[1]

Συλλογή άρθρων του Οικονοκόσμου

(Προλεταριακή Σημαία 2007)

Δημήτρης Μάνος

Ακριδολογία… 17-2-2007

Μεγάλη ανησυχία εκφράστηκε στην πρόσφατη σύνοδο του G7 στο

Νταβός για την διεθνή

χρηματιστηριακή τάξη ( ή καλύτερα… αταξία).

Υπογραμμίστηκε έντονα (όχι από όλους και αυτό έχει τη σημασία

του) η ανάγκη να μπει ένας φραγμός στην ανεξέλεγκτη δράση

των hedge funds και των private-equity funds, των πλέον

επιθετικών επενδυτικών σχημάτων του χρηματιστηριακού κεφαλαίου.

Τα hedge funds σε αντίθεση με τα αμοιβαία κεφάλαια είναι

εγκατεστημένα σε off shore δικαιοδοσίες, συνεπώς δεν

υπάγονται σε φραγμούς και

περιορισμούς εθνικής ή άλλης εμβέλειας, επενδύουν σε ένα

ευρύτατο φάσμα χρηματιστηριακών προϊόντων

(μετοχές, ομόλογα, παράγωγα) και μπορούν να υπόσχονται αποδόσεις τόσο στις ανόδους όσο και στις καθόδους και στις πτώσεις (ή καλύτερα

κυρίως σε αυτές). Μπορούν να αλλάζουν κατά βούληση κλάδο, γεωγραφική περιοχή και κατηγορία επενδυτικών τίτλων, αμείβονται

σύμφωνα με την απόδοσή τους και κατά συνέπεια ενδιαφέρουν εύπορους επενδυτές και θεσμικούς (π χ ασφαλιστικά ταμεία). Ένα

παράλληλο (πιο αποχαλινωμένο) χρηματιστήριο αξιών. Τα private-equity funds είναι τα νεότερα κανιβαλικά επενδυτικά

σχήματα, oι« νέοι βασιλείς του καπιταλισμού» όπως τα έχουν ήδη αποκαλέσει. Στα χαρτοφυλάκια τους εντάσσονται πλήθος επιχειρήσεων

και εταιρειών που εξαγοράζονται ή εξαγοράζονται για να

«συγχωνευτούν», αυξάνοντας το «μπάτζετ» των εταιρειών ιδιωτικών επενδύσεων και κατά συνέπεια την χρηματιστηριακή τους αξία. Αυτά

πάλι δεν υπάγονται στους συνήθεις περιορισμούς του νόμου Sarbanis-Oxley που θεσπίστηκε μετά την κατάρρευση της Εnron. Πρόκειται για το

σχήμα «δανείζομαι για να σε… εξαγοράσω». που επαναλήφθηκε τη

[2]

δεκαετία του `80 με τους πρωταγωνιστές τους να ολοκληρώνουν την καριέρα τους στη… φυλακή.

Τόσο τα hedge funds όσο και τα private-equity funds δεν θα μπορούσαν να υπάρξουν χωρίς τον αθρόο τραπεζιτικό δανεισμό και

αυτός είναι ένας τρόπος για να εισέλθει στο φαγοπότι το πιστωτικό κεφάλαιο.

Οι τράπεζες αντιμετωπίζουν έτσι τα όρια στη (συνεχή) γιγάντωσή τους

και βρίσκουν μια επένδυση για τα λιμνάζοντα (από την καταλήστευση) κεφάλαια που δεν έχουν τι να τα κάνουν.

Ταυτόχρονα ανοίγεται ο δρόμος σε κομμάτια επιχειρήσεων και στελεχών επιχειρήσεων να μεταπηδήσουν από παραγωγικούς τομείς της

οικονομίας στον χώρο (και στο… χορό) της χρηματιστηριακής παρασιτικής σπείρας. Ένα νέο στοιχείο της διεθνούς οικονομικής τάξης

που επισημαίνουν διάφοροι οικονομικοί αναλυτές. Το ένα τρις δολάρια είχαν ξεπεράσει τα κεφάλαια που διαχειρίζονταν

τα hedge fund παγκόσμια μόλις το 2004 ενώ η αξία των εξαγορών που πραγματοποίησαν οι private equity εταιρείες σε ΗΠΑ και ΕΕ το 2006

εκτινάχθηκε στα 440 δις δολάρια! Είναι φανερό πως μια τέτοια υπερτιμημένη φούσκα αξιών και πλούτου

μπορεί εύκολα να σκάσει. Υπάρχει ακόμα και το «πρόβλημα» της διασποράς των κεφαλαίων και του ελέγχου των μικρότερων…

θηρευτών.

