ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΚΟΤΖΑΡΙΔΗΣ. ΣΧ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

1

ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΤΗΣ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΣΧΟΛΙΑ ΚΑΙ ΔΙΟΡΘΩΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ξεκινώντας θα ήθελα να διατυπώσω τη θέση μου. Η εισαγωγή του μαθήματος της Φυσικής της Α' Γυμνασίου, η διαπραγμάτευσή του με τη μορφή που έχει προταθεί και η αλλαγή στην στο τρόπο αξιολόγησής του, αποτελούν κατά τη γνώμη μου μία καινοτόμο πρόταση που έχει κυρίως θετικά στοιχεία. Η προσπάθεια βρίσκεται ακόμη στο πρώτο στάδιο της εφαρμογής της και είναι σκόπιμο να καταγράφονται συμπεράσματα και απόψεις με στόχο τη βελτιστοποίηση της. Οι παρατηρήσεις που θα διατυπωθούν στη συνέχεια για το θέμα της αξιολόγησης του μαθήματος έχουν μοναδικό στόχο τη βελτίωση στη διατύπωσης ώστε να δίνονται περισσότερες δυνατότητες οργάνωσης και διαχείρισης των ερωτήσεων για τις προαγωγικές εξετάσεις στους εκπαιδευτικούς. Ταυτόχρονα είναι και πιο κοντά στη διδακτική πρακτική που ακολουθείται και το γνωστικό επίπεδο των μαθητών.

Πιο συγκεκριμένα:1. "Περιγραφή της σύνθεσης, της λειτουργίας και της εξέλιξης ενός πειράματος ......." Η παραπάνω πρόταση εννοεί ότι οι μαθητές θα πρέπει να είναι σε θέση να περιγράφουν από μνήμης ένα πείραμα από το στάδιο της σύνθεσής του ως τα αποτελέσματα που προέκυψαν. Από τη διατύπωση απουσιάζει ένα "διαζευκτικό ή" κάτι που θα έκανε πιο ρεαλιστική και ελαστική την οργάνωση θεμάτων. Η διατύπωση με τη μορφή: ""Περιγραφή της σύνθεσης, ή της λειτουργίας και της εξέλιξης ενός πειράματος ......." επιτρέπει να οργανώνονται θέματα της μορφής:

"...στην εικόνα φαίνεται η πειραματική διάταξη που......μπορείτε να....." "Για να μετρήσουμε........θα χρειαστούν τα υλικά.......... να περιγράψετε την

οργάνωση του πειράματος.......... " Θέλουμε να μετρήσουμε και έχουμε τα εξής προβλήματα........ Μπορείτε

να ....ώστε ......" "Όταν πραγματοποιήσαμε την πειραματική διάταξη........

όμως.......Εσείς......όργανα............χρόνος μέτρησης.....ακρίβεια κτλ............."

Όλες οι παραπάνω διατυπώσεις είναι σύμφωνες με τους στόχους που τίθενται από τους συγγραφείς του βιβλίου (σελ.iii του βιβλίου), ενώ, αντίθετα, η διατύπωση στο έγγραφο παραπέμπει σε διαδικασίες απομνημόνευσης και απλής καταγραφής γνώσεων.

* Τα θέματα, που παρουσιάζονται παραπάνω, έχουν επιλεγεί από πρόχειρα διαγωνίσματα του Α' τριμήνου που οργάνωσαν εκπαιδευτικοί που υπηρετούν στα Γυμνάσια της Θράκης.

ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΚΟΤΖΑΡΙΔΗΣ. ΣΧ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

2

2. ".......... το οποίο περιλαμβάνεται / εικονίζεται στα φύλλα εργασίας................." Η διατύπωση παραπέμπει "στα φύλλα εργασίας του βιβλίου". Θα ήταν περισσότερο ευέλικτη η διατύπωση ".......... το οποίο περιλαμβάνεται / εικονίζεται σε φύλλα εργασίας που διαπραγματευτήκαν στη τάξη .................". Με αυτή τη διατύπωση μπορεί να περιγράφονται και φύλλα εναλλακτικά, συμπληρωματικά, τροποποιημένα που οργάνωσαν οι εκπαιδευτικοί με βάση το μαθητικό τους δυναμικό και την πείρα τους ώστε να έχουν τα βέλτιστα για την τάξη τους αποτελέσματα. Άλλωστε και η συγγραφική ομάδα προτείνει εναλλακτικές επιλογές φύλλων εργασίας για να επιτευχτούν οι διδακτικοί στόχοι (σελ.viii) ενώ πάγια πρακτική σε όλες τις επιμορφώσεις είναι η οργάνωση των προσωπικών φύλλων εργασίας του κάθε εκπαιδευτικού, ώστε να είναι προσαρμοσμένα στις δυνατότητες της τάξης του. 3. "καθώς και περιγραφή του τρόπου βέλτιστης μέτρησης των φυσικών μεγεθών τα οποία ενδεχομένως έχουν μετρηθεί στο πείραμα". Η διατύπωση "καθώς και" οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ΚΑΙ αυτό το κομμάτι είναι υποχρεωτικό να περιλαμβάνεται στο θέμα.Θα ήταν περισσότερο ρεαλιστικό να απουσίαζε από τη διατύπωση η έκφραση "καθώς και" και στη θέση της να υπήρχε ένα διαζευχτικό ή; Δηλαδή να είχε τη μορφή " ή περιγραφή του τρόπου βέλτιστης μέτρησης των φυσικών μεγεθών τα οποία ενδεχομένως έχουν μετρηθεί σε πείραμα". Η διατύπωση αυτή επιτρέπει να οργανώνονται θέματα της μορφής:

" .....Οι φωτογραφίες δείχνουν διάφορα όργανα που μετρούν μήκος. Μπορείτε να τα ονομάσετε και να αναφέρετε σε ποιες περιπτώσεις μας φαίνονται χρήσιμα;"

"......δύο μαθητές μετρούν το μήκος του πίνακα της τάξης τους. ........Πρόχειρα γράφουν τις μετρήσεις....................... Παρατηρήστε τις μετρήσεις που πήραν και προσπαθήστε να διαλέξετε τις πέντε "πιο σωστές" από αυτές.Β)Nα περάσετε προσεκτικά τις πέντε πιο σωστές μετρήσεις στον παρακάτω πίνακα Γ) Να βρείτε το άθροισμα των τιμών και να την γράψετε στον πίνακαΔ) Να υπολογίσετε τη μέση τιμή των 5 τιμών και να την γράψετε στον πίνακα."

"........ γράφουν τις μετρήσεις τους μια δίπλα στην άλλη : 199.6 cm , 200.2 cm, 200.4 cm , 181,5 cm , 200.0 cm, 199.8 cm, 212,1 cm, Τι πιστεύετε ότι έχει συμβεί και έχουν διαφορά στις μετρήσεις τους; Κυκλώστε όσα πιστεύετε ότι μπορεί να έχουν συμβεί.Τοποθέτησαν την μια άκρη του μέτρου στη αριστερή πλευρά της πόρτας ;ΝΑΙ - ΟΧΙ Δεν ευθυγράμμισαν σωστά το μέτρο με τον πίνακα ; ΝΑΙ - ΟΧΙ Ο χάρακας που χρησιμοποίησαν ήταν στραβός ή κακής ποιότητας ; ΝΑΙ - ΟΧΙ Μέτρησαν το πλάτος μιας καρέκλας της σχολικής αίθουσας ; ΝΑΙ - ΟΧΙΔεν έκαναν προσεκτικές μετρήσεις ; ΝΑΙ - ΟΧΙ

* Τα παραπάνω θέματα έχουν επιλεγεί από πρόχειρα διαγωνίσματα του Α' τριμήνου που οργάνωσαν εκπαιδευτικοί που υπηρετούν στα Γυμνάσια της Θράκης.

ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΚΟΤΖΑΡΙΔΗΣ. ΣΧ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

3

4. "β ερώτημα: Καταγραφή συμπερασμάτων από το πείραμα του ερωτήματος α."Το θέμα αναφέρεται σε καταγραφή συμπερασμάτων από ένα πείραμα που έγινε πριν από καιρό. Αυτό παραπέμπει καθαρά σε απαιτήσεις απομνημόνευσης και επιβράβευσης του "παλιού τρόπου διαβάσματος" κάτι που ρητά απορρίπτουν οι συγγραφείς στους στόχους του βιβλίου τους.Θα ήταν περισσότερο σύμφωνη με τους στόχους του μαθήματος η διατύπωση "καταγραφή συμπερασμάτων από δοσμένο πίνακα τιμών που αναφέρεται σε πειράματα που πραγματοποιήθηκε στη τάξη". Αυτή όμως η διατύπωση ενώ δίνει τη δυνατότητα για αποφυγή "απομνημόνευσης" , αλληλεπικαλύπτεται με τα ζητούμενα στα ερωτήματα 3 και 4. Για την ερώτηση β θα γίνει στη συνέχεια συγκεκριμένη πρόταση αντικατάστασής της.

