Αρμένοιlibrary.tee.gr/digital/akr/akr_m978.pdf · 2016. 7. 13. · Οι Αρμένοι...

ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

10 Καλλιόπη Δατσέρη Τεχνική Αρχιτέκτων Μηχανικός

Μαρία Μπενετάκη Έκθεση Αρχιτέκτων Μηχανικός Αλίκη Πρωτόπαππα Αρχιτέκτων μηχανικός

Εμμανουήλ Κατσικαλάκης Χρόνος Καταγραφής: Αρχιτέκτων Μηχανικός Νικόλαος Γαδανάκης ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2010 Πολιτικός Μηχανικός Προγραμματική Σύμβαση ΤΕΕ / Τμήμα Ανατολικής Κρήτης – Ν. Α. Λασιθίου Καταγραφή της πολεοδομικής και αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας αξιόλογων οικισμών του Νομού Λασιθίου για την μελλοντική ένταξη τους σε θεσμικό πλαίσιο προστασίας.

Νομός Λασιθίου

Οικισμός:

Αρμένοι

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΉΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ

Ομάδα εργασίας:

Δατσέρη Καλλιόπη, Μπενετάκη Μαρία, Πρωτόπαππα Αλίκη, Κατσικαλάκης Εμμανουήλ, Γαδανάκης Νικόλαος.

ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ 1/4

Οικισμός: ΑΡΜΕΝΟΙ ΔΗΜΟΥ ΛΕΥΚΗΣ

1. ΟΙΚΙΣΜΟΣ –ΤΟΠΟΣ-ΤΟΠΙΟ – ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ Α. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ-ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Αξιόλογος γραφικός οικισμός στο νότιο τμήμα της επαρχίας Σητείας, στο μέσον περίπου του οροπεδίου του Χανδρά, σε υψόμετρο 590 μέτρων. Ο επαρχιακός δρόμος Σητείας – Ιεράπετρας που ενώνει την βόρεια με την νότια Κρήτη,

διασχίζοντας την επαρχία Σητείας από Β προς Ν, στο ύψος του χωριού Παπαγιαννάδες διακλαδίζεται ανατολικά προς τον ανηφορικό ασφαλτοστρωμένο δρόμο που οδηγεί στον οικισμό των Αρμένων, σε απόσταση 1500 μ. . Απέχει 35 χιλιόμετρα από τη Σητεία και 50 χιλιόμετρα από την Ιεράπετρα . Ο ίδιος δρόμος σε απόσταση 600 μέτρων συναντά τον Χανδρά, τον μεσαιωνικό οικισμό

Βόιλα και φτάνει μέχρι την Ζάκρο ή σε απόσταση 3000 μέτρων μετά τον Χανδρά οδηγεί στην Ζήρο, πρωτεύουσα του Δήμου Λεύκης, και φτάνει μέχρι τον παραλιακό οικισμό Ξερόκαμπο. Στην περιοχή των Αρμένων ανήκουν: - Ο Ενετικός οικισμός Ετιά η Εθιά. Άκμασε κυρίως κατά την ενετική κατοχή αλλά από τις

εκκλησίες του Αγ. Ιωάννη και της Αγ. Αικατερίνης που σώζονται φαίνεται ότι υπήρχε και κατά την Βυζαντινή περίοδο. Ηταν φέουδο της ενετικής οικογένειας DEI MEZZO, οι οποίοι έχτισαν εδώ, στα τέλη του

15ου αιώνα, την τριώροφη κατοικία τους (έπαυλη DEI MEZZO η και «σεράγιο»), που θεωρείται ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα ενετικής αρχιτεκτονικής στην Κρήτη. Κατά την τουρκική κατοχή στην έπαυλη κατοίκησαν Τούρκοι πρόκριτοι μεταξύ των οποίων και ο Μεμέτακας η σεραγιανός , που ήταν ορτάκης του αιμοβόρου Αφεντακάκη . Η έπαυλη και ο οικισμός έχουν κυρηχτεί διατηρητέα. Η έπαυλη έχει συντηρηθεί και

αποκατασταθεί εν μέρει από την 13η εφορεία ΒΜΒΑ - Η ιερά μονή Αγίας Σοφίας. Πρόκειται για μοναστήρι με τετράγωνη κάτοψη, και σύμφωνα με

τους ερευνητές ο χρόνος ίδρυσης της τοποθετείται περίπου στα μέσα του 15ου αιώνα, την ίδια εποχή που χρονολογείται και η ίδρυση της μονής της Παναγίας της Ακρωτηριανής (μονή Τοπλού) . Σαν ιδρυτής αναφέρεται μέλος της οικογενείας των Κορνάρων. Η μονή κατέχει μεγάλη αγροτική γή στην περιοχή. - Το σπήλαιο του Αγίου Πνεύματος στην είσοδο του οποίου υπάρχει η ομώνυμη εκκλησία - Το φαράγγι του Χαυγά και το φαράγγι Περβολακίων προς τα νότια

Β. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ

Οικισμός του Δήμου Λεύκης , της επαρχίας Σητείας, του Ν. Λασιθίου. Η ονομασία του, κατά τους ερευνητές, προέρχεται από τους Αρμένιους, τους οποίους ο

στρατηγός Νικηφόρος Φωκάς, εγκατέστησε στην περιοχή το 961 μ.Χ. αφού νίκησε τους Άραβες. Στόχος του Ν. Φωκά να αυξήσει τον χριστιανικό πληθυσμό και να εξοντώσει εντελώς τον ισλαμισμό.





Μαρτυρίες αναφέρουν πως το χωριό υπήρχε και πριν την αραβική κυριαρχία με το όνομα «Περτούνι» και είχε καταστραφεί ολοκληρωτικά από τους Αραβες. Φαίνεται πως , οι άποικοι, κάτοικοι του χωριού κατά την νεοβυζαντινή περίοδο δεν ήσαν

πολλοί. Αυξήθηκαν όμως με τον καιρό, συμπέρασμα που προκύπτει από τις προσθήκες που έγιναν στο δυτικό μέρος των ναών του Αγίου Γεωργίου και της Κοίμησης της Θεοτόκου. Η προσθήκη καταλαμβάνει διπλάσιο χώρο από τον αρχικό. Κατά την περίοδο της Ενετικής κυριαρχίας στο οροπέδιο των Αρμενοχανδράδων

εγκαθίστανται πολλοί ευγενείς Ενετοί. Αιτία το γόνιμο έδαφος, το καλό κλίμα της περιοχής και το αίσθημα της ασφάλειας λόγω της απόστασης του οικισμού από τις ακτές. Έτσι βρίσκομε στους οικισμούς Χανδρά και Βόιλα τους ευγενείς Σαλώμους και Ζένον και στην

Ετιά και Αρμένους τον Άρχοντα Μέτζον. Την ύπαρξη των ευγενών αποδεικνύει και η ύπαρξη δύο μεγάλων οικημάτων τα οποία σώζονταν μέχρι το τέλος της επανάστασης του 1821. Στους ιδιοκτήτες αυτών των οικημάτων ανήκαν και μεγάλες αγροτικές εκτάσεις που είχαν το όνομα Σώχωρα. Τα οικήματα πριν το 1821 ήταν στην δικαιοδοσία του τοπάρχη Σητείας Ιμπραήμ Αφεντακάκη. Αν δεχτούμε την γνώμη του αείμνηστου Αντώνιου Γιαννάρη κατά την οποία ο ποιητής

Βιτζέντζο Κορνάρο είχε πατέρα τον Φραγκίσκο Κορνάρο και μητέρα την κόρη του άρχοντα Μέτζου, Σεμνήν, οι οποίοι αναμφιβόλως είχαν την κατοικία τους στους Αρμένους καταλαβαίνουμε ότι δικαίως οι Αρμένοι διεκδικούν την καταγωγή του ποιητή. Εκτός των ευγενών , στον οικισμό έμεναν και πολλοί έποικοι Ενετοί, αρκετοί από τους

οποίους ασπάσθηκαν το ορθόδοξο δόγμα. Μετά την κατάληψη της Σητείας από τους Τούρκους , πολλοί παρέμειναν στο χωριό και

διατήρησαν τα ενετικά επώνυμα αλλά είχαν ελληνικά αισθήματα και το θρησκευτικό δόγμα. Μέχρι και σήμερα υπάρχουν οικογένειες στην περιοχή με Ενετικά επώνυμα. Ο Π. Καστροφύλακας στη στατιστική του, που επιγράφεται «Descrizione del Regno di

Candia (1583)» αναφέρει 54 χωριά στην περιοχή της επαρχίας Σητείας Οι Αρμένοι έχουν 428 κατοίκους , από τους οποίους 103 άνδρες ηλικίας 14-60 ετών , 92

μέχρι 14 ετών, 5 άνω των 60 ετών και 228 γυναίκες μικρές και μεγάλες . Είναι πέμπτη στη σειρά μετά την Ετιά, το Πισκοκέφαλο και τα Μέσα Μουλιανά. Στην Ετιά απογράφει 121 άνδρες ηλικίας 14-60 ετών , 117 μέχρι 14 ετών, 6 άνω των 60 ετών

και 320 γυναίκες μικρές και μεγάλες Στους Αρμένους εκείνη την εποχή υπήρχαν πέντε ιερείς, αριθμός δυσανάλογος προς τον

πληθυσμό του οικισμού. Ο μεγάλος αριθμός των ιερέων δικαιολογείται από την προσπάθεια των κατοίκων να αποφύγουν τις αγγαρείες τις οποίες δεν υπέβαλλαν στους κληρικούς στους οποίους είχαν παραχωρηθεί αστικά δικαιώματα. Στην τούρκικη απογραφή του 1671 αναφέρεται ως Armenor με 78 κατοίκους ( 31 εύποροι,

38 μεσαίας τάξης και 9 άποροι) Στην Ετιά που αναφέρεται ως Nitya υπάρχουν 62 κάτοικοι ( 37 εύποροι, 22 μεσαίας τάξης

και 3 άποροι). Όταν οι Τούρκοι εισέβαλαν από την Ιεράπετρα στη Σητεία δεν βρήκαν καμιά αντίσταση στο

οροπέδιο των Αρμενοχανδράδων. Στους Αρμένους βρήκαν κενά τα σπίτια των Ενετών και πολλών ιθαγενών. Το χωριό το κατέλαβαν οι Τούρκοι το 1649 και πιθανολογείται ότι ο πληθυσμός του έφτασε

τους 600 αφού το χωριό δεν υπέστη επιδημίες. Κατά την Τουρκοκρατία διαίρεσαν την επαρχία σε 44 μουκατάδες που ήταν όσοι και τα τιμάρια

που την είχαν διαιρέσει και οι Ενετοί. Οι Αρμένοι αποτελούν ένα από αυτά τα μουκάτα που πριν ήταν ένα τιμάριο. Οι Αρμένοι βρίσκονταν σε οχυρωματική θέση και είχαν γόνιμα εδάφη, γι’ αυτό είχαν

προτιμηθεί τόσο από τους Ενετούς όσο και από τους Τούρκους κατακτητές. Στα μεγάλα οικήματα των Ενετών εγκατέστησαν το στρατηγείο τους, τον γενιτσαρικό οντά (αστυνομικό σταθμό) και τις λοιπές υπηρεσίες.