Το 1998 μάλιστα το αμερικάνικο δημόσιο έκαψε 3,75(!) δις δολάρια για να διασώσει το μεγαλύτερο στον κόσμο αμερικάνικο hedge fund.

«Περιέργως» στο G7 δεν αντιδρούν ΗΠΑ και Βρετανία αλλά οι υπόλοιποι με πρώτους τους Γερμανούς.

Το 2005 ο σημερινός αντικαγκελάριος της κυβέρνησης είχε καταγγείλει το αμερικανικοεβραϊκό κεφάλαιο που πέφτει «σαν ακρίδα»

στις γερμανικές επιχειρήσεις. Αντικαπιταλιστική έκρηξη ή δικαίωση του τίτλου της «πολιτικής

οικονομίας»;

[3]

ΕΤΣΙ ΚΕΡΔΙΖΟΥΜΕ! 17-3-2007

Θέλουμε να… αγιάσουμε

και να αλλάξουμε θέμα όμως η επικαιρότητα (περί

τα χρηματιστηριακά) δεν

μας αφήνει. Αφορμή η αφοπλιστικής ειλικρίνειας

δήλωση του εκπρόσωπου της χρηματιστηριακής

εταιρείας που πλούτισε από τη διαχείριση των

αποθεματικών του Ταμείου των δημοσίων υπαλλήλων

(ΤΕΑΔΥ).Με δηλώσεις του στα «ΝΕΑ», ο αντιπρόεδρος της εταιρείας κ. Θεόδωρος Πρινιωτάκης

αναφέρει ότι το πακέτο της προμήθειάς της εταιρείας έφτασε περίπου 5 εκατ. ευρώ. Σε ό,τι αφορά τη μεγάλη διαφορά ανάμεσα στην τιμή με την

οποία η Ακρόπολις αγόρασε το επίμαχο ομόλογο και το πούλησε στο ΤΕΑΔΥ, ο κ. Πρινιωτάκης ανέφερε ότι «με αυτό τον τρόπο κερδίζουν οι

χρηματιστηριακές εταιρείες». Πως έγινε μπόρεσαν να κερδίσουν μια

τέτοια προμήθεια «μαμούθ»; Αφού αγόρασαν το ομόλογο, το μεταβίβασαν σε θυγατρική της

εταιρείας που λειτουργεί επί κυπριακού εδάφους - απολαμβάνοντας το ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς που ισχύει εκεί - και το επαναγόρασαν σε

υψηλότερη τιμή, πριν το πουλήσουν στο ΤΕΑΔΥ. Βέβαια αυτοί αγόρασαν από το κοινό ταμείο (μητρικής-θυγατρικής) και πληρώθηκαν σε

πραγματικό χρήμα από το ΤΕΑΔΥ. Πραγματικά έτσι κερδίζουν! Τι θέλετε δηλαδή; Πρόκειται για μια δήλωση με διεθνή διάσταση για αυτό και…

φιλοξενείται στη στήλη! Εδώ άλλοι κάνουν πολλά χειρότερα! Οι εταιρείες private equity χρησιμοποιούν ένα μείγμα κεφαλαίων που

συγκεντρώνουν από ιδιώτες επενδυτές, θεσμικούς επενδυτές (τράπεζες, συνταξιοδοτικά ταμεία, ασφαλιστικές κ.λπ.). Οι πιο γνωστές συμφωνίες

στις οποίες επιδίδονται τα τελευταία χρόνια είναι οι εξαγορές εισηγμένων επιχειρήσεων, τις οποίες, αφού αναδιαρθρώσουν ή κατ' άλλους

εξαρθρώσουν, μεταπωλούν ή επανεισάγουν στο χρηματιστήριο

καρπούμενες τεράστια κέρδη Το private equity fund δεν επενδύει περισσότερο από το 30% της

αγοραίας τιμής μιας εταιρείας. Τα υπόλοιπα χρήματα τα δανείζεται και μάλιστα συχνά το κόστος εξόφλησης της εξαγοράς το φορτώνεται η ίδια

η εταιρεία που εξαγοράζεται! Η φιλοσοφία τους είναι αγοράζω, απογυμνώνω και μετά το κλοτσάω. Ολα γίνονται για την εξαγωγή αξίας

παρά για τη δημιουργία αξίας» δηλώνει στέλεχος της παγκόσμιας συνομοσπονδίας εργαζομένων UNI. … Βρετανοί ακαδημαϊκοί εγείρουν

ακόμη μεγαλύτερες αμφιβολίες, τονίζοντας ότι το επιχειρηματικό μοντέλο των private equity βασίζεται σχεδόν ολοκληρωτικά στις

[4]

μαθηματικές επιπτώσεις της μόχλευσης και ότι αντί να ωφελεί τη μάζα των επενδυτών είναι σχεδιασμένο για να πλουτίζει μια μικρή μειοψηφία

εταίρων Κ. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ - 04/03/2007 Δεν φτάνει δηλαδή η απομύζηση της υπεραξίας στην παραγωγή και η

κερδοσκοπία στην κατανάλωση. «Αξιοποείται» το αποθεματικό της κοινωνικής ασφάλισης, το

υπερχρεωμένο εισόδημα (ακίνητα), τα παιχνίδια με το συνάλλαγμα.

Trade care ονομάστηκε η πρακτική να αγοράζουν σε γιεν και να πουλούν σε νομίσματα άλλων χωρών κερδίζοντας και από τη

νομισματική διαφορά. Κυριολεκτικά άγριο τσιμπούσι “with the others people money” όπως

ήταν και ο τίτλος μιας σχετικής με το θέμα ταινίας του αμερικάνικου κινηματογράφου με τον συμπαθή Ντάνι ντε Βίτο.

Μόνο που στην καπιταλιστική πραγματικότητα ελλείπει το χάπυ εντ και οι συμπαθητικές μεταστροφές των ηρώων…

[5]

Κινέζικη ανάδυση 31-3-2007

Ο πανικός που πυροδότησε η πρόθεση

του Πεκίνου να βάλει

όρους και προϋποθέσεις στις

χρηματιστηριακές συναλλαγές στο Χονγκ

Κονγκ «διαβάστηκε» με διάφορους τρόπους

στη δύση. Πιο κοντά στην

πραγματικότητα βρίσκονται οι

προσεγγίσεις που εντάσσουν τις κινήσεις

αυτές σε μια αναδιάταξη του

κυρίαρχου κοινωνικού

σχηματισμού της Κίνας τόσο στο εσωτερικό όσο και όσο αφορά τον διεθνή του ρόλο.

Αναδιάταξη προσανατολισμένη σε μια περισσότερο «εκδηλωμένη», «κλασσική» καπιταλιστική μορφή και περιεχόμενο.

Στο εσωτερικό της πολυπληθούς χώρας αυτό επιτυγχάνεται με τον νέο νόμο για τη γη («προστασία της ιδιωτικής περιουσίας») που στο όνομα

της πάταξης της διαφθοράς και της μαζικής κλοπής της δημόσιας έγγειας ιδιοκτησίας θεσμοθετεί «τη μαζική κλοπή του δημόσιου πλούτου αφού

πρόκειται για «έναν νόμο υπερβολικά νεοφιλελεύθερο», σύμφωνα με καθηγητή Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο αεροναυτικής του Πεκίνου

(«Βήμα» 08.03.07). Τι κι αν η μελλοντική κλοπή της γης γίνεται πιο δύσκολη; Τα καλύτερα

κομμάτια βρίσκονται ήδη υπό την κατοχή της νέας αστικής τάξης. Το πως θα δημιουργηθεί μια μεσαία τάξη που θα απορροφήσει τους

κοινωνικούς κραδασμούς -που όλο και πιο έντονα «ανακαλύπτει» η

εσχάτως φιλεργατική (;) δύση-είναι ένα ερώτημα. Αναζητείται συνεπώς η «αρμονία με τον λαό» όπως δήλωσε ο κινέζος

πρωθυπουργός στην Λαϊκή Εθνοσυνέλευση. Και κατά πως δείχνουν τα πράγματα θα αναζητείται για πολύ.

Προς το παρόν αναζητούνται πιο κλασσικές συνταγές της αστικής πολιτικής οικονομίας μέσω των φρένων στην οικονομική ανάπτυξη.

Η απόφαση είναι να περιοριστεί ο ρυθμός ανάπτυξης κατά 8%. Αλλά και αυτή η στρατηγική απόφαση δείχνει να … κοιτάει από το

εσωτερικό της Κίνας περισσότερο προς το… εξωτερικό.

[6]

Ειδικά αν συνδυαστεί με το δεύτερο μεγάλο νομοθέτημα να περιοριστούν οι φορολογικές προστασίες και τα προνόμια στις ξένες

επιχειρήσεις. Ενιαίος φορολογικός συντελεστής –επιτέλους!- για τις εγχώριες και ξένες επιχειρήσεις που μέχρι τώρα είχαν συνηθίσει σε

διαφορετική (πιο φθηνή) μεταχείριση. Προσθέτοντας κανείς την «εμμονή» του Πεκίνου να κρατά σχετικά

υποτιμημένο το γιουάν, κωφεύοντας στις εκκλήσεις των ΗΠΑ για

ανατίμηση και βοηθώντας με αυτό τον τρόπο τις κινέζικες εξαγωγές, ίσως ανακαλύψει μια πιο πειστική εξήγηση στην απόφαση «να μπει μια

τάξη» στο χρηματιστήριο του Χονγκ Κονγκ. Και φυσικά θα ερμηνεύσει πιο εύστοχα τον συνακόλουθο πανικό των αγορών.

Σε τελική ανάλυση, και υπό το βάρος των αναταράξεων και των κινδύνων που συνεπάγονται οι χρηματιστηριακές φούσκες παγκοσμίως,

παρόμοια μέτρα λαμβάνουν και άλλες κυβερνήσεις στον λεγόμενο «αναπτυγμένο» κόσμο. Τραγική ειρωνεία: πάλι υπό τη αιγίδα της

πάταξης της διαφθοράς! Είναι φανερό ότι επιδιώκεται μεγαλύτερη φέτα από το έλεγχο αυτής

της διαδικασίας που δεν είναι μόνον οικονομική με την στενή τεχνοκρατική έννοια του όρου.

Γιατί περισσότερο και από τα μέτρα στο κινέζικο χρηματιστήριο, πιο πολύ και από τους απόηχους της φορολογικής μεταρρύθμισης, η δύση

(και ειδικά οι ΗΠΑ) φαίνεται να στήνει «ευήκοα ώτα» σε έναν άλλον

παράγοντα διαμόρφωσης διεθνούς θέσης και ρόλο: Ανησυχίες λέει προκαλούνται από την μεγαλύτερη αύξηση των

κινέζικων στρατιωτικών δαπανών της τελευταίας δεκαετίας… .

[7]

Κατάρρευση και σταθερότητα 14-4-2007

Στο βιβλίο του σ. Β. Σαμαρά «η αριστερά απέναντι στον εαυτό της» (εκδόσεις Π Σημαία,2006) γίνεται αναφορά στον Στάλιν που στην

συζήτηση για τα «οικονομικά προβλήματα του σοσιαλισμού» κάνει λόγο

για την αλλαγή της (τότε) προπολεμικής θέσης σχετικά με την σταθερότητα των αγορών. Με τη δημιουργία του σοσιαλιστικού

στρατοπέδου προτείνεται η θέση της κατάρρευσης της καθολικής παγκόσμιας αγοράς του καπιταλιστικού συστήματος.

Η προσέγγιση αυτή έχει τη χρησιμότητά της προκειμένου να εξηγήσουμε την σημερινή κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας.

Πραγματικά από το `89 μέχρι σήμερα είχαμε τουλάχιστον επτά κρίσεις της παγκόσμιας οικονομίας άλλες περισσότερο και άλλες λιγότερο

σημαντικές (ΝΑ Ασία, Ρωσία, Μεξικό, Nasdag, αποπληθωρισμός, κρίση αναδυόμενων αγορών, και η τελευταία κρίση των χρηματιστηρίων).

Οι κρίσεις αυτές μπορεί να εκδηλώνονταν στον χρηματοπιστωτικό τομέα (με έντονα στοιχεία «παρείσδυσης» της κρίσης στον νομισματικό

τομέα). Εξαίρεση η κρίση της λεγόμενης «νέας οικονