργικές πεποιθήσεις που με την σειρά τους παράγουν δυσλειτουργικές συμπεριφορές. Από τέτοιες πεποιθήσεις πηγάζουν αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές και ο άνθρωπος βιώνει αυτολύπηση και αυτό-οικτιρμό. Για τον Ellis ο άνθρωπος διδάσκεται τις αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές ενώ είναι ικανός να κατανοήσει σε βαθύτερο επίπεδο τους περιορισμούς τους. Αν λοιπόν οι συμπεριφορές αυτές διδάσκονται μπορούν με τον ίδιο τρόπο και να διαγραφούν. Ο άνθρωπος μπορεί να αλλάξει πεποιθήσεις αλλάζοντας τις σκέψεις του και σκεπτόμενος ορθολογικά. Αν το πετύχει αυτό τότε η συμπεριφορά του μεταβάλλεται.

Γ) Γνωστική Θεραπεία A.Beck -> Δόμησε την Γ.Θ μέσα από την εμπειρία του με καταθλιπτικούς ασθενείς. Υποστήριζε ότι οι διαστρεβλωμένες (προκατειλημμένες) γνωστικές λειτουργίες είναι δυσλειτουργικές. Για τον Beck οι γνωστικές δυσλειτουργίες είναι τα συνήθη γνωστικά σφάλματα που είναι οπτικά ή προφορικά γεγονότα που σχηματίζονται στην συνειδητή νόηση. Όταν λοιπόν οι νοητικές λειτουργίες διαστρεβλώνονται ο άνθρωπος ερμηνεύει λανθασμένα τα γεγονότα της ζωής, εξάγει εσφαλμένα συμπεράσματα και κρίνει πολύ αυστηρά τον εαυτό του. Έτσι οι γνωστικές διαστρεβλώσεις παράγουν μια απατηλή βάση για πεποιθήσεις, ιδιαίτερα τις σχετιζόμενες με τον εαυτό, επηρεάζοντας και τις βασικές διαθέσεις του ανθρώπου για τον εαυτό του.

Οι γνωστικές διαστρεβλώσεις καταλύουν τον τρόπο που ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται τα γεγονότα της ζωής του, απομακρύνοντας τον συχνά από τους επιθυμητούς του στόχους.

Ο Beck έτσι, μιλούσε για ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΝΑΔΟΜΗΣΗ του ανθρώπου, εστιάζοντας ουσιαστικά στην διεργασία επανόρθωσης των γνωστικών δυσλειτουργιών. Αν και οι γνωστικές δυσλειτουργίες παράγονται στο συνειδητό, ο Beck πίστευε ότι επηρεάζονται από ένα αυτόνομο γνωστικό μόρφωμα που πηγάζει από το ασυνείδητο και το οποίο εμφανίζεται

στην παιδική ηλικία και ενισχύεται στην διάρκεια της ζωής. Ο άνθρωπος έτσι εκφράζει την δυσλειτουργική του παθογένεια (ασθένεια) δια μέσου των σκέψεων και διαθέσεων. Οι σκέψεις επηρεάζουν το συναίσθημα και η συμπεριφορά ελέγχεται από τις σκέψεις. Για την θεραπεία είναι απαραίτητη η ΑΝΑΔΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ.

ΤΟ ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ BECK ΚΑΙ ΤΑ ΣΧΗΜΑΤΑ.

1. Τα σχήματα αντιπροσωπεύουν προσωπικές και αυτόματες ερμηνείες της πραγματικότητας: Διαχειρίζονται λοιπόν την πληροφορία με ασυνείδητο τρόπο.

2. Επηρεάζουν τις προσωπικές στρατηγικές προσαρμογής.3. Εκδηλώνονται μέσω γνωστικών (δια)στρεβλώσεων και τεχνασμάτων που

χαρακτηρίζουν καθέναν από τους μείζονες ψυχοπαθολογικούς τύπους. Είναι λοιπόν δυσλειτουργικές συμπεριφορές.

4. Αυτά τα σχήματα είναι η βάση της προσωπικότητας και κυρίως σχήματα που έχουν πρόωρα αποκτηθεί.

