Σίτανοςlibrary.tee.gr/digital/akr/akr_m980.pdf · 2016-07-13 · Τα προιόντα...

ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

10 Καλλιόπη Δατσέρη Τεχνική Αρχιτέκτων Μηχανικός

Μαρία Μπενετάκη Έκθεση Αρχιτέκτων Μηχανικός Αλίκη Πρωτόπαππα Αρχιτέκτων μηχανικός

Εμμανουήλ Κατσικαλάκης Χρόνος Καταγραφής: Αρχιτέκτων Μηχανικός Νικόλαος Γαδανάκης ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2010 Πολιτικός Μηχανικός Προγραμματική Σύμβαση ΤΕΕ / Τμήμα Ανατολικής Κρήτης – Ν. Α. Λασιθίου Καταγραφή της πολεοδομικής και αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας αξιόλογων οικισμών του Νομού Λασιθίου για την μελλοντική ένταξη τους σε θεσμικό πλαίσιο προστασίας.

Νομός Λασιθίου

Οικισμός:

Σίτανος

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΉΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ

Ομάδα εργασίας:

Δατσέρη Καλλιόπη, Μπενετάκη Μαρία, Πρωτόπαππα Αλίκη, Κατσικαλάκης Εμμανουήλ, Γαδανάκης Νικόλαος.

ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ 1/4

Οικισμός: ΣΙΤΑΝΟΣ ΔΗΜΟΥ ΣΗΤΕΙΑΣ

1. ΟΙΚΙΣΜΟΣ –ΤΟΠΟΣ-ΤΟΠΙΟ – ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ Α. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ-ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Η Σίτανος είναι ένας μικρός, γραφικός, ορεινός οικισμός στα ΝΑ των ορίων του Δήμου Σητείας σε υψόμετρο 620μέτρων.

Ένας ασφαλτοστρωμένος στενός δρόμος με πολλές στροφές το συνδέει με την πόλη της Σητείας περνώντας από τους οικισμούς Πισκοκεφάλο – Σταυρωμένος – Κατσιδώνι . Απέχει από την πόλη της Σητείας 18 χιλιόμετρα. Ο ίδιος επαρχιακός δρόμος συνεχίζει, περνά από το Καρύδι και φτάνει μέχρι τη Ζάκρο, ή ακολουθώντας νότια κατεύθυνση φτάνει μέχρι τους οικισμούς Χανδρά και Αρμένους. Ο σημερινός δρόμος έχει κατασκευαστεί τα τελευταία χρόνια. Σε απόσταση ενός χιλιομέτρου από το χωριό βρίσκεται το γνωστό σπήλαιο Όξω Λατσίδι σε υψόμετρο 610 μέτρα. Στην αρχή ήταν προσβάσιμα μόνο 50 μ., αργότερα όμως ο σπηλαιολόγος P.Faure το μελέτησε εξ ολοκλήρου.

Β. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ Σήμερα ανήκει διοικητικά στο Δήμο Σητείας με τον οποίο υπάρχει συγκοινωνία του ΚΤΕΛ δύο φορές την εβδομάδα. Η ετυμολογία του ονόματος προέρχεται από τους Ιτάνιους, κατοίκους των νοτιοανατολικών παραθαλάσσιων περιοχών οι οποίοι μετά από καταστροφικούς σεισμούς και επιδρομές πειρατών κατέφυγαν στη θέση που βρίσκεται σήμερα το χωριό.(Σίτανος=της Ιτάνου, κατά το της Ητείας=Σητεία) Ο Πέτρος Καστροφύλακας , στη στατιστική του που επιγράφεται «Descrizione del Regno di Candia (1583), δεν αναφέρει τη Σίτανο στους ενετικούς καταλόγους, κάτι που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το χωριό ιδρύθηκε στα τέλη του 16ου αιώνα ή τις αρχές του 17ου .Η εκκλησία όμως του νεκροταφείου, Άγιος Ιωάννης, φαίνεται να είναι παλαιότερη (α΄μισό 16ου αι.) Μετά την ολοκληρωτική κατοχή της Κρήτης από τους Τούρκους, στην απογραφή του 1671, η Σίτανος αναφέρεται με 388 κατοίκους από τους οποίους 180 εύποροι, 138μεσαίας τάξης και 70 άποροι . Το 1971 μ.Χ. απογράφονται 9 κάτοικοι Στην τελευταία απογραφή του 2001 μ.Χ. έχουν μείνει 69 κάτοικοι Όπως μπορεί να διαπιστώσει κανείς από τις τελευταίες απογραφές και η Σίτανος ακολουθεί την μοίρα των υπολοίπων χωριών της Κρήτης και της Ελλάδας γενικότερα. Ο πληθυσμός του οικισμού μειώνεται συνεχώς.





Γ. ΠΛΑΙΣΙΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΩΝ ΕΠΙΡΡΟΩΝ ΚΑΙ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΜΕ ΤΟ ΤΟΠΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ –ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΕΙΣ –ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΚΑΙ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΕΙΣ Όπως φαίνεται από τη δημογραφική εξέλιξη του οικισμού , η Σίτανος στο βάθος του χρόνου της ύπαρξης της αναφέρεται πάντα σαν ένα αυτόνομο χωριό της Επαρχίας Σητείας. Κατά καιρούς βέβαια αποτελεί μια διοικητική ενότητα με γειτονικούς οικισμούς, όπως επί Τουρκοκρατίας με το Κατσιδώνι και το Καρύδι αλλά δε δημιουργεί με αυτούς δεσμούς κοινωνικούς, πολιτισμικούς , οικονομικούς. Κατά τις αφηγήσεις των παλαιότερων κατοίκων και ατόμων που έχουν ασχοληθεί με τον οικισμό και την ιστορία του, δεσμούς κάθε είδους είχε πάντα με τη Σητεία, και με την περιοχή των Αρμενοχαντράδων . Οι κάτοικοι του οικισμού συμμετείχαν στο πανηγύρι στο Μυσιριού (οικισμός προς τα βόρεια), στο Σαντάλι (νότιο-δυτικά ) και στο Καρύδι(ανατολικά) αλλά το σιτάρι τους το αλέθουν στους νερόμυλους της Ζού και του Καβρού το μύλο. Τα προιόντα της γης τους τα προωθούν στη Σητεία. Η πρόσβαση στο τοπικό κέντρο, στη Σητεία, σήμερα γίνεται με τα λεωφορεία των ΚΤΕΛ 2 φορές τη βδομάδα. Παλαιότερα γινόταν με τα πόδια ή τα ζώα, μέσω των οικισμών Σταυρωμένου, Πάνω Δρύ και Κατσιδώνι.

Δ. ΟΙΚΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΟΥ ΔΟΜΗΜΕΝΟΥ ΙΣΤΟΥ Το χωριό έχει κτιστεί στους πρόποδες δύο λόφων που τους χωρίζει ένα ρέμα σε σχήμα Γ. Στη μεγάλη πλευρά του Γ , εκτείνεται ο οικισμός. Η μορφολογία του εδάφους και οι στενοί δρόμοι-σοκάκια δεν επιτρέπουν την πρόσβαση αυτοκινήτου στα περισσότερα σημεία του οικισμού. Όπου η κλίση του εδάφους είναι πολύ μεγάλη , οι δρόμοι διαμορφώνονται κλιμακωτοί. Το οικιστικό σύνολο έχει αναπτυχθεί σε δύο νούκλεα (πάνω και κάτω γειτονιά) που χωρίζoνται από το επαρχιακό οδικό δίκτυο. Τόσο ο αμαξωτός δρόμος όσο και τα κτίρια του χωριού ακολουθούν το ανάγλυφο του εδάφους. Η δομή του οικισμού είναι σε αρμονική σχέση με το περιβάλλον του. Στο νοτιότερο άκρο του οικισμού ξεκινά ο εύφορος κάμπος της Σιτάνου, όπου καλλιεργούνται οπωροκηπευτικά, αμπέλια και ελαιόδεντρα και μέχρι σήμερα αποτελούν την κύρια εισοδηματική πηγή των κατοίκων. Η δόμηση είναι πυκνή. Το σχήμα των οικοδομικών τετραγώνων με μικρό πλάτος και μεγάλο μήκος διαμορφώνεται ανάλογα με τη μορφολογία του εδάφους και το μέγεθος της ιδιοκτησίας, που τις περισσότερες φορές είναι μικρή , περίπου 50-100 τ.μ. Στα περισσότερα ορεινά χωριά της Κρήτης η δόμηση είναι πυκνή από τη μία για την προστασία από τις επιδρομές των κατά εποχές κατακτητών και από την άλλη για λόγους πρακτικούς –κατασκευαστικούς. Εδώ πρέπει να δεχτούμε τη δεύτερη ερμηνεία καθώς ήταν δύσκολη η πρόσβαση στους κατακτητές . Δεν υπάρχει κέντρο -πλατεία στον οικισμό με την έννοια που όλοι ξέρομε. Οι κάτοικοι ονομάζουν πλατεία ένα χώρο στο χαμηλότερο σημείο του οικισμού, έξω από το περίγραμμα του οικισμού στο ανατολικό άκρο , δίπλα στο νεότερο σχολείο. Η επέκταση του οικισμού έχει γίνει χαμηλά προς τον κάμπο. Οι κατοικίες που βρίσκονται στο υψηλότερο τμήμα του οικισμού είναι οι παλαιότερες και χρονολογούνται περίπου στις αρχές του 17ου αιώνα. Το νότιο και πεδινό τμήμα του οικισμού είναι αυτό που σήμερα κατοικείται στοιχειωδώς και τα κτίρια χρονολογούνται από την εποχή του μεσοπολέμου.





Ε. Η ΑΥΤΟΝΟΜΗ ΣΥΝΙΣΤΩΣΑ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΤΟΠΙΟΥ Ο κάμπος της Σιτάνου, που ξεκινά από τους πρόποδες του λόφου και εκτείνεται προς νότο, είναι ιδανικός για την καλλιέργεια αγροτικών προϊόντων. Υπάρχει αρκετό νερό για άρδευση, αντλούμενο από υπόγειες φυσικές υδροδεξαμενές που δημιουργούνται από τις χειμερινές βροχοπτώσεις. Στο βορειοανατολικό τμήμα του χωριού, όπως αναφέραμε βρίσκεται η παλαιότερη κρήνη του χωριού, που χρονολογείται από την περίοδο της ενετοκρατίας.

2. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ Α . Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ Πρωτογενής τομέας . Η οικονομία της Επαρχίας στηρίζεται κυρίως στη γεωργία –κτηνοτροφία (πρωτογενής τομέας). Παράγονται λάδι, σταφίδα, κρασί, ρακί. Υπάρχουν μικρές κτηνοτροφικές μονάδες και οικόσιτη κτηνοτροφία. Στην ευρύτερη περιοχή της επαρχίας υπάρχουν μικρές μονάδες μεταποίησης (γαλακτοκομικά, τυρί, παραδοσιακά γλυκά ) , η μεταποίηση που γίνεται από τα μέλη της οικογένειας (κρασί, τυρί, υφαντική), οικόσιτη κτηνοτροφία. Δευτερογενής τομέας Στην ευρύτερη περιοχή της επαρχίας υπάρχουν μικρές μονάδες μεταποίησης (γαλακτοκομικά, τυρί, παραδοσιακά προιόντα), εργαστήρια ζαχαροπλαστικής , οινοποιεία, μικρές μονάδες τυποποίησης γεωργικών προϊόντων ( λάδι , κρασί, ρακί) μονάδες συναρμολόγησης και επεξεργασίας ξυλίνων κατασκευών. Στο τοπικό κέντρο (Σητεία) υπάρχει λιμάνι ,αεροδρόμιο, σταθμός ΚΤΕΛ, νοσοκομείο, όλες οι βαθμίδες της εκπαίδευσης , τράπεζες και οι περισσότερες δημόσιες υπηρεσίες. (εφορία, πολεοδομια, πυροσβεστικός σταθμός, δικαστήριο κλπ.) Ο τριτογενής τομέας . Υπάρχουν μικρές και μεγάλες τουριστικές μονάδες , ενοικιαζόμενα καταλύματα στην Σητεία , το Παλαίκαστρο, τη Ζάκρο και το Μακρύ Γιαλό, τουριστικά καταστήματα και ταβέρνες σε όλη την επαρχία Σητείας. Επίσης η επαρχία είναι γεμάτη από αρχαιολογικούς χώρους με μοναδικά ευρήματα όλων των εποχών και περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλους ,φαράγγια , σπήλαια κλπ.

Β. Η ΤΟΠΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ- ΑΝΤΟΧΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Οι σημερινοί κάτοικοι του οικισμού έχουν ηλικία πάνω από 50 ετών. Το παραγωγικό δυναμικό έχει μεταναστεύσει στο πλησιέστερο τοπικό οικιστικό κέντρο, τη Σητεία, όπου ζει και εργάζεται ή στο Ηράκλειο και την Αθήνα. Τη δεκαετία του ’70 αρκετοί κάτοικοι έφυγαν ως οικονομικοί μετανάστες στην Αυστραλία. Οι ιδιοκτήτες παλαιών σε καλή κατάσταση η και μισοερειπωμένων κτισμάτων, τα εκσυγχρόνισαν (προσθήκη λουτρού , κουζίνας κλπ.), τα επισκεύασαν (αντικατάσταση δώματος με ταράτσα ή στέγη με κεραμίδια, νέα κουφώματα κλπ.) για να τα χρησιμοποιήσουν ως τουριστικά καταλύματα , εντάσσοντάς τα σε κάποιο πρόγραμμα αγροτουρισμού. Μερικοί τα πούλησαν σε αλλοδαπούς που κι αυτοί τα επισκεύασαν και τα χρησιμοποιούν σαν δεύτερη κατοικία. Τα σπίτια που παρέμειναν στην ιδιοκτησία των ντόπιων τελικά αφού δεν πέτυχε η τουριστική τους αξιοποίηση





χρησιμοποιούνται από τους ίδιους σαν δεύτερη κατοικία το καλοκαίρι και το χειμώνα που μαζεύουν τις ελιές. Λόγω της μετανάστευσης του παραγωγικού δυναμικού σε μεγαλύτερα τοπικά κέντρα η συλλογή και η παραγωγή των τοπικών γεωργικών προιόντων εγκαταλείφθηκε για μεγάλο διάστημα στους λίγους κατοίκους η στους ηλικιωμένους γονείς που έμειναν στο χωριό. Με την πάροδο των χρόνων και οι τελευταίοι δεν επαρκούν και σε συνδυασμό με την αύξηση των εξόδων παραγωγής και συλλογής, τις χαμηλές τιμές και τη δυσκολία διάθεσης, παρουσιάζεται τάση μείωσης της παραγωγής και διάθεσης των προϊόντων. ΄Ηδη η σταφίδα που παλαιότερα ήταν βασικό αγροτικό προιόν ολοκληρης της επαρχίας σήμερα έχει ελάχιστη παραγωγή με αποτέλεσμα να κλείσει και το σταφιδεργοστάσιο που υπήρχε στη Σητεία. Το ίδιο συμβαίνει και στην κτηνοτροφία . Μεγάλες εκτάσεις που διαχειρίζονταν κτηνοτρόφοι της περιοχής επουλήθηκαν σε εταιρείες που ασχολούνται με παραγωγή ήπιας μορφής ενέργειας (φωτοβολταικά). Προς το βόρειο τμήμα της Σιτάνου έχουν ήδη εγκατασταθει δύο μεγάλες μονάδες παραγωγής ενέργειας και συγκεκριμένα τα πρώτα φωτοβολταϊκά πάρκα.

Γ. Η ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ – ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΚΑΙ ΟΙ ΙΔΙΩΤΕΣ Παλαιότερα που η οικονομία του οικισμού στηριζόταν στη παραγωγή του λαδιού υπήρχαν φάμπρικες όπου εκεί γινόταν η κατεργασία του ελαιοκάρπου. Στη δεκαετία του 60 οι φάμπρικες εγκαταλήφθηκαν και το χωριό εξυπηρετείται από το νέο συνεταιριστικό εργοστάσιο που δημιουργήθηκε στον οικισμό Κατσιδώνι, δυτικά της Σιτάνου και σε απόσταση 4 χλμ.

3. ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΠΛΟΥΤΟΥ Α. ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΕΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ





- ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ-ΚΙΝΗΣΗ ΠΕΖΩΝ ΚΑΙ ΤΡΟΧΟΦΟΡΩΝ Μόνο σε 2-3 βασικούς στενους τσιμεντοστρωμένους δρόμους με κατεύθυνση από Δ προς Α είναι δυνατή η κυκλοφορία του αυτοκινήτου. Μέσα στον χώρο του οικισμού δεν υπάρχει δυνατότητα δημιουργίας δημόσιου χώρου στάθμευσης οχημάτων αλλά ούτε και το ανάγλυφο του εδάφους και οι διαστάσεις των οικοπέδων επιτρέπουν τη δημιουργία ιδιωτικού χώρου στάθμευσης στον υπόγειο η τον ισόγειο χώρο των κτισμάτων. Στην άκρη του οικισμού προς την μεριά του κάμπου, δίπλα στο νεότερο σχολείο και την σύγχρονη κρήνη του οικισμού, έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια ένας χώρος κοινόχρηστος που εξυπηρετεί τις ανάγκες της στάθμευσης.

- ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΙΣΤΟΥ ΚΑΙ ΡΥΜΟΤΟΜΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Το οικιστικό σύνολο έχει δημιουργηθεί πριν από το 1960. Δεν έχει κατασκευαστεί νέα οικοδομή τα τελευταία 10-15 χρόνια τουλάχιστον, βάσει οικοδομικής άδειας. Η οικοδομική δραστηριότητα που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στον οικισμό αφορά επισκευές των υπαρχόντων κτιρίων και σε μεγάλο βαθμό χωρίς οικοδομική άδεια. Η μελέτη και η κατασκευή γίνεται από εμπειροτέχνες εργολάβους που χρησιμοποιούν κυρίως οικονομικούς μετανάστες ως εργατικό δυναμικό.

- ΔΙΚΤΥΟ ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΕΩΝ Οι κοινόχρηστοι χώροι μέσα στον οικισμό, στο συνεκτικό τμήμα , είναι το δίκτυο των στενών οριζόντιων δρόμων και των κάθετων βαθμιδωτών που τους συνδέουν. Στο συνεκτικό τμήμα του οικισμού δεν υπάρχει άλλος κοινόχρηστος χώρος, όπως μία έστω μικρή πλατεία. Το νεότερο δημοτικό σχολείο (κατασκευής περίπου 1950) κτισμένο στην είσοδο του χωριού, σε απόσταση από τον οικισμό , όπως όλα τα σχολικά κτίρια της εποχής του, έχει ένα ικανοποιητικής έκτασης αύλειο χώρο. Το κτίριο και η αυλή του έχουν παραχωρηθεί από το δήμο στον πολιτιστικό σύλλογο. Το κτίριο έχει επισκευαστεί και ο προαύλιος χώρος χρησιμοποιείται για τη διεξαγωγή εκδηλώσεων. Δίπλα στο σχολείο ο σύλλογος έχει κατασκευάσει παραδοσιακούς φούρνους για τις μεγάλες γιορτές του καλοκαιριού που διοργανώνει.

- ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ





Η κοινωνική ζωή της κοινότητας είναι σχεδόν ανύπαρκτη και ιδιαίτερα το χειμώνα. Η μόνη κοινωνική δραστηριότητα των κατοίκων είναι το καφενείο που βρίσκεται στην είσοδο του χωριού(πλατεία), ιδιοκτησίας Κων/ου Χρυσουλάκη. Το καλοκαίρι ο πολιτιστικός σύλλογος διοργανώνει με επιτυχία γιορτή στις 15 Αυγούστου, στην αυλή του νέου δημοτικού σχολείου στην ανατολική άκρη του οικισμού. Στο βορειοανατολικό τμήμα του χωριού βρίσκεται παραδοσιακός φούρνος ιδιοκτησίας Ιωάννου Χρυσουλάκη (επίτροπος). Χρησιμοποιεί ως καύσιμο μέσον το ξύλο. Εδώ παλιότερα , δύο η τρεις φορές το χρόνο, οι νοικοκυρές ζύμωναν το ψωμί της οικογένειας, στη συνέχεια το έκαναν παξιμάδι για να κρατήσει περισσότερο χρόνο. Η πληρωμή στο φουρνάρη ήταν δύο ψωμιά. Σήμερα ο φούρνος λειτουργεί και μπορεί αν θέλει κάποιοος να τον χρησιμοποιήσει πληρώνοντας με χρήματα.

- ΔΙΚΤΥΑ ΥΠΟΔΟΜΩΝ –ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΗ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ Υπάρχει δίκτυο ύδρευσης , εναέριο δίκτυο ΔΕΗ και υπόγειο ΟΤΕ καθώς και αποχέτευσης για τα νερά της κουζίνας. Για τα λύματα των λουτρών κατασκευάζονται μικροί απορροφητικοί βόθροι σε κάθε σπίτι.

Β. ΠΟΣΟΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ

- ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΑ ΤΕΤΡΑΓΩΝΑ-ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΕΘΗ Η μορφή και το μέγεθος καθορίζονται από το ανάγλυφο του εδάφους και το μέγεθος της ιδιοκτησίας. Είναι στενόμακρα με ακανόνιστο σχήμα.





- ΠΥΚΝΟΤΗΤΕΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΙΣΤΟΥ Την περίοδο ακμής του οικισμού δηλαδή μέχρι την δεκαετία του 1960 ο οικισμός ήταν πυκνοκατοικημένος . Σήμερα θα λέγαμε ότι με 69 κατοίκους σε οικοδομημένη έκταση 82.700 τ.μ. o οικισμός μάλλον πρέπει να θεωρείται ακατοίκητος .

- ΕΥΡΥΤΕΡΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΓΕΙΤΟΝΙΑΣ – ΔΙΑΣΠΟΡΑ Όπως έχει αναφερθεί ο οικισμός είναι πυκνοδομημένος. Υπάρχει μεγάλη συνεκτικότητa κυρίως στο παλιό (συνεκτικό) τμήμα του οικισμού, που οφείλεται στην μορφολογία του εδάφους.

Γ. ΠΟΙΟΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟΥ

- ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΟΝΑΔΩΝ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΣ – ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Τα κτίρια μονόροφα η 2όροφα εφάπτονται στις πλάγιες πλευρές . Έχουν μία όψη, την κύρια, η οποία σχεδόν πάντα ακουμπά στον δρόμο. Σε λίγες ιδιοκτησίες υπάρχουν μικρές αυλές μπροστά από το σπίτι . Τα κτίρια είναι προσανατολισμένα προς το δρόμο, ανάλογα με την θέση της ιδιοκτησίας στο οικ. τετράγωνο . Τα μόνα κτίρια που έχουν συνεχόμενες όψεις π.χ. νότια και ανατολική είναι αυτά που βρίσκονται στις γωνιές των οικοδομικών τετραγώνων. Η κάτοψη είναι περίπου η ίδια σε όλα με ελάχιστες διαφοροποιήσεις ως προς την εσωτερική διαρρύθμιση που κυρίως οφείλονται στο μικρό η μεγαλύτερο μήκος της πρόσοψης και της οικονομικής κατάστασης του ιδιοκτήτη.

- ΤΟ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΚΑΙ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ- ΩΣΜΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΟΣΥΝΔΕΣΕΙΣ

Ο δημόσιος ανοικτός χώρος μπροστά από κάθε σπίτι χρησιμοποιείται από τους ενοίκους για υπαίθριο καθιστικό, για απλωμα της μπουγάδας για να φιλοξενήσει 1-2 γλάστρες με το βασιλικό η την βιγκόνια αφού τις περισσότερες φορές δεν υπάρχει αυλή. Σε αρκετά δρομάκια του χωριού, υπάρχουν αλτάνες, σε επαφή με τα κτίρια, φυτεμένες με λουλούδια και αρωματικά φυτά.





- Η ΚΛΙΜΑΚΑ ΚΑΙ Η ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ «ΣΥΝΟΛΟΥ» -ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΚΑΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ

Η εικόνα του οικισμού από τον δρόμο είναι εντυπωσιακή . Οι όγκοι των κτιρίων μικροί, πλαστικοί ακολουθούν το φυσικό έδαφος και αναρριχώνται ομαλά στο βουνό. Βλέποντας τον οικισμό από το χαμηλότερο σημείο- από την είσοδο στα ανατολικά- εντυπωσιάζεσαι με τις ήρεμες όψεις , τα στενά ανοίγματα, την ομαλή μετάβαση από ένα κτίριο στο άλλο. Εδώ δεν υπήρχε ΓΟΚ με μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος, εδώ το ύψος και οι αναλογίες προκύπτουν από την ανθρώπινη κλίμακα, το φυσικό περιβάλλον, τη δυνατότητα του υλικού δόμησης. Στο εσωτερικό του οικισμού ό τυπικός κοινόχρηστος χώρος, είναι ο δρόμος. Στην κλίμακα του δρόμου παρατηρούμε μια υπέροχη ισορροπία ανάμεσα στο σύνολο και τα μέρη. Το σύνολο είναι ο δρόμος, τα μέρη οι εξωτερικές όψεις των σπιτιών που τον ορίζουν. Ο δρόμος διαμορφώνεται με παράθεση των σπιτιών σε σειρά που τα περισσότερα ανήκουν σε δύο χαρακτηριστικούς τύπους του αγροτικού οικισμού. Τα στενομέτωπα και το πλατυμέτωπα

Στο χωριό υπάρχουν τρεις εκκλησίες. Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, κτισμένη το 2000, είναι δωρεά από ένα κάτοικο του χωριού, ναυτικό. Σύμφωνα με μαρτυρίες των κατοίκων ο δωρητής ζήτησε βοήθεια από τον Άγιο Γεώργιο που του φανερώθηκε σε όνειρο και του ζήτησε να κτίσει αυτόν τον ναό στη θέση που πριν την κατάκτηση των Ενετών υπήρχε ναός ο οποίος είχε γκρεμιστεί. Ο καθεδρικός ναός που είναι αφιερωμένος στην Παναγία, άρχισε να κτίζεται το 1875 και αποπερατώθηκε το 1885. Είναι μονόκλιτη βασιλική με θόλο. Η εκκλησία του νεκροταφείου αφιερωμένη στον Άγιο Ιωάννη είναι η παλαιότερη εκκλησία. Η αρχική της κάτοψη που υπάρχει στα βιβλία του Gerola είναι βασιλική μετά τρούλου εγγεγραμμένη σε λατινικό σταυρό ενώ σήμερα είναι βασιλική μετά τρούλου εγγεγραμμένη σε ορθόδοξο σταυρό.

Στο βορειοανατολικό τμήμα του χωριού υπάρχει πέτρινη κρήνη που χρονολογείται στην ενετική περίοδο. Στην πρόσοψη διακρίνονται περίτεχνα διακοσμητικά ανάγλυφα, χαρακτηριστικά της ενετικής τεχνοτροπίας. Στο παρελθόν έγινε προσπάθεια αποκατάστασής της με σοβά από ντόπιους τεχνίτες, με αποτέλεσμα να καλυφθούν τα διακοσμητικά στοιχεία. Την τελευταία δεκαετία, με χρηματοδότηση του ΟΑΣ, έγινε συντήρηση, αφαιρέθηκε ο σοβάς και έγινε αρμολόγηση της τοιχοποιίας. Σήμερα η κρήνη ξαναβρήκε την αρχική της μορφή σε ικανοποιητικό επίπεδο.

Δίπλα στην κρήνη, ένα πηγάδι βάθους 8-9 μέτρων υδροδοτεί τους κήπους των σπιτιών. Στον οικισμό λειτουργούσε μονοθέσιο δημοτικό σχολείο σε κτίριο που κατασκευάστηκε πριν το 1900 και σήμερα είναι εγκαταλειμμένο και ερειπωμένο.





Απέναντι από το παλιό σχολείο στην άλλη πλευρά του δρόμου είναι κτισμένη η εκκλησία της Παναγίας. Ούτε το σχολείο που κατασκευάστηκε αργότερα κατά το 1930, όταν ο οικισμός είχε ζωή , λειτουργεί σήμερα σαν σχολείο γιατί δεν υπάρχουν μαθητές. Το κτίριο πλέον χρησιμοποιεί ο πολιτιστικός σύλλογος Το αυτοκίνητο δεν φτάνει σε όλα τα σημεία του οικισμού.

4. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ- ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΙΔΙΟΠΡΟΣΩΠΙΑ Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ Τα σπίτια είναι μονώροφα η διώροφα. Τα διώροφα φαίνεται να ήταν η λύση για την οικοδόμηση στο με μεγάλες κλίσεις βραχώδες έδαφος του οικισμού. Έτσι εξασφαλίζεται οικονομία στα μεροκάματα και στον χώρο που πρέπει να εκβραχιστεί για την θεμελίωση της κατοικίας, και καλύτερη εκμετάλλευση του εδάφους λόγω κλίσης. Η πλευρά του σπιτιού προς το βουνό τις περισσότερες φορές απλώς συμπληρώνει το βράχο που υπάρχει από πίσω και δεν είναι εύκολη η εξόρυξη του με τα τεχνικά μέσα της εποχής η ακόμα και με την οικονομική δυνατότητα του ιδιοκτήτη. ΄Ετσι δημιουργούνται στο ισόγειο οι βοηθητικοί χώροι του σπιτιού και στον όροφο η το ανώι οι χώροι διημέρευσης της οικογένειας. Η δόμηση είναι συνεχής , οι όψεις των κτιρίων στενές με μήκος που καθορίζεται από το υλικό που στηρίζει το δώμα η την στέγη (κορμοί δένδρων τις περισσότερες φορές και σπάνια ξυλεία κατεργασμένη)

- ΤΥΠΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ-ΣΥΝΟΨΕΙΣ

Υπάρχουν μονόροφα και 2όροφα κτίρια. Στην πλειοψηφία τους τα περισσότερα σπίτια ανήκουν στον τύπο του μονόχωρου, ορθογώνιου στενομέτωπου η πλατυμέτωπου αγροτικού σπιτιού, καμαρόσπιτο. Είναι απλά λιτά, σοβαντισμένα, με ξύλινα καρφωτά κουφώματα, μικρά ανοίγματα για δροσιά το καλοκαίρι και ζέστη το χειμώνα, ασπρισμένα με ασβέστη . Βασικά στοιχεία η κτιστή με λαξευμένες πέτρες καμάρα στη μέση περίπου της ορθογώνιας κάτοψης, το τζάκι που χρησιμοποιείται για να ζεσταίνει και για το μαγείρεμα, ο υπερυψωμένος προς το εσωτερικό χώρος όπου κοιμάται η οικογένεια. Καμμιά φορά στο εσωτερικό υπάρχει το πατητήρι των σταφυλιών ,το άνοιγμα του οποίου σκεπάζουν με σανίδια και πάνω σ’ αυτό κοιμάται όλη η οικογένεια μαζί. Εάν υπάρχει η δυνατότητα πίσω από τον χώρο του ύπνου δημιουργείται ανεξάρτητος χώρος-αποθήκη , ο εξαερισμός του οποίου γίνεται από την οροφή στην περίπτωση του ισόγειου κτίσματος. Τοίχοι παχους 50-60 εκ, με πέτρα της περιοχής με λαξευμένες πώρινες παραστάδες και ανώφλια στα ορθογωνικά η αψιδωτά πορτοπαράθυρα . Δάπεδο με πατημένο χώμα και δώμα χωμάτινο. Υπάρχουν και λίγα με στέγη μονόρριχτη τις περισσότερες φορές κυρίως στα 2όροφα. Σε λίγα 2όροφα υπάρχουν εξώστες. Όπου υπάρχουν στηρίζονται σε λαξευμένα στοιχειωδώς πέτρινα η ξύλινα φουρούσια και έχουν ξύλινο κιγκλίδωμα. Γενικώς δεν παρατηρήσαμε πόρτες, κιγκλιδώματα κλπ. με σίδερο.





Τα σιδερένια κιγλιδώματα και τα στραντζαριστά κουφώματα συναντώνται στα σπίτια που κτίστηκαν μετά τον πόλεμο η σε αυτά που ανακαινίστηκαν τα τελευταία χρόνια. Τα οικοδομικά τετράγωνα είναι στενά στον άξονα βοράς –νότος λόγω της κλίσης του εδάφους και πολλές φορές, όταν τα οικόπεδα είναι διαμπερή, κατασκευάζονται 2όροφα κτίρια. Έτσι δεν χρειάζονται εκβραχισμούς που είναι δύσκολοι και δαπανηροί. Το σπίτι κατασκευάζεται 2όροφο. Οι όροφοι είτε επικοινωνούν με εσωτερική σκάλα η έχουν ανεξάρτητη είσοδο ο καθένας, από την αυλή .οταν υπάρχει. Στις λίγες και μικρές αυλές ένας χαμηλός πέτρινος τοίχος ορίζει τον ιδιωτικό χώρο από τον κοινόχρηστο-δρόμο.

- ΟΙ ΑΝΤΟΧΕΣ ΤΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑΣ ΤΗΣ ΩΣ ΑΠΟΡΡΟΙΑΣ ΤΗΣ ΕΠΙΔΡΑΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΝ ΤΟΥ ΚΑΤΟΙΚΟΥ/ ΧΡΗΣΤΗ

- Από την επαφή μας με τους λιγοστούς κατοίκους του οικισμού (συνολικά 57 άτομα μεγάλης ηλικίας ), αλλά κυρίως με τους Σητειακούς που κατάγονται από τον οικισμό προέκυψαν τα παρακάτω. Μέχρι το 1970 το Κατσιδώνι είναι ένας ζωντανός οικισμός. Το εισόδημα από το παραγόμενο αγροτικό προιόν επιτρέπει στον κάτοικο του χωριού να εκσυγχρονίσει την κατοικία του αντικαθιστώντας το χωμάτινο δώμα με ταράτσα, να κατασκευάσει λουτρό, να αποκτήσει ρεύμα και νερό, να έχει τηλέφωνο και τηλεόραση. Σπουδάζει τα παιδιά του τα οποία δεν επιστρέφουν στο χωριό με το δίπλωμα αλλά ζουν και εργάζονται στη Σητεία η σε μεγαλύτερα αστικά κέντρα. Στο παλιό ισόγειο σπίτι προσθέτουν τώρα όροφο γιατί οι ανάγκες των χρηστών έχουν αλλάξει . Θέλουν περισσότερα δωμάτια κατά το πρότυπο των αστικών κέντρων . Ο αμαξιτός δρόμος που τώρα συνδέει το χωριό με τη Σητεία, η κατοχή ιδιωτικού αυτοκινήτου, η συγκοινωνία με το λεωφορείο των ΚΤΕΛ διευκολύνει την καθημερινή επικοινωνία με τις υπηρεσίες και την επαφή με τα παιδιά που κατοικούν εδώ. Αργότερα που οι γονείς μεγαλώνουν έρχονται και αυτοί στο αστικό κέντρο για να περάσουν τις δύσκολες μέρες του χειμώνα κοντά στα παιδιά τους και τη ζέστη του αστικού σπιτιού. Αποκτούν νέες συνήθειες, αστικές και εγκαταλείπουν την περιποίηση της αγροτικής περιουσίας στους αγρότες χωρίς περιουσία και αργότερα σε οικονομικούς μετανάστες. Αποτέλεσμα όλων των παραπάνω ένας μεγάλος αριθμός των κτισμάτων να έχει αποκατασταθεί από τους σημερινούς ιδιοκτήτες χωρίς σεβασμό στη φυσιογνωμία του οικισμού.





- ΤΟ ΝΕΟ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΛΗΛΕΠΙΚΑΛΥΨΕΙΣ – Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΜΟΝΤΕΡΝΟΥ ΚΑΙ Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ «ΠΑΛΑΙΟΥ»

Τα κτίρια στην πλειοψηφία τους έχουν συντηρηθεί με χρήση των νέων , σύγχρονων κατασκευαστικών υλικών της εποχής της συντήρησης. Η αρχική επέμβαση στο κτιριακό σύνολο του οικισμού έγινε τις δεκαετίες του 50, 60 . Τότε οι περισσότεροι αντικατάστησαν το χωμάτινο δώμα με πλάκα οπλισμένου σκυροδέματος και κάποιοι , όσοι είχαν την οικονομική δυνατότητα, αντικατάστησαν και τα παλιά ξύλινα κουφώματα με στραντζαριστά η με νέα ξύλινα. Σ΄αυτή τη φάση δεν αλλοιώθηκαν τα μορφολογικά στοιχεία των κτισμάτων. Η κάτοψη παρέμεινε η ίδια, απλώς ίσως προστέθηκε ένα λουτρό έξω από το σπίτι στην μικρή αυλή, η ένα –δύο δωμάτια στον όροφο. Τα βασικά υλικά μέχρι τότε παρέμεναν τα ίδια. Πέτρα , ασβέστης, ξύλο και λιγοστό σίδερο. Στη συνέχεια ο οικισμός άρχισε να φθίνει. Οι κάτοικοι μετανάστευσαν στο τοπικό η σε μακρυνότερα αστικά κέντρα, αγόρασαν αυτοκίνητο και τα παιδιά τους, ακολουθώντας τη μόδα της εποχής, εγκατέλειψαν οριστικά τον οικισμό. Εδώ παρέμειναν οι ηλικιωμένοι γονείς που φρόντιζαν και την αγροτική περιουσία, ώσπου έφυγαν και αυτοί , είτε γιατί πέθαναν είτε γιατί λόγω της ηλικίας των χρειάζονται την φροντίδα των παιδιών τους. Σήμερα, εκτός από πολύ λίγες μέρες του χρόνου, ο οικισμός δεν έχει ζωή. Στέκει εκεί , ένα άδειο κουφάρι που καθημερινά ερειπώνεται. Ακόμα και τα κτίρια που συντηρήθηκαν παλιότερα μένουν άδεια και αχρησιμοποίητα .

- ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΜΙΑΣ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ

Δεν υπάρχει κανονιστικό πλαίσιο για τον οικισμό , εκτός από αυτό του ΓΠΣ του Δήμου Σητείας . Αλλά ούτε και αυτό τηρείται από τους χρήστες του οικισμού , είτε είναι μόνιμοί είτε περιστασιακοί κάτοικοι. Ο κάθε ένας μπορεί να γκρεμίσει το ημιερειπωμένο του οίκημα και να χτίσει ένα καινούργιο , χωρίς οικοδομική άδεια, χωρίς την απαραίτητη υποδομή για φωτισμό ,αερισμό, αποχέτευση, στατική και αντισεισμική επάρκεια. Κατασκευάζει ημιυπαίθρια καθιστικά, με ξύλινες κατασκευές στεγασμένες με κεραμίδια και στο τέλος τις κλείνει με τζάμι η νάϋλον για να αυξήσει τον δομημένο χώρο. Ένα μεγάλο μέρος των κτιρίων έχει επισκευαστεί τα τελευταία χρόνια. Οι ιδιοκτήτες δεν ζουν εδώ αλλά έρχονται το καλοκαίρι για διακοπές και το χειμώνα για το λιομάζωμα και το χωριό αποκτά ζωή σαν τόπος δεύτερης κατοικίας αλλά μόνο για μικρά χρονικά διαστήματα. Η γη γύρω από τον οικισμό καλλιεργείται από τους ηλικιωμένους με την βοήθεια αλλοδαπών εργατών.. Σήμερα έχει 69 κατοίκους που είναι όλοι ηλικιωμένοι. Το ΓΠΣ του Δήμου Σητείας προτείνει να χαρακτηριστεί παραδοσιακός ο οικισμός. Από την ημερομηνία έγκρισης της ΣΧΟΟΑΠ του Δήμου Σητείας για την δόμηση στον οικισμό εφαρμόζονται οι διατάξεις του από 19.19.1978 Π.Δ. (ΦΕΚ 594Δ) όπως αυτό τροποποιήθηκε και ισχύει σήμερα. Γύρω από τον οικισμό χωροθετείται ζώνη γεωργικής χρήσης και πέρα από αυτή βοσκότοποι. Εντός του οικισμού επιτρέπεται χρήση γενικής κατοικίας. Στην εκτός οικισμού περιοχή επιτρέπεται και η εγκατάσταση φωτοβολταικών συστημάτων και ήδη πολλές εκτάσεις όπου χρησιμοποιούσαν κτηνοτρόφοι της περιοχής έχουν πουληθεί για την εγκατάσταση των.





2. ΠΡΟΤΑΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΩΝ ΟΡΩΝ ΔΟΜΗΣΗΣ ΟΙΚΙΣΜΟΥ

Α. ΓΕΝΙΚΑ Η καταγραφή, αξιολόγηση και προστασία του οικιστικού, αρχιτεκτονικού, ιστορικού, παραδοσιακού πλούτου των οικισμών του νομού μας και της χώρας γενικότερα, χρειάζεται ολοκληρωμένη αντιμετώπιση από την πολιτεία. Χρειάζεται να γίνουν εξειδικευμένες μελέτες για τον κάθε οικισμό η τα τμήματα του, να δημιουργηθούν ομάδες οικισμών με κοινά χαρακτηριστικά (π.χ. οικονομικά ,εδαφικά, πολιτιστικά) για τις οποίες θα υπάρξει ειδικό κανονιστικό πλαίσιο. Να κατοχυρωθούν νομοθετικά, να δημιουργηθούν οι κατάλληλες υποδομές κρατικής συμμετοχής και παρακολούθησης. Θεωρούμε ατυχή την μέχρι τώρα αντιμετώπιση του θέματος χαρακτηρισμού της φυσιογνωμίας των οικισμών χωρίς ειδική μελέτη με μόνη την πρόταση των μελετητών των ΓΠΣ, η επιτροπών χωρίς ιδιαίτερη γνώση του θέματος και με κοινούς όρους δόμησης για το σύνολο των παραδοσιακών οικισμών της χώρας. Πρέπει να εξετάσομε τις οικονομικές, αναπτυξιακές, πολιτιστικές κλπ. επιπτώσεις της προστασίας των παραδοσιακών οικισμών. Γιατί όταν η προστασία θίγει ιδιωτικά συμφέροντα γνωρίζομε όλοι ότι θεωρείται δέσμευση και παρεμπόδιση της οικονομικής εξέλιξης. Αυτό έχει μεγάλη σημασία για το ποια μέθοδο προστασίας θα ακολουθήσομε, ώστε να έχομε και ένα αποτέλεσμα. Για να φτάσει ο κάτοικος του αγροτικού η του παραλιακού οικισμού να πιστέψει ότι η προστασία του οικισμού του είναι κοινωνική αξία, θα πρέπει και το πρότυπο του - ο κάτοικος των πόλεων- να την υιοθετεί σαν κοινωνική αξία. Αυτό όμως δεν περιλαμβάνεται στις καταναλωτικές κατευθύνσεις που κυριαρχούν σήμερα στην κοινωνία μας. Όμως για να υπάρξει αποτέλεσμα, για να μην είναι μάταιη και να καταστρατηγείται η κάθε και όποια απόπειρα προστασίας της παράδοσης, πρέπει να ταυτιστεί με τις κοινά αποδεκτές αξίες της σημερινής κοινωνίας δηλ. την ανάπτυξη, την αξιοποίηση την επιχειρηματική βιωσιμότητα. Η προστασία της παράδοσης πρέπει να είναι απόρροια και πολιτιστικής διαδικασίας με κατάλληλη εκπαίδευση των κατοίκων αλλά συγχρόνως πρέπει να λειτουργεί και σαν κίνητρο οικονομικής και κοινωνικής εξέλιξης. Επί πλέον όταν μιλάμε για προστασία οικισμών πρέπει να ασχολούμαστε και με το τεχνητό και με το φυσικό περιβάλλον και με ένα συγκεκριμένο κοινωνικοοικονομικό σύνολο και σύστημα. Όταν ο οικισμός που θέλομε να προστατεύσομε έχει ένα κοινωνικό περιεχόμενο , αποτελεί ζωντανό οργανισμό που εξελίσσεται με δική του νομοτέλεια και δεν υπακούει σε τεχνικούς νόμους. Ο μόνιμος χρήστης – κάτοικος, χρησιμοποιεί και μετασχηματίζει το κέλυφος το οικιστικό και σαν σύνολο και σαν μονάδα ανάλογα. Όταν όμως ο οικισμός έχει εγκαταλειφθεί από τους κατοίκους του , όταν είναι ένα κέλυφος άδειο έστω και ενδιαφέρον μορφολογικά, χρειάζεται μεγαλύτερη προσοχή στο πώς , γιατί και τι θα προστατεύσομε. Για να προτείνομε λοιπόν μεθοδολογία και όρους προστασίας, πρέπει να εξετάσομε από την μία την κατάσταση του κελύφους του οικισμού - του δομημένου χώρου δηλαδή – και από την άλλη την κατάσταση των κοινωνικών, οικονομικών και πολιτιστικών συνθηκών και τάσεων του πληθυσμού του. Η διατήρηση και η προστασία θα έχει επιτυχία μόνο όταν ξανάρθει η ζωή στα κελύφη. Διαφορετικά, αν δηλαδή διατηρήσομε η συντηρήσομε μόνο το κέλυφος θα έχομε κάνει ένα κουφάρι μουσείο.





Τα μέτρα προστασίας λοιπόν πρέπει να τείνουν και προς την λειτουργική ανανέωση των χρήσεων γης του οικισμού και στην αναβίωση της λειτουργίας των κτιρίων. Πρέπει να προβλέπουν αποζημιώσεις όταν βλάπτουν η περιορίζουν ιδιωτικά συμφέροντα η επιβάλλουν πρόσθετο κόστος κατασκευής η συντήρησης. Β. ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ Η εργασία αυτή έγινε σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα με έλλειψη στοιχείων, σχεδίων και βιβλιογραφίας. Από τα στοιχεία που μπορέσαμε να συγκεντρώσομε έγινε η σύνταξη των δελτίων του οικισμού αλλά χρειάζεται ακόμα συμπληρώσεις. Η εποχή της μελέτης δεν συνέπεσε με την εποχή που ο οικισμός κατοικείται, δηλαδή λίγες μέρες το καλοκαίρι για διακοπές η το χειμώνα για το λιωμάζωμα. Γι’ αυτό δεν μπορέσαμε να έχομε την άποψη των κατοίκων όσον αφορά την προστασία του τόπου τους την οποία θεωρούμε απαραίτητη. Ούτε βέβαια μπορέσαμε να καταγράψομε το εσωτερικό των κτιρίων αφού είναι κλειστά. Τα περισσότερα από τα σπίτια (διατηρημένα η επισκευασμένα ) είναι κλειστά γιατί οι ιδιοκτήτες μένουν στην Σητεία, στην Αθήνα η αλλού. Πρώτη μας διαπίστωση λοιπόν η εγκατάλειψη του οικισμού, με την μετανάστευση των κατοίκων στα κοντινά αστικά κέντρα η την Αθήνα. Δεύτερη και εξ ίσου σημαντική διαπίστωση. Ναι οι μόνιμοι κάτοικοι το 2001 ήταν 69, σήμερα κατά τι λιγότεροι, αλλά τα τελευταία χρόνια αν και υπήρξε αυξημένη οικοδομική δραστηριότητα στον οικισμό δεν κτίστηκε καμία καινούργια οικοδομή και δεν υπήρξε κανένας έλεγχος από τις αρμόδιες υπηρεσίες . Όπως διαπιστώσαμε, στα εγκαταλελλειμένα χωριά της επαρχίας, ο κάθε ένας μπορεί να γκρεμίσει το ημιερειπωμένο του οίκημα και να χτίσει ένα καινούργιο, χωρίς οικοδομική άδεια, χωρίς την απαραίτητη υποδομή για φωτισμό ,αερισμό, αποχέτευση και το βασικότερο τις περισσότερες φορές χωρίς σίγουρη στατική επάρκεια. Όμως αρμολογεί τους πέτρινους τοίχους, ντύνει το μπετόν της ταράτσας εσωτερικά με σανίδες και ξύλινα δοκάρια(θεωρεί ότι διατηρεί την παράδοση έτσι), χρησιμοποιεί αλουμίνιο κάθε χρώματος και σχεδίου στα κουφώματα( χρησιμοποιεί νέα υλικά ,άρα εκσυγχρονίζεται) και τοποθετεί στην καλύτερη θέση, για να έχει μεγάλη απόδοση, τον ηλιακό θερμοσίφωνα( χρησιμοποιεί και ήπιας μορφής ενέργεια, άρα προστατεύει και το περιβάλλον). Κατασκευάζει στεγασμένα καθιστικά, με ξύλινες κατασκευές στεγασμένες με κεραμίδια και στο τέλος τις κλείνει με τζάμι η νάυλον για να αυξήση ακόμη περισσότερο τον δομημένο χώρο και να καλύψει τις σύγχρονες ανάγκες του.. Φυσικά όλα αυτά γίνονται από εμπειροτέχνες εργολάβους, χωρίς μελέτη από ειδικούς και χωρίς οικοδομική άδεια. Τα σπίτια αυτά οι ιδιοκτήτες τα χρησιμοποιούν για τις καλοκαιρινές τους διακοπές η λίγες μέρες το χειμώνα όταν μαζεύουν τις ελιές. Κάποιοι ιδιοκτήτες που ζουν κοντά, τα επισκέπτονται συχνότερα αλλά όχι για να ζήσουν εκεί. Τον υπόλοιπο χρόνο τα σπίτια παραμένουν κλειστά. Οι μόνιμοι κάτοικοι είναι όλοι υπερήλικες, δεν υπάρχει σχολείο, μαγαζί με είδη πρώτης ανάγκης, καθημερινή σύνδεση με την Σητεία. Στον οικισμό ισχύει το γενικό κανονιστικό πλαίσιο που προβλέπεται από ΓΠΣ του Δήμου Σητείας ( 2006), δηλαδή :





Στην εκτός σχεδίου και εκτός των οριοθετημένων ορίων του οικισμού περιοχή διαχωρίζεται η γεωργική χρήση της γης και η χρήση των δασικών εκτάσεων και των βοσκοτόπων. Επιτρέπονται εγκαταστάσεις και δραστηριότητες χαμηλής και μέτριας όχλησης με στόχο την ανάπτυξη της ανταγωνιστικότητας του πρωτογενή τομέα. Επιτρέπονται εγκαταστάσεις παραγωγής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας τόσο στις ζώνες γεωργικής γης όσο και στη ζώνη των βοσκοτόπων και των δασικών εκτάσεων. Προτείνεται η προστασία των φυσικών τοπίων , όπως του σπηλαίου Θερμοσπήλιος ΝΑ της Σιτάνου, και καθορίζεται ζώνη προστασίας με ακτίνα 200 μέτρα από την είσοδο του σπηλαίου. Προτείνεται να χαρακτηριστεί άμεσα ο οικισμός παραδοσιακός και να γίνει μελέτη ανάπλασης . Σήμερα στον οικισμό εφαρμόζονται οι διατάξεις του από 19.10.19778 Π.Δ. ( ΦΕΚ 594Δ), όπως αυτό τροποποιήθηκε και ισχύει σήμερα. Γ. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΙΤΑΝΟ Έχομε λοιπόν ένα οικισμό – τη Σίτανο- που παρουσιάζει ενδιαφέροντα στοιχεία από οικοδομική άποψη, που δεν έχει αλλοιωθεί η φυσιογνωμία του σε μεγάλο βαθμό, που ο πληθυσμός του συρρικνώνεται καθημερινά και εμείς θέλομε να τον προστατεύσομε και να διατηρήσομε τα παραδοσιακά του στοιχεία, θέλομε να συμπληρώσομε το κανονιστικό πλαίσιο προστασίας που υπάρχει και δεν εφαρμόζεται για τους λόγους που αναφέρθηκαν. Αλλά τι μέτρα προστασίας έχομε να προτείνομε; Και ποιους θα αφορά η προστασία; Τους ιδιοκτήτες που δεν ζουν εδώ; Πως θα ρυθμιστούν τα προβλήματα που δημιουργεί η εφαρμογή της νομοθεσίας σε ένα κτίριο η ένα σύνολο και στα πρόσωπα που το κατοικούν, το εκμεταλλεύονται η το χρησιμοποιούν ; Τι πρέπει να γίνει για να φτάσει το αυτοκίνητο σε όλα τα κτίρια του οικισμού; Μπορεί να ξαναζωντανέψει ο οικισμός , να επιστρέψει η ζωή εδώ με νέους ηλικιακά κατοίκους, που θα μένουν όλο το χρόνο στον οικισμό, θα ασχοληθούν με την καλλιέργεια της γης , την μεταποίηση πιθανόν των παραγόμενων προϊόντων , το εμπόριο η όποια άλλη παραγωγική απασχόληση; Μπορούμε να απαιτήσομε να ζει κάποιος σε ένα σπίτι διατηρημένο, παραδοσιακής αρχιτεκτονικής έστω, χωρίς προοπτικές όμως ανάπτυξης του ίδιου της οικογένειας του και του τόπου του; Πως θα τον πείσομε; Το κανονιστικό πλαίσιο που ισχύει από το 2006 του ΓΠΣ του Δήμου Σητείας δεν έλυσε μέχρι σήμερα τα προβλήματα που διαπιστώσαμε. Ο κτιριακός πλούτος εξακολουθεί να καταστρέφεται , ο πληθυσμός να λιγοστεύει η γη να παραμένει ακαλλιέργητη. Εμείς κατ΄ αρχήν προτείνομε την γενική επανεξέταση του κανονιστικού πλαισίου προστασίας των οικισμών που ισχύει σήμερα στην Ελλάδα σύμφωνα με τον παραπάνω προβληματισμό να επανεξεταστεί ο χαρακτηρισμός του οικισμού ως παραδοσιακού γενικά και να οριστεί ο βαθμός προστασίας ανάλογα με τα στοιχεία που θα προκύψουν από λεπτομερέστερη μελέτη . Να αξιολογηθεί ο οικισμός από οικοδομική σκοπιά. Να μελετηθεί η δυνατότητα αξιοποίησης και απόδοσης ( ωφέλεια από εθνικής , πολιτιστικής, οικονομικής και κοινωνικής σκοπιάς).





Να αξιολογηθεί η δυνατότητα προστασίας ( πόσο έχει αλλοιωθεί η διατηρηθεί η φυσιογνωμία του οικισμού η κάποιων κτιριακών συγκροτημάτων εντός του οικισμού η μεμονομένων κτιρίων η αρχιτεκτονικών στοιχείων και εάν υπάρχει δυνατότητα επαναφοράς η συντήρησης των παραπάνω. Μέχρι να οριστικοποιηθεί και κατοχυρωθεί νομοθετικά η προστασία να υπάρξει μεταβατικό στάδιο προστασίας που θα περιλαμβάνει την διατήρηση του πολεοδομικού πυρήνα του οικισμού. την αυστηρά ελεγχόμενη χρήση και προσπέλαση τροχοφόρων 3. τον απόλυτο σεβασμό στην πολεοδομική εικόνα του οικισμού 4. τον αυστηρό έλεγχο των εργασιών συντήρησης , αποκατάστασης και ανακαίνισης των κτιρίων από τους ιδιοκτήτες. τα ενδιαφέροντα και ιστορικά δημόσια η ιδιωτικά κτίρια (π.χ. το πρώτο δημοτικό σχολείο, οι εκκλησίες, η κρήνη) να αποτυπωθούν, να φωτογραφηθούν και να συντηρηθούν σε πρώτη φάση μέχρι να γίνουν οι απαραίτητες μελέτες και και οριστεί το κανονιστικό πλαίσιο προστασίας σύμφωνα με τα παραπάνω.





ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Μποζινέκη – Διδώνη Παρασκευή, Ελληνική Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική Κρήτη, Μέλισσα, Αθήνα, 1985

Χρυσούλα Τζομπανάκη, Η Αρχιτεκτονική στην Κρήτη, Περίοδος των νεότερων χρόνων, Τόμος Α1 19ος αι. και περίοδος της αυτονομίας, έκδοση Χρυσούλα Τζομπανάκη, Δεκέμβριος 2005

Gerola Giuseppe, Βενετικά Μνημεία της Κρήτης, Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη, Ηράκλειο 1993.

Βασιλειάδης Δ., Το Κρητικό σπίτι, Εστία , 1983. Σπανάκης Στέλιος, Κρήτη, Τουρισμός Ιστορία Αρχαιολογία, Τόμος Α, Σφακιανός, Ηράκλειο

1964. Ι. Τσιφετάκης, εφημ. Ανατολή, 1/08/62, 8/09/67

Ι. Τσιφετάκης, περιοδ. <Κρητική Εστία> τεύχος 168 σελ. 101)

Διαδίκτυο www.cretesitia.gr http://www.interkriri.org/lefki/grindex.htm

http://www.cretesitia.gr/

http://www.interkriri.org/lefki/grindex.htm

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Καταγραφή της πολεοδομικής και της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των αξιόλογων

ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ οικισμών του Νομού Λασιθίου για τη μελλοντική ένταξή τους σε θεσμικό πλαίσιο προστασίαςΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ οικισμών του Νομού Λασιθίου για τη μελλοντική ένταξή τους σε θεσμικό πλαίσιο προστασίας

ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Ομάδα 10 Σίτανος Κατάλογος Φωτογραφικής Τεκμηρίωσης

Όνομα Αρχείου Θέμα Φωτογραφίας Κάδρο Φωτογραφική Μηχανή

(Όνομα και Προέκταμα) Σύντομη Περιγραφή (Λεζάντα) Οριζόντια Κατακόρυφα Landscape/Portrait Μάρκα και Μοντέλο

000 000. Πανοραμική άποψη οικισμός - Σίτανος 11715 2589 Landscape Canon Eos450 12/11/2010

α/αΗμερομηνία

Λήψης

Διαστάσεις (σε pixels)

000 000. Πανοραμική άποψη οικισμός - Σίτανος 11715 2589 Landscape Canon Eos450 12/11/2010

001 001 Μνημεία - Εκκλησίες 3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010

002 002 ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΚΡΗΝΗ ΕΤΟΥΣ 1680 3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010

003 003 Μνημεία - Εκκλησίες 2592 3888 Portait Canon Eos450 12/11/2010

004 004 ΔΥΤΙΚΗ ΟΨΗ ΚΡΗΝΗΣ 3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010



007 007 ΝΟΤΙΑ ΟΨΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ 3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010


009 009 ΕΙΣΟΔΟΣ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ 3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010009 009 ΕΙΣΟΔΟΣ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ 3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010






015 015 ΕΙΣΟΔΟΣ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ 3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010



018 018 ΚΟΙΜΗΤΗΡΙΟ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ 3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010018 018 ΚΟΙΜΗΤΗΡΙΟ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ 3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010


020 020ΙΕΡΟ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ,

ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ2592 3888 Portait Canon Eos450 12/11/2010


022 022 Μνημεία - Εκκλησίες 2592 3888 Portait Canon Eos450 12/11/2010022 022 Μνημεία - Εκκλησίες 2592 3888 Portait Canon Eos450 12/11/2010


024 024ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ

3651 4175 Portait Canon Eos450 12/11/2010



Φύλλο 1 από 8





(Όνομα και Προέκταμα) Σύντομη Περιγραφή (Λεζάντα) Οριζόντια Κατακόρυφα Landscape/Portrait Μάρκα και Μοντέλοα/α

Ημερομηνία

Λήψης


027 027 Μνημεία - Εκκλησίες 3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010027 027 Μνημεία - Εκκλησίες 3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010



030 030 ΠΑΛΑΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣΧΟΛΕΙΟ 3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010

031 031 Δημόσια Κτίρια 3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010





036 036 ΧΩΡΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ 3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010036 036 ΧΩΡΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ 3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010


038 038 ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ 3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010



041 041ΦΟΥΡΝΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ

ΣΙΤΑΝΟΥ3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010



044 044 Δημόσια Κτίρια 2592 3888 Portait Canon Eos450 12/11/2010


046 046 ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΚΡΗΝΗ 3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010


048 048 ΦΟΥΡΝΟΣ 3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010

049 049 Κατοικίες 3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010049 049 Κατοικίες 3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010

050 050 ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΤΟΥ ΦΟΥΡΝΟΥ 3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010

051 051 ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΤΟΥ ΦΟΥΡΝΟΥ 2592 3888 Portait Canon Eos450 12/11/2010

052 052 Κατοικίες 3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010








Λήψης







058 058ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟΥ

ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ 3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010

059 059 ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΑ ΕΙΣΟΔΟΥ 2592 3888 Portait Canon Eos450 12/11/2010




063 063 ΠΑΛΑΙΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ 3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010

064 064 TO ΚΑΦΕΝΕΙΟ 3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010

065 065 ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ '30 2592 3888 Portait Canon Eos450 12/11/2010


067 067 ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΠΑΤΕΛΑΚΗ ΙΩΑΝΝΗ 3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010

068 068 ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΤΙΚΗ 2ΟΡΟΦΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑΤΟΥ 3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010



071 071 ΑΝΑΠΑΛΑΙΩΜΕΝΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ 3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010

072 072 ΔΩΜΑ ΚΑΛΥΜΜΕΝΟ ΜΕ ΠΕΡΓΚΟΛΑ 3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010



075 075 ΠΕΤΡΙΝΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΜΕ ΚΑΜΑΡΩΤΗ ΕΙΣΟΔΟ 3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010075 075 ΠΕΤΡΙΝΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΜΕ ΚΑΜΑΡΩΤΗ ΕΙΣΟΔΟ 3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010

076 076 ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΠΑΤΕΛΑΚΗ ΙΩΑΝΝΗ 3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010

077 077ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΕΣ ΕΣΟΧΕΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΟΨΗ

3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010










Λήψης


080 080 ΠΕΡΠΑΤΩΝΤΑΣ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ 2592 3888 Portait Canon Eos450 12/11/2010080 080 ΠΕΡΠΑΤΩΝΤΑΣ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ 2592 3888 Portait Canon Eos450 12/11/2010

081 081 Κατοικίες 2592 3888 Portait Canon Eos450 12/11/2010








089 089 Σοκάκια 2592 3888 Portait Canon Eos450 12/11/2010089 089 Σοκάκια 2592 3888 Portait Canon Eos450 12/11/2010

090 090 'ΣΚΑΛΟΝΙΑ'' ΣΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ 2592 3888 Portait Canon Eos450 12/11/2010

091 091 ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΠΟΨΗ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ 2592 3888 Portait Canon Eos450 12/11/2010

092 092 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΗ ''ΓΕΙΤΟΝΙΑ'' 3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010

093 093 Σοκάκια 3888 2592 Landscape Canon Eos450 12/11/2010

094 094 ΔΡΟΜΑΚΙ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ 2592 3888 Portait Canon Eos450 12/11/2010




098ΣΟΚΑΚΙ ΠΟΥ ΟΔHΓΕΙ ΣΤO ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ

2592 3888 Portait Canon Eos450098 098ΣΟΚΑΚΙ ΠΟΥ ΟΔHΓΕΙ ΣΤO ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ

ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ2592 3888 Portait Canon Eos450 12/11/2010



ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

10 Καλλιόπη Δατσέρη Ερωτηματολόγιο Αρχιτέκτων Μηχανικός

Μαρία Μπενετάκη Αρχιτέκτων Μηχανικός Αλίκη Πρωτόπαππα Αρχιτέκτων μηχανικός

Εμμανουήλ Κατσικαλάκης Χρόνος Καταγραφής: Αρχιτέκτων Μηχανικός Νικόλαος Γαδανάκης ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2010 Πολιτικός Μηχανικός Προγραμματική Σύμβαση ΤΕΕ / Τμήμα Ανατολικής Κρήτης – Ν. Α. Λασιθίου Καταγραφή της πολεοδομικής και αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας αξιόλογων οικισμών του Νομού Λασιθίου για την μελλοντική ένταξη τους σε θεσμικό πλαίσιο προστασίας.

Νομός Λασιθίου

Οικισμός:

Σίτανος


Ομάδα εργασίας: Δατσέρη Καλλιόπη, Μπενετάκη Μαρία, Πρωτόπαππα Αλίκη, Κατσικαλάκης Εμμανουήλ, Γαδανάκης Νικόλαος.

Ερωτηματολόγιο 1

1. ΟΙΚΙΣΜΟΣ – ΤΟΠΟΣ – ΤΟΠΙΟ – ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ

2. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ

1. ΟΙΚΙΣΜΟΣ – ΤΟΠΟΣ – ΤΟΠΙΟ – ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ

Όνομα οικισμού: Σίτανος

(Ετυμολογία της λέξης) από τους Ιτανίους οι οποίοι μετά τους σεισμούς και τις επιδρομές των πειρατών κατέφυγαν στη θέση που είναι το σημερινό χωριό

Α) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

Οικισμός : Ορεινός □ Ημιορεινός □ Πεδινός □ Παράλιος □

Φυσικό περιβάλλον –ιδιαιτερότητες: Υπάρχει ρέμα που διασχίζει τον οικισμό

Υπάρχουν στην περιοχή ιδιαίτερα στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος που αξίζει να αναδειχθούν ; (πχ. Οροπέδιο, σπήλαιο, φαράγγι, κλπ)

Αναφέρατε : Σπήλαιο Όξω Λατσίδι

Υπάρχει κάποιο πλαίσιο προστασίας για την περιοχή? Αν όχι θεωρείται ότι χρειάζεται να προταθεί κάτι τέτοιο;

Αναφέρατε : Όχι

Η περιοχή συνδέεται με κάποιο ιστορικό γεγονός ;


Αναφέρεται κάποιο από τα στοιχεία του τόπου που θεωρείται ιδιαίτερο χαρακτηριστικό για τη φυσιογνωμία του.

1) Μεμονωμένο κτίσμα ή μνημείο 2) Παραγόμενο προϊόν 3) Παραγωγική δραστηριότητα (π.χ. κτηνοτροφία, οινοποιία) 4) Έθιμο 5) Τοπική γιορτή ή πανηγύρι

Κρήνη

Υπάρχει κάποια ιστορική περίοδος με την οποία ο οικισμός συνδέεται περισσότερο ? (π. χ. ρόλος του οικισμού σε επαναστάσεις)

Αναφέρατε : Τουρκική Περίοδος

Αναφέρεται (αν γνωρίζετε ) κάποιο έργο της πεζογραφίας ή της ιστορίας που αναφέρεται στον οικισμό.




Αναφέρατε : Ν. Παπαδάκη, G. Gerola.

Δημογραφική εξέλιξη (αναφορά στις 5 τελευταίες απογραφές).

Αναφέρατε : Απογραφή 1970 9 κάτοικοι

Απογραφή 2001 69 κάτοικοι

Μπορεί ο οικισμός να θεωρηθεί ότι ανήκει σε ένα ευρύτερο σύνολο με κοινά χαρακτηριστικά στην εξέλιξη του (π.χ. Χωριά του Οροπεδίου Λασιθίου).


Γ ) ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΜΕ ΤΟ ΤΟΠΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ - ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΕΙΣ

Ποιά είναι η σχέση του οικισμού με :

To τοπικό κέντρο της περιοχής

Τους γειτονικούς οικισμούς

Ύπαρξη στον οικισμό διαφόρων εξυπηρετήσεων

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ : υπάρχει στον οικισμό Νηπιαγωγείο □

Δημοτικό □ 2 τα όποία δεν λειτουργούν

Γυμνάσιο □

Λύκειο □

ΥΓΕΙΑ :

Υπάρχει στον οικισμό Κέντρο Υγείας □

Φαρμακείο □

Υπάρχουν στον οικισμό άλλες εξυπηρετήσεις :

(π. χ. παιδικός σταθμός, πολεοδομία, Κ. Ε. Π. τράπεζα κλπ.)

Αναφέρατε : Κοινοτικός γιατρός

Θεωρείται ότι η περιοχή χρειάζεται καλύτερη οδική σύνδεση με το τοπικό κέντρο; ΝΑΙ □ ΟΧΙ □

Υπάρχει συγκοινωνία με άλλες περιοχές ; ΝΑΙ □ ΟΧΙ □

Υπάρχει συγκοινωνία με άλλο τοπικό κέντρο ; ΝΑΙ □ ΟΧΙ □

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΟΔΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ

α) Προς το τοπικό κέντρο ΚΑΛΗ ΜΕΤΡΙΑ ΚΑΚΗ

□ □ □




β) Προς άλλες οικιστικές περιοχές ΚΑΛΗ ΜΕΤΡΙΑ ΚΑΚΗ

□ □ □

Δ) ΟΙΚΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ – ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΔΟΜΗΜΕΝΟΥ ΣΤΟΥ

(Αναφέρατε)

Χτίζονται καινούργια κτίρια ; ΝΑΙ □ ΟΧΙ □

Χτίζονται τουριστικές μονάδες ; ΝΑΙ □ ΟΧΙ □

2. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ

Α) Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ

1. Σε ποιο τομέα στηρίζεται η οικονομία της περιοχής ;

ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ □ ( γεωργία – κτηνοτροφία – αλιεία )

ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ □

( βιομηχανία - βιοτεχνία) ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ □

( υπηρεσίες και τουρισμός )

Έχει αλλάξει κάτι, στην πάροδο των χρόνων, σε σχέση με τους παραπάνω τομείς ; ΝΑΙ □ ΟΧΙ □ Αν ναι, ποιό ; ( Αναφέρατε )

2. Υπάρχουν παραδοσιακές δραστηριότητες ; ΝΑΙ □ ΟΧΙ □

Αν ναι, ποιές ; ( Αναφέρατε ) (π. χ. υφαντουργία, κεραμική )

3. Υπάρχει κάποιο επάγγελμα στην περιοχή που έχει σήμερα εκλείψει ;

Αν ναι, ποιό ; ( Αναφέρατε ) ΝΑΙ □ ΟΧΙ □

4. Νέες απασχολήσεις στην περιοχή ; ΝΑΙ □ ΟΧΙ □

Αν ναι, ποιές ; ( Αναφέρατε )

5. Πιστεύετε ότι υπάρχουν προοπτικές εξέλιξης σ’ αυτές τις απασχολήσεις;

Αν ναι, ποιές ; ( Αναφέρατε ) ΝΑΙ □ ΟΧΙ □




6. Γνωρίζετε αν έχουν δοθεί επιχορηγήσεις ή κάποια οικονομική ενίσχυση για την παραγωγή τοπικών προϊόντων ή για την ενίσχυση τοπικών «παραδοσιακών» δραστηριοτήτων ;

ΝΑΙ □ ΟΧΙ □ Αν ναι, σε ποιές ; ( Αναφέρατε )

Από ποια πηγή χρηματοδότησης;

ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ

7. Υπάρχουν προβλήματα σήμερα στην κυκλοφορία των οχημάτων και των πεζών στην περιοχή σας.

Αν ναι, ποιά ; ( Αναφέρατε ) ΝΑΙ □ ΟΧΙ □ Διότι οι δρόμοι είναι στενοί και με κλίση και έτσι δεν είναι εύκολη η πρόσβαση σε αυτά 8. Για ποιους λόγους γίνονται οι μετακινήσεις σας καθημερινά ;

Συναλλαγή με δημόσιες υπηρεσίες □ Υπηρεσίες Πρωτογενή τομέα (αγροτικά, κτηνοτροφικά) □

Υπηρεσίες Δευτερογενή τομέα (μεταποίηση, κατασκευές) □ Υπηρεσίες Τριτογενή τομέα (τουρισμός) □



αριθμός δελτίου 1/4

ΔΕΛΤΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΟΥ ΚΤΙΣΜΑΤΟΣ, ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ, ΤΟΠΙΟΥ ή ΣΥΝΟΛΟΥ [που μπορεί να ενταχθεί σε καθεστώς προστασίας]

νομός: ΛΑΣΙΘΙΟΥ

δήμος: Σητείας

οικισμός: Σίτανος

διεύθυνση:

επωνυμία ακινήτου : Άγιος Γεώργιος

Συνοικία ή θέση

ιδιοκτησία /όροφο: Μητρόπολη

σημερινή χρήση /όροφο: ισογ:, εκκλησία οροφ:

αρχική χρήση /όροφο: ισογ:, εκκλησία οροφ:

κατάσταση κτιρίου: καλή

κωδικός ιστορική περίοδος

10.2 -01 Σύγχρονη 2000

φωτογραφία κυρίας όψης

απόσπασμα χάρτη

Αριθμός δελτίου: 01 Σίτανος ημερομηνία: 12-11-10




περιγραφή: βασιλική μονόκλιτή με δύρριχτη στέγη.

