Τετάρτη 26 Ιουνίου 1913 Απελευθέρωση της Καβάλας

8/18/2019 Τετάρτη 26 Ιουνίου 1913 Απελευθέρωση της Καβάλας

1/10

«Εμπρός δια της λόγχης» Β’ Βαλκανικός Πόλεμος - Μέρος Α’ Σελίδα 1

Τετάρτη 26 Ιουνίου 1913 : Απελευθέρωση της Καβάλας (Διήγηση του Θεμιστοκλή 1 )

Ήμουν στον «Αβέρωφ» από τον καιρό που τον παραλάβαμε, τον Μάιο του1911, με κυβερνήτη τότε τον Δαμιανό. Η ειδικότητά μου ήταν Ναύτης Α’ -Οπλίτης και στην αρχή απορούσα τι χρειαζόταν αυτή η ειδικότητα σε ένα τόσοσύγχρονο πλοίο. Τον Ιούλιο ήρθε Κυβερνήτης ο Ναύαρχος Κουντουριώτης,Υδραίος όπως εγώ, αλλά από μεγάλη οικογένεια, εγγονός Πρωθυπουργού.Αψύς και αθυρόστομος, αλλά θεοσεβούμενος, δίκαιος και τολμηρός, από τηνπρώτη στιγμή έδειξε τις μεγάλες του ικανότητες και μας οδήγησε στη δόξαστις μεγάλες ναυμαχίες της Έλλης και της Λήμνου.

Ανάγνωση στο πλήρωμα του «Αβέρωφ» της Διαταγής για την κήρυξη του πολέμου

Τη μέρα που άρχισε ο δεύτερος απελευθερωτικός πόλεμος, συμπαθάτε με,εμένα μου αρέσει να τον λέω έτσι, «απελευθερωτικό» και όχι «Βαλκανικό» όπως επικράτησε, ο Στόλος ήταν αγκυροβολημένος στον Στρυμονικό Κόλπο,από τον όρμο του Σταυρού και την Ασπροβάλτα μέχρι το Τσάγεζι 2, έτοιμος γιααπόπλου αλλά και για πολεμική έγερση και βολές αν χρειαζόταν. Είχαμεχωριστεί σε δύο Μοίρες, η 1 η με τον «Αβέρωφ» και τα «Ψαρά» υπό την άμεση

1 ( Θεμιστοκλής Οικονόμου, Ναύτης Α’ – Οπλίτης στον «Αβέρωφ», μυθιστορηματικό πρόσωπο )2 (της σημερινής Αμφίπολης Σερρών)


2/10


αρχηγία του Κουντουριώτη, και η 2 η με τα θωρηκτά «Σπέτσαι» και «Ύδρα» μεΜοίραρχο τον Πλοίαρχο Γκίνη. Μαζί μας ήταν τα Ανιχνευτικά «Λέων» και«Ιέραξ» , τα Αντιτορπιλικά «Θύελλα», «Λόγχη», «Νέα Γενεά», «Ασπίς», «Δόξα» και «Βέλος» και το Υδροφόρο «Κρήτη» .

Ο «Ιέραξ» και η «Νέα Γενεά» στάλθηκαν στις 18 Ιουνίου στην Τένεδο, για ναεπιτηρούν τα Δαρδανέλλια και, την επόμενη μέρα, καθώς είχε ήδη αρχίσει ημεγάλη μάχη Κιλκίς – Λαχανά, η 2 η Μοίρα ήρθε και αγκυροβόλησε στη ΣκάλαΑσπροβάλτας, έτοιμη να βάλλει κατά των Βουλγάρων, αν τυχόν εμφανίζοντανστα μέρη εκείνα, ενώ ο «Αβέρωφ» περιπολούσε από το Τσάγεζι μέχρι τοΑνατολικό άκρο του Στρυμονικού Κόλπου. Ελληνικός Στρατός, με δύναμη ενόςΣυντάγματος και 4 πεδινές Πυροβολαρχίες βάδιζε προς το Τσάγεζι, έχοντας

μπροστά του το «Ασπίς» για να κατοπτεύει το έδαφος, ενώ και τα 3 Θωρηκτάπαρέπλεαν σε «γραμμή παραγωγής» προς τα ανατολικά, καλύπτοντας τηνπροέλαση. Όταν ο Στρατός κατέλαβε το Τσάγεζι, τα Θωρηκτά μεθορμίστηκαν,το «Σπέτσαι» δυτικά των εκβολών του Στρυμόνα, η «Ύδρα» ανατολικά και τα«Ψαρά» πιο πέρα προς το Ορφάνι 3, όπου υπήρχαν περίπου 2.000 Βούλγαροι,ενώ η «Ασπίς» και η «Θύελλα» περιπολούσαν και άνοιγαν κάθε τόσο πυρ μετα ταχυβόλα τους, αν έβλεπαν ύποπτες κινήσεις.

Από την αρχή του πολέμου, μεγάλο πλήθος προσφύγων είχαν κατεβεί για

ασφάλεια από τα χωριά στις παραλίες, ώστε να έχουν την προστασία τωνπλοίων μας, ενώ οι Βούλγαροι κρύβονταν στις χαράδρες. Αλλά αυτοί δενμπορούσαν να κρυφτούν από τις οβίδες μας! Γιατί σε συνεννόηση με τοΣτρατό, και προκειμένου να τους προσβάλλουμε με τα πυροβόλα των πλοίων,ο Μοίραρχος Γκίνης είχε στείλει ως σύνδεσμο τον Υποπλοίαρχο Σ. Πλατσούκακαι είχαν έρθει στη Μοιραρχίδα οι Λοχαγοί Πυροβολικού Ζωιτόπουλος καιΒλαχόπουλος 4. Αφού υποδείχθηκαν και εντοπίστηκαν οι εχθρικές θέσεις, το«Σπέτσαι» άρχισε να βάλλει, σπέρνοντας τον πανικό στους Βούλγαρους, πουυποχώρησαν άτακτα, ενώ ο Διοικητής τους τηλεγραφούσε στην Καβάλα ότι«εγκατέλειπε τη θέση του διότι η κατάσταση ήταν αφόρητη» . Μετά τις 21Ιουνίου, ήρθαν και ατμόπλοια που φόρτωναν Έλληνες πρόσφυγες αλλά καιΒούλγαρους αιχμαλώτους από τις πρώτες μάχες, ενώ ο «Αβέρωφ» με την«Λόγχη» και τον «Πάνθηρα» απέπλευσε προς Θάσο.

Στην Καβάλα βρίσκονταν 2.000 Βούλγαροι στρατιώτες με 4 πεδινά πυροβόλακαι 4 μεγάλα τοπομαχικά που είχαν μεταφερθεί από την Αδριανούπολη καιείχαν τοποθετηθεί σε λόφους γύρω από την πόλη. Και 500 ακόμη Βούλγαροι

3 (ανοιχτά της σημερινής Παραλίας Οφρυνίου) 4 Σημείωση: Αν αυτό δεν είναι εφαρμογή δόγματος «συνδυασμένων όπλων» πριν από100 χρόνια, είναι σίγουρα απόδειξη της ιδιοφυΐας των Κουντουριώτη και Γκίνη !!!


3/10


με 3 πυροβόλα ήταν κοντά στις Ελευθερές. Ο Κουντουριώτης, μη διαθέτονταςεπαρκή αποβατική δύναμη, φοβούμενος και τις νάρκες που είχαν ποντίσει οιΒούλγαροι, αποφάσισε να πάρει την Καβάλα με τέχνασμα. Ζήτησε να έρθουν από τη Θεσσαλονίκη πέντε μεγάλα μεταγωγικά, τα οποία έφθασαν την Τρίτη 25 Ιουνίου 5. Ο Στόλος, με τα κενά μεταγωγικά, έκανε μεγάλες κινήσεις όλη τηνημέρα μπροστά από το λιμάνι της Καβάλας, σαν να προετοίμαζε απόβαση. Και τη νύχτα, τα μεταγωγικά προσέγγισαν την ανατολική ακτή της Καβάλας ,ανταλλάσσοντας συνεχώς φωτεινά σήματα με το Θωρηκτό «Ύδρα» , έτσι ώστενα βεβαιωθεί ο εχθρός ότι κάτι ετοιμάζεται, ενώ τα άλλα πολεμικά φώτιζαν μετους προβολείς τους σε συγκεκριμένο σημείο της ακτής, σαν να ήταν αυτό τοσημείο της απόβασης! Στο μεταξύ, τα αντιτορπιλικά «Λόγχη» και «Λέων» ,καθώς έπλεαν προ των Ελευθερών, βομβαρδίστηκαν από τα 3 Βουλγαρικά

πυροβόλα, που είχαν τοποθετηθεί ακάλυπτα σε ένα λόφο. Τα αντιτορπιλικάανταπέδωσαν και ένα βλήμα ανατίναξε μια αποθήκη πυρομαχικών, ενώ άλλοβλήμα έθεσε εκτός μάχης ένα εχθρικό πυροβόλο.

Ο «Λέων»

Οι Βούλγαροι από την Καβάλα, πανικόβλητοι, προσπαθούσαν με προβολείς

να δουν τι συμβαίνει. Νιώθανε ότι θα «εγκλωβιστούν» από τους Έλληνες καιαποφάσισαν να εγκαταλείψουν την πόλη , παίρνοντας ως «ασπίδα» ομήρουςτις αρχές της Καβάλας, μαζί με τον Επίσκοπο Μυρέων Αθανάσιο. Και μέσα στη νύχτα , οι Βούλγαροι φύγανε από την Καβάλα, παίρνοντας μαζί τα πυροβόλατους, αλλά εγκαταλείποντας 5 .000 όπλα, όλα τα πυρομαχικά Πυροβολικού καιένα προβολέα . Μια ομάδα νέων Καβαλιωτών, ενημέρωσε τον Κουντουριώτη

5 «Αριθ. 1032α/Γ' - Ύδραν

Άμα τω κατάπλω υμών εις Θάσον και αφ’ ου παραλάβητε εκεί τα δια την εικονικήνaπόβασιν πλοία, προβήτε εις όρμον Κεραμωτής εξ αποστάσεως εις δήθεν αναγνω -

ρίσεις και αποβάσεις. Ενέργειαι υμών επισπευθώσι. Εκ του “Αβέρωφ” 24.6.1913. Αντιναύαρχος Αρχηγός Στόλου Κουντουριώτης»


4/10


για την φυγή των εχθρών 6. Αμέσως αυτός έδωσε εντολή στον κυβερνήτη τουΑντιτορπιλικού «Δόξα» , Πλωτάρχη Αντώνη Κριεζή, να ερευνήσει για ελεύθερηδίοδο στο ναρκοπέδιο. Οι Καβαλιώτες νέοι, μαζί με ψαράδες που γνώριζαν τανερά και τα σημεία όπου οι Βούλγαροι είχαν ποντίσει νάρκες, οδήγησαν το«Δόξα» στα ανατολικά, κοντά στις εκβολές του ποταμού Νέστου .

Και εκεί, αποβιβάστηκε με βάρκες ένα άγημα 35 ναυτών , με επί κεφαλής τονΣημαιοφόρο Αγγελή. Δεν εισήλθε όμως στην Καβάλα, από τον φόβο τηςεπιστροφής των Βουλγάρων. Έτσι, η Καβάλα, πέρασε μία νύχτα αγωνίας, μεπολιτοφύλακες που φυλούσαν στα υψώματα.

Το επόμενο πρωί, 9 πμ της Πέμπτης 27 Ιουνίου, το άγημα εισήλθε επίσημαστην πόλη, και ο Κριεζής έγινε αντικείμενο λατρείας των Καβαλιωτών που, μεμπροστάρηδες τους μαθητές του Ημιγυμνασίου και τον καθηγητή τους ΣτάνηΑριστοτέλη, τον σήκωσαν στα χέρια και τον οδήγησαν στο Διοικητήριο 7 όπουύψωσε την Ελληνική σημαία στο μπαλκόνι. Συνελήφθησαν και 12 Βούλγαροι στρατιώτες που είχαν εγκαταλειφθεί από τους δικούς τους 8.

6 Ήταν οι Δημήτριος Ανδρής, Πέτρος Βλάχος, Σταμάτης Γαλανός, Παράσχος, Γεώργιος Χατζηαποστόλου και Δημήτριος Χαρισιάδης .7 (το σημερινό δικαστικό μέγαρο) 8 Το απόγευμα της ίδιας ημέρας έφθασε στην Καβάλα και Λόχος Θασίων εθελοντών

με επί κεφαλής τον Οπλαρχηγό Χατζηγογούση. Ο Λόχος καταδίωξε τους Βουλγάρουςκαι σε αψιμαχία έξω από το Δοξάτο σκοτώθηκε ο Θάσιος εθελοντής Καφαντάρης απότον Θεολόγο. Η κατάληψη της πόλης εδραιώθηκε λίγο αργότερα, όταν κατέφθασαντμήματα της 7 ης ΜΠ, υπό τους Ανσχες Καπετανάκη και Νικολάου.