5. Εκφράζονται με μια προσωπική γνωστική ευαλωτότητα.6. Κάθε ψυχοπαθολογική διαταραχή είναι απόρροια ακατάλληλων ερμηνειών σχετικά

με τον εαυτό, το πραγματικό περιβάλλον και το μέλλον. Μπορούμε να αναφέρουμε πχ. Το σχήμα αρνητικής ερμηνείας των γεγονότων (κατάθλιψη), το σχήμα κινδύνου (φοβίες και κρίσεις πανικού), το σχήμα υπερ-υπευθυνότητας (ιδεοψυχαναγκαστικές διαταραχές)

7. Αυτά τα σχήματα εκφράζονται με μια επιλεκτική προσοχή απέναντι σε γεγονότα που τα επιβεβαιώνουν: Άρα αντιπροσωπεύουν μια πρόβλεψη που πραγματοποιείτε.

8. Τα παθολογικά σχήματα είναι νοητικές δομές που επιλέγησαν από ένα περιβάλλον και δεν προσαρμόζονται σε ένα άλλο περιβάλλον.

9. Πρέπει να τα συνδέσουμε με νευρωνικά δίκτυα που διαχειρίζονται συγχρόνως τα συναισθήματα, τις πεποιθήσεις και τις συμπεριφορές.

10. Η ενεργοποίηση συναισθημάτων και αυτόματων σκέψεων που συνδέονται με τα σχήματα επιτρέπει την πρόσβαση στο σχήμα.

Η βασική πρόταση της γνωστικής θεραπείας είναι ότι ο τρόπος που σκεφτόμαστε γύρω από τα γεγονότα της ζωής μας (γνωσία) καθορίζει το πώς νοιώθουμε γύρω από αυτά (συναισθήματα). Ο Ανθρωπος με συναισθηματικά προβλήματα τείνει να παραμορφώνει την πραγματικότητα. Ο γνωστικός θεραπευτής πιστεύει ότι αν μπορεί να διδάξει τον πελάτη του για να γίνει πιο αποτελεσματικός στον τρόπο που αντιλαμβάνεται και ερμηνεύει τις ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ, μπορεί να τον βοηθήσει και να αισθανθεί καλύτερα.

Δ) Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΧΗΜΑΤΩΝ

Η θεραπεία σχημάτων αναδύθηκε ως μια νέα κίνηση στον χώρο της γνωστικό-συμπεριφοριστικής θεραπείας, η οποία διεύρυνε το ρεπερτόριο τεχνικών και μεθόδων για την αντιμετώπιση των διαταραχών προσωπικότητας. Για τον ιδρυτή

της θεραπείας σχημάτων Jeffrey Young, δεν υπάρχει σχολή που να μπορεί να διεκδικήσει σήμερα την πρωτοκαθεδρία στην θεραπεία παρά μόνο ΜΙΑ ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ, μια διεργασία που μπορεί να ενσωματώσει χρήσιμα, καίρια και δημιουργικά στοιχεία από διάφορες σχολές.

Ο ΟΡΟΣ ΣΧΗΜΑ

Έχουν κατά καιρούς προταθεί πολλοί όροι για να περιγράψουν το σύνολο των βαθύτερων πεποιθήσεων του ανθρώπου: Σχήματα, Βαθιές δομές, Πυρηνικές πεποιθήσεις, Σιωπηρές γνωσίες, Πυρηνικές κατασκευές. Τα συστήματα αυτά πεποιθήσεων επηρεάζονται όχι μόνο από τις εμπειρίες της παιδικής ηλικίας αλλά και από τα πολιτισμικά και κοινωνικά δεδομένα. Καθώς επίσης και από τις αναπτυξιακές μεταβολές. Συνεπώς εφόσον τα σχήματα προκαθορίζονται τα ΠΡΩΙΜΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΧΗΜΑΤΑ (ΠΔΣ) του ασθενή σχετίζονται έμμεσα ή άμεσα με το τρέχον πρόβλημα του. Τα ΠΔΣ είναι ευρέα και διαβρωτικά θέματα ή πρότυπα που αφορούν τον εαυτό και τις σχέσεις με τους άλλους και δυσλειτουργούν σε σημαντικό βαθμό. Τα σχήματα αυτά εμπεριέχουν αναμνήσεις , συναισθήματα, γνωσίες και σωματικές αισθήσεις. Δημιουργούνται στην παιδική ηλικία και εφηβεία, εξακολουθούν όμως να αναπτύσσονται καθ’όλη την διάρκεια της ζωής του ανθρώπου. Αρχικά βοηθούν το παιδί να ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΑΝΤΑΠΕΞΕΛΘΕΙ στις απαιτήσεις του περιβάλλοντος του, αν όμως συνεχίζουν να υπάρχουν και στην ενήλικη ζωή τότε γίνονται βαθιά δυσλειτουργικά.