Από εδώ από τους Αρμένους άρχισε το εξοντωτικό σχέδιο των Τούρκων κατά των Χριστιανών της περιοχής που διήρκεσε μέχρι και το 1770. Το μέγαρο της Ετιάς του άρχοντα Μέτζου το χρησιμοποίησαν για αποθήκη των προϊόντων

που εισέπρατταν από φορολογίες. Επίσης χρησιμοποιήθηκε σαν κατοικία των Τούρκων αξιωματούχων και ως φρούριο κατά τις επαναστάσεις. Οι Αρμένοι είχαν την προστασία του Αγά, ο οποίος ήταν κύριος των κτημάτων, και ο οποίος

είχε την ανάγκη της εργασίας των ραγιάδων χριστιανών του χωριού. Εκ τούτου η τουρκική τυραννία υπήρξε συγκαταβατικότερη. Σήμερα το χωριό έχει 338 κατοίκους.

Γ. ΠΛΑΙΣΙΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΩΝ ΕΠΙΡΡΟΩΝ ΚΑΙ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΜΕ ΤΟ ΤΟΠΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ –ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΕΙΣ –ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΚΑΙ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΕΙΣ

Υπήρχε πάντα και υπάρχει και σήμερα διασύνδεση με τα γειτονικά χωριά του οροπεδίου λόγω και των εδαφικών συνθηκών. Οι οικισμοί του οροπεδίου τα τελευταία χρόνια συμπληρώνουν ο ένας τον άλλο. Τα τελευταία 20 χρόνια το διοικητικό κέντρο της περιοχής είναι η Ζήρος στο ΒΑ .Η Ζήρος είναι η έδρα του Δήμου Λεύκης και οι οικισμοί του Χανδρά και των Αρμένων αποτελούν δημοτικά διαμερίσματα του Δήμου, και οι τρείς μαζί αποτελούν το διοικητικό και εκπαιδευτικό κέντρο του δήμου. Στην Ζήρο υπάρχουν το Δημαρχείο, δημοτικό σχολείο και νηπιαγωγείο και ΚΕΠ. Στον Χανδρά υπάρχουν το Αγροτικό Ιατρείο, η έδρα της δημοτικής επιχείρησης, το γυμνάσιο,

γήπεδο ποδοσφαίρου, γραφείο ΕΛΤΑ, αστυνομικός σταθμός. Στους Αρμένους υπάρχει δημοτικό σχολείο, πολιτιστικός σύλλογος και ΚΑΠΗ . Η εξυπηρέτηση σε κεντρικές λειτουργίες γίνεται από τη Σητεία που είναι το διοικητικό κέντρο

του Δήμου Σητείας και της οικιστικής ενότητας Σητείας. Ο οικισμός των Αρμένων , ήταν πάντα ένας ενδιαφέρων, μεγάλος, οικονομικά εύρωστος

οικισμός της περιοχής. Γι’ αυτό και σε όλες τις ιστορικές περιόδους της ύπαρξης του προτιμήθηκε σαν τόπος κατοικίας τόσο από τους ντόπιους όσο και από τους διάφορους κατακτητές. Η σύνδεση του οικισμού με τον δρόμο Παπαγιαννάδες –Ζήρο γίνεται με πλατύ

ασφαλτοστρωμένο δρόμο από τα δυτικά του χωριού. Ο δρόμος αυτός αφού διασχίσει την δυτική γειτονιά, περνώντας από την υποτυπώδη πλατεία, είτε διακλαδίζεται προς τα βόρεια με τον δρόμο Παπαγιαννάδες –Ζήρο, είτε προς τα βορειοανατολικά προς την ανατολική γειτονιά. Υπάρχει και δεύτερος βασικός δρόμος σχεδόν παράλληλος με τον πρώτο που μετά την

πλατεία ενώνονται σε ένα και διασχίζοντας το παλιό τμήμα του οικισμού ,οδηγεί στην έξοδο του οικισμού. Υπάρχει συγκοινωνία, με τα λεωφορεία των ΚΤΕΛ, καθημερινά με την Σητεία και την

Ιεράπετρα .





Δ. ΟΙΚΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΟΥ ΔΟΜΗΜΕΝΟΥ ΙΣΤΟΥ

Όπως ήδη αναφέραμε ο οικισμός απλώνεται στο δυτικό τμήμα του οροπέδιου των Αρμενοχανδράδων σε μία επίπεδη έκταση.

ο οικισμός από το δρομο

Ο οικισμός αρχικά είχε δύο γειτονιές, εντελώς ανεξάρτητες την μία από την άλλη. Για το

κάτοικο της μίας η άλλη γειτονιά αναφέρεται ως το πέρα χωριό. Εμείς θα τις ονομάσομε η ανατολική και η δυτική γειτονιά ανάλογα με την θέση τους στο χάρτη. Η δυτική γειτονιά είναι πολύ μεγαλύτερη. Περιλαμβάνει το παλιό τμήμα του οικισμού , που

ορίζεται και σαν συνεκτικό , και την επέκταση, το σύγχρονο τμήμα. Στο κέντρο περίπου της γειτονιάς, στο όριο μεταξύ του παλιού και του νέου τμήματος του οικισμού υπάρχει η μικρή, χωρίς ενδιαφέροντα στοιχεία πλατεία.





Στο συνεκτικό τμήμα τα κτίσματα είναι λίθινα , ισόγεια η 2όροφα, με δώμα η στέγη και μικρή

αυλή. Σε αντίθεση με τους ορεινούς οικισμούς, εδώ το επίπεδο εύφορο έδαφος επιτρέπει μεγαλύτερη σε έκταση ιδιοκτησία της γης. Έτσι δημιουργούνται μεγαλύτερα ισόγεια κτίσματα, η και 2όροφα , τα περισσότερα με μικρή

αυλή . ΄Εχουν την δυνατότητα να προσανατολιστούν σωστά, είναι ευάερα , ευήλια και έχουν

κτιριολογική οργάνωση με αστικά χαρακτηριστικά. Το όλο οικοδόμημα έχει τυπική κάτοψη σε σχήμα Γ. Στο ένα σκέλος υπάρχουν οι χώροι

διημέρευσης, δύο η τρία δωμάτια στη σειρά, ανάλογα με την οικονομική δυνατότητα του ιδιοκτήτη η το πλάτος του οικοπέδου και στο άλλο σκέλος οι βοηθητικοί χώροι , κουζίνα και αποθήκη. Στα περισσότερα υπάρχει μικρός ανεξάρτητος χώρος για τα οικόσιτα ζώα , χώρος που δεν συναντούμε δίπλα στο σπίτι στους ορεινούς, ανηφορικούς οικισμούς της περιοχής. Σε κάθε κατοικία με αυλή υπάρχει χαμηλός πέτρινος μαντρότοιχος που ορίζει και ξεχωρίζει την ιδιοκτησία από τον κοινόχρηστο χώρο. Τα οικοδομικά τετράγωνα περιβάλλονται από τσιμεντοστρωμμένους δρόμους, το πλάτος των

περισσοτέρων από αυτούς είναι αρκετό για περάσει αυτοκίνητο.

Στην ανατολική γειτονιά που είναι μικρότερη σε έκταση σώζονται λίγα ερειπωμένα ισόγεια

κτίσματα του περασμένου αιώνα. Αρκετά είναι κτίσματα της δεκαετίας του 50, ισόγεια πέτρινα με ταράτσα και μικρή αυλή. Τα περισσότερα έχουν συντηρηθεί – αποκατασταθεί, χωρίς στοιχειώδεις κανόνες προστασίας

της παράδοσης, από ντόπιους η αλλοδαπούς ιδιοκτήτες.

Στο τμήμα αυτό του οικισμού σήμερα κατοικούν 8 κάτοικοι , οι μισοί ντόπιοι υπερήλικες και οι άλλοι μισοί αλλοδαποί που τους φροντίζουν. Τα κατοικήσιμα σπίτια, ανακαινισμένα η συντηρημένα είναι κλειστά. Οι ιδιοκτήτες τους αν

κατοικούν στη Σητεία η την Ιεράπετρα, τα επισκέπτονται λίγες φορές το χρόνο και για λίγες ώρες. Αν κατοικούν πιο μακρυά π.χ. στην Αθήνα έρχονται για λίγες ημέρες το καλοκαίρι για παραθερισμό η το χειμώνα για να μαζέψουν τις ελιές. Στη γειτονιά αυτή του οικισμού δεν έχει κτιστεί καμμιά νέα κατοικία μετά το 1970. Δεν υπάρχει καφενείο, κατάστημα, εκκλησία ούτε σήμερα αλλά ούτε υπήρχαν παλιότερα.

Όσοι ζούσαν εδώ πήγαιναν στο πέρα χωριό – δηλαδή την δυτική γειτονιά – στο καφενείο, το σχολείο ,την εκκλησία, το κουρείο. Εδώ ήταν χώρος μόνο για κατοικία. Όλες οι υπόλοιπες δραστηριότητες του οικισμού υπήρχαν στο πέρα χωριό. Υπάρχουν πολλές εκκλησίες στον οικισμό. Επί ενετικής κατοχής του οικισμού κτίστηκαν οι εκκλησίες του Ιωάννου του Προδρόμου, του

Ιωάννου του Θεολόγου και της Μεταμορφώσεως. Είναι μονόκλιτες βασιλικές.





Κατά την νεοβυζαντινή περίοδο κτίστηκαν η εκκλησία της Κοιμήσεως – μονόκλιτη βασιλική- με την είσοδο τοποθετημένη στην δυτική όψη και η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου –μονόκλιτη βασιλική – με την είσοδο τοποθετημένη στην νότια όψη.

Ε. Η ΑΥΤΟΝΟΜΗ ΣΥΝΙΣΤΩΣΑ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΤΟΠΙΟΥ

Ο οικισμός περιβάλλεται από κήπους, περιβόλια, αμπέλια και λιόφυτα. Στα γύρω χωράφια υπάρχουν δεκάδες ανεμόμυλοι που αντλούν το νερό για το πότισμα των

καλλιεργειών. Σήμερα στην περιοχή έχουν προστεθεί και αρκετές ανεμογεννήτριες

2. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ

Α . Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Πρωτογενής τομέας . Η οικονομία της Επαρχίας στηρίζεται κυρίως στην γεωργία –κτηνοτροφία (πρωτογενής

τομέας). Παράγονται λάδι, σταφίδα, κρασί, ρακί, λαχανικά (πατάτες, λάχανα, μήλα) και εκτός εποχής

κηπευτικά. Υπάρχουν μικρές κτηνοτροφικές μονάδες και οικόσιτη κτηνοτροφία. Στην ευρύτερη περιοχή της επαρχίας υπάρχουν μικρές μονάδες μεταποίησης (γαλακτοκομικά, τυρί, παραδοσιακά γλυκά ), η μεταποίηση που γίνεται από τα μέλη της οικογένειας (κρασί , τυρί, υφαντική), οικόσιτη κτηνοτροφία.

Δευτερογενής τομέας Στην ευρύτερη περιοχή υπάρχει μία βιοτεχνία γαλακτοκομικών προιόντων. Στο τοπικό κέντρο (Σητεία) υπάρχει λιμάνι ,αεροδρόμιο, σταθμός ΚΤΕΛ, νοσοκομείο, όλες οι

βαθμίδες της εκπαίδευσης, τράπεζες και οι περισσότερες δημόσιες υπηρεσίες (εφορία, πολεοδομία, πυροσβεστικός σταθμός, δικαστήριο κλπ.)

Ο τριτογενής τομέας . Υπάρχουν μικρές και μεγάλες τουριστικές μονάδες , ενοικιαζόμενα καταλύματα στην Σητεία,

το Παλαίκαστρο, τον Ξερόκαμπο, τη Ζάκρο και το Μακρύ Γιαλό, τουριστικά καταστήματα και ταβέρνες σε όλη την επαρχία Σητείας.

Επίσης η επαρχία είναι γεμάτη από αρχαιολογικούς χώρους με μοναδικά ευρήματα όλων των εποχών και περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους ,φαράγγια , σπήλαια κλπ.

Εμπόριο Οι αγρότες της περιοχής εμπορεύονται τα κτηνοτροφικά προιόντα ( γάλα,τυρί), τα κηπευτικά

(λάχανα, πατάτες) και τα φρούτα (μήλα) που παράγουν .

Β. Η ΤΟΠΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ- ΑΝΤΟΧΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ

Οι σημερινοί κάτοικοι του οικισμού στο μεγαλύτερο ποσοστό έχουν ηλικία πάνω από 60 ετών. Το παραγωγικό δυναμικό έχει μεταναστεύσει στο πλησιέστερο τοπικό οικιστικό κέντρο, τη





Σητεία, όπου ζει και εργάζεται ή στο Ηράκλειο και την Αθήνα. Πολύ μικρό είναι το παραγωγικό δυναμικό που υπάρχει στο χωριό, επίσης υπάρχουν κάτοικοι μετανάστες όπως φαίνεται και από το δημοτικό σχολείο που έχει 4 μαθητές και αυτοί είναι αλβανικής καταγωγής. Αυτοί οι μετανάστες ζουν στο χωριό είτε γιατί δουλεύουν στα χωράφια άλλων είτε γιατί φροντίζουν άτομα μεγάλης ηλικίας.

Από τους ασχολούμενους με την γεωργία ελάχιστοι είναι κάτοικοι του οικισμού. Οι περισσότεροι έχουν μεταναστεύσει στη Σητεία η την Ιεράπετρα όπου και πηγαινοέρχονται για να φροντίσουν τις καλλιέργειες τους. Στην περιοχή καλλιεργούνται κηπευτικά (λάχανα, πατάτες, φασόλια, καρπούζια κλπ. )και υπάρχουν καλλιέργειες εκτός εποχής λαχανικών. Επίσης παράγεται λάδι και κρασί.

Λόγω της μετανάστευσης όμως του παραγωγικού δυναμικού, σε μεγαλύτερα τοπικά κέντρα, η συλλογή και η παραγωγή των τοπικών γεωργικών προϊόντων εγκαταλείφθηκε για μεγάλο διάστημα στους λίγους κατοίκους ή στους ηλικιωμένους γονείς που έμειναν στο χωριό. Με την πάροδο των χρόνων και οι τελευταίοι δεν επαρκούν και σε συνδυασμό με την αύξηση των εξόδων παραγωγής και συλλογής, τις χαμηλές τιμές και την δυσκολία διάθεσης, παρουσιάζεται τάση μείωσης της παραγωγής και διάθεσης των προϊόντων.

Ήδη η σταφίδα που παλαιότερα ήταν βασικό αγροτικό προϊόν ολόκληρης της επαρχίας σήμερα έχει ελάχιστη παραγωγή με αποτέλεσμα να κλείσει και το σταφιδεργοστάσιο που υπήρχε στη Σητεία. Τα μήλα, οι πατάτες και το λοιπά γνωστά αγροτικά προιόντα της περιοχής δεν επαρκούν πλέον ούτε για εσωτερική τοπική κατανάλωση.

Το ίδιο συμβαίνει και στην κτηνοτροφία . Μεγάλες εκτάσεις που διαχειρίζονταν κτηνοτρόφοι της περιοχής πουλήθηκαν σε εταιρείες που ασχολούνται με παραγωγή ήπιας μορφής ενέργεια (φωτοβολταικά η ανεμογεννήτριες).

Πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι τα τελευταία χρόνια έγινε προσπάθεια και εδώ όπως σε όλη την κρητική ύπαιθρο να αναπτυχθεί τουριστικά η περιοχή.

Το φυσικό τοπίο , ο μεγάλος αριθμός αξιόλογων ιστορικών , αρχαιολογικών και μνημειακών τοποθεσιών της περιοχής, σε συνδυασμό και με την σχετικά κοντινή απόσταση από τη θάλασσα και την εύκολη πρόσβαση (Ξεοόκαμπος, Μακρύ Γιαλός), αποτελούν καλές προϋποθέσεις για τουριστική ανάπτυξη της περιοχής.

Οι ιδιοκτήτες παλαιών σε καλή κατάσταση ή και μισοερειπωμένων κτισμάτων, τα εκσυγχρόνισαν (με την προσθήκη λουτρού, κουζίνας κλπ.), τα επισκεύασαν (αντικατάσταση δώματος με ταράτσα η στέγη με κεραμίδια, νέα κουφώματα κλπ.) για να τα χρησιμοποιήσουν ως τουριστικά καταλύματα εντάσσοντας τα σε κάποιο πρόγραμμα αγροτουρισμού. Μερικοί τα πούλησαν σε αλλοδαπούς που κι αυτοί τα επισκεύασαν και τα χρησιμοποιούν σαν δεύτερη κατοικία, αλλά ούτε κι εδώ πέτυχε η προσπάθεια.

Τα σπίτια που παρέμειναν στην ιδιοκτησία των ντόπιων, τελικά αφού απέτυχε η τουριστική τους αξιοποίηση χρησιμοποιούνται από τους ίδιους σαν δεύτερη κατοικία το καλοκαίρι και το χειμώνα που μαζεύουν τις ελιές.

Γ. Η ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ – ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΚΑΙ ΟΙ ΙΔΙΩΤΕΣ

Παλαιότερα που η οικονομία του οικισμού στηριζόταν κατά ένα μεγάλο μέρος στη παραγωγή του λαδιού υπήρχαν τρείς φάμπρικες, που σήμερα έχουν εγκαταλειφθεί και οι κάτοικοι για να αλέσουν τις ελιές πρέπει να πάνε στη Ζήρο. Επίσης μέσα στον οικισμό λειτουργεί ακόμα ένα ραφείο για άνδρες αλλά σύντομα ο ιδιοκτήτης του θα βγει στη σύνταξη. Στους Αρμένους πάντως υπήρχαν όλα τα παραδοσιακά επαγγέλματα όπως σιδεράς, ξυλουργός, πεταλωτής, σωμαράς κ.α.





Δ. ΤΟ ΤΟΠΙΚΟ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΑΙ Η ΑΕΙΦΟΡΙΚΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΣΥΝΙΣΤΩΣΑ

Οι Αρμένοι έχουν εύφορο επίπεδο έδαφος και αρκετό νερό για άρδευση , στοιχεία που

επιτρέπουν την οργανωμένη και συστηματική ενασχόληση με την γεωργία. Η ύπαρξη καλού οδικού δικτύου και σύνδεσης με το λιμάνι της Σητείας και του Ηρακλείου μακρύτερα μπορεί να βοηθήσει στην διάθεση των παραγόμενων προϊόντων εκτός της περιοχής. ΄Ηδη οι υπάρχοντες παραγωγοί τα διαθέτουν μόνοι τους στα κοντινά αστικά κέντρα (Σητεία, Ιεράπετρα), στις κοντινές λαϊκές αγορές και στα Δωδεκάνησα.

Ε. ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Θα μπορούσαν να υπάρξουν συνεταιρισμοί για να υπάρξει και τοπική επιχειρηματικότητα.

3. ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΠΛΟΥΤΟΥ Α. ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΕΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ

- ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ-ΚΙΝΗΣΗ ΠΕΖΩΝ ΚΑΙ ΤΡΟΧΟΦΟΡΩΝ Η κυκλοφορία μέσα στον οικισμό μπορεί να γίνει με αυτοκίνητο . Σε ελάχιστα στενά σοκάκια του συνεκτικού τμήματος δεν μπορεί να φτάσει το αυτοκίνητο. Δεν υπάρχει δημόσιος χώρος στάθμευσης αλλά θα μπορούσε να δημιουργηθεί λόγω της μορφολογίας του εδάφους.

- ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΙΣΤΟΥ Κ& ΡΥΜΟΤΟΜΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Όπως αναφέρθηκε ο οικισμός υφίσταται από πολύ παλιά πριν την κατάκτηση της περιοχής από τους Ενετούς. Οι αρχικές γειτονιές –ανατολική και δυτική – έχουν απλή πολεοδομική οργάνωση. Το επίπεδο έδαφος επιτρέπει την δημιουργία άνετων δρόμων κυκλοφορίας μέσα στον οικισμό και κανονικού σχήματος οικοδομικών τετραγώνων. Το σύγχρονο οικιστικό σύνολο έχει δημιουργηθεί μετά τον πόλεμο κατά την δεκαετία 1950-1960 και διαθέτει τα ίδια χαρακτηριστικά. Η έντονη οικοδομική δραστηριότητα που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στον οικισμό αφορά επισκευές των υπαρχόντων κτιρίων και σε μεγάλο βαθμό χωρίς οικοδομική άδεια. Η μελέτη και η κατασκευή γίνεται από εμπειροτέχνες εργολάβους που χρησιμοποιούν κυρίως οικονομικούς μετανάστες ως εργατικό δυναμικό.

-ΔΙΚΤΥΟ ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΕΩΝ Θα περίμενε κανείς την ύπαρξη αρκετών κοινόχρηστων χώρων στον οικισμό αφού το πεδινό έδαφος στο οποίο έχει οργανωθεί ο οικισμός βοηθά στην δημιουργία άνετων κοινόχρηστων χώρων. Παρ’ όλα αυτά όμως παρατηρείται παντελής έλλειψη τέτοιων χώρων. Εκτός από τους δρόμους κυκλοφορίας, την μικρή χωρίς ενδιαφέροντα στοιχεία πλατεία ανάμεσα στο παλιό και το σύγχρονο τμήμα του οικισμού , το προαύλιο της σύγχρονης εκκλησίας του Αγ. Νεκταρίου και





ένα μικρό χώρο δυτικά όπου βρίσκεται το ηρώο των πεσόντων δεν υπάρχουν κοινόχρηστοι χώροι. Σε κανένα σημείο του συνεκτικού τμήματος, ούτε στην ανατολική ούτε στην δυτική γειτονιά, δεν υπάρχει ένας στοιχειώδης ελεύθερος κοινόχρηστος χώρος. Ακόμα και οι χώροι γύρω από τις πολλές παλιές εκκλησίες του οικισμού είναι περιορισμένοι. Πάντως υπάρχει η δυνατότητα να δημιουργηθούν τέτοιοι χώροι σήμερα.

- ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ -

Στην ανατολική γειτονιά υπάρχει ΚΑΠΗ (στεγάζεται σε ένα καφενείο), δημαρχείο, πολιτιστικός σύλλογος, δημοτικό σχολείο, ένα καφενείο, μία ταβέρνα, δύο μπακάλικα και προσεχώς θα ανοίξει και ένα mini market.

Για τις υπόλοιπες ανάγκες, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, οι κάτοικοι πρέπει να πάνε στον Χανδρά, στη Ζήρο η στην Σητεία.

Η κοινωνική ζωή της κοινότητας είναι σχεδόν ανύπαρκτη το χειμώνα.

- ΔΙΚΤΥΑ ΥΠΟΔΟΜΩΝ –ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΗ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ

Υπάρχει δίκτυο ύδρευσης , εναέριο δίκτυο ΔΕΗ και ΟΤΕ και αποχέτευσης.

Β. ΠΟΣΟΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ

- ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΑ ΤΕΤΡΑΓΩΝΑ-ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΕΘΗ Τα κτίρια περιβάλουν ως επί το πλείστον ορθογώνια οικοδομικά τετράγωνα κυρίως στο μη συνεκτικό τμήμα του οικισμού. Οι δρόμοι έχουν ικανό πλάτος τόσο στο συνεκτικό όσο και στο υπόλοιπο τμήμα του οικισμού και στις δύο γειτονιές. Σ’ αυτό βοηθά και η μορφή του εδάφους και κατ’ επέκταση το μέγεθος της ιδιοκτησίας που εδώ είναι μεγαλύτερο από αυτό των ορεινών οικισμών.

- ΠΥΚΝΟΤΗΤΕΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΙΣΤΟΥ Ο οικισμός είναι αραιοκατοικημένος επακόλουθο και αυτό της μορφολογίας του εδάφους. Κατά τους περιπάτους μας λίγα ήταν τα σπίτια που φαινόταν να έχουν ζωή ειδικά το χειμώνα, σίγουρα το καλοκαίρι τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά αλλά αυτό συμβαίνει μόνο για τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο.

- ΕΥΡΥΤΕΡΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΓΕΙΤΟΝΙΑΣ – ΔΙΑΣΠΟΡΑ Όπως έχει αναφερθεί ο οικισμός δεν είναι πυκνοδομημένος. Οι γειτονιές πολλές φορές είναι ένα οικοδομικό τετράγωνο όπως φαίνεται στον αντίστοιχο χάρτη (Αρμένοι -04b_map).





Γ. ΠΟΙΟΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ& ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟΥ

- ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΟΝΑΔΩΝ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΣ – ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Τα κτίρια ισόγεια ή 2όροφα κτίζονται σε επαφή με την μία η τις δύο πλευρές του οικοπέδου. Η κάτοψη είναι σχεδόν η ίδια σε όλα με ελάχιστες διαφοροποιήσεις ως προς την εσωτερική διαρρύθμιση που κυρίως οφείλονται στο μικρό ή μεγαλύτερο μήκος της πρόσοψης και της οικονομικής κατάστασης του ιδιοκτήτη. Η ιδιοκτησία είναι σχετικά μεγάλη σε σχέση με αυτήν στους ανηφορικούς γειτονικούς οικισμούς. Υπάρχει αυλή που κλείνεται με ψηλό πέτρινο τοίχο.

- ΤΟ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΚΑΙ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ- ΩΣΜΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΟΣΥΝΔΕΣΕΙΣ

Ο ιδιωτικός χώρος κάθε ιδιοκτησίας ορίζεται και διαχωρίζεται από τον δημόσιο κοινόχρηστο δρόμο με χαμηλό πέτρινο τοίχο και αυλόθυρα σιδερένια η ξύλινη. Κάθε σπίτι έχει την δική του περιφραγμένη αυλή που χρησιμοποιείται μόνο από τους ιδιοκτήτες του. Ακόμα και στο συνεκτικό τμήμα του οικισμού , το παραδοσιακό, υπάρχουν αυλές και διάκριση του ιδιωτικού από το δημόσιο χώρο.

- Ο ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΧΩΡΟΣ ΚΑΙ Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΚΤΙΣΜΕΝΟΥ

Τον δημόσιο χώρο στον οικισμό των Αρμένων αποτελεί το δίκτυο των δρόμων , η μικρή πλατεία , ο χώρος του ηρώου και οι χώροι μπροστά από τις πολλές εκκλησίες του οικισμού.

Το δομημένο τμήμα του οικισμού περιλαμβάνει κατά το μεγαλύτερο ποσοστό κτίρια κατοικίας και υπάρχουν ελάχιστα κτίρια και μικρής σχετικά επιφάνειας για άλλες χρήσεις(σχολείο, δημαρχείο, κλπ.)

- Η ΚΛΙΜΑΚΑ ΚΑΙ Η ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ «ΣΥΝΟΛΟΥ» -ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΚΑΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ

Ο επισκέπτης δεν έχει συνολική εικόνα του οικισμού λόγω της μορφολογίας του εδάφους. Όταν κυκλοφορείς μέσα σ’ αυτόν με αυτοκίνητο η πεζός συναντάς ένα ενδιαφέροντα, ήρεμο, με ανθρώπινη κλίμακα οικισμό, με κτίρια λιτά, απλά , προσαρμοσμένα στις ανάγκες των χρηστών τους και κτισμένα με πέτρα, ξύλο και σιδερένια κάγκελα και αυλόπορτες. Διαπιστώνεις ότι εδώ δεν χρησιμοποιήθηκε ο ΓΟΚ με το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος και την κάλυψη. Εδώ το ύψος και οι αναλογίες προκύπτουν από την ανθρώπινη κλίμακα, το φυσικό περιβάλλον, τη δυνατότητα του υλικού δόμησης, τις ανάγκες του χρήστη και της οικογένειας του.





4. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ- ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΙΔΙΟΠΡΟΣΩΠΙΑ

- Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ

Τα σπίτια είναι ισόγεια ή διώροφα, στεγασμένα με δώμα και σπάνια με κεραμοσκεπή. Είναι χτισμένα με πέτρα, τοίχους επιχρισμένους, κουφώματα ξύλινα καρφωτά βαμμένα, με σιδερένια κάγκελα. Η δόμηση είναι συνεχής , υπάρχουν μικρές η μεγάλες αυλές.

- ΤΥΠΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ-ΣΥΝΟΨΕΙΣ

Υπάρχουν ισόγεια και 2όροφα κτίρια. Τοίχοι πάχους 50-60 εκ, χτισμένοι με πέτρα της περιοχής, με λαξευμένες πώρινες παραστάδες και ανώφλια στα ορθογώνια η αψιδωτά πορτοπαράθυρα . Δάπεδο με πατημένο χώμα και δώμα χωμάτινο. Υπάρχουν και λίγα με στέγη μονόρριχτη τις περισσότερες φορές κυρίως στα 2όροφα. Τα 2όροφα κτίρια έχουν τις περισσότερες φορές κάτοψη σε μορφή Γ. Αρχικά τα σπίτια αυτά είχαν το ισόγειο (πόρτεγο) και τον όροφο (οντά). Ο οντάς χρησιμοποιείται για κρεβατοκάμαρα. Επικοινωνεί με το ισόγειο με μία εσωτερική ξύλινη σκάλα. Μπορεί να επικοινωνεί και με εξωτερική σκάλα πέτρινη όταν υπάρχει αυλή. Συνήθως η κουζίνα ή παρακούζινο κατασκευαζόταν έξω από το βασικό παραλληλόγραμμο και αποτελούσε ξεχωριστό όγκο συνήθως με δώμα και έτσι το σπίτι σχημάτιζε κάτοψη Γ. Εάν υπάρχει αυλή αυτή έχει περιμετρικά ψηλούς πέτρινους τοίχους και μία μόνο είσοδο από το δρόμο. Έτσι η ιδιωτική ζωή των ενοίκων προστατεύεται από τους ξένους. Σε πολλά από αυτά τα σπίτια γύρω στο 1960 που δεν υπήρχαν πια Τούρκοι, Γερμανοί κ.α. τμήματα ή ολόκληροι οι τοίχοι έπεσαν μέχρι ύψος 1,00μ και μπήκε σιδερένιο κάγκελο και οι ένοικοι μπορούσαν να παρακολουθήσουν την κίνηση του δρόμου. Τα παράθυρα σε αυτά τα σπίτια είναι μεγάλα σε σχέση με άλλους τύπους σπιτιών. Σε λίγα 2όροφα υπάρχουν εξώστες. Όπου υπάρχουν στηρίζονται σε λαξευμένα στοιχειωδώς πέτρινα φουρούσια και έχουν ξύλινο η σιδερένιο κιγκλίδωμα.

- ΚΥΡΙΑΡΧΗ Ή ΛΑΝΘΑΝΟΥΣΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ –ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΙΣ

Ο οικισμός δεν έχει ακόμα μεγάλες αλλοιώσεις. Είναι ένα τυπικό κρητικό χωριό στην επαρχία της Σητείας.

- ΤΑ ΝΕΑ ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΟΙ ΝΕΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΔΟΜΗΣ - ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΡΟΙΟΝΤΟΣ ΤΟΥ

Δεν έχουμε μεγάλες παρεμβάσεις με νέα υλικά και τρόπους δόμησης όπως συμβαίνει σε πολλά άλλα χωριά της Κρήτης.





- ΟΙ ΑΝΤΟΧΕΣ ΤΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑΣ ΤΗΣ ΩΣ ΑΠΟΡΡΟΙΑΣ ΤΗΣ ΕΠΙΔΡΑΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΝ ΤΟΥ ΚΑΤΟΙΚΟΥ/ ΧΡΗΣΤΗ

Στους Αρμένους δεν έχουμε ιδιαίτερες αλλοιώσεις της φυσιογνωμίας του οικισμού.

2. ΠΡΟΤΑΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΩΝ ΟΡΩΝ ΔΟΜΗΣΗΣ ΟΙΚΙΣΜΟΥ

A. ΓΕΝΙΚΑ Η καταγραφή, αξιολόγηση και προστασία του οικιστικού, αρχιτεκτονικού, ιστορικού, παραδοσιακού πλούτου των οικισμών του νομού μας και της χώρας γενικότερα, χρειάζεται ολοκληρωμένη αντιμετώπιση από την πολιτεία. Και πρώτα απ΄ όλα πρέπει να εκπαιδεύσομε και να πείσομε τον κάτοικο- χρήστη του οικισμού ότι η προστασία του είναι κοινωνική αξία. Θεωρούμε ατυχή την μέχρι τώρα αντιμετώπιση του θέματος χαρακτηρισμού της φυσιογνωμίας των οικισμών χωρίς ειδική μελέτη με μόνη την πρόταση των μελετητών των ΓΠΣ, η επιτροπών που αποτελούνται από υπηρεσιακούς παράγοντες, χωρίς ιδιαίτερη γνώση του θέματος και με κοινούς όρους δόμησης για το σύνολο των παραδοσιακών οικισμών της χώρας. Χρειάζεται να γίνουν εξειδικευμένες μελέτες για τον κάθε οικισμό η τα τμήματα του, να δημιουργηθούν ομάδες οικισμών με κοινά χαρακτηριστικά (π.χ. οικονομικά ,εδαφικά, πολιτιστικά) για τις οποίες θα υπάρξει ειδικό κανονιστικό πλαίσιο. Να κατοχυρωθούν νομοθετικά, να δημιουργηθούν οι κατάλληλες υποδομές κρατικής συμμετοχής και παρακολούθησης. Πρέπει να εξετάσομε τις οικονομικές, αναπτυξιακές, πολιτιστικές κλπ. επιπτώσεις της προστασίας των παραδοσιακών οικισμών. Γιατί όταν η προστασία θίγει ιδιωτικά συμφέροντα, γνωρίζομε όλοι ότι θεωρείται δέσμευση και παρεμπόδιση της οικονομικής εξέλιξης. Αυτό έχει μεγάλη σημασία για το ποια μέθοδο προστασίας θα ακολουθήσομε. Για να φτάσει ο κάτοικος του αγροτικού η του παραλιακού οικισμού να πιστέψει ότι η προστασία του οικισμού του είναι κοινωνική αξία, θα πρέπει και το πρότυπο του - ο κάτοικος των πόλεων- να την υιοθετεί σαν κοινωνική αξία. Αυτό όμως δεν περιλαμβάνεται στις καταναλωτικές κατευθύνσεις που κυριαρχούν σήμερα στην κοινωνία μας. Όμως για να υπάρξει αποτέλεσμα, για να μην είναι μάταιη και να καταστρατηγείται η κάθε και όποια απόπειρα προστασίας της παράδοσης, πρέπει να ταυτιστεί με τις κοινά αποδεκτές αξίες της σημερινής κοινωνίας δηλ. την ανάπτυξη, την αξιοποίηση την επιχειρηματική βιωσιμότητα.





Η προστασία της παράδοσης πρέπει να είναι απόρροια και πολιτιστικής διαδικασίας με κατάλληλη εκπαίδευση των κατοίκων αλλά συγχρόνως πρέπει να λειτουργεί και σαν κίνητρο οικονομικής και κοινωνικής εξέλιξης. Επί πλέον όταν μιλάμε για προστασία οικισμών πρέπει να ασχολούμαστε και με το τεχνητό και με το φυσικό περιβάλλον και με ένα συγκεκριμένο κοινωνικοοικονομικό σύνολο και σύστημα. Όταν ο οικισμός που θέλομε να προστατεύσομε έχει ένα κοινωνικό περιεχόμενο , αποτελεί ζωντανό οργανισμό που εξελίσσεται με δική του νομοτέλεια και δεν υπακούει σε τεχνικούς νόμους. Όταν ο οικισμός έχει εγκαταληφθεί από τους κατοίκους, χρειάζεται μεγαλύτερη προσοχή στο πώς , γιατί και τι θα προστατεύσομε. Για να προτείνομε λοιπόν μεθοδολογία και όρους προστασίας πρέπει να εξετάσομε από την μία την κατάσταση του κελύφους του οικισμού - του δομημένου χώρου δηλαδή – και από την άλλη την κατάσταση των κοινωνικών, οικονομικών και πολιτιστικών συνθηκών και τάσεων του πληθυσμού του. Η διατήρηση και η προστασία θα έχει επιτυχία μόνο όταν ξανάρθει η ζωή στα κελύφη. Διαφορετικά, αν δηλαδή διατηρήσομε η συντηρήσομε μόνο το κέλυφος θα έχομε κάνει ένα κουφάρι μουσείο. Τα μέτρα προστασίας λοιπόν πρέπει να τείνουν και προς την λειτουργική ανανέωση των χρήσεων γης του οικισμού και στην αναβίωση της λειτουργίας των κτιρίων. Πρέπει να προβλέπουν αποζημιώσεις όταν βλάπτουν η περιορίζουν ιδιωτικά συμφέροντα η επιβάλλουν πρόσθετο κόστος κατασκευής η συντήρησης.

B. ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ

Η εργασία αυτή έγινε σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα με έλλειψη στοιχείων, σχεδίων και βιβλιογραφίας. Από τα στοιχεία που μπορέσαμε να συγκεντρώσομε έγινε η σύνταξη των δελτίων του οικισμού αλλά χρειάζεται ακόμα συμπληρώσεις. Η εποχή της μελέτης δεν συνέπεσε με την εποχή που ο οικισμός κατοικείται, δηλαδή λίγες μέρες το καλοκαίρι για διακοπές η το χειμώνα για το λιωμάζωμα. Γι’ αυτό δεν μπορέσαμε να έχομε την άποψη των κατοίκων όσον αφορά την προστασία του τόπου τους την οποία θεωρούμε απαραίτητη. Ούτε βέβαια μπορέσαμε να καταγράψομε το εσωτερικό των κτιρίων αφού είναι κλειστά. Τα περισσότερα από τα σπίτια (διατηρημένα η επισκευασμένα ) είναι κλειστά γιατί οι ιδιοκτήτες μένουν στην Σητεία, στην Αθήνα η αλλού. Πρώτη μας διαπίστωση λοιπόν η εγκατάλειψη του οικισμού, με την μετανάστευση των κατοίκων στα κοντινά αστικά κέντρα η την Αθήνα. Δεύτερη και εξ ίσου σημαντική διαπίστωση. Ναι οι μόνιμοι κάτοικοι το 2001 ήταν 238, αλλά τα τελευταία χρόνια αν και υπήρξε αυξημένη οικοδομική δραστηριότητα στον οικισμό δεν κτίστηκε καμία καινούργια οικοδομή και δεν υπήρξε κανένας έλεγχος από τις αρμόδιες υπηρεσίες . Ο πληθυσμός του οικισμού μειώνεται συνεχώς , το ίδιο και οι υπηρεσίες και οι εξυπηρετήσεις. Οι εκπαιδευτικές και διοικητικές εξυπηρετήσεις που υπάρχουν στον οικισμό των Αρμένων και στους πολύ κοντινούς του τον Χανδρά και την Ζήρο,η κατασκευή στην ευρύτερη περιοχή ( Αθερινόλακος )του ΑΗΣ ισχύος KWatt, παρά τα αντισταθμιστικά μέτρα που ελήφθησαν , η ύπαρξη στην Ζήρο της στρατιωτικής μονάδας , η δημιουργία αιολικών πάρκων στην περιοχή , η μικρή απόσταση από τις παραλίες του Ξερόκαμπου και του Μακρύ Γιαλού, ο πλούτος της





περιοχής σε ενδιαφέροντα και διαφόρων χρονολογικών περιόδων μνημεία ( οικισμός Ετιας , οικισμός Βόϊλα κλπ.) δεν ήταν φαίνεται ικανό κίνητρο για να κρατήσει ζωντανό τον οικισμό . Ούτε τουριστική , ούτε γεωργική ανάπτυξη υπήρξε στην περιοχή. Όσον αφορά την οικιστική ανάπτυξη , όπως αναφέρθηκε παραπάνω όλες οι οικοδομικές εργασίες που έγιναν τα τελευταία χρόνια στον οικισμό αφορούν συντηρήσεις και αποκαταστάσεις παλαιών κτισμάτων. Όπως διαπιστώσαμε όμως όλες αυτές οι επεμβάσεις έγιναν χωρίς οικοδομική άδεια, χωρίς την απαραίτητη μελέτη από ειδικούς με αμφίβολη στατική επάρκεια των τμημάτων που προστέθηκαν η απέμειναν στην παλιά οικοδομή προκειμένου να αποκτήσει η κατοικία τις σύγχρονες ανέσεις και χωρίς οικονομική ενίσχυση από κάποιο πρόγραμμα. Έτσι έχουν αφαιρέσει τους σοβάδες από τους παλιούς πέτρινους τοίχους και έχουν αρμολογήσει ότι απέμεινε, χρησιμοποιήσαν νέα υλικά (αλουμίνιο, πλάκες από το Πήλιο , τοποθετήθηκαν κλιματιστικά και ντεπόζιτα νερού , κεραίες τηλεόρασης και ηλιακά θερμοσίφωνα στις όψεις και τις ταράτσες των κτιρίων , χωρίς μελέτη, χωρίς πρόνοια να προστατευτεί ο χαρακτήρας του κτιρίου, με μόνο κριτήριο την ευκολία και την ελλειπή γνώση του κατασκευαστή -τεχνίτη για την εξυπηρέτηση των σημερινών αναγκών των χρηστών. Κατασκευάστηκαν ημιυπαίθρια καθιστικά, με ξύλινες κατασκευές στεγασμένες με κεραμίδια και στο τέλος κλείστηκαν με τζάμι η νάυλον για να αυξηθεί περισσότερο ο δομημένος χώρος. Κάποιοι ιδιοκτήτες που ζουν κοντά, τα επισκέπτονται συχνότερα αλλά όχι για να ζήσουν εκεί. Έρχονται το καλοκαίρι λίγο για διακοπές και το χειμώνα για το

μάζεμα των ελιών. Τον υπόλοιπο χρόνο τα σπίτια μένουν κλειστά. Οι περισσότεροι από τους μόνιμους κατοίκους είναι υπερήλικες.