5. γ ερώτημα: "........και παρέχονται σε πίνακα από τον εκπαιδευτικό για τη σύνθεση διαγράμματος (όπως αυτό το οποίο περιλαμβάνεται στο αντίστοιχο φύλλο εργασίας του μαθήματος)". Τα διαγράμματα αναφέρονται σε τέσσερα (4) μόνο φύλλα εργασίας του βιβλίου και η υιοθέτηση αυτής της διατύπωσης θα οδηγήσει σε θέματα "κλισέ" για κάθε εκπαιδευτικό σε κάθε σχολείο κάθε σχολική χρονιά.Θα ήταν περισσότερο ρεαλιστική η διατύπωση "..........και παρέχονται σε πίνακα ή διάγραμμα από τον εκπαιδευτικό ...... "

6 . δ ερώτημα: Καταγραφή συμπερασμάτων από το πείραμα του ερωτήματος γ. Το ερώτημα αυτό έχει ιδιαίτερη αξία. Ανιχνεύει ικανότητες των μαθητών που είναι ψηλά στη ταξινομία του Bloom (σύνθεση, ανάλυση, αξιολόγηση) και η υιοθέτηση ερωτημάτων αυτής της μορφής είναι ζητούμενο και στα άλλα μαθήματα.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Σχετικά με την ερώτηση α: Όλα αυτά τα ζητούμενα σε ένα θέμα που αφορά παιδιά ηλικίας 13 χρόνων φαίνεται να μην είναι ρεαλιστική πρόταση. Το θέμα αυτό με τη μορφή που είναι διατυπωμένο στη πρόταση, πέρα από τις ενστάσεις που αναφέρθηκαν πιο πάνω, έχει "μεγάλες απαιτήσεις" ΚΑΙ σε επίπεδο χρήσης της γλώσσας και οργάνωσης του λόγου, στοιχεία στα οποία υστερεί, για διάφορους λόγους, μεγάλο κομμάτι του μαθητικού δυναμικού της Α' Γυμνασίου. Δεδομένου ότι η απάντηση στην ερώτηση είναι υποχρεωτική, οι ελλιπείς απαντήσεις αν όχι η αποτυχίας θα είναι δεδομένη σε μεγάλο ποσοστό των μαθητών. Και αυτό θα συμβεί ανεξάρτητα από την εμπέδωση ή τη λειτουργική γνώση που κατέκτησαν κατά τη διδασκαλία.Αν λάβουμε δε υπόψη ότι αρκετοί εκ των εκπαιδευτικών αντιμετωπίζουν το μάθημα (αν και δεν είναι στους στόχους) με "αυστηρά επιστημονική διάσταση", τότε η διαπραγμάτευση θέματος με όσα αναφέρονται στην αρχική διατύπωση πιθανόν να οδηγήσει σε ερωτήσεις που θα παραπέμπουν περισσότερο σε διαγωνισμό Φυσικής, παρά σε προαγωγικές εξετάσεις Α' γυμνασίου.

ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΚΟΤΖΑΡΙΔΗΣ. ΣΧ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

4

Σχετικά με την ερώτηση β: Από τις παρατηρήσεις που διατυπώθηκαν, προκύπτει ως εύλογο το συμπέρασμα ότι το ερώτημα β θα μπορούσε να απουσιάζει και στη θέση του να προτείνεται, ως υποχρεωτική, κάποια ερώτηση αντικειμενικού-κλειστού τύπου με ζητούμενα "πειραματικού περιεχομένου". Αυτή η πρόταση θα βοηθούσε και τους μαθητές που έχουν αδυναμία στην γραπτή ανάπτυξη της σκέψης τους λόγω γλωσσικής ανεπάρκειας, ενώ θα αναδείκνυε σε μεγάλο βαθμό και τις "τεχνικές δεξιότητες" (ψυχοκινητικοί στόχοι) που κατέκτησαν οι μαθητές από το μάθημα.

Σχετικά με την ερώτηση γ: Πέρα από τη διαδικαστικού τύπου διαπίστωση, που αναφέρθηκε παραπάνω, προκύπτει και ένα σοβαρό θέμα ουσίας. Συγκεκριμένα, στην Α' Γυμνασίου δεν διδάσκονται διαγράμματα ούτε στα Μαθηματικά ούτε στη Φυσική. Για το λόγο αυτό έχουν παραληφθεί οι αντίστοιχες παράγραφοι από τη διδακτέα ύλη της Φυσικής της Β' και Γ' Γυμνασίου. Η εμφάνισή τους σε μερικά φύλλα εργασίας της Α΄ Γυμνασίου δίνει την ευκαιρία για μία "πρώτη επαφή" και ποιοτική συζήτηση, γεγονός που αξιολογείται θετικά. Όμως η υποχρεωτική εμφάνισή τους σε θέματα προαγωγικών εξετάσεων πιθανότητα θα οδηγήσει σε αλλαγή της διδακτικής προσέγγισης του μαθήματος από του εκπαιδευτικούς ώστε να ασκηθούν οι μαθητές στη μελέτη των διαγραμμάτων γενικά και θεωρητικά, κάτι που δεν είναι αυτό μέσα στους στόχους του μαθήματος.

Σχετικά με την ερώτηση δ: Η ερώτηση δ αναφέρεται και ανιχνεύει την "ουσιαστική γνώση" που απέκτησαν οι μαθητές και η θεσμοθέτηση της τέτοιου τύπου ερώτησης ως υποχρεωτική είναι προς τη σωστή κατεύθυνση.