Τα σχήματα παλεύουν να επιβιώσουν. Παίζουν κύριο ρόλο στο πως ένας άνθρωπος σκέφτεται, νιώθει, ενεργεί και σχετίζεται με τους άλλους. Τα σχήματα πυροδοτούνται όταν ο άνθρωπος αντιμετωπίζει παρόμοιες καταστάσεις με αυτές που έλαβαν χώρα στην παιδική του ηλικία και όταν αυτό συμβαίνει κατακλύζεται από αρνητικά συναισθήματα.

Τα ΠΔΣ είναι εκ βάσης ανεκπλήρωτων πυρηνικών συναισθηματικών αναγκών και αποστροφικών παιδικών εμπειριών. Ο Young έχει προτείνει 18 τύπους ΠΔΣ τα οποία χωρίζει σε 5 μεγάλες κατηγορίες. (Βλέπε σχεδιάγραμμα). Έχει επίσης προσδιορίσει 2 κύριες λειτουργίες των σχημάτων α) την διαιώνιση τους και β) την θεραπεία τους που αποτελεί και τον στόχο της παρέμβασης. Οι δυσπροσαρμοστικοί τρόποι αντιμετώπισης είναι μηχανισμοί που αναπτύσσονται από τον πελάτη νωρίς στην ζωή του για να προσαρμοστεί στα σχήματα και έχουν ως αποτέλεσμα την διαιώνιση τους. Ο Young εντόπισε 3 δυσπροσαρμοστικούς τρόπους αντιμετώπισης:

1. ΤΗΝ ΕΓΚΑΤΑΛΗΨΗ2. ΤΗΝ ΑΠΟΦΥΓΗ3. ΤΗΝ ΥΠΕΡ-ΑΝΑΠΛΗΡΩΣΗ

Οι τρόποι αντίδρασης είναι συγκεκριμένες συμπεριφορές δια μέσου των οποίων εκφράζονται οι δυσπροσαρμοστικές λειτουργίες. Ο Young έχει αναπτύξει επίσης 4 κύριες κατηγορίες προτύπων (Patterns):

1.Τα παιδικά πρότυπα2. Τα δυσλειτουργικά πρότυπα αντιμετώπισης3. Τα δυσλειτουργικά γονικά πρότυπα 4. Το πρότυπο του υγιή ενήλικα

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΧΗΜΑΤΩΝ (ΘΣ)

Η ΘΣ συνοπτικά αποτελείται από 2 κύριες φάσεις:

1) Την φάση εκτίμησης και εκπαίδευσης2) Την φάση αλλαγής

Στην πρώτη φάση, ο θεραπευτής υποστηρίζει τον πελάτη του να εντοπίζει τα σχήματα του, να κατανοήσει την προέλευση τους και να τα συνδέσει με τα παρόντα προβλήματα του. Στην δεύτερη φάση, ο θεραπευτής χρησιμοποιεί γνωσιακές, βιωματικές – εμπειρικές, συμπεριφορικές και διαπροσωπικές ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ για να θεραπεύσει τα σχήματα και για να αντικατασταθούν οι δυσπροσαρμοστικοί τρόποι αντιμετώπισης με ποιο υγιείς και λειτουργικές συμπεριφορές. Συνεπώς η ΘΣ είναι μια πιο συνθετική προσέγγιση μιας και ενσωματώνει μεθόδους και τεχνικές από διάφορες σχολές σκέψης της ψυχοθεραπείας.

