Το βιβλίο του Μισέλ Φουκό, Επιτήρηση και τιμωρία, είναι ένα κείμενο αναφοράς για πρόσωπα και κοινωνικές ομάδες που θεω-ρούν άδικο το Κοινωνικό Συμβόλαιο, που εκτιμούν ότι οι θεμελιώδεις κανόνες της οργάνωσης των κοινωνιών είναι αποτέλεσμαάδικων εξουσιαστικών σχέσεων, που έχουν πειστεί από την ανάλυση του γάλλου φιλόσοφου ότι τα σύγχρονα κράτη πλέον έχουνστραφεί σε νέες μορφές ελέγχου και ομαλοποίησης οι οποίες εναρμονίζονται καλύτερα στις πειθαρχικές, επιτηρητικές και σω-φρονιστικές απαιτήσεις της εξουσίας. Σύμφωνα με την ανάλυση αυτή, το σύστημα είναι άδικο, η φυλακή είναι απλώς πιο εξευγενισμένη εκδοχή των μεθόδων του Με-σαίωνα, όταν η τιμωρία της παράβασης ήταν σκληρή και γινόταν δημόσια. Ο χώρος των φυλακών είναι χώρος εκτός της κοινω-νίας, δυνάμει σχολείο επέκτασης της παραβατικότητας. Ο Φουκό δεν περιγράφει ένα εναλλακτικό σύστημα απονομής του Δι-καίου (ίσως γι’ αυτό κάποιοι συγγενείς της σκέψης του, όπως ο Hulsman, διεκδικούν μια κοινωνία χωρίς φυλακές) και δεν μπαίνειστον κόπο να μιλήσει για τη στρατηγική της επανένταξης των εκτός κοινωνίας στην κοινωνία.

Αλλά οι κοινωνίες θέτουν τις δικές τους προτεραιότητες που, ως ατελείς, οφείλουν να τις θέσουν – ενώ τα τέλεια σύμπαντα τωνφιλοσόφων δικαιούνται να τις αγνοήσουν. Οι κοινωνίες λοιπόν κρίνονται και από τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρονται στουςπαραβάτες των νόμων. Όλων των νόμων; Όλων, ανεξαιρέτως. Οι οργανωμένες κοινωνίες, λοιπόν, δικάζουν και, αν επιβεβαιώσουντην παράβαση τα δικαστήρια, καταδικάζουν τους παραβάτες, οι οποίοι ενδεχομένως να βρεθούν και στη φυλακή. Υποτίθεται ότιστη φυλακή πληρώνουν το χρέος τους στην κοινωνία και, όταν αποφυλακισθούν, οι ανοιχτές κοινωνίες δεν μπορούν να τους αρ-νηθούν τη δυνατότητα να επιστρέψουν στις τάξεις τους – να εργαστούν, να ταξιδέψουν, να διεκδικήσουν τις δυνατότητες πουτους δίνει η ελευθερία στο πλαίσιο της νομιμότητας.

Στην παράσταση Γυναίκες του Ουαζντί Μουαουάντ, που ανέβηκε στις 9 Ιουλίου στο Ηρώδειο, εμφανιζόταν ένα πρόσωπο κα-ταδικασμένο για φόνο. Ήταν ο Γάλλος πρώην ροκ σταρ Μπερτράν Καντά ο οποίος, το 2003, είχε ξυλοκοπήσει μέχρι θανάτου τησύντροφό του, Μαρί Τρεντινιάν (κόρη του διάσημου Γάλλου ηθοποιού Ζαν-Λουί Τρεντινιάν). Ο Καντά δικάστηκε και καταδικά-στηκε από τη δικαιοσύνη της χώρας του, αποφυλακίστηκε το 2010 και ο Μουαουάντ του έδωσε τη δυνατότητα να επιστρέψειστον κόσμο: του ζήτησε να γράψει μουσική αλλά και να εμφανιστεί στην παράστασή του. Η πράξη του σήκωσε ουρανομήκειςκραυγές: με ποιο δικαίωμα ξαναβγαίνει ο δολοφόνος στο προσκήνιο, δικάστηκε λίγο, ουσιαστικά επιβραβεύονται όσοι ασκούνβία κατά των γυναικών… Ορισμένες ήταν αναμενόμενες, η οικογένεια της Μαρί, π.χ., είναι ευνόητο ότι δύσκολα μπορεί να συγ-χωρήσει. Ορισμένες άλλες, τυφλά ακτιβιστικές, θα μπορούσαν να το έχουν δει αλλιώς. Η ουσία, πάντως, είναι ότι τα μεγάλα φε-στιβάλ της Ευρώπης δεν πήραν το ρίσκο. Ευτυχώς, το πήρε το Φεστιβάλ Αθηνών.

Και στην Ελλάδα, αντέδρασαν έντονα μερικές φεμινίστριες. Η γενική γραμματέας Ισότητας των Φύλων Μαρία Στρατηγάκη δεν επι-θυμούσε να εμφανιστεί δημόσια ο καταδικασμένος για φόνο καλλιτέχνης, θεωρούσε ότι κάτι τέτοιο θα λειτουργούσε αποτρεπτικάπρος την πρόληψη και την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας – η γραμματεία Ισότητας εξέδωσε και επίσημη ανακοίνωση. Πολ-λοί φοβήθηκαν επεισόδια (που ευτυχώς δεν έγιναν) στη πρεμιέρα. [Αλήθεια, το φεμινιστικό κίνημα μόνο τη βία κατά των γυναικώνέχει στην ατζέντα του; Η βίαιη καθημερινότητά μας στο όνομα μιας συνολικότερης απογοήτευσης από την πολιτική είναι εκτός ατζέ-ντας;]

Η παράσταση, με λιγότερο κόσμο και συρρικνωμένη κατά μία ημέρα, τελικά έγινε – κι αυτό, κατά τη γνώμη μου, είναι μια νίκητης κουλτούρας της ελευθερίας στη χώρα που, πολύ συχνά, συζητά την ελευθερία υπό προϋποθέσεις. Τα κινήματα έχουν προ-φανώς δικαίωμα να διεκδικούν, αλλά δεν έχουν δικαίωμα να δικάζουν. Ακόμα κι ο Φουκό, που δεν ενέκρινε το Κοινωνικό Συμ-βόλαιο, δεν θα «εξουσιοδοτούσε» οποιαδήποτε κοινωνική ομάδα να λειτουργεί ως δυνάμει φορέας Δικαίου, εκτός κάποιου δι-καιοκρατικού συστήματος. Και στο τέλος τέλος, πόσο προοδευτικό είναι να θέλεις να βγάλεις εκτός κοινωνίας, εκτός ζωής ένανάπαξ παραβάτη, που πλήρωσε για την παράβασή του;

«Από την αρχή θεώρησα σημαντικό να ξαναδώσω θέση ανάμεσα στους ζωντανούς σε έναν άνθρωπο ο οποίος έχει εκτίσει την ποινήτου», είχε δηλώσει ο σκηνοθέτης της παράστασης. Βεβαίως κάποιοι μπορεί να μην την θεωρούν επαρκή. «Η συμμετοχή του δεν εί-ναι μία κίνηση ούτε πρόκλησης ούτε απρέπειας, αλλά ένας διάλογος αυτού του ανθρώπου με τους ζωντανούς». Θα προτιμούσα τοφεμινιστικό κίνημα της χώρας μου να επιδιώκει την επανένταξη ενός ανθρώπου στον κόσμο των ζωντανών – θα προτιμούσα να έχειεπικρατήσει η γενναιοδωρία, η κατανόηση, η συγχώρεση, η πίστη σε μια κοινωνία που δεν αποκλείει. Η ανεκτικότητα.

Ηλίας Κανέλλης

[14 IουΛίου 2011] #26 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 3

H Eφημερίδα του Eλληνικού φεστιβάλ

Eιδική έκδοση για το πρόγραμμα του 2011Nο 26 (4/2011) [14/7/2011]

ISSN: 1791-1729

Eλληνικό Φεστιβάλ A.E.Yπεύθυνος σύμφωνα με το νόμο: Γιώργος Λούκος

Διοικητικό ΣυμβούλιοΠρόεδρος: Γιώργος ΛούκοςAντιπρόεδρος: Λουκάς ΤσούκαληςMέλη: Δάκης Ιωάννου, Σάντρα ΜαρινοπούλουΤάκης Αράπογλου, Νίκη ΤζούδαΔημήτρης Πασσάς

Διευθυντής Σύνταξης: Hλίας KανέλληςEπιμέλεια ύλης: Μαίρη ΚιτροέφΣύνταξη: Έλια Aποστολοπούλου, Nικόλας Zώης, Kατερίνα Kόμητα, Kατερίνα Oικονομάκου, Nίκη Oρφανού, Aντώνης Σακελλάρης, Έλενα XρηστοπούλουΣυνεργάζονται:Τηλέμαχος Αναγνώστου, Άννα Δαμιανίδη,Σταύρος Καπλανίδης, Ξένια Πηρούνια, Χαρά Σακελλάρη, Μαρία Σιδηροπούλου, Κατερίνα ΣχινάKόμικς: Ηλίας ΚυριαζήςΦωτογράφοι:Bίκυ Γεωργοπούλου, Bασίλης MαθιουδάκηςΣχεδιασμός: Z-axisΔημιουργικό: Aνδρέας PεμούντηςEκτύπωση: IPIΣ A.E.

[

]MEΓAΣ XOPHΓOΣ

XOPHΓOΙ

XOPHΓOI EΠIKOINΩNIAΣ

XOPHΓOΣ ΦIΛOΞENIAΣ

ME THN YΠOΣTHPIΞH

EDITORIAL

Φεμινισμός και ανεκτικότητα

© F

rank

Mill

er, S

in C

ity, D

ark

Hor

se

Xατζηχρήστου 23 & Mακρυγιάννη11742 / AΘHNA / T. 210 9282900

ΣεΛ. 28

ΣεΛ. 12

ΣεΛ. 39

ΣεΛ. 50

6 EΠΙΣτοΛεΣ

7 ΑNτΙΦεΣτΙΒΑΛ

12 ΑμΑΛΙΑ μουτουΣη

Μέσα στη Μήδεια έχει πολύ σκοτάδι

15 ΧρηΣτοΣ ΛουΛηΣ

Ελπίζω, μεγαλώνοντας να μη φέρομαι σαν ντίβα

18 ΣτΑμΑτηΣ ΦΑΣουΛηΣ

Όλοι μου οι φόβοι έχουν βγεί αληθινοί

22 ΣΙΛΒΙ ΓκΙΛεμ Τσουνάμι 6.000 μίλια μακριά

28 ΦΙΛΑρετη κομνηνουΗ Κλυταιμνήστρα κάνει κακές παρέες

30 ΑντζεΛΑ μΠρουΣκουΔεν είμαι συνήγορος της Κλυταιμνήστρας

32 MINIMAXIMuM IMPROvIsION – NATRYX Άτεχνο ελαφροπειραματικό

34 ΑΓΓεΛΙκη ΠΑΠΑΘεμεΛη – ΔημητρηΣ ΞΑνΘοΠουΛοΣ [PEquOD]Ας δούμε τη ζωή μας στα ίσια

36 ΒΑΣΙΛηΣ ΧρΙΣτοΠουΛοΣ Το να επιβιώσουμε δεν μας είναι αρκετό

39 ΔημητρΑ ΓΑΛΑνη – vAssILIKOs Όλα αυτά που μας ενώνουν

45 ΘΑνΑΣηΣ ΓεΩρΓΙου – ΦΩτηΣ νΙκοΛΑου Μικρός χάρτης συναντήσεων

46 ΘΑνΑΣηΣ ΣΑρΑντοΣ Εμείς πάντα κρίση έχουμε

48 μΑνΙΑ ΠΑΠΑΔημητρΙου Τώρα, κύριε Νίκο, είσαι εδώ...

50 υΒοννη μΑΛτεζου Ό,τι θέλει να πεθάνει, το πετάω

53 ΓεΩρΓΙΑ μΑυρΑΓΑνη – ΧΑΠΙ εντ This is the end my only friend

54 ΑνEΣτηΣ ΑζAΣ – ομAΔΑ PROjEcTORΜπορείτε να φανταστείτε την Ελλάδα χωρίς τρένα;

56 17ο ΔΙεΘνεΣ ΦεΣτΙΒΑΛ Χορου κΑΛΑμΑτΑΣΑν πας στην Καλαμάτα...

60 sTAR WARs Tα άστρα

61 juIcY LIu Στον υπέροχο κόσμο του Ελληνικού Φεστιβάλ

62 ΦροντΙΣτηΣ ΣκηνηΣ Επιφυλλίδα

H εικόνα του εξωφύλλου:Η Σιλβί Γκιλέμ στην παράσταση

6.000 μίλια μακριά.Φωτογραφία: Lesley Leslie-Spinks

4 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #26 [14 ΙουΛίου 2011] ΠEPIEXOMENA

Ηλί

ας Κ

υρια

ζής

το ΠροΓρΑμμΑ14.7 έως 27.7.2011εκΘεΣεΙΣThe Last Grand Tour - Σύγχρονοι Περιηγητές στην ΕλλάδαΜουσείο Κυκλαδικής Τέχνης15 Απριλίου - 10 Οκτωβρίου, Ξεναγήσεις για το κοινό κάθε Πέμπτη στις 19.00 και κάθε Κυριακή στις 12.30

ΑRRRGH! Τέρατα και Σημεία στη Μόδα Μουσείο Μπενάκη 14 Μαΐου - 31 ΙουλίουΤετ. Πέμ. Κυρ.: 10:00 - 18:00, Παρ., Σάβ.: 10:00 - 22:00, Δευτ.-Τρ.: κλειστά

Άερναουτ Μικ – Pulverous / Mock UpΠειραιώς 260, Α, 1 Ιουνίου - 20 Ιουλίου

ΘεΑτροΆντζελα Μπρούσκου - Φιλαρέτη ΚομνηνούΚλυταιμνήστρα - Χώρος Ε Πειραιώς 260, Κτίριο Ε 13-15 Ιουλίου, 21:00

Εταιρεία Θεάτρου Pequod – Υπόθεση Εργασίας Πειραιώς 260, Κτίριο Δ, 14-17 Ιουλίου, 21:00

Εθνικό Θέατρο - Σταμάτης Φασουλής – Σκηνοβάτες Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, 15-16 Ιουλίου, 21:00

Πειραματική Σκηνή ΘΟΚ – Φώτης Νικολάου - Λίγο ακόμαΠειραιώς 260, Κτίριο Η, 16-18 Ιουλίου, 21:00

Θανάσης Σαράντος– Όνειρο στο κύμα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη Πειραιώς 260, Κτίριο Ε, 18 Ιουλίου 21:00, 19-20 Ιουλίου 21:00 & 23:00

Αντώνης Αντύπας – Μήδεια του Ευριπίδη Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, 22-23 Ιουλίου, 21:00

Ο Γνωστός μας Άγνωστος κύριος Γκάτσος Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου, 22-23 Ιουλίου, 21:30

ΠΟΛΕΟΔΟΜΕΣΟμάδα Χάπι Εντ – Πολεοδομία #4: Η ταράτσα του Αυτόχειρα Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών , 15-17 Ιουλίου, 21:00

Ομάδα Projector – Πολεοδομία #5: Ταξίδι με Τρένο ΟΣΕ (Καρόλου 1-3), 18-20 Ιουλίου, 21:00

μουΣΙκηΣυναυλία με τη Δήμητρα Γαλάνη και τον Vassiliko Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου, 15-16 Ιουλίου, 21:30

Κρατική Ορχήστρα Αθηνών - Βασίλης Χριστόπουλος Αφιέρωμα στον Γκούσταβ ΜάλερΩδείο Ηρώδου Αττικού, 15 Ιουλίου, 21:00

XοροΣSadler’s Wells – Σιλβί Γκιλέμ 6.000 μίλια μακριά Χορογραφίες Εκ, Φορσάϊθ, Κίλιαν Ωδείο Ηρώδου Αττικού, 19-20 Ιουλίου, 21:00

Το εγώ του ατόμου από την πρώτη παιδική ηλικία πρέπει ναπαραιτηθεί από την  ολοκληρωτική κατοχή του γονέα και ναπενθήσει την παντοδύναμη και απόλυτη ένωση που θα είχεμαζί του εφ’ όρου ζωής (πρωταρχικό πένθος). Η διάβασηαπό το πρωταρχικό πένθος είναι η απαραίτητη συνθήκη γιακάθε πιθανή ανάπτυξη του ατόμου,  διότι το άτομο έτσι μπο-ρεί να διακρίνει τον εαυτό του από τον άλλον (τον γεννήτορα)και να ανακαλύψει την εσωτερικότητά του. Το τελευταίο επι-τυγχάνεται τόσο πληρέστερα, όσο πιο ευαίσθητος είναι ο γο-νέας στις ανάγκες του παιδιού του, πράγμα που σημαίνει ότιο ίδιος το αντιλαμβάνεται ως ξεχωριστό ον και όχι ως από-ληξή του. Σε αντίθετη περίπτωση, κάθε πένθος είναι μιαπληγή. Και για να κλείσει μια πληγή πρέπει πρώτα να ανοίξει.Κάτι που δεν άρχισε δεν μπορεί να τελειώσει. Τότε μιλάμε γιατο ακινητοποιημένο ή κατεψυγμένο πένθος που μπορεί ναενεργοποιηθεί αργότερα και να οδηγήσει, ανάλογα με τοβαθμό καταπόνησης που θέτει στο εγώ, στη μελαγχολία καιτην ψύχωση (υπαρξιακά ζητήματα). Το άτομο εδώ αρνείταιτο πένθος του και το εκβάλλει («αδειάζει») στο περιβάλλοντου. Έτσι στερεί τον εαυτό του από την υλικότητά του, την κα-ταγωγή του, τις επιθυμίες του, τη δυνατότητα του να νοιώθεισημαντικός και να θεωρεί σημαντικούς και τους άλλους.

Στην παράσταση του Ρομέο Καστελούτσι έχουμε έναν πα-τέρα και ένα γιο. Ο πατέρας λερώνεται διαρκώς και ο γιος τονφροντίζει αγόγγυστα. Του συμπεριφέρεται τρυφερά, μη-τρικά, σαν το μικρό παιδί που πρέπει να καθησυχάσει κανείςόταν υποχρεωτικά το αφήνει μόνο του καθώς μπαινοβγαίνειστο δωμάτιο για να το φροντίσει. Φαίνεται πως διαθέτει έναναδιαμφισβήτητο χώρο για τον πατέρα μέσα του, ένα χώρο μεκαλό περιεχόμενο. Ο πατέρας όμως, συνεχίζοντας να λερώ-νεται, φαίνεται σα να μην μπορεί να συγκρατήσει τίποτα και«αδειάζει» ολόκληρος αποβάλλοντας ό,τι έχει και δεν έχειμέσα του υπό μορφή περιττωμάτων. Δεν διατηρεί πλέον τονέλεγχο και παλινδρομεί μεταφορικά και ρεαλιστικά σε κα-τάσταση σχεδόν ζωώδη. Το ζωώδες εδώ, όπως και σε άλλαενδεχομένως έργα του Ρομέο Καστελούτσι, είναι αυτό πουδεν έχει «ψυχικοποιηθεί» και γι’ αυτό παραμένει ζωώδες (ορ-γανισμός). Χάνεται δηλαδή εδώ το περιεχόμενο του πατέραπου στηρίζει και συγκροτεί, η πεποίθηση και η πίστη εν προ-κειμένω ότι ο πατέρας είναι αξιόπιστος και στηρίζει.

Ο γιος καταφεύγει απελπισμένος στον Υιό του Θεού (ένα

υπερμέγεθες πορτραίτο του Ιησού στη μέση της σκηνής μετο βλέμμα σταθερά προσηλωμένο στους θεατές). Έναβλέμμα παρηγορητικό, αλλά παράλληλα τόσο διαπερα-στικό που έχει παραλυτική δύναμη και ακινητοποιεί αυτούςπου κοιτάζει. Είναι λοιπόν ένα βλέμμα που στηρίζει και «ψυ-χικοποιεί» ή ένα βλέμμα που «αδειάζει» και απονεκρώνει κά-ποιον;

Στη συνέχεια, στη σκηνή εμφανίζονται 12 παιδιά (οι 12 μα-θητές του Χριστού), τα οποία αδειάζοντας τις σχολικές τουςτσάντες από μολότοφ και χειροβομβίδες, τις εξαπολύουνστο πρόσωπο του Ιησού. Είναι εξοργισμένα, καθότι διαψεύ-σθηκαν. Ο πατέρας δεν στηρίζει, ο Θεός δεν υπάρχει. Είναι ταπαιδιά που «αδειασμένα» από εφόδια να μεγαλώσουν ψυχικάκαι πνευματικά θα δυσκολευτούν αργότερα να «σκεφθούν μετη δική τους σκέψη». Στη συνέχεια, ο ηλικιωμένος με το αντι-σηπτικό στο χέρι αποχωρεί. Η εικόνα του Ιησού σκίζεται απότο εσωτερικό της και ανά σημεία λερώνεται. Πάνω της προ-βάλλονται και φωτίζονται εναλλάξ οι φράσεις: Είσαι ο ποιμέ-νας μου. Δεν είσαι ο ποιμένας μου. Θα μπορούσε να σκεφτεί κα-νείς αντίστοιχα: Είμαι ζωντανός; Είμαι νεκρός; Ούτε ναι, ούτε όχι.Δημιουργείται το παράδοξο που επιτάσσει στο εγώ να υπάρ-χει μόνο στο βαθμό που δεν υπάρχει.

Στην παράσταση η αποβολή («άδειασμα» του εντερικούπεριεχομένου του πατέρα, απογοήτευση του γιου, «άδεια-σμα» των σακιδίων των παιδιών) είναι ένα ανελέητο πράτ-τειν και δεν αφήνει την εμπειρία κάποιου σε εκκρεμότητα,έτσι που να διαμορφωθεί σε κάτι καλό  (καλό περιεχόμενο)που να συγκροτήσει τη σκέψη. Αλλά και στη εποχή μας όλαεκκενώνονται. Οι άνθρωποι δεν μπορούν να σκεφτούν γιανα συγχωρήσουν τα λάθη τους και να αποχαιρετήσουν ταπένθη τους. Γρήγορη δράση, γρήγορη αντίδραση παγιδευ-μένες στον κλοιό μιας στείρας αντιπαράθεσης. Ανάμεσαστη μελαγχολία και τη διωκτικότητα, οι πολιτικές λύσειςπου δίδονται δεν είναι παρά το αποτέλεσμα ενός μανιακούπράττειν χωρίς σκέπτεσθαι. Είναι η εποχή της παντοδύναμηςκενότητας που περιλαμβάνει παράλληλα τη στέρηση από τησημασία ή ακόμη χειρότερα τη στέρηση από την ικανό-τητα του να δίνει κανείς ο ίδιος νόημα στη ζωή του. 

Ευτυχία ΓιομελάΨυχίατρος, Ψυχαναλύτρια Ομάδας, Ηθοποιός 

Με αφορμή την επιστολή του κ. Γ. Ελευθεράκη που δημοσιεύθηκε στο φύλλο της 16.6.2011, θα καταθέσω μια παρατήρηση:Είναι ιστορικά διαπιστωμένο ότι το σύνθημα «ας ανασκουμπωθούμε» που ο κ. Ελευθεράκης αντιτάσσει στο άκαιρο ξόδεμαδυνάμεων έχει συστηματικά υπηρετηθεί και προωθηθεί μέσα από την τέχνη. Ας με διορθώσει όποιος έχει διαφορετικά πα-ραδείγματα αλλά, απ’ όσο ξέρω, τα έργα τέχνης που τέθηκαν στην υπηρεσία τέτοιων κοινωνικά επωφελών στόχων είχανένα κοινό γνώρισμα: ήταν τέχνη φτηνή, ανίκανη να διαρκέσει στο χρόνο και, ως εκ τούτου, μακροπρόθεσμα «αντιεμπο-ρική». Όποιο έργο γράφτηκε με στρατευμένες προθέσεις επεβίωσε, όποτε επεβίωσε,  για εντελώς διαφορετικούς λόγους.Το «Τραγούδι των δασών» του Σοστακόβιτς μπορεί να εξέφρασε με τον τρόπο του το σύνθημα «ας ανασκουμπωθούμε»,αλλά σήμερα αποτελεί απλώς μια ιστορική πηγή του σοσιαλιστικού ρεαλισμού. Η 5η Συμφωνία του, που συντέθηκε κάτωαπό την ανάγκη συμβιβασμού με το σταλινικό καθεστώς, έγινε το δημοφιλέστερο έργο του συνθέτη στη Δύση! Την ίδιαστιγμή, το καθεστώς εμφάνιζε τον Τσαϊκόφσκι ως τον Ρώσο ομόλογο του Μπετόβεν, μολονότι είχε κάθε λόγο να θεωρείτη μουσική του σύμβολο της αστικής παρακμής. Σε πλήρη αντίθεση με αυτόν τον κυκεώνα των ειρωνειών, η 8η Συμφω-νία του Σοστακόβιτς απετέλεσε μεγάλο έργο επειδή επέτυχε τη σύνθεση του συλλογικού δράματος (εισβολή των Ναζί στηΡωσία) με τους προσωπικούς προσανατολισμούς του δημιουργού. Δεν έχουμε να διαλέξουμε λοιπόν ανάμεσα σε «ανα-σκούμπωμα» και «πανηγύρια», αλλά ανάμεσα σε καλή και κακή τέχνη.

Αθηνόδωρος Βαρζελιώτηςathenodoros@yahoo.gr

Ανασκούμπωμα ή πανηγύρια;

σχόλια και επιστολές, στη διεύθυνση: free_press01@greekfestival.gr

Aγαπητή EΦ...

εΠΙΣτοΛεΣ

το βλέμμα του καστελούτσι στην εποχή της κενότητας

ΣXOΛIA [14 IουΛίου 2011] #26 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 7

EΠEIΔH H TEXNH EMΠNEETAI AΠO TH ZΩH

TO EΠOMENO ΔEKAΠENΘHMEPO The Bridge Project Ριχάρδος ο Γ' του Ουίλλιαμ ΣαίξπηρΤο διατλαντικόεγχείρημα επιστρέφει στο αργολικό θέατρο μετά από δύο χρόνια με τον Σαμ Μέντες να σκηνοθετεί τον Κέβιν Σπέισιστον ρόλο του Ριχάρδου Γ΄ (29-31 Ιουλίου, Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου) Εθνικό Θέατρο - Μιχαήλ ΜαρμαρινόςΗρακλής μαινόμενος του Ευριπίδη Ο Μιχαήλ Μαρμαρινός επιλέγει ένα από τα λιγότερο παιγμένα έργα του Ευριπίδηγια να κλείσει το φετινό Φεστιβάλ Επιδαύρου (5-6 Αυγούστου, Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου)

ξεπουλήσαμεΗ φωτογραφία, από την πρώτη μέρα προπώλησης των εισιτηρίων για την παρά-σταση του Bridge Project Ριχάρδος Γ’ με τον Κέβιν Σπέισι στον πρωταγωνιστικό ρόλοκαι τον Σαμ Μέντες στη σκηνοθεσία, είναι ενδεικτική των προτιμήσεων και των ανα-γκών του κοινού. Η ουρά στα εκδοτήρια φτάνει μέχρι την οδό Πανεπιστημίου, ενώδεν ήταν λίγοι κι αυτοί που με το ρολόι ανά χείρας περίμεναν να πάει 00.01, ώστενα μπορέσουν αν κλείσουν ηλεκτρονικά τα εισιτήριά τους. Λόγω της μεγάλης ζή-τησης, το Φεστιβάλ αποφάσισε να προστεθεί άλλη μία παράσταση την Κυριακή 31Ιουλίου. Η σταθερή αξία του Κέβιν Σπέισι και του Σαμ Μέντες και η εμπειρία από τοΧειμωνιάτικο Παραμύθι του 2009 στρέφει τον προσανατολισμό σε παραστάσεις ση-μαντικές καλλιτεχνικά και εμπορικά, όπου το καλλιτεχνικό όραμα συναντάται με τηναποδοχή του κοινού. Αφήστε που όσοι το είδαν στο Λονδίνο μιλούν για εμπειρία.Σπεύσατε, λοιπόν, για ένα σπουδαίο θέατρο.

© Ε

ύηΦ

υλακ

τού

he Wall. Είναι από ταγνωστότερα μουσικάκομμάτια στην ελληνικήενδοχώρα. Για πολλούς,νοσταλγούς, μεγαλύτε-ρους δηλαδή σε ηλικία,

εκφράζει τη σχέση με μια εποχή περισ-σότερο παρορμητική, πιο παθιασμένη –και πάντως, λιγότερο εκτεθειμένη στηνανάλυση. Μια εποχή όπου τα συνθήματαέφταναν για να δηλώσεις επαναστάτης,δεν χρειαζόταν να αναλύσεις επιπλέοντην επαναστατικότητα.

Ήταν μια εποχή μετάβασης. Τέλος τηςδεκαετίας του 1970, που δεν φανταζό-μασταν ότι φράσεις όπως «We don’tneed no education» θα αποκτούσανστενή σχέση με την ελληνική πραγματι-κότητα, όπου το να μη θέλεις πραγμα-τική εκπαίδευση (αλλά μόνο το πτυχίο)ανήχθη σε αξία της καθημερινότητας. Κιήταν επίσης η εποχή όπου τα γουρούνια-

καπιταλιστές των Pink Floyd ήταν αφη-ρημένες εκφράσεις μιας αντιπαλότηταςπου εξαιρούσε τη μεσαία τάξη από τηνυποχρέωση να κοιτάζεται στον καθρέ-φτη. Εν πάση περιπτώσει, όλα αυτά επα-νήλθαν στη συναυλία του 68χρονου σή-μερα x-Floyd, Ρότζερ Γουότερς, στησυναυλία του της 8ης Ιουλίου. Μια συ-ναυλία στην οποία συναντήθηκαν η τε-χνολογία, το θέαμα, το ίδιο το κοινό πουέγινε μέρος της παράστασης, καθώςκάθε τραγούδι ξυπνούσε το παρελθόνστους παλιότερους και επικαιροποιού-νταν μέσα από τον μύθο του στους νεό-τερους.

Το θέαμα εντυπωσίασε. Στην αρχή,ένα αεροπλάνο φαίνεται πάνω από τοΟΑΚΑ και, ανάμεσα σε εκκωφαντικούςθορύβους βομβαρδισμών, πέφτειπάνω στο τείχος που πιάνει φωτιά. Οιφλόγες κατακλύζουν τη σκηνή, υπαι-νίσσονται έναν πόλεμο. Μέσα στην κα-

ταστροφή, γεννιέται ο Πινκ, alter egoτου μαυροντυμένου Γουότερς (πουόπως μάθαμε ο πατέρας του είχε σκο-τωθεί στον πόλεμο). Και τα άλλα μέλητου θιάσου ήταν όπως τα ξεραμε οιπαλιότεροι: η ανυπόφορα προστατευ-τική μάνα, οι δάσκαλοι, οι γυναίκες, οιδικαστές, όλοι βάζουν another brickin the wall.

Ο Γουότερς, πάντως, που κάποια ελλη-νικούλια τα γνωρίζει καλά, ήταν όλα τα λε-φτά πάνω στη σκηνή, ακόμα κι όταν ευ-χαρίστησε στη γλώσσα μας τους θεατέςοι οποίοι είχαν κλείσει τα κινητά τους.Ήταν ένας τρόπος να αισθανθούν κολα-κευμένοι κι όσοι δεν πειθάρχησαν και νατο κάνουν εκ των υστέρων.

Ο Νικ Κέιβ εμφανίστηκε λίγες νύχτεςπριν, στο Terra Vibe της Μαλακάσας. Όχιμε τους Bad Seeds αλλά με το άλλο τουσυγκρότημα, τους Grinders, και με κοινόσαφώς μικρότερο από αυτό που μπορεί

να συγκεντρώσει (ήταν καμιά χιλιοπε-ντακοσαριά άτομα), έκανε όσα περίμενεκανείς να κάνει. Απ’ την κιθάρα στοπιάνο και τούμπαλιν, κλότσαγε το μι-κρόφωνο, καβάλαγε την πλάτη του Γου-όρεν Έλις, πηδούσε στα χέρια των θαυ-μαστών του τραγουδώντας μακριά απότη σκηνή, αφηγούνταν ιστορίες για χω-ρισμούς και (ανθρώπινα) χαλάσματα...Κάποια στιγμή φόρεσε ακόμα και μια πε-ρικεφαλαία, δυο χρήσεων –στις απο-κριές και στις εκρήξεις εθνικής υπερη-φάνειας– σαρκάζοντας το κιτς (καιδιασκεδάζοντας μαζί του). Και πού να’ξερε όλες τις διαστάσεις του.

Η βραδιά άνοιξε με το «Mickey Mouseand the Goodbye Man», κι ακούστηκανακόμα τραγούδια όπως «No Pussy Blues»,«Evil» , «Palaces of the Montezuma»,«Kitchenette»… Αφιέρωσε κι ένα τρα-γούδι στην Αθήνα, το «Depth ChargeEthel». Είθε το ΔΝΤ να ξεχρεώσει. s

ν ι κ κ έ ι β – ρ ό τ ζ ε ρ Γ ο υ ό τ ε ρ ς

Δυο θρύλοι στην πόληΕκτός Φεστιβάλ Αθηνών, ήταν δύο από τα πιο φορτισμένα αθη-ναϊκά μουσικά γεγονότα του καλοκαιριού – αν και διαφορετικούμεταξύ τους βεληνεκούς. Ο Νικ Κέιβ εμφανίστηκε στη Μαλακάσα,ο Ρότζερ Γουότερς έστησε το Τείχος των Pink Floyd στο ΟΑΚΑ…

Από τον Τηλέμαχο Αναγνώστου

εΠΙμενουνΠάνω αριστερά, ο Νίκ Κέιβ στο

Terra Vibe, κάτω ο ΡότζερΓουότερς στο ΟΑΚΑ.

Τ

8 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #26 [14 ΙουΛίου 2011] ΣΧοΛΙΑ

ο προσωπικό στοίχηματης Βίκυς Μαραγκοπού-λου, που το οραματί-στηκε, το έστησε, τουέδωσε το χαρακτήρα και

το γιγάντωσε, εξαρχής φωτογράφιζε μιασυστηματική δουλειά υποδομής. Μιαδουλειά που, εκτός από το να συγκε-ντρώνει μερικές από τις πιο πρωτοπο-ριακές παραστάσεις του μοντέρνου χο-ρού παγκοσμίως, θα λειτουργούσε καιως πόλος καλλιτεχνικής παιδείας και ωςπαράθυρο στον κόσμο των δυνάμεωνμιας κοινωνίας κατά βάσιν αποκλεισμέ-νης από ό,τι συμβαίνει εκεί έξω.

Πετυχημένο πείραμα. 17 χρόνια μετά,το επίτευγμα της Καλαμάτας είναι ένααξιοπρόσεκτο, μοναδικό στην κατηγο-ρία του πείραμα. Ακόμα και σήμερα,εποχή οικονομικής δυσπραγίας για τηχώρα, το Φεστιβάλ διεξάγεται κανονικά– μικρότερο μεν σε διάρκεια, αλλά μεκεντρικές παραστάσεις που ανοίγουνδιάλογο με τα προβλήματα του καιρούμας, εργαστήρια, σεμινάρια, όλα όσακάνουν μια διοργάνωση σημαντικό γε-γονός με διάρκεια και επιδραστικότητασε μια μικρή πόλη.

Τα προβλήματα του Καλλικράτη. Η ου-σία είναι, πάντως, ότι εκτός της δυσάρε-στης οικονομικής συγκυρίας, σοβαρόπλήγμα στη λειτουργία του Φεστιβάλέφερε η γραφειοκρατία. Η ασάφεια του«Καλλικράτη», π.χ., που ορίζει το νέο πλαί-σιο της αυτοδιοίκησης, δημιουργεί προ-βλήματα εκεί που κανείς δεν τα περίμενε.Ο νόμος επιβάλλει, π.χ., να ενισχύεται ητοπική αγορά. Αλλά επειδή στην αγοράτης Καλαμάτας δεν υπάρχουν κάποιες συ-γκεκριμένες κολλητικές ταινίες ή φωτι-στικά που χρειάζονται, οι ιθύνοντες τουΦεστιβάλ δεν μπορούν να βρουν τρόπονα τις προμηθευτούν. Επίσης, το Φεστι-βάλ απαγορεύεται να πληρώνει τη φιλο-ξενία καλλιτεχνών και συνεργείων, μεαποτέλεσμα τεράστια αναστάτωση τωνοικονομικών υπηρεσιών του, που ανα-γκάζονται τα συγκεκριμένα έξοδα να ταπερνούν στις αμοιβές των συντελεστώντων παραστάσεων, με επιπλέον επιβα-ρύνσεις για ΦΠΑ και εφορία.

Η γραφειοκρατία έπληξε και την προ-πώληση, που ξεκίνησε με αποδείξεις,

γιατί δεν είχαν προλάβει να εκδοθούνεισιτήρια, αφού χρειάζονταν πρώτα ναγίνουν χρονοβόροι διαγωνισμοί. Γιακάθε δαπάνη χρειάζεται σύμβαση πουεκ των προτέρων έγκριση από την πε-ριφέρεια και τον επίτροπο και αν δενέχουν ολοκληρωθεί στο τέλος μπορεί οισυνεργάτες και οι ομάδες χορού να μηνμπορούν να πληρωθούν. Όπως κατα-λαβαίνει κανείς, τέτοιες χρονοβόρες

διαδικασίες στο όνομα του δημοσιονο-μικού ελέγχου μπορούν να δημιουργή-σουν τεράστιες δυσχέρειες στην ουσία.Το Φεστιβάλ Καλαμάτας είχε χτίσει ένανμηχανισμό με ανθρώπους που γνώρι-ζαν το αντικείμενο, μηχανισμό που τοπιθανότερο είναι ότι δεν θα μπορεί φέ-τος να συμβάλλει στη διεκπεραίωσητων προβλημάτων, αφού δεν είναι εύ-κολο να υπογραφούν νέες συμβάσεις

με τα πρόσωπα που τον απάρτιζαν.Όσοι ξέρουν λένε πως όλα αυτά φορ-τώνουν με επιπλέον δουλειές τη διευ-θύντρια που, πλέον, όλα περνούν απότο χέρι της: καλλιτεχνικά, οικονομικά,διοικητικά, οργανωτικά.

Μέγαρο Χορού Καλαμάτας: Μια απότις βασικές υποδομές του Φεστιβάλ Κα-λαμάτας είναι το Μέγαρο Χορού. Έχειξεκινήσει πριν από 17 χρόνια μαζί με τοΦεστιβάλ –ήταν ιδέα του τότε υπουρ-γού Πολιτισμού Θάνου Μικρούτσικου.Στην πορεία, και ενώ η κατασκευή τουπροχωρούσε, πέρασε από το νου δια-φόρων να χρησιμοποιηθεί και για άλλεςδραστηριότητες, που προφανώς θα αλ-λοίωναν τους αρχικούς σχεδιασμούςαλλά και θα έβαζαν από την πίσω πόρτασωματεία και φορείς της αυτοδιοίκησηςπου ελάχιστη σχέση έχουν με τη δου-λειά του φεστιβάλ, το επίπεδο, την εκ-παιδευτική σημασία του και τους εν γέ-νει στόχους του. Σήμερα, και αφού ήδηφιλοξενήθηκε μια έκθεση τοπικών φω-τογράφων με εικόνες από γάμους (!), ταπράγματα μοιάζουν να επανέρχονταιστον αρχικό σχεδιασμό. Το Μέγαρο πρέ-πει να λειτουργήσει με κεντρικό άξονατο χορό, να μπορεί να φιλοξενήσει καιάλλες εκδηλώσεις με μόνο κριτήριο τιςυψηλές προδιαγραφές τους και τελικόςστόχος να είναι η ποιοτική αναβάθμισητης πόλης. Αυτή τη στιγμή, η α’ φάσητου έργου που περιλαμβάνει το κυρίωςθέατρο είναι σχεδόν ολοκληρωμένη,απομένει ένα πολύ μικρό κομμάτι πουθα ολοκληρωθεί μόλις εκταμιευθεί η τε-λευταία δόση του έργου. Η β’ φάση πε-ριλαμβάνει τα στούντιο και τους βοηθη-τικούς χώρους, αλλά δεν έχει ενταχθείακόμα σε κάποιο πρόγραμμα, ώστε ναξεκινήσει η χρηματοδότησή του. Μόλιςολοκληρωθεί, όμως, το κυρίως θέατρο,το Μέγαρο θα τεθεί σε λειτουργία. Μεί-ζον θέμα είναι η διοίκησή του. Ο δήμοςΚαλαμάτας καταλαβαίνει ότι δεν είναι σεθέση να το αναλάβει και ο δήμαρχος δη-λώνει και δημοσίως ότι δεν θέλει τη δι-οίκησή του. Το ΥΠΠΟΤ προσπαθεί ναβρει μια λύση που θα εξυπηρετεί τουςστόχους της ίδρυσής του. s

Αναλυτικά, το πλήρες πρόγραμμα του Φε-στιβάλ Καλαμάτας στις σελ. 56-59.

Φ ε σ τ ι β ά λ Χ ο ρ ο ύ κ α λ α μ ά τ α ς

μια όαση στα νύχια της γραφειοκρατίαςΤο Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας ξεχώρισε από την αρχή. Δεν ήταν απλώς ακόμα ένα «φεστιβάλ Μπρεχτ» γιατην ελληνική επαρχία (κατά την προσφυή γελοιογραφία του ΚΥΡ) ούτε μια επιδερμική απόπειρα να φτιαχτείμια όαση κουλτουριάρηδων σε ένα άνυδρο τοπίο, την οποία για ένα διάστημα θα επισκέπτονται οι φίλοι απ’την Αθήνα, ώσπου κάποιοι να κουραστούν – οι επισκέπτες ή οι οικοδεσπότες.

Από την Έλια Αποστολοπούλου

T

[14 IουΛίου 2011] #26 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 9ΣXOΛIA

ονε WOMAN sHOWH Bίκυ Mαραγκοπούλου. Δεκαεπτά χρόνια στα ηνία τουΦεστιβάλ Καλαμάτας, συνεχίζει να πορεύεταιυπερβαίνοντας συνεχώς δυσκολίες. Φέτος, λόγωγραφειοκρατικών κωλυμάτων, είναι και καλλιτεχνικήδιευθύντρια, και λογίστρια, και διαχειρίστρια, καιοργανωτική γραμματέας. Κουράγιο.

© B

ίκυ

Γεω

ργοπ

ούλο

υ

AνΑΛυΣη10 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #26 [14 ΙουΛίου 2011]

χει παρατηρήσει κανείς ότιη μουσική απελευθερώνειτο πνεύμα; ότι δίνει φτεράστη σκέψη; ότι γίνεται κα-νείς περισσότερο φιλόσο-φος όσο περισσότερο γίνε-ται μουσικός; έγραφε ο

Νίτσε το 1888, σχολιάζοντας την περί-πτωση Μπιζέ1. Η ρήση αυτή ισχύει μεελάχιστες τροποποιήσεις και αντιστρο-φές και για τη Mαγκί Mαρέν σήμερα. Ησχέση της με τη φιλοσοφία, εν προκει-μένω τον Βάλτερ Μπένγιαμιν (και στοMayB τη λογοτεχνία: τον Μπέκετ) τηνκάνει να γίνεται καλύτερη και γονιμό-τερη στη τέχνη του χοροθεάτρου, πα-ρότι τα μέσα που μετέρχονται η τέχνηκαι η φιλοσοφία είναι τελείως διαφορε-τικά. Μπορεί μεν η φιλοσοφία να επιδί-δεται στην επινόηση εννοιών, ενώ η τέ-

χνη του χοροθεάτρου στην κατασκευήσχημάτων εμπειρίας του χώρου και τουχρόνου καθώς και στη δοκιμασία και-νοφανών παθημάτων, όμως οι παρεμ-βολές μεταξύ τους είναι εξίσου δυνατέςόσο και επιθυμητές. Άλλωστε, για τονανθρώπινο εγκέφαλο, οι διακρίσεις με-ταξύ φιλοσοφίας, επιστήμης, τεχνολο-γίας και τέχνης είναι εντελώς αδιάφο-ρες, όπως και για έναν ηλεκτρονικόυπολογιστή δεν υπάρχουν διακρίσειςμεταξύ ακουστικών και οπτικών δεδο-μένων, παρά μόνον η λογική άλγεβρατων 0 και 1 που σε λειτουργικό επίπεδοαντιστοιχούν σε ηλεκτρικές συνάψειςκαι διακοπές συνάψεων. Εντός αυτής της ζώνης απροσδιοριστίαςκαι αδιακριτότητας (Ντελέζ), στο «με-ταξύ» των διαφόρων εκφραστικών μέ-σων, έρχεται λοιπόν η Μαγκί Μαρέν να

αναπτύξει την καλλιτεχνική της δράση,δημιουργώντας πολλαπλότητες πουσυνδέουν αναδραστικά τις έννοιες καιτις λειτουργίες με τα αισθήματα και ταπαθήματα, την ανόργανη τεχνολογία(των μαγνητοφώνων) και τον νεκρό κό-σμο των αντικειμένων (τραπέζια, υφά-σματα) με το οργανικό σώμα των χο-ρευτών. Η οργανική αυτή σύνθεση, ήμάλλον η κατασκευή νέων «οργάνων»στο χώρο της τέχνης, είναι ίσως μια απότις κρυφές πτυχές της φόρμουλας πουθα επιχειρήσουμε να φωτίσουμε στησυνέχεια.

***

Τι διάβασε λοιπόν η Μαγκί Μαρέν στονφιλόσοφο και ιστορικό νέων μορφώναντίληψης Βάλτερ Μπένγιαμιν και πώςμετέγραψε τις φιλοσοφικές του έννοιες

σε σκηνική δράση; Τι ακριβώς σημαίνειη γλωσσική φόρμουλα «να οργανώ-σουμε τον πεσιμισμό», η οποία έγινε κα-τανοητή περισσότερο σαν πολιτικό σύν-θημα παρά σαν αισθητικό αίτημα. Ηρήση αυτή του Μπένγιαμιν βρίσκεταισε κείμενό του για τον σουρεαλισμό(1929) και τη δανείζεται από τον Γάλλοσυγγραφέα Naville, ο οποίος διερωτάταιγια τις προϋποθέσεις της κομμουνιστι-κής επανάστασης από τη σκοπιά τωντότε διανοούμενων. Στο εγκώμιο τουσουρεαλισμού, το ζητούμενο για τονΜπένγιαμιν είναι η πολιτικο-επαναστα-τική εκμετάλλευση της ναρκωτικής μέ-θης, του ονείρου και της τεχνικής γιατην υπέρβαση του αστικού υποκειμέ-νου και της αισθητικής του. Στο πλαίσιοαυτό

οργάνωση της απαισιοδοξίας δεν ση-μαίνει τίποτε άλλο από τον εξοστρα-κισμό της ηθικολογικής μεταφοράςαπό την πολιτική και την ανακάλυψηενός καθαρού εικονο-χώρου εντόςτου πολιτικού χώρου.