5/10


Σύμφωνα με το λιτό τηλεγράφημα που έστειλε ήδη από την προηγουμένη(Τετάρτη 26 Ιουνίου) ο Κουντουριώτης στο Υπουργείο Ναυτικών: «Καβάλλα καταλήφθη εν ονόματι Βασιλέως. Εν λιμένι ορμούσι “Πάνθηρ”,“Ιέραξ” και “Δόξα”. Λαός πανηγυρίζει».

Δεν είχα την τύχη να κατέβω στην πόλη, καθώς όμως δεν είχα και σπουδαίακαθήκοντα να με απασχολούν, βρήκα την ευκαιρία να γράψω ένα μεγάλο

γράμμα στη Λεμονιά μου, εξιστορώντας όλα τα καθέκαστα9

. Ευτυχώς, αυτή τοφύλαξε το γράμμα, γιατί αμφιβάλλω αν μετά τόσα χρόνια θα θυμόμουν τόσεςλεπτομέρειες. «Θωρηκτόν “Αβέρωφ” , Καβάλλα, Ιούνιος 27

Αγαπημένη Λεμονίτσα μου Σου γράφω για την απελευθέρωση της Καβάλας, με την υπόθεση ή μάλλον τηνβεβαιότητα, ότι πολύ λίγες λεπτομέρειες θα φθάσουν ως τ’ αυτιά σου .Το πρωί της 26 Ιουνίου ξεσηκωθήκαμε στον “Αβέρωφ” από ανέλπιστη είδηση,που μας γέμισε χαρά αλλά και δυσπιστία. Οι έντονες συζητήσεις κάλυπταν καιαυτόν ακόμη τον ήχο της σάλπιγγας του εγερτηρίου! Λεγόταν ότι οι Βούλγαροιεγκατέλειψαν την Καβάλα το περασμένο βράδυ και ότι δύο βάρκες μεΚαβαλιώτες, που κωπηλατούσαν όλη την νύχτα , ήλθαν στον “Αβέρωφ”, πουήταν από την προηγούμενη στη Θάσο, για να αναγγείλουν το τόσο ευχάριστο και ανέλπιστο γεγονός. Η Καβάλα, πόλη για την οποία τόσους μήνες υπέφερε η Ελληνική ψυχή, η πόλη που ήταν στα χείλη κάθε Έλληνα, ήλθε επί τέλουςστους κόλπους της μητέρας Ελλάδος, πολύ πιο γρήγορα από ότι περιμέναμε .

9 Το γράμμα βασίζεται σε κείμενο του Κώστα Φαλτάιτς, Διόπου τότε στο «Αβέρωφ»και συντάκτη της εφημερίδας «Ακρόπολις», που δημοσιεύτηκε στις 5 Ιουλίου 1913, μετον τίτλο «Η αυθεντικωτέρα περιγραφή της καταλήψεως της Καβάλλας, γραμμένη απόναύτην του θωρηκτού Αβέρωφ».


6/10


Ένοιωσα ένα βάρος , σαν βράχο , να φεύγει από πάνω μου , και έτρεξα στηνπρύμνη για να βεβαιωθώ αν ήταν αλήθεια. υο βάρκες ήταν πράγματι πίσωστη θάλασσα της πρύμνης , γεμάτες από γερούς άνδρες ναυτικούς, μεταξύ τωνοποίων και ένας μελαψός που φορούσε ένα χακί φέσι. Οι ναύτες μας, γεμάτοι ενθουσιασμό και αγάπη , κατέβαιναν στο υπόστρωμα, χαιρετούσαν τουςεπιβάτες από τους φεγγίτες και τους ρωτούσαν με απληστία τόσες ερωτήσεις,που με το ζόρι εκείνοι προλάβαιναν να απαντούν στις μισές .- Είναι αλήθεια ότι έφυγαν οι αρκουδιαραίοι; - Και πως έγινε αυτό το πράγμα; - Και δεν πείραξαν καθόλου την πόλη; Τους ανθρώπους; - Μα αλήθεια έφυγαν οι Βούλγαροι από την Καβάλα; Έφυγαν στ’ αληθινά ή

μην είναι κανένα στρατήγημα;

Στις ερωτήσεις αυτές που έπεφταν σαν βροχή, οι άνθρωποι από τις βάρκεςαπαντούσαν με προθυμία, ιδίως ο φεσάτος, που περιττό να σου πω ότι ήτανΤούρκος 10 .- Έφυγαν τα βρωμόσκυλα και δεν θα ξαναγυρίσουνε πια .- Χθες το απόγευμα μας αδειάσανε την πόλη και πάνε στους πέντε διαβόλους !- Μα μπορούσαν να σταθούν και καθόλου; Μόλις είδανε τον “Αβέρωφ” και ταάλλα καράβια, τους έκοψε κρύος ιδρώτας. Και καθώς δεν είχαν και ευχάριστα

μαντάτα από το Στρατό τους, τα μάζεψαν και όπου φύγει φύγει. Μετά από λίγο, ήρθε κι ο Ναύαρχός μας, και οι Καβαλιώτες πήραν την άδεια

ν’ ανέβουν στο πλοίο. Και ενώ ένας από αυτούς έδινε αναφορά στον Ναύαρχο,οι άλλοι στρώθηκαν να φάνε, ας είναι καλά ο μαστρο -Γιώργης ο μάγειράς μας,που τους ετοίμασε τραπέζι πλουσιώτατο .Ενώ αυτοί τρώγανε, εμείς τους είχαμε κυκλώσει για να μη χάσουμε ούτε μία

λέξη από όσα έλεγαν, για την Καβάλα και τους Βουλγάρους. Θα τα βάλω εδώσκόρπια και όπως τύχει, μην τα ξεχάσω όσο είναι φρέσκα και από πρώτο χέρι. Η εκκένωση της πόλης από τους Βούλγαρους άρχισε το απόγευμα της 25 ης Ιουνίου. Οι Βούλγαροι μάζεψαν τα πράγματά τους, τα πολεμοφόδια και τακανόνια τους, άδειασαν τα σπίτια που είχαν για στρατώνες και φρουραρχεία,άδειασαν τα διοικητήρια, τα λιμεναρχεία, τα τελωνεία, τα δικαστήρια, τατηλεγραφεία και ότι άλλο είχαν, φόρτωσαν τα πράγματά τους σε κάρα καιβοϊδάμαξες, και πήγαν στον αγύριστο, ενώ οι Καβαλιώτες, κρυμμένοι πίσωαπό τα παράθυρα των σπιτιών των, τους κορόιδευαν και τους έβριζαν. Πριν να φύγουν οι Βούλγαροι έκαμαν ένα αρκετά επίσημο και μακροσκελέςπρωτόκολλο παράδοσης της πόλης, το οποίο παρέδωσαν στους Προξένουςτων Δυνάμεων. Στο πρωτόκολλο αυτό, σαν υστερόγραφο, έγραφαν ότι η πόλη παραδινόταν προσωρινά και όχι οριστικά και ότι ο Βουλγαρικός Στρατός θα

10 Ο βαρκάρης ήταν Τούρκος Καβαλιώτης και το όνομά του είναι Αβδέλ Καδέρ. Η άλληβάρκα ανήκε σε Έλληνα ψαρά, αλλά δεν μπορέσαμε να μάθουμε το όνομά του.


7/10


γυρίσει πάλι νικηφόρος για να την θέσει κάτω από τα πόδια του κραταιοτάτουΤσάρου πασών των Βουλγαριών … Η σπουδή των Βουλγάρων να εγκαταλείψουν την πόλη ήταν τόσον μεγάλη,ώστε παράτησαν τα δύο μεγάλα τοπομαχικά πυροβόλα, που προστάτευαν τηνείσοδο του λιμένα, και ένα μεγάλο ηλεκτρικό προβολέα, τον προβολέα πουείχαν πάρει από τους Τούρκους στην Αδριανούπολη . Τον προβολέα αυτό, τονάναψαν το βράδυ οι Καβαλιώτες πανηγυρίζοντας, και έριχναν τα μεγάλαφωτεινά του τόξα στο Στόλο μας, πράγμα που μας μπέρδεψε και μας έκανε ναυποθέσουμε, καθώς αγνοούσαμε ακόμα τη φυγή τους, ότι ήταν οι Βούλγαροι που έριχναν τον προβολέα, φοβούμενοι επίθεση του Στόλου μας. Πάντως, λίγο ακόμη αν μένανε οι Βούλγαροι στην Καβάλα, οι Καβαλιώτες θαπήγαιναν στον άλλο κόσμο από ασιτία. Εξ αιτίας της καταστάσεως , είχε προ

ενός και πλέον μηνός σωθεί και ο τελευταίος κόκκος σταριού και η τελευταίασκόνη αλεύρου στην πόλη . Οι κάτοικοι τρέφονταν με όσπρια που και αυτάσπάνιζαν. Το ψωμί, αν βρισκόταν καθόλου, πουλιότανε μια δραχμή τα εκατόδράμια ! Ευτυχώς , την ίδια ημέρα που λευτερώθηκε η πόλη, παραγγέλθηκαν

με τον ασύρματο στη Θεσσαλονίκη φορτία από άλευρα και άλλα τρόφιμα,ώστε οι καλοί μας άνθρωποι της Καβάλας να μην πεινούνε πλέον. Οι Βούλγαροι είχαν αποκλείσει το λιμάνι της Καβάλας δια τορπιλλών 11 ,φοβούμενοι τον Ελληνικό Στόλο. Αλλά καθώς η κουταμάρα τους περισσεύει,είχαν μαρτυρήσει τις θέσεις που τις είχαν ποντίσει σε Έλληνας ψαράδες, και

έτσι τα πλοία μας, περνούν ελεύθερα την επικίνδυνη ζώνη, χρησιμοποιώνταςΚαβαλιώτες πλοηγούς, έως ότου ανελκυσθούν ή καταστραφούν οι τορπίλλες.

Αλλά φαίνεται πως η κουταμάρα τους δεν είχε όρια. Μια δυο μέρες πρινφύγουν οι Βούλγαροι από την Καβάλα, έλεγαν στους Έλληνες να μη χαίρονταικαι να μην ελπίζουν ότι θα τους ελευθέρωνε ο Στόλος μας, γιατί τον “Αβέρωφ” τον συνέλαβε το ιππικό τους και αιχμάλωτο τον πηγαίνει στην Σόφια ! Τογεγονός αυτό είναι αυθεντικότατο, το ξέρει όλη η Καβάλα και τώρα που είναι ελεύθερη, οι κάτοικοί της θα το διηγούνται γελώντας στο στρατό μας.

Άσε το άλλο με το Λιμενάρχη. Κοτζάμ Ναύαρχος του Βουλγαρικού ΒασιλικούΝαυτικού, με μεγάλη στολή και παράσημα, αλλά από θάλασσα, μάλλον σεκαμιά λίμνη θα κυβερνούσε βάρκες. Γιατί άκου να δεις τι είπε ο αθεόφοβος: Είχε βγάλει λένε διαταγή, να τραβηχτούν τα καΐκια κι οι βάρκες στη στεριά, να

μην τα πάρουν οι Έλληνες και φύγουν. Αλλά μερικά καΐκια δεν είχαν τραβηχτείως έξω και οι ιδιοκτήτες τους του είπαν ότι έπρεπε να τραβηχτούν παραέξω,

μην πιάσει καμιά θαλασσοταραχή και τα πάρει. Και τι τους απάντησε; Δεν τοβάζει ο νους σου …“Μην είστε ανόητοι” τους είπε. “Για να πάρει η θάλασσα τα καΐκια, θα πρέπει

να βρέχει ο Θεός ίσα με μισό μήνα!” Γι’ αυτό σου λέω, σε λίμνη θα τα πήρε τα

11 (ναρκών)


8/10


παράσημα. Μου θύμισε τότε στη Θεσσαλονίκη, που σαν είδαν οι Βούλγαροιτη θάλασσα για πρώτη φορά, πήγανε να ποτίσουν τα άλογά τους!

Αμ το άλλο με τις νίκες τους;“Είναι άλλο πράγμα η κουταμάρα και η αφέλειά τους”, μας έλεγε ένα παιδί,που είχε έρθει στη βάρκα μαζί με τους μεγάλους . “Με όλη την αγριότητά τους ,που το είχαν για παιγνίδι να σε ξεκοιλιάσουν ή να σου φυτέψουν μια σφαίραστο κεφάλι, τους κοροϊδεύαμε και γελούσαμε με δαύτους. Τώρα με τον νέο πόλεμο έβαζαν τον κήρυκά τους, έναν Έλληνα από την Καβάλα, να φωνάζειστον κόσμο τις νίκες τους. Αυτός, αφού αράδιαζε όλες τες νίκες που είχαν τάχακάνει οι Βούλγαροι κατά των Σέρβων και των Ελλήνων, τις πόλεις και τακανόνια που πήραν, στο τέλος του διαλαλήματος τους κορόιδευε και ο ίδιοςκαι φώναζε λίγο πιο σιγά :

- Τα πρίιιτςςςς …” Το ίδιο παιδί μας έλεγε με πρόσωπο που δεν ήξερες αν ήταν ζυμωμένο στηνπίκρα ή στη χαρά : “Οι μήνες που περάσαμε με τους Βουλγάρους ήταν σαν ένακακό όνειρο, σαν ένας εφιάλτης που σου κάθεται στο στήθος και θέλει να σεπνίξει. Τώρα όμως το κακό αυτό όνειρο πάει πέρασε. Πέσε πως ήταν ψέμα.

Όλα πια τα έχουμε ξεχασμένα .” Αχ Λεμονίτσα μου Δεν φαντάζεσαι πόσες ιστορίες ακόμη έχω να σου διηγηθώ. Αλλά πιάστηκε το χέρι μου, κι έπειτα άμα στα γράψω όλα τώρα, τι θα έχω να σου λέω να γελάμε

όταν σμίξουμε ξανά; Θα καθόμαστε αγκαλιά κάτω απ’ την ελίτσα στον Άη Λια,όπως τότε που βγαίναμε βράδυ στα κρυφά, και θα γελάμε με τις ώρες. Γιατί, τινα σου πω βρε παιδί μου, αυτός ο πόλεμος όλο γέλια και χαρές είνε ως τώρα.Και μην ακούς τι λένε οι άλλοι οι γκρινιάρηδες … Το μόνο κακό είναι ότικοντεύουν σχεδόν δυο χρόνια που είμαι μακριά σου, και δεν βαστιέμαι άλλο.Και κείνη η φωτογραφία σου, κοντεύει να λιώσει από τα φιλιά μου αγαπούλα

μου … Αλλά πού θα πάει, θα τελειώσει γρήγορα. Σου στέλνω πολλά γλυκά φιλιά Ο Θέμις σου»

Αυτά έγραφα στη Λεμονίτσα μου, και για να είμαι ειλικρινής, δεν σταμάτησαεπειδή πιάστηκε το χέρι μου, αλλά επειδή οι ειδήσεις τρέχανε και δεν ήθελανα χάσω τη συνέχεια. Αξίζει να αναφέρω και το τηλεγράφημα που έστειλε οΝαύαρχος, μετά την επίσημη κατάληψη της πόλης: «Σήμερον 5.30 μμ της 27 ης Ιουνίου επισήμως προεκηρύχθη η κατάληψις τηςΚαβάλλας. Διωρίσθη Διοικητής ο Πλωτάρχης Κριεζής, όστις εγκατέστησεναρχάς. Εκκαθαρίσαμεν περίχωρα από κομιτατζήδων και ικανών στρατιωτών

αδεσπότων. Ενθουσιασμός μέγιστος. Τούρκοι συμμετέχουσι πλήρως αυτού.»

Θα σας πω και μια ιστορία που άκουσα τις μέρες εκείνες. Πριν τον πόλεμο,είχε πάει στην Καβάλα ο Ιβανώφ με το Επιτελείο του. Του παρέθεσαν γεύμα


9/10


και αυτός έκανε την παρακάτω πρόποση: «Μέχρι σήμερα, ο Βουλγαρικός Στρατός επέδειξε μοναδική γενναιότητα. Τοκαθήκον καλεί και σήμερα τους Αξιωματικούς και Στρατιώτες μας να δείξουνπαρόμοια γενναιότητα. Ο αγώνας εναντίον των Ελλήνων είναι αγώνας πάνωαπό όλους. Η Ελλάδα, επωφελήθηκε των αγώνων μας στη Θράκη, και πήρε τηΜακεδονία που ανήκει σε εμάς. Ο πόλεμος θα κηρυχθεί για να μην αφήσουμεσ’ αυτή ούτε σπιθαμή από τη γη που μας ανήκει.» Στην πρόποσή του απάντησε ο Διοικητής της Καβάλας Τεντσώφ: «Η Θεσσαλονίκη ανήκει σε εμάς, γιατί είναι πατρίδα του Κυρίλλου και τουΜεθοδίου. Η Βουλγαρία χωρίς τη Θεσσαλονίκη είναι σώμα ακέφαλο.»

Όλοι οι Αξιωματικοί σηκώθηκαν, έσυραν τα ξίφη, τα διασταύρωσαν και είπανμε τρόπο επίσημο:

«Με τα ξίφη αυτά θα παραβιάσουμε τα στενά των Θερμοπυλών και θα σπά -σουμε τις πόρτες των Βασιλικών Ανακτόρων στην Αθήνα!» Αλλά την ώρα εκείνη, ένα κεραμίδι ξέφυγε από το υπόστεγο και έπεσε επάνωστο κεφάλι του Ιβανώφ! Δεν έσπασε βέβαια το κεφάλι του που ήταν απόκούτσουρο, αλλά το κεραμίδι. Έλληνες που παρακολουθούσαν από απόστασημάζεψαν αργότερα τα σπασμένα κομμάτια και τα φύλαξαν σαν κειμήλια.

Η απελευθέρωση της Καβάλας διέλυσε τα όνειρα των Βουλγάρων για έξοδοστο Αιγαίο. Αλλά πώς θα μπορούσε να γίνει κάτι τέτοιο; Η Καβάλα ήταν η πιοΕλληνική από όλες τις παράλιες πόλεις, έχοντας διατηρήσει παραφθαρμένο

ακόμη και το αρχαίο της όνομα, Σκάβαλα. Είχαν μάλιστα σχεδιάσει και να τηνκάψουν οι Βούλγαροι, αλλά η πανικόβλητη φυγή τους έσωσε την πόλη. Ηεφημερίδα «Daily News » επιβεβαιώνει στο ρεπορτάζ της ότι οι σφαγές και οιλεηλασίες αποφεύχθηκαν τελευταία στιγμή:


10/10


«Η ιστορία της σωτηρίας της Καβάλας μοιάζει με σελίδα μυθιστορήματος. Τοβράδυ, το κύριο σώμα της φρουράς, περίπου 4.000 άνδρες, εγκατέλειψαν τηνπόλη, αφήνοντας ένα Τάγμα ως οπισθοφυλακή, πλην μιας Διμοιρίας που είχε

λάβει εντολή για λεηλασία και σφαγή … Οι πολίτες είχαν κλειστεί στα σπίτιατους, αναλογιζόμενοι με τρόμο τι θα ακολουθούσε την επομένη ημέρα …» Η Καβάλα ήταν πρωτεύουσα του Καζά της Καβάλας και είχε τότε 24.200κατοίκους, περισσότερους δηλαδή από την πρωτεύουσα του Σαντζακίου , τηΔράμα. Οι κάτοικοι ήταν 9.100 Έλληνες ορθόδοξοι, 9.000 Μουσουλμάνοι, 100καθολικοί και άλλοι 6.000 Έλληνες καπνεργάτες από τα γύρω χωριά.

Για το τέλος σας φύλαξα ένα ακόμη «ανέκδοτο» . Κάποτε επισκέφτηκε τηνΚαβάλα ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος. Πήγαν να του δείξουν το κάστρο της πόλης,

και καθώς ανέβαιναν, ένας ξεναγός του είπε: «Εδώ Μεγαλοιότατε, εις το κατάστημα αυτό, είχεν αγοράσει ο Φερδινάνδοςτσιγαρόχαρτον και σπίρτα» «Τα επλήρωσεν;» «Πώς είπατε Μεγαλοιότατε;» «Λέγω τα επλήρωσεν;» «Όχι, νομίζω πως όχι …» «Ε, γι΄αυτό τα πήρε και τα δύο …» Σαν έφτασαν πάνω στο Κάστρο, ο Βασιλιάς θαύμαζε τα βουνά της Θάσου,

αλλά ο ξεναγός ήθελε να πει και άλλα για την επίσκεψη του Φερδινάνδου: «Εδώ Μεγαλειότατε, εις το ίδιον σημείον αυτόν κοιτούσε και ο Φερδινάνδος,όπως εσείς τώρα, και έλεγε ότι δεν ήθελε την Καβάλα χωρίς τη Θάσο» «Το σχόλιόν μου παραμένει το αυτόν ως προηγουμένως …» «Δηλαδή Μεγαλειότατε; Τι εννοείτε;» «Τα πήρε και τα δύο …»

Ο Βασιλιάς της Βουλγαρίας Φερδινάνδος στο κάστρο της Καβάλας (Του έμεινε η φωτογραφία για «σουβενίρ»)

Τετάρτη 26 Ιουνίου 1913 Απελευθέρωση της Καβάλας

Documents

Transcript of Τετάρτη 26 Ιουνίου 1913 Απελευθέρωση της Καβάλας