Για τον Young τα σχήματα είναι και παγίδες ζωής που συμπεριλαμβάνουν όχι μόνο τα συμπτώματα αλλά και τις υποκείμενες πυρηνικές πεποιθήσεις. Είναι λοιπόν αυτοκαταστροφικά σχήματα ζωής που φέρνουν δυστυχία.

Ο ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΧΗΜΑΤΟΣ

Αποτελεί μια ΔΟΜΗ που εμπεριέχει οργανωμένες παρελθούσες εμπειρίες και αντιδράσεις και επίσης ένα σταθερό όγκο γνώσεων ικανών να καθοδηγήσουν την μελλοντική μας αντίληψη και αξιολόγηση της πραγματικότητας. Με άλλα λόγια, τα σχήματα είναι τα πρότυπα, οι μήτρες και τα φίλτρα, μέσα από τα οποία επεξεργαζόμαστε και κατανοούμε κάθε καινούργια εμπειρία. Αυτές οι παγίδες ζωής μας οδηγούν στο να αντιλαμβανόμαστε συγκεκριμένα είδη καταστάσεων με ένα τελείως αναποτελεσματικό και δυσλειτουργικό τρόπο.

Ο πυρήνας της ενόρασης της ψυχαναλυτικής θεραπείας είναι ότι ο άνθρωπος επαναλαμβάνει τον ΠΟΝΟ της παιδικής του ηλικίας και ο Φρούντ αυτό το φαινόμενο το ονόμαζε ως τον « Επαναλαμβανόμενο Ψυχαναγκασμό». Ο κάθε ένας μας επαναλαμβάνει τα αρνητικά πρότυπα της παιδικής του ηλικίας με τρόπους αυτό-ηττούμενους. Η παγίδα ζωής είναι όλοι αυτοί οι τρόποι (δυσλειτουργικοί και καταστροφικοί) με τους οποίους επαναλαμβάνουμε αυτά τα πρότυπα σύμφωνα με τον Jeffrey Young.

Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ

1) Πίστη ότι όλοι μας έχουμε ένα μέρος εαυτού που επιθυμεί και θέλει να είναι ολοκληρωμένο και ικανοποιημένο. (Αυτό-πραγμάτωση υγειούς εαυτού ενάντια στην παραμέληση, υποταγή, απαξίωση, κακομεταχείριση, συμόρφωση και επίκριση εαυτού)

2) Υπάρχουν ορισμένες βασικές ανάγκες και επιθυμίες που εάν ικανοποιηθούν μας κάνουν πιο δημιουργικούς και ολοκληρωμένους: Η επαφή, το κοντά, η αυτονομία – ανεξαρτησία, το να νιώθουμε επιθυμητοί, ικανοί, πετυχημένοι, ελκυστικοί, άξιοι να εκφράζουμε αυτό που θέλουμε και νιώθουμε στους άλλους. Να διεκδικούμε τα δικαιώματα μας, να ικανοποιούμαστε, να χαιρόμαστε, να δημιουργούμε, να ασχολούμαστε με δραστηριότητες και ενδιαφέροντα που μας δίνουν ΝΟΗΜΑ ζωής, να βοηθούμε και να φροντίζουμε άλλους και τέλος ΝΑ ΑΓΑΠΑΜΕ.

3) Οι άνθρωποι μπορούν σε σημαντικό βαθμό να ΑΛΛΑΞΟΥΝ.4) Οι άνθρωποι επίσης έχουν ισχυρές τάσεις αντίστασης σε σημαντικές αλλαγές. 5) Οι άνθρωποι έχουν επίσης ισχυρές τάσεις αποφυγής του πόνου ενώ χρειάζεται

άνοιγμα και αποδοχή και όχι αποφυγή.6) Πίστη ότι δεν υπάρχει μια μεμονωμένη τεχνική ή μέθοδος αλλαγής που να είναι

αποτελεσματική για όλους τους ανθρώπους. Συνεπώς χρειάζεται μια συνθετική και ενοποιητική προσέγγιση.

7) Η δημιουργία ενός Προσωπικού Οράματος. Ποιος θέλω να είμαι, τι ζητάω από την ζωή. Οραματισμός μιας νέας προοπτικής μέσα από ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ – ΑΥΤΟΠΡΑΓΜΑΤΩΣΗ – ΝΟΗΜΑ.