Γ. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΡΜΕΝΟΥΣ Έχω λοιπόν ένα οικισμό – των Αρμένων- που παρουσιάζει ενδιαφέροντα στοιχεία από οικοδομική άποψη, που δεν έχει αλλοιωθεί η φυσιογνωμία του σε μεγάλο βαθμό και που ο πληθυσμός του συρρικνώνεται καθημερινά. Τι μέτρα προστασίας έχω να προτείνω; Και ποιους θα αφορά η προστασία; Τους ιδιοκτήτες που δεν ζουν εδώ; Πως θα ρυθμιστούν τα προβλήματα που δημιουργεί η εφαρμογή της νομοθεσίας σε ένα κτίριο η ένα σύνολο και στα πρόσωπα που το κατοικούν, το εκμεταλλεύονται η το χρησιμοποιούν ; Τι μέτρα προστασίας θα προτείνω και πως θα αξιοποιήσω το φυσικό περιβάλλον του οικισμού, την γύρω γη και τις υπάρχουσες δραστηριότητες Η ΣΧΟΟΑΠ του Δήμου Λεύκης όσον αφορά την πολεοδομική οργάνωση του οικισμού προτείνει τα παρακάτω’ α . να οριοθετηθεί το συνεκτικό τμήμα και να γίνουν σημειακές παρεμβάσεις για τη διασφάλιση βασικών αναγκών κυκλοφορίας πεζών τροχοφόρων, κοινωφελών και κοινόχρηστων χώρων- τις ελάχιστες δυνατές- για να διατηρηθεί ο λειτουργικός και μορφολογικός τους ιστός και να διευκολυνθεί η αποκομιδή των απορριμάτων και η παροχή υπηρεσιών πρώτης ανάγκης και πυρόσβεσης. β. να οργανωθεί σταδιακά το μη συνεκτικό τμήμα όταν θα υπάρξει ανάγκη, είτε με πολεοδόμηση είτε με τοπικό ρυμοτομικό σχέδιο και να εξασφαλιστεί επαρκής κοινόχρηστος χώρος για στάθμευση αυτοκινήτων. γ. ως χρήσεις γης προτείνεται η χρήση γενικής κατοικίας δ . να χαρακτηριστεί παραδοσιακός ο οικισμός με σκοπό την προστασία του χαρακτήρα του με ειδικούς όρους δόμησης και την ανάπτυξη του με την αξιοποίηση των οικονομικών ενισχύσεων που προβλέπονται για τους παραδοσιακούς οικισμούς. Ήδη από την ημερομηνία δημοσίευσης της απόφασης έγκρισης της ΣΧΟΟΑΠ, εφαρμόζονται οι διατάξεις του Π.Δ.19.10.1978 , για τους παραδοσιακούς οικισμούς, όσον αφορά τον συντελεστή δόμησης .





ε. να γίνει μελέτη ανάπλασης με στόχο την βελτίωση της λειτουργίας , του εξοπλισμού, της μορφής και της εικόνας των κοινόχρηστων και ακάλυπτων χώρων . Εμείς κατ΄ αρχήν προτείνομε

- την γενική επανεξέταση του κανονιστικού πλαισίου προστασίας των οικισμών που ισχύει σήμερα στην Ελλάδα σύμφωνα με τον παραπάνω προβληματισμό

- να ανατεθεί μελέτη σε ομάδα επιστημόνων και με τις απαραίτητες ειδικότητες που: θα αξιολογήσει τον οικισμό από οικοδομική σκοπιά, θα μελετήσει τη δυνατότητα αξιοποίησης και απόδοσης ( ωφέλεια από εθνικής, πολιτιστικής, οικονομικής και κοινωνικής σκοπιάς), θα αξιολογήσει τη δυνατότητα προστασίας ( πόσο έχει αλλοιωθεί η διατηρηθεί η φυσιογνωμία του οικισμού η κάποιων κτιριακών συγκροτημάτων εντός του οικισμού η μεμονομένων κτιρίων η αρχιτεκτονικών στοιχείων και εάν υπάρχει δυνατότητα επαναφοράς η

συντήρησης των παραπάνω. - να επανεξεταστεί ο χαρακτηρισμός του οικισμού ως παραδοσιακού στο σύνολο του και να

οριστεί ο βαθμός προστασίας ανάλογα με τα στοιχεία που θα προκύψουν από την προαναφερόμενη ειδική μελέτη.

- Να ανατεθεί ξεχωριστή μελέτη ανάπλασης της -με τα άχρωμα και χωρίς ενδιαφέρον στοιχεία- πλατείαςτου οικισμού με στόχο την λειτουργική και αισθητική της αναβάθμιση , ώστε να αξιοποιηθεί από τους κατοίκους και τους επισκέπτες ο ρόλος του χώρου, δηλαδή να ξαναγίω=νει το κέντρο συγκέντρωσης και κοινωνικής ζωής του οικισμού.

- Μέχρι να οριστικοποιηθεί και κατοχυρωθεί νομοθετικά η προστασία να υπάρξει μεταβατικό στάδιο προστασίας που θα περιλαμβάνει

1. την διατήρηση του πολεοδομικού πυρήνα του οικισμού. 2. την αυστηρά ελεγχόμενη χρήση και προσπέλαση τροχοφόρων 3. τον απόλυτο σεβασμό στην πολεοδομική εικόνα του οικισμού 4. τον αυστηρό έλεγχο των εργασιών συντήρησης , αποκατάστασης και ανακαίνισης των κτιρίων.





ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Μποζινέκη – Διδώνη Παρασκευή, Ελληνική Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική Κρήτη, Μέλισσα, Αθήνα, 1985

Χρυσούλα Τζομπανάκη, Η Αρχιτεκτονική στην Κρήτη, Περίοδος των νεότερων χρόνων, Τόμος Α1 19ος αι. και περίοδος της αυτονομίας, έκδοση Χρυσούλα Τζομπανάκη, Δεκέμβριος 2005

Gerola Giuseppe, Βενετικά Μνημεία της Κρήτης, Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη, Ηράκλειο 1993.

Βασιλειάδης Δ., Το Κρητικό σπίτι, Εστία , 1983. Σπανάκης Στέλιος, Κρήτη, Τουρισμός Ιστορία Αρχαιολογία, Τόμος Α, Σφακιανός, Ηράκλειο

1964. Ι. Τσιφετάκης, εφημ. Ανατολή, 1/08/62, 8/09/67

Ι. Τσιφετάκης, περιοδ. <Κρητική Εστία> τεύχος 168 σελ. 101)

Διαδίκτυο www.cretesitia.gr http://www.interkriri.org/lefki/grindex.htm

http://www.cretesitia.gr/

http://www.interkriri.org/lefki/grindex.htm

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Καταγραφή της πολεοδομικής και της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των αξιόλογων

ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ οικισμών του Νομού Λασιθίου για τη μελλοντική ένταξή τους σε θεσμικό πλαίσιο προστασίαςΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ

ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Ομάδα 10 Αρμένοι Κατάλογος Φωτογραφικής Τεκμηρίωσης

Όνομα Αρχείου Θέμα Φωτογραφίας Κάδρο Φωτογραφική Μηχανή

(Όνομα και Προέκταμα) Σύντομη Περιγραφή (Λεζάντα) Οριζόντια Κατακόρυφα Landscape/Portrait Μάρκα και Μοντέλο

000 000. Πανοραμική άποψη οικισμός - Αρμένοι 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 30/10/2010

α/αΗμερομηνία

Λήψης

Διαστάσεις (σε pixels)

000 000. Πανοραμική άποψη οικισμός - Αρμένοι 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 30/10/2010

001 001 Μνημεία - Εκκλησίες ( Άγιος Νεκτάριος) 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 13/11/2010

002 002 Μνημεία - Εκκλησίες ( Άγιος Ιωάννης) 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 13/11/2010



005 005 Μνημεία - Εκκλησίες ( Άγιος Νικόλαος) 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 13/11/2010005 005 Μνημεία - Εκκλησίες ( Άγιος Νικόλαος) 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 13/11/2010

006 006 Μνημεία - Εκκλησίες ( Άγιος Νικόλαος) 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 13/11/2010

007 007 Μνημεία - Εκκλησίες ( Άγιος Γεώργιος) 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 13/11/2010

008 008 Μνημεία - Εκκλησίες ( Άγιος Γεώργιος) 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 13/11/2010

009 009 Μνημεία - Εκκλησίες (Κοιμήσεως Θεοτόκου) 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 13/11/2010009 009 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 13/11/2010

010 010 Μνημεία - Εκκλησίες (Κοιμήσεως Θεοτόκου) 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 13/11/2010

011 011 Μνημεία - Εκκλησίες (Ηρώο) 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 13/11/2010

012 012 Δημόσια Κτίρια - Δημόσιοι χώροι (Πλατεία) 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 30/10/2010

013 013 Δημόσια Κτίρια - Δημόσιοι χώροι (Πλατεία) 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 30/10/2010

014 014 Δημόσια Κτίρια - Δημόσιοι χώροι (Πλατεία) 2736 3648 Portait Sony Exnor R 10.2 30/10/2010014 014 Δημόσια Κτίρια - Δημόσιοι χώροι (Πλατεία) 2736 3648 Portait Sony Exnor R 10.2 30/10/2010

015 015 Δημόσια Κτίρια - Δημόσιοι χώροι (ΚΑΠΗ - Καφενείο) 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 30/10/2010

016 016 Δημόσια Κτίρια - Δημόσιοι χώροι (πηγάδι) 2736 3648 Portait Sony Exnor R 10.2 30/10/2010

017 017 Δημόσια Κτίρια - Δημόσιοι χώροι (Δημαρχείο) 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 30/10/2010

018 018 Δημόσια Κτίρια - Δημόσιοι χώροι (Δημαρχείο) 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 30/10/2010

019 019 Δημόσια Κτίρια - Δημόσιοι χώροι (Πολιτιστικός Σύλλογος) 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 30/10/2010

020 020 Δημόσια Κτίρια - Δημόσιοι χώροι (Σχολείο) 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 30/10/2010

021 021 Δημόσια Κτίρια - Δημόσιοι χώροι (Σχολείο) 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 12/11/2010

022 022 Μοναστήρι Αγία Σοφία 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 30/10/2010

023 023 Μοναστήρι Αγία Σοφία 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 30/10/2010

024 024 Μοναστήρι Αγία Σοφία 2736 3648 Portait Sony Exnor R 10.2 30/10/2010



027 027 Κατοικίες (Μη συνεκτικό τμήμα) 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 12/11/2010

Φύλλο 1 από 3





(Όνομα και Προέκταμα) Σύντομη Περιγραφή (Λεζάντα) Οριζόντια Κατακόρυφα Landscape/Portrait Μάρκα και Μοντέλοα/α

Ημερομηνία

Λήψης


028 028 Κατοικίες (Μη συνεκτικό τμήμα) 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 12/11/2010028 028 Κατοικίες (Μη συνεκτικό τμήμα) 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 12/11/2010










038 038 Κατοικίες (Συνεκτικό τμήμα) 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 12/11/2010




042 042 Κατοικίες (Συνεκτικό τμήμα) 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 12/11/2010042 042 Κατοικίες (Συνεκτικό τμήμα) 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 12/11/2010




046 046 Κατοικίες (Συνεκτικό τμήμα) 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 13/11/2010046 046 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 13/11/2010















(Όνομα και Προέκταμα) Σύντομη Περιγραφή (Λεζάντα) Οριζόντια Κατακόρυφα Landscape/Portrait Μάρκα και Μοντέλοα/α

Ημερομηνία

Λήψης



057 057 Κατοικίες (Συνεκτικό τμήμα) 2592 3888 Portait Canon Eos450 30/10/2010

058 058 Κατοικίες (Συνεκτικό τμήμα) 3888 2592 Landscape Canon Eos450 30/10/2010





063 063 Δρόμοι - Σοκάκια (Συνεκτικό τμήμα) 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 12/11/2010


065 065 Δρόμοι - Σοκάκια (Συνεκτικό τμήμα) 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 12/11/2010065 065 Δρόμοι - Σοκάκια (Συνεκτικό τμήμα) 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 12/11/2010









074 074 Δρόμοι - Σοκάκια (Συνεκτικό τμήμα) 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 12/11/2010074 074 3648 2736 Landscape Sony Exnor R 10.2 12/11/2010








10 Καλλιόπη Δατσέρη Φωτογραφική Αρχιτέκτων Μηχανικός

Μαρία Μπενετάκη Τεκμηρίωση Αρχιτέκτων Μηχανικός Αλίκη Πρωτόπαππα Αρχιτέκτων μηχανικός



Οικισμός:

Αρμένοι

Αεροφωτογραφία του οικισμού.

Άποψη του οικισμού από το μοναστήρι της Αγίας Σοφίας. (000)

Οι Αρμένοι είναι ένας μεσαίου μεγέθους οικισμός στο οροπέδιο των Αρμενοχανδράδων στα Νότια της Σητείας σε υψόμετρο 590 μέτρα. Ο οικισμός είναι αραιοκατοικημένος.

Οι Εκκλησίες του.

Καθεδρικός ναός – Άγιος Νεκτάριος (001) Άγιος Ιωάννης (002)

Άγιος Νικόλαος (005) Άγιος Γεώργιος (007)

Κοίμηση της Θεοτόκου (009) Κοίμηση της Θεοτόκου (010)

Το Ηρώο (011) Η πλατεία (013)

Το Δημαρχείο (018)

Το δημοτικό σχολείο με τους τέσσερις μαθητές αλβανικής καταγωγής. (020)

(027) (040) Κατοικίες με κάτοψη Γ

(042) (052) Κατοικία ισόγειες με δώμα

Κατοικία υπό ανακαίνιση (051)

Κατοικία που κατοικείται (058)

Κατοικία που κατασκευάστηκε γύρω στο 1970 (030)

Νέες οικοδομές (037)

Σοκάκι. (066)


10 Καλλιόπη Δατσέρη Ερωτηματολόγιο Αρχιτέκτων Μηχανικός

Μαρία Μπενετάκη Αρχιτέκτων Μηχανικός Αλίκη Πρωτόπαππα Αρχιτέκτων μηχανικός



Οικισμός:

Αρμένοι

1




1. ΟΙΚΙΣΜΟΣ – ΤΟΠΟΣ – ΤΟΠΙΟ – ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ


1. ΟΙΚΙΣΜΟΣ – ΤΟΠΟΣ – ΤΟΠΙΟ – ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ

Όνομα οικισμού: Αρμένοι

(Ετυμολογία της λέξης) Η ονομασία προέρχεται από τους Αρμένιους όπου εγκαταστάθηκαν

μετά το έτος 961 μ.Χ.

Α) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

Οικισμός : Ορεινός □ Ημιορεινός □ Πεδινός □ Παράλιος □

Φυσικό περιβάλλον –ιδιαιτερότητες:

Υπάρχουν στην περιοχή ιδιαίτερα στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος που αξίζει να αναδειχθούν ; (πχ. Οροπέδιο, σπήλαιο, φαράγγι, κλπ)

Αναφέρατε :

Υπάρχει κάποιο πλαίσιο προστασίας για την περιοχή? Αν όχι θεωρείται ότι χρειάζεται να προταθεί κάτι τέτοιο;

Αναφέρατε : Όχι

Η περιοχή συνδέεται με κάποιο ιστορικό γεγονός ;

Αναφέρατε : Όχι

Αναφέρεται κάποιο από τα στοιχεία του τόπου που θεωρείται ιδιαίτερο χαρακτηριστικό για τη φυσιογνωμία του.

1) Μεμονωμένο κτίσμα ή μνημείο 2) Παραγόμενο προϊόν 3) Παραγωγική δραστηριότητα (π.χ. κτηνοτροφία, οινοποιία) 4) Έθιμο 5) Τοπική γιορτή ή πανηγύρι

2

Υπάρχει κάποια ιστορική περίοδος με την οποία ο οικισμός συνδέεται περισσότερο ? (π. χ. ρόλος του οικισμού σε επαναστάσεις)

Αναφέρατε : Μνημείο – Μοναστήρι Αγ. Σοφία χρονολογείτε γύρο στο 15 αιώνα

Αναφέρεται (αν γνωρίζετε ) κάποιο έργο της πεζογραφίας ή της ιστορίας που αναφέρεται στον οικισμό.

Αναφέρατε : Εμμ. Αγγελάκης Σητειακά τόμος Β

Δημογραφική εξέλιξη (αναφορά στις 5 τελευταίες απογραφές).

Αναφέρατε : 1582 - 428 κάτοικοι, 1834 - 270 κάτοικοι, 1881 - 246 κάτοικοι, 2001 - 348 κάτοικοι

Μπορεί ο οικισμός να θεωρηθεί ότι ανήκει σε ένα ευρύτερο σύνολο με κοινά χαρακτηριστικά στην εξέλιξη του (π.χ. Χωριά του Οροπεδίου Λασιθίου).

Αναφέρατε : Χωριά του Οροπεδίου ( Αρμενοχανδράδων) – Αρμένοι ,Χανδράς , Ζίρος

Γ ) ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΜΕ ΤΟ ΤΟΠΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ - ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΕΙΣ

Ποιά είναι η σχέση του οικισμού με :

To τοπικό κέντρο της περιοχής

Τους γειτονικούς οικισμούς

Ύπαρξη στον οικισμό διαφόρων εξυπηρετήσεων

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ : υπάρχει στον οικισμό Νηπιαγωγείο □

Δημοτικό □

Γυμνάσιο □

Λύκειο □ ΥΓΕΙΑ :

Υπάρχει στον οικισμό Κέντρο Υγείας □

Φαρμακείο □

Υπάρχουν στον οικισμό άλλες εξυπηρετήσεις :

(π. χ. παιδικός σταθμός, πολεοδομία, Κ. Ε. Π. τράπεζα κλπ.)

Αναφέρατε : Δημαρχείο

Θεωρείται ότι η περιοχή χρειάζεται καλύτερη οδική σύνδεση με το τοπικό κέντρο; ΝΑΙ □ ΟΧΙ □

3

Υπάρχει συγκοινωνία με άλλες περιοχές ; ΝΑΙ □ ΟΧΙ □

Υπάρχει συγκοινωνία με άλλο τοπικό κέντρο ; ΝΑΙ □ ΟΧΙ □

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΟΔΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ

α) Προς το τοπικό κέντρο ΚΑΛΗ ΜΕΤΡΙΑ ΚΑΚΗ

□ □ □

β) Προς άλλες οικιστικές περιοχές ΚΑΛΗ ΜΕΤΡΙΑ ΚΑΚΗ

□ □ □

Δ) ΟΙΚΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ – ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΔΟΜΗΜΕΝΟΥ ΣΤΟΥ

(Αναφέρατε)

Χτίζονται καινούργια κτίρια ; ΝΑΙ □ ΟΧΙ □

Χτίζονται τουριστικές μονάδες ; ΝΑΙ □ ΟΧΙ □


Α) Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ

1. Σε ποιο τομέα στηρίζεται η οικονομία της περιοχής ;

ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ □ ( γεωργία – κτηνοτροφία – αλιεία )

ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ □

( βιομηχανία - βιοτεχνία) ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ □

( υπηρεσίες και τουρισμός )

Έχει αλλάξει κάτι, στην πάροδο των χρόνων, σε σχέση με τους παραπάνω τομείς ; ΝΑΙ □ ΟΧΙ □ Αν ναι, ποιό ; ( Αναφέρατε ) 2. Υπάρχουν παραδοσιακές δραστηριότητες ; ΝΑΙ □ ΟΧΙ □

Αν ναι, ποιές ; ( Αναφέρατε ) (π. χ. υφαντουργία, κεραμική ) Σιδεράς , Ραφείο

3. Υπάρχει κάποιο επάγγελμα στην περιοχή που έχει σήμερα εκλείψει ;

Αν ναι, ποιό ; ( Αναφέρατε ) ΝΑΙ □ ΟΧΙ □ Τσαγκάρης , Σαμαράς , Γανωτής

4. Νέες απασχολήσεις στην περιοχή ; ΝΑΙ □ ΟΧΙ □

4

Αν ναι, ποιές ; ( Αναφέρατε ) 5. Πιστεύετε ότι υπάρχουν προοπτικές εξέλιξης σ’ αυτές τις απασχολήσεις;

Αν ναι, ποιές ; ( Αναφέρατε ) ΝΑΙ □ ΟΧΙ □

6. Γνωρίζετε αν έχουν δοθεί επιχορηγήσεις ή κάποια οικονομική ενίσχυση για την παραγωγή τοπικών προϊόντων ή για την ενίσχυση τοπικών «παραδοσιακών» δραστηριοτήτων ;

ΝΑΙ □ ΟΧΙ □ Αν ναι, σε ποιές ; ( Αναφέρατε )

Από ποια πηγή χρηματοδότησης;

ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ

7. Υπάρχουν προβλήματα σήμερα στην κυκλοφορία των οχημάτων και των πεζών στην περιοχή σας.

Αν ναι, ποιά ; ( Αναφέρατε ) ΝΑΙ □ ΟΧΙ □ 8. Για ποιους λόγους γίνονται οι μετακινήσεις σας καθημερινά ;

Συναλλαγή με δημόσιες υπηρεσίες □ Υπηρεσίες Πρωτογενή τομέα (αγροτικά, κτηνοτροφικά) □

Υπηρεσίες Δευτερογενή τομέα (μεταποίηση, κατασκευές) □ Υπηρεσίες Τριτογενή τομέα (τουρισμός) □




αριθμός δελτίου 1/4

ΔΕΛΤΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΟΥ ΚΤΙΣΜΑΤΟΣ, ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ, ΤΟΠΙΟΥ ή ΣΥΝΟΛΟΥ [που μπορεί να ενταχθεί σε καθεστώς προστασίας]

νομός: ΛΑΣΙΘΙΟΥ

δήμος: Σητείας

οικισμός: Αρμένοι

διεύθυνση:

επωνυμία ακινήτου :Ιερός Ναός Αγ. Γεωργίου

Συνοικία ή θέση

ιδιοκτησία /όροφο: Μητρόπολη

σημερινή χρήση /όροφο: ισογ:, εκκλησία οροφ:

αρχική χρήση /όροφο: ισογ:, εκκλησία οροφ:

κατάσταση κτιρίου: καλή / μέτρια / κακή

κωδικός ιστορική περίοδος

10.1 01 Βυζαντινη- ενετικη 950 - 1500

φωτογραφία κυρίας όψης

απόσπασμα χάρτη

Αριθμός δελτίου:01 Σητεια Αρμενοι ημερομηνία: 12-11-10





περιγραφή: Βασιλική μονόκλιτη με θόλο.

σύστημα δόμησης αριθμός οροφών

συνεχές 1

υπόγειο άλλο κτίριο/οικόπεδο προσθήκες-αλλοιώσεις ναι

όχι ναι

όχι κτίσμα στέγη

βιτρίνα ισογείου

εξώστης ανοίγματα

άλλο τι:

κηρυγμένο ΥΠΕΚΑ ΥΠΠΟΤ ΦΕΚ: μνημείο υπό κήρυξη νέο προτεινόμενο

προτεινόμενη προστασία: χαρακτηρισμός

κτιρίου

τμήματος

κελύφους

κύριων όψεων

συνοδεία

ειδική ρύθμιση

φωτογραφία λεπτομέρειας






ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ κατάσταση διατήρησης

καλή μέτρια κακή

1. ΦΕΡΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ - ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

λιθοδομή Χ

2. ΦΕΡΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

3. ΣΤΕΓΑΣΗ - ΕΠΙΚΑΛΥΨΗ

θόλος Χ

4. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΛΗΡΩΣΗΣ

5. ΔΑΠΕΔΑ – ΟΡΟΦΕΣ

τσιμεντο Χ

6. ΚΛΙΜΑΚΟΣΤΑΣΙΑ

7. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΠΡΟΕΞΟΧΗ

λιθοδομές

8. ΕΞΩΣΤΗΣ

9. ΚΙΓΚΛΙΔΩΜΑΤΑ - ΣΤΗΘΑΙΑ





10. ΚΟΥΦΩΜΑΤΑ - ΣΚΟΥΡΑ

ξυλινα Χ

11. ΧΡΩΜΑΤΙΣΜΟΙ

- τοίχοι: ισογ: ωχρα , οροφ: Χ - κουφωμ: , σκούρα: καφέ Χ

- κιγκλιδ:

12. ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Τέμπλο ξύλινο Χ

παρατηρησεις:

Δεν υπάρχουν γραπτά στοιχεία για τον χρόνο κατασκευής του ναού. Σύμφωνα με την παράδοση η εκκλησία κατασκευάστηκε τους χρόνους που ήλθε στην Κρήτη ο Νικηφόρος Φωκάς. Παρατηρούνται δύο κατασκευαστικές φάσεις . Πιθανόν αργότερα όταν μεγάλωσε ο αριθμός των πιστών έγινε μία μικρή προσθήκη προς τα δυτικά και η εκκλησία διπλασιάστηκε. Η προσθήκη πιθανόν έγινε το 1500

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΙΔΙΟΚΤΗΤΩΝ

ονομ/νυμο διευθ.: τηλ.:

ονομ/νυμο:

διευθ.: τηλ.:

ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ΥΠΟΜΝΗΜΑ









διεύθυνση:

επωνυμία ακινήτου :Ιερός Ναός Κοίμησης θεοτόκου







10.1 02 Βυζαντινη



Αριθμός δελτίου: 02 Σητεια Αρμενοι ημερομηνία: 12-11-10







συνεχές 1


όχι ναι




άλλο τι:



κτιρίου

τμήματος

κελύφους


συνοδεία











λιθοδομή Χ



θόλος Χ



τσιμεντο Χ



8. ΕΞΩΣΤΗΣ







ξυλινα Χ



- κιγκλιδ:




Ο ναός πυρπολήθηκε το 1829 από τους Τούρκους . Οι τοιχογραφίες έγιναν από τον Μ. Κορνάρο το 1570 σύμφωνα με την .υπογραφή που βρέθηκε. Οι τοιχογραφίες που έμειναν σκεπάστηκαν με ασβέστη. Διακρίνονται δύο κατασκευαστικές φάσεις . Η αρχική και η προσθήκη με την αύξηση του πληθυσμού της περιοχής



ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ΥΠΟΜΝΗΜΑ









διεύθυνση:

επωνυμία ακινήτου :Ιερά μονή Αγ. Σοφίας







10.1 03 Βυζαντινη










συνεχές 1


όχι ναι




άλλο τι:



κτιρίου

τμήματος

κελύφους


συνοδεία











λιθοδομή Χ



θόλος Χ



πλακες Χ



8. ΕΞΩΣΤΗΣ







ξυλινα Χ



- κιγκλιδ:




Ο ναός πυρπολήθηκε το 1829 από τους Τούρκους . Οι τοιχογραφίες έγιναν από τον Μ. Κορνάρο το 1570 σύμφωνα με την .υπογραφή που βρέθηκε. Οι τοιχογραφίες που έμειναν σκεπάστηκαν με ασβέστη. Διακρίνονται δύο κατασκευαστικές φάσεις . Η αρχική και η προσθήκη με την αύξηση του πληθυσμού της περιοχής



ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ΥΠΟΜΝΗΜΑ









διεύθυνση:

επωνυμία ακινήτου :κατοικια


ιδιοκτησία /όροφο:

σημερινή χρήση /όροφο: ισογ:, κατοικια οροφ:

αρχική χρήση /όροφο: ισογ:, κατοικία οροφ:



10.1 05 συγχρονη 1950



Αριθμός δελτίου: Σητεια Αρμενοι 05 ημερομηνία: 12-11-10





περιγραφή: 2όροφο κτίριο με κάτοψη Γ.


συνεχές 2


όχι ναι




άλλο τι:


προτεινόμενη προστασία:

κτιρίου

τμήματος

κελύφους


συνοδεία











λιθοδομή Χ


Οπλισμένο σκυρόδεμα Χ


Οπλισμένο σκυρόδεμα Χ


τσιμεντοπλινθοι


Πλακακια μα τσιμέντο Χ



8. ΕΞΩΣΤΗΣ







ξυλινα Χ



- κιγκλιδ:


Χ


Χαρακτηριστικός τύπος κατοικίας της χρονικής περιόδου του 1900, ο οποίος χρησιμοποιείται και μεταγενέστερα .Μέχρι και σήμερα διατηρούνται αρκετά κτίσματα αυτής της τυπολογίας.



ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ΥΠΟΜΝΗΜΑ









διεύθυνση:

επωνυμία ακινήτου :κατοικια


ιδιοκτησία /όροφο:

σημερινή χρήση /όροφο: ισογ:, κατοικια οροφ:

αρχική χρήση /όροφο: ισογ:, κατοικία οροφ:



10.1 04 1880








περιγραφή: ισόγειο κτίριο με δώμα.


συνεχές 1


όχι ναι




άλλο τι:



κτιρίου

τμήματος

κελύφους


συνοδεία











λιθοδομή Χ


Ξύλινες διαδοκίδες


ψευτοταράτσα Χ



χωμα Χ



8. ΕΞΩΣΤΗΣ







ξυλινα Χ



- κιγκλιδ:


Χ


Χαρακτηριστικός τύπος κατοικίας της χρονικής περιόδου του 1900, ο οποίος χρησιμοποιείται και μεταγενέστερα .Μέχρι και σήμερα διατηρούνται αρκετά κτίσματα αυτής της τυπολογίας.



ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ΥΠΟΜΝΗΜΑ

Αρμένοιlibrary.tee.gr/digital/akr/akr_m978.pdf · 2016. 7. 13. · Οι Αρμένοι...

Documents

Transcript of Αρμένοιlibrary.tee.gr/digital/akr/akr_m978.pdf · 2016. 7. 13. · Οι Αρμένοι...