Ας τα πάρουμε με τη σειρά. Τι εννοείεδώ ο Μπένγιαμιν κατ’ αρχάς με τον όρο«ηθικολογική μεταφορά»; Ουδόλως τυ-χαία, οι ηθικολογικές κατηγορίες τιςοποίες ο Μπένγιαμιν επιθυμεί να υπερ-βεί στον χώρο της πολιτικής δράσης δενείναι άλλες από τις ήδη γνωστές ακόμηκαι σήμερα έννοιες της ελευθερίας, τουευρωπαϊκού ανθρωπισμού και της συ-νεν νόησης; Στην περίπτωση του Μπέν-γιαμιν, οργάνωση του πεσιμισμού ση-μαίνει την αποδιοργάνωση των ψευδο-ηθικών κατηγοριών που εισβάλλουνστον πολιτικό χώρο. Έτσι το αίτημα ενόςηρωικού πεσιμισμού ή ενός «ενεργητι-κού μηδενισμού», όπως θα έλεγε ο Νί-τσε, είναι η οργανωμένη «δυσπιστία στημοίρα της ελευθερίας, δυσπιστία για τητύχη της ευρωπαϊκής ανθρωπότητας καιπρο πάντων δυσπιστία, δυσπιστία και δυ-σπιστία σε κάθε μορφή συναίνεσης/ συ-νεννόησης: μεταξύ των τάξεων, των λαών,των μεμονωμένων ατόμων». Η Μαγκί Μα-

E

BIA...Σκηνή από το Salves της Μαγκί Μαρέν,που παρουσιάστηκε στην Πειριώς 260το διάστημα 27-29 Ιουνίου. ©

Did

ier G

rapp

e

Για ορισμένα φιλοσοφικά μοτίβα στο Salves της Μαγκί Μαρέν: ο εικονο-χώρος ως σωματικός χώρος

Πώς η μαγκί μαρέν «οργανώνει τον πεσιμισμό» Σε μια εποχή όπου το ζητούμενο είναι ο καλλιτεχνικός πειραματισμός για την κατασκευή νέων μορφών ζωήςκαι όπου οι δυνατότητες είναι πιο σημαντικές από τις «πραγματικότητες», οι ουτοπικές χειρονομίες του χορο-θεάτρου της Μαγκί Μαρέν χαράσσουν γραμμές φυγής στον σχεδόν ολοκληρωτικά εγχάρακτο πολιτικο-οικο-νομικό χώρο της καθημερινότητας.

Από τον Διονύση Καββαθά

ΑνΑΛυΣη [14 IουΛίου 2011] #26 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 11

ρέν, διαβάζοντας αυτές τις γραμμές στοδοκίμιο του Μπένγιαμιν, πήρε το μά-θημά της και το μετέτρεψε σε σκηνικόπάθημα. Η «μεγάλη υποψία» του Νίτσεγια τα τέρατα του ανθρωπολογικούύπνου, την οποία μοιράστηκαν και οιαποδομιστές Χάιντεγκερ, Φουκό καιΝτεριντά, είναι και το ίδιον της καλλιτε-χνικής δυσπιστίας της Μαγκί Μαρέν γιατη τέχνη ως φορέα κοινωνικής «συμφι-λίωσης» ή έκφρασης πανανθρώπινωναξιών. Όσο και αν η συνεργασία και η συ-νεννόηση είναι το ζητούμενο στο έργοτης Salves, όσο και αν οι περφόρμερ τηςδείχνουν πως προσπαθούν συνεχώς ναοικοδομήσουν την εμπιστοσύνη και τησυνεννόηση μεταξύ τους, η προετοιμα-σία του μεγάλου τραπεζιού (μυστικό δεί-πνο;) στο φινάλε του έργου καταλήγειστη ρήξη κάθε συναίνεσης και συνεν-νόησης, σ’ έναν αμείλικτο αγώνα όλωνεναντίον όλων που έχει ως συνεπακό-λουθο τον εξοστρακισμό των ηθικολο-γικών μεταφορών από την τέχνη. Τοαποτέλεσμα είναι η σώρευση «ερειπίωνεπί ερειπίων», τα οποία φαίνεται να πε-ριβάλλουν τον θεατή όπως στην μπα-ρόκ αλληγορία του William Hogarth, TheBathos (1764). Και αν σε τούτο το μεγα-λειώδες έργο υφίσταται μια ειρωνείαόσον αφορά τις αξίες αυτού του κόσμου,οι οποίες καταρρέουν η μία μετά τηνάλλη μέσα στην σαρωτική προέλασητου χρόνου, έτσι και στο Salves όλα ταυψηλά σύμβολα της τέχνης αναδει-κνύονται σε θνητά πράγματα που προ-ξενούν το γέλιο. Ένα γέλιο που ακυρώνειόλες τις πολιτικές μας ψευδαισθήσεις,αλλά κυρίως όλες τις καλλιτεχνικές μαςπροσδοκίες και συνήθειες.

Με το δεύτερο σκέλος όμως της υπόανάλυση πρότασης περί «οργάνωσηςτου πεσιμισμού» εισερχόμαστε στον πυ-ρήνα του καλλιτεχνικού διακυβεύματοςτης Μαγκί Μαρέν. Τι σημαίνει η «ανακά-λυψη ενός καθαρού εικονο-χώρου»; Ηπρώτη επισήμανση του Μπένγιαμιν είναισίγουρα αυτή που κινητοποίησε τα μέ-γιστα τη χορογράφο Μαγκί Μαρέν: «αυ-τός ο εικονο-χώρος δεν δύναται να χαρ-τογραφεί σε καμία περίπτωση μέσωενατένισης». Ας μας επιτραπεί εδώ νααφήσουμε κατά μέρος τις πολιτικές ανα-φορές της έννοιας του εικονο-χώρου καινα εστιάσουμε στις καθαρά αισθητικέςκαι αισθητηριακές διαστάσεις του. Αυτόπου απομένει ως «υπόλοιπο», γράφει οΜπένγιαμιν, μετά τον διονυσιακό διαμε-λισμό του αστικού υποκειμένου/καλλι-τέχνη αφενός σε δημιούργημα της φύ-σης και αφετέρου σε πολιτικό συλλογικόσώμα, είναι ένας εικονο-χώρος που χα-ρακτηριστικό του είναι η υλικότητα, η«σωματικότητα». Το γεγονός αυτό δη-λώνει ότι οι ενατενιστικές προοπτικές

της οπτικής αίσθησης απωθούνται χάρινμιας νέας αίσθησης που ο Μπένγιαμινθα ονομάσει αργότερα «απτική πρό-σληψη». Η εικόνα, παύει πλέον να είναιαντικείμενο ενατένισης και εισβάλλει βί-αια στον παραλήπτη της, καταργώνταςτην «αισθητική» απόσταση που παρα-δοσιακά τους χώριζε.

Ο Μπένγιαμιν έχει βέβαια κατά νου τηνκινηματογραφική εικόνα όταν κάνει λόγογια την απτικότητα του νέου εικονο-χώ-ρου. Πρόκειται για «εναλλαγή των χώρωνκαι των οπτικών γωνιών, που εισδύουνστον θεατή σαν ωστικά κύματα», γεγο-νός που εμποδίζει την καθήλωση της ει-κόνας από την πλευρά του παρατηρητή.Ο θεατής μιας τέτοιας σεκάνς από εικό-νες-δράσεις ανταποκρίνεται μέσω μιας«διεσπαρμένης προσοχής», αδυνατώνταςνα συνθέσει το αντικείμενο της πρόσλη-ψής του ή να παραδοθεί ανενόχλητα σεσυνειρμούς σκέψεων. Ακριβώς με έναντέτοιο εικονο-χώρο βρισκόμαστε όμωςαντιμέτωποι και στο Salves, το οποίο φαί-νεται να έχει υιοθετήσει τις νέες τεχνικέςτης όρασης και της προσοχής που εν τωμεταξύ έχουν επιβληθεί από τα νέα τε-χνικά μέσα. Τα αλλεπάλληλα σοκ, πουπροκαλούν οι συνεχείς μεταβολές τουοπτικο-ακουστικού αυτού θεάματος,απαιτούν από τον παραλήπτη τους «τε-ταμένη πνευματική εγρήγορση» και όχιαισθητικές κρίσεις για τις οποίες δεν έχει–ούτως ή άλλως– κανέναν χρόνο πλέον.

***

Παραβιάζουμε ανοιχτές θύρες, αν υπο-στηρίξουμε ότι εν τέλει το χοροθέατροτης Μαγκί Μαρέν μας προσφέρει μια

αρχαιολογία μορφών ζωής; Χειρονομία,κίνηση και χώρος καθίστανται εδώ στοι-χεία μιας νέας αισθητικής υπέρβασηςτων ορίων, η οποία υπονομεύει τον προ-κατασκευασμένο κόσμο των εικόνωνμας, προτείνοντας μη-γραμμικά μο-ντέλα αντίληψης. Ιδιαίτερα το στοιχείομιας μη-λειτουργικής χρήσης του σώ-ματος μας, που χαρακτηρίζει το χορο-θέατρό της, μπορεί να ερμηνευτεί ωςμορφή αντίστασης έναντι μιας ωφεμιλι-στικής, και άρα, περιορισμένης οικονο-μίας που κυριαρχεί στις καθημερινέςμορφές της ζωής μας.

Η κριτική που ασκείται από το χορο-θέατρο της Μαγκί Μαρέν στο πειθαρ-χημένο και λειτουργικά καθορισμένοσώμα μας δεν μας οδηγεί σε έναν απλό«απελευθερωτικό» λόγο και σε μια επα-ναστατική πρακτική που θεωρεί ότι θαβρει κάτω από το πειθαρχημένο σώμαμας την αυθεντική ανθρώπινη φύση(κατά το αναρχικό: «κάτω από τηνάσφαλτο είναι η παραλία»), όπως πίστε-ψαν οι πρωτοπορίες της δεκαετίας του’20 του περασμένου αιώνα. Αντ’ αυτού,το σώμα παρουσιάζεται στο Salves ωςπεδίο μάχης διαφόρων πολιτισμικών λό-γων, πρακτικών και μορφών ζωής, εντόςτου οποίου η προσαρμογή στον κανόνακαι η αντίσταση είναι αλληλένδετες.Έτσι η αναζήτηση και η έλλειψη προσα-νατολισμού γίνονται θεματικές της ίδιαςτης περφόρμανς. Α-τοπικοί, μη-γραμμι-κοί χώροι και χρόνοι, διακοπτόμενες καιεπαναλαμβανόμενες σεκάνς, απεδαφι-κοποιημένοι ήχοι που ακούγονται μέσααπό τα μαγνητόφωνα, παρελαύνονταπαραθέματα από την ιστορία της τέ-

χνης: όλα αυτά μας προτείνουν σχήματαμιας αντίληψης που δεν υπακούει σεπροκαθορισμένους αισθητικούς κανό-νες παρά μόνο στο αίτημα της διαρκούςμεταβολής. Το Salves δεν είναι «παρά-σταση»· είναι ένα «ξέσπασμα» του χώ-ρου και του χρόνου αλλά και οργάνωσητων θραυσμάτων τους: μια γιορτή για τιςαισθήσεις.

Βέβαια, η δυσπιστία απέναντι στις ου-τοπίες της «συναίνεσης» και της «συμ-φιλιωμένης» κοινότητας δεν σημαίνει καιολοκληρωτική παραίτηση από μεμονω-μένες ουτοπικές χειρονομίες. Σε μια πο-λιτιστική κατάσταση όπου απαιτείταιάμεση δράση την ίδια στιγμή που καθί-σταται αδύνατο να θεμελιώσει κανείς τιςπράξεις του σε κάποια μεταφυσική αρχή,σε μια εποχή όπου το ζητούμενο είναι οκαλλιτεχνικός πειραματισμός για την κα-τασκευή νέων μορφών ζωής και όπουοι δυνατότητες είναι πιο σημαντικές απότις «πραγματικότητες», οι ουτοπικές χει-ρονομίες του χοροθεάτρου της ΜαγκίΜαρέν χαράσσουν γραμμές φυγής στονσχεδόν ολοκληρωτικά εγχάρακτο πολι-τικο-οικονομικό χώρο της καθημερινό-τητας. Το ζητούμενο δεν είναι η λύ-τρωση, όπως έλεγε ο Κάφκα, αλλά μιαέξοδος, μια γραμμή φυγής… s

Ο Διονύσης Καββαθάς είναι επίκουροςκαθηγητής φιλοσοφίας στο Πάντειο

Πανεπιστήμιο.

1 Ο Νίτσε τα είχε βάλει με τον Βάγκνερ καιεπικαλούνταν τον Μπιζέ ως μουσικό που τουελάφρυνε τη διάθεσή του.

κΑτΑΣτροΦηWilliam Hogarth (1697-1764), The

Bathos, λιθογραφία. Το τελευταίο έργοτου καλλιτέχνη, που εκδόθηκε όσο

αυτός ήταν εν ζωή, αναπαριστά ένανκόσμο ερειπίων, αποτέλεσμα μιαςσύγκρουσης όλων εναντίον όλων.

Α μ α λ ί α μ ο υ τ ο ύ σ η

μέσα στη μήδεια έχει πολύ σκοτάδι“

“

Είναι η δεύτερη φορά που ανεβάζει Μήδεια - και θυμάται την πρώτη της φορά με νοσταλγία, τότε ακόμαήταν νεόφερτη στην περιπέτεια του θεάτρου, συνεργαζόταν με τον Μιχαήλ Μαρμαρινό, είχε πολύρομαντισμό και πολύ πάθος. Έχασε το ρομαντισμό και το πάθος με τα χρόνια; θα αναρωτηθείτε. Προφανώς όχι. Αλλά η εμπειρία είναι πάντα μια παράμετρος που κάνει τη ματιά σου αναθεωρητική, πουτιθασσεύει τον αυθορμητισμό. Και βοηθάει στην εμβάθυνση. Η Αμαλία Μουτούση μιλάει για τηναναμέτρησή της με το ρόλο μιας παιδοκτόνου που, προφανώς, δεν είναι ο πρωταγωνιστικός δρόμος σε έναοικογενειακό δράμα αλλά ένα ταξίδι στα σκοτεινά βάθη της συνείδησης. Και αναγγέλλει ένα διάλειμμα απότο θέατρο, για μια κινηματογραφική ταινία...

Από τη Νίκη Ορφανού Φωτογραφία: Bίκυ Γεωργοπούλου

ι αρρώστιες της ψυχής,οι ανθρώπινες λύπες κιόχι οι χαρές είναι τουλικό και ο σκοπός τηςτέχνης, μας λέει ο Ευρι-πίδης στη Μήδεια, τη

σκοτεινότερη ίσως τραγωδία που μαςκληροδότησε ο αρχαίος κόσμος. Μετάαπό είκοσι χρόνια από την πρώτη τηςτριβή με το ρόλο, η Αμαλία Μουτούσημπαίνει και πάλι στο πετσί της Μήδειας,στην παραγωγή που θα δούμε σε λίγεςμέρες στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύ-ρου, και ακολουθεί την ηρωίδα στην πο-ρεία της προς το απόλυτο σκοτάδι, τοθάνατο – αλλά και το πιο εκτυφλωτικόφως. «Δεν νομίζω ότι αυτό που ενδια-φέρει τόσο τον Ευριπίδη είναι η Μήδεια-παιδοκτόνος, όσο η ίδια η κατάδυση τηςΜήδειας στο σκοτάδι, ο δικός της θά-νατος», επισημαίνει η ίδια.Τη συναντώ στο σπίτι της. Στο τραπέζιείναι ακουμπισμένα κείμενα και σημει-ώσεις πάνω στη Μήδεια. Πριν βουτή-ξουμε στα βαθιά, μιλάμε για τις προη-γούμενες δουλειές της δίπλα σεδιάσημους ξένους σκηνοθέτες: για τουςΠέρσες που έκανε με τον Ντίμιτερ Γκό-τσεφ και για τον Κλήρο του μεσημεριούπου σκηνοθέτησε στο Εθνικό Θέατρο οΓιόσι Βίλερ. Στο όνομα του τελευταίου, ηΑμαλία Μουτούση χαμογελά πλατιά:

«Αν μπορούσα να δουλεύω μόνιμα μαζίτου, θα το έκανα με πολύ μεγάλη ευχα-ρίστηση!» Κι έτσι ξεκινάμε τη συνέ-ντευξη απ’ αυτό...

Πρόσφατα, ο Μορίς Ντιροζιέ του Θε-άτρου του Ήλιου μου είπε ότι «γίνεσαιηθοποιός όταν βρίσκεις τον σκηνο-θέτη σου». Συμφωνείτε μ’ αυτή τηνάποψη;Αυτό μπορεί να το πει ο ηθοποιός πουέχει βρει τον σκηνοθέτη του. Υπάρχουνπολλοί που δεν τον έχουν βρει ακόμα,αλλά εφευρίσκουν κι αυτοί ένα τρόπονα είναι ηθοποιοί. Ωστόσο, ξέρω καλάότι όταν βρίσκεις τον σκηνοθέτη με τονοποίο μπορείς να λειτουργήσεις πραγ-ματικά, βρίσκεις τον εαυτό σου. Γιατί οσκηνοθέτης, στην ιδανική του εκδοχή,είναι αυτός που σου ανοίγει χώρο, πουσε στηρίζει στην προσπάθειά σου ναεξερευνήσεις περιοχές μέσα σου – κάτιπου δεν μπορείς να κάνεις από μόνοςσου. Χωρίς αυτόν, επιστρέφεις πάντα σ’έναν εαυτό που σου είναι γνωστός, πουέχει να κάνει με τα αντανακλαστικά σου.Για να μεγαλώσεις ως καλλιτέχνης,όμως, χρειάζεσαι αυτό το χώρο κι αυτήτη στήριξη. Όταν δεν υπάρχουν τέτοιεςευτυχείς συναντήσεις, οι ηθοποιοί αγω-νίζονται να το επιτύχουν μόνοι τους, με

δικές τους δυνάμεις. Αλλά είναι κάτιπάρα πολύ δύσκολο, γιατί ούτως ή άλ-λως το υλικό που έχουμε να παλέψουμεπάντα αντιστέκεται. Κάθε υλικό, όχιμόνο το αρχαίο δράμα. Ίσως να είναιακόμα δυσκολότερο με το αρχαίοδράμα, γιατί έχουμε να κάνουμε με ποι-ητικό λόγο. Εδώ νιώθεις την αντίστασητου ίδιου του σώματος. Πας να μιλήσεις,να πεις αυτά τα λόγια, κι επειδή αυτάπρέπει να περάσουν μέσα απ’ το σώμα,το σώμα αντιστέκεται. Δεν μπορεί ναεκφράσει άφοβα έννοιες χωρίς να επεμ-βαίνει. Η γνώμη σου επεμβαίνει, οι σκέ-ψεις σου μπαίνουν στη μέση... Με τηΜήδεια, μ’ απασχολεί το πώς θα μπο-ρούσε να προσεγγιστεί αυτή η ηρωίδαόχι σαν αποτέλεσμα, αλλά σαν δια-δρομή. Πώς θα μπορούσε να προσεγγι-στεί μέσα από έναν πολύ βαθύ ενθου-σιασμό. Χωρίς να φοβηθείς τη βουτιάπρος τα κάτω. Αντιδράς μέσα σου, σκέ-φτεσαι: εκεί μέσα υπάρχει πολύ σκοτάδι,υπάρχει φόβος, υπάρχει φρίκη... Πώςμπορείς λοιπόν αυτό το πράγμα να τοαντιμετωπίσεις, να μπεις σ’ αυτό παι-δικά, άφοβα – ή, όπως θα λέγαμε στηδική μας γλώσσα, απενοχοποιημένα;

Φοβάσθε μήπως ανακαλύψετε πράγ-ματα για τον εαυτό σας που σας τρο-μάζουν;

Ναι, πολύ. Συνήθως έχουμε μεγαλύτερηευκολία να μιλάμε γι’ αυτά τα πράγματα,παρά να κατοικούμε μέσα τους. Μιλάμεγια τον πόνο, ή για μια μάνα που σκο-τώνει τα παιδιά της. Ο λόγος αυτά ταπράγματα τα μαλακώνει, κι έτσι, χωρίςνα το καταλαβαίνουμε, τα ωραιοποι-ούμε για να τα αντέξουμε. Η Μήδεια δενσφάζει τα παιδιά της, τα «θυσιάζει». Πρέ-πει, όμως, αν θέλεις να είσαι ειλικρινής μ’αυτό το υλικό, να επιτρέψεις στον εαυτόσου να τρομάξει. Πρέπει να το αφήσειςνα συμβεί. Και το ιδανικό θα ήταν να μι-λήσεις για τον τρόμο τον ίδιο, κι όχι γιασένα και για το πώς είσαι εσύ όταν τρο-μάζεις. Να κάνεις τον θεατή να δει τονίδιο τον πόνο να περπατάει, κι όχι τονάνθρωπο που πονάει. Δεν νομίζω ότικάνει οικογενειακό δράμα ο Ευριπίδης·μιλάει για πολύ πιο ουσιαστικά πράγ-ματα. Βέβαια, αυτό που περιέγραψα δενείναι εύκολο να το κάνει ένας ηθοποιός.Θέλει πάρα πολλή δουλειά και συνθήκεςεργασίας όχι συγκυριακές, όπου ενώνο-νται κάποιοι άνθρωποι για να κάνουνμια παράσταση σε τρεις μήνες και μετάδεν θα ξαναβρεθούν. Απ’ την αρχή ξέ-ρεις τι μπορείς να περιμένεις απ’ αυτό.

Είναι η δεύτερη φορά που ερμηνεύ-ετε το ρόλο αυτό. Τι θυμάστε απόεκείνη την πρώτη εμπειρία;

12 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #26 [14 ΙουΛίου 2011] ΘεΑτρο

Ο

«εΧΩ ΑνΑΓκη τη ΔουΛεΙΑ»«Συνήθως, καταναλώνουμε περισσότερα απ’ όσα παράγουμε και μόνο στο θέατρο είμαστε υπερπαραγωγικοί», η ΑμαλίαΜουτούση αποφεύγει να μιλάει άμεσα για τη συγκυρία – αλλά,έστω και εμμέσως, είναι διακριτικά κριτική.

ΜήδειαΑντώνης Αντύπας

ΘEATPO14 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #26 [14 ΙουΛίου 2011]

Έχουν περάσει είκοσι χρόνια από τότε.Ήταν με τον Μιχαήλ Μαρμαρινό, ήμα-σταν μαζί τα πρώτα δεκαπέντε ή είκοσιχρόνια της θεατρικής μου διαδρομής.Η Μήδεια ήταν μια πρωτόγνωρη εμπει-ρία για μένα, ο πρώτος μου ρόλος στοαρχαίο δράμα. Ήμουν πολύ νέα και, απ’ό,τι θυμάμαι, πολύ ανοιχτή, πολύ αγνή,όπως είσαι συνήθως σ’ αυτή την ηλικία.Αυτός ο ρόλος υπήρξε καθοριστικός γιαμένα, άνοιξε ένα χώρο μέσα μου. Όλ’αυτά τα χρόνια που δουλεύω στο θέα-τρο, αλλά και εκτός του θεάτρου, αγω-νίζομαι –ακόμα και όταν δεν το συνει-δητοποιώ– να μην κλείσει αυτός οχώρος. Επίσης, εκείνη η εμπειρία ήτανκαθοριστική γιατί τότε κατάλαβα τι ση-μαίνει να μιλήσεις τον ποιητικό λόγο καινα συμμετέχει σ’ αυτό κάθε μέλος τουσώματός σου, να νιώθει όλο το σώμασου τον κάματο, όπως συμβαίνει μετους αθλητές...

Είναι, κατά τη γνώμη σας, η μανία τηςεκδίκησης που κάνει τη Μήδεια νασκοτώσει τα παιδιά της; Ή κάτι άλλο;Είναι η εμμονή με το απόλυτο. Με τονθάνατο. Λέει κάπου ο Χάινερ Μίλερ στηδική του Μήδεια μια φράση που μουάρεσε πολύ –εκείνη η παράσταση μετον Μαρμαρινό που ανέφερα είχε δι-πλές Μήδειες: εγώ έπαιζα τη Μήδεια τουΕυριπίδη και η Αλέκα Κατσέλη τη Μή-δεια του Μίλερ– «Αν ξέρατε από ζωή, θαγλείφατε το χέρι που σας χαρίζει θά-νατο», λέει η ηρωίδα την ώρα που σφά-ζει τα παιδιά της. Είναι ηττημένη, δενέχει τίποτα. Έχει κόψει τις γέφυρες μεό,τι ήταν δικό της, ακολουθώντας τοναπόλυτο έρωτα. Κι αφού ερωτεύεταιαπόλυτα, πρέπει και να μισήσει από-λυτα. Είναι η άλλη όψη του ίδιου νομί-σματος.

Στο τέλος του έργου βλέπουμε τηνανάληψη της Μήδειας στον ουρανό.Υπάρχει, πιστεύετε, άσυλο ή σωτη-ρία γι’ αυτόν που διαπράττει έγκλημα;Μ’ αρέσει πολύ αυτή η ερώτηση, ίσωςγιατί είναι δύσκολο ν’ απαντηθεί. Ηανάληψη της Μήδειας έχει απασχολή-σει όλους τους σχολιαστές της τραγω-δίας, από τον Αριστοτέλη μέχρι τουςσύγχρονούς μας. Ερμηνεύουν την ανά-ληψη ως σωτηρία και φαντάζονται ότιίσως να έπρεπε να γίνει αυτό τοέγκλημα... Εγώ καταλαβαίνω την ανά-ληψη ως θάνατο. Μπορεί η Μήδεια ναμην πεθαίνει βιολογικά, αλλά πεθαίνει– και νομίζω ότι γι’ αυτό το θάνατο, τον«εν ζωή», μιλάει αυτό το έργο. Μιλάειγια το θάνατο πριν το θάνατο. Όχι πωςδεν έχουμε εδώ μπόλικους βιολογικούςθανάτους, και μάλιστα βίαιους. Είναιόμως περισσότερο απ’ όλα ο θάνατοςτης ίδιας της Μήδειας που απασχολείτον συγγραφέα. Γιατί η Μήδεια είχευπάρξει δολοφόνος και πριν σφαγιά-σει τα παιδιά της. Είχε κόψει κομματά-κια τον αδελφό της, έχει κοροϊδέψει τιςκόρες του Πελία για να ψήσουν τον πα-τέρα τους και άλλα πολλά. Είχε κυριο-λεκτικά πατήσει επί πτωμάτων γι’ αυτόντον έρωτα, για να μπορέσει ο Ιάσων ναφτάσει στις «ύψιστες σφαίρες τηςζωής», και γι’ αυτό και γίνεται μετά τι-μωρός του. Ο Ευριπίδης τη βάζει να ξε-ριζώνει σιγά σιγά τη ζωή της, κατα-στρέφοντας οτιδήποτε τη δένει με τηζωή. Για να ξαναγεννηθεί, πρέπειπρώτα να πεθάνει, να φτάσει δηλαδήστον πάτο, να χάσει τα πάντα. Μόνοτότε θα βρει το φως.

Αυτό το φως μας φέρνει στο νου σύγ-χρονα κείμενα, όπως αυτά της ΣάραΚέιν, ή το Ρομπέρτο Τσούκο του Κολ-τές...Ναι, οπωσδήποτε. Το απόλυτο σκοτάδι,και μετά το φως. Πάει ο νους σου σεπολλά πράγματα... Στη γυναίκα που δίνειζωή η οποία όμως ξεριζώνεται απόμέσα της, ή ακόμα και σ’ αυτόν τον κύ-κλο αίματος που έχει η γυναίκα... Μπο-ρείς να σκεφτείς πολλά αν δεν σου φτά-νει αυτό το «η Μήδεια παιδοκτόνος»,που εμένα δεν μου λέει τίποτα.

Πιστεύετε ότι έχετε επιρροές απόεκείνη την πρώτη δουλειά στη Μή-δεια και στην τωρινή παραγωγή;Δεν ξέρω. Αναρωτιέμαι και εγώ γι’ αυτό.Νομίζω ότι φέρω μέσα μου αυτό τοχώρο για τον οποίο σου μίλησα. Θαήταν πολύ ωραίο αν έβγαινε αυτό στηνερμηνεία μου. Θα το ήθελα πάρα πολύ.Δεν ξέρω αν θα συμβεί. Άλλωστε, η ερ-μηνεία μου έχει να κάνει με τις συνθήκεςτης συγκεκριμένης παράστασης, μ’ αυτόπου γεννήθηκε στις πρόβες με τους συ-γκεκριμένους ανθρώπους. Ξέρω, όμως,στα σίγουρα ότι αν δεν έχω αυτό τοχώρο ανοιχτό, δεν είμαι εγώ χαρούμενη,δεν ευχαριστιέμαι. Είναι σαν να γίνονταιόλα χωρίς να περνάνε από μέσα μου,χωρίς να μ’ αγγίζουν. Νομίζω, πάντως,ότι σ’ αυτή την παραγωγή είχαμε μια

καλή συνεργασία. Είμαστε άνθρωποιαπό διαφορετικούς χώρους, από δια-φορετικές γενιές, και νομίζω ότι έγινεμια συγκινητική προσπάθεια να συγκλί-νουν οι επιθυμίες όλων μας. Αυτό έχειδώσει στην παράσταση μια δική τηςζωή. Από κει και πέρα, δεν μπορώ ν’απαντήσω με βεβαιότητα· είναι κάτι πουθα νιώσω στις παραστάσεις. Άλλωστε, ηΕπίδαυρος είναι ένας εντελώς ξεχωρι-στός χώρος, και γι’ αυτό μπορεί να τ’ αλ-λάζει όλα. Οι παραστάσεις μπορεί να μηθυμίζουν σε τίποτα αυτά που έχουν γίνειστις πρόβες. Πρέπει να βρεις τρόπο ναεπικοινωνήσεις με το χώρο, δεν μπορείςνα πας και να του φορέσεις κάτι.

Δεν σας προκαλεί άγχος αυτό; Κά-ποιοι καλλιτέχνες, μου έρχεται τώραστο μυαλό ο Ρομέο Καστελούτσι,υποστηρίζουν ότι ένας χώρος με με-γάλη ιστορία δεν σ’ αφήνει ελεύθερο,ασκεί αντιθέτως βία πάνω σου...Όχι, δεν το βλέπω έτσι. Στην Επίδαυρονιώθω ότι εκείνη την ώρα που παίζουμεπαράγεται μια ζωή πέρα απ’ τη δική μας.Νιώθω ότι μια απλή κίνηση, όπως έναχάδι στο μάγουλο, μπορεί να σταματή-σει το χρόνο. Είναι όπως τα αγάλματα –εσύ συνεχίζεις, και η κίνηση μένει στηναιωνιότητα. Κι αυτή η αίσθηση μένειμέσα μου ενώ παίζω, με συγκινεί. Δενξέρω αν το βλέπει αυτό το κοινό, αν βλέ-πει αυτά τα μικρά πράγματα που παγώ-νουν και μένουν ενώ ο δικός μας χρόνοςτρέχει. Μπορεί και όχι. Αλλά εγώ τονιώθω, κι αν μπορέσω να το έχω συ-ντροφιά μου αυτό το συναίσθημα –καιπαράλληλα να κάνω και τη δουλειάμου– θα είμαι πολύ ευχαριστημένη. Έτσικι αλλιώς, είμαι ευχαριστημένη βέβαιαπου έχω τη δυνατότητα να κάνω αυτήτη δουλειά...

Είχατε λείψει απ’ τη σκηνή για μεγάλοχρονικό διάστημα, για δυο χρόνια νο-μίζω...Ναι, με βοηθάει πολύ το να απομακρύ-νομαι κάποιες φορές. Άλλωστε, πάντα οίδιος άνθρωπος είμαι, είτε κάνω θέατροείτε δεν κάνω. Ίδιος εννοώ ως προς τιςσκέψεις μου, αυτά που με νοιάζουν,αυτά που μ’ ενδιαφέρουν... Δεν αισθά-νομαι χαμένη όταν δεν βρίσκομαι στησκηνή, ξέρω ποια είμαι. Κι έχω την ανά-γκη να απομακρύνομαι γιατί, μερικέςφορές, στο θέατρο, επειδή γίνονται όλαμε γρήγορους ρυθμούς, τελικά χάνειςτο δάσος και ασχολείσαι με το δέντρο.Γιατί έχεις ένα ρόλο, έχεις μια παρά-σταση, πρέπει να δουλέψεις, κι όλα αυτάμερικές φορές σε πνίγουν. Πρέπει ναμπορείς να βγαίνεις και να βλέπεις ταπράγματα απ’ έξω, σαν παρατηρητής.Εμένα μου κάνει πάρα πολύ καλό. Δενθα μπορούσα να κάνω κι αλλιώς, για ναπω την αλήθεια, γιατί, όταν δουλεύω, τοδόσιμο είναι ολοκληρωτικό... Μετά ο ορ-γανισμός μου έχει ανάγκη να ξεχάσει, ν’αρχίσει απ’ την αρχή, να κοιμηθεί, κι όχιμόνο κυριολεκτικά. Παραδόξως, στο θέ-ατρο οι Έλληνες καλλιτέχνες έχουν μιαυπερπαραγωγικότητα, ενώ σ’ όλα τα

άλλα μας χαρακτηρίζει η μη παραγωγι-κότητα. Κι αυτό πρέπει να μας απασχο-λεί.

Έχετε τη δυνατότητα να είστε ιδιαί-τερα επιλεκτική στις συνεργασίεςσας. Για ποιους λόγους βρίσκετε μιαπρόταση ελκυστική; Να μ’ αρέσει ο ρόλος ή να με ερεθίσειμια ιδέα που, ακόμα και αν δεν με έλκειο ρόλος, θα με βάλει σε μια διαδικασίανα σκεφτώ και ν’ ανακαλύψω πράγματα.Να νιώθω κάτι για τους συνεργάτες μου,να χαίρομαι στη σκέψη ότι θα δουλέ-ψουμε μαζί. Ίσως όμως το σημαντικό-τερο να είναι κάτι πιο διαισθητικό, ναέχει να κάνει μ’ αυτό που νιώθω ότι χρει-άζομαι τη δεδομένη στιγμή στη ζωήμου.

Μετά τη Μήδεια θα κάνω μια ταινίαγια το σινεμά με τον Ηλία Γιαννακάκη: θαπαίξω το ρόλο μιας γυναίκας, της Χαράς,η οποία απάγει ένα νεογέννητο παιδίγιατί δεν έχει δικό της. Η ταινία λέγεται Ηχαρά της Χαράς. Μετά θα ξεκουραστώ...Δεν θέλω να δεσμευτώ από τώρα σεπράγματα που είναι γι’ αργότερα, γιατίδεν ξέρω πώς θα αισθάνομαι τότε, ανθα εξακολουθώ να τα θέλω... s

InfoΑντώνης Αντύπας Μήδεια του Ευριπίδη

Η Αμαλία Μουτούση ερμηνεύει τη Μή-δεια, την ηρωίδα που, προδομένη απότον έρωτά της, οργανώνει την πιο σκληρήκαι αποτρόπαιη τιμωρία. Σκηνοθεσία:Αντώνης Αντύπας. Παίζουν ακόμα: Χρή-στος Λούλης, Άρης Λεμπεσόπουλος, Δη-μήτρης Ήμελλος, Γιάννης Νταλιάνης, Θέ-μις Πάνου, Μαρία Καλλιμάνη, Γιώργος καιΚωνσταντίνος Κοσμίδης. Χορηγός επι-κοινωνίας: Mega Channel.

Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου22-23 Ιουλίου, 21:00Εισιτήρια: 50€, 40€, 30€, 20€, 15€, 10€

Το ιδανικό θα ήταν να μιλήσεις για

τον τρόμο τον ίδιο, κι όχιγια σένα και για το πώς

είσαι εσύ όταντρομάζεις. Να κάνεις τονθεατή να δει τον ίδιο τον

πόνο να περπατάει, κι όχιτον άνθρωπο που

πονάει. Δεν νομίζω ότικάνει οικογενειακόδράμα ο Ευριπίδης·μιλάει για πολύ πιο

ουσιαστικά πράγματα

“

“

ελπίζω, μεγαλώνοντας να μη φέρομαι σαν ντίβα

Χ ρ ή σ τ ο ς Λ ο ύ λ η ς

ΜήδειαΑντώνης Αντύπας

Μ’ έναν ακόμη τραγικόρόλο επιστρέφει οΧρήστος Λούλης στοαρχαίο θέατρο τηςΕπιδαύρου: αυτή τηφορά ερμηνεύει τονΙάσονα στη Μήδεια τουΕυριπίδη, μια παραγωγήπου υπογράφεισκηνοθετικά ο ΑντώνηςΑντύπας. Ο ηθοποιός, στησυνέντευξη που μαςπαραχώρησε, μιλά γιατη πρώτη του –μάλλοντρομακτική–συνάντηση με τοκείμενο του Ευριπίδη,και επισημαίνει ότι τοθέατρο, όπως και ηθρησκεία, αφορά σε μιαμεταφυσική ανάγκη τουανθρώπου...

Από τη Νίκη Ορφανού Φωτογραφίες: Bίκυ Γεωργοπούλου

ΣημΑΣΙΑ εΧεΙ TO TAΞΙΔΙΣτην κορυφή: ο Αντώνης Αντύπας, με ταυπόλοιπα μέλη του θιάσου, στηδιάρκεια της ανάγνωσης της Μήδειας.Απέναντι, ο Χρήστος Λούλης - πουυποδύεται τον Ιάσονα, έναν αργοναύτη.Και, σύμφωνα με τον ηθοποιό, «κάθεάντρας που θεωρεί τον εαυτό τουαργοναύτη έχει ερωτευθεί το ταξίδι, τοκαράβι, το μέσο που τον πάει».

Αυτή είναι η πρώτη φορά που κατα-πιάνεστε με τη Μήδεια, έτσι δεν είναι;Κι όμως, είναι η δεύτερη! Η πρώτη ήτανμια ερασιτεχνική παραγωγή της ομάδαςτου Πανεπιστημίου Πειραιά, στη Σαλα-μίνα. Πρέπει να έχουν περάσει από τότεδεκαέξι χρόνια, ίσως και παραπάνω.Έκανα τον Άγγελο, με μεγάλη αρχαιο-πρέπεια μάλιστα. Δεν το ευχαριστή-θηκα. Θυμάμαι ότι μ’ είχε καταλάβει έναολοκληρωτικό μούδιασμα από πάνω ώςκάτω! Μετά, έκανα μισή ώρα να μι-λήσω... Γιατί όταν είσαι νέος και δεν ξέ-ρεις τι σου γίνεται, και είσαι γεμάτοςαπορίες που στριφογυρίζουν στο κε-φάλι σου, και πας να πεις αυτά τα λόγιακαι να αναμετρηθείς με τέτοια μεγέθη –που ποτέ στην πραγματικότητα δεν κα-τακτάς, αλλά εξοικειώνεσαι κάπως μαζίτους με το χρόνο και την προσπάθεια–την ώρα εκείνη διαπιστώνεις με τρόμοότι δεν ξέρεις τι να κάνεις με τα χέριασου, με τα πόδια σου, δεν ξέρεις τι νακάνεις τη φωνή σου, παγώνεις ολόκλη-ρος από το τρακ, από την ανημποριά...

Νιώθετε ότι έχουν πλέον ικανοποιη-θεί αυτές οι απορίες;Οι απορίες δεν ικανοποιούνται ποτέ,τουλάχιστον οι σημαντικές. Αυτό πουμπορώ να πω για τη Μήδεια είναι ότι εί-ναι ένα έργο που έχει να κάνει με τις δύοδιαφορετικές φύσεις του άντρα και τηςγυναίκας. Αυτές οι φύσεις δεν μπορούννα συναντηθούν. Υπάρχουν άνθρωποιπου φέρουν με κάποιο τρόπο και τις δύο,αλλά αυτή η γνώση δεν μεταδίδεται.Έτσι, ένας άντρας και μια γυναίκα μόνοεικασίες μπορούν να κάνουν ο ένας γιατον άλλον. Οι απορίες θα μένουν.

Κάποιοι βλέπουν ακόμη στο έργο τησύγκρουση ανάμεσα στον απόλυτοορθολογισμό του Ιάσονα, που εκ-φράζει μια κοινωνία με υλιστικά ορά-ματα, και την αρχαία θρησκεία-μα-γεία...Ναι, υπάρχει κι αυτή η σύγκρουση στοέργο. Αυτά τα πράγματα τα αγγίζουμεόσο μπορούμε να τ’ αντέξουμε, κι ίσωςκαι γιατί δεν μπορούμε να κάνουμε αλ-λιώς. Ο Αντώνης Αντύπας, άλλωστε, δενείναι σκηνοθέτης των άκρων, δεν επι-χειρεί να βρει ένα στοιχείο στο έργο και

να το αναδείξει. Έχει τη φιλοδοξία νακάνει μια παράσταση που θα αγγίζειόσο το δυνατόν περισσότερα πράγ-ματα. Στο κέντρο της έχει την ίδια τηνιστορία της Μήδειας, την πλοκή. Αυτό εί-ναι αρκετό για το σκηνοθέτη, για ναφτιάξει μια παράσταση και να πει τηνιστορία τίμια – δεν μ’ αρέσει η λέξη,αλλά δεν βρίσκω άλλη αυτή τη στιγμή.Προσωπικά, άλλωστε, δεν πιστεύω ότιυπάρχει ένας τρόπος, ο «σωστός» για ναπροσεγγίσεις μια τραγωδία, ή και οποι-οδήποτε θεατρικό κείμενο. Μ’ αρέσει νατα δοκιμάζω όλα, χωρίς αυτό να σημαί-νει ότι με εκφράζουν απόλυτα. Φυσικάκι αυτή η συγκεκριμένη δουλειά δεν μεεκφράζει εκατό τοις εκατό, αλλά αυτό τοθεωρώ καλό πράγμα. Πάντα το ζήτημαγια μένα είναι η απόσταση που θα δια-νύσει κανείς ανάμεσα στη θέση που είχεπριν και στη θέση που θα έχει τελικάμαζί με τους άλλους. Αυτή είναι η ουσίατης τέχνης. Έχω υπάρξει και σε δουλειέςστις οποίες φαινομενικά συμφωνού-σαμε όλοι, και λέγαμε, «τι ωραία, όλοισυμφωνούμε». Και χειροκροτούσαμετους εαυτούς μας και λέγαμε πόσο πολύεκτιμούμε ο ένας τον άλλον. Αλλά δενείχε ουσία, ήταν ένα άδειο κέλυφος. Δενχρειάζεται, λοιπόν, σε μια δουλειά νασυμφωνείς απόλυτα. Αυτό που χρειάζε-ται είναι να μπορείς να συγκλίνεις ώστενα βρεις έναν κοινό τόπο.

Ερμηνεύετε τον Ιάσονα…Ο οποίος, παρά τις αδυναμίες του, είναιένας συμπαθής τύπος. Εντάξει, τα κάνειθάλασσα, και ίσως αρχικά να αισθάνεταικανείς και μια ευχαρίστηση βλέποντάςτον να τιμωρείται. Πατάει τους όρκουςτου, παρατάει τη γυναίκα του για μια νε-ότερη, κι αυτό το κάνει όχι από πάθος,αλλά από ωφελιμισμό. Αλλά αυτή η ευ-χαρίστηση χάνεται όταν βλέπεις αυτόντον άντρα, ο οποίος σ’ όλη του τη ζωήυπήρξε ένας υπολογιστής, καλός στο νακατευνάζει τα πάθη και να βάζει στό-χους, να έρχεται αντιμέτωπος μ’ αυτό τοαπόλυτο σκοτάδι που, αν και εγγονή τουΉλιου, είναι η Μήδεια. Στο τέλος, τα χά-νει όλα, ωστόσο, όπως κι ο Άμλετ, στηνπιο τραγική του στιγμή έχει μια φοβερήδιαύγεια. «Μακάρι να μην είχα γεννηθείποτέ, μακάρι να μην είχα κάνει ποτέ παι-

διά», λέει. Τον Ιάσονα τον καταλαβαίνωγιατί είναι άνθρωπος, ενώ η Μήδεια εί-ναι θεότητα, γίνεται θεότητα με τηνπράξη της. Άλλωστε, όπως το βλέπωεγώ, ο Ιάσων δεν την ξεγέλασε στ’ αλή-θεια. Ήταν πάντα ένας αργοναύτης καιγι’ αυτό άλλωστε είπε το ναι σ’ εκείνηπου ήταν ξένη, και μάγισσα… Γιατίυπάρχουν οι αργοναύτες, κι εκείνοι πουκάθονται στο σπίτι τους. Εκείνοι που δενθέλουν έναν καινούργιο ουρανό, πουδεν μπορούν να καταλάβουν την αλ-λαγή της ζωής. Οι αργοναύτες είναι αυ-τοί που όχι μόνο την αποδέχονται τηναλλαγή, αλλά την επιζητούν. Ο Ιάσων,λοιπόν, είχε ερωτευτεί την Αργώ, όχι τηΜήδεια. Δεν μπορούσε να κάτσει σπίτιτου, κι αυτό δεν θα άλλαζε όταν τηνέπαιρνε γυναίκα του. Κάθε άντρας πουθεωρεί τον εαυτό του αργοναύτη έχειερωτευτεί το ταξίδι, το καράβι, το μέσοπου τον πάει...

Κι εσείς; Είστε αργοναύτης;Και ναι και όχι... Εμείς οι κανονικοί άν-θρωποι είμαστε μάλλον λίγο απ’ όλα,ενώ οι ήρωες των τραγωδιών ήταν έναπράγμα, ήταν απόλυτοι. Εμείς εμπνεό-μαστε απ’ αυτούς και γινόμαστε για λίγοαργοναύτες, μετά ξαναγυρίζουμε στηγυναικεία μας φύση. Στο θέατρο βέβαιαμ’ αρέσει η πρόκληση, μ’ αρέσουν οι πε-ριπέτειες. Δεν διαλέγω τα σίγουρα.

Δουλεύετε όμως συχνά με τους ίδι-ους ανθρώπους…Εντάξει, δουλεύω συχνά με τον ΘωμάΜοσχόπουλο και τον Νίκο Καραθάνο.Με τον Θωμά είμαστε τέσσερα ή πέντεχρόνια τώρα συνεργάτες – αν και τώρακάνω ένα διάλειμμα, έτσι τα έφερε ηζωή. Πάντως νομίζω ότι ακόμα κι ότανδουλεύεις με τους ίδιους ανθρώπους,δεν σημαίνει ότι έχεις επιλέξει απαραί-τητα την ασφάλεια. Υποτίθεται ότι οστόχος πάντα είναι να πας πιο βαθιά.Άλλωστε και ο Ιάσονας τους ίδιους συ-ντρόφους είχε στο ταξίδι του. Και παράτα όσα νομίζουν κάποιοι, όλοι μαςέχουμε ευθύνη κι όχι μόνο αυτός που εί-ναι στο τιμόνι. Συνήθως ο σκηνοθέτηςείναι ο καπετάνιος, μπορεί όμως απλώςνα φαίνεται έτσι απ’ έξω, και η αλήθειανα είναι διαφορετική. Μπορεί στην

16 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #26 [14 ΙουΛίου 2011] ΘEATPO

πραγματικότητα να είναι ο σκηνοθέτης ο «σύντροφος» κιεγώ ο «Ιάσων». Άλλωστε πάντα ζούμε τη ζωή τη δική μας,όχι τη ζωή των άλλων. Και στη ζωή τη δική μας, εμείς εί-μαστε καπετάνιοι. Ή τουλάχιστον έτσι θα έπρεπε να νιώ-θουμε. Ξέρω και κάποιους που νιώθουν ότι είναι κωπηλά-τες. Κρίμα. Θα έπρεπε όλοι μας να νιώθουμε ότι είμαστεκαπετάνιοι στη ζωή μας.

Μιλήσατε προηγουμένως για τη μάλλον άτυχη εμπειρίατης πρώτης Μήδειας. Μπορείτε να ξεχωρίσετε κάποιεςδουλειές που καθόρισαν, σε κάποιο σημαντικό βαθμό,την αντίληψή σας για το τι σημαίνει να κάνεις θέατρο; Σημαντική για μένα υπήρξε η πρώτη μου επαγγελματικήπαράσταση, που ήταν μια αντικατάσταση που έκανα στοHappy End του Μπρεχτ, παραγωγή του Θεάτρου Τέχνης,με την Κάτια Γέρου. Ήταν το 1998. Αλλά η παράσταση πουμε «τράνταξε» ήταν το Καθαροί πια της Σάρα Κέιν, σε σκη-νοθεσία του Λευτέρη Βογιατζή. Τότε γνωρίστηκα και μετην Αμαλία Μουτούση. Κάναμε, θυμάμαι, οκτώ μήνεςπρόβα, φτάναμε τις δώδεκα ώρες δουλειά τη μέρα. Καιμετά ξεκινήσαμε τις παραστάσεις, και κάθε μέρα είχαμεαντιδράσεις, με κάποιους θεατές πάντα να φεύγουν βρίζο-ντας. Είχα βγει απ’ τη σχολή μόλις ένα χρόνο πριν, ήταν ηδεύτερη παραγωγή στην οποία έπαιζα – είχα ξεκινήσει μετον Βασιλιά Ληρ και μετά είχα πέσει στα βαθιά, με το κείμενοτης Κέιν. Ήμουν πολύ φρέσκος ακόμα κι αυτό όλο μου ήτανβαρύ, με σημάδεψε. Κατάλαβα ότι ο ηθοποιός δεν είναιεπάγγελμα, αλλά μια πολυτέλεια: σε πληρώνουν για να ζειςμ’ έναν άλλον τρόπο, για να βλέπεις τα πράγματα μ’ άλλομάτι... Είναι βέβαια μια ανάγκη αυτή η πολυτέλεια, δεν θαμπορούσαμε να κάνουμε χωρίς αυτήν, όπως δεν θα μπο-ρούσαμε να ζούμε σε σπίτια χωρίς παράθυρα. Ο άνθρωποςχρειάζεται την τέχνη, χρειάζεται τη φαντασία, γιατί έχειψυχή. Άλλοι πάνε στις εκκλησίες και την ικανοποιούν τηνανάγκη τους, άλλοι πάνε στο θέατρο. Όλοι μας θέλουμεκαι πρέπει να έχουμε επαφή με κάτι άλλο που να είναι είτεέξω από μας, είτε βαθιά μέσα μας... χωρίς αυτό δεν υπάρχεικοινωνία.

Ποια είναι για εσάς η ιδανική συνθήκη δουλειάς;Είμαι πολύ βολικός. Ό,τι μου φέρεις μπροστά μου θα τοφάω. Γενικώς δεν θεωρώ ότι ο ηθοποιός είναι πνευματικήδουλειά, είναι κυρίως σωματική δουλειά, και είναι καλόόταν μπορούμε να δουλεύουμε έτσι, «χειρωνακτικά». Αλλάαυτό το εξασφαλίζεις μόνο όταν δουλεύεις σταθερά με μιασυγκεκριμένη ομάδα, αν είσαι σε κάποιο ensemble. Έχωδουλέψει και σε ensemble – με τον Θωμά Μοσχόπουλοακόμα το προσπαθούμε μάλλον– και μόνος. Παντού,ωστόσο, υπάρχει ο φόβος, η ελπίδα, η ανασφάλεια, η δυ-σπιστία, η βλακεία. Εγώ προσωπικά δεν μπορώ να πω ότιθέλω ένα πράγμα, είμαι ανοιχτός σε όλα. Όπως είπα, δεν εί-μαι δύσκολος, ούτε δύστροπος. Μ’ ενδιαφέρει περισσό-τερο το να συγκλίνω και όχι να μένω στο κάστρο μου. Μπο-ρεί να έχω κάποιες σκέψεις για το τι θέλω, αλλά τοκυριότερό μου μέλημα είναι ν’ ακούσω τον άλλον και ναπροσπαθήσω να τον καταλάβω. Η περιέργειά μου είναι με-γαλύτερη από τη διάθεσή μου να μιλήσω. Ελπίζω μεγαλώ-νοντας να μην κουραστώ τόσο, ώστε ν’ αρχίσω να γίνομαιδύστροπος, ή να φέρομαι σαν ντίβα...

Τι ήταν αυτό που σας έφερε στη σκηνή;Όλοι όσοι ανεβαίνουμε στη σκηνή θέλουμε, στα βάθη τηςψυχής μας, ν’ αλλάξουμε τις ζωές αυτών που μας βλέπουν.Θέλουμε να μας θαυμάσουν και να μας αγαπήσουν. Μερικοίμάλιστα το θέλουν τόσο πολύ που τους βγαίνει σε μίσος. Θέ-λουν τόσο πολύ ν’ αγαπήσουν και ν’ αγαπηθούν –κάτι πουίσως τους έχει λείψει– που κάνουν ό,τι μπορούν για να τουςμισήσει το κοινό. Είναι ένα περίεργο πράγμα... Απ’ την άλλη,είναι κι αυτοί που έχουν ως το απόλυτο μέτρο τους το τι θέ-λει το κοινό. Ποτέ δεν ήμουν αυτής της άποψης. Ακούωπολλούς συναδέλφους να το λένε, αλλά δεν συμφωνώ. Ποτέδεν πίστεψα ότι το κοινό ξέρει τι θέλει. Κι αυτό είναι κάτι πουτο βλέπεις όχι μόνο στο θέατρο αλλά παντού, είναι κάτι που

ΘEATPO

18 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #26 [14 ΙουΛίου 2011]

Όλοι μου οι φόβοι έχουν βγεί αληθινοίΌχι, ο γνωστός σκηνοθέτης δεν αισθάνεται σαν μια σύγχρονη Κασσάνδρα. Η τελευταία απλώς εμφανίζεται στοέργο του Σκηνοβάτες, που ανεβαίνει στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου. Κι ο ίδιος μιλάει για την παράσταση,το χώρο που την υποδέχεται, αλλά και για όλα αυτά που έβλεπε να έρχονται καταπάνω μας.

Από τον Νικόλα Ζώη Φωτογραφία: Βίκυ Γεωργοπούλου

Σ τ α μ ά τ η ς Φ α σ ο υ λ ή ς

ια μισό λεπτό! Το γράμμα«η» στον τίτλο Σκηνοβά-τες δεν συνιστά λογοπαί-γνιο; «Βγάλαμε τη λέξηαπό τη “σκηνή” και το“βαίνω”. Συμπεριλαμβά-νει όμως κι άλλες έννοιες.Και του “επιβάτη”, και του

“επιβήτορα”, και του “βαίνω” δηλαδή, καιτου “βατώ”», εξηγεί ο Σταμάτης Φασου-λής. Και μάλλον αυτή η λέξη θα μπο-ρούσε να χαρακτηρίσει και τον ίδιο απότότε που ολοκλήρωσε τη ΔραματικήΣχολή του Εθνικού και στελέχωσε τη βα-σική ομάδα του Ελεύθερου Θεάτρου καιτης Ελεύθερης Σκηνής, μέχρι σήμεραπου έχει ανεβάσει όλα σχεδόν τα θεα-τρικά είδη, ενίοτε και με τη συχνότηταενός ακάματου. Αυτήν την περίοδο, πά-ντως, κι αφού οι ενδεχόμενες απεργίεςτου Σωματείου Εργαζομένων του Εθνι-κού Θεάτρου τελικά δεν πραγματοποιή-θηκαν, ετοιμάζεται, μαζί με ένα 30μελήθίασο και εντυπωσιακά σκηνικά, ν’ ανε-βάσει μια παράσταση για τα κατορθώ-ματα τριών παλαιότερων θιάσων πουστήνουν θεατρικούς αγώνες με φόντοτην κατάρρευση της Ρωμαϊκής Αυτο-κρατορίας. Ένα θέατρο μέσα στο θέατροσχεδόν, και γραμμένο κατά κάποιο τρόπογια ν’ ανέβει στην ίδια την Επίδαυρο.Όπως λέει, το αρχαίο αργολικό θέατροτον γεμίζει με συγκίνηση, και άλλα είναιτα ζητήματα που τον αγχώνουν σήμερα.Ένα απ’ αυτά, είναι για τον Σταμάτη Φα-σουλή ακόμα και η γλώσσα που χρησι-μοποιούμε για να τα περιγράψουμε. Καιίσως γι’ αυτό, καμιά φορά, είναι καλή καιη σιωπή που δίνει το λόγο στις Κασσάν-δρες. Τουλάχιστον σ’ εκείνες όπως αυτήτου φινάλε των Σκηνοβατών, που κάνειμια προφητεία ικανή να μεταδοθεί μόνομε τη βοήθεια της τέχνης.

Έχετε σκηνοθετήσει από κλασικά έργαμέχρι επιθεωρήσεις, μιούζικαλ, και πα-ραστάσεις για παιδιά. Τους Σκηνοβά-τες, σαν ποιο είδος θεάτρου να τουςαντιμετωπίσουμε;Οι Σκηνοβάτες γίνανε ειδικά για το θέα-τρο της Επιδαύρου. Ο τόπος της δράσηςείναι το αρχαίο θέατρο, μόνο που ο χρό-νος είναι άλλος, είναι το 200 μ.Χ. Τρειςπεριπλανώμενοι θίασοι από τη Φρυγία,τη Magna Grecia και την Αθήνα, μαζεύο-νται εκεί και παίζουν αποσπάσματα απότραγωδίες και κωμωδίες, γιατί δεν έχουνχορηγούς πια, δεν έχουν δημόσιες τελε-τές, θυσίες. Η Ρώμη έχει ξεπέσει και τουςέχει σχεδόν ξεχάσει. Ένα τέτοιο έργο,ωστόσο, δεν ξέρω να σας πω σε ποιο θε-ατρικό είδος ανήκει.

Η αρχική ιδέα πώς προέκυψε;Στο Ασκληπιείο της Κω, στον Κυπαρίσ-σιο Απόλλωνα. Σ’ αυτό το μαγικό τοπίο,μια έξοχη καλοκαιρινή μέρα, ένας φί-λος αρχαιολόγος μου έδειξε μια αρχαία

επιγραφή στην οποία αναφερόταν ότικάποια με το όνομα Απολλωνία η Συ-ρακούσια κέρδισε σε κάτι θεατρικούςαγώνες του νησιού. Κι άρχισε να μουλέει πως έτσι καταλάβαμε ότι έπαιζανθέατρο και γυναίκες, ότι έπαιρναν καιβραβεία –τα οποία έδιναν κυρίως οι θε-ατές– σε παραστάσεις που αποτελού-σαν ένα θέαμα σύνθετο, με αποσπά-σματα από τραγωδίες ή κωμωδίες. Ηέλλειψη χορηγών δεν τους επέτρεπε ναφτιάξουν κανονικούς χορούς. Έπαιρνανλοιπόν, φύρδην μίγδην, ένα τραγούδιαπό έναν, ένα από άλλον. Ένα απόσπα-σμα απ’ τον Σοφοκλή, ένα απ’ τον Σε-νέκα, μετά ένα μονόλογο από ένανάγνωστο συγγραφέα, κι έπειτα αυτο-σχεδίαζαν. Ένα θέατρο ποικιλιών θα τολέγαμε, περίπου ένα βαριετέ της επο-χής, αλλά με πολύ ακριβές στιγμές,όπως και πολύ χυδαίες. Μέχρι και αγώ-νες πάλης είχαν, ακροβάτες, ξυλοπόδα-ρους, φωτιές, τέτοια πράγματα.

Αυτά γίνονταν τότε. Σήμερα τι ακρι-βώς θα περιλαμβάνει το κείμενο; Θαείναι ένα κολάζ αποσπασμάτων; Όχι, το έργο είναι καινούργιο, γραμμένοαπό μένα. Στους Σκηνοβάτες, οι τρειςθίασοι διεκδικούν το βραβείο του κοι-νού, λέγοντας παράλληλα και την ιστο-ρία του θεάτρου. Υπάρχουν και πολλοί«φλύακες»: ιλαροτραγωδίες, δηλαδή,που παίζονταν μετά το δράμα –αλλά όχιστην Αθήνα– και που διαπραγματεύο-νταν το ίδιο θέμα με την προηγούμενητραγωδία, αλλά από την κωμική τηςπλευρά, σαν να κορόιδευαν, ν’ αμφι-σβητούσαν το έργο. Είναι αυτό που κά-νανε οι «μιμάδες», οι μίμοι δηλαδή πουδεν μιμούνταν μόνο, αλλά μιλούσαν κιό-λας. Κι όλα αυτά αυτοσχέδια. Πάνω στηβάση του σεναρίου μιας τραγωδίας, τηνοποία κάνανε κωμωδία.

Στο δελτίο τύπου διαβάζουμε: «εντυ-πωσιακές αθλοπαιδιές, μονομαχίες,ακροβατικά και θεαματικές επιδείξειςμε φωτιές». Να περιμένουμε δηλαδήκάτι σαν υπερπαραγωγή; Συναισθηματική υπερπαραγωγή, ναι.Ίσως να είναι και «υπερπαραγωγή» όπωςτην εννοείτε, δεν θα έχει όμως την όψηπου φαντάζεστε. Οι τρεις θίασοι που κά-νουν την παράσταση την κάνουν με κου-ρέλια.

Μερικοί από τους ηθοποιούς είναιαυτό που λέμε «τηλεοπτικοί». Συμφω-νείτε με χαρακτηρισμούς σαν κι αυ-τόν; Ποιοι είναι τηλεοπτικοί; Κανείς δεν είναιτηλεοπτικός. Επειδή είναι ηθοποιοί θεά-τρων σαν το Εθνικό αλλά έχουν βγει δυο-τρεις φορές στην τηλεόραση, σε σίριαλ;

Κάποιοι δεν έχουν παίξει και σε δια-φημίσεις;Τους ρώτησε κανείς πώς περνάνε; Τους

ρώτησε πόσα παίρνουν απ’ το θέατρο;Ας μάθει πρώτα όποιος ενδιαφέρεται, κιας τους πει μετά τηλεοπτικούς. Ο συγκε-κριμένος θίασος είναι από τους πιο «ήσυ-χους» από πλευράς κραυγαλέων ονομά-των. Δεν έχει ηθοποιούς που από πίσωτους δεν έχουν τίποτε άλλο παρά μόνοτον ήχο του ονόματός τους.

Το επιζητάτε αυτό σ’ ένα θίασο;Είμαι πολύ ανοιχτός στις επιλογές μου. Ανκάποιος ταιριάζει στο ρόλο, δεν πα να’χει κάνει τηλεόραση, να μην έχει κάνει,να είναι γνωστός, να μην είναι, να είναι φί-λος μου, να είναι εχθρός μου. Τον ρόλοθα τον παίξει, ο κόσμος να χαλάσει.

Αν έχει καταδικαστεί για φόνο, σαν τονΜπερτράν Καντά που συμμετέχει στηνπαράσταση Γυναίκες του ΟυαζντίΜουαουάντ, προκαλώντας αντιδρά-σεις και στην Ελλάδα; Δεν είναι τυχαίο, στη συγκεκριμένη πε-ρίπτωση, ότι οι άνθρωποι που αντιδρούνείναι οι ίδιοι που, όταν θέλουν την επα-νένταξη ενός αποφυλακισμένου, φωνά-ζουν γιατί η κοινωνία δεν τον δέχεται.Ένας άνθρωπος εξέτισε την ποινή του,έχοντας κάνει ό,τι πιο αποτρόπαιο θαμπορούσε να κάνει. Επομένως τον σκο-τώνουμε; Δεν πρέπει να επανενταχτείστην κοινωνία; Πρέπει να τον καταδικά-σει κι αυτή στην πείνα, στην εξαθλίωσηκαι στο περιθώριο;

Η Επίδαυρος σας δημιουργεί άγχος;Σας αφήνει παγερά αδιάφορο; Ή κάτιάλλο; Με αφήνει φοβερά συγκινημένο. Σε αφή-νει ένας τέτοιος χώρος αδιάφορο; Όποτεπάω εκεί, ακόμα κι όταν βλέπω παρα-στάσεις, συγκινούμαι απ’ το χώρο καιμόνο. Είναι πολύ, πάρα πολύ σημαντικός.Σχεδόν υπερβατικός. Είναι από μόνοςτου ένα θεατρικό έργο, για να μην πωένα θεατρικό ποίημα. Και μόνο τη στιγμήπου περιμένεις την παράσταση, την ώραπου σβήνουν τα φώτα, ησυχάζει ο κό-σμος και ακούς τον γκιώνη, αυτά τα δύο-τρία δευτερόλεπτα, αναβιβάζεσαι.

Έχει δηλαδή ιδιότητες που ανήκουνστο χώρο της μεταφυσικής; Έχει τηνιερότητα για την οποία πολλοί σκίζουντα ρούχα τους σε «βλάσφημες» παρα-στάσεις; Αυτά είναι σαχλαμάρες. Το ιερό δεν ση-μαίνει μόνο ιερό παράδοσης, αλλά καιιερό νεωτερισμού και προόδου. Το ιερόδεν ανήκει σε κανέναν και σε καμία τάξη,ούτε κοινωνική, ούτε αισθητική. Δενξέρω ποιος είναι αυτός που μπορεί νακαθορίσει τι είναι αυτό που πρέπει ναπαιχτεί στην Επίδαυρο και τι όχι. Μάλ-λον η ίδια η Επίδαυρος και μόνο. Απόμόνη της ξέρει ή να ξερνάει ή να καταπί-νει ή να αναβιβάζει παραστάσεις. Η Επί-δαυρος είναι ο μεγαλύτερος σκηνοθέ-της των παραστάσεων.

ΘEATPO [14 IουΛίου 2011] #26 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 19

το Ιερο τηΣ ΠροοΔουΟ Σταμάτης Φασουλής, που σκηνοθετείτους Σκηνοβάτες, ένα θέατρο ποικιλιών,στην Επίδαυρο. Δεν τον τρομάζει ηιερότητα του χώρου: «Σαχλαμάρες»,απαντά. «Το ιερό δεν σημαίνει μόνο ιερόπαράδοσης αλλά και ιερό νεωτερισμούκαι προόδου. Το ιερό δεν ανήκει σεκανέναν και σε καμία τάξη, ούτεκοινωνική ούτε αισθητική. Δεν ξέρωποιος είναι αυτός που μπορεί νακαθορίσει τι είναι αυτό που πρέπει ναπαιχτεί στην Επίδαυρο και τι όχι».

Γ

κΑν’ το οΠΩΣ Στη ρΩμηΟι Σκηνοβάτες γίνανε ειδικά για το θέατροτης Επιδαύρου. Ο τόπος της δράσης είναιτο αρχαίο θέατρο, ο χρόνος το 200 μ.Χ., γι’ αυτό και οι πρώτες εικόνες πουδιέρρευσαν, για να κοινοποιηθεί ηπαράσταση, παραπέμπουν στην τέχνη τωνρωμαϊκών χρόνων. Τρεις περιπλανώμενοιθίασοι από τη Φρυγία, τη Magna Greciaκαι την Αθήνα, μαζεύονται εκεί καιπαίζουν αποσπάσματα από τραγωδίες καικωμωδίες, γιατί δεν έχουν χορηγούς πια,δεν έχουν δημόσιες τελετές, θυσίες. ΗΡώμη έχει ξεπέσει και τους έχει σχεδόνξεχάσει.

InfoΕθνικό Θέατρο - Σταμάτης Φασουλής Σκηνοβάτες

Ο Σταμάτης Φασουλής σκηνοθετεί ένανεξαιρετικό θίασο σε μια παράσταση πουέχει απ’ όλα: αρχαία ελληνική και ρωμαϊκήτραγωδία και κωμωδία, ύμνους και χω-ρικά, μονομαχίες και ακροβατικά. Παί-ζουν: Νένα Μεντή, Σοφία Φιλιππίδου, Νί-κος Κουρής, Τάνια Τρύπη, ΕλένηΚοκκίδου, Μάκης Παπαδημητρίου, Λαέρ-της Μαλκότσης, Ευαγγελία Μουμούρη,Θανάσης Αλευράς, Σωκράτης Πατσίκας,Άλκηστις Πουλοπούλου, Φοίβος Ριμένας,Μαργαρίτα Λουμάκη, Αγορίτσα Οικονό-μου, Γιώργος Δεπάστας, Δημήτρης Τσέ-λιος, Δήμητρα Σιγάλα, Χρήστος Σπανός,Τζένη Διαγούπη, Ελένη Βεργέτη, Κλειώ-Δανάη Οθωναίου, Μίνως Θεοχάρης, Νά-ντια Κοντογεώργη, Ηρώ Μπέζου, ΣπύροςΑνδρεόπουλος, Άγγελος Τριανταφύλλου,Σπύρος Κυριαζόπουλος, Αντώνης Πα-σβάντης, Δημήτρης Καπετανάκης, Νε-φέλη Κουρή

Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου15-16 Ιουλίου, 21:00 Εισιτήρια: 50€, 45€, 25€, 15€ (Άνω Διά-ζωμα, Φοιτητικό, ΑΜΕΑ)

Τελικά οι κινητοποιήσεις των εργα-ζομένων του Εθνικού Θεάτρου δενθα πραγματοποιηθούν. Τέλος καλόόλα καλά; Με τόσο λόγο που γίνεταιγύρω από τις απεργίες γενικά, υπάρ-χουν πράγματα που σας απασχολούνακόμα;Προς το παρόν δεν νομίζω να υπάρχεικάποιο άλλο μεγάλο άγχος για φέτος,αλλά για τη δουλειά μας γενικότερα.Όπως έχουν, άλλωστε, για τη δουλειάτους και όλοι στην Ελλάδα. Αυτό που μεκαταθλίβει είναι η χειραγώγηση τωναπεργιών από τα κόμματα, που βέβαιαδεν είναι καινούργιο εφεύρημα. Και ήδητα κόμματα πληρώνουν το ποσοστό τους,εξαιτίας του ότι τόσα χρόνια είχαν δικάτους σωματεία, ελεγχόμενα από τα ίδια.Και τώρα ξαφνικά έρχονται εναντίον τους.

Η αβεβαιότητα για το μέλλον της δου-λειάς σας γίνεται ποτέ λόγος για να νο-σταλγήσετε κάτι από το θεατρικό πα-ρελθόν σας; Δεν σκέφτομαι ποτέ το παρελθόν. Ούτετο μέλλον σκέφτομαι, μόνο το τώρα.Ίσως από φόβο, δεν ξέρω από τι, πάντωςδεν καταφεύγω ποτέ σ’ αυτά. Είναι πολύσπάνιο να σκεφτώ κάτι από παλιά, καιαν γίνει θα γίνει τυχαία και σχεδόν φω-τογραφικά. Αν το φέρει κάποιος στηνκουβέντα, αλλάζω αμέσως θέμα.

Την επικαιρότητα την παρακολουθείτεστενά; Και αν ναι, μέσα απ’ τα παρα-δοσιακά μέσα, ή μήπως και μέσα απόblogs, social media κ.λπ.;Την παρακολουθώ θέλοντας και μη,όπως όλοι μας. Μέσα από εφημερίδες, τοραδιόφωνο, την τηλεόραση, αλλά καιαπό το ίντερνετ. Δεν διαβάζω blogs γιατίδεν μου αρέσει η γλώσσα που μιλούντώρα. Νομίζω ότι πρέπει να παρέλθει μιαδεκαετία για να καταφέρει να ξεπεράσει

τον εαυτό της. Τη χρησιμοποιούν μάλ-λον αυτοί που βρίσκουν ευκαιρία να μι-λήσουν, ενώ ουδέποτε είχαν μιλήσει κά-που, και πια ανακαλύπτουν τον τρόπο,χάνουν όμως το μέτρο. Αρχίζει πάντωςκαι δημιουργείται μια καινούργια γλώσσασιγά σιγά, που θα κάνει τα πράγματα κα-λύτερα, και τον καθένα να μιλάει πιο απε-λεύθερα. Το άκουσμά της δεν θα οφείλε-ται σε πίεση που σκάει μετά από αιώνες,δεν θα προέρχεται από τη σκέψη «α,τώρα θα πω την άποψή μου γιατί είμαι κά-ποιος». Γιατί μ’ αυτό τον τρόπο, το «είμαικάποιος», το ότι γίνεται κανείς σημαντι-κός, υπερισχύει της γνώμης του. Και τιςπερισσότερες φορές γίνεται τελικά φα-φλατάς, κυνικός ή υβριστής.

Σήμερα ωστόσο, κάποιοι αναζητούντρόπους να πουν τη γνώμη τους, γιανα κάνουν αισθητή και τη δική τουςύπαρξη.Τους καταλαβαίνω. Αλλά αυτό είναι ση-μαντικό όταν είναι γνήσιο. Όταν είναι κο-παδηδόν, είναι μόδα. Όλοι κάνουμεπράγματα για να κάνουμε αισθητή τηνπαρουσία μας. Από εκεί και πέρα, το θέμαείναι το πώς. Με φόνο, ή με αγάπη; Μ’ έναέγκλημα ή με μια παράσταση; Και οι δύοείναι αισθητές παρουσίες – και του δο-λοφόνου και του ποιητή. Ενίοτε μπορείνα εμφανίζονται και ταυτόχρονα. Αλλάδιαλέγεις. Ή διαλέγει η ζωή για σένα.

Απ’ όσα ακούτε γύρω σας σήμερα,ποιος είναι ο μεγαλύτερος φόβος πουσας δημιουργείται; Δυστυχώς όλοι οι φόβοι μου έχουν βγειαληθινοί. Και όσους περισσότερους έχω,τόσο βγαίνουν. Όλη αυτή την κατάστασηστη χώρα τη φοβόμουν χρόνια. Φοβό-μουν πάρα πολύ ότι θα ξεφουσκώσει όλοαυτό. Όχι ότι θα συναντήσει τον οικονο-μικό αλγόριθμο που θα το οδηγήσει στη

σημερινή του μορφή. Απλώς ήταν έναςφόβος, μια αγωνία ότι κάποια στιγμή θαμείνουμε στο δρόμο.

Τι κάναμε λάθος; Όλα τα κάναμε λάθος, δεν είδα και τί-ποτα να κάνουμε καλό. Εκτός από δυο-τρεις καλλιτέχνες, δυο-τρεις επιστήμο-νες – και όχι καριέρας, αλλά ερευνητές. Οκρατικός μηχανισμός δεν λειτούργησεποτέ. Ο ψηφοφόρος δεν λειτούργησεποτέ σαν ψηφοφόρος αλλά σαν πελά-της. Και οι δύο πλευρές είναι επομένωςσυνυπεύθυνες, και ο πολιτευτής και ο πο-λίτης που ήθελε να εξαγοράσει την ψήφοτου. «Ναι, ωραία» σκεφτόταν, «εγώ ψη-φίζω, δώσε μου κι εσύ κάτι». Δεν ήτανψήφος εμπιστοσύνης αυτό, ήταν ψήφοςανταλλαγής. Και είναι γελοίο ότι εδώ καιδύο αιώνες, όποιο κόμμα ανέβει στηνεξουσία βάζει τους δικούς του δημοσί-ους υπαλλήλους φτιάχνοντας ένα δημό-σιο υδροκέφαλο. Το οποίο είναι εναντίοντου ίδιου του λαού που το ζήτησε. Καιεναντίον των πολιτικών, οι οποίοι υπέ-κυψαν σ’ αυτό το αίτημα και το ικανο-ποίησαν απλόχερα.

Μήπως γι’ αυτό φταίει απλώς το ότι ηΕλλάδα είναι ένα μικρό χωριό στοοποίο όλοι γνωρίζονται μεταξύ τους;Δεν το γνωρίζω. Μου αρέσει όμως πάραπολύ μια φράση του Κώστα Μητρόπου-λου, στα Νέα. «Η ύφεση», λέει ο Μητρό-πουλος, «άρχισε την 25η Μαρτίου 1821,στις δέκα το πρωί, στην Αγία Λαύρα».

Αν είχατε τη δύναμη, ακόμα και θεϊκήστην περίπτωσή μας, τι θα αλλάζατεστη χώρα;Α, δεν νομίζω ότι μπορώ ν’ αξιωθώ κάτιτέτοιο. Κι ύστερα, κανείς δεν μιλάει γιατην Ελλάδα πια, κανείς δεν μιλάει για τοντόπο, κανείς δεν τον ξέρει. Ξέρει πρώτατον εαυτούλη του, μετά λίγο την οικογέ-νειά του και ώς εκεί. Ο τόπος δεν υπάρχειπια και θα το δεις ότι δεν ενδιαφέρεταικανείς γι’ αυτόν. Δεν αναφέρεται που-θενά, δεν υπάρχει μέσα μας σαν έννοια,όπως ούτε και κανένας συνεκτικός δε-σμός μεταξύ των Ελλήνων. Δεν έχουμεκοινά συμφέροντα, δεν έχουμε κοινούςμύθους, κοινή γλώσσα. Ένας αχταρμάς,όλο μονάδες, μονάδες, μονάδες, δέκαεκατομμύρια μονάδες, οι οποίες δεν μπο-ρούν να συνδεθούν με τίποτα. Γι’ αυτόφταίμε όλοι μας. Δεν είναι μόνο θέμα κυ-βερνήσεων, είναι και θέμα νοοτροπίας.

Στο τέλος της παράστασης, η Κασ-σάνδρα κάνει μια πρόβλεψη για το θέ-ατρο. Μήπως να της ζητούσαμε να κά-νει μία και για εμάς; Κάνει και κάτι τέτοιο. Είναι όμως σε τόσοποιητικό επίπεδο, που δεν ξέρω αν μπο-ρεί να μεταδοθεί παρά μόνο θεατρικά.Δεν είναι κάτι που λέγεται, είναι κάτι πουπροσπαθεί να δημιουργήσει η παρά-σταση συναισθηματικά. Βιώνεται εκείνητην ώρα, αν βέβαια βιωθεί. Πολλές φορέςσχεδιάζουμε πράγματα, δεν σημαίνειόμως ότι βγαίνουν κιόλας. s

[14 IουΛίου 2011] #26 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 21

μΙΑ κΑΘημερΙνη 46ΑρΑΗ Σιλβί Γκιλέμ στη χορογραφία του Ματς Εκ,Ajo (Αντίο). Η χορεύτρια χορεύει στους ήχουςτης Σονάτας για πιάνο, έργο 111, τουΜπετόβεν, με ερμηνευτή τον Ίβο Πογκορέλιτς.

© L

esle

y Le

slie

-Spi

nks

Ο Γουίλιαμ Φόρσαϊθ, ο Ματς Εκ και ο Γίρζι Κίλιαν υπογράφουν τις τρεις χορογραφίες της Σιλβί Γκιλέμ, που παρουσιάζονται στο Ηρώδειο, 19 και 20 Ιουλίου. Η παράσταση έχει τίτλο 6.000 μίλια μακριά και παραπέμπει στον πρόσφατο σεισμό της Ιαπωνίας (αγαπημένης χώρας της καλλιτέχνη) και στο φονικό τσουνάμι που ακολούθησε...

Από τη Νίκη Ορφανού

τσουνάμι6.000 μίλια μακριά

Σ ι λ β ί Γ κ ι λ έ μ

ν και ασυνήθιστο για μπα-λαρίνα, η γοητευτική Γαλ-λίδα χορεύτρια (που περιέ-γραψε κάποτε τον εαυτότης ως «ένα ψηλό σπα-ράγγι») δεν ασχολήθηκε μετο χορό παρά όταν ήταν

ήδη έντεκα χρονών, και μάλλον αρχικάαπό απλή περιέργεια. Γι’ αυτήν, ο χορόςφαινόταν σαν μια καινούργια πρόκληση.«Ήθελα να δω πόσο μακριά μπορώ ναπάω, αλλά και τι μπορεί να κάνει τοσώμα μου». Στα 46 της χρόνια, η ΣιλβίΓκιλέμ δοκιμάζει ακόμα αυτά τα όρια.Έχοντας από το 2000 ανταλλάξει τουςκανόνες και τις τεχνικές του κλασικούρεπερτορίου με την εικονοκλαστική δύ-ναμη του μυαλού και του σώματός της,ψάχνει συνεχώς για νέες προκλήσεις.Κατά τ’ άλλα, ζει με σχετική ανωνυμίαστο Νότινγκ Χιλ του Λονδίνου, ταξιδεύεισυχνά και οραματίζεται έναν κήπο. Ηιδέα του ν’ αποσυρθεί δεν της είναιάγνωστη. «Το σκέφτομαι συχνά, και γιααρκετά χρόνια», έχει ομολογήσει. «Με-ρικές φορές αναρωτιέμαι: γιατί τα κάνωόλα αυτά; Νιώθω κουρασμένη και κά-πως χαμένη... Αλλά μετά ξυπνάω, και ησκέψη μιας νέας πρόκλησης με συναρ-πάζει».

Η Σιλβί Γκιλέμ έχει χορέψει αρκετέςφορές στην Αθήνα, στο πλαίσιο του Ελ-ληνικού Φεστιβάλ. Επιστρέφει φέτος μετο 6.000 μίλια μακριά, που υπογράφουντρεις κορυφαίοι χορογράφοι, ο ΓουίλιαμΦόρσαϊθ, ο Ματς Εκ και ο Γίρζι Κίλιαν. Οτίτλος αναφέρεται στo πρόσφατo τσου-νάμι και την καταστροφή που προκά-λεσε στην Ιαπωνία, μια από τις αγαπη-μένες χώρες της καλλιτέχνη.

Το 6000 μίλια μακριά αποτελείται απότρεις χορογραφίες: οι δύο απ’ αυτές, απότους Γουίλιαμ Φόρσαϊθ και Ματς Εκ, εί-ναι φτιαγμένες ειδικά για τη Σιλβί Γκι-λέμ και αφορούν, πολύ απλά, στη σχέσηανάμεσα στο χορό και το να γερνάς. ΗΣιλβί Γκιλέμ γερνάει και το διασκεδάζει:στις δύο χορογραφίες είναι ντυμένη σανμεσήλικη γυναίκα που ψωνίζει τα ρούχατης απ’ τη λαϊκή αγορά (κλείνοντας ίσωςτο μάτι σε όλους εκείνους που ήθελανεπί χρόνια να την παρουσιάζουν ως μιααυτάρεσκη κοκέτα, «κολλημένη» με τηνεικόνα της). Παρά το... καμουφλάζ,όμως, η 46χρονη χορεύτρια είναι σαγη-νευτική όσο ποτέ, και ταυτοχρόνωςεντυπωσιάζει με την εκπληκτική τεχνικήτης, την οποία καθόλου δεν φαίνεται ναέχει αγγίξει ο χρόνος. Η τρίτη χορογρα-φία, με την υπογραφή του κορυφαίουΓίρζι Κίλιαν και με τίτλο 27’52’’, υπήρξε ηαφορμή για μπόλικα ανασηκωμέναφρύδια, κυρίως αυτά των Βρετανών κρι-τικών, κατά την παγκόσμια πρεμιέρατου έργου στο Λονδίνο, στο Sadler’sWells. Όχι μόνο δεν εμφανίζεται σ’ αυτήνη ίδια η Γκιλέμ, αλλά και η ίδια η δημι-ουργία δεν φαίνεται να ταιριάζει θεμα-τολογικά με τις άλλες δύο. Βέβαια, η Γαλ-λίδα σταρ δεν αρνήθηκε ποτέ ότι έχει τις

δικές της απόψεις για την τέχνη και γε-νικότερα...

Αυτή είναι η τέταρτη φορά που η χο-ρεύτρια συνεργάζεται με τον Αμερικανόχορογράφο Γουίλιαμ Φόρσαϊθ. Πολύγνωστό ανάμεσα στις προηγούμενεςσυνεργασίες τους είναι το In the Μiddle,Somewhat Elevated, που ο χορογράφοςδημιούργησε το 1987, και το οποίο, ανκαι κατατάσσεται στις πιο mainstreamδουλειές του, ανέδειξε τις εκπληκτικέςδυνατότητες της νεαρής τότε χορεύ-τριας. Το νέο κομμάτι φέρει τον τίτλοRearray, και χαρακτηρίστηκε ως «μια πυ-θαγόρεια μελέτη της ουσίας της κίνη-σης». Πρόκειται για ένα ντουέτο που ηκαλλιτέχνης ερμηνεύει με τον ΝικολάΛε Ρις, επίσης «παιδί» του Μπαλέτου τηςΌπερας του Παρισιού. Είναι μια χορο-γραφία σύντομη σε διάρκεια αλλά εξαι-ρετικά φιλόδοξη. Ξεκινά με τις αρχέςτου κλασικού μπαλέτου, που αποτελούντη ραχοκοκαλιά του Μπαλέτου της Όπε-ρας του Παρισιού –από το οποίο η ΣιλβίΓκιλέμ απέδρασε το 1989 για να δοκι-μάσει νέες φόρμες– και προχωρά σε άλ-λες αναζητήσεις, αυτές που εκφράζουντη χορεύτρια τα τελευταία δέκα χρόνια.Η δουλειά αυτή είναι έτσι ένα σχόλιοπάνω στην παραδοσιακή φόρμα και τιςδυνατότητές της, αλλά και μια ματιάστην ίδια την ιστορία της Γκιλέμ. ΤοRearray διακρίνεται από μια διάθεσηεσωτερικότητας, καθώς οι χορευτές φαί-νονται χαμένοι στην εξερεύνηση τηςίδιας τους της τέχνης, προσπαθώντας ν’αναδείξουν μονοπάτια και πιθανότητεςαγάπης και αφοσίωσης. Στο τέλος, οιδύο φιγούρες χάνονται στο σκοτάδι,ακόμα χορεύοντας, για πάντα...

Αυτή τη χορογραφία τη δούλεψε οΓουίλιαμ Φόρσαϊθ, γνωστός για τη διά-θεσή του να συνδημιουργεί με τους χο-ρευτές του, μαζί με τη Σιλβί Γκιλέμ σ’ένα στούντιο του Sadler’s Wells του Λον-δίνου. Οι ιδέες του Φόρσαϊθ προέκυ-πταν μέσα από εξαντλητικές θεωρητικέςασκήσεις τις οποίες έδινε στους χορευ-τές. Κατόπιν, δούλεψαν πάνω στη δομήτης χορογραφίας, που ακολουθεί τημουσική του συνθέτη Ντέιβιντ Μόροου.«Την πρώτη βδομάδα δουλειάς με τονΜπιλ (Φόρσαϊθ), δεν μπορούσα να περ-πατήσω μετά τις πρόβες· κυριολεκτικάσερνόμουν. Δεν ήταν ότι οι κινήσειςήταν τόσο δύσκολες, έφταιγε ο ρυθμόςπου ήταν εξουθενωτικός. Έπρεπε να εί-μαι διαρκώς σε ετοιμότητα, να καταλα-βαίνω τι λέει και να βρίσκω ένα τρόπονα το μεταφράζω σωματικά. Ήταν πραγ-ματικά μια δύσκολη αποστολή. Αλλά ηαλήθεια είναι ότι μ’ αρέσει να δουλεύωσ’ αυτό το στυλ, ερμηνεύοντας δηλαδήτον δημιουργό – είναι κάτι που μου ται-ριάζει. Είναι επώδυνο σωματικά αλλά ηανταμοιβή είναι μεγάλη...»

Λίγους μήνες νωρίτερα, το Δεκέμβριοτου 2010, η Σιλβί Γκιλέμ είχε πάρει το αε-ροπλάνο για τη Στοκχόλμη, για να δου-λέψει, για τρίτη φορά, με τον Σουηδό

χορογράφο Ματς Εκ. Ο ίδιος είχε στηδιάθεσή του μόνο δεκαπέντε μέρες γιανα ολοκληρώσει αυτή τη χορογραφία,και η πίεση ήταν μεγάλη. Πρόκειται γιαένα σόλο που ονομάζεται Αντίο, τίτλοπου δανείζεται από την τελευταία σο-νάτα για πιάνο του Μπετόβεν. Κατά τηδιάρκεια της πρόβας, το κομμάτι αυτόέπαιζε διαρκώς, όσο η Γκιλέμ επανα-λάμβανε τις κινήσεις που της έδειχνε οχορογράφος. Σ’ ένα δεύτερο στάδιο, ηΣιλβί Γκιλέμ τις προσάρμοζε στη δικήτης γλώσσα, κάνοντας τη χορογραφίαδική της.

«Κάποιοι χορογράφοι θέλουν τησυμμετοχή σου στη δημιουργία μιαςχορογραφίας. Περιμένουν από σένανα προτείνεις δικά σου πράγματα, ναπειραματίζεσαι, να αυτοσχεδιάζεις. Αυ-τός ο τρόπος δουλειάς εμπεριέχει γιατον χορευτή ένα μεγάλο ρίσκο: οι ιδέεςσου και οι προτάσεις σου μπορεί και νααπορριφθούν! Αλλά, απ’ την άλλη, είναιμια δημιουργική διαδικασία που σε κά-νει να εξερευνάς τον εαυτό σου και τιςδυνάμεις σου όσο καμία άλλη. Ο Γουί-λιαμ Φόρσαϊθ, για παράδειγμα, επι-διώκει τη συμμετοχή, το να βρίσκεσαιεκεί, σωματικά όσο και πνευματικά, καινα συνεισφέρεις. Άλλοι προτιμούν νασε κατευθύνουν, να σε οδηγούν στονδικό τους κόσμο. Σε κάθε περίπτωση,έχω ανάγκη να νιώσω ότι η δουλειάτου χορογράφου, η γλώσσα του, το σύ-μπαν του, με αφορά», εξηγεί η ίδια σεσυνέντευξή της σε λονδρέζικη εφημε-ρίδα. «Γιατί κάθε δουλειά είναι προ-σωπική για τον χορευτή. Αν δεν τη νιώ-θει δική του, αν αισθάνεται ότι καλείταινα αναπαραγάγει απλώς κάτι που δενείναι δικό του, τότε δεν του προσφέρειτίποτα. Άλλωστε, αν δεν αισθάνεσαιδική σου τη δουλειά που ερμηνεύεις,ποτέ δεν θα καταφέρεις να την επικοι-νωνήσεις στο κοινό. Είτε είσαι χορευ-τής του κλασικού μπαλέτου είτε τουσύγχρονου χορού, η ειλικρίνεια είναισημαντική, έχει να κάνει με τις επιλο-γές σου».

ι πρόβες για το Αντίο μάλ-λον δεν ήταν περίπατοςγια τη Γαλλίδα χορεύτρια,που έπρεπε να συνεχίσειμε γρήγορους ρυθμούς,

παρά το ότι αρρώστησε με γρίπη. Τοαποτέλεσμα όμως δικαίωσε τις προσπά-θειές της. Στο Αντίο βλέπουμε αρχικά τοπρόσωπο της Γκιλέμ μέσα από μια στε-νόμακρη οθόνη, ενώ αργότερα εμφανί-ζεται και η ίδια στη σκηνή, για να συ-μπληρώσει, να αμφισβητήσει, να παίξειμε την κινηματογραφημένη της εκδοχή.Η ταινία μοιάζει κάποιες φορές με αντα-νάκλαση της χορεύτριας. Εδώ έχουμεμια γυναίκα που αποχαιρετά την ελευ-θερία, ή ίσως τη νεότητα... Είναι, ωστόσο,ένα χαρούμενο και συγκινητικό κομμάτι,

ιδιαίτερα θεατρικό, με αρκετή δόση χι-ούμορ. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι τοΑντίο θυμίζει μια γιορτή για τη ζωή πουέχουμε ήδη ζήσει.

Η Σιλβί Γκιλέμ έχει, άλλωστε, πολλούςλόγους για να γιορτάζει τη ζωή πουέζησε. Ως κόρη γυμνάστριας, ασχολή-θηκε από νωρίς με το σώμα της, και μά-λιστα παρά λίγο να μπει στη γαλλικήολυμπιακή ομάδα. Εκείνο τον καιρό, τηνξεχώρισε ο διευθυντής της Σχολής Μπα-λέτου της Όπερας του Παρισιού και τηςπρόσφερε μια θέση στη σχολή. Η Σιλβίήταν μόλις 11 χρονών, αλλά ήξερε ναλέει «ναι» στις προκλήσεις. Στα δεκαεν-νιά της, αναδείχτηκε etoile από τον Ρού-ντολφ Νουρέγιεφ που είχε αναλάβει,από το 1983, καλλιτεχνικός διευθυντήςτου διάσημου Μπαλέτου της Όπεραςτου Παρισιού. Αλλά γρήγορα η νεαρήχορεύτρια ήταν έτοιμη ν’ ανοίξει ταφτερά της και πέρα απ’ το συγκεκριμένοΜπαλέτο, σε άλλες σκηνές και σ’ άλλεςσυνεργασίες, κάτι που την έφερε αντι-μέτωπη με τον πεισματάρη Νουρέγιεφ.Το 1989, η Σιλβί, σε ηλικία μόλις 24 χρο-νών, εγκατέλειψε το Μπαλέτο της Όπε-ρας του Παρισιού και κατέφυγε στοΛονδίνο: το Βασιλικό Μπαλέτο του Λον-δίνου δέχτηκε τη νεαρή σταρ με εν-θουσιασμό. Εκεί δούλεψε με πολλούςσύγχρονους χορογράφους και τελειο-ποίησε την τεχνική της – αλλά η όρεξήτης ν’ ανακαλύψει νέα πράγματα μεγά-λωνε. Η Σιλβί Γκιλέμ ήθελε να σπρώχνειδιαρκώς τα όριά της. «Είμαι σαν παιδίπου θέλει να εκπλήσσεται. Έχω μεγάληπεριέργεια, θέλω να μαθαίνω συνεχώςκάτι καινούργιο, ακόμα κι όταν αυτό ση-μαίνει ότι ξεβολεύομαι, ή ακόμα κι ότιμπαίνω σε μπελάδες. Αλλά δεν μ’ αρέσεινα δουλεύω με συνταγές – αυτές μπο-ρούν να εγγυηθούν μια καλή δουλειά,αλλά ποτέ μια εξαιρετική».

Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ηΣιλβί Γκιλέμ –που είχε κατακτήσει τοντίτλο «Δεσποινίς Όχι» διεκδικώντας τοδικαίωμα να αρνείται προτάσεις, να επι-λέγει τα κοστούμια της και να επιτρέπειμόνο σε ορισμένους δημοσιογράφουςνα τη φωτογραφίζουν– ένιωσε ότι, όσοναφορούσε στο κλασικό μπαλέτο, είχεκάνει τα πάντα κι ότι ήταν έτοιμη να δο-κιμάσει άλλα πράγματα. «Δεν ήθελα ναχάνω χρόνο με πράγματα που δεν μ’ εν-διέφεραν. Δυστυχώς, αν το πεις αυτό,θεωρείσαι επαναστάτης», έχει πει η ίδια.

Αν, όμως, η αναζήτηση νέων συνερ-γασιών με σημαντικούς χορογράφουςτου σύγχρονου χορού –ανάμεσά τους οΡάσελ Μάλιφαντ, ο Άκραμ Καν, αλλά καιο Ρομπέρ Λεπάζ– και η διάθεση για ανα-νέωση της γλώσσας του κλασικού μπα-λέτου υπήρξαν ένα μεγάλο στοίχημα, ηΣιλβί Γκιλέμ σίγουρα το κέρδισε, μολο-νότι ποτέ δεν δέχτηκε ότι εγκατέλειψετον κλασικό χορό. Άλλωστε, όπως τονί-ζει η ίδια, δεν πιστεύει πολύ στους θεω-ρητικούς διαχωρισμούς. Η ουσία βρί-σκεται πάντα αλλού. s

A

O

24 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #26 [14 ΙουΛίου 2011] ΧοροΣ

ΔυΣκοΛη ΔουΛεΙΑ«Την πρώτη βδομάδα δουλειάς με τον Μπιλ (Φόρσαϊθ), δεν μπορούσα να περπατήσω μετά τις πρόβες· κυριολεκτικά σερνόμουν. Δεν ήταν ότι οι κινήσεις ήταν τόσο δύσκολες,έφταιγε ο ρυθμός που ήταν εξουθενωτικός». Η Σιλβί Γκιλέμ εξηγεί τον πόνο της χορεύτριας.

InfoSadler’s Wells – Σιλβί Γκιλέμ 6.000 μίλια μακριάΧορογραφίες Εκ, Φόρσαϊθ, Κίλιαν

Η διεθνώς καταξιωμένη χορεύτρια έρχε-ται στην Αθήνα για να παρουσιάσει έναπρόγραμμα που έκανε πρεμιέρα στις αρ-χές Ιουλίου στο Λονδίνο. ΧορογραφίεςΜατς Εκ, Γουίλιαμ Φόρσαϊθ και Γίρζι Κί-λιαν για δύο βραδιές μόνο. Με την υπο-στήριξη της Rolex.

Ωδείο Ηρώδου Αττικού 19-20 Ιουλίου, 21:00Εισιτήρια: 50€, 45€, 40€, 35€, 20€ (Άνω διάζωμα), 15€/20€ (Φοιτητικό), 15€ (ΑΜΕΑ)

© L

esle

y Le

slie

-Spi

nks

εννημένη Παριζιάνα, έδειξεαπό νωρίς τις ιδιαιτέρεςσωματικές τις δυνατότητες,ξεχωρίζοντας για την εκ-πληκτική ευλυγισία της.Κόρη γυμνάστριας, προ-πονήθηκε από νωρίς από

τη μητέρα της, και μάλιστα με τόση επι-τυχία που υπήρξε υποψήφια για τη γαλ-λική ολυμπιακή ομάδα. Όλα αυτά, ώς τημέρα που την πρόσεξε ο τότε διευθυ-ντής της Σχολής Μπαλέτου της Όπεραςτου Παρισιού και της προσέφερε μιαθέση στη σχολή. Η Σιλβί ήταν 11 χρο-νών. Πέντε μόλις χρόνια αργότερα, συμ-μετείχε σε παράσταση της Όπερας τουΠαρισιού και δύο χρόνια μετά το ντε-μπούτο της βρέθηκε αίφνης κάτω απότους προβολείς της δημοσιότητας κερ-δίζοντας το πρώτο βραβείο στον Διε-

θνή Διαγωνισμό Μπαλέτου Varna. Την επόμενη χρονιά, το 1983, ο Ρού-

ντολφ Νουρέγεφ έγινε καλλιτεχνικός δι-ευθυντής του Μπαλέτου της Όπερας τουΠαρισιού. Θέλοντας να βάλει το στίγματου και να προωθήσει νέα ταλέντα, δίνειστην 18χρονη Σιλβί, έναν μεγάλο ρόλοστον Δον Κιχώτη του. Καθώς εκείνη απο-δεικνύεται αντάξια της εμπιστοσύνηςτου, οι ευκαιρίες που της προσφέρει αυ-ξάνονται. Η Γκιλέμ χορεύει σημαντικούςρόλους στις παραστάσεις του αλλά και σεχορογραφίες του Μπαλανσίν, του Ρό-μπινς και άλλων σημαντικών χορογρά-φων διευρύνοντας την παιδεία και καλ-λιεργώντας τις δεξιότητές της. Από τηνεπόμενη χρονιά, και μετά την επιτυχίατης στη Λίμνη των Κύκνων, η Γκιλέμ γίνε-ται η παρτενέρ του Νουρέγεφ στη σκηνήκαι εμφανίζεται σε ολοένα και πιο τολ-

μηρές παραγωγές, πετυχαίνοντας πάντανα κλέβει την παράσταση. Ο Φόρσαϊθ εί-ναι ένας από τους σημαντικούς χορο-γράφους που αναγνωρίζει και χρησιμο-ποιεί στο έπακρο το ταλέντο της,χτίζοντας πρωταγωνιστικούς ρόλουςγύρω της. Η ακραία, ανατρεπτική και κά-ποτε ριψοκίνδυνη κίνησιολογία του, απο-τελεί το ιδανικό περιβάλλον για να προ-χωρήσει η Γκιλέμ πέρα από τις κλασικέςφόρμες.

Το 1989 η εικοσιτετράχρονη Σιλβί σό-καρε τον Νουρέγεφ εγκαταλείποντας τοΜπαλέτο της Όπερας του Παρισιού γιανα χτυπήσει την πόρτα του ΒασιλικούΜπαλέτου του Λονδίνου, που τη δέχεταιανενδοίαστα – τι ειρωνεία αφού εκείνοςτους την είχε συστήσει! Στο Λονδίνο, ηΓκιλέμ ξεκινά με τη Λίμνη των Κύκνων. Ηπαράσταση γίνεται δεκτή με ενθουσια-

σμό. Η φινέτσα, το βάθος και η τόλμητης επί σκηνής επαινούνται, αλλά καιπάλι επικρίνεται από μερικούς επειδήεπιτρέπει στις σωματικές της ικανότη-τες να επισκιάζουν την εκφραστικότηταή την ευαισθησία της σε σχέση με τορόλο. Στο Λονδίνο τελειοποίησε την τε-χνική της, εκφραστικά και τεχνικά, φτά-νοντας στα άκρα για να επεκτείνει ταόριά της. Δούλεψε με πολλούς σύγχρο-νους χορογράφους, αλλά ίσως η σχέσητης με τον Μορίς Μπεζάρ να ήταν η ση-μαντικότερη. Οι προκλήσεις που τηςπροσέφερε εκείνος στάθηκαν καταλυ-τικές, καθώς απαιτούσαν από εκείνη ναενοποιήσει το μέσο με το περιεχόμενο,να χρησιμοποιήσει δηλαδή το κορμί τηςγια να εκφράσει τον βαθύτερο προσω-πικό της ηφαιστιογενές τοπίο. Το 1990επέστρεψε στο Παρίσι για τρεις παρα-στάσεις που είχαν την απήχηση ροκ συ-ναυλίας, αποδεικνύοντας περίτρανα πιαπως εκείνο το όχι στον Νουρέγιεφ ήτανσωστό.

Ακολούθησαν πολλά βραβεία, συμπε-ριλαμβανομένου του Παρασήμου τηςΛεγεώνας της Τιμής που της απένειμε οΦρανσουά Μιτεράν, και παραστάσειςστη Μόσχα, τη Νέα Υόρκη και ολόκληροτον κόσμο. Μέχρι σήμερα, η ηλεκτρο-φόρα σκηνική παρουσία της ενθουσιά-ζει τους κριτικούς και ξεπουλά τα εισι-τήρια. Δίνοντας πάντοτε το προσωπικότης στίγμα, προσδίδει άκρα δεξιοτεχνία,θεατρικότητα, χάρη και δύναμη σε κάθετης ρόλο. Με το ιδανικό της σώμα, τηνεκφραστικότητα των πράσινων ματιώντης, τη χαρισματική σωματική ευφυΐατης και τις εκπληκτικές εκτάσεις των μα-κριών ποδιών της, αποτελεί σίγουρα μο-ναδική περίπτωση. Μέχρι σήμερα, η «Δε-σποινίς Όχι», αρνείται να έχει ατζέντη,«επειδή, τελικά, εσύ θα πάρεις την από-φαση έτσι κι αλλιώς». Τα πολλά όχι τηςκαριέρας της (όχι αυτή η χορογραφία,όχι αυτός ο παρτενέρ, όχι αυτό το θέα-τρο) την έχουν γλιτώσει από τους συνή-θεις τραυματισμούς του επαγγέλματος –λέγοντας όχι σέβεται τον εαυτό της,επαγγελματικά, αλλά και προσωπικά: δενδέχτηκε ποτέ να απαλύνει τις εκφραστι-κές της ρυτίδες, να βάψει τα μαλλιά της,που πια γκριζάρουν ή να στολιστεί γιαμια συνέντευξη. Όταν πριν από λίγα χρό-νια δέχτηκε να φωτογραφηθεί για τη«Vogue», ξεσήκωσε αντιδράσεις, κάνο-ντάς το και πάλι με τους δικούς τηςόρους: γυμνή, ξυπόλυτη, εντελώς άβαφηκαι με λυτά μαλλιά. «Αυτή είμαι».

Υπάρχουν πάντα εκείνοι που επιμέ-νουν πως τα ανοίγματά της κατέστρε-ψαν τη γραμμή του κλασικού μπαλέτου.Και κάποιοι άλλοι απαντούν πως ταανοίγματα αυτά (σήμα κατατεθέν της)απλά διεύρυναν τα όρια της τέχνης της,ανοίγοντας νέους δρόμους για τις μπα-λαρίνες του μέλλοντος. Εξάλλου, έχει χο-ρέψει κλασικούς και σύγχρονους ρόλουςμε την ίδια επιτυχία, έχει χορογραφήσει,και η καριέρα της ακόμη ακμάζει – ποιοςξέρει σε ποια κατεύθυνση θα την οδη-γήσει στο μέλλον το δυνατό της ένστικτοκαι τα περίφημα όχι της… s

ΧοροΣ26 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #26 [14 ΙουΛίου 2011]

© G

illes

Tapi

e

Γ

σταρμε τους δικούς της όρους

2

34

5

1

ΣτΙΓμεΣ μΙΑΣ ΛΑμΠρηΣ ΠορεΙΑΣ1. Η Σιλβί Γκιλέμ σε γιαπωνέζικο περιβάλλον. Eonnagata (2009), σε σκηνοθεσία ΡομπέρΛεπάζ, εκτελεί μια χορογραφία του παλαιού συνεργάτη της Ράσελ Μάλιφαντ.

2. Ένα πολυσυζητημένο ντουέτο, που είδαμε και στο Ηρώδειο, το 2007. Ο Άκραμ Καν και ηΣιλβί Γκιλέμ στην παράσταση Sacred Monsters.

3. Αυτοπροσωπογραφία για το περιοδικό Vogue, που αναπαρήχθη αρκετές φορές - πιοπρόσφατα, στο εξώφυλλο του εβδομαδιαίου ένθετου περιοδικού της γαλλικής Monde.

4. To σόλο της Σιλβί Γκιλέμ στο Μπολερό του Ραβέλ, σε χορογραφία του Μορίς Μπεζάρ, είχεεντυπωσιάσει και συγκινήσει τους θεατές του Ηρωδείου, το καλοκαίρι του 2008, πουχειροκροτούσαν περί τα 15 λεπτά.

5. Push, μια παράσταση του 2005, με τη Σιλβί Γκιλέμ και τον Ράσελ Μάλιφαντ.

© E

rick

Lab

be

© N

igel

Nor

ring

ton

© B

ill C

oope

r

κλυταιμνήστρα

Χ ώ ρ ο ς ε

«Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 είχα παίξειτην Ηλέκτρα με το Κρατικό Θέατρο ΒορείουΕλλάδας, σε σκηνοθεσία Ανδρέα Βουτσινά.Θυμάμαι λοιπόν πως, όταν τελειώσαμε τιςπαραστάσεις, είχα πει μέσα μου πως τώρα πιαθέλω να παίξω την Κλυταιμνήστρα. Θέλω ναπεράσω στο απέναντι στρατόπεδο και νακαταλάβω τον κόσμο της». Λόγια τηςΦιλαρέτης Κομνηνού, που φέτος, υπό τιςσκηνοθετικές οδηγίες της ΆντζελαςΜπρούσκου, έχει την ευκαιρία να προσεγγίσειτον κόσμο ενός από τα πιο πολύπλοκαπρόσωπα του αρχαίου δράματος.

Από την Κατερίνα Κόμητα Φωτογραφία: Βίκυ Γεωργοπούλου

η κλυταιμνήστρα κάνει κακές

παρέες

Φ ι λ α ρ έ τ η κ ο μ ν η ν ο ύ

ΘEATPO

Αποκαλύψτε μας λίγα πράγματα γιατην παράσταση με τον τίτλο Κλυται-μνήστρα – Χώρος Ε.Πρόκειται για περφόρμανς που βασίζεταισε σύνθεση από κείμενα, βασικός άξοναςτων οποίων είναι το πρόσωπο της Κλυ-ταιμνήστρας - κείμενα από τις τραγωδίεςΑγαμέμνων και Ηλέκτρα, από έργα τωνΧόφμανσταλ, Σαρτρ και Μπρίκνερ, ενώπεριλαμβάνονται και διάσπαρτες φρά-σεις που έχουν ειπωθεί κατά καιρούς απόγυναίκες οι οποίες έχουν διαπράξει φόνο.Δεν είμαι τόσο το πρόσωπο της Κλυται-μνήστρας του αρχαίου δράματος, αλλάπερισσότερο η μορφή ή η συμπεριφοράτης γυναίκας-μάνας που μένει έξω από τοπεδίο της μάχης και εισπράττει το απο-τέλεσμα και την απώλεια του άντρα καιτου παιδιού της.

Όλο αυτό ακούγεται σαν μια μελέτηπου προσπαθεί να ρίξει φως σ’ ένααπό τα πιο αινιγματικά πρόσωπα τουαρχαίου δράματος…Είναι σαν να έχεις ένα φακό και κάθεφορά, μέσα απ’ την ματιά ενός διαφορε-τικού συγγραφέα, να φωτίζεις το πρό-σωπο της Κλυταιμνήστρας από άλληοπτική γωνία: τη μια στιγμή μπορεί ναείναι η γυναίκα-τιμωρός, την επόμενηένα φοβισμένο πλάσμα, ενοχικό, πουαγωνιά για την επερχόμενη τιμωρία, ενώλίγο αργότερα μπορεί να ξαναγίνει τόσοεπικίνδυνη, όσο μόνο ένα θηλυκό μπορείνα γίνει, αν το υποτιμήσεις ή το προσβά-λεις. Υπάρχουν πάρα πολλές διαφορετι-κές εκδοχές της Κλυταιμνήστρας και ηδική μας προσέγγιση λειτουργεί σαν κα-λειδοσκόπιο.

Αυτή είναι η πρώτη φορά που συνερ-γάζεστε με την Άντζελα Μπρούσκου.Πώς ήταν η συνεργασία σας;Δημιουργική κι εκρηκτική, με την έννοιαότι οι πρόβες μας δεν ήταν καθόλου «κα-θισμένες» και «καθώς πρέπει». Επίσης, ησυνεργασία μας είχε και χιούμορ, ειδικάόταν συναντιόμασταν με τα κορίτσια τηςορχήστρας σ’ ένα στούντιο της οδού Σω-κράτους. Εμείς στον τέταρτο όροφο ναψάχνουμε ήχους και να ανακαλύπτουμεμελωδίες και τα «κορίτσια» από κάτω ναψαρεύουν πελάτες. Ε, αυτό, από μόνοτου, έχει κάτι το σουρεαλιστικό…

Θυμάστε μια χρονιά-σταθμό στην κα-ριέρα σας;Το 2002, όταν πήγα για πρώτη φορά στοΦεστιβάλ της Αβινιόν. Εκείνο ήταν το πιοσημαντικό και συμβολικό καλοκαίρι. Εκείανακάλυψα για πρώτη φορά τον Καστε-λούτσι και εκεί είδα την παράσταση τουΒαρλικόφσκι Καθαροί πια. Θυμάμαι πωςζούσαμε κάτι σαν πυρετό: τη μια παρα-κολουθούσαμε θέατρο σ’ ένα χώρο πουθύμιζε σκηνή τσίρκου, την άλλη σε μι-κρές αποθήκες, καθισμένοι σε εργοστα-σιακούς πάγκους, κι ύστερα βρισκόμα-σταν στο επιβλητικό Palais des Pap, ή σ’ένα κάστρο, τυλιγμένοι σε κάτι κουβέρ-τες –γιατί έκανε πολύ κρύο θυμάμαι– ναβλέπουμε τον Άμλετ του Πίτερ Μπρουκ.Όλο αυτό ήταν σχεδόν ένα πολιτισμικό

σοκ… Εκείνο το καλοκαίρι ήταν σαν ναάνοιξε ένα παράθυρο στο μυαλό καιστην ψυχή μου. Μετά απ’ όλα αυτά, άρ-χισε να αλλάζει και η δική μου η ματιάπάνω στο θέατρο και η σχέση μου μεαυτό. Μου δημιουργήθηκε η ανάγκη ναμπω σε μια διαδικασία έρευνας.

Τι εννοείτε ακριβώς λέγοντας «άλλαξεη σχέση μου με το θέατρο»;Ότι δεν μ’ ενδιαφέρει και δεν μου αρκείπια η ασφάλεια του να παίξω ένα ρόλοκαλά. Όλο και περισσότερο πιστεύω σ’αυτό που λέμε «συναντήσεις». Δηλαδήνα συναντηθούμε θεατρικά, με ρίσκο πά-ντα και ν’ αποτύχουμε, αφού κανείς ποτέδεν σου εξασφαλίζει ότι θα βρεθεί τοκοινό ενδιαφέρον για μια παράσταση ήότι δεν θα παιχτούν περίεργα παιχνίδιαεξουσίας… Γιατί στις σχέσεις των αν-θρώπων, και ειδικά των ανθρώπων τουθεάτρου, υπάρχει πολύ έντονο το «εγώ»,κι έτσι, ενώ φαινομενικά όλοι θέλουμενα συνεργαστούμε, κάτι στην πορείαμπορεί να ξεστρατίσει. Όταν όμως συμ-βαίνει να έχεις μια καλή συνάντηση στοθέατρο, ξαναζείς αυτή την ανηλικότηταπου είχες όταν ξεκίναγες, κι αυτό είναιπολύ σπουδαίο.

Όταν σε μια συνεργασία τα πράγματαδεν πάνε και τόσο καλά, πώς αντι-δράτε;Υπήρξαν φορές που έπαιξα τον ρόλοαμυντικά. Τον πήρα αγκαλιά, όπως παίρ-νει κανείς το σωσίβιό του όταν βλέπειπως το καράβι αρχίζει να μπάζει νερά.Για να το πω αλλιώς, λειτούργησα μ’ έναένστικτο επιβίωσης. Φυσικά, όπως κατα-λαβαίνετε, σε μια τέτοια περίπτωση, δενμπορεί κανείς ν’ απογειωθεί ερμηνευτικά.

Κι αφού ο λόγος για ενδιαφέρουσεςθεατρικές συναντήσεις και συρραφέςκειμένων, πώς ερμηνεύετε αυτή τηντάση, που ολοένα και μεγαλώνει, γιαδημιουργία μέσα απ’ αυτό που ονομά-ζουμε devised theater, ενός θεάτρουδηλαδή που το θεατρικό κείμενο δη-μιουργείται κάθε φορά από τους συ-ντελεστές, αλλά και μέσα από μια δια-δραστική διαδικασία (interactivetheater);Είναι ολοφάνερο ότι, τουλάχιστον την τε-λευταία δεκαετία, ολοένα και περισσό-τερο παρουσιάζεται η ανάγκη να καταρ-γηθεί η ορθόδοξη θεατρική γραφή πουείναι πολύ συγκεκριμένη. Μια εξήγησηθα μπορούσε να είναι πως οι δημιουργοίνιώθουν καταπιεσμένοι από τη στέρεαδομή ενός θεατρικού έργου. Απ’ τηνάλλη, η αποδόμηση της κανονικής συγ-γραφής σου προσφέρει σίγουρα μιαάλλη ελευθερία. Φυσικά, αυτό δεν ση-μαίνει ότι έχουν πάψει να με γοητεύουντα μεγάλα έργα, και πάντα θα θέλω ναμπαίνω στη διαδικασία να ερμηνεύσωένα ρόλο με την ψυχολογική μέθοδο.Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, διδάσκο-ντας και στη σχολή του Εθνικού και στοΠανεπιστήμιο, έχω επηρεαστεί από τηνανάγκη των νέων παιδιών για έρευνα. Ηνέα γενιά απαιτεί ελευθερία και δεν θέλει

να αγκυλώνεται μέσα από τα πολύ συ-γκεκριμένα πλαίσια που μπορεί να έχειένα θεατρικό έργο.

Μου λέτε δηλαδή ότι κάνετε «κακέςπαρέες»…Σας λέω ότι είμαι πολύ τυχερή που έχωτην ευκαιρία να έρχομαι σε επαφή με ταπαιδιά αυτής της γενιάς. Ξέρετε, η υπο-κριτική είναι κάτι το πολύ ρευστό, δια-μορφώνεται. Γι’ αυτό και μ’ ενοχλεί ο δογ-ματισμός και το απόλυτο στα θέματα τηςτέχνης. Δηλαδή, ποιος μου εγγυάταιεμένα ότι αυτό που σήμερα θεωρούμεσύγχρονη υποκριτική δεν θα το αντιμε-τωπίσει με ειρωνεία και χλευασμό μιαάλλη γενιά ηθοποιών σε δυο δεκαετίεςαπό σήμερα; Ας μην ξεχνάμε πως καιεμείς, ως γενιά, σταθήκαμε επικριτικάστην υποκριτική της δεκαετίας του ’60…

Έχετε φανταστεί ποτέ τον εαυτό σαςσε ρόλο σκηνοθέτη;Δεν ξέρω. Καμιά φορά οι ηθοποιοί ίσωςνα κρύβουμε κι έναν σκηνοθέτη μέσαμας. Πόσο μάλλον όταν περνάμε πολλάχρόνια στα πλαίσια του ερμηνευτή-ηθο-ποιού. Τότε ίσως αρχίζουμε να αισθανό-μαστε ότι κάτι μας λείπει και φλερτά-ρουμε με την ιδέα να δούμε το πράγμαστο σύνολό του. Παρ’ όλα αυτά, προς τοπαρόν, κρατάω το ρόλο του ερμηνευτή.Aργότερα δεν ξέρω τι θα κάνω…

Τι είναι αυτό που, προς το παρόν, σαςκρατάει και δεν περνάτε στην άλληόχθη;Μπορεί να είναι ο φόβος – και δεν μιλάωγια το φόβο της έκθεσης. Ξέρετε, κάθεεπιθυμία δημιουργεί αυτόματα κι έναφόβο. Λαχταράς, επιθυμείς κάτι, αλλάταυτόχρονα το φοβάσαι κιόλας. Όταν αρ-γότερα θ’ απαλλαγώ απ’ αυτό το φόβο,μπορεί και να το δοκιμάσω.

Η εξωτερική σας εμφάνιση τι ρόλοέπαιξε στην καριέρα σας;Το πιστεύεις δεν το πιστεύεις, στα πρώταδέκα χρόνια ούτε που μου περνούσε απότο νου. Μόνο όταν άρχισα να κάνω τηλε-όραση ανοίχτηκε αυτό το περίεργο κε-φάλαιο. Ίσως εκεί να με απασχόλησε –ήείδα να απασχολεί τους άλλους– αυτόπου λέγεται «εμφάνιση». Καταλάβαιναότι οι ρόλοι που μου προτείνανε είχαννα κάνουν πάντα με την εμφάνιση. Καιτότε φρόντισα, όσο γινόταν, ν’ αντισταθώ,γιατί, χωρίς να το καταλάβεις, μπορεί νασε τοποθετήσουν και να σε καθορίσουνως κάτι συγκεκριμένο. Και, αντιστεκό-μενη, έχασα βέβαια αρκετά χρήματα…

Αυτό που αναφέρεται ως «σκηνική πα-ρουσία», τι είναι τελικά; Καλλιτεχνικόβάρος, γοητεία, μαγνητισμός;Είναι κάτι που το αισθάνεσαι αυτόματα·που συμβαίνει και το εισπράττεις. Έχωτην εντύπωση πως είναι χάρισμα και πωςδεν γίνεται να το αποκτήσεις προσπα-θώντας. Την τεχνική σου, ναι, μπορεί νατη δουλέψεις, το μαγνητισμό όχι… Επί-σης, έχω καταλήξει πως αυτή η ενέργειααυξάνεται την ώρα που ο ηθοποιός, επί

σκηνής, νιώθει μια εσωτερική αρμονία.Είναι δηλαδή ευχαριστημένος μ’ αυτόπου κάνει, χωρίς αυτή η ικανοποίηση ναμετατρέπεται σε κάτι παραμορφωτικό,σε επίδειξη δεξιοτεχνίας. Ακόμα, πιστεύωότι η σκηνική παρουσία δεν έχει να κάνειμόνο με τη δεξιοτεχνία του ηθοποιού,αλλά και με το αν ο άλλος παίζει μ’ έναντρόπο επικίνδυνο· αν ρισκάρει.

Τι εννοείτε να παίζει με «τρόπο επικίν-δυνο»;Έχω δει ηθοποιούς που παίζουν σαν ναέχει «τριπάρει» το μυαλό τους, κι αυτόαυτόματα περνάει στο σώμα του· κιύστερα στο σώμα του θεατή. Είναι σαν οηθοποιός να εκλύει μια ενέργεια που έχεινα κάνει με το βαθμό συγκέντρωσής του,αλλά και με το βαθμό της ευχαρίστησηςτου. Στον αντίποδα, βλέπεις άλλους ηθο-ποιούς να παίζουν με μια αμηχανία επίσκηνής, σαν να μην ξέρουν τι ακριβώςκάνουν, που βρίσκονται. Σαν να μην τουςικανοποιεί αυτός ο χώρος, η σκηνή, σαννα μην καταλαβαίνουν τι τους συμβαίνει.

Ποια συμβουλή έχετε κρατήσει απ’ αυ-τές που σας έχουν δώσει;Δεν μου την έχουν δώσει έτσι ακριβώς,αλλά θα σου πω. Για χάρη της δημοσιό-τητας και της επιτυχίας, να μη χάσω τηνπροσωπική μου ευτυχία. Δεν θα ήθελα σεκαμιά περίπτωση να γίνω ένα νευρωσικόάτομο που ζει μέσα στην αγωνία και τηνεύρωση της επιτυχίας. Το έχουν δει ταμάτια μου αυτό, γι’ αυτό το λέω. Και νασου πω κάτι; Αυτός ο πολύ σπουδαίοςηθοποιός ο οποίος ξέρω ότι στη ζωή τουείναι μικροπρεπής, ασήμαντος, κομπλε-ξικός, δυσάρεστος, μ’ ένα σωρό ψυχώ-σεις και νευρώσεις, παύει να με ενδιαφέ-ρει. Προσωπικά, θα ήθελα να μπορεί νασυναντηθεί αυτό που κάνω σαν καλλιτέ-χνης μ’ αυτό που κάνω στη ζωή μου. Ναγίνει δηλαδή η ζωή μου ένα έργο τέχνης.Για μένα αυτό είναι το ιδανικό, όμως αυτόδεν σημαίνει ότι το έχω πετύχει κιόλας…

Αν ξεκινούσατε τη ζωή σας από τηναρχή, τι θα αλλάζατε;Τα ίδια θα έκανα.

Τόσο καλά τα κάνατε όλα;Όχι, αλλά τα πράγματα δεν μπορείς να τακαθοδηγείς πάντα. Είναι πολύ αστείο ναπροαποφασίζεις τι θα κάνεις, γιατί πολλέςφορές η ζωή έχει άλλη γνώμη κι εσύ,απλώς, ανταποκρίνεσαι…

Δηλαδή δεν επιδιώκετε να έχετεπλήρη έλεγχο των πραγμάτων; Είναι κάποιες φορές που παίρνω στα χέ-ρια μου το τιμόνι της ζωής μου, κι άλλεςπου λέω «Βρε, μήπως η ζωή είναι πιοσοφή από μένα; Άσε να δω που θα μεβγάλει». Μπορεί να είναι θέμα σοφίας ήκαι ηλικίας, αλλά δεν τον μπορώ τονπλήρη έλεγχο, γιατί όταν τον έχεις, ση-μαίνει ότι λειτουργεί πάρα πολύ το μυαλόσου κι αυτό σε στεγνώνει. Γι’ αυτό κι εγώ,εδώ και πολλά χρόνια, άρχισα να εμπι-στεύομαι το ένστικτό μου, κι όλο αυτόπου υπάρχει μέσα στην καρδιά. s

[14 IουΛίου 2011] #26 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 29

Δεν είμαι συνήγορος της

κλυταιμνήστρας

κλυταιμνήστρα

Χ ώ ρ ο ς ε

Ά ν τ ζ ε λ α μ π ρ ο ύ σ κ ο υ

Το θέατρο δεν είναι δικαστήριο μεενόρκους και εισαγγελείς. Η σκηνοθέτριαμε την ερευνητική ματιά το γνωρίζει καλάαυτό, κι ας επιμένει να καταπιάνεται μεθέματα βίας και δικαιοσύνης. Αυτή τηφορά επιλέγει ένα πρόσωπο του αρχαίουδράματος, ιδανικό για τα θεατρικάενδιαφέροντά της, και του δίνει τηνικανότητα να περιπλανηθεί στη μνήμη γιανα αναμετρηθεί με όσους την έπιασαν στοστόμα και στην πένα τους. Είπαμε όμως,όχι απαραίτητα για να την υποστηρίξει.Γιατί η Κλυταιμνήστρα, μυθικό πρόσωποκαι σύμβολο για αιώνες, ξέρει πια ναυπερασπίζεται τον εαυτό της.

Από τον Νικόλα Ζώη Φωτογραφία: Βασίλης Μαθιουδάκης

ν η φιλόδοξη ηρωίδατου αρχαίου δράματοςείχε με κάποιο τρόπο τηδυνατότητα να εφεσι-βάλει την υπόθεσή τηςκαι να εγκαινιάσει, όπωςο γιος της, ένα ακόμαεπίπεδο κοινωνικής ορ-

γάνωσης, ένα σύγχρονο δικαστήριο θαείχε περισσότερα ζητήματα να λάβειυπόψη του. Η Κλυταιμνήστρα μπορεί καινα εμφανιζόταν στην αίθουσα αγέρωχη,με τον αέρα μιας vamp, έτοιμη να υπο-στηρίξει, αν όχι την αθωότητά της, του-λάχιστον το δικαίωμα σε κάποιο ελα-φρυντικό. Εξάλλου, για το αν έκανε ή ανδέχτηκε περισσότερο κακό, οι μελετη-τές της ακόμα ερίζουν. Ενώ, εδώ και αιώ-νες, τα επιχειρήματα των μαρτύρων κα-τηγορίας δεν ακούγονται σε όλουςισχυρότερα από εκείνα των μαρτύρωντης υπεράσπισης. Αν μάλιστα κάπου στοακροατήριο καθόταν και η ΆντζελαΜπρούσκου, ίσως να έκαναν αισθητή τηνπαρουσία τους και μερικές πτυχές τηςυπόθεσης ακόμα. Η απόφοιτος του Θεά-τρου Τέχνης, η μία εκ των ιδρυτριών τουΘεάτρου Δωματίου και υπεύθυνη γιαπολλές παραστάσεις κλασικού αλλά καιερευνητικού ρεπερτορίου, μπορεί να μηνέπαιρνε ξεκάθαρη θέση, θα έπιανε όμωςχαρτί και μολύβι και θα σκάρωνε μια πα-ράσταση στην οποία η Κλυταιμνήστραδεν θα ανήκε σε άλλο γένος παρά σ’εκείνο που «ήταν πάντα αντικείμενοβίας». Η ίδια προσδιορίζει καταστατικάαυτή την προσέγγιση: «Αισθάνομαι απλάότι, απ’ την εποχή της Κλυταιμνήστραςμέχρι σήμερα, τα πράγματα δεν έχουναλλάξει και τόσο πολύ. Η γυναίκα πάνταήταν το αντικείμενο βίας, το αποδεικνύ-ουν και οι στατιστικές. Ακόμα κακοποι-ούνται, κι αυτή η πραγματικότητα σα-φώς και αναμετριέται σήμερα με τοπρόσωπο μιας γυναίκας όπως εκείνη».

Η αρχική αιτία πίσω απ’ την επιλογήτης ηρωίδας ποια ήταν;Πάντα μ’ ενδιέφερε, όχι μόνο θεατρικάαλλά και ως γυναίκα, το θέμα της βίας καιτης κακοποίησης. Απλά, σ’ αυτό το πρό-σωπο συναντιούνται ακόμα περισσότεραπράγματα, για τα οποία πρέπει να μιλάμε.Είναι θέματα που έχω αντιμετωπίσει κιεγώ στη ζωή μου. Έχω βρεθεί αντιμέτωπηκαι με βία σωματική, όταν έπρεπε κάποιαστιγμή να υπερασπιστώ τον εαυτό μου. Οινόμοι, όμως, το κράτος και η κοινωνία, μ’ένα τρόπο την καλύπτουν και την κου-κουλώνουν, όπως κάνει κι η οικογένεια.Είτε γιατί ντρεπόμαστε, είτε γιατί φοβό-μαστε, είτε γιατί δεν θέλουμε ν’ αποκαλύ-ψουμε μια αλήθεια που θα εμπλέξει καιάλλους ανθρώπους.

Γιατί όμως το 2011 μιλάμε ακόμα γι’αυτά τα ζητήματα; Τόσες λίγες βελτιώ-σεις έχουν γίνει;Γιατί σε όλες τις θρησκείες και σ’ όλα ταμέρη όπου εντοπίζεται η θρησκευτικήεξάρτηση, η γυναίκα είναι ακόμα σύμβολοκακού και πονηριάς. Είναι αυτή η οποίααποπλανεί τον άντρα, αυτή που, σε σχέσημ’ εκείνον, βρίσκεται από κάτω – ποτέ επί

ίσοις όροις. Από παλιά, όταν είναι αδιά-θετη είναι μολυσμένη και πρέπει ν’ απο-φεύγεται. Όταν είναι έγκυος είναι βάρος. Ηελεύθερη σκέψη και γνώμη της έρχονταιπάντα σε δεύτερη μοίρα. Υπάρχουνακόμα χώρες που κάνουν κλειτοριδε-κτομή...

Το αρχαίο δράμα είχε τρόπους να δι-καιώσει τη γυναίκα, να τη βγάλει απ’ τηθέση στην οποία την ήθελε ο κοινωνι-κός της ρόλος; Παρόλο που η γυναίκα ούτε στη δημο-κρατία της αρχαίας Αθήνας είχε δικαιώ-ματα, στην τραγωδία τουλάχιστον μπο-ρούμε να την ακούσουμε, ν’ ακούσουμετον δημόσιο λόγο της. Στο αρχαίο δράμαμπορούμε να δούμε πολύ καθαρά τη σύν-θετη φύση της, η οποία δεν περιλαμβάνειμόνο ένα πράγμα. Δεν είναι η σύζυγοςενός άντρα. Είναι αυτόνομη ύπαρξη, ανε-ξάρτητη, με γνώμη, που γεννάει παιδιάκαι τα μεγαλώνει.

Ακόμα και να τα σκοτώνει;Να σκοτώνει το γένος του πατέρα, όχιαυτά. Το αρχαίο δράμα κάνει διάλογο μ’αυτή τη διαφορά. Δεν λέω ότι δικαιολο-γείται τέτοιος φόνος, δεν πιστεύω όμωςότι υπάρχει γυναίκα που θέλει, για παρά-δειγμα, να στείλει τα παιδιά της στον πό-λεμο για να πεθάνουν. Ο Χάινερ Μίλερλέει ότι η Ιφιγένεια είναι το πρώτο θύματου Τρωικού Πολέμου – κάτι που συχνάπαραγνωρίζουμε για χάρη των αντρών-θυμάτων. Και κάπου εδώ ερχόμαστε στηνΚλυταιμνήστρα. Αν μείνουμε μόνο στο ότιείναι μια άπιστη σύζυγος που σκότωσετον άντρα της, έχοντας δηλαδή πολύ πο-ταπά κίνητρα, κάτι παραβλέπουμε απ’ τηφύση της. Δεν είναι μονοσήμαντη. Δενυποστηρίζω την πράξη της, αλλά η Κλυ-ταιμνήστρα είναι κι ένα όργανο δικαιοσύ-νης που την απονέμει κατά τη γνώμη της.Και είναι ο τελευταίος κρίκος σε μια αλυ-σίδα φόνων που έχουν προκληθεί απόάντρες.

Την παράσταση πλαισιώνει χρήσηοπτικοακουστικού υλικού. Πώς συνυ-πάρχει με την κεντρική αφήγηση;Η μουσική και οι ήχοι έχουν γραφτεί στηνπρόβα. Όπως δουλέψαμε με την ηθοποιό,έτσι δουλέψανε και οι μουσικοί, παρακο-λουθώντας παράλληλα το κείμενο. Όλεςοι γρήγορες εναλλαγές τοπίων –γεωγρα-φικών αλλά και ψυχικών– ενισχύονταιμέσα απ’ τη μουσική. Πρόκειται ουσια-στικά για ένα ταξίδι μέσα στη μνήμη, πουο ήχος το ακολουθεί, το συνοδεύει, τουποστηρίζει. Άλλοτε υπογραμμίζει, και άλ-λοτε λειτουργεί ενισχύοντας τις εντάσειςτης αφήγησης. Κάπως έτσι λειτουργεί καιτο οπτικό κομμάτι, σαν να είναι όμως καιμέρος της ιστορίας.

Τι θα ακούσουμε στο έργο; Αποσπά-σματα απ’ τα αρχαία κείμενα, από με-ταγενέστερους συγγραφείς που κατα-πιάστηκαν με την Κλυταιμνήστρα καιαπό έργα μελετητών;Την ευθύνη για τη σύλληψη και τη δρα-ματουργία την αναλαμβάνω εγώ. Το νήμαπου ενώνει και δίνει μία ομοιογένεια σε

πολύ διαφορετικά κείμενα είναι η προ-σπάθεια να δούμε την Κλυταιμνήστραπριν ή μετά τις πράξεις της, να συνδιαλέ-γεται με τις συνέπειές τους, είτε τις έχεικάνει είτε όχι. Μέσα στο έργο μπορούμενα δούμε την ηρωίδα από διάφορες γω-νίες, σαν ένα άτομο πια μοναχικό, που δενμπορεί να επηρεαστεί απ’ την πραγματι-κότητα, απ’ το περιβάλλον της ή απ’ τηνιστορία – αν θεωρήσουμε ότι η Κλυται-μνήστρα είναι κι ένα πολιτικό πρόσωπο.Το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να σκέ-φτεται. Πιο πολύ, λοιπόν, θα μπορούσαμενα πούμε ότι έχει τη δομή μιας ταινίας, ότιείναι ένα μοντάζ. Μέσα στο έργο μάλιστα,ο μύθος της Κλυταιμνήστρας συναντιέταιμε το μύθο της ηθοποιού-σταρ, η οποία,χωρίς να είναι μεγάλη, αρχίζει να έρχεταιαντιμέτωπη με το θάνατο και τα γηρα-τειά. Και η ηθοποιός θέτει επί σκηνής ταερωτήματα που η ίδια έχει ν’ αντιμετωπί-σει υποδυόμενη το ρόλο σε διάφορεςστιγμές του.

Πόσο ασφαλές είναι να χαρακτηρί-σουμε την Κλυταιμνήστρα μοιραία γυ-ναίκα του αρχαίου δράματος; Ναι, υπάρχει αυτό το στοιχείο. Δεν ήταναγία η Κλυταιμνήστρα, κι εγώ δεν είμαισυνήγορός της. Ήταν πολύ φιλόδοξη,πολύ όμορφη. Η σχέση της με την εξουσίαδεν ήταν απλώς μιας γυναίκας που ήθελενα κυβερνήσει και να πάρει τη θέση τουΑγαμέμνονα. Χρησιμοποίησε την περιου-σία του κράτους, όπως θα λέγαμε σήμερα,προς όφελός της. Δεν ήταν η βασίλισσαπου μοίρασε την περιουσία της στο λαό.Γι’ αυτό κάνει μια προσευχή στον Απόλ-λωνα, στην οποία αυτό που την απασχο-λεί περισσότερο είναι να μη χάσει ταπλούτη και την εξουσία της. Μέσα απ’αυτό, και η ηθοποιός που έχει φτάσει σετέτοια ύψη καριέρας και επιτυχίας εμφα-νίζεται να έχει σ’ ένα βαθμό την ίδια ανη-συχία. Ότι, την επόμενη μέρα, όλα αυτάμπορεί να χαθούνε.

Η απώλεια πλούτου, οποιουδήποτε με-γέθους, βιώνεται διαφορετικά ανάλογαμε το φύλο, ειδικά σήμερα;Νομίζω ότι σήμερα το βιώνουμε όλοι τοίδιο. Οι περισσότεροι έχουμε κατά κάποιοτρόπο γίνει ίσοι στη φτώχεια, κι αυτό είναιμια μορφή δικαιοσύνης. Όμως το δουλε-μπόριο και η πορνεία έχουν αυξηθεί όσοποτέ. Βλέπεις ότι οι χώρες, είτε νόμιμα είτεπαράνομα, ακόμα εξάγουν γυναίκες πουμπορεί να είναι και μορφωμένες. Και ανα-γκάζονται, λόγω οικονομικής δυσπραγίας,να χρησιμοποιήσουν ως έσχατο μέσοανταλλαγής το σώμα τους.

Πώς βιώνει το θέατρο αυτόν τον ιδιό-τυπο εξισωτισμό; Θα περάσει από δύ-σκολες μέρες μέχρι να επιζήσει, ή ο κό-σμος θ’ απομακρυνθεί για χάρη πιουλικών αναγκών;Νομίζω ότι η πραγματική αξία του θεά-τρου δεν βασιζόταν ποτέ στα χρήματα,ούτε στις υπερπαραγωγές – που δενξέρω αν θα μας λείψουν. Το θέατρο βα-σίζεται στην ανάγκη των ανθρώπων νασυναντηθούν όπως παλιά και να συνομι-λήσουν για τα ερωτήματα, με τον τρόπο

που μπορεί να το κάνει η τέχνη. Να πα-ρηγορηθούν γι’ αυτά που τους απασχο-λούν και να νιώσουν ο ένας την παρου-σία του άλλου. Αυτό είναι κάτι πουχάνεται, γι’ αυτό και οι άνθρωποι θέλουννα βγαίνουν στους δρόμους, στις πλα-τείες. Για να μιλήσουν. Το βλέπουμε κα-θαρά σήμερα: μέσα απ’ αυτό το κακό πουμας έχει τύχει, οι άνθρωποι γίνονται πιοκοινωνικοί, πιο επικοινωνιακοί.

Για ποιους ισχύει, όμως, αυτή η συνά-ντηση στο θέατρο, όταν οι δημιουργοίή τα έργα χωρίζονται σε mainstreamκαι εναλλακτικά; Εσάς, για παράδειγμα,σας έχουν χαρακτηρίσει ακόμα και «πε-ριθωριακή». Και πώς ορίζεται το εναλ-λακτικό σε σχέση με οτιδήποτε άλλο;Τέτοιοι διαχωρισμοί θυμίζουν κάπως τηδιάκριση μεταξύ των βιολογικών προϊό-ντων και των υπολοίπων. Αν τα πρώτα εί-ναι τα φυσιολογικά, τι εξυπηρετεί η επι-σήμανσή τους μ’ ένα επίθετο; Όσοιλοιπόν λέγεται ότι ανήκουμε στον εναλ-λακτικό χώρο, μπορεί να είμαστε «βιο-λογικά προϊόντα» λόγω του μόχθου πουαπαιτείται, του τρόπου που ζούμε, τουτρόπου που δεν υποστηρίζεται η δου-λειά μας. Το ίδιο το κράτος περιθωριο-ποιεί οτιδήποτε είναι αυτό που θα λέ-γαμε χειροποίητο. Το θέατρο, όμως,εμπεριέχει την έρευνα, τη σύγκρουση,τον πειραματισμό, την ανταλλαγή. Καιφυσικά την ανανέωση, και στην υποκρι-τική και στην αισθητική του. Η οποία αι-σθητική είναι και η ηθική του.

Αν μπορούσατε, αυτό το είδος του θε-άτρου θα το βγάζατε απ’ το «περιθώ-ριο»; Ή κάτι τέτοιο θα το καταδίκαζε; Η αλήθεια είναι ότι χρειάζεται πολύ με-γάλη προσοχή. Επειδή κάθε Κυριακή βλέ-πεις χιλιάδες ανθρώπους στο γήπεδο,επειδή χιλιάδες παρακολουθούν τηλεό-ραση, ή επειδή η Επίδαυρος μπορεί ναγεμίζει εξαιτίας αγαπημένων ονομάτωνκαι απ’ το χώρο της τηλεόρασης ή της κω-μωδίας, δεν σημαίνει ότι όλοι αυτοί είναιαπαραίτητα και το πραγματικό κοινό τουθεάτρου. Δεν πιστεύω ότι η τέχνη έχειπολύ μεγάλο ακροατήριο. Εξάλλου, ο κό-σμος δεν φταίει, πρέπει όμως να μυηθεί.Απ’ τη στιγμή που δεν έχουμε εκπαίδευση,που δεν υπάρχουν ανώτατες σχολές θεά-τρου, που δεν υπάρχει ανάλογη παρα-γωγή, δεν υπάρχει και ανάλογο κοινό. Τοθέατρο μάλλον διατηρεί μια κακή φήμηκαι υπάρχουν ακόμα γονείς που ανησυ-χούν αν τα παιδιά τους γίνουν ηθοποιοί.Δεν υποστηρίζεται απ’ το κράτος ως πο-λιτιστικό αγαθό, οπότε μοιραία δεν πα-ρακολουθείται από μεγάλη μερίδα τουκόσμου.

Δηλαδή δεν είναι όλα για όλους;Δεν είναι ακριβώς έτσι. Το κοινό πουαπλώς γεμίζει χώρους, καταναλώνει τοθέαμα και εκτονώνει την επιθυμία του –είτε αυτή είναι να γελάσει είτε να κλάψει.Ας πούμε ότι η τέχνη έχει μία μοναχικό-τητα. Κι αυτή τη μοναχικότητα ίσως ναέχει και το πρόσωπο αυτής της γυναίκαςμέσα στο έργο. Η οποία μπορεί να είναι ηΚλυταιμνήστρα. s

Α

[14 IουΛίου 2011] #26 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 31ΘEATPO

ε συγκινεί ότανσυνεργάτιδες/φίλεςσυμπληρώνουνη μία τηνπρόταση τηςάλλης, σε

σημείο που να μην ξεχωρίζειςποια είπε τι. Οι επτά γυναίκεςτης συνεργασίας MinimaximumImprovision και Natryx (ΘάλειαΙωαννίδου, Δέσποινα Τσάφου,Τζελίνα Πάλλα, ΕιρήνηΧριστοφάκη, Χριστίνα Κατσάρη,Άλκηστη Στεφανίδου καιΑναστασίαΧρυσανθακοπούλου), από τιςπιο δυνατές μουσικέςπαρουσίες των 00’s,αναλαμβάνουν να συνοδεύσουνμε τις οπτικο-ακουστικέςαφηγήσεις τους το μησάουντρακ για το μη μιούζικαλτης Κλυταιμνήστρας.

Πώς γνωριστήκατε; Πώς αποφασίσατενα γίνετε οι Minimaximum;Θάλεια: Προέκυψε κάπως συμπτωμα-τικά. Με αφορμή τα Yuria το 2005, κα-ταλήξαμε να αυτοσχεδιάζουμε με μιαφίλη πιανίστρια, και από κει βρεθήκαμενα παίζουμε με τον Κίραν Χέμπντεν (τωνFour Tet), που έκανε ένα ντουέτο μαζί μετον ντράμερ Στιβ Ριντ. Εκείνο τον καιρόείχε έρθει η Δέσποινα από Ισπανία,οπότε ήρθε μαζί μας να παίξει κανένααντικείμενο: χαρτιά, mini disc, ανεμι-στήρα – απ’ αυτά που παίζει. Η πιανί-στρια ήθελε να κάνει άλλα πράγματα,οπότε είπαμε με τη Δέσποινα, πιάσε εσύτο μπάσο, θα πιάσω εγώ την φαρφίζα,θα βρούμε και κάποιον άλλο. Ε, γύρισετότε και η Τζελίνα, η οποία έπαιζε μετους Horror Vacui, και έβαλε τα κείμενακαι τις φωνές.Δέσποινα: Μετά πήγαμε στο ΦεστιβάλΠειραματικού Κινηματογράφου στοΤριανόν όπου ήρθε και η Ειρήνη. Ειρήνη: Με ρώτησαν: «Ψάχνουμε γιαντράμερ». «Α, ωραία», τους λέω, «εγώ!»«Είσαι ντράμερ;» με ρωτάνε. «Όχι».«Καλά, έλα να δοκιμάσουμε».

Και πώς μάθατε;

Ειρήνη: Με τις πρόβες!Δέσποινα: Στο Mir Festival ήρθε και ηΧριστίνα που κάνει τα visuals, μετά κά-ναμε μια συνεργασία με τη Natryx στο sixd.o.g.s., και τώρα ήρθε και η Άλκηστηστην ηχοληψία.Θάλεια: Γενικά έχει δέσει το πράγμα απότη διάθεση να εκφραζόμαστε μέσω τηςμουσικής. Μεταξύ μας το λέμε για πλάκα,αλλά εγώ το εννοώ ότι κάνουμε «άτεχνοελαφροπειραματικό»!Δέσποινα: Δεν είμαστε δεξιοτέχνες, δενκάνουμε έντεχνο, κάνουμε άτεχνο!Θάλεια: Μας νοιάζει το πώς η μουσικήβγάζει συναισθήματα και φτιάχνει ατμό-σφαιρες κι ιστορίες, είτε σαν παρά-σταση/έκφραση προς τους άλλους είτεμεταξύ μας. Όταν είμαστε στο στούντιοκαι παίζουμε μουσική και βάζει ο καθέ-νας το δικό του κομμάτι, είναι απογειω-τικό – συναισθηματικά τουλάχιστον.Χριστίνα: Για την εικόνα, να πω ότι συ-νήθως δεν υπάρχει συγκεκριμένη αφή-γηση, αλλά προσπαθεί να αποδώσειμέσα από ατμόσφαιρες αυτή την πο-ρεία και να συνεργάζεται με τη μου-σική. Από μόνη της θεωρώ ότι δε στέ-κεται, χρειάζεται τη συνύπαρξη με τημουσική για να λειτουργεί αφηγημα-

τικά. Εδώ μας κάλεσε η Άντζελα Μπρού-σκου. Πρόκειται για ένα έργο, το οποίοβασίζεται μεν στην αρχαία τραγωδία,αλλά αναφέρεται και πάρα πολύ στοσήμερα.

Με ποιον τρόπο;Χριστίνα: Αρχικά, το κείμενο που χρη-σιμοποιούμε δεν είναι αμιγώς από τηναρχαία τραγωδία. Είναι σαν ένα κολάζ,όπου κρατάμε το αρχετυπικό σχήμα αυ-τής της γυναίκας, το τι αντιπροσωπεύει,αλλά περιέχει διάφορα πράγματα, γιαπαράδειγμα, ακόμα και μια πολεμική πε-ριγραφή από το Β΄ Παγκόσμιο. Πρόκει-ται για ένα αντιπολεμικό, αρκετά σύγ-χρονο, προφανώς, σχόλιο. Ο άξοναςείναι η στάση μιας γυναίκας, η οποίαέχει καταγραφεί ως η δολοφόνος, η κα-κούργα. Το κείμενο δίνει μια άλληοπτική στο γιατί έφτασε να κάνει αυτάπου έκανε.

Σε σχέση με την Κλυταιμνήστρα, τι σαςέχει απασχολήσει περισσότερο;Τζελίνα: Είναι πολλά πράγματα. Ο ατέρ-μονος κύκλος της βίας είναι ένα βασικόθέμα που επαναλαμβάνεται. Αυτό μαςέχει δώσει την αφορμή.

Άτεχνο ελαφροπειραματικόΜεταξύ μινιμαλισμού και χάους, οι Minimaximum Improvision, μαζί με τη Natryxπλαισιώνουν το μονόλογο της Κλυταιμνήστρας.

Από την Έλενα Χρηστοπούλου Φωτογραφία: Βασίλης Μαθιουδάκης

M

κλυταιμνήστρα

Χ ώ ρ ο ς ε

32 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #26 [14 ΙουΛίου 2011] ΘEATPO

Θάλεια: Το εφιαλτικό στοιχείο επίσης,και η μνήμη. Έχει να κάνει με τον άν-θρωπο, αυτή την «ανθρωπίνα» που είναιμόνη της και σκέφτεται όλα αυτά ταπράγματα. Τα ζει όντως; Δέσποινα: Και οι νεκροί.Χριστίνα: Ο χρόνος.Τζελίνα: Ο θάνατος.Δέσποινα: Αυτοί που φύγανε...Τζελίνα: Αυτό που μένει στη μνήμη, στοασυνείδητο.Αναστασία: Έχω την αίσθηση ότι ταξι-δεύουμε και μουσικά στο χρόνο με τακομμάτια που παίζουμε. Όπως το ίδιο τοέργο παίζει με το χρόνο και τα όρια είναιθολά, έτσι κι εσύ πηγαίνεις μπρος καιπίσω. Κι έτσι γίνεται άχρονο μ’ ένα τρόπο.

Δηλαδή;Τζελίνα: Δεν αναφέρεται σε μια δεδο-μένη χρονική περίοδο όλο αυτό. Είναιεκτός χρόνου.Αναστασία: Και το πώς παίζουμε επί-σης παίζει ρόλο. Μέσα στο χώρο τουθεάτρου μάς δίνεται η δυνατότητα ωςμπάντας να παίξουμε με το χρόνο. Τακομμάτια εναλλάσσονται και χτίζουνμια άλλη χρονική διάσταση. Τζελίνα: Συμμετέχουμε και δραματουρ-

γικά, υπάρχει ένα πιο performative στοι-χείο.Δέσποινα: Γενικότερα το λες περφόρ-μανς και όχι θέατρο με την κλασική έν-νοια. Και σαν δομή και σαν αισθητική.Αναστασία: Κι επίσης δεν είναι μιούζι-καλ, επειδή απλά έχει μπάντα!

Είχα σχηματίσει μια εντύπωση ότι δου-λεύετε αυτοσχεδιαστικά.Τζελίνα: Δουλεύουμε με τον αυτοσχε-διασμό αλλά σε αρχικό στάδιο. Στη συ-νέχεια προκύπτουν τα διάφορα θέ-ματα.Δέσποινα: Και στις συναυλίες που κά-νουμε, τα κομμάτια δεν είναι ξεχωριστά– ενώνονται οι μουσικές, έχουν ροή. Τοαποτέλεσμα είναι μια αφήγηση που μπο-ρεί να έχει ξεκινήσει από αυτοσχεδια-σμό, αλλά ενοποιείται σ’ ένα σύνολο μεδομή.

Σαν να φτιάχνετε ταινίες.Θάλεια: Υπάρχει όντως σκηνοθεσία,αλλά οι σκηνές είναι ηχητικές. Και πρινέρθει η Χριστίνα, είχαμε την τάση να βά-ζουμε κάποια εικόνα σαν υπόκρουση.Πώς βάζουν άλλοι σάουντρακ; Εμείς βά-ζαμε εικόνες!

Καμιά φορά, όμως, η πολλή εικόνα μετην πολλή μουσική μπορεί να γίνεικουραστική. Πόσο μάλλον όταν πρό-κειται για κάτι τόσο πολυδιάστατοόπως αυτή η παράσταση. Πώς κινεί-στε μέσα σ’ αυτό για να κρατηθεί ηισορροπία, για να μη δημιουργηθείθόρυβος; Εκτός αν θέλετε να φτιάξετεθόρυβο...Τζελίνα: Μα, είμαστε έτσι ούτως ή άλ-λως: ζούμε σ’ έναν πολυδιάστατο κόσμο,έχουμε από διαφορετικές πλευρές εικό-νες, ήχους, κι ερεθίσματα, τα οποία προ-σπαθούμε να τα ισορροπούμε και να τασυνθέτουμε.Χριστίνα: Κάποιες φορές, πάντως,ακόμα κι εγώ που φτιάχνω τις εικόνεςθέλω να έχω σιωπή από την εικόνα.Αρκετές φορές λειτουργεί με τέτοιοτρόπο στην παράσταση: σιωπηλά, αντίως λόγος. Τζελίνα: Αυτό είναι κι ένα στοίχημα γιατη σχέση μεταξύ τόσων διαφορετικώνανθρώπων. Αυτό που αξίζει, διατηρείται.Είναι σαν ένα πείραμα δημοκρατίας. Δο-κιμάζονται οι σχέσεις, ο λόγος του κα-θενός, τα στοιχεία που αξίζει να κρατη-θούν, κι αυτά παίρνουν τη θέση τουςτελικά. s

InfoΆντζελα Μπρούσκου - Φιλαρέτη Κομνηνού Κλυταιμνήστρα - Χώρος Ε

Η Φιλαρέτη Κομνηνού ενσαρκώνει τηνΚλυταιμνήστρα υπό τις σκηνοθετικέςοδηγίες της Άντζελας Μπρούσκου. Σε μιαπαράλληλη αφήγηση με τον μονόλογοτης Κλυταιμνήστρας εμφανίζεται το μου-σικό σύνολο Minimaximum improVision& natryx με τη χρήση οπτικοακουστικούυλικού.

Πειραιώς 260, Κτίριο Ε 13-15 Ιουλίου, 21:00Εισιτήρια: 20€, 10€

ηΛεκτρΙκΑ κορΙτΣΙΑΟι Minimaximum Improvision. Από αριστερά: Ειρήνη Χριστοφάκη, Θάλεια Ιωαννίδου,

Δέσποινα Τσάφου, Τζελίνα Πάλλα, Άλκηστη Στεφανίδου και, τελευταία δεξιά, η Χριστίνα Κατσάρη. Δεύτερη από δεξιά, η Αναστασία Χρυσανθακοπούλου, η Natryx,

που συμπράττει με τα άλλα κορίτσια.

[14 IουΛίου 2011] #26 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 33ΘEATPO

ας δούμε τη ζωή μαςστα ίσια

ας δούμε τη ζωή μαςστα ίσια

ο Θορο τουΣ οΔηΓεΙΗ Αγγελική Παπαθεμελή και ο ΔημήτρηςΞανθόπουλος, ιδρυτικά μέλη της ομάδαςPequod. Στην παράστασή τους, Υπόθεσηεργασίας, τους κατευθύνει ένα χωρίο από τοΓουόλντεν, κλασικό κείμενο του Αμερικανούσυγγραφέα Ντέιβιντ Θορό (1817-1862), πουλέει: «Πρέπει να ζούμε τη ζωή μας αντρίκια, να κουβαλάμε όλα αυτά που έχουμε φορτωθεί,να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε. Οι περισσότεροι άνθρωποι ζουν τη ζωή τους σε μια σιωπηλή απόγνωση. Αυτό που άλλοιονομάζουν αποδοχή των συνθηκών».

Αγγελική Παπαθεμελή – Δημήτρης Ξανθόπουλος [Pequod]

ΘEATPO [14 IουΛίου 2011] #26 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 35

εγκέφαλος είναι ένα υπέ-ροχο όργανο, έγραφε οποιητής ΡόμπερτΦροστ. «Αρχίζει να δου-λεύει τη στιγμή που ξυ-πνάς το πρωί, και δεσταματά μέχρι να φτά-

σεις στο γραφείο». Όταν το «γραφείο» εί-ναι μια αποθήκη για πρόβες θεάτρου,τότε ο εγκέφαλός σου δουλεύει υπερω-ρίες, όπως κάνει η ομάδα Pequod πουπροετοιμάζει πυρετωδώς την Υπόθεσηεργασίας. Μετά τον πετυχημένο Γλάροτους, δυο χρόνια πριν, προσεγγίζουντώρα το αιώνιο ερώτημα «Γιατί δουλεύ-ουμε;», παρουσιάζοντας ένα κολάζ απόαπόψεις, εμπειρίες και υλικά, χωρίς ναφοβούνται να μιλήσουν για όλα τα κλισέπου αναπόφευκτα το συνοδεύουν. Μεκούραση, αλλά και αγάπη για την εργα-σία τους, μας μίλησαν ο σκηνοθέτης Δη-μήτρης Ξανθόπουλος και η ηθοποιός Αγ-γελική Παπαθεμελή, ιδρυτικά μέλη τηςομάδας.

Ποια ήταν η έμπνευσή σας για την Υπό-θεση εργασίας;Δημήτρης Ξανθόπουλος: Πριν τρία-τέσσερα χρόνια, είχαμε σκεφτεί με τηνΑγγελική να κάνουμε κάτι και της είχαπροτείνει να κάνουμε κάτι σχετικό με τηνεργασία. Τότε δεν ήταν και τόσο επίκαιροόσο σήμερα, φάνταζαν λίγο πιο ευοίωνατα πράγματα. Εξαρτιόμαστε πολύ απ’αυτό που κάνουμε, μας δημιουργεί με-γάλες πιέσεις και μεγάλες χαρές, αντιφά-σεις, επιθυμίες. Το βασικό ερώτημα ήταν«Γιατί δουλεύουμε;», πέραν των προφα-νών λόγων. Το ενδιαφέρον ήταν ναδούμε τι σημαίνουν όλα αυτά και πώςμεταφράζονται.

Όταν λέτε πώς μεταφράζονται, πώςμεταφράζονται σε τι;Δ.Ξ.: Όταν γνωρίζεις έναν άνθρωπο,τον ρωτάς πρώτα πώς τον λένε και μετάτι δουλειά κάνει. Μόνο τυχαίο δεν είναιαυτό. Η ίδια η δουλειά για κάποιουςμπορεί να είναι πηγή δημιουργικότη-τας, χαράς, ζωντάνιας, ενώ για άλλουςτο ακριβώς αντίθετο. Και το πώς τα ιε-ραρχείς όλα αυτά από ένα σημείο καιμετά, όλο αυτό το αλισβερίσι – δουλειά,ζωή, ταυτότητα. Η όλη προσπάθειαέγκειται στο πώς μεταφράζεται όλοαυτό θεατρικά.Αγγελική Παπαθεμελή: Είναι ουσια-στικά ιστορίες και σκέψεις ανθρώπωνγύρω απ’ αυτό το θέμα, κι αυτό είναι τοκείμενό μας. Όλοι οι συμμετέχοντες έφε-ραν ό,τι υλικό θεωρούσαν κατάλληλο.Σταδιακά αποκτούσε το κείμενο μια

μορφή και καταλάβαινες τι περιττεύει, τιεπαναλαμβάνεται, τι δεν χωράει.

Από την προηγούμενή σας παρά-σταση στη Knot Gallery, που είναι έναςενιαίος χώρος, ώς την Πειραιώς 260,που είναι ένας οριοθετημένος χώρος,πώς μεταβάλλεται για σας η εμπειρίακαι πώς έχει συνεισφέρει στη σχετικήέρευνά σας γύρω από τον σκηνικόχώρο;Δ.Ξ.: Η αλήθεια είναι οτι μπορείς ναεμπλέξεις το κοινό στη διαδικασία. Ανθες να μην τους έχεις μόνο απέναντι,μπορείς να το επιτύχεις ακόμα και με τημετωπική συνθήκη. Πιστεύω ότι υπάρχεικάτι που είναι πιο ουσιαστικό από το πούτοποθετείς τους θεατές. Είναι το πώς το-ποθετείσαι εσύ απέναντί τους. Νομίζωότι προς αυτή την κατεύθυνση η δου-λειά μας είναι ίδια. Όταν παίξαμε τοΓλάρο στην Καβάλα, μετά κάναμε μια συ-ζήτηση με κάτι παιδιά που παρακολου-θούσαν ένα εργαστήριο υποκριτικής καιμια κοπέλα είπε ότι «ενώ συνήθως ότανγίνεται κάτι διαδραστικό εγώ μένω σεαπόσταση, αυτή τη φορά δεν ένιωσα κα-θόλου έτσι· ένιωσα μια οικειότητα, καισαν να με απορροφά αυτό το πράγμα».Αυτό έχει να κάνει με το πώς οι άνθρωποιχειρίζονται αυτό που κάνουν. Μακάρι νατο καταφέρουμε κι εδώ, κι ας τουςέχουμε εκεί απέναντι και σ’ αυτό το μέ-γεθος· μακάρι να έχουμε αυτή την αί-σθηση του οικείου, του μαζί.

Στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ, διαβά-ζουμε πως η παράσταση είναι «χωρίςκοστούμια, σκηνικά, μακιγιάζ». Δεν εί-ναι σαφές, όμως, αν αυτό αναφέρεταιστην Υπόθεση εργασίας ή στο Γλάρο.Α.Π.: Αυτό είναι μάλλον μια αστοχία πουόντως αναφέρεται στην προηγούμενηδουλειά μας, αλλά μοιάζει σαν να ανα-φέρεται στην Υπόθεση εργασίας. Δενισχύει. Αυτό που ισχύει είναι ότι υπήρξεμια προσπάθεια ώστε το σκηνικό να μπο-ρεί να φιλοξενήσει πολλά πράγματα, ναμην είναι χώρος γραφείου ή οικοδομής,αλλά ταυτόχρονα να εντάσσεται στονήδη υπάρχοντα χώρο. Για τα κοστούμια,παρομοίως, θέλαμε να μην ορίζουν μιαεπαγγελματική ιδιότητα, αλλά να χωρέ-σουν πολλούς ανθρώπους.

Μια αφαιρετική προσέγγιση, δηλαδή;Α.Π.: Είναι αρκετά αφαιρετικό, αλλά εί-ναι κάτι που πρέπει να έχει και μια θε-ατρική υπόσταση. Σ’ ένα χώρο συγκε-κριμένων διαστάσεων. Είμαστε λίγοκακοί στην ορολογία, δεν ξέρω αν αυτόπου κάνουμε είναι αφαιρετικό, γι’ αυτό

και λέμε πολλά λόγια. Δ.Ξ.: Διαμορφώνουμε κι εμείς, όπωςόλοι, την αισθητική μας καθώς δουλεύ-ουμε. Αυτό που έχεις στο μυαλό σου μ’αυτό που γίνεται πράξη στη συνέχεια,έχει απόσταση. Και κάθε φορά είναι έναςδιάλογος και με τον εαυτό σου. Όταν όλααυτά σμίξουν, τότε καταλαβαίνεις τι φτιά-χνεις.

Μιας και αναφέρατε το θεωρητικόκομμάτι, στο κείμενο προθέσεών σαςλέτε πως σας ενδιαφέρει η αποδέ-σμευση από τη νατουραλιστική απει-κόνιση. Τι εννοείτε, και πώς συνδέε-ται μ’ αυτό η Υπόθεση εργασίας;Α.Π.: Είναι αυτό που λέμε ότι δεν χρειά-ζεται να δημιουργήσεις ένα περιβάλλονμε τραπέζι, καρεκλίτσες, φλιτζανάκια –αυτό που λέμε για τον Τσέχοφ «σαμο-βάρι». Προσπαθούμε να υπάρξει ο λό-γος του έργου, ή του κειμένου, γυμνός, κιαυτό τώρα που το σκέφτομαι μάλλον εί-ναι αφαιρετικό! (γελάει) Η ανθρώπινηύπαρξη έχει μια δύναμη μεγάλη απόμόνη της. Και το βλέπεις καθημερινά στηζωή. Μπορεί να σε καθηλώσει ένας άν-θρωπος, ο οποίος να στέκεται έτσι, σκέ-τος, μόνος του στη μέση του δρόμου.Ακόμα κι αν τον καδράρεις μόνο του, χω-ρίς το περιβάλλον του. Όταν ο ηθοποιόςβρίσκεται ολόκληρος επί σκηνής με τοσώμα, το μυαλό και την ψυχή του, όλα ταυπόλοιπα πράγματα μπορεί κάποιαστιγμή να τον βοηθήσουν να πιαστεί απόκάτι, αλλά συνήθως μπαλώνουν και κα-λύπτουν – δεν είναι απαραίτητα.

Ποια είναι η δική σας φυσική αντί-δραση στην εργασία; Έλξη, περιφρό-νηση, ειρωνεία, χαρά, δισταγμός; Δ.Ξ.: Η Αγγελική θέλει διακοπές! (γελάει)Α.Π.: Όντως! Προσπαθώ να βρω τρό-πους να δουλέψω γι’ αυτή την παρά-σταση, αλλά η αλήθεια είναι ότι θέλωδιακοπές. Η δουλειά με απασχολεί μ’έναν τρόπο που δεν μου τον επιβάλλεικανείς. Μου τον επιβάλλει η ανάγκη τηςπαράστασης, ένα αίσθημα «καθήκο-ντος», αλλά μου τον επιβάλλει και το ότιμε έλκει, το ότι την αγαπώ. Κι όλα αυτάυπάρχουν ταυτόχρονα. Δ.Ξ.: Δουλεύοντας με τους Pequod, άλ-λαξα πολύ σε σχέση με τη δουλειά. Δενμου άρεσε πολύ να δουλεύω, και δεν έχωδουλέψει στη ζωή μου ποτέ πιο πολύ. Εί-ναι όμως από τις λίγες φορές που έχωφτάσει να πιστεύω ότι αν επιμείνεις, ηδουλειά αποδίδει. Πριν, ήμουν λίγο «στρί-βειν διά του αρραβώνος». Προτιμούσανα είμαι με φίλους, παρά να δουλεύω.Πρώτη φορά νιώθω ότι κάτι γίνεται και

προχωράει. Αυτό για μένα σε προσωπικόεπίπεδο είναι μεγάλο κέρδος. Γιατί, κι εδώέρχονται τα μεγάλα κλισέ, επειδή δου-λεύεις με τον εαυτό σου και με τους άλ-λους, δεν αφορά πια μόνο τη δουλειά.Μια στιγμή ωρίμανσης για μένα ήτανόταν συνειδητοποίησα πως όλα θέλουνδουλεια· ό,τι σε απασχολεί θέλει να δου-λέψεις πάνω του.

Δεν μπερδεύονται λίγο τα πράγματαγια σας, όντας καλλιτέχνες; Το κατάπόσο ορίζεστε απ’ τη δουλειά σας...Δ.Ξ.: Αυτό που μπορώ να σκεφτώ είναιότι για μένα δεν σταματά ποτέ η δου-λειά. Επειδή μεγάλο κομμάτι της είναι ηπαρατήρηση, τη συνεχίζεις όλη την ώρα.Α.Π.: Αλλά είναι κάτι που γίνεται αυτό-ματα. Δεν το κάνεις, συμβαίνει. Πρέπειπάντω να πω ότι για να κάνει κανείς τονκαλλιτέχνη, αναγκάζεται να κάνει κι άλλεςδουλειές για να ζήσει.Δ.Ξ.: Αυτό ισχύει όμως γενικότερα πια: οιάνθρωποι κάνουν δυο και τρεις δουλειές.Μιλώντας γενικά, λοιπόν, καθένας πουκάνει μια δουλειά που τον απασχολεί τηνκουβαλά παντού.

Υπάρχουν διάφορα γνωμικά γύρωαπό την εργασία. Υπάρχει κάποιο πουνα αγαπάτε ιδιαίτερα;Δ.Ξ.: Είναι ανάλογα με τη μέρα, και το τισυμβαίνει στο σπίτι! Έχω ένα που με απα-σχολεί πάρα πολύ. Από το Γουόλντεν τουΘορό.Α.Π.: Λέει: «Πρέπει να ζούμε τη ζωή μαςαντρίκια, να κουβαλάμε όλα αυτά πουέχουμε φορτωθεί, να κάνουμε ό,τι καλύ-τερο μπορούμε. Οι περισσότεροι άν-θρωποι ζουν τη ζωή τους σε μια σιωπηλήαπόγνωση. Αυτό που άλλοι ονομάζουναποδοχή των συνθηκών».Δ.Ξ.: Κατάλαβες τι σε περιμένει; (γελάει)Αυτό θα μπορούσε να είναι μια παρά-σταση από μόνο του. Περιέχει τα πάντα –για τον έρωτα, για το θάνατο. Άσε μετώρα, γιατί είμαι κουρασμένος κι ευσυ-γκίνητος. Α.Π.: Άντε πήγαινε να ζήσεις τη ζωή σουαντρίκια τώρα... s

O

Η ομάδα Pequod πέφτει με τα μούτρα στη δουλειά και δημιουργεί πρωτότυπουλικό πάνω σ’ ένα από τα πιο πολυσυζητημένα βάσανα: την εργασία.

Από την Έλενα Χρηστοπούλου Φωτογραφία: Βασίλης Μαθιουδάκης

InfoΕταιρεία Θεάτρου Pequod Υπόθεση εργασίας

Η ομάδα Pequod διερευνά το θέμα τηςεργασίας στη σημερινή εποχή, αντλώνταςυλικό από άρθρα, εμπειρίες εργαζομέ-νων, σκέψεις και προβληματισμούς. Ο Δη-μήτρης Ξανθόπουλος σκηνοθετεί μια πα-ράσταση χωρίς δοσμένο κείμενο.

Πειραιώς 260, Κτίριο Δ 14-17 Ιουλίου, 21:00Εισιτήρια: 25€, 20€, 15€

Β α σ ί λ η ς Χ ρ ι σ τ ό π ο υ λ ο ς

το να επιβιώσουμε δεν μας είναι

αρκετό“ “

ΓΙΑτΙ μΑΣ ΑρεΣεΙ ο μΑΛερΟ νέος καλλιτεχνικός διευθυντής της Κρατικής ΟρχήστραςΑθηνών, Βασίλης Χριστόπουλος, εξηγεί τον Μάλερ με λίγεςλέξεις: «Αγγίζει ακόμα και το λιγότερο μυημένο κοινό γιατίη μουσική του έχει αμεσότητα και δυναμισμό. Στην εποχήτου μάλιστα είχε χαρακτηριστεί και είχε κατηγορηθεί ωςαγοραίος συνθέτης. Έκτοτε, και εν πολλοίς χάρις στονΜητρόπουλο, έχει γίνει πολύ δημοφιλής και νομίζω ότι η συγκεκριμένη συμφωνία είναι αρκετάεπίκαιρη σήμερα, επειδή μεταφέρει το μήνυμα της ελπίδας».

InfoΚρατική Ορχήστρα Αθηνών - Βασίλης Χριστόπουλος Αφιέρωμα στον Γκούσταβ Μάλερ

Στο πλαίσιο του αφιερώματος στον Μά-λερ, η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, υπότη μουσική διεύθυνση του νέου καλλιτε-χνικού διευθυντή της Βασίλη Χριστόπου-λου, παρουσιάζει τη Συμφωνία της Ανα-στάσεως του Μάλερ. Συμμετέχουν ηΚρατική Χορωδία της Λεττονίας με διευ-θυντή τον Maris Sirmais, και η Χορωδίατης ΕΡΤ.

Ωδείο Ηρώδου Αττικού 15 Ιουλίου, 21:00Εισιτήρια: 30€, 15€, 10€

© P

atri

ck P

feiff

er

ΘEATPO

Να ξεκινήσουμε με την παράστασηστο Ηρώδειο;Βέβαια. Θα παρουσιάσουμε τη 2η Συμ-φωνία του Μάλερ, τη συμφωνία της Ανα-στάσεως. Γραμμένη για μια πολύ μεγάληορχήστρα, χορωδία μικτή και σολίστ, εί-ναι από τα δημοφιλέστερα και συγκλο-νιστικότερα έργα του συνθέτη αυτού,που είναι ούτως ή άλλως αρκετά δημο-φιλής. Ο Μάλερ αγγίζει ακόμα και το λι-γότερο μυημένο κοινό γιατί η μουσικήτου έχει αμεσότητα και δυναμισμό. Στηνεποχή του μάλιστα είχε χαρακτηριστείκαι είχε κατηγορηθεί ως αγοραίος συν-θέτης. Έκτοτε, και εν πολλοίς χάρις στονΜητρόπουλο, έχει γίνει πολύ δημοφιλήςκαι νομίζω ότι η συγκεκριμένη συμφωνίαείναι αρκετά επίκαιρη σήμερα, επειδήμεταφέρει το μήνυμα της ελπίδας. Ναιμεν συμμετέχουμε στο αφιέρωμα για τα100 χρόνια από το θάνατο του συνθέτη,αλλά η 2η Συμφωνία είναι ένα έργο τοοποίο πάντα ήθελα να παρουσιάσω, γιατίτο φινάλε του σε γεμίζει αισιοδοξία γιαμια καινούργια αρχή, για έναν καλύτεροκόσμο. Το αγαπώ πολύ και ήθελα να τοπαρουσιάσω συμβολικά στην πρώτη μουσυναυλία ως καλλιτεχνικός διευθυντήςτης ΚΟΑ. Εξάλλου, το έργο απαιτεί μίαορχήστρα του μεγέθους και της ποιότη-τας της ΚΟΑ. Δεν μπορεί να το παίξει έναμικρότερο συμφωνικό σύνολο.

Ο Τεοντόρ Αντόρνο συνέκρινε την ευ-ρύτητα της μαλερικής συμφωνίας μ’εκείνη ενός μυθιστορήματος, και είχεπει ότι η μουσική του Μάλερ είναι πλη-βειακής φύσης. Εσάς τι σας έλκει στημουσική του Μάλερ; Ο Αντόρνο έκανε διάφορους τέτοιουςαφορισμούς. Εγώ διαβάζω ένα βιβλίοτώρα, το οποίο ονομάζεται Πώς ο Μάλερμπορεί ν’ αλλάξει τη ζωή σας, και είναι τουΝόρμαν Λεμπρέχτ, ενός Άγγλου σχολια-στή των πολιτιστικών δρώμενων, μουσι-κολόγου και λογοτέχνη. Το βιβλίο είναιαρκετά ενδιαφέρον γιατί θεωρεί ότι οΜάλερ αγγίζει τρομερά άμεσα την ψυχήτου κάθε ακροατή. Γιατί, τελικά, τα θέ-ματα με τα οποία ασχολείται ο Μάλερ εί-ναι θέματα πανανθρώπινα. Βέβαια αυτόισχύει για το μεγαλύτερο μέρος της μου-σικής δημιουργίας, αλλά ο συνθέτης αυ-τός πραγματεύεται τέτοια θέματα μ’ έναναπίστευτα άμεσο και ανεπιτήδευτοτρόπο. Στην ουσία, ο Μάλερ ανάγει το τε-τριμμένο σε μεγάλη τέχνη.

Από το Μάιο έχετε αναλάβει τα ηνίατης ΚΟΑ. Ποια είναι η μέχρι τώραεμπειρία σας;Πολλή γραφειοκρατία, η οποία απαιτείενέργεια και χρόνο και σε αποσπά απότα κατεξοχήν καλλιτεχνικά καθήκοντα.Απ’ την άλλη μεριά, όμως, έχω μία πολύκαλή αίσθηση από το καλλιτεχνικό επί-πεδο των μουσικών. Πιστεύω ότι η ορ-χήστρα έχει ένα τρομερά καλό έμψυχοδυναμικό, εφάμιλλο πολλών σημαντι-κών ευρωπαϊκών ορχηστρών. Απλώς εί-ναι λιγάκι εγκλωβισμένη στην παθογέ-νεια του δημοσίου, στην τρομερήγραφειοκρατία και στους ασφυκτικούςνομικούς περιορισμούς. Για παρά-δειγμα, είναι τρομερά χρονοβόρα καιεπίπονη η στελέχωση νέων θέσεων πουέχουν χηρέψει λόγω συνταξιοδότησης.Δεν γίνεται τόσο αυτόματα όσο θαέπρεπε. Αυτά πρέπει να αντιμετωπίσωεγώ και τα αντιμετωπίζω ήδη.

Τι ονειρεύεστε για το μέλλον της ορ-χήστρας και πώς θα τα καταφέρετε σεμία ομολογουμένως δύσκολη εποχή;Ναι, είναι μια δύσκολη εποχή, στην οποίαόμως η αναγκαιότητα της τέχνης καθί-σταται ολοένα και πιο επιτακτική, πιοπρόδηλη. Εγώ θα προσπαθήσω να προ-σφέρω, δουλεύοντας πολύ συγκεντρω-μένα και με πολλή ενέργεια στις πρόβες,ώστε ν’ ανέβει κι άλλο το καλλιτεχνικόεπίπεδο της ορχήστρας. Θέλω ν’ ανέβει οπήχης της απόδοσης τόσο, ώστε να ξέρειτο κοινό ότι η κάθε συναυλία θα έχει εγ-γυημένα ένα πολύ υψηλό επίπεδο. Θαέχουμε πολύ ενδιαφέροντα προγράμ-ματα του χρόνου, τα οποία θ’ ανακοινώ-σουμε το Σεπτέμβριο. Το όνειρό μου εί-ναι να γεμίζει ασφυκτικά μια αίθουσα, ναξεπουλιούνται οι περισσότερες συναυ-λίες, και να συνειδητοποιήσει ο κόσμοςότι έχει ένα θησαυρό, τον οποίο συντηρείο ίδιος ο Έλληνας φορολογούμενος καιστον οποίο έχει πρόσβαση με πολύ χα-μηλό κόστος. Δηλαδή, ότι μπορεί να απο-λαύσει μια βραδιά πολύ υψηλού επιπέ-δου και μια συναρπαστική ζωντανήεμπειρία μ’ ένα κόστος χαμηλότερο απ’αυτό μιας θεατρικής παράστασης ή ενόςκαλού εστιατορίου. Βέβαια, θα ήθελα ν’αναμορφώσω και το εικαστικό κομμάτικαι τη γενικότερη αισθητική παρουσίαμας, γιατί δεν είμαστε ορχήστρα που παί-ζει μόνο για το ραδιόφωνο, αλλά είμαστεμια ζωντανή ορχήστρα.

Άρα, πιστεύετε ότι, μ’ αυτούς τους τρό-πους και παρά τις δυσκολίες, μπορείμια ορχήστρα να επιβιώσει;Πιστεύω ότι μπορεί και πρέπει να επι-βιώσει. Όχι απλώς να επιβιώσει, αλλά καινα μεσουρανήσει. Το να επιβιώσουμε δενμας είναι αρκετό. Θέλουμε να είμαστεσημείο αναφοράς στον πολιτιστικόχάρτη της πρωτεύουσας και όλης της Ελ-λάδας.

Σε μια παλιότερη συνέντευξή σας, διά-βαζα ότι αποφεύγετε την απόλυτηεξειδίκευση και προτιμάτε τη σφαι-ρική γνώση, γι’ αυτό προσπαθείτε ναμην περιορίζετε το ρεπερτόριο σας. Ναι, ισχύει αυτό. Νομίζω ότι η απόλυτηεξειδίκευση στενεύει τελικά τον άν-θρωπο. Ήδη, η διεύθυνση ορχήστρας εί-ναι ένας απόλυτα εξειδικευμένος τομέας,ένα επάγγελμα το οποίο δεν υπήρχε πριν150 χρόνια περίπου. Παλαιότερα, οι άν-θρωποι συνέθεταν, έπαιζαν διάφορα όρ-γανα, διηύθυναν ορχήστρες. Κι ακόμαπαλαιότερα ήταν και μουσικοί και μαθη-ματικοί και αστρονόμοι. Εγώ είμαι αν-θρωπιστής και θεωρώ ότι πρέπει ναέχουμε ευρεία παιδεία. Ο κίνδυνος είναινα υποκατασταθεί η γνώση από την πλη-ροφορία. Αν ασχολούμαστε με διάφο-ρες επουσιώδεις πληροφορίες, τότεπραγματικά δεν έχουμε περιθώριο να εμ-βαθύνουμε σε τίποτα. Αν, όμως, προ-σπαθούμε πραγματικά να γνωρίσουμεένα αντικείμενο χωρίς να συσσωρεύουμεαπλώς εφήμερες πληροφορίες, τότε είναιεύκολο να γίνουμε λίγο πιο σφαιρικοί.

Αυτή την ιδέα θα προσπαθήσετε να τημεταφέρετε και στην ΚΟΑ;Η ΚΟΑ, ως το αντιπροσωπευτικότερομουσικό συγκρότημα της χώρας, πρέπεινα προσφέρει στο κοινό της το ευρύτεροδυνατό φάσμα ρεπερτορίου. Πρέπει δη-λαδή να παίζουμε σύγχρονη ελληνικήκαι παγκόσμια δημιουργία, να παίζουμετα μεγάλα έργα του κλασικού και ρομα-ντικού ρεπερτορίου και πρέπει –και θα τοκάνουμε– να παίζουμε και μουσική μπα-ρόκ. Δεν μπορούμε ν’ αποκλείσουμεαυτό το πολύ σημαντικό τμήμα της πα-γκόσμιας μουσικής κληρονομιάς από ταπρογράμματα της ΚΟΑ. Πρέπει να τοπροσφέρουμε κι αυτό στο κοινό μας μεμια ιστορικά ενημερωμένη, αλλά σύγ-χρονη και συναρπαστική ερμηνεία. Κιαυτό μπορούμε να το κάνουμε γιατί

Η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών (ΚΟΑ) παρουσιάζει τη 2η Συμφωνία του Μάλερστο Ηρώδειο και ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής της, Βασίλης Χριστόπουλος, μαςυπόσχεται ένα καλοκαιρινό βράδυ που, εκτός από πανσέληνο, θα έχει κι ένα αι-σιόδοξο φινάλε. Άρτι αφιχθείς απ’ τη Γερμανία, ο Βασίλης Χριστόπουλος παραδέ-χεται ότι μάλλον του τα έφερε καλά η ζωή, αισθάνεται τυχερός, και δηλώνει ότι ηαπόφασή του να ανταποκριθεί στο κάλεσμα της ΚΟΑ και να γυρίσει στην Ελλάδααυτή τη συγκεκριμένη περίοδο ήταν απόλυτα συνειδητή. Και ίσως αφήνει τονΜάλερ να του αλλάξει τη ζωή...

Από τη Χαρά Σακελλάρη

[14 IουΛίου 2011] #26 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 37MOYΣΙκη

38 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #26 [14 ΙουΛίου 2011]

έχουμε το πλεονέκτημα να είμαστε μενένα μεγάλο σύνολο, το οποίο όμως μπο-ρεί να είναι ευέλικτο. Αυτός είναι ο στό-χος μας: ναι στη διαφοροποίηση, όχιόμως στην απόλυτη εξειδίκευση, την πε-ριχαράκωση και τις ετικέτες. Η απόλυτηεξειδίκευση πτωχαίνει τελικά και τον ίδιοτον καλλιτέχνη και τους αποδέκτες του.

Έχετε συνεργαστεί και με τις «όπερεςτων ζητιάνων», μια ομάδα που έχεισκοπό την παραγωγή παραστάσεωνόπερας και μουσικού θεάτρου χαμη-λού κόστους και σύγχρονης αισθητι-κής, σε χώρους έξω από τους συνηθι-σμένους. Ποια ήταν η εμπειρία σας απ’αυτή τη συνεργασία; Είναι εξαιρετικά τα παιδιά που κάνουντις «όπερες των ζητιάνων». Τους θαυ-μάζω πολύ, γιατί ακριβώς αποδεικνύουνότι το χαμηλό κόστος δε συνεπάγεταιαπαραίτητα έκπτωση στην καλλιτεχνικήποιότητα και στη δραματική αμεσότητα.Κι αυτό νομίζω το επιτυγχάνουν. Δεν ση-μαίνει, δηλαδή, ότι μια πολύ ακριβή πα-ραγωγή είναι και καλή. Επίσης, εκείνοπου κάνουν κυρίως οι «όπερες των ζη-τιάνων» και το οποίο θεωρώ σημαντικόείναι ότι αντιμετωπίζουν την όπερα ωςκατεξοχήν θεατρικό είδος, με αποτέλε-σμα να μη βλέπουν το θεατρικό και σκη-νοθετικό κομμάτι της ως αφορμή για ν’ακούσουμε κάποιους να τραγουδούν μεωραία φωνή. Ωραία η φωνή, αλλά πρέπεινα συνδυάζεται και με την αλήθεια. Είναιπολύ αξιόλογη ομάδα.

Είναι τελικά η ενασχόληση με την κλα-σική μουσική ακριβό σπορ; Απευθύ-

νεται σε όλους ή έχει ως αποδέκτη μιασυγκεκριμένη ελίτ;Όχι, δεν απευθύνεται σε ελίτ. Το αντι-κρούω αυτό κατηγορηματικά. Αυτή εί-ναι μια εντύπωση την οποία μαχόμαστε.Εμείς δεν παίζουμε για τους ειδήμονες,αλλά για όλο τον κόσμο. Η κλασική μου-σική είναι γραμμένη για να απευθύνεταισε όλο τον κόσμο. Τα έργα δεν έχουνγραφτεί για μουσικολόγους. Απλώς,όπως συμβαίνει και με οποιοδήποτεάλλο είδος τέχνης, εάν κάποιος έχει εκ-παιδευτεί σε ορισμένες βασικές αρχέςτης τέχνης αυτής, μπορεί να την αντιλη-φθεί σε μεγαλύτερο βάθος και άρα νααντλήσει μεγαλύτερη πνευματική ευχα-ρίστηση. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότιεμείς θέλουμε ανθρώπους εξειδικευμέ-νους ή μόνο μουσικούς· αντιθέτως, θέ-λουμε και τον απλό ακροατή να έρχεταικαι παίζουμε και γι’ αυτόν. Και μην ξε-χνάτε πόσο εύκολα προσλήψιμη είναι ηλεγόμενη κλασική μουσική ή η λόγιαμουσική σε σάουντρακ ταινιών ή ως μου-σική την οποία ακούς στο μετρό. Και δενείναι ακριβό σπορ. Αν κάποιος πηγαίνει ν’ακούσει λαϊκούς τραγουδιστές, μπορείνα πληρώσει δεκαπλάσια τιμή σε σχέσημ’ αυτό που θα δώσει για μια συναυλίατης ΚΟΑ στο Μέγαρο. Άρα, είναι προ-σβάσιμη τέχνη και πολύ συναρπαστική.Αυτό είναι το μήνυμα που θέλουμε ναπεράσουμε.

Γυρίσατε πρόσφατα στην Ελλάδα απότο εξωτερικό. Πώς προσαρμόζεστε;Προσπαθώ να μην προσαρμόζομαιπάρα πολύ εγώ, αλλά να προσαρμόζωλιγάκι και το περιβάλλον μου στις απαι-τήσεις, στον επαγγελματισμό και στις

συνθήκες που έχω γνωρίσει στη Γερμα-νία. Ως διευθυντής, έχω το πλεονέκτημανα διαμορφώνω λίγο τις συνθήκες, του-λάχιστον στο μικρόκοσμο του οργανι-σμού στον οποίο βρίσκομαι. Η προσαρ-μογή είναι και καλή και κακή. Δηλαδή,πρέπει κανείς να προσαρμόζεται σ’ έναβαθμό στη νοοτροπία και στην πραγ-ματικότητα του χώρου στον οποίο βρί-σκεται, αλλά ταυτόχρονα δεν πρέπει νασυμβιβάζεται τόσο πολύ ώστε ν’ απο-δέχεται τα κακώς κείμενα που μπορούνν’ αλλάξουν.

Αν σας ρωτούσε κάποιος φίλος σας ξέ-νος για την πολιτική και κοινωνική κα-τάσταση στην Ελλάδα, πώς θα τουαπαντούσατε;Τα πράγματα είναι πάρα πολύ δύσκολαπροφανώς. Εκείνο που προσπαθώ ναεξηγήσω στους ξένους φίλους μου είναιότι είναι πολύ δύσκολο να κρίνει κανείςαπ’ έξω. Δηλαδή, τα πράγματα δεν είναιάσπρα και μαύρα. Είναι αρκετά περί-πλοκα και είναι αρκετά εύκολο να πέ-σουμε σε αφορισμούς του τύπου «ολαός είναι τεμπέλης ή βλάκας». Δεν είναιέτσι τα πράγματα. Υπάρχει μεγάλη κοι-νωνική οργή αυτή τη στιγμή κι ένα αί-σθημα αδικίας και απαισιοδοξίας, τοοποίο είναι απόλυτα κατανοητό. Ταυτό-χρονα, δε σημαίνει ότι η κάθε αλλαγήφέρνει και το τέλος του κόσμου. Είναιδύσκολη η κατάσταση. Εγώ είμαι υπεύ-θυνος για ένα πολύ μικρό τμήμα της ελ-ληνικής κοινωνίας και το μόνο πουμπορώ να κάνω είναι να κάνω τη δου-λειά μου όσο γίνεται καλύτερα. Αντα-ποκρίθηκα στο κάλεσμα της χώρας μουν’ αναλάβω μια πολύ σημαντική θέσηστην πιο δύσκολη στιγμή της νεώτερης

ιστορίας της απολύτως συνειδητά. Απόεκεί και πέρα, χρειάζεται ψυχραιμία καιχρειάζεται ο καθένας ν’ αναλάβει τις ευ-θύνες του.

Αντίδραση δεν χρειάζεται;Ναι, βεβαίως! Χρειάζεται αντίδραση,αλλά η αντίδραση είναι καλό να μη γί-νεται μηχανικά. Θα πρέπει να προηγηθείένας ελάχιστος χρόνος για να συνειδη-τοποιήσουμε αν η αντίδραση είναι επι-βεβλημένη και προς ποια κατεύθυνση.Νομίζω ότι το πιο σημαντικό είναι ναξεφύγουμε από τον φαύλο κύκλο τηςβίας, η οποία έχει κορυφωθεί τα τελευ-ταία χρόνια και η οποία είναι, κατά τηγνώμη μου, απόλυτα καταδικαστέα απ’όπου κι αν προέρχεται. Είτε προέρχεταιαπό ακροδεξιούς χώρους, είτε απόαντιεξουσιαστικούς, είτε από το αστυ-νομικό κράτος. Δεν οδηγεί πουθενά τε-λικά. Απλώς προσωρινά μπορεί να κα-ταστείλει κανείς κάποιες αντιδράσεις,αλλά το πρόβλημα διογκώνεται. Νομίζωότι χρειάζεται διάλογος, ειλικρίνεια καικατανόηση απ’ όλους. Ν’ αναζητούμετην αιτία, κι όχι μόνο να καταδικάζουμετην έκφανση. s

ΣυμΦΩνΙΑ τηΣ ΑνΑΣτΑΣεΩΣΠάνω αριστερά, η σοπράνο ΣοφίαΚυανίδου, κάτω δεξιά η μετζοσοπράνοΔάφνη Ευαγγελάτου, σολίστ στησυμφωνία που, σύμφωνα με τουςμουσικολόγους, «δίνει μουσικήαπάντηση στην υπαρξιακή αγωνία τουφθαρτού ανθρώπου».

© R

egin

e H

eila

nd

© Ja

ne M

etho

d

[14 IουΛίου 2011] #26 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 39μουΣΙκη

Δ ή μ η τ ρ α Γ α λ ά ν η – v A s s I L I K O s

υτά που μας ενώνουν είναι πολύ περισσότερα απ’ αυτά που μας χωρίζουν, λέει ο Vassilikos. Πριν απόμερικά χρόνια, αυτό θ’ ακουγόταν παράξενο για δύο καλλιτέχνες που προέρχονται από δύο τόσο δια-φορετικές σχολές. Η Δήμητρα Γαλάνη –με μια πορεία τεσσάρων δεκαετιών στο ελληνικό, λαϊκό και έντε-χνο τραγούδι, που την επέλεξαν ως ερμηνεύτρια όλοι οι μεγάλοι του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα:Θεοδωράκης, Χατζιδάκις, Ξαρχάκος, Μικρούτσικος– και ο Vassilikos – εδώ και δύο δεκαετίες μέλος του

πιο γνωστού ίσως ελληνικού αγγλόφωνου συγκροτήματος, των Raining Pleasure, που κατάφερε, με τους δίσκουςκαι τις εμφανίσεις του, να δώσει μεγάλη ώθηση στην ελληνική ανεξάρτητη σκηνή, αλλά και να περάσει τα σύ-νορα της χώρας. To αποτέλεσμα της συνεργασίας τους είναι ένας ήχος τόσο ελληνικός και ταυτόχρονα τόσοπαγκόσμιος, που ξεκινάει από τον Χατζιδάκι και φτάνει μέχρι την electronica και τις βασικές ροκ αναφορές. Μεμια νοητή γραμμή, ενώνονται οι μπουάτ με τα κλαμπ και τα ιστορικά λαϊβάδικα. Συναντήσαμε τους δυο καλ-λιτέχνες και μιλήσαμε μαζί τους...

ΑAπό τον Αντώνη Σακελλάρη

Όλα αυτά πουμας ενώνουν

Όλα αυτά πουμας ενώνουν

μουΣΙκη40 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #26 [14 ΙουΛίου 2011]

Σ’ αυτή τη χώρα, αξίζει ό,τι δεν έχει καταστρέψει

ακόμα ο ΈλληναςΟ Vassilikos δε σταματάει να ψάχνει νέους εκφραστικούς τρόπους. Βγάζει ένα άλμπουμ με διασκευές, τοVintage, συνεργάζεται με τον Κωνσταντίνο Bήτα, κάνει ραδιοφωνικές εκπομπές αφιερωμένες στην ποί-ηση, και συναντά τη Δήμητρα Γαλάνη, όπου βρίσκουν όλα αυτά που ενώνουν δύο τόσο διαφορετικούςκαλλιτέχνες. Αλλά τι σημαίνει μουσικός στη σημερινή Ελλάδα, όπου τελειώνουν πολλά και δεν μπορούμεκαλά καλά να φανταστούμε τι αρχίζει...

v A s s I L I K O s

“ “

Vassilikos ξεκίνησε ναπαίζει μουσική με τουςRaining Pleasure στις αρ-χές της δεκαετίας του’90. Το ότι έμεναν στηνΠάτρα δεν τους εμπό-δισε να διαγράψουν μια

πορεία μοναδική για ελληνική ανεξάρ-τητη αγγλόφωνη μπάντα. Ήδη από τουςπρώτους δίσκους τους, διέκρινε κανείςτις φλέβες ενός σπάνιου ταλέντου, πουενσωμάτωνε επιρροές από τον ΜικρόΠρίγκιπα, τον Χατζιδάκι, τους Smiths καιτους Triffids (από κομμάτι των οποίων,εξάλλου, πήραν τ’ όνομα τους). Η μου-σική τους θα μπορούσε να γράφεται κά-που στην Αγγλία από μια μπάντα που έχειμεγαλώσει με όλη την κληρονομιά τηςpop και της rock. O Vassilikos έκανε αμέ-σως μεγάλη εντύπωση για την πολύ ζε-στή φωνή, τις στιχουργικές ικανότητεςκαι την προφορά του, που απείχε χιλιό-μετρα από το κλισέ που χρησιμοποιού-νταν εκείνη την εποχή για να περιγράψειτα αγγλόφωνα συγκροτήματα: «τα αγ-

γλικά του Στρατηγάκη». Η μεγάλη επιτυ-χία, αλλά και οι γκρίνιες για την πιο εμπο-ρική στροφή τους, ήρθε με το άλμπουμFlood. Την απάντηση στη γκρίνια τηνέδωσαν οι ίδιοι με τα επόμενα άλμπουμ-κομψοτεχνήματα: Forwards + Backwards,Reflections και Who’s Gonna Tell Juliet. Καιη συνέχεια είναι ακόμα πιο ενδιαφέ-ρουσα. Τη σημαίνει η συνεργασία με τηΔήμητρα Γαλάνη. Τα πώς και τι, στη συ-νομιλία που ακολουθεί.

Ποιος από τους δύο έκανε την πρώτηαπόπειρα προσέγγισης;Με τη Δήμητρα γνωριστήκαμε πριν απόμερικά χρόνια μέσω ενός κοινού συνερ-γάτη. Είχαμε κάνει μερικά πραγματάκιαμαζί. Η Δήμητρα είχε συμμετάσχει σ’ έναδίσκο των Raining Pleasure και μετά εγώσυμμετείχα στο δίσκο της Πίξελ, για τονοποίο της είχα γράψει το «Αίνιγμα». Έτσι,αναπτύχθηκε σιγά σιγά μια σχέση πολύστενή. Και οι δύο βλέπαμε ότι κάποιαστιγμή η σχέση αυτή θα γεννούσε κάτιακόμα πιο βαθύ και ενδιαφέρον.

Εννοείτε αυτή τη σειρά συναυλιών;Ναι, ανάμεσα σε άλλα. Συνειδητοποιή-σαμε ότι αυτά που μας ενώνουν είναιπολύ περισσότερα απ’ αυτά που μας χω-ρίζουν. Όχι μόνο ως καλλιτέχνες, αλλάκαι ως ανθρώπους. Μας ενώνει μια κοινήματιά πάνω στην τέχνη και στα πράγ-ματα γενικότερα. Αυτά που μας ενώνουνμουσικά είναι πάρα πολλά. Έχουμε απί-στευτα πολλές κοινές αναφορές, οιοποίες είναι και η βάση της συνεργασίαςμας. Οι συναυλίες μας είναι ακριβώς αυτότο πάντρεμα των ερεθισμάτων και τουοράματός μας για τη μουσική και το μέλ-λον της. Προσπαθήσαμε και οι δύο ναεπιστρέψουμε σ’ αυτό που είναι ο πυρή-νας της τέχνης μας: να παίζουμε μουσικήπου μας αρέσει, επειδή μας αρέσει, καιγια ανθρώπους που αγαπάνε τη μουσική,χωρίς να μας το επιβάλλει κανείς. Αυτό εί-ναι όλο. Είναι ένα σύνολο τραγουδιώναπ’ όλο τον κόσμο – αγγλικά, γαλλικά,ιταλικά, γερμανικά και ελληνικά. Άρα, μι-λάμε για κοινή εμφάνιση, όπου ο καθέ-νας μας θα έχει και το δικό του «χώρο».Ας πούμε ότι είναι το σημείο όπου ενώ-νεται ο απόηχος από το Πίξελ της Δήμη-τρας με το δικό μου Vintage.

Μιας και αναφερθήκαμε στο Vintage,πείτε μου μερικά πράγματα γι’ αυτό τοδίσκο. Πώς προέκυψε η ιδέα να κάνετεένα δίσκο με διασκευές και πώς επιλέ-ξατε τα τραγούδια του;Σ’ ένα διάλειμμα των Raining Pleasure,είχα την ανάγκη να μπω στο στούντιοχωρίς να έχω ξεκάθαρα στο μυαλό μου τιήθελα να κάνω. Τελικά, άρχισα να δια-σκευάζω τραγούδια που πάντα θαύμαζακαι ήθελα να τα έχω παίξει. Από τα 50τραγούδια που ηχογραφήσαμε εκείνητην περίοδο, κράτησα τα 15. Όταν τελεί-ωσε η ηχογράφηση, αισθάνθηκα ότι δενέχω τελειώσει μ’ αυτή την προσπάθεια, γι’αυτό και το ονόμασα Vol. 1, χωρίς όμωςνα ξέρω αν θ’ ακολουθήσει Vol. 2. Πι-στεύω ότι είναι ένας κύκλος που δεν έχει

κλείσει. Μπορεί όμως να κλείσει μετά από10 χρόνια.

Υπάρχουν τραγούδια που θαυμάζετε,αλλά που δεν θα προσπαθούσατε ποτένα διασκευάσετε;Σίγουρα. Είναι άπειρα τα κομμάτια που μ’έχουν σημαδέψει, αλλά νιώθω ότι δενέχω να προσθέσω τίποτα άλλο σ’ αυτά.Είναι απλά τέλεια. Δεν εννοώ βέβαια ότιτα κομμάτια που συμπεριελήφθησαν στοάλμπουμ δεν είναι φανταστικά, απλάένιωθα ότι μπορώ να προσπαθήσω ναεκφραστώ παίζοντάς τα, χωρίς να ταπροσβάλω· ότι υπάρχει χώρος μέσα τουςκαι για μένα.

Πάνω σε τι δουλεύετε τώρα;Γράφω συνέχεια νέο υλικό που αφοράείτε εμένα είτε τους Raining Pleasure.

Άρα το συγκρότημα εξακολουθεί ναυφίσταται.Βεβαίως! Απλά κάναμε μια παύση, κατάτην οποία δοκιμάζω κάποια πιο προσω-πικά πράγματα. Τώρα ξεκουραζόμαστελίγο από τη μπάντα, αλλά οι RainingPleasure έχουν πολύ δρόμο μπροστάτους. Είμαστε το μακροβιότερο συγκρό-τημα στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή.

Μήπως ξεχνάτε τους Last Drive;Όχι. Οι Last Drive είχαν σταματήσει ναυφίστανται για πάνω από 12 χρόνια καιεπανασυνδέθηκαν πριν από μια πενταε-τία. Εμείς υπάρχουμε 21 συναπτά έτη.

Είστε ένας Έλληνας crooner; (χαρα-κτηρισμός που αποδίδεται σε τρα-γουδιστές της τζαζ και της ποπ, αλλάόχι μόνο, που τραγουδούσαν μεαπαλή και βαθιά φωνή ερωτικά τρα-γούδια, π.χ. Σινάτρα, Μπινγκ Κρόσμπι)Κοίτα, ο καθένας μπορεί να λέει ό,τι θέλει.Εμένα αυτό δεν με αγγίζει και δεν μεαφορά. Σίγουρα δεν με προσβάλλει καιδεν το θεωρώ γραφικό, ίσα ίσα, θαυμάζωπολλούς από τους παλιούς crooners. Νο-μίζω ότι κάποιοι σκέφτηκαν αυτό το χα-ρακτηρισμό επειδή επέλεξα να διασκευ-άσω ένα κομμάτι του Πολ Άνκα.

Γράφετε και ποίηση;Έχω ένα πρόβλημα μ’ αυτή τη λέξη, αλλάας πούμε ναι. Γράφω στίχους, κατα-γράφω σκέψεις. Γράφω κάτι σαν ποίηση,στα ελληνικά και στα αγγλικά. Η διαφοράμε το να γράφω στίχους για τη μουσικήμου, ή για την μπάντα, είναι ότι γράφωκαι στα ελληνικά. Ό,τι έχει μείνει ως τώραστην άκρη είναι ό,τι έχω γράψει στα ελ-ληνικά. Δεν συνηθίζω να μεταφράζω στί-χους και δεν έχω επιλέξει ακόμα ναντύσω μουσικά ελληνικούς στίχους.

Γιατί συμβαίνει αυτό;Έχει να κάνει με την πορεία δύο δεκαε-τιών που έχω στο αγγλόφωνο τραγούδι.Μου έρχεται πιο εύκολα να γράψω μου-σική πάνω σε αγγλικό στίχο. Και ό,τι έχωγράψει με ελληνικό στίχο έχει μείνει ακυ-κλοφόρητο. Πρώτα απ’ όλα, γιατί οιRaining Pleasure είναι αγγλόφωνη μπά-

ντα και θα εξακολουθήσουν να υπάρ-χουν μ’ αυτή τη μορφή.

Μένετε στην Ελλάδα;Τώρα ναι. Μέχρι πριν ένα χρόνο ήμουνμεταξύ Γερμανίας και Ελλάδας και απότο φθινόπωρο θα βρίσκομαι μεταξύ Αγ-γλίας και Ελλάδας. Νιώθω σαν να είμαιανάμεσα σ’ ένα καταπέλτη που με σπρώ-χνει να φύγω από εδώ, και σ’ ένα μαγνήτηπου με τραβάει προς το Λονδίνο. Άρα,είναι αναπόφευκτο να βρεθώ εκεί.

Τι σας σπρώχνει μακριά από εδώ;Πολλοί προσωπικοί λόγοι, αλλά και η γε-νικότερη κατάσταση.

Τι σας κρατάει εδώ; Λίγα πράγματα. Κάποιοι πυρήνες ελεύ-θερων ανθρώπων που ευτυχώς δεν σκέ-φτονται ελληνικά. Κάποια πράγματα πουμόνο εδώ μπορούν να συμβούν, όπωςείναι το schoolwave, στην επιτροπή τουοποίου είμαι από την αρχή. Αυτό είναιίσως το πιο ενδιαφέρον πράγμα που συμ-βαίνει αυτή τη στιγμή και δεν θα μπο-ρούσε να συμβεί πουθενά αλλού.

Γιατί μόνο εδώ;Τα παιδιά που το στήσανε προσπάθησαννα το βγάλουν προς την Ευρώπη, αλλάπάντα είχαν ένα ανυπέρβλητο εμπόδιο:το χρήμα. Όλοι όσοι ήρθαν σε επαφή μαζίτους, τους ρωτούσαν πώς θα βγει χρήμααπ’ αυτή την ιστορία. Δεν μπορούσαν νακαταλάβουν πως έχουν στήσει κάτι τόσοόμορφο και ελπιδοφόρο χωρίς να βγά-ζουν λεφτά. Αυτός ήταν κι ο λόγος πουασχολήθηκα από την αρχή με το school -wave, ότι δηλαδή δίνει κίνητρο σε νέαπαιδιά ν’ ασχοληθούν με τη μουσική πιοζεστά, προκειμένου να εμφανιστούν σ’ένα τόσο ωραίο φεστιβάλ. Όταν ξεκίνησαεγώ με τους Raining Pleasure, δεν μπο-ρούσαμε να διανοηθούμε κάτι τέτοιο. Κιόλη αυτή η προσπάθεια έχει καταφέρει ν’ανεβάσει πολύ το επίπεδο των συγκρο-τημάτων που συμμετέχουν. Για μένα, τοschoolwave είναι ένα από τα λίγα πράγ-ματα που αξίζουν σ’ αυτή τη χώρα.

Τα υπόλοιπα ποια είναι;Η φύση, ο ήλιος, ο καιρός, η θάλασσα.Ό,τι δεν έχει καταφέρει να καταστρέψειακόμα ο Έλληνας. Δεν ξέρω τι, αλλά κάτισυμβαίνει με τους Έλληνες. Ίσως έχει νακάνει με το DNA, με το κάρμα αυτού τουλαού. Παλιότερα δεν τα πίστευα όλααυτά, αλλά τώρα πια δεν μπορώ να τααγνοήσω. Ίσως έχει περάσει πια στο DNAμας η αρπαχτή, όπως τη μάθαμε από τουςπαππούδες μας. Είναι αυτό που μας κάνειγυφτοέλληνες κι αυτό που πνίγει κάθεκαλή προσπάθεια σ’ αυτό τον τόπο. Ελ-πίζω αυτό που ζούμε τώρα ν’ αλλάξει λίγοτον τρόπο που σκεφτόμαστε σ’ αυτή τηχώρα. Δυστυχώς, όμως, δε βλέπω σημά-δια γύρω μου ότι συμβαίνει κάτι τέτοιο. Τοζητούμενο για μένα είναι να κατακτή-σουμε ένα νέο εσωτερικό πολιτισμό πουθα αντανακλάται στην καθημερινότητάμας. Ν’ αποκτήσουμε επιτέλους άμυνεςαπέναντι σ’ όλη αυτή την ξεφτίλα. s

v A s s I L I K O s

μουΣΙκη [14 IουΛίου 2011] #26 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 41

το μετεΩρο ΒημΑΟ Vassilikos

(φωτογραφημένος σε τυπικό αθηναϊκό

κλιμακοστάσιο), δηλώνειμετέωρος, ανάμεσα στην

Ελλάδα και σε μια χώρα τηςΕυρώπης - ήταν η Γερμανία,

θα είναι η Βρετανία. Τον απωθούν προσωπικοί

λόγοι, αλλά και η γενικότερηκατάσταση. Τον κρατούν

«κάποιοι πυρήνες ελεύθερωνανθρώπων που δεν

σκέφτονται ελληνικα».

O

© Γι

ώργ

οςΜ

αλεκ

άκης

[14 IουΛίου 2011] #26 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 43

Μιλήστε μας για τη συναυλία που ετοιμά-ζετε με τον Vassiliko.Η αφορμή γι’ αυτή τη συνάντηση είναι το Ελλη-νικό Φεστιβάλ, που θεωρώ ότι είναι ένας απότους λίγους πνεύμονες πολιτισμού σ’ αυτή τηνάθλια κατάσταση που ζούμε αυτό τον καιρό. Ηαιτία, όμως, απ’ την άλλη, είναι η απεριόριστηεκτίμηση που έχω στον Vassiliko. Πιστεύω ότι εί-ναι ένας από τους πιο χαρισματικούς ανθρώ-πους που υπάρχουν αυτή τη στιγμή στη νεό-τερη μουσική σκηνή της χώρας. Μετά τηνεμφάνιση στην Επίδαυρο, θα συνεχίσουμε σε λί-γους και πολύ προσεκτικά επιλεγμένους χώ-ρους. Ξέρετε, προσπαθώ να είμαι πολύ επιλε-κτική ως προς τους χώρους στους οποίουςεμφανίζομαι, γιατί θεωρώ ότι ο χώρος παίζειπολύ σημαντικό ρόλο. Η μουσική δονείται δια-φορετικά σε κάθε χώρο, αλλά και κάθε χώροςαπό τη μουσική. Διαφωνώ με τη λογική «παίζωόπου κάτσει». Αν εξαιρέσουμε κάποιους καλλι-τεχνικούς πυρήνες ανά την Ελλάδα, που κρα-τάνε πολύ ψηλά το πολιτιστικό επίπεδο των εκ-δηλώσεών τους, όπως συμβαίνει ας πούμε στηνΚαλαμάτα και στην Καβάλα, όλο το υπόλοιποκαλοκαιρινό πανηγύρι με αφήνει παγερά αδιά-φορη.

Είναι όλο αυτό που περιγράφετε μια αντα-νάκλαση του επιπέδου του πολιτισμού στηνΕλλάδα;

Δεν νομίζω ότι χρειαζόμαστε ως δείκτη του πο-λιτιστικού επιπέδου τα καλοκαιρινά δρώμενα.Ο όλος τρόπος που λειτουργεί αυτή η χώρα, οιάνθρωποι που την κυβερνούν, αλλά και ο τρό-πος που αντιδρούμε ως λαός σ’ αυτή την κατά-σταση, αφήνουν να φανεί ο πολιτισμός μας.Ακόμα και οι αντιδράσεις μας αφήνουν να φα-νεί μια μακρόχρονη σύγχυση. Δεν λέω ότι δενγίνονται ελπιδοφόρα πράγματα. Και ευτυχώς!Όλες αυτές οι συγκεντρώσεις στις πλατείες εί-ναι μια διαδικασία συλλογικοποίησης και συ-νειδητοποίησης που την έχουμε τόσο πολύανάγκη... Αλλά κι αυτό ακόμα μερικές φορέςμου φαίνεται σαν χαμένο. Του λείπουν οι στό-χοι. Υπάρχουν βέβαια άτομα και ομάδες πουβλέπουν τα πράγματα καθαρά κι έχουν ξεκά-θαρους στόχους, αλλά έχω συχνά την αίσθησηότι επικρατούν οι πολλοί άλλοι που κουβαλούνπροσωπικά προβλήματα, κάνοντας την κατά-σταση πολύ μπερδεμένη. Είναι πια ένα πε-ρίεργο μείγμα.

Δεν είναι όμως αυτή η αντίδραση και ο τρό-πος που εκφράζεται λίγο-πολύ αναμενό-μενη; Δεν είναι λογικό αυτή η σύγχυση πουεπικρατεί επί δεκαετίες να εκφράζεται καιμέσα από τις αντιδράσεις;Ασφαλώς. Όμως, αυτό το περίεργο κράμα πουέχει δημιουργηθεί συχνά εμποδίζει ν’ ακου-στούν οι καθαρές προτάσεις των νέων ανθρώ-

Δ ή μ η τ ρ α Γ α λ ά ν η

ντρέπομαι για τη γενιά μου

Η Δήμητρα Γαλάνη είναι ένας άνθρωπος του 21ου αιώνα. Και,ως τέτοιος, δεν σταματάει ποτέ να παρακολουθεί τις εξελίξεις.Μόνιμα σε άμεση σύνδεση με ό,τι καλό συμβαίνει στον πολι-τισμό, μόνιμα online, όπως λέει η ίδια, δεν επαναπαύεται ποτέστις παλιές δόξες. Πειράζει συνέχεια το παλιό της υλικό, γρά-φει καινούργια μουσική, και την αφορούν τα πάντα. Θα μπο-ρούσε να έχει ξεκινήσει την πορεία της στο τραγούδι φέτος, καιόμως, έχει ήδη πάνω από σαράντα χρόνια στο χώρο. Αυτή ησυνεχής αναζήτηση την οδήγησε στη συνεργασία με τον Vas-siliko, μαζί με τον οποίο θα τη δούμε στη σκηνή της Μικρής Επι-δαύρου, να παίζουν ο ένας τη μουσική του άλλου, να μας πα-ρουσιάζουν ό,τι αγαπάνε περισσότερο από το παγκόσμιομουσικό στερέωμα και να ψάχνουν το απρόβλεπτο.

«ζουμε Σε ΣυΓΧυΣη»Η Δήμητρα Γαλάνη έχει θέμα με τον σύγχρονο πολιτισμό μας. «Ακόμα και οι αντιδράσεις μας αφήνουν να φανεί μια μακρόχρονησύγχυση», σημειώνει. Ελπίζει, ωστόσο, στη δυναμική των καθαρώνπροτάσεων μιας νεότερης γενιάς.

πων που προσπαθούν να χαράξουνέναν εναλλακτικό δρόμο. Έχω την αί-σθηση ότι εμείς οι παλιότεροι πνίγουμετη φωνή των νέων ανθρώπων, με τα συ-μπλέγματα και τα αρνητικά φορτία πουκουβαλάμε. Σ’ όλες αυτές τις, όντωςεντυπωσιακές σε όγκο, συγκεντρώσεις,πιστεύω ότι οι μόνοι που έχουν να πουνκάτι, οι μόνοι που έχουν δικαίωμα ναδιαμαρτυρηθούν για την αδικία πουβιώνουν και στην οποία δεν έπαιξανρόλο, είναι οι άνθρωποι της ηλικίας σας.Νέοι άνθρωποι, με απίστευτα πολλέςγνώσεις και χαρίσματα, που κάθονταιεκεί, κοιτάνε απέναντι και βλέπουν τοαπόλυτο τίποτα. Η δική μου γενιά έχειμεγάλη ευθύνη σ’ αυτό που υφίστανταιτώρα οι νέοι. Η απληστία τους, η πλαστήευμάρεια, μια δανεική virtual πραγματι-κότητα που ζούσαμε τόσα χρόνια, η ανι-κανότητα να δούμε τι είναι σημαντικό,αυτές είναι οι αιτίες για τη δική σας δυ-στυχία. Δεν λέω βέβαια ότι μόνο οι νέοιπερνούν δύσκολα, κάθε άλλο! Αλλά ηγενιά της μεταπολίτευσης δεν έβλεπεαυτό που ερχόταν με θόρυβο εδώ καιχρόνια; Από το λαϊκισμό του ’81 μέχρικαι πριν δυο χρόνια; Δεν είχε πάρει χα-μπάρι; Ίσα ίσα, το επιβράβευαν κιόλας.Γιατί τους βόλευε. Εγώ προσωπικά ντρέ-πομαι πάρα πολύ για τη γενιά μου.

Τι πιστεύετε ότι θα βγει απ’ αυτό;Κοιτάξτε, αυτές οι αντιδράσεις είναι ένασύμπτωμα της κοινωνίας που τις γέν-νησε και κουβαλούν τα χαρακτηριστικάτης. Μπορεί να οδηγήσουν σε κάτι θε-τικό. Μπορεί να κινητοποιήσουν την κοι-νωνία μας, ώστε ν’ αρχίσει να σκέφτεταικαι να λειτουργεί λίγο διαφορετικά. Τααποτελέσματα όμως θα φανούν σε βά-θος χρόνου. Εγώ προσπαθώ να παρα-μένω αισιόδοξη. Είναι γεγονός ότι όλοιξέρουμε πια ότι κάτι πρέπει ν’ αλλάξει. Κιαυτό είναι καλό.

Η σημερινή κατάσταση θα γεννήσειένα νέο πολιτισμό;Σίγουρα. Το ξεβόλεμα δημιουργεί ένανκαινούργιο διάλογο. Ο κόσμος πια ψά-χνει ανθρώπους με κοινούς κώδικες επι-κοινωνίας. Ξαναρχίζει μια πολύ ζωντανήκουβέντα. Ξεφεύγουμε σιγά σιγά απότην αθλιότητα της τηλεόρασης και τηςκατανάλωσης εύκολης διασκέδασης καιεύκολων συναισθημάτων. Αρκεί ο πα-ρορμητισμός αυτής της εποχής να οδη-γήσει στη συνειδητοποίηση ότι μόνο

εμείς μπορούμε να τ’ αλλάξουμε όλα.Δεν έχουμε να περιμένουμε πια τίποτααπό κανέναν. Η αλλαγή θα ξεκινήσειαπό εμάς τους ίδιους και θα αφοράπρώτα εμάς τους ίδιους. Γιατί ότανυπάρχει ατομική συνειδητότητα, υπάρ-χει και συλλογική συνειδητοποίηση.

Ισχύει όμως και το αντίστροφο.Μα ναι, αυτά πράγματα είναι αλληλέν-δετα. Μέσα από τις συλλογικές διαδικα-σίες διαμορφώνεις και διαμορφώνεσαι.Και συνειδητοποιούμε πια ότι τίποτα δενείναι πολυτέλεια. Ούτε η καθαριότηταμιας πόλης, ούτε ο καθημερινός μας πο-λιτισμός, τίποτα. Δεν υπάρχουν πια λε-πτομέρειες. Όλα είναι σημαντικά. Όταντο καταλάβουμε αυτό, θα ξεπεράσουμετην παρατεταμένη εφηβεία που ζούμεως κοινωνία. Θα αναλάβουμε επιτέλουςτις ευθύνες μας και θα συνειδητοποιή-σουμε τις αθλιότητες που έχουμε κάνει.

Γνωρίζοντας τη στενή σας σχέση με τοίντερνετ, νομίζω ότι έχει αξία ν’ ακού-σουμε τη γνώμη σας για το ρόλο πουέχει παίξει αυτό το εργαλείο σ’ αυτήτην κατάσταση, αλλά και ως προς τιςαντιδράσεις που γεννιούνται.Όπως είπατε, το ίντερνετ είναι ένα σπου-δαίο εργαλείο. Σε ενημερώνει. Δεν σε κά-νει όμως καλύτερο πολίτη ή καλύτεροάνθρωπο. Ο αναλογικός βλαξ και αμόρ-φωτος δεν έχει διαφορά από τον ψη-φιακό βλάκα και αμόρφωτο. Όση χρήσητου ίντερνετ και να κάνεις, πάλι θα χρει-αστείς την κουλτούρα σου για να σεπροσδιορίσει. Επίσης, παρότι είμαι χρό-νια χρήστρια του διαδικτύου, δεν με εν-θουσιάζουν τα λεγόμενα social networks.Μπορώ να αντιληφθώ τη συμβολή τουςστην άμεση διάδοση μηνυμάτων για εξε-γέρσεις ή και επαναστάσεις, αλλά, δενξέρω, έχω πρόβλημα με ό,τι γίνεται τόσοπολύ της μόδας. Σ’ ένα βαθμό με απωθεί.

Πώς διαμόρφωσε το ίντερνετ τη μου-σική;Η σχέση αυτών των δύο ήταν πάνταεξαιρετική. Μη βλέπετε μόνο την κατά-σταση με τις δισκογραφικές στην Ελ-λάδα. Στο εξωτερικό, όπου η αγορά λει-τουργεί πολύ πιο σοβαρά, το ίντερνετωφέλησε πολύ τη μουσική. Στην Ελ-λάδα, όπου τόσα χρόνια ζούσαμε σε μιαvirtual φούσκα, απλά ανέδειξε τις πα-ραφωνίες. Κι αυτή η φούσκα έσκασε.Και σκάζοντας αποκάλυψε ποιες ήτανοι πραγματικές διαστάσεις της μουσι-κής αγοράς στην Ελλάδα. Ήταν γελοίοαυτό που συνέβαινε δέκα χρόνια πριν,που οι εταιρείες βράβευαν καλλιτέχνεςγια δίσκους που γίνονταν 8 ή 18 φορέςπλατινένιοι. Ένας πολύ επιτυχημένος δί-σκος, πλέον, πουλάει το πολύ μέχρι20.000-30.000 αντίτυπα. Και πολλά εί-ναι. Ας μη γελιόμαστε. Οι δισκογραφικέςδεν καταρρέουν λόγω του ίντερνετ,αλλά λόγω του λάθος τρόπου που οδή-γησαν την αγορά με προϊόντα πολύ κα-κής ποιότητας. Αυτοί που είναι λάτρειςτης καλής μουσικής θα συνεχίσουν ν’αγοράζουν ποιοτικά πράγματα και να τ’

ακούνε σ’ ένα πικάπ μ’ ένα ζευγάρι σω-στά ηχεία. Γι’ αυτό και η αγορά του βι-νυλίου γνωρίζει τέτοια άνθηση. Γιατί πά-ντα αυτό που εσύ επιλέγεις, και όχι αυτόπου σου πλασάρουν, θέλεις να το «απο-κτήσεις» μ’ ένα διαφορετικό, πιο προ-σωπικό, τρόπο.

Είναι δηλαδή άλλη μια ένδειξη ότι ταπράγματα θ’ αποκτήσουν τις αληθι-νές τους διαστάσεις μέσα απ’ τηνκρίση;Όλο αυτό το δηλητήριο που γευόμαστεκαθημερινά, όλη αυτή η τόσο επώδυνηκατάσταση, δεν μπορεί παρά να επανα-προσδιορίσει αξίες σ’ όλα τα επίπεδα.Δεν μπορεί παρά να τα κατεβάσει όλαστην πραγματική τους κλίμακα. Ότανθα καταλάβουμε ότι ο κόσμος δεν αρχί-ζει και τελειώνει σ’ εμάς, τότε μόνο γιακαλό συμβαίνουν όλα.

Όλα αυτά που συζητάμε τόση ώραορίζουν το πλαίσιο για τη συναυλίαμε τον Vassiliko, αλλά και για τη δου-λειά σας;Μα, τόση ώρα για τη συναυλία δε συζη-τάμε; (γέλια) Ακριβώς, αυτή η συναυλίαείναι άλλη μια προσπάθεια να φέρουμετα πράγματα στις πραγματικές τους δια-στάσεις. Δηλαδή, απλά να παίξουμε τημουσική που μας αρέσει. Με τον Vassi-liko και την ομάδα των τόσο ταλαντού-χων μουσικών και τεχνικών που μαςβοηθάνε, αυτό το στοίχημα βάλαμε ου-σιαστικά. Να περάσουμε καλά. Να παί-ξουμε και ν’ ακούσουμε τη μουσική πουαγαπάμε, αυτόν τον παγκόσμιο ήχο πουμας συνδέει. Όλα αυτά που μας έχουνμεγαλώσει και μας έχουν μορφώσειμέσα απ’ τους ρυθμούς και τα συναι-σθήματά τους. Επαναπροσδιορίζουμετον ήχο μας μέσα απ’ τη ματιά του άλ-λου. Αυτό για μένα είναι ένας μόνιμοςστόχος. Προσπαθώ να δω τη μουσικήμου μέσα απ’ την οπτική –κυρίως νέων–ανθρώπων τους οποίους συναντώ καιτους οποίους θαυμάζω. Γιατί, ξέρετε,στη χώρα μας έχουμε το προνόμιο ναέχουμε καταπληκτικούς νέους μουσι-κούς με απίστευτο ταλέντο και γνώσεις.Αλλά δυστυχώς αυτοί σπάνια βγαίνουνστην επιφάνεια.

Γιατί συμβαίνει αυτό;Είναι αυτή η τρομερή σκιά των ΜΜΕπου δεν αναδεικνύει τέτοια πράγματα,που φοβάται ή μισεί την ποιότητα. Αντί-θετα, τα ΜΜΕ επιμένουν εμμονικά ν’αναδεικνύουν την αθλιότητα και τοσκουπίδι. Δείτε τι γίνεται με το Φεστι-βάλ. Πάει εξαιρετικά καλά. Έχουμε τοπρονόμιο να βλέπουμε τις κορυφαίεςπαραστάσεις στον κόσμο. Κι όμως, ταΜΜΕ το αγνοούν, τη στιγμή που θαέπρεπε να πέφτουν πάνω του μπας καιφωτιστούν, ως ετερόφωτα που είναι.Όλα αυτά εμένα με κάνουν εξαιρετικάκαχύποπτη. Δεν είναι δυνατό να προ-σπαθούν τόσο επίμονα να θάψουν τοντόσο πλούσιο πολιτισμό που παράγειαυτή η χώρα. Όμως, παρά τη σκοτεινιάπου προσπαθούν με τόση ζέση να ρί-

ξουν πάνω μας, δεν έχουν ελπίδα. Καιξέρετε γιατί; Γιατί εμείς έχουμε ένα πολύσημαντικό όπλο: τη γλώσσα μας, τονπολιτισμό μας. Αυτό είναι πολύ σημα-ντικό, ξέρετε. Αλλάζει όλο τον τρόποσκέψης μας. Λειτουργεί σχεδόν ερήμηνμας και δεν είναι και τόσο εύκολο νατον εξαφανίσουν.

Πιστεύετε δηλαδή ότι υπάρχει οργα-νωμένο σχέδιο με τέτοιους στόχους;Όχι βέβαια. Δεν πιστεύω τις συνωμο-σιολογίες. Πιστεύω, όμως, στην απί-στευτη απονιά της εξουσίας, σ’ ένα φε-ουδαρχισμό που χαρακτηρίζει τουςκυβερνώντες και σ’ έναν αιώνιο ραγια-δισμό αυτής της χώρας. Πιστεύω σ’ ένακακό κάρμα της χώρας, που τώρα αρχί-ζουμε να βλέπουμε την αρχή του τέ-λους του.

Η υψηλή πολιτιστική παραγωγή, καισυγκεκριμένα η μουσική, που προα-ναφέρατε δεν έχει απήχηση στον μέσοΈλληνα ακροατή λόγω του αρνητικούρόλου των ντόπιων ΜΜΕ. Στο εξωτε-ρικό γιατί δεν ακούγεται, σε αντίθεσημε τη μουσική άλλων χωρών;Μα είναι θέμα πολιτικής. Λείπουν οι κε-ντρικές πολιτικές επιλογές για την προώ-θησή της. Και δεν εννοώ ότι είναι θέμαχρημάτων. Δεν χρειαζόμαστε κρατικοδί-αιτους καλλιτέχνες. Στρατηγική χρειαζό-μαστε, και προώθηση. Πώς μπορείς ναχαράξεις τέτοια στρατηγική όταν την ίδιαστιγμή κλείνεις τα μουσικά λύκεια; s

InfoΣυναυλία με τη Δήμητρα Γαλάνη και τον Vassiliko

Η Δήμητρα Γαλάνη και ο Vassilikos μάςκαλούν σε μια μουσική συνάντηση πουδεν βασίζεται στο σίγουρο και στο δοκι-μασμένο. Μια βόλτα στην Επίδαυρο, λοι-πόν, με απρόβλεπτη εξέλιξη. Ενορχη-στρώσεις: Γιώργος Ζαχαρίου, Vassilikos,Επιμέλεια ορχήστρας, πιάνο, keyboards:Γιώργος Ζαχαρίου, Κιθάρες: Θίο Γκουτσί-δης, Λάμπης Κουντουρόγιαννης, Πλήκτρα:Βασίλης Τριανταφυλλόπουλος, Μπάσο,Φωνητικά: Στέλιος Προβής, Drums, Κρου-στά: Σεραφείμ Γιαννακόπουλος, Επιμέλειαήχου: Κώστας Βάμβουκας, Επιμέλεια φω-τισμού: Βασίλης Πουφτής, Ηχοληψία: Πα-ναγιώτης Ηλιόπουλος, Stage manager: Νί-κος Καραδοσίδης

Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου15-16 Ιουλίου, 21:30Εισιτήρια: 30€, 20€, 10€

Δεν

χρειαζόμαστε

κρατικοδίαιτους

καλλιτέχνες. Στρατηγική

χρειαζόμαστε, και

προώθηση

“ “44 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #26 [14 ΙουΛίου 2011] μουΣΙκη

[14 IουΛίου 2011] #26 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 45ΘEATPO

Θ α ν ά σ η ς Γ ε ω ρ γ ί ο υ – Φ ώ τ η ς ν ι κ ο λ ά ο υ

μικρός χάρτης συναντήσεωνΠώς να χαρτογραφήσεις ένα έργο που μιλάει για τη μνήμη και τα θραύσματά της, γιατο φως και το σκοτάδι, την ελπίδα και την απελπισία, χωρίς να είναι έργο μυθοπλασίας; Πώς να γίνεις συγκεκριμένος για ένα έργο που εμπνέεται από την απρόβλεπτη δομή της ίδιας της ζωής για να «γεννήσει» ένα σκηνικό σύμπαν εξίσου απρόβλεπτο;

InfoΠειραματική Σκηνή ΘΟΚ Φώτης Νικολάου - Λίγο ακόμα

Ο χορογράφος Φώτης Νικολάου και ο ηθοποιόςΘανάσης Γεωργίου αναλαμβάνουν τη σκηνοθε-σία της νέας χοροθεατρικής παράστασης της Πει-ραματικής Σκηνής του Θεατρικού Οργανισμού Κύ-πρου. Δεκατρείς άνθρωποι συναντιούνται σ’ έναδωμάτιο ευχών, προσπαθώντας να εκπληρώσουνκάποιες απ’ τις ανεκπλήρωτες επιθυμίες τους.

Πειραιώς 260, Κτίριο Η16-18 Ιουλίου, 21:00Εισιτήρια: 25€, 20€, 10€

σως ο μόνος τρόπος να ξεκινήσει κανείς είναι να μιλή-σει για την έμπνευσή του, για εκείνο δηλαδή το καθο-ριστικό σημείο απ’ όπου ξεκινάνε όλα. Για εμάς, ένα τέ-τοιο σημείο εκκίνησης στάθηκαν οι προσωπικέςσυναντήσεις. Οι συναντήσεις που έχουμε με τον εαυτόμας, όταν μια στιγμή απρόσμενης χαράς ή ανείπωτηςλύπης μας φέρνει κοντά, πολύ κοντά, στην ουσία τηςύπαρξης μας – εκεί που κανένας δεν μπορεί να κρυφτεί

από λόγια που ποτέ δεν ειπώθηκαν, επιθυμίες που ποτέ δεν εκ-πληρώθηκαν και εξομολογήσεις που ποτέ δεν έγιναν.

Κι έπειτα υπάρχουν και οι συναντήσεις που έχουμε με τους «άλ-λους», μ’ αυτούς που έμειναν και μ’ αυτούς που έφυγαν και πουη παρουσία ή απουσία τους απ’ τη ζωή μας, μας καθορίζει για πά-ντα. Είναι εκείνες που μας κάνουν να επιθυμούμε και να ονει-ρευόμαστε.

Αυτά λοιπόν είναι τα υλικά του Λίγο ακόμα. Λίγα όνειρα, κάποιεςεπιθυμίες, πολλές εξομολογήσεις, μα, πάνω απ’ όλα, αυτές οιαπρόσμενες συναντήσεις.

Κάπως έτσι, απρόσμενα, συναντηθήκαμε κι εμείς με την Αλε-ξία, τον Αντώνη, τον Θανάση, την Κατερίνα, την Κωνσταντίνα, τηΛέα, τη Μαρία, τη Μυρτώ, τον Νίκο, τη Νιόβη, τον Πάνο, τη Ρια-λένα, τη Φωτεινή και τον Χρήστο στην Πειραματική Σκηνή τουΘεατρικού Οργανισμού Κύπρου και φτιάξαμε το Λίγο ακόμα. 26σκηνές, που ελπίζουμε να βρουν το δρόμο τους και να συνα-ντηθούν μ’ εσάς με τον ίδιο τρόπο που φτιάχτηκαν. Απρόσμενα.

26 συναντήσεις λοιπόν, 26 διαδρομές.

Από τον έναν / στον άλλον / και πίσω / στον άλλον.

Συναντήσεις Θανάσης, Νιόβη, Αλεξία, Αντώνης, Κατερίνα, Λέα, Μυρτώ, Νίκος, Πάνος, Ριαλένα, Φωτεινή, Φώτης, Χρήστος

Αργήσατε Θανάσης, Νιόβη, Αντώνης + Θεατές

Αυτοί έρχονται πάντα με τις επιθυμίες τους Όλοι

Tempus fugit Θανάσης, Μυρτώ, Χρήστος + Όλοι

Η μνήμη Μυρτώ + Αλεξία, Κατερίνα, Λέα, Νιόβη, Φωτεινή + Νίκος

Χωρίς ντροπή Θανάσης, Κατερίνα, Λέα, Μυρτώ, Νιόβη, Νίκος, Πάνος, Χρήστος + Νίκος

Εις μνήμην Όλοι

Επιθυμίες (πρόσεχε τι εύχεσαι γιατί μπορεί να γίνει) Όλοι

Μια ρομαντική ιστορία αγάπης Νιόβη + Νίκος + Όλοι

Πόσο μ’ αρέσουν, φίλε μου, τα μάτια σου Πάνος

Sposa son disprezzata Νιόβη + Πάνος + Νίκος

Τώρα που έμειναν μόνο τα όνειρα, τι άλλο θες να αφηγηθώ; Λέα, Θανάσης + Όλοι

Αγκάλιασέ με Αντώνης + Ριαλένα

Πέφτουν τα σώματα σαν τα πεπρωμένα Κατερίνα + Όλοι

Προσευχή Μυρτώ, Θανάσης + Όλοι

Like a moth to a flame Φωτεινή

Κάποιος να δώσει μια απλή απάντηση Θανάσης, Κατερίνα, Λέα, Μυρτώ, Νιόβη, Πάνος, Χρήστος

Time is just memory mixed with desire Λέα + Νίκος + Όλοι

Δείξε μου Αλεξία + Φώτης

Αυτοκτονίες Όλοι

Μια πράξη αποχαιρετισμού Αντώνης, Χρήστος, Θανάσης + Όλοι

Έχετε αγαπήσει ποτέ; Νιόβη, Πάνος + Όλοι + Θεατές

Μια απλή απάντηση Θανάσης

Τι κάνετε; Μας βλέπουν τόσα μάτια! Χρήστος + Όλοι

Συγγνώμη… Θανάσης + Νίκος + Όλοι

Αντίο, ώς αύριο, ώς την άλλη συνάντηση Όλοι

I

ΣTO MAYρO NEρOΟ σκηνοθέτης Θανάσης Σαράντος

καθρεφτίζεται στο «μαύρο νερό τουυποσυνείδητου», στο σκηνικό της

παράστασης, η κεντρική κατασκευή τουοποίου είναι μια πλεούμενη σχεδίαγραφείου. Απέναντι, ο Αλέξανδρος

Παπαδιαμάντης.

InfoΘανάσης Σαράντος - Όνειρο στο κύματου Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη

Ο Θανάσης Σαράντος, πιστός στηναγάπη του για τον Αλέξανδρο Παπα-διαμάντη, καταπιάνεται αυτή τη φοράμε το διήγημα Όνειρο στο κύμα. Σκηνο-θετεί και υποδύεται τον νεαρό βοσκόπου ερωτεύτηκε τη Μοσχούλα, σε μιαδραματοποιημένη αφήγηση με παράλ-ληλη προβολή κινηματογραφικών εικό-νων. Στις κινηματογραφικές προβολέςεμφανίζονται οι Καλλιόπη Σίμου και οΜιχάλης Θεοφάνους. Με την υποστή-ριξη του Μουσείου «Σπίτι του Αλέξαν-δρου Παπαδιαμάντη» και του ΔήμουΣκιάθου.