ΠΕΡΙΟΧΕΣ (ΤΟΜΕΙΣ) ΑΛΛΑΓΗΣ

1. ΣΧΕΣΕΙΣ: Ποιο το πρότυπο των σχέσεων που θέλω στην ζωή μου. Ξεκαθάρισμα, τρόπων επικοινωνίας. Εξέταση ΜΟΤΙΒΟΥ ερωτικών σχέσεων: τι είδους σχέση επιθυμώ, τι έχει μεγαλύτερη σημασία για μένα, ποιοι οι στόχοι μου; Τι είδους κοινωνικές σχέσεις επιθυμώ, τι είδους φίλους; πόσο θέλω να συμμετέχω στο κοινωνικό γίγνεσται ; Πόσο σε ομάδες; Παγίδες: Συναισθηματικής Στέρησης – Εγκατάλειψη, Δυσπιστίας και

Κακοποίησης, Κοινωνικού Αποκλεισμού. Οραματισμός Δημιουργίας Λειτουργικών Σχέσεων για Αντίκρουση Παγίδων

Ζωής. 2. ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ: Να γίνω ο βιογράφος της ζωής μου. Ζώ την δική μου ζωή.

ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ -> ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΤΗΤΑ Ελευθερία δημιουργίας υγειών σχέσεων -> ΘΕΛΩ και ΟΧΙ ΕΙΜΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΜΕΝΟΣ. Αποφυγή τοξικών, νοσηρών σχέσεων. Εγκλωβισμός σε καταστροφικές σχέσεις -> Παγίδες Εξάρτησης και Ευαλωτότητας. Φόβος να αντιμετωπίσω τον κόσμο μόνος/η μου.

3. ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ: Δημιουργία ενός πλαισίου ελευθερίας. Υπέρβαση παγίδων Αποτυχίας και Μειωνεκτικότητας -> Αίσθηση Μπλοκαρίσματος, Αποθάρρυνση από κατωτερότητα και ντροπή (το μαύρο βαρύ σύννεφο που με περιβάλλει και δεν επιτρέπει να κινηθώ). Στόχος να έρθω σε επαφή, να εκφραστώ, να ικανοποιήσω ανάγκες μου, να διαπρέψω. Πως λειτουργώ έτσι ώστε να νιώθω καλά με τον εαυτό

μου; (Όχι Αυτοτιμωρία – Ανασφάλεια – Αυστηρότητα). Αδυναμίες που μπορώ να διορθώσω; Δυνάμεις που μπορώ να αξιοποιήσω;

4. ΔΙΕΚΔΙΚΗΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΑΥΤΟΕΚΦΡΑΣΗ: Θέλω να ικανοποιώ ανάγκες μου, να εκφράζω αξίες και συναισθήματα μου, να αντλώ χαρά και ικανοποίηση από την ζωή μου -> Πως μπορώ (με ποιους τρόπους) να εκφράσω την πραγματική μου ταυτότητα; Πάθος, δημιουργικότητα, χαρά (ανεμελιά και διασκέδαση)ΠΑΓΙΔΕΣ ΥΠΟΤΑΓΗΣ ΚΑΙ ΑΝΕΛΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΑΝΤΑΡ -> Με την παγίδα της υποταγής εγκαταλείπουμε τις προσωπικές μας ανάγκες και κλήσεις για να βοηθώ τους άλλους ή να αποφύγω την σύγκρουση. Με την παγίδα των ανελαστικών στάνταρ εγκαταλείπουμε την χαρά της ζωής και προσωπικές ανάγκες για να κερδίσω αποδοχή και αναγνώριση, αποφεύγοντας το αίσθημα ντροπής. ΤΕΛΕΙΟΤΗΤΑ εις βάρος της προσωπικής ευχαριστησής και ικανοποίησης.

5. ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ (νοιάξιμο για άλλους): Να προσφέρω στους άλλους και να τους καταλαβαίνω συναισθηματικά. Παγίδα: Αυτονόητο Δικαίωμα.Η προσφορά με κάνει να νιώθω καλά: Αφοσίωση – Δέσμευση σε κάτι ευρύτερο από το εγώ μου και την στενά ατομική μου ζωή.

ΚΑΘΟΛΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΖΩΗΣ

1. ΑΓΑΠΗ2. ΑΥΤΟΕΚΦΡΑΣΗ3. ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ 4. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ5. ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ6. ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΣΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΧΗΜΑΤΩΝ -> ΜΙΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΚΑΙ ΣΥΜΠΟΝΕΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ που εμπεριέχει

1. Γνωστικά και Συμπεριφοριστικά Συστατικά που είναι ζωτικής σημασίας για θεραπεία.

2. Συναισθηματική αλλαγή (αναλυτικές και προσωποκεντρικές μεθόδους και τεχνικές)3. Βιωματικές μεθόδους και τεχνικές4. Θεραπευτική σχέση.

Η Θεραπεία Σχημάτων είναι δομημένη, συστηματική και ανασυνθέτει ότι πιο χρήσιμο και λειτουργικό από το επιστημονικό κεκτημένο της ψυχοθεραπείας και το ενσωματώνει σε μια νέα συνθετική προσέγγιση που εμπεριέχει ψυχαναλυτικές, γνωστικές, βιωματικές και διαπροσωπικές μεθόδους και τεχνικές.

ΠΡΟΤΥΠΑΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ

1. ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ (Σχέδιο Αγχώδους Ζωής) – AΠΟΣΥΝΔΕΣΗ-ΑΠΟΡΡΙΨΗ

Οι άνθρωποι με σχήματα στην κατηγορία αυτή είναι ανίκανοι να δημιουργήσουν ασφαλείς και ικανοποιητικές σχέσεις με άλλους. Πιστεύουν πώς οι ανάγκες τους για αγάπη, φροντίδα, σταθερότητα και το αίσθημα ότι ανήκουν κάπου ΔΕΝ ΘΑ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΘΟΥΝ.Η οικογενειακή δομή του σχήματος αυτού έχει τα χαρακτηριστικά της Αστάθειας, Ψυχρότητας, Απόρριψης, Κακομεταχείρισης και της Απομόνωσης από τον κόσμο.

Α) Σχήμα εγκατάλειψης αστάθειαςΒ) Σχήμα δυσπιστίας/κακοποίησηςΓ) Σχήμα συναισθηματικής αποστέρησης Δ)Σχήμα ντροπής – ασχήμιαςΕ)Σχήμα κοινωνικής αποξένωσης – απομόνωσης

2. ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Ελαττωματικής Αυτονομίας.

Αυτονομία είναι η ικανότητα του Ανθρώπου να διαφοροποιείται, διαχωρίζεται από την Πατρική Οικογένεια του και να λειτουργεί ανεξάρτητα σε σχέση με τους συνομιλίκους του. Οι άνθρωποι με τα σχήματα αυτά έχουν προσδοκίες από εαυτό τους και τον κόσμο πού επηρεάζουν την ικανότητα τους να διαχωρίσουν τον εαυτό τους από τους γονείς λειτουργώντας ανεξάρτητα και δημιουργικά. Η οικογενειακή δομή ΕΜΠΛΕΚΕΤΑΙ ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΑ ΣΤΗΝ ΖΩΗ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΥΠΟΝΟΜΕΥΕΙ ΤΗΝ ΑΥΤΟΠΕΠΟΙΘΗΣΗΤΟΥΣ (ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΑΥΤΟΥ).Με την ΥΠΕΡΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΗΚΟΤΗΤΑ δεν επέτρεψαν στο παιδί να λειτουργήσει αυτόνομα.

Α) Σχήμα εξάρτησης, ανικανότητας. Β)Σχήμα συγχώνευσης, υποανάπτυκτός εαυτός Γ) Σχήμα ευαλωτότητας στον κίνδυνο (θυματοποίησης από τυχαία γεγονότα) Δ)Σχήμα αποτυχίας

3. ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Ελαττωματικών Ορίων.