σύστημα δόμησης αριθμός οροφών

Συνεχές 1

υπόγειο άλλο κτίριο/οικόπεδο προσθήκες-αλλοιώσεις ναι

όχι ναι

όχι κτίσμα στέγη

βιτρίνα ισογείου

εξώστης ανοίγματα

άλλο τι:

κηρυγμένο ΥΠΕΚΑ ΥΠΠΟΤ ΦΕΚ: μνημείο υπό κήρυξη νέο προτεινόμενο

προτεινόμενη προστασία: χαρακτηρισμός

κτιρίου

τμήματος

κελύφους

κύριων όψεων

συνοδεία

ειδική ρύθμιση

φωτογραφία λεπτομέρειας


ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ κατάσταση διατήρησης




καλή μέτρια κακή

1. ΦΕΡΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ - ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Οπλισμένο σκυρόδεμα Χ

2. ΦΕΡΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Δοκάρια από οπλισμένο σκυρόδεμα Χ

3. ΣΤΕΓΑΣΗ - ΕΠΙΚΑΛΥΨΗ


4. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΛΗΡΩΣΗΣ

5. ΔΑΠΕΔΑ – ΟΡΟΦΕΣ

πλακάκι Χ

6. ΚΛΙΜΑΚΟΣΤΑΣΙΑ

7. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΠΡΟΕΞΟΧΗ

κορνίζες Χ

8. ΕΞΩΣΤΗΣ

9. ΚΙΓΚΛΙΔΩΜΑΤΑ - ΣΤΗΘΑΙΑ

10. ΚΟΥΦΩΜΑΤΑ - ΣΚΟΥΡΑ




Αλουμινίου Χ

11. ΧΡΩΜΑΤΙΣΜΟΙ

- τοίχοι: ισογ: λευκό, με κορνίζες σομόν οροφ: Χ - κουφωμ: , σκούρα: καφέ Χ

- κιγκλιδ:

12. ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

παρατηρησεις:

Το φωτοβολταικό συγκρότημα που έχει τοποθετηθεί ακριβώς πάνω από αυτήν την εκκλησία αλλοιώνει

παντελώς το τοπίο.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΙΔΙΟΚΤΗΤΩΝ

ονομ/νυμο διευθ.: τηλ.:

ονομ/νυμο:

διευθ.: τηλ.:

ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ΥΠΟΜΝΗΜΑ








διεύθυνση:

επωνυμία ακινήτου : Άγιος Ιωάννης







10.2 -02 Ενετική 1600







περιγραφή: Βασιλική με τρούλο. Είναι το νεκροταφείο του χωριού. Επίσης υπάρχει άλλο ένα κτίσμα στο οικόπεδο που αρχικά όταν το συναντήσει κανείς νομίζει ότι είναι μια πιο παλιά εκκλησία αλλά τελικά είναι το παλιό οστεοφυλάκιο που έχει την μορφή μονόκλιτης βασιλικής. Σήμερα είναι εγκαταλελειμένο και μπάζα έχουν γεμίσει το εσωτερικό του.


Συνεχές 1


όχι ναι




άλλο τι:



κτιρίου

τμήματος

κελύφους


συνοδεία










Οπλισμένο σκυρόδεμα , λιθοδομη Χ


Δοκάρια από οπλισμένο σκυρόδεμα Χ


Θόλος από οπλισμένο σκυρόδεμα Χ



Κεραμικό πλακάκι Χ



8. ΕΞΩΣΤΗΣ






Αλουμινίου Χ


- τοίχοι: ισογ: λευκό, με κορνίζες σομόν οροφ: Χ - κουφωμ: , σκούρα: καφέ Χ

- κιγκλιδ:



Η αποκατάσταση που έγινε πριν από τριάντα χρόνια σε αυτή την εκκλησία δεν είναι επιτυχής, αν κανείς δεν

παρατηρήσει τις τοιχογραφίες που υπάρχουν μες στο ιερό δεν μπορεί να καταλάβει ότι αυτή η εκκλησία είναι αρκετά παλιά.



ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ΥΠΟΜΝΗΜΑ








διεύθυνση:

επωνυμία ακινήτου : Εκκλησία Παναγίας





κατάσταση κτιρίου: καλή / μέτρια / κακή


10.3 -03 τούρκικη 1875-1885







περιγραφή: Βασιλική μονόκλιτη με δύρρικτη στέγη από κεραμίδια όπου στο εσωτερικό είναι θολωτή σε οικόπεδο με κλίση.


συνεχές 1


όχι ναι




άλλο τι:



κτιρίου

τμήματος

κελύφους


συνοδεία










λιθοδομή Χ



θόλος Χ



μωσαικό Χ



λιθοδομές Χ

8. ΕΞΩΣΤΗΣ






Αλουμίνιο Χ


- τοίχοι: ισογ: λευκό , οροφ: Χ - κουφωμ: , σκούρα: καφέ Χ

- κιγκλιδ:


Τέμπλο από ξύλο κυπαρισσιού Χ




ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ΥΠΟΜΝΗΜΑ








διεύθυνση:

επωνυμία ακινήτου :


ιδιοκτησία /όροφο: δημοσίου

σημερινή χρήση /όροφο: ισογ:, κρήνη οροφ:

αρχική χρήση /όροφο: ισογ:, κρήνη οροφ:



10.2 -04 τουρκική 1680







περιγραφή: Οθωμανική Κρήνη με αίθουσα αποθήκευσης νερού.


Συνεχές 1


όχι ναι




άλλο τι:



κτιρίου

τμήματος

κελύφους


συνοδεία










Λιθοδομή Χ


Λιθοδομή Χ


Λιθοδομή Χ





8. ΕΞΩΣΤΗΣ







- τοίχοι: ισογ: οροφ: - κουφωμ: , σκούρα:

- κιγκλιδ:


Μονολιθική Γούρνα Χ Διακοσμητικά Γλυπτά Χ




ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ΥΠΟΜΝΗΜΑ








διεύθυνση:



ιδιοκτησία /όροφο: Πατελάκης Ιωάννης

σημερινή χρήση /όροφο: ισογ:, εγκαταλελειμμένο οροφ:

αρχική χρήση /όροφο: ισογ:, κατοικία οροφ:



10.2 -07 τουρκική 1880







περιγραφή: Παραδοσιακή κρητική ισόγεια κατοικία με δώμα.


Συνεχές 1


όχι ναι




άλλο τι:



κτιρίου

τμήματος

κελύφους


συνοδεία










λιθοδομή Χ


Ξύλινες τράβες Χ

3. ΣΤΕΓΑΣΗ – ΕΠΙΚΑΛΥΨΗ

Δώμα Χ





8. ΕΞΩΣΤΗΣ







- τοίχοι: ισογ: λευκό , οροφ: Χ - κουφωμ: , σκούρα:

- κιγκλιδ:


Εσωτερικό τζάκι Χ



ονομ/νυμο Πατελάκης Ιωάννης διευθ.: τηλ.:

ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ΥΠΟΜΝΗΜΑ








διεύθυνση:

επωνυμία ακινήτου : Φούρνος


ιδιοκτησία /όροφο: Χρυσουλάκης Μιχαήλ Χλουβεράκη Ειρήνη

σημερινή χρήση /όροφο: ισογ:, φούρνος οροφ:

αρχική χρήση /όροφο: ισογ:, φούρνος οροφ:



10.2 -06 τουρκική 1860







περιγραφή: Παραδοσιακός φούρνος με προθάλαμο ισόγειο με δώμα.


συνεχές 1


όχι ναι




άλλο τι:



κτιρίου

τμήματος

κελύφους


συνοδεία










λιθοδομή Χ


Ξύλινες τράβες Χ

3. ΣΤΕΓΑΣΗ – ΕΠΙΚΑΛΥΨΗ

Δώμα Χ





8. ΕΞΩΣΤΗΣ






Ξύλινα Χ


- τοίχοι: ισογ: λευκό , οροφ: Χ - κουφωμ: , σκούρα:

- κιγκλιδ:


Φούρνος με ξύλα Χ



ονομ/νυμο Ιωάννου Χρυσουλάκης διευθ.: τηλ.:

ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ΥΠΟΜΝΗΜΑ








διεύθυνση:



ιδιοκτησία /όροφο: Δήμος

σημερινή χρήση /όροφο: ισογ:, εγκαταλελειμμένο οροφ: εγκαταλελειμμένο

αρχική χρήση /όροφο: ισογ:, κατοικία δασκάλου οροφ: σχολείο

κατάσταση κτιρίου: κακή


10.2 -05 προπολεμική 1930







περιγραφή: Σχολικό κτίριο της δεκαετίας 1930 όπου ο ΟΣΚ χρησιμοποιούσε το πρότυπο του αρχιτέκτονα Μητσάκη που αντιπροσώπευε το μοντέρνο κίνημα. Η αίθουσα στον όροφο με ένα κλιμακοστάσιο από οπλισμένο σκυρόδεμα, η αυλή αλλά και το σπίτι του δασκάλου αποτελούν το κέλυφος γι’ αυτά τα σχολεία.


Συνεχές 2


όχι ναι




άλλο τι:



κτιρίου

τμήματος

κελύφους


συνοδεία










Λιθοδομή Χ


Πλάκα από οπλισμένο σκυρόδεμα Χ


πλάκα Χ



πλάκα Χ




8. ΕΞΩΣΤΗΣ


Σιδερένια Χ





Ξύλινα Χ


- τοίχοι: ισογ: λευκό , οροφ: λευκό Χ - κουφωμ: , σκούρα: πράσινο Χ

- κιγκλιδ: καφέ Χ


Εσωτερικό τζάκι Χ




ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ονομ/νυμο:


ΥΠΟΜΝΗΜΑ

Σίτανοςlibrary.tee.gr/digital/akr/akr_m980.pdf · 2016-07-13 · Τα προιόντα...

Documents

Transcript of Σίτανοςlibrary.tee.gr/digital/akr/akr_m980.pdf · 2016-07-13 · Τα προιόντα...