Πειραιώς 260, Κτίριο Ε18 Ιουλίου 21:00, 19-20 Ιουλίου 21:00 & 23:00Εισιτήρια: 20€, 10€

Θανάσης Σαράντος, ηθο-ποιός και σκηνοθέτης,άνθρωπος του θεάτρου,αλλά και του κινηματο-γράφου, καταπιάνεται καιπάλι με τον αγαπημένοτου συγγραφέα Αλέξαν-

δρο Παπαδιαμάντη. Μετά τον Αμερικάνοπου σκηνοθέτησε και έπαιξε το 2010,αυτή τη φορά θα παρουσιάσει το Όνειροστο κύμα. Τον συναντήσαμε στο ΊδρυμαΜιχάλης Κακογιάννης, όπου εδώ καιτρεις μήνες κάνει εντατικά πρόβες. «Είναιδύσκολο να παίζεις και να σκηνοθετείςταυτόχρονα, αλλά ήθελα να έχω τον από-λυτο έλεγχο. Είναι ένα στοίχημα γιαμένα». Για τη συνέχεια, ο Θανάσης Σα-ράντος μας επιφυλάσσει άλλο ένα διή-γημα του Σκιαθίτη συγγραφέα, το Έρως-ήρως, αφού έχει πάθει πια «πώρωση» μετον Παπαδιαμάντη, όπως λέει ο ίδιος.

Διαβάζω ότι στην παράστασή σας ηδραματοποιημένη αφήγηση σμίγει μετην κινηματογραφική εικόνα με ζω-ντανή μουσική. Δηλαδή, τι θα δούμεακριβώς;Η παράσταση είναι ένας μονόλογος.Πρόκειται για το όνειρο ενός δικηγό-ρου, ενός περιορισμένου μισθωτού πουδεν βλέπει κανένα μέλλον στη ζωή του.Έφυγε από την ιδιαίτερη πατρίδα του, τηΣκιάθο και βρέθηκε στην Αθήνα, όπουδεν έχει καταφέρει ν’ αναπτύξει ουσια-στικές επαφές. Το μόνο που τον διασώ-ζει είναι η ανάμνηση του νησιού του καιτης κοπέλας που αποτέλεσε τον πρώτο,ενδεχομένως και τον τελευταίο, έρωτάτου. Παράλληλα, οι κινηματογραφικέςπροβολές έρχονται να ενισχύσουν, όχιόμως περιγραφικά, αυτά που ζει οήρωας. Οι πιο ουσιαστικές περιγραφέςβρίσκονται στον λόγο του Παπαδιαμά-ντη. Οι άλλοι ηθοποιοί, η Μοσχούλα κι ονεαρός βοσκός, δεν εμφανίζονται ζω-ντανά στη σκηνή, μόνο στις προβολές.Η παράσταση, όμως, δουλεύεται με τονκόσμο. Για μένα ο συμπαίκτης είναι τοκοινό. Θα δοκιμαστεί μάλιστα στη συ-νέχεια και στη Σκιάθο, στο 3ο Συνέδριο

για τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, όπουθα έχουμε την τιμή να την παρουσιά-σουμε με την υποστήριξη του ΔήμουΣκιάθου και του μουσείου «Σπίτι τουΑλέξανδρου Παπαδιαμάντη».

Στο σκηνικό βλέπουμε ένα γραφείονα πλέει πάνω σε νερό. Για ποιο λόγο;Αποφασίσαμε να υλοποιήσουμε τον κό-σμο του διηγήματος ως μια πλεούμενησχεδία γραφείου που περικλείεται απ’το μαύρο νερό του υποσυνειδήτου, τουονείρου. Ο κεντρικός ήρωας περικλείε-ται απ’ τη στασιμότητα του νερού πουείναι μαύρο.

Τι ρόλο παίζει η μουσική;Η μουσική, την οποία έχει γράψει ο Λά-μπρος Πηγούνης, ένας εξαιρετικός νέοςσυνθέτης, παίζει πρωταρχικό ρόλο.Πρόκειται για ηχοτοπία που μας μετα-φέρουν στη φύση όπου γεννήθηκε οήρωας. Πολλά στοιχεία προέρχονταιαπό τη βυζαντινή υμνολογία και κυρίωςαπό τον «Ακάθιστο ύμνο». Βασικό μου-σικό όργανο είναι η φλογέρα.

Γιατί επιλέξατε το Όνειρο στο κύμα;Αυτό το διήγημα έχει ένα μυστήριο, ενώείναι και πρωτοποριακό, γιατί περιέχειτην πρώτη περιγραφή γυμνού στην ελ-ληνική λογοτεχνία. Η πρώτη ερωτικήεπαφή του ήρωα, δημιουργεί μέσα τουπρωτόγνωρα συναισθήματα. Εξαιτίαςτου γεγονότος αυτού, η ζωή του αποκτάμια άλλη πνοή, δεν καταλαβαίνει τι τουσυμβαίνει και προσπαθεί να το εξηγή-σει. Είναι ένα συναίσθημα που ελπίζωκάποια στιγμή να ζήσουν όλοι οι άν-θρωποι – να ερωτευτούν. Αυτό είναι τε-λικά το αντίδοτο στο θάνατο: ο έρωτας.Ο Παπαδιαμάντης, ένας άνθρωπος χρι-στιανικών αξιών, «θεούσος» κατά τονΞενόπουλο, γδύνει τη Μοσχούλα, τηςκάνει έρωτα με την περιγραφή του. Ολόγος του είναι ερωτικός και αισθησια-κός. Έχει μια λατρεία για τη γυναίκα καιτη φύση, που αποτελούν τον ίδιο έρωταγι’ αυτόν. Αυτό ήταν για μένα ένα δέ-λεαρ για να προσπαθήσω να μεταφέρω

αυτό το έργο στο θέατρο. Η ενασχό-λησή μου με αυτό το κείμενο αποτελείμια μορφή αντίστασης σ’ αυτό που συμ-βαίνει σήμερα. Έχουμε χάσει το ηθικόμας ως Έλληνες, γι’ αυτό είπα από κό-ντρα να κάνω κάτι ελληνικό. Μ’ ενδια-φέρει πάρα πολύ το ελληνικό στοιχείοκαι, ειδικά αυτή την εποχή, νιώθω ότιέχω και μια ευθύνη ως Έλληνας καλλι-τέχνης να ασχολούμαι με ελληνικάπράγματα. Θα πρέπει να είμαστε πολύπερήφανοι που βγήκε απ’ αυτό τον τόποένας Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης. Ελ-πίζω να σταθώ άξιος σ’ αυτή την προ-σπάθεια και η παράσταση να ακουμπή-σει στον κόσμο.

Πώς αντιμετωπίζετε τον σκόπελο τηςγλώσσας στο έργο του Παπαδιαμά-ντη;Παρ’ όλο που είναι ένα μικρό διήγημα, ηγλώσσα ήταν μια μεγάλη δυσκολία. Εί-ναι πολύ πυκνή στο συγκεκριμένο διή-γημα και με δυσκόλεψε περισσότεροαπ’ ό,τι στον Αμερικάνο. Μου πήρε καιρόνα καταλάβω και να αποδώσω το κεί-μενο, αλλά είναι τόσο δυνατό που είναιχαρά μου να ερευνώ το θέμα Παπαδια-μάντης. Περνάει υπογείως έναν ερωτι-σμό και έναν αισθησιασμό που με δυ-σκόλεψε ν’ αναδείξω. Δεν κάνω καμίαπερικοπή στο κείμενο, έχω επέμβειμόνο σε κάποια σημεία που δραμα-τουργικά δεν βοηθούν την παράσταση,γιατί νιώθω ότι, αν κόψεις κάτι, χάνειςπάρα πολλά πράγματα από το όλον. Κά-ποια πράγματα στην αρχή μπορεί ναφαίνονται άσχετα, αλλά στο τέλος συ-μπληρώνουν το παζλ.

Στον Αμερικάνο, νιώσατε ότι το κοινόδυσκολεύτηκε να παρακολουθήσειτο κείμενο;Παρά την αρχική δυσκολία, μετά απόδέκα λεπτά όλος ο κόσμος είχε μπειμέσα στη γλώσσα του και παρακολου-

θούσε την υπόγεια ιστορία του Παπα-διαμάντη.

Δεν είναι η πρώτη φορά που ασχο-λείστε με έργο του Παπαδιαμάντη. Τισας τραβάει σ’ αυτόν;Η επαφή μου με τον Αλέξανδρο Παπα-διαμάντη ξεκίνησε όταν ήμουν 10 χρο-νών και κέρδισα ένα βιβλίο με τα χρι-στουγεννιάτικα διηγήματα τουΠαπαδιαμάντη στη νεοελληνική. Δεν τοεκτίμησα τότε δεόντως, μου έκανε όμωςεντύπωση ο Αμερικάνος. Αργότερα,στην εφηβεία μου, τον διάβασα στηνπρωτότυπη μορφή του και τον εκτί-μησα. Κάποια στιγμή, αποφάσισα ν’ ανε-βάσω τον Αμερικάνο κι έπειτα ήρθε τοΌνειρο στο κύμα. Αυτός ο άνθρωπος,παρότι θεωρείται ένας απομονωμένοςκαλόγερος, είχε τη διεισδυτική ματιά ναεμβαθύνει στα αισθήματα και στις ψυ-χές των ανθρώπων, παρατηρούσε,έβλεπε. Αυτό είναι που μου κάνει εντύ-πωση. Όσο υπερβολικό κι αν ακουστεί,μετά απ’ αυτόν, για μένα, είναι ο Ευριπί-δης. Τόσο πολύ τον αγαπώ. Κάθε φοράπου διαβάζω ένα διήγημά του ανακα-λύπτω πράγματα για τον εαυτό μου. Κά-νουμε θέατρο για να μάθουμε τον εαυτόμας. Είναι ένας εξαιρετικά επίκαιροςσυγγραφέας, έχει μιλήσει για όλα τα ζη-τήματα που μας απασχολούν και σή-μερα. Στον Παπαδιαμάντη είναι εμφα-νείς οι ρίζες της ελληνικότητας, τηςιστορίας και της φυλής μας. Στην περί-πτωσή του, μία λέξη ισούται με χίλιεςεικόνες.

Υπάρχει κρίση στον χώρο της τέχνης;Η κρίση βοηθά τους καλλιτέχνες ν’ασχοληθούν με λίγα πράγματα και μελίγα μέσα να βγάλουν την ουσία. Δενχρειάζονται πολυτέλειες. Στον Αμερι-κάνο το κείμενο αποδόθηκε με έναπιάνο, μια βαλίτσα κι ένα παλτό. Εξάλ-λου, εμείς πάντα κρίση έχουμε. s

Θ α ν ά σ η ς Σ α ρ ά ν τ ο ς

“

[14 IουΛίου 2011] #26 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 47ΘEATPO

Με αφορμή τα 100 χρόνια απ’ το θάνατο τουΑλέξανδρου Παπαδιαμάντη, ο Θανάσης Σαράντοςσκηνοθετεί και πρωταγωνιστεί στον θεατρικό μονόλογοΌνειρο στο κύμα, το ομώνυμο διήγημα του «αγίου τουελληνικών γραμμάτων», που γράφτηκε το 1900. Από την Έλια Αποστολοπούλου Φωτογραφία: Βίκυ Γεωργοπούλου

Εμείς πάντα κρίση έχουμε

O

“

ε αφορμή τη συμπλή-ρωση των εκατό χρό-νων από τη γέννηση τουΝίκου Γκάτσου, η ΜάνιαΠαπαδημητρίου σκηνο-θετεί μια μουσικοθεα-τρική παράσταση για

τον πολύπλευρο ποιητή της Αμοργού(και σημαντικό στιχουργό του ελληνι-κού τραγουδιού). Η παράσταση αντλείυλικό από το βιβλίο της Αγαθής Δημη-τρούκα Πουλάμε τη ζωή, χρεώνουμε τοθάνατο, στο οποίο αναδεικνύονται στοι-χεία της προσωπικής ζωής του ποιητή.

Γιατί επιλέξατε τον Γκάτσο για την πα-ράσταση σας; Ο Νίκος Γκάτσος γεννήθηκε το 1911στην Ασέα Αρκαδίας και πέθανε το 1992στην Αθήνα. Έζησε δύο παγκοσμίουςπολέμους, τη Μικρασιατική Κατα-στροφή, κατοχή, εμφύλιο, δύο δικτατο-ρίες, τη μεταπολίτευση, την άνοδο καιτην πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού.Διαβάζεις σήμερα την Αμοργό και νιώ-θεις ότι είναι σαν να μιλάει ο Γκάτσοςξαφνικά στους Έλληνες του σήμερα, θέ-λοντας να μας δώσει κουράγιο για τοκαινούργιο ρήμαγμα της χώρας. Και ναφανταστείτε ότι όταν πρωτοκυκλοφό-ρησε η Αμοργός, οι Έλληνες την απα-ξίωσαν, δεν την κατάλαβαν. Χρειάστηκενα τον υμνήσουν οι ξένοι κριτικοί γιανα γίνει ευρύτερα αποδεκτός και στηχώρα του. Κατά παράξενο λόγο, είναι οποιητής της μιας ποιητικής σύνθεσης.

Από το 1958 και μετά γράφει μόνο στί-χους για τραγούδια. Γιατί όχι ποίησηξανά αλλά μόνο στιχουργική; Μήπωςγιατί όπως έλεγε ο Ελύτης γι’ αυτόν: «Κα-λύτερα ταπεινή τέχνη που να λειτουργείπαρά υψηλή που σκονίζεται στα ράφια»;

Γιατί τον αποκαλείτε «γνωστό άγνω-στο»;Eίναι ένα λογοπαίγνιο που έχει να κάνειμε το γρίφο γύρω από την προσωπικό-τητά του, καθώς δεν έδωσε ποτέ καμίασυνέντευξη. Όσα ξέρουμε είναι ό,τιέχουν πει οι άλλοι γι’ αυτόν. Πίστευε ότιο ποιητής πρέπει να μένει μόνο για τοέργο του. Αλλά τον θυμόμαστε και απότις μαρτυρίες των φίλων του, μερικώναπό τους σημαντικότερους καλλιτέχνεςτου 20ού αιώνα. Ήταν, όπως είχε σημει-ώσει ο Εμπειρίκος, ένα πρόσωπο ιερόγια την κοινότητα της διανόησης τηςΑθήνας αλλά και για τον λαό. Ποιος ξέ-ρει ότι ο ποιητής της Αμοργού είναι και

ο στιχουργός του «Μάτια βουρκωμένα»ή του «Στου Όθωνα τα χρόνια» ή του«Διχτυού», του «Μάνα μου Ελλάς» καιτου «Μια Κεφαλλονίτισσα»; Είναι λοιπόνκαι παραμένει και γνωστός και άγνω-στός μας. Και πάντα επίκαιρος, σαν να εί-ναι ανάμεσά μας: κύριος Νίκος Γκάτσος.

Πώς προσεγγίσατε την προσωπικό-τητά του;Το βιβλίο της συντρόφου του ΑγαθήςΔημητρούκα, Πουλάμε τη ζωή, χρεώ-νουμε το θάνατο, αποτέλεσε για μας τονπυρήνα. Φέρνει στο φως για πρώτηφορά την προσωπική του ζωή. Με τέ-τοια ευγένεια και λεπτότητα, όμως, πουένιωσα, όταν το διάβασα, πως ο έρω-τας δύο ανθρώπων μπορεί να είναι καικάτι διαφορετικό απ’ αυτό που φαντά-ζεται κανείς όταν είναι νέος και ότι οχρόνος μόνο μπορεί να μας δώσει τακλειδιά για να κατανοήσουμε πλευρέςτης ανθρώπινης ύπαρξης που όταν εί-

μαστε νέοι αγνοούμε ή, από το φόβοτων γηρατειών, υποτιμούμε. Υπάρχουνόμως κάποιες ψυχές που δεν φοβού-νται. Τολμούν ν’ αναπτύξουν την πε-ριέργειά τους προς κάθε κατεύθυνση,όσο άκαιρο κι αν μοιάζει αυτό στα μάτιατων υπολοίπων. Αυτό που μοιάζει ν’αφήνει πίσω της η παρουσία του ΝίκουΓκάτσου (όπως διαγράφεται στο βιβλίοτης Αγαθής Δημητρούκα) είναι η βαθιάπίστη στην ανθρώπινη συντροφικότητακαι, ταυτόχρονα, η απόλυτη ταπεινό-τητα απέναντι στο θάνατο, που σε κάνεινα πιστεύεις στη δύναμη της ζωής.

Έχετε δηλώσει ότι μέσα από την πα-ράσταση ανατρέχετε και στα τελευ-ταία εκατό χρόνια της ελληνικής ιστο-ρίας. Ποια μέθοδο ακολουθείτε;Ταξιδεύουμε στο χρόνο εκ των πραγ-μάτων, εφόσον παρακολουθούμε τηζωή του ποιητή. Εστιάζουμε λοιπόν σεδιάφορες στιγμές της ελληνικής ιστο-ρίας και ντύνουμε αυτές τις ξεχωριστέςστιγμές με τραγούδια του Γκάτσου πουνομίζουμε ότι ταιριάζουν, καθώς και μετο ανάλογο οπτικό υλικό που άλλοτε εί-ναι εικαστικό, άλλοτε συντίθεται με τεκ-μήρια εποχής.

Στην παράσταση ενσωματώνετε τηνερμηνεία, το τραγούδι, τη σύνθεση,τη video art... Πόσο δύσκολο είναι νασυνδυαστούν αυτά τα είδη – η τέχνημε την τεχνολογία;Είναι αρκετά δύσκολο, ειδικά όταν η πα-ραγωγή είναι τόσο μικρή που δεν είναιδυνατόν να δοκιμαστούν τα πράγματαστις σωστές τους διαστάσεις, παρά μόνοστο χώρο. Οι ηθοποιοί υπήρξαν ήρωες,το ίδιο και οι μουσικοί μας και όλοι όσοιβοήθησαν αφιλοκερδώς για να γίνειαυτή η παράσταση, στόχος της οποίαςείναι να αποκατασταθεί το σπίτι του Νί-κου Γκάτσου στην Ασέα. Γιατί των ποιη-τών τα σπίτια είναι ο τόπος της ψυχήςτων πολιτών μιας χώρας.

Σας ξέραμε ως ερμηνεύτρια θεατρι-κών ρόλων, σας συναντάμε και νασκηνοθετείτε. Σκηνοθέτρια ή ηθο-ποιός;Σε τέτοιες εποχές, αυτές οι ερωτήσειςείναι νομίζω άκαιρες. Βλέπεις άσχετεςπερσόνες σε άσχετες θέσεις που διαχει-ρίζονται και πολλά λεφτά. Τι συζητάμετώρα; Σκηνοθέτης, ηθοποιός και επίσηςμουσικός. Γιατί ο λόγος είναι μουσικήκαι η μουσική είναι λόγος. Έτσι κι αλ-λιώς, από το πιάνο και τη μουσική προ-σήλθα στη σκηνή.

Πώς βλέπετε το μέλλον του θεάτρου; Σ’ αυτό θα απαντήσω με μια φράση τουΓκάτσου στον Σαββόπουλο, όταν ανη-συχούσε για την τύχη της μουσικής: «Κιεσείς, κύριε Σαββόπουλε, για τι ενδια-φέρεστε; Για την τέχνη ή για τον εαυτόσας;» Για να μην κατηγορηθώ λοιπόν κιεγώ ότι, μιλώντας για το θέατρο, ουσια-στικά ανησυχώ για τον εαυτό μου, δενλέω τίποτα. Γιατί μπορεί ο Γκάτσος να εί-ναι παρών και να μας ακούει. s

48 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #26 [14 ΙουΛίου 2011] μουΣΙκη

Μ

InfoΟ γνωστός μας άγνωστος κύριος Γκάτσος

H Μάνια Παπαδημητρίου σκηνοθετεί μιαμουσικοθεατρική παράσταση με αφορμήτα 100 χρόνια από την γέννηση του ποι-ητή Νίκου Γκάτσου και μας δίνει μια ευ-καιρία ν’ ανακαλύψουμε τις άγνωστεςπτυχές του. Παίζουν: Τάσος Αντωνίου(τραγούδι, κιθάρα, μαντολίνο), ΕβελίναΑραπίδου (τραγούδι), Θεοδώρα Ευγε-νάκη (τραγούδι), Αγαπητός Μανδαλιός,Μάνια Παπαδημητρίου (τραγούδι)

Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου22-23 Ιουλίου, 21:30Εισιτήρια: 30€, 20€, 10€

Ποιητής της Αμοργού, ο Νίκος Γκάτσος δεν ξαναέ-γραψε ποιητική σύνθεση. Αντίθετα, έγραφε στίχουςλαϊκών τραγουδιών, οι συνεργασίες του με τον ΜάνοΧατζιδάκι και τον Σταύρο Ξαρχάκο είναι ανεπανάλη-πτες. Η Μάνια Παπαδημητρίου ξανασυναντά τον ΝίκοΓκάτσο και τον παρακολουθεί στις προσωπικές τουστιγμές, από την Ασέα Αρκαδίας στο Μπραζίλιαν, κιαπό ‘κει στην αιωνιότητα. Παράλληλα με την ελληνικήιστορία του 20ού αιώνα.

Από την Ξένια Πηρούνια Φωτογραφία: Βίκυ Γεωργοπούλου

τεΧνη Που Δεν ΣκονΙζετΑΙΗ Μάνια Παπαδημητρίου ασχολείται με την

ιδιωτική ζωή του Νίκου Γκάτσου (απέναντι). Τον προσεγγίζει ως την εστέτ μορφή που έγραψε

κυρίως στίχους λαϊκών τραγουδιών. Διότι, όπως έλεγε κι ο Ελύτης, «καλύτερα ταπεινή

τέχνη που να λειτουργεί παρά υψηλήπου σκονίζεται στα ράφια».

τώρα, κύριε νίκο, είσαι εδώ...

μ ά ν ι α Π α π α δ η μ η τ ρ ί ο υ

υ β ό ν ν η μ α λ τ έ ζ ο υ

Ό,τι θέλει να πεθάνει,

το πετάωΉταν σχεδόν παιδί όταν πρωτανέβηκε στο σανίδι. Ύστερα ήταντυχερή. Βρέθηκε στην ιδρυτική ομάδα του Ελεύθερου Θεάτρου.Η ζωή της ταυτίστηκε με την περιπέτεια του θεάτρου, στονκινηματογράφο εμφανίστηκε σε ελάχιστες ταινίες (κυρίως σεέργα του Λάκη Παπαστάθη και της Κατερίνας Ευαγγελάκου).Φέτος ανέβηκε στην ταράτσα γιατί υποδύεται μια γυναίκα (τηνποιήτρια και συγγραφέα Κοραλία Θεοτοκά) που επέλεξε νααυτοκτονήσει πηδώντας από την ταράτσα...

Από την Κατερίνα Κόμητα Φωτογραφία: Βίκυ Γεωργοπούλου

δρυτικό μέλος του ΕλεύθερουΘεάτρου, με σημαντικές πα-ραστάσεις στο ενεργητικό τηςκαι συμμετοχές σε αρκετές κι-νηματογραφικές ταινίες, ηΥβόννη Μαλτέζου απολαμβά-νει φέτος τη συνεργασία τηςμε μια παρέα νέων ανθρώπων,

την ομάδα Χάπι Εντ. Σε λίγες μέρες,στην ταράτσα του Γαλλικού Ινστιτού-του, θα μετατραπεί σ’ ένα «αιωρούμενοσώμα, που ζει τις τελευταίες στιγμέςτης, λίγο πριν την αυτοκτονία». Στη συ-νομιλία μας, η Υβόννη Μαλτέζου μιλάειχαμηλόφωνα, τόσο, ώστε είναι στιγμέςπου αναρωτιέμαι αν το μαγνητόφωνοκαταφέρνει να τη γράψει. Κι έτσι, σιγάκαι ήρεμα, ξεδιπλώνει με απλότητα καιβαθιά ειλικρίνεια τη ζωή της, απαντώ-ντας σε κάθε ερώτηση χωρίς τον παρα-μικρό δισταγμό. Μεγάλο πράγμα…

Πώς προέκυψε η συνεργασία με τηνομάδα Χάπι Εντ;Τη Γεωργία Μαυραγάνη δεν τη γνώριζαπροσωπικά, αν και στο παρελθόν είχε τύ-χει να δω δουλειά της. Όταν με πλησίασεκαι μου πρότεινε αυτή τη συνεργασία,την εμπιστεύτηκα απ’ την πρώτη στιγμή,αφενός γιατί με κέντρισε πολύ το πρό-σωπο από το οποίο αντλούσε το θέματης, αφετέρου γιατί μου είπε ότι ήμουν ηπρώτη της επιλογή, πως ήθελε, δηλαδή,να δουλέψει μαζί μου.

Η ποιήτρια Κοραλία Θεοτοκά, η δεύ-τερη γυναίκα του Γιώργου Θεοτοκά,αυτοκτόνησε το 1976 πέφτοντας απότην ταράτσα του σπιτιού της στην οδόΒασιλίσσης Σοφίας. Γνωρίζω ότι τοέργο έλαβε κατά πολύ υπόψη του τηναυτοκτονία αυτή, αλλά όχι μόνο. Τε-λικά πως δουλεύτηκε η παράσταση;Ξεκινήσαμε συγκεντρώνοντας διαφο-ρετικά κείμενα γύρω από το θέμα τηςαυτοκτονίας και προχωρήσαμε σε μιασυρραφή κειμένων. Από την ΚοραλίαΘεοτοκά κρατήσαμε φράσεις της, δύοποιήματα, και το αποχαιρετιστήριογράμμα της. Παράλληλα, χρησιμοποιή-σαμε ένα μεγάλο μέρος από το διήγηματου Μιχαήλ Μητσάκη Αυτόχειρ, κομμά-τια από το Μήπως; της Μαργαρίτας Κα-ραπάνου και της Φωτεινής Τσαλίκογλου,αλλά και έργα των Πίντερ, Καμί, Βαλερίκαι Δημήτρη Δημητριάδη.

Θα χαρακτηρίζατε λοιπόν την Ταράτσατου αυτόχειρα σχόλιο πάνω στην αυ-τοκτονία;

Ακριβώς. Η αυτόχειρας, λίγο πριν το τέ-λος, μοιάζει να κάνει έναν απολογισμόζωής και εκθέτει τους λόγους που τηνοδήγησαν στο αδιέξοδό της.

Πώς είναι να κάνεις πρόβα σε μια τα-ράτσα;Δύσκολα. Ερχόμασταν στις 8 η ώρα τοπρωί και φεύγαμε κατά τις 10:30, πριν δη-λαδή ανέβει για τα καλά ο ήλιος. Αυτόπου δεν θα ξεχάσω, όμως, είναι η μέραπου πέφτανε τα πολλά χημικά στο Σύ-νταγμα. Ήταν τραγικό να τ’ ακούς, να ταβλέπεις και να ξέρεις ότι πλάι σου υπο-φέρουν άνθρωποι. Φυσικά πολύ γρήγορατα χημικά έφτασαν μέχρι το Γαλλικό Ιν-στιτούτο. Προσπαθήσαμε να συνεχί-σουμε την πρόβα, αλλά ήταν αδύνατο.Ήμουν με το ένα πόδι στο Σύνταγμα καιμε το άλλο στην ταράτσα. Τουλάχιστονμοιραζόμασταν τα χημικά.

Έχετε ξαναπαίξει σε ταράτσα;Όχι ποτέ. Ευτυχώς με το ύψος τα πάωκαλά, ωστόσο αισθάνομαι μεγάλη μονα-ξιά και – μη σας πω– τρόμο, γιατί αυτή εί-ναι η πρώτη φορά που παίζω μόνη μου…

Είχατε ποτέ κάποια εμπειρία αυτοκτο-νίας στο στενό σας περιβάλλον;Ναι, το 1986, όταν αυτοκτόνησε ο ΝίκοςΣκυλοδήμος, συμμαθητής μου στη Σχολήτου Εθνικού και μετέπειτα συνάδελφοςστο Ελεύθερο Θέατρο. Ο Νίκος κρεμά-στηκε από τους σωλήνες του καλοριφέρστην κουζίνα του σπιτιού του την ημέρατων γενεθλίων του, στις 16 Μαΐου 1986.Ήταν μια πολύ καθοριστική εμπειρία, πουμας συγκλόνισε.

Εσείς με τους «αποχαιρετισμούς» τισχέση έχετε;Εγώ ευτυχώς δεν έχω φτάσει σ’ αυτό τοσημείο. Φυσικά το σκέφτηκα κατά και-ρούς, όπως όλοι οι άνθρωποι, αλλά απ’ τηστιγμή που γέννησα το παιδί μου και μετάδεν μου ξαναπέρασε απ’ το μυαλό. Λένεότι, αν κρατηθείς απ’ την αγάπη, ίσως ναμη φτάσεις ποτέ στην αυτοκτονία, αν κιέχουμε παραδείγματα που δεν μπόρεσαννα κρατηθούν ούτε από εκεί.

Πώς πήρατε την απόφαση να γίνετεηθοποιός;Ευτυχώς, δεν βρέθηκα ποτέ μπροστά στοερώτημα «τι θα κάνω στη ζωή μου;» Οδρόμος χαράχτηκε αβίαστα μέσα απόσχολικές παραστάσεις και παραστάσειςπαιδικού θεάτρου. Κι ύστερα, το έναέφερε το άλλο: από το παιδικό θέατρο με

#26 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 51

InfoΠΟΛΕΟΔΟΜΕΣ

Ομάδα Χάπι Εντ Πολεοδομία #4: Η ταράτσα του αυτόχειρα

Η Υβόννη Μαλτέζου ενσαρκώνει, στηνταράτσα του Γαλλικού Ινστιτούτου, τηνπαραγνωρισμένη ποιήτρια Κοραλία Θεο-τοκά, που αυτοκτόνησε πέφτοντας απότην ταράτσα της πολυκατοικίας της. Σκη-νοθεσία: Γεωργία Μαυραγάνη. Με τηνυποστήριξη του Γαλλικού Ινστιτούτου καιτης Γαλλικής Πρεσβείας στην Ελλάδα.

Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών 15-17 Ιουλίου, 21:00Εισιτήρια: 20€, 10€ (Φοιτητικό)

Όλα τελειώνουνε στο μαύροΟ αγαπημένος ήταν Οκτώβρης με πουλιάχόρταινε φως τα μάτια μουτον ήπιε το νερό στο χώμα.Θέλω να γεννηθώ ξανά για να τον κλάψω.Όλα τελειώνουνε στο μαύρο...

Κοραλία Θεοτοκά

I

πρότειναν σε επαγγελματικές παραστά-σεις κι έτσι έπαιξα, ως παιδί πάντα, στοΈγκλημα και τιμωρία που είχε κάνει ο Σε-βαστίκογλου και σε μια παράσταση τουΜυράτ.

Πληρωνόσασταν γι’ αυτές τις συμμε-τοχές;Ναι, τα πρώτα λεφτά μου ως ηθοποιόςτα έβγαλα πριν ακόμα τελειώσω το δη-μοτικό. Στο παιδικό θέατρο, τα χρήματαήταν ελάχιστα βέβαια, ενώ, ως επαγγελ-ματίας, πληρώθηκα για πρώτη φορά στιςπαραστάσεις που σας προανέφερα.

Γνωρίζω ότι έχετε δουλέψει και ως μο-ντέλο στη Σχολή Καλών Τεχνών. Υπο-ψιάζομαι ότι η οικογένειά σας ταέβγαζε πέρα δύσκολα.Οι γονείς μου ήταν Μικρασιάτες και οπατέρας μου εργαζόταν ως ζωέμποροςκι ύστερα ως κρεοπώλης. Οικονομικάείχαμε τα πάνω και τα κάτω μας, γιατί τοεμπόριο την έχει πάντα αυτή την αστά-θεια. Δυστυχώς, ο πατέρας πέθανε ότανήμουν 13 χρονών, κι έτσι μείναμε πίσω–η μητέρα μου και τρία κορίτσια–, χωρίςσύνταξη και χωρίς σπίτι. Αναγκαστή-καμε, λοιπόν, να δουλέψουμε όλοι. Κά-που τότε δούλεψα και στην Σχολή Κα-λών Τεχνών για ένα περίπου χρόνο.

Φυσικά δεν ήμουν γυμνό μοντέλο, γιατίήμουν παιδί. Με ζωγράφιζαν κεφάλι καικάποια στιγμή ολόσωμο, αλλά μερούχα. Το πολύ συγκινητικό είναι ότι,μετά από πολλά πολλά χρόνια, μια ζω-γράφος βρήκε κάτι σκίτσα μου και μουτα χάρισε. Τα έχω καδράρει. Τι θησαυ-ρός!

Μετά το θάνατο του πατέρα σας, η μη-τέρα σας έμεινε πίσω, μόνη με τρία κο-ρίτσια. Θα ήταν δύσκολο κάτι τέτοιοεκείνη την εποχή. Πώς το αντιμετώ-πισε;Σαν την Μπερνάντα Άλμπα. Από την αγω-νία της να μαζέψει αυτά τα τρία κορίτσια,λειτούργησε με αυταρχισμό και μαςέκλεισε στο σπίτι. Εγώ, για παράδειγμα,τελείωνα από τη σχολή του Εθνικού στις10 το βράδυ, και στις 10 και μισή έπρεπενα είμαι σπίτι.

Πώς αντέδρασε στην απόφασή σας ν’ασχοληθείτε με το θέατρο;Το ήθελε, γιατί νόμιζε ότι θα βγάλω λε-φτά, αλλά την ξεγέλασα δυστυχώς… (γέ-λια) Η μητέρα μου νόμιζε ότι θα παίξω σεταινίες και η πεποίθησή της ενδυναμώ-θηκε όταν άρχισα πράγματι να έχω προ-τάσεις. Αυτές τις προτάσεις, όμως, εγώ τιςπέταγα στα σκουπίδια. Κάπου τότε συ-γκρουστήκαμε...

Γιατί αρνιόσασταν τις προτάσεις πουσας έκαναν; Τις ταινίες που μου πρότειναν τις θεω-ρούσα εμπορικές και τελικά έπαιξα μόνοσε μία. Το καλοκαίρι που ετοιμαζόταν τοΕλεύθερο Θέατρο, μου έκαναν μια πρό-ταση να πρωταγωνιστήσω σε μια κωμω-δία που ανέβαζε ένας εμπορικός θίασος.Θυμάμαι πως πήγα, υπέγραψα το συμ-βόλαιο και, όταν βγήκα έξω, σχεδόν λι-ποθύμησα. Δεν μπορούσα να διανοηθώαυτό που είχα κάνει. Έτσι, την επόμενηημέρα πήγα και είπα στον επιχειρηματίακάτι τερατώδη ψέματα, ότι δηλαδή έχωαδενοπάθεια και πρέπει να πάω στοβουνό… Εκείνος κατάλαβε αμέσως τι είχεγίνει, κούνησε το κεφάλι του, έβγαλε τοσυμβόλαιο και το ’σκισε.

Ας πάμε στο Ελεύθερο Θέατρο. Κα-ταρχάς ποιος ήταν ο θίασος; Ήμασταν συμμαθητές από δυο τάξεις στησχολή του Εθνικού: εγώ, ο Κώστας Αρζό-γλου, ο Νίκος Σκυλοδήμος, ο ΔημήτρηςΚαμπερίδης, ο Γιώργος Σαμπάνης, η Σμα-ράγδα Σμυρναίου, ο Μηνάς Χατζησάβ-βας, ο Γιώργος Κοτανίδης, η Άννα Πανα-γιωτοπούλου και ο Σταμάτης Φασουλής.

Ήσασταν λοιπόν παιδιά 22-25 χρονώνπου αποφασίσατε να φτιάξετε έναελεύθερο θέατρο στο Άλσος Παγκρα-τίου, μεσούσης της δικτατορίας…Ναι, και νομίζω πως τελικά ήταν η δι-κτατορία αυτή που καθόρισε τις επιλο-γές μας. Δεν είχαμε εξάλλου και πολλέςεπιλογές: είτε θα μέναμε στο Εθνικό –κάποιους από εμάς μας είχαν ήδη ζητή-σει να μείνουμε, αλλά έπρεπε να υπο-γράψουμε δήλωση νομιμοφροσύνης,

οπότε δεν το συζητάγαμε καθόλου– είτεθα βγαίναμε έξω, όπου, με εξαίρεση τοΘέατρο Τέχνης, υπήρχε μόνο το εμπο-ρικό θέατρο.

Όμως, οι πιο πολλοί ήμασταν αριστεροίκαι κόντρα στο πολιτικό κλίμα της εποχής.Έτσι, θελήσαμε ν’ αρθρώσουμε το δικόμας λόγο. Να μιλήσουμε για τα πράγματαγια τα οποία κανείς δεν μιλούσε εκείνητην εποχή. Το αίτημά μας, εξάλλου, αφο-ρούσε ένα θέατρο ποιότητας, ένα θέα-τρο διαφορετικό. Η κίνησή μας ήταν μιακίνηση ελευθερίας, γιατί πράγματι ήμα-σταν ενάντιοι σε κάθε μορφή εξουσίαςκαι βίας. Δηλαδή, δεν ήταν καθόλου τυ-χαίο που στη δεύτερη παράστασή μαςκαταργήσαμε τον σκηνοθέτη… Ούτε τηδική του εξουσία αντέχαμε. Κι αυτή ηαντιπαράθεση με τη δικτατορία καθόρισετελικά και το θεατρικό μας κείμενο. Δημι-ουργήσαμε έναν έμμεσο σατιρικό λόγογια να συνεννοούμαστε με το κοινό και ναξεγελάμε τη λογοκρισία.

Υπήρχε κάποιος καταμερισμός εργα-σιών;Ναι, κατά καιρούς γινόντουσαν αυτά. Κά-ποιος ήταν υπεύθυνος τύπου, κάποιοιάλλοι ασχολούνταν με τα πιο πρακτικάθέματα, όπως η κατασκευή των σκηνι-κών και των κοστουμιών. Πάντως στηνουσία ήταν ομαδική δουλειά κι αυτή ηομαδικότητα ήταν και τρόπος ζωής. Συ-ναντιόμασταν δηλαδή στις 11 το πρωίκαι χωρίζαμε στις 4 το βράδυ. Κι αν συ-ναντιόμασταν πιο αργά, ήταν γιατί δου-λεύαμε σε άσχετες δουλειές για να μαζέ-ψουμε λεφτά και να τα βάλουμε στοΕλεύθερο Θέατρο.

Το κοινό λάτρεψε τις παραστάσεις σας.Παρ’ όλα αυτά, η αρχική ομάδα άντεξεπερίπου 10 χρόνια και, μετά την απο-χώρηση κάποιον μελών, μετονομά-στηκε σε Ελεύθερη Σκηνή. Αυτή η αλ-λαγή πώς έγινε και γιατί;Προσωπικά έφυγα γιατί η ομάδα δεν ήτανπια όπως είχε ξεκινήσει. Βλέπετε, βρισκό-μασταν πια και στη Μεταπολίτευση κι εί-χαν εκλείψει οι λόγοι της αντιπαράθεσηςμε τη χούντα. Τότε ήταν που άρχισαν ναβγαίνουν στην επιφάνεια οι εγωισμοί καιοι φιλοδοξίες. Τότε λοιπόν, εγώ, ο Σαμπά-νης και ο Καμπερίδης, μαζί με κάποιαάλλα παιδιά που μπήκαν στην ομάδα,φτιάξαμε το Αμόρε. Δυστυχώς, όμως, τακάναμε θάλασσα οικονομικά, και μετάαπό τρία χρόνια και τρεις παραστάσειςτο πουλήσαμε στο Γιάννη Χουβαρδά.

Γιατί αποτύχατε; Ήσασταν κακοί δια-χειριστές;Δεν ήταν μόνο αυτό. Είχαμε μπει πια στηδεκαετία του ’80 κι ήταν σαν να είχε αλ-λάξει η εποχή. Σαν να έπρεπε να υπάρχειένας ηγέτης. Δεν γινόταν δηλαδή να ξα-ναστήσουμε το ομαδικό μοντέλο. Δεν εί-ναι τυχαίο ότι ο Γιάννης Χουβαρδάς, πουδιέθετε προσωπικό όραμα, κράτησε τοΑμόρε και το ανέδειξε.

Είχε παρέλθει, λέτε, η εποχή των κολε-κτιβιστικών σχημάτων με καθαρά ισό-

τιμες σχέσεις. Βεβαίως, στο εξωτερικόεπιζούν ακόμα τέτοια σχήματα και μά-λιστα με μεγάλη επιτυχία.Ναι, το βλέπουμε τώρα αυτό στη Μνου-σκίν και κλαίμε.

Ακριβώς αυτό είχα στο μυαλό μου. Κάτιτέτοιο λοιπόν οραματιζόσασταν εκείνητην εποχή οι δημιουργοί του Ελεύθε-ρου Θεάτρου; Θέλατε να κάνετε κάτιαντίστοιχο με το Θέατρο του Ήλιου;Ναι. Μα ξεκινήσαμε και την ίδια εποχήάλλωστε. Βέβαια εκείνο το θέατρο είχετη Μνουσκίν, ενώ εμείς δεν είχαμε κά-ποια ηγετική φυσιογνωμία να μας συν-δέει.

Κάποιες φήμες, πάντως, λένε πως η δι-οίκηση της Μνουσκίν είναι… σταλινι-κού τύπου.Ναι, αλλά εγώ στην πρόσφατη παρά-στασή της είδα ευτυχισμένους ηθοποι-ούς. Είδα ένα σύνολο 36 ηθοποιών πουεπί 4 ώρες εκτελούσαν με φοβερή ακρί-βεια σκηνές συνόλου –δηλαδή δεν τασυλλαμβάνει το μυαλό του ανθρώπουαυτά τα πράγματα–, να υποκλίνονται στοτέλος χαρούμενοι. Αυτό σημαίνει ότι συμ-μετέχουν σ’ αυτό που κάνουν· ότι έχουνμερίδιο στη δημιουργία.

Πολλές φορές η καριέρα έρχεται σεαντίθεση με την προσωπική ζωή ενόςκαλλιτέχνη. Σε εσάς συνέβη αυτό;Πράγματι συνέβη όταν μεγάλωνα το γιομου. Τότε, για αρκετά χρόνια, δούλεψαπεριστασιακά και ήμουν περισσότερο μετο παιδί μου. Βέβαια έπαιξε ρόλο και μιαεσωτερική αλλαγή που βίωνα εκείνη τηνπερίοδο, καθώς, όταν τελείωσε το Ελεύ-θερο Θέατρο και το Αμόρε, ένιωσα μετέ-ωρη.

Περιγράφετε κάτι σαν υπαρξιακήκρίση;Όπως το λέτε – δεν ήθελα να το πω εγώ.Αυτό το «και τώρα τι κάνω από εδώ καιπέρα» μου πήρε πολλά χρόνια. Όμως, κά-ποια στιγμή ανασυγκροτήθηκα. Έπρεπενα συνεχίσω, γιατί ήμουν σε οριακό ση-μείο, αλλιώς θα πέρναγα στην κατάθλιψη.

Κοιτώντας πίσω, μετανιώνετε για τιςεπιλογές σας;Καθόλου. Ίσα ίσα, νοιώθω τυχερή πουείχα αυτή τη διαδρομή. Η εμπειρία τηςομάδας διαμόρφωσε τη θεατρική μουταυτότητα και με καθόρισε ως άνθρωποκαι ως ηθοποιό.

Τι είναι αυτό που διδαχθήκατε μέσααπ’ το θέατρο;Όταν ψάχνεις τους ρόλους, πρέπει να βα-θαίνεις, να ξεφλουδίζεις μέχρι να φτάσειςστην καρδιά, στον πυρήνα των πραγμά-των. Μαζεύεις υλικό από κείμενα, απόεμπειρίες, από άλλες παραστάσεις, κιύστερα προχωράς αφαιρώντας, πετώ-ντας, όπως πετάει ο συγγραφέας τις απο-τυχημένες απόπειρές του στο καλάθι κι οζωγράφος τα πρώτα σκίτσα. Αυτό έχω δι-δαχθεί και στη ζωή μου: να πετάω ό,τι θέ-λει να πεθάνει. s

52 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #26 [14 ΙουΛίου 2011] ΘεΑτρο

η κοραλία των τάφων

ΗΚοραλία Ανδρειάδη Θεοτοκά(1935-1976) έγραψε ποιήματα,ανάμεσα σε πολλές άλλες ενασχο-

λήσεις. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950ασχολήθηκε με την εισαγωγή και τονεκτελωνισμό ινδικών ταινιών, για λογα-ριασμό του κινηματογραφικού διανομέαπατέρα της. Την απασχολούσε η ιστορίατης τέχνης, αλλά για λόγους επιβίωσηςεργάστηκε ως ξεναγός, έως το 1966,οπότε παντρεύτηκε τον Γιώργο Θεοτοκά,με τον οποίο γνωρίζονταν επτά χρόνια.Όταν, την ίδια χρονιά, ο Θεοτοκάς πέ-θανε, η σύζυγός του αφιέρωσε τη ζωήτης με την έκδοση του ανέκδοτου έργουτου ή τις κριτικές επανεκδόσεις των ήδηγνωστών κειμένων του. Επίσης, έγραψεποιήματα σκοτεινά, στα οποία προείκαζεένα αποτρόπαιο τέλος. Στις 18 Δεκεμ-βρίου 1976 αυτοκτόνησε, πέφτοντας απότην ταράτσα του σπιτιού της, στην Αθήνα.

Γεωργία Μαυραγάνη – Χάπι ΕντΠολεοδομία #4: Η ταράτσα του αυτόχειρα

[14 IουΛίου 2011] #26 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 53ΘEATPO

Γ ε ω ρ γ ί α μ α υ ρ α γ ά ν η

Ποιο είναι το κεντρικό ζήτημα πουπραγματεύεται ο μονόλογος;Δεν θα χαρακτήριζα την παράσταση μετην αυστηρή έννοια του όρου «μονό-λογος». Εννοώ ότι δεν είναι αποκλει-στικά και μόνο μία παράσταση που στη-ρίζεται στην πρόζα, αλλά περισσότερομια περφόρμανς με θέμα τη μοναξιά καιτην ήττα. Όταν προέκυψε η ιδέα με τιςταράτσες και τους ενδιαμέσους χώρους,ήξερα ότι θέλω να δώσω το λόγο στον«Έναν», και μάλιστα στον Έναν που δεντα καταφέρνει, που υφίσταται την ήττα,δηλαδή στον αυτόχειρα. Έβαλα άλλω-στε αυτό τον τίτλο για να δηλώσω εξαρ-χής τη θέση απ’ την οποία θεώνται ταπράγματα σ’ αυτή την παράσταση: απ’τη θέση αυτού που αδυνατεί.

Η συγγραφέας και πεζογράφος, Κο-ραλία Θεοτοκά, αυτοκτόνησε το Δε-κέμβριο του 1976. Γιατί επιλέξατε τουςστίχους της; Σ’ εκείνη βασίστηκε η Τα-ράτσα του αυτόχειρα ή προϋπήρξε ηιδέα και χρησιμοποιήσατε το έργο της;Γνώριζα από πριν το έργο αυτής τηςσπουδαίας αλλά παραγνωρισμένης ποι-ήτριας. Έργο δυνατό και ευθύβολο. Σεαπόλυτη αρμονία με τη σκληρότητα τουσήμερα. Η ιδέα με τις ταράτσες μού ανα-κίνησε τη μνήμη.

Ο μονόλογος πώς οργανώθηκε δρα-ματουργικά;Περάσαμε από πολλά μονοπάτια. Δενεπιλέξαμε να κάνουμε μια παράστασηγύρω απ’ την αυτοκτονία, αλλά μια πα-

ράσταση με θέμα την ύπαρξη και τααδιέξοδά της. Διαβάσαμε πολλά, κρα-τήσαμε λίγα. Κέντρο μας είναι ο φόβοςκαι ο υπαρξιακός ίλιγγος.

Υπάρχουν συγκεκριμένες σκηνοθετι-κές παρεμβάσεις που θα πρέπει ναγνωρίζουμε;Ναι, υπάρχουν, αλλά είναι έκπληξη. Εκείνοπου θα ήθελα να τονίσω είναι πως σε κα-μία περίπτωση δεν θα μπορούσα νακάνω αυτή την παράσταση χωρίς το«σώμα» και το «πνεύμα» της ΥβόννηςΜαλτέζου και όλων των υπολοίπων συ-νεργατών: τη μουσική του Νίκου Βελιώτη,που ορίζει αρκούντως την ατμόσφαιρα·το σκηνικό της Ιωάννας Τσάμη και τουςφωτισμούς του Αλέκου Γιάνναρου.

Ποιος είναι ο λειτουργικός ρόλος τηςταράτσας του Γαλλικού Ινστιτούτουκαι του αστικού τοπίου στη συγκε-κριμένη παράσταση, αλλά και στιςΠολεοδομές γενικά;Είναι μια ταράτσα με θέα όλη την Αθήνα,πράγμα που βοηθά το θέαμα να απευ-θύνει την ποίησή του σε όλη την πόληκαι τους ανθρώπους της.

Ο Χώρος καθόρισε την επιλογή τωνκειμένων, αλλά και τον τρόπο άρθρω-σής τους. Είναι μια συνομιλία με τηνπόλη και τον «ουρανό». Δύσκολο να τοδιαχειριστεί κάνεις υποκριτικά και σκη-νοθετικά. Όλες οι παραστάσεις των Πο-λεοδομών αναφέρονται στο άμεσο –καιομολογουμένως αρκετά δύσκολο– σή-μερα. s

H Γεωργία Μαυραγάνη σκηνοθετεί την ιστορία μιας γυναίκας που φούνταρε από την ταράτσα. Στηριγμένη σεκείμενα της Κοραλίας Θεοτοκά, του Μιχαήλ Μητσάκη, αλλά και της Μαργαρίτας Καραπάνου, της ΦωτεινήςΤσαλίκογλου, του Πίντερ, του Καμί, του Βαλερί, του Δημήτρη Δημητριάδη. Aς μιλήσουμε για ήττες.

Από τη Μαρία Σιδηροπούλου Φωτογραφία: Βίκυ Γεωργοπούλου

ΠοΛεοΔομεΣthis is the endmy only friend

Ανέστης Αζάς – Ομάδα ProjectorΠολεοδομία #5: Ταξίδι με τρένο

μπορείτενα φαντα-στείτε την

ελλάδαχωρίς

τρένα;

ΠοΛεοΔομεΣ

InfoΠΟΛΕΟΔΟΜΕΣ

Ομάδα Projector Πολεοδομία #5: Ταξίδι με τρένο Με τη συμμετοχή ανθρώπων που έχουνεργαστεί στον ΟΣΕ, η ομάδα Projectorστήνει μια παράσταση με αφετηρία τηνταράτσα του ΟΣΕ, χρησιμοποιώντας τουςκώδικες του «θεατρικού ντοκιμαντέρ».Σκηνοθεσία: Ανέστης Αζάς, ΠρόδρομοςΤσινικόρης.

ΟΣΕ (Καρόλου 1-3) 18-20 Ιουλίου, 21:00Εισιτήρια: 20€, 10€ (Φοιτητικό)

Ποιοι συμμετέχουν στο Ταξίδι με τρένο;Ηθοποιοί σε συνεργασία με εργαζόμε-νους στους σιδηροδρόμους;Δεν συμμετέχουν ηθοποιοί στην παρά-σταση, παρά μόνο εργαζόμενοι πουαφηγούνται προσωπικές ιστορίες. Στοταξίδι χρησιμοποιήσαμε ανθρώπουςτου ΟΣΕ. Για παράδειγμα, τον ΝίκοΣμπαρούνη, συγκοινωνιολόγο, πουδουλεύει στην Αττικό Μετρό και είναιτεχνικός σιδηροδρόμων, τον ΚώσταΝτεμελή, τεχνίτη στο εργοστάσιο τηςΛεύκας, τον Γιώργο Φωτιάδη, μηχανο-δηγό στους κλιβάνους του Ευαγγελι-σμού, και πολλούς άλλους εργαζόμε-νους στο χώρο αυτό.

Πώς τους επιλέξατε;Κάναμε μια εντατική έρευνα τους τελευ-ταίους δύο μήνες. Προσπαθήσαμε νατους προσεγγίσουμε και μέσω του ίδιουτου ΟΣΕ, αλλά και μέσω του ΣυλλόγουΦίλων Σιδηροδρόμου. Ήρθαμε σε επαφή

με πάρα πολλούς ανθρώπους. Μέσα απόσυνεντεύξεις που πραγματοποιήσαμε,καταφέραμε να τους συγκεντρώσουμε.Το έργο, στο σύνολό του, θα βασιστεί στιςσυνεντεύξεις αυτών των ανθρώπων τιςοποίες συνθέσαμε σε μορφή κειμένου.Κάποιους απ’ αυτούς κατορθώσαμε νατους πείσουμε να λάβουν μέρος και στηνπαράσταση.

Γιατί επιλέξατε άτομα τα οποία δενέχουν άμεση σχέση με την ηθοποιίακαι το θέατρο; Το θεωρήσατε πιο απο-δοτικό;Πιο αποδοτικό δεν είναι. Η δουλειά μετους επαγγελματίες ηθοποιούς είναιπολύ πιο εύκολη, και κάτι που μας είναιγνώριμο. Στη συγκεκριμένη περίπτωση,η επιλογή αυτών των ανθρώπων κατα-λήγει να είναι πιο ενδιαφέρουσα, γιατίκαθιστά άμεσο το βλέμμα μέσα σ’ ένασυγκεκριμένο μικρόκοσμο, ο οποίος,εγώ προσωπικά, επιθυμούσα να είναι

όσο το δυνατόν πιο ρεαλιστικός. Ερχό-μαστε σ’ επαφή μ’ αυτούς τους ανθρώ-πους όπως ακριβώς είναι. Δεν υπάρχεικαμία ερμηνεία, πέρα από κείνη που θαπροκύπτει, εκ των πραγμάτων, μέσα απ’τη σύνθεση των κειμένων. Είναι αυτόπου λέμε reality theater. Καμία προ-σπάθεια παραμόρφωσης, αλλά παρου-σίαση των πραγμάτων, των ανθρώπωνκαι του λόγου όπως ακριβώς είναι.

Η παράσταση θα πραγματοποιηθείστο Μέγαρο του ΟΣΕ. Για ποιο λόγο;Για να δείξουμε συμβολικά τη μετάβασητης ελληνικής κοινωνίας. Το ταξίδι, δη-λαδή, είναι μεταφορικό και κυριολεκτικό.Ασχολούμαστε με το βλέμμα ενός μικρό-κοσμου, αυτού του ΟΣΕ, και, μέσα απ’ τηνιστορία των σιδηροδρόμων, μελετάμε,κατά κάποιο τρόπο, τη μεταβατική πε-ρίοδο που διανύει η ελληνική κοινωνία.Είναι, λοιπόν, αυτό το ταξίδι ιδωμένο μέσααπ’ αυτό το χώρο. s­­

[14 IουΛίου 2011] #26 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 55ΘEATPO

Ο τίτλος του θέματος αυτού πρωτοεμφανίστηκε σε αφίσες του συνδικάτου του ΟΣΕ, όταν άρχισε νασυζητείται έντονα η συρρίκνωσή του. Η παράσταση Ταξίδι με τρένο είναι ένα ρέκβιεμ στον (ελληνικό)σιδηρόδρομο, που έπεσε θύμα της κυρίαρχης κουλτούρας του αυτοκινήτου αλλά και των δομικώνπροβλημάτων της αντιπαραγωγικής ελληνικής πραγματικότητας.

Από την Ξένια Πηρούνια Φωτογραφία: Βασίλης Μαθιουδάκης

με το τρενοΑπέναντι: ο Πρόδρομος Τσινικάρης (στην κορυφή) και ο Ανέστης

Αζάς φωτογραφίζονται στο Μέγαρο του ΟΣΕ, όπου και θαπραγματοποιηθεί η παράστασή τους, Ταξίδι με τρένο.

Η ιστορία των σιδηροδρόμων, που αφηγούνται, στην Ελλάδα δενακολούθησε τη φορά που πήρε χεδόν σε όλο τον κόσμο. Αλλού, το

τρένο κατέκτησε τις υψηλές ταχύτητες και παραμένει κορυφαίαεπιλογή για ταξιδιώτες και διακίνηση εμπορευμάτων.

Εδώ, βάλτωσε, υποχωρώντας στην κυρίαρχη κουλτούρα του αυτοκνήτου.

Δεξιά: γελοιογραφία του Γάλλου σκιτσογράφου Αlbert Dubout(1905-1976), η σειρά του οποίου για τη σιδηροδρομική γραμμή

Μονπελιέ-Παλαβά λε Φλοτ θεωρείται κλασική. Η λεζάντα της γελοιογραφίας αναφέρει:

«Παρακαλώ! Γιατί κύριοι σπρώχνετε το βαγόνι της δεύτερης θέσης,ενώ έχετε εισιτήριο της τρίτης;»

1 7 ο Δ ι ε θ ν έ ς Φ ε σ τ ι β ά λ Χ ο ρ ο ύ κ α λ α μ ά τ α ς

Info17ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας14-21 Ιουλίου 2011

ΣεμινάριαΣεμινάριο σύγχρονου χορούΠηγές ενέργειας με τη Λάουρα Αρίς Αλβάρες, 13-21 Ιουλίου

Εργαστήρι με τη Μάικε Μπλίκερ Ο χορός ως τρόπος σκέψης, 15-17 Ιουλίου

Εργαστήρι Χορογραφίας 7+1«7 πρόβες + 1 παράσταση» με τις ομάδεςAmorphy, Lemurius, Νταλίκα, Πρόσχημα,Φοra etc., 13-21 Ιουλίου

Παράλληλες εκδηλώσειςΠροβολές χορογραφικού υλικού των ομάδων που συμμετέχουν στο «7+1»σε βίντεο, 14-21 Ιουλίου

Προβολή ταινιών χορού του Βιμ Βαντεκέιμπους, 16, 19 Ιουλίου

Συνάντηση-συζήτηση με την Ιβάνα Μίλερ, 16 Ιουλίου

Η σκέψη σε συντονισμό με το χορευτικό βήμα ή ασυντόνιστη μ’ αυτό:μία διαλεκτική που προέρχεται από το χορό. Διάλεξη τηςΜάικε Μπλίκερ, 17 Ιουλίου

...Κι ο άνεμος ψιθύρισε μια χούφτα πα-ραμύθια... Αφήγηση παραμυθιών με τη Λίλλυ Τριαντάρη, 17, 19 Ιουλίου

Βραδιά χιπ-χοπ με τους B-TWINS18 Ιουλίου

Χοροί για ένα πιάνο, δύο πιανίστες καιτέσσερα χέρια με τους πιανίστες ΜαρίαΠαπαπετροπούλου και Ζακ Μπερνιέ, 20 Ιουλίου

Παράσταση του εργαστηρίου «7 πρό-βες + 1 παράσταση» με τις ομάδες Amorphy, Lemurius, Νταλίκα,Πρόσχημα, Φοra etc., 21 Ιουλίου

Πληροφορίες-εισιτήρια: www.kalamatadancefestival.gr

Το Φεστιβάλ Χορού της Καλαμάτας ανοίγει τις πόρτες του για 17η συνεχή χρονιά και υποδέχεται το κοινόαπό τις 14 έως τις 21 Ιουλίου. Όπως πάντα, ομάδες καθιερωμένες συναντώνται με νεότερες δυνάμεις πουυποστηρίζουν στιβαρά τη δημιουργική πρότασή τους, σε μια γιορτή του μοντερνισμού και τηςαναζήτησης. Ποιες είναι οι παραστάσεις και τα σχήματα της φετινής διοργάνωσης; Από τον Τσερκάουι έωςτον Χόφες Σέχτερ κι από την Ιβάνα Μίλερ στους Αερίτες της Πατρίσιας Απέργη, η πολυμορφία τηςέκφρασης συναντά την πολυπλοκότητα της ζωής, που μόνο η τέχνη μπορεί να μεταφράσει σε γοητεία.

Αν πας στην Καλαμάτα...

Από την Έλια Αποστολοπούλου

56 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #26 [14 ΙουΛίου 2011] ΧοροΣ

Χορεψτε μΑζΙ τηΣΗ Λάουρα Αρίς Αλβάρες, από τη Βαρκελώνη, είναι υπεύθυνη για το σεμινάριο σύγχρονου χορού «Πηγές Ενέργειας». Επειδή ο χορός δεν απαιτεί απλώς καθηλωμένους θεατές, χρειάζεται ενεργούς συμμέτοχους.

[14 IουΛίου 2011] #26 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 57

Eastman - Σίντι Λάρμπι ΤσερκάουιΣίντι Λάρμπι Τσερκάουι, Νταμιάν Ζαλέ, Άντονι Γκόρμλεϊ Babel (words)

Το παιδί-θαύμα της βελγικής θεατρικής σκηνής, Σίντι ΛάρμπιΤσερκάουι, ενηλικιώθηκε και επιστρέφει στην Καλαμάτα. Μιαπαράσταση βαθυστόχαστη και ανάλαφρη ταυτόχρονα, όπουχτίζονται και γκρεμίζονται αόρατοι πύργοι. Η μουσική έρχεται νακαταργήσει την ασυνεννοησία και να οδηγήσει στη συμφιλίωσησε αυτή την αντεστραμμένη Βαβέλ. Στην Αθήνα τον είχαμεαπολαύσει με την ομάδα Les Ballets C de la B του Αλέν Πλατέλστην παράσταση pitié! το 2008 στο Ηρώδειο.

Αμφιθέατρο Κάστρου Καλαμάτας14-15 Ιουλίου

I’m’company - Ιβάνα ΜίλερPlaying Ensemble Again and Again

Η Ιβάνα Μίλερ πειραματίζεται με τη διόγκωση και συρρίκνωσημιας στιγμής, τη στιγμής της υπόκλισης. Παρόν, παρελθόν καιμέλλον όλα μαζί σε μια παράσταση ευρηματική, αστεία καιμελαγχολική. Η ανατρεπτική και αποκαλυπτική χρήση του λόγουαποτελεί το σήμα κατατεθέν της κροάτισσας χορογράφου καισυγγραφέα που ζει και εργάζεται στο Παρίσι και στοΆμστερνταμ. Η ομάδα I’m’company εμφανίζεται για πρώτηφορά στην Ελλάδα.

Γυμναστήριο Πολυκλαδικού Λυκείου Καλαμάτας15-16 Ιουλίου

Σύνολο κρουστών Τύπανα & sinequanonProjections

Το σύνολο κρουστών Τύπανα του Δημήτρη Δεσύλλα θαερμηνεύσει ζωντανά μουσικά έργα των Τζον Κέιτζ, Ιάνη Ξενάκη,Γιοσιχίσα Τάιρα και Βαγγέλη Κατσούλη, ενώ οι sinequanon, μιααπό τις σημαντικότερες ομάδες χορού στην Ελλάδα, θαπαρουσιάσουν μια χορογραφία του έργου Okho του Ιάνη Ξενάκηπου χορογράφησαν ειδικά για το Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας. Η έκπληξη της βραδιάς: το συγκρότημα B-Twins που χορεύουνχιπ-χοπ στον Εξάλογο του Βαγγέλη Κατσούλη.

Αμφιθέατρο Κάστρου Καλαμάτας17 Ιουλίου

Αερίτες - Πατρίσια Απέργη d.όπα! (dopamines of post Athenians)

Η Πατρίσια Απέργη, το νέο αίμα του ελληνικού σύγχρονου χορούπαρουσιάζει την νέα της παράσταση d.όπα! (dopamines of postAthenians) με την ομάδα της, τους Αερίτες. Εξετάζει ζητήματαπου άπτονται της ταυτότητας και της καταγωγής του Νεοέλληνακαι διερωτάται πόσα «όπα» χρειάζεται να ψιθυρίσουμε μέχρι νασηκωθούμε. Το έργο επιλέχθηκε από το Aerowaves, τοδιασυνοριακό δίκτυο χορού, για να παιχτεί στο ομώνυμοφεστιβάλ του The Place στο Λονδίνο και περιοδεύει σε φεστιβάλκαι θέατρα του εξωτερικού.

Γυμναστήριο Πολυκλαδικού Λυκείου Καλαμάτας18 Ιουλίου

l‘association fragile - Κριστιάν Ριζόb.c, janvier 1545, fontainebleau

Πρώην μουσικός σε συγκρότημα, σχεδιαστής μόδας,φωτιστής και νυν εικαστικός καλλιτέχνης καιχορογράφος, απόγονος του Μπενβενούτο Τσελίνι, τουΜανέ και συγγενής με τον Τακέσι Κιτάνο και τονΝτέιβιντ Λιντς. Όλα αυτά είναι ο Κριστιάν Ρίζο, μία απότις πιο σημαντικές μορφές της σύγχρονης τέχνης στηΓαλλία. Ο τίτλος της παράστασης αναφέρεται στοάγαλμα μιας νύμφης που κατασκεύασε οΜπενβενούτο Τσελίνι για τον Φραγκίσκο Α΄ ότανέφτασε στην αυλή του στο Φοντενεμπλό. Χορεύει ηΖιλί Γκιμπέρ.

Γυμναστήριο Πολυκλαδικού Λυκείου Καλαμάτας20 Ιουλίου

Hofesh Shechter Company - Χόφες ΣέχτερPolitical Mother

Το Φεστιβάλ κλείνει με το έργο του Ισραηλινού χορογράφου Χόφες Σέχτερ Political Mother, στο οποίο οίδιος υπογράφει και το σάουντρακ. Ένα έργο για τους μηχανισμούς της εξουσίας και του ελέγχου, γιατην υποταγή και την αντίσταση. Δέκα χορευτές ζωντανεύουν με καταιγιστική κίνηση ετερόκληταστιγμιότυπα από πλήθη που εξεγείρονται, ροκ συναυλίες, δημαγωγούς σε παροξυσμό, ζευγάρια πουαγαπιούνται, αιχμαλώτους σε απόγνωση.

Αμφιθέατρο Κάστρου Καλαμάτας21 Ιουλίου

60 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #26 [14 ΙουΛίου 2011] ζΩΩΔΙΑ

STAR WARSΤα άστρα & οι προτάσεις του δεκαπενθημέρου – 2 σε 1 Από τον Άγγελο Γκαγκάριν

To tip του ασ τρολόγου Αν δ ε ν ψ ά ξ ε ι ς , δ ε ν θ α β ρ ε ι ς

Κριός (21 Μαρτίου – 19 Απριλίου) Οι άλλοι θα προσπαθήσουν να σε ρίξουν,πουλώντας σου φύκια για μεταξωτές κορδέ-λες. Μην υποκύψεις, μη μασήσεις, μην ακούςτις υποσχέσεις τους, όσο πειστικές κι αν είναι,όσο κι αν έχεις ανάγκη να πιστέψεις τα με-γάλα τους λόγια. Λάβε υπόψη σου ότι διαθέ-τεις στοιχεία ή πράγματα που οι άλλοι επιθυ-μούν ή θα ήθελαν να εκμεταλλευτούν για δικότους όφελος. Προστάτευσε την κάθε είδουςιδιοκτησία σου (είτε οικονομική είτε πνευμα-τική) ή, τέλος πάντων, προσπάθησε να τηνπουλήσεις σε μια πολύ καλή τιμή. Την ίδιαώρα, στον επαγγελματικό τομέα, ένα πρό-βλημα στην επικοινωνία με τους συνεργάτεςσου θα σου δυσκολέψει λίγο τη ζωή. Μηνανησυχείς, πολύ σύντομα τα πράγματα θ’ αλ-λάξουν προς το καλύτερο! Θέατρο: Ο γνω-στός μας άγνωστος κύριος Γκάτσος 22-23Ιουλίου, Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου

Ταύρος (20 Απριλίου – 20 Μαΐου) Τον τελευταίο καιρό, τα έξοδά σου υπερβαί-νουν κατά πολύ τα έσοδά σου, με αποτέλεσμανα έχεις ρίξει τελείως έξω το οικονομικό σουκαράβι. Σιγά σιγά θα πρέπει να κάνεις τις απα-ραίτητες διορθωτικές κινήσεις, να μαζέψειςλίγο τα λουριά και να προσπαθήσεις να βρειςμια ακόμα πηγή εσόδων προκειμένου να μπα-λώσεις λίγο την κατάσταση. Την ίδια ώρα, μιααντίστοιχη σπατάλη συμβαίνει και στην κοι-νωνική σου ζωή, αφού αποδέχεσαι σχεδόνοποιαδήποτε πρόσκληση για έξοδο απ’ όπουκι αν προέρχεται. Το αποτέλεσμα είναι να έχειςξοδέψει κάθε απόθεμα ψυχικής και σωματικήςενέργειας, χωρίς δυστυχώς να έχεις αντλήσειτην ικανοποίηση που τόσο απεγνωσμένα ψά-χνεις. Η λύση, και εδώ, είναι η ίδια: οικονομίαφίλε μου, οικονομία! Μουσική: Κρατική Ορ-χήστρα Αθηνών / Αφιέρωμα στον Γκού-σταβ Μάλερ 15 Ιουλίου, Ηρώδειο

Δίδυμοι (21 Μαΐου – 21 Ιουνίου)Ετοιμάσου, λέμε, γιατί πολύ σύντομα θα βιώ-σεις μεγάλες ανατροπές. Τα στόματα ανοίγουν,τα μυστικά αποκαλύπτονται κι εσύ μαθαίνειςεπιτέλους αλήθειες κρυμμένες από καιρό. Αυτόπου οφείλεις να κάνεις είναι ν’ αντιδράσεις ψύ-χραιμα, ό,τι κι αν δεις, ό,τι κι αν ακούσεις. Μιατέτοια στάση δεν θα σε εκθέσει, και παράλ-ληλα θα σε βοηθήσει να κερδίσεις χρόνο. Μετάτην πρώτη ψυχρολουσία, σταδιακά θ’ ανακα-λύψεις πως η εμπειρία σου αυτή είναι πολύ-τιμη, κι ότι το μάθημα που πήρες είναι πολύ ση-μαντικό. Ποτέ πια δεν θα πρέπει να αγνοήσειςτην πρώτη αίσθηση που σου δημιουργεί έναςάνθρωπος. Αλλιώς: το ένστικτό σου είναι πολύσωστό για να το αγνοείς βασιζόμενος στη λο-γική σου. Χορός: Sadler‘s Wells London –Σιλβί Γκιλέμ, 6000 μίλια μακριά 19-20 Ιουλίου,Ηρώδειο

Καρκίνος (22 Ιουνίου – 22 Ιουλίου)(Υπαρξιακή) μοναξιά μου όλα, (υπαρξιακή) μο-ναξιά μου τίποτα, μην μ’ αφήνεις τώρα που’ναι όλα πιο δύσκολα. Για χάρη σου το διέλυσατο τραγουδάκι, Καρκίνε μου, γι’ αυτό κι ελπίζωνα το πήρες το μήνυμα. Αν πάλι όχι, θα σ’ τοκάνω πιο λιανά: Αισθάνεσαι ότι οι άλλοι δεν σεκαταλαβαίνουν, δεν σε νιώθουν – κοινώς ζουνστον κόσμο τους. Λες και θα μπορούσαν να ζή-σουν κάπου αλλού… Σου έχω λοιπόν άσχημανέα: Αυτή ακριβώς η συμπεριφορά σου είναιπου τελικά απωθεί τους άλλους με την επιτυχίαπανίσχυρου εντομοκτόνου. Κανείς δεν αντέχεινα βλέπει τόσα μούτρα και κανείς δεν αντέχειν’ ακούει τόσα παράπονα. Η επικοινωνία δεν εί-ναι μόνο θέμα δέκτη αλλά και πομπού. Και οπομπός στην προκειμένη περίπτωση κάνει πα-ράσιτα. Μουσική: Συναυλία με τη ΔήμητραΓαλάνη και τον Vassiliko 15-16 Ιουλίου, ΜικρόΘέατρο Αρχαίας Επιδαύρου

Λέων (23 Ιουλίου – 22 Αυγούστου) Μια απρόσμενη βοήθεια από σημαντικά πρό-σωπα θα σε βοηθήσει να πετύχεις τους επαγ-γελματικούς στόχους που έχεις θέσει εδώ καικαιρό. Βρίσκεις ανθρώπους που εκτιμούν τηδουλειά σου και είναι διατεθειμένοι να επεν-δύσουν πάνω σου, χωρίς να σου ζητούν υπερ-βολικά ή ανήθικα ανταλλάγματα. Ο δρόμοςανοίγει και η επιτυχία σε κάνει πιο δυνατό και αι-σιόδοξο. Ευτυχώς, γιατί αυτό το τελευταίο το εί-χες πραγματικά πολύ μεγάλη ανάγκη. Κάποιεςδιαφωνίες που μπορεί να έχεις στο οικογενει-ακό σου περιβάλλον είναι πιθανόν να σου χα-λάσουν προς στιγμή τη διάθεση. Ωστόσο δενθα πρέπει ν’ αφήσεις τους άλλους να παρεμ-βαίνουν στη ζωή και στην πορεία σου με τονένα ή τον άλλο τρόπο. Προσωπικά ζητήματα,συζήτηση κομμένη! Θέατρο: ΠειραματικήΣκηνή ΘΟΚ, Λίγο ακόμα 16-18 Ιουλίου, Πει-ραιώς 260, Κτίριο Η

Παρθένος (23 Αυγούστου – 22 Σεπτεμβρίου) Αυτό που επιβάλλεται στην παρούσα κατά-σταση είναι να ξεκουραστείς σωματικά και πνευ-ματικά και να ανασυνταχθείς. Οι αυξημένεςαπαιτήσεις στις οποίες είχες να ανταποκριθείςτον τελευταίο καιρό σου έχουν κλέψει κάθε ρα-νίδα ενέργειας, και κυκλοφορείς ανάμεσά μαςσαν στυμμένη λεμονόκουπα. Μια άδεια λοιπόνσίγουρα θα μπορούσε να έχει ευεργετικά απο-τελέσματα, αλλά αν πάλι δεν υπάρχει τέτοιαπροοπτική στον ορίζοντα, φρόντισε τουλάχι-στον να μειώσεις όσο μπορείς τις ώρες που απα-σχολείσαι με πράγματα που σε κουράζουν. Στααισθηματικά σου πάλι, είναι πιθανό να αισθάνε-σαι ακάλυπτος από τον άνθρωπό σου. Μην τοπαίξεις υπεράνω και δείξε του την ανάγκη σουγια μεγαλύτερη προσοχή. Θέατρο: Εθνικό Θέ-ατρο - Σταμάτης Φασουλής, Σκηνοβάτες 15-16 Ιουλίου, Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου

Ζυγός (23 Σεπτεμβρίου – 23 Οκτωβρίου) Αν, λέω αν, αποφασίσεις να κάνεις μια καλήσυζήτηση με το σύντροφό σου, χωρίς προ-καταλήψεις και υστεροβουλίες, θ’ ανακαλύ-ψεις πολύ ενδιαφέροντα πράγματα και θαδεις την κατάσταση από μια διαφορετικήσκοπιά. Γιατί ακόμα και οι πολύ δικοί μας άν-θρωποι πολλές φορές δεν τολμούν να μαςαποκαλύψουν τους πολύ έντονους φόβουςτους ή τις πολύ έντονες επιθυμίες τους. Ηεποχή ευνοεί τις καθαρές κουβέντες που είναιαπαραίτητες για να βάζουμε τη ζωή μας στησωστή βάση και να χαρίζουμε στο μέλλονμας καλύτερες προοπτικές. Ναι; Κατά τ’ άλλα,ευνοείται η ανακαίνιση του χώρου σου, πουενδεχομένως θα σε ανέβαζε και ψυχολογικά– όχι δηλαδή ότι είσαι και ιδιαιτέρως πεσμέ-νος, αλλά μπορείς και καλύτερα. Εικαστικά:Άερναουτ Μικ, Pulverous / Mock-Up 1 Ιου-νίου-20 Ιουλίου Πειραιώς 260, Κτίριο Α

Σκορπιός (24 Οκτωβρίου – 21 Νοεμβρίου) Οι περιπέτειες της εργασιακής σου ζωής καλάκρατούν, και οι δυσκολίες επιμένουν. Μόνο ανγίνεις περισσότερο επικοινωνιακός θα κατα-φέρεις να περάσεις ξεκάθαρα μηνύματαστους γύρω σου ώστε να μπορέσουν να σεβοηθήσουν. Η περίοδος, πάντως, προσφέρε-ται για να επικεντρώσεις στα επαγγελματικάσου προσόντα, ξεκινώντας μια καινούργιαξένη γλώσσα ή αναβαθμίζοντας ένα υπάρ-χον πτυχίο. Οι κρυφή σου σκέψη για το ξεκί-νημα μιας νέας καριέρας δείχνει να ευνοείται,και είναι πολύ πιθανό μια ενδεχόμενη μεγάληαπόφασή σου να βρει αναπάντεχους υπο-στηριχτές. Στα αισθηματικά σου, ένας πιστόςφίλος έχει όλη την καλή διάθεση να εξελιχθείσ’ έναν πιστό ερωτικό σύντροφο. Τι λες; Θατον/την αφήσεις; Θέατρο: Ομάδα Projector,Πολεοδομία #5: Ταξίδι με τρένο 18-20 Ιου-λίου, ΟΣΕ (Καρόλου 1-3)

Τοξότης (22 Νοεμβρίου – 21 Δεκεμβρίου) Δικαιούσαι να αισθάνεσαι πιεσμένος, γιατί τοδιάστημα αυτό είναι αρκετά απαιτητικό. Θαέλεγε κανείς ότι προσπαθείς να γίνεις χίλιακομμάτια για να μπορέσεις να βρεθείς σε όλατα σημεία που πρέπει και να καλύψεις όλες τιςυποχρεώσεις σου. Οι άλλοι, ακόμα κι αν δεντο εκφράζουν, έχουν αρχίσει να αντιλαμβά-νονται και να εκτιμούν πραγματικά το μέγε-θος της προσπάθειας που καταβάλλεις. Πολύσύντομα θα μπορέσεις να εξασφαλίσεις τοναπαιτούμενο χρόνο για να βάλεις μπροστάένα σχέδιό σου που έχει αραχνιάσει εδώ καιπολύ καιρό. Είναι κρίμα να ξεχνάει κανείς ταόνειρά του παλεύοντας με τα καθημερινά.Σωστά; Θέατρο: Αντώνης Αντύπας, Μήδεια,Ευριπίδη 22-23 Ιουλίου, Αρχαίο Θέατρο Επι-δαύρου

Αιγόκερως (22 Δεκεμβρίου – 19 Ιανουαρίου) Μην προκαλείς τους ανθρώπους που αγαπάςκαι πολύ περισσότερο μην τους εξωθείς σταάκρα. Η υπομονή έχει κι αυτή τα όριά της. Οιάλλοι μπορεί να σ’ αγαπούν και να σου έχουναδυναμία, αλλά κάποια στιγμή θα εκραγούν.Γιατί, αν προσπαθήσεις να μπεις στη θέσητων άλλων, θα δεις ότι, εδώ και καιρό, παίζουντο ρόλο του θηριοδαμαστή. Η κυκλοθυμίασου και τα ξεσπάσματά σου έχουν κουράσει,οπότε κανόνισε την πορεία σου και, επιτέ-λους, βάλε λίγο νερό στο κρασί σου. Στον οι-κονομικό τομέα θα αντιμετωπίσεις κάποιεςδυσκολίες, τις οποίες θα πρέπει να αντιμετω-πίσεις με σύνεση και ρεαλισμό. Μια καλύτερηδιαχείριση και ο περιορισμός των εξόδων σουθα δώσουν τη λύση. Θέατρο: Εταιρεία Θεά-τρου Pequod, Υπόθεση Εργασίας 14-17 Ιου-λίου, Πειραιώς 260, Κτίριο Δ

Υδροχόος (20 Ιανουαρίου – 18 Φεβρουαρίου) Είναι η κατάλληλη εποχή να μιλήσεις με πρό-σωπα κύρους για τα σχέδιά σου, σε μια προ-σπάθεια αναζήτησης συμμάχων ή χορηγών.Το έδαφος είναι πρόσφορο και διψασμένογια τις νέες, καινοτόμες ιδέες σου αλλά καιγια την ιδιότυπη τρέλα σου. Παρότι ιδεαλι-στής και εκ πεποιθήσεως αφηρημένος, πρέ-πει να δείξεις τη δέουσα προσοχή στα οικο-νομικά σου «πρέπει», γιατί αλλιώς πολύσύντομα θα αντιμετωπίσεις τις συνέπειες τηςαδιαφορίας σου και, πίστεψέ με, δεν το θέλεις.Στον αισθηματικό τομέα θα πρέπει επιτέλουςν’ ανοίξεις τα μάτια σου και να αποδεχθείς τασήματα που σου στέλνει ένα πρόσωπο τουστενού σου περιβάλλοντος. Αρέσεις, παιδίμου, αρέσεις! Εμείς το ξέρουμε. Εσύ; Θέατρο:Άντζελα Μπρούσκου - Φιλαρέτη Κομνη-νού, Κλυταιμνήστρα - Χώρος Ε 13-15 Ιου-λίου, Πειραιώς 260, Κτίριο Ε

Ιχθύες (19 Φεβρουαρίου – 20 Μαρτίου) Να είσαι ιδιαιτέρως προσεκτικός κατά τηδιάρκεια των μετακινήσεών σου, για ν’ απο-φύγεις έναν ενδεχόμενο κίνδυνο. Αλλά καιστα θέματα της υγείας σου, αυτό το διάστημαοφείλεις να είσαι πολύ προσεκτικός. Πρόσεξετη διατροφή σου, και γενικότερα τη σωματικήσου κατάσταση, γιατί αλλιώς υπάρχει πιθα-νότητα να σε προδώσει το σώμα σου και δενείναι εποχή για τέτοια. Μιλώντας για την προ-σωπική σου ζωή, τα αγαπημένα σου πρό-σωπα είναι σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένα απόσένα, και σ’ αυτό έχεις βάλει κι εσύ το χεράκισου. Για το δικό σου το καλό, αλλά και για τοδικό τους, θα πρέπει να ξαναβρείτε μεταξύσας τις απαιτούμενες, υγιείς αποστάσεις.Μουσική: Ομάδα Χάπι Εντ, Πολεοδομία #4:Η ταράτσα του αυτόχειρα 14-16 Ιουλίου, Γαλ-λικό Ινστιτούτο Αθηνών

[14 IουΛίου 2011] #26 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 61

J U I C Y L I U Στον υπέροχο κόσμο του Eλληνικού Φεστιβάλ

Και ξαφνικά, καλά καθούμενα, ανοίξαν οι δουλειές μας– κι ας έχουμε και κρίση. Κι εκεί που στα πωλητήριατης Πανεπιστημίου οι πωλητές και οι πωλήτριες είχανεπιάσει γνωριμία με τις και τους φιλότεχνους, είχαμεγίνει μια οικογένεια με τον Βαρλικόφσκι, τη Μνουσκίν,τη Μαγκί Μαρέν, τον Καστελούτσι, τον ΛευτέρηΒογιατζή, την Αμαλία Μουτούση και τ’ άλλα τα παιδιά,να που μας προέκυψε ο Κέβιν Σπέισι και ξαφνικάάρχισε να συρρέει όλη η πλατεία Συντάγματος – προαγανάκτησης. Πολύς λαός, τόσο πολύς που δεν είχαμεπού να τους βάλουμε. Εν πάση περιπτώσει, τουθεατρόφιλου δώσ’ του εισιτήρια και πάρ’ του την ψυχή.Αν και αυτή την έχει παραδώσει στα είδωλα – τουΚέβιν Σπέισι μη εξαιρουμένου. Κάτι μου λέει ότι τοτελευταίο τριήμερο του Ιουλίου (βάλαμε ακόμα μιαπαράσταση, την Κυριακή, 31, για να προλάβουν όλοι),δεν θα μείνει κανένας παραπονεμένος.

Ένας παλιός θυμήθηκε ότι κάτι τέτοιο είχε να γίνει απότην εποχή που στην Εππίδαυρο είχε τραγουδήσει ηΚάλλας – τότε όμως η ουρά ήταν στη ΣτοάΣπυρομήλιου και έβγαινε στη Σταδίου. Επίσης τότε δενυπήρχε Ίντερνετ, για να μπαίνεις στις 12 τα μεσάνυχτακαι να κλείνεις τις θέσεις της αρεσκείας σου, οπότεεκείνοι που περίμεναν στα ταμεία έπαιρναν μαζί τουκαι κανά σεντόνι, κανέναν υπνόσακκο, κανένα ράντζο– σου λέγανε, περιμένουμε που περιμένουμε, ναγείρουμε και λιγάκι. Αλλά, αν τότε η ουρά ήτανμονόδρομος, σήμερα που οι επιλογές είναιπερισσότερες η ουρά είναι θρίαμβος.

Στο μεταξύ, βεβαίως, ζούσα με την προσδοκία τουτζερτζελέ, στην παράσταση Γυναίκες του Ηρωδείου. Ηφεμινιστική νότα που είχε εγείρει αντιρρήσεις για τηνπαρουσία του Καντά στο θέατρο προοιωνιζότανδιαμαρτυρίες, από εξοργισμένες σουφραζέτες πουδιεκδικώντας την εξάλειψη της οικογενειακής βίας καιτην αγριάδα των μπρατσό και επιβλητικά άγριωναρσενικών, ξέχασαν πόσο βίαιο είναι να αρνείσαι τηνεπανένταξη στη ζωή και στις δραστηριότητές του ενόςεγκληματία, ο οποίος όμως δικάστηκε, καταδικάστηκεκαι επανεντάχθηκε σύμφωνα με το νόμο. Η εικόνα τηςαδηφάγου γυναίκας-τιμωρού στοίχειωνε τιςφαντασιώσεις μου – διότι προσωπικά νιώθωαπελευθερωμένη και διεκδικητική και χωρίς ναπαριστάνω την αγανακτισμένη. Ευτυχώς, τελικά τοκίνημα δεν ήρθε. Και ο Καντά εμφανίστηκε στη σκηνή.

Αλλά ενώ νόμιζα ότι τη σκαπούλαρα, κατάλαβα τι μου συνέβη ότανμπήκα στο θέατρο. Θα έπρεπε να μείνω μέχρι το τέλος, σε μιαπαράσταση που κράτησε τελικά επτά ώρες (με τα διαλείμματα).Μου είχαν πει ότι είναι πολλά έργα, αλλά νόμιζα ότι θα είναι ποτ-πουρί, όχι ολόκληρα. Εν πάση περιπτώσει, ήταν ολόκληρα – και μετάτις 12 τα μεσάνυχτα δεν ήξερα τι να κάνω. Έπειτα έπεσα από τηνκούραση, κατάλαβα ότι απόψε δεν πρόκειται να τετραγωνίσω τονκύκλο των Ατρειδών, να φύγω δεν μπορούσα διότι ο μανιακός με τοθέατρο που με συνόδευε θα με κακοχαρακτήριζε και, στις τέσσεριςπου τελείωσε, μαζί με καμιά τριακοσαριά ακόμα επιζήσαντες,πήραμε τα κουφάρια μας για το δρόμο. Πόσο δύσκολο πράγμα είναιτο θέατρο, αδερφάκι μου…

Στο μεταξύ, περιμένω την Σιλβί Γκιλέμ. Την είχα δει να χορεύειντυμένη γκέισσα πριν δυο χρόνια κι η εικόνα της με στοιχειώνει. Τικορμοστασιά, τι φινέτσα, τι δύναμη. Η παράστασή της, λέει, θυμίζειστο κοινό το φονικό τσουνάμι της Ιαπωνίας. Θυμάμαι μιασυνέντευξή της, έλεγε ότι την τεχνική της, την ερμηνεία της τηνκερδίζει με τρομερή εξάσκηση, με εξαντλητικές πρόβες. Το σώματου χορευτή, έλεγε, είναι ζυμωμένο με ατέλειωτο πόνο. Ο ποιητήςΓιάννης Πατίλης θα το περιέγραφε με ένα δίστιχο: «Ιαπωνίς / και συπονείς».

NYXTA ΣΠΑρμενηΘΑυμΑτΑΣτιγμιότυπο από τηνιδιαίτερη παράσταση τουσκηνοθέτη, συγγραφέα καιηθοποιού ΟυαζντίΜουαουάντ, υπό τον τίτλοΓυναίκες. Η μούμια τηςφωτογραφίας ανέστη, εμείςόμως στις 4 τα ξημερώματαπου τελείωσε το έργοψάχναμε σαρκοφάγο νακρύψουμε το ταλαιπωρημένομας κορμί. Δύσκολο πράγματο θέατρο.

ΣΧοΛΙΑ

© Χ

άρης

Μπί

λιος

Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Σ Τ Η Σ Σ Κ Η Ν Η ΣAπό την Άννα Δαμιανίδη

ρθε στην Ελλάδα μεκαινούργια γόνατα, θατης χρειάζονταν στοπροσκύνημα,καλαμπούριζε από τηνευρωπαϊκή της περιοδεία.

Η φίλη μου η σκηνογράφος από τοΜανχάταν, αρκούντως ακούραστη,αν και τσακισμένη. Την έκλεψανστον Ηλεκτρικό, αλλά δεν τοπαραδέχτηκε, επέμενε ότι κάπουξέχασε το πορτοφόλι της. Κι όσο κιαν δεν παρέλειψε να υποβάλει τασέβη της σε όλα τα μνημεία που είχεσημειώσει στο καρνέ, επέμενε ναεπισκεφτούμε την Επίδαυρο, γιατί τισκηνογράφος θα ήταν χωρίς να έχειγονατίσει, με τα καινούργια γόναταεννοείται, στην σκηνή των σκηνών;Ξεφύγαμε ανατολικά από τομεταλλικό ποτάμι της εθνικής οδού,

που ούτε τον ορίζοντα δεν σ’ αφήνεινα ατενίσεις, τόσο μέταλλο σεκυκλώνει, δραπετεύσαμε στηστροφή της Επιδαύρου. Ήδη οδρόμος, με την παλιά άσφαλτο καιτις λακκούβες, ήταν ζωντανόπαρελθόν, έταζε γνησιότητα. Μικρός,επικίνδυνος και επιβλητικός, με τηνέννοια ότι σε οδηγούς σαν εμέναεπιβάλλει τη βραδύτητα, οπότεχαίρεσαι το τοπίο. Τα μάτια τηςαμερικάνας κατέγραφαν σανκάμερες, τα πεύκα και το απαλόκαφέ της γης, έβρισκαν αντίστοιχεςλέξεις στα χρωματολόγιά της. Οενθουσιασμός της ήταν μεταδοτικός,άρχισα κι εγώ να τα ξαναβλέπω όλαφρέσκα κι άφθαρτα, μοναδικά,ωραία. Αφήσαμε τις Μυκήνες γιααργότερα, είχε άγχος μήπως κλείσειη Επίδαυρος, πήγαμε απευθείας εκεί,

ούτε καφέ στο δρόμο, ούτε μιαγουλιά νερό. Λίγα πούλμαν στο πάρκινγκ, λίγοςκόσμος στο Μουσείο, ζέστη βαριά, οισκιές πολύτιμες. Το θέατρο ναψήνεται, κι όμως ο κόσμος να κάνειουρές, πεισματάρηδες οι τουρίστες.Στεκόντουσαν όλοι στην άκρη τηςσκηνής σαν ηθοποιοί πουετοιμάζονται να εμφανιστούν ναπουν το ρόλο τους, κι αυτό ακριβώςέκαναν. Ένας ένας, ή μία μίαπροχωρούσαν ως το κέντρο τηςορχήστρας, στέκονταν ακριβώς εκείπου μια πλάκα δείχνει το σημείο τηςμαγικής ακουστικής, κι έλεγαν ήέκαναν κάτι. Κάποια τραγούδησε μιαάρια από την Τραβιάτα, καικαταχειροκροτήθηκε. Μια άλλη είπεένα σουηδικό τραγούδι. Ίσως καινορβηγικό, δεν ξέρω. Κάτι βόρειο.

Κάποιος είχε μαζί του σπίρτα, έσυρεένα σπίρτο στο πλάι του κουτιού, κι οήχος ακούστηκε σε όλο το πελώριοκοίλο του θεάτρου, κάνοντας τοαυτοσχέδιο κοινό να ανατριχιάσει.Άλλοι έλεγαν ποιήματα.Το ομολογώ, δεν είχα ξαναπάει στηνΕπίδαυρο μέρα, κι ενώ έχω δειπολλές παραστάσεις, πρώτη φοράκατάλαβα αυτό το ακουστικόφαινόμενο. Το χρωστούσα στηνAμερικάνα μου, η οποία δήλωσε πωςθα πήγαινε να πέσει εκεί πάνω στακαινούργια της γόνατα. Αλλάαστειευόταν. Τα γόνατα, καινούργιαμε μια νέα μέθοδο εμφύτευσηςχόνδρου που της επέτρεψαν τοταξίδι, τα πρόσεχε υπερβολικά. Ταπρόσεχα κι εγώ, μου είχαν χαρίσεικαινούργια μάτια.

H

Κάποιος είχε μαζί του σπίρτα, έσυρε ένα σπίρτο στο πλάι του

κουτιού, κι ο ήχος ακούστηκε σε όλο το πελώριο κοίλο του

θεάτρου, κάνοντας το αυτοσχέδιο κοινό να ανατριχιάσει

καινούργια γόνατα

© A

ndre

as T

rept

e

εΠΙΦυΛΛΙΔΑ62 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #26 [14 ΙουΛίου 2011]