Οι άνθρωποι δεν έχουν αναπτύξει κατάλληλα ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ ΟΡΙΑ για υπευθυνότητα και αμοιβαιότητα στη σχέση τους με τους άλλους, για αυτοπειθαρχία και για μακροπρόθεσμους στόχους. Έχουν δυσκολία να σέβονται τα δικαιώματα των άλλων, να συνεργάζονται, να δεσμεύονται και να βάζουν και υλοποιούν μακροπρόθεσμους εφικτούς στόχους. Η δομή της οικογένειας χαρακτηρίζεται από Ανεκτικότητα, Έλλειμα Προσανατολισμού, Αίσθηση Ανωτερότητας αντί για λειτουργική αντιμετώπιση εκμάθησης πειθαρχίας και οριοθέτησης .

Α) Σχήμα ανεπαρκούς αυτοελέγχου. Δυσκολία άσκησης αυτοελέγχου, μειωμένη ανοχή στην ματαίωση και αδυναμία περιορισμού ενορμήσεων, συναισθημάτων.Β) Κυριαρχικό, δικαιωματικό πρότυπο. Σχήμα Υπεροχής- Ανωτερότητας. Πίστη ότι πρέπει να απολαμβάνει περισσότερα προνόμια ως ανώτερος.

4. ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΕΤΕΡΟΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ

Υπερβολικό ενδιαφέρον για επιθυμίες και ανάγκες άλλων έτσι ώστε να κερδίσουν Αποδοχή και Αγάπη. Νοιώθουν καταπιεσμένοι, χωρίς επίγνωση ΘΥΜΟΥ ΚΑΙ ΑΝΑΓΚΩΝ ΤΟΥΣ. Οικογενειακό Σύστημα-καταπίεση συναισθημάτων απόψεων και θέσεων για την Αποδοχή.

Α)Σχήμα Υποταγής. Παραχώρηση ελέγχου στους άλλους για αποφυγή θυμού εγκατάλειψης και εκδίκησης τους. Β) Πρότυπο αυτοθυσίας - Πρόθεση για να υπηρετήσει ανάγκες άλλων σε βάρος εαυτούΓ) Υπέρμετρη αναζήτηση έγκρισης - Η Αυτοεκτίμηση εξαρτάται από την γνώμη των άλλων ( για εαυτό) .

5. ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Υπέρ-επαγρύπνηση και αναστολή (αναχαίτιση).

Υπερβολική καταπίεση αυθόρμητων συναισθημάτων παρορμήσεων και επιλογών, συμμόρφωση σε άκαμπτα εσωτερικευμένους ρόλους και προσδοκίες για ηθική συμπεριφορά σε βάρος χαράς, έκφρασης, χαλάρωσης, στενών σχέσεων και υγείας. Οικογενειακό Σύστημα Απαιτητικό, Τιμωρητικό, Καθήκον, Επίδοση, Τελειότητα, Συμμόρφωση με Κανόνες, Αποφυγή Λαθών υπερσχύουν Χαράς, Διασκέδασης, Χαλάρωσης.

Α)Αρνητισμός- απαισιοδοξία (Θυματοποίηση από ελεγχόμενα συμβάντα)Β) Υπέρ-έλεγχος Γ) Άκαμπτα κριτήρια Δ) Τιμωρητικότητα

Η Θέση του J.Young είναι πώς τα Σχήματα είναι οι αρνητικές εκβάσεις μη ικανοποιημένων συναισθηματικών αναγκών κατά την παιδική ηλικία. Υποστηρίζει ότι ισχύουν πέντε(5) βασικές οικουμενικές συναισθηματικές ανάγκες.

1. ΑΣΦΑΛΕΙΣ ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ ΜΕ ΑΛΛΟΥΣ ( Ασφάλεια, Ζεστασιά, Σταθερότητα και Αποδοχή )

2.ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ (Αίσθηση Ταυτότητας Εαυτού, Υπευθυνότητα)

3.ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ (Εκφραση Αναγκών, Συναισθημάτων)

4.ΑΥΘΟΡΜΗΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΓΝΙΔΙ

5.ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΑ ΟΡΙΑ ΚΑΙ ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΣ …… Ο Ψυχολογικά Υγιής Ανθρωπος ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΙΚΑΝΟΠΟΙΕΙ ΑΥΤΕΣ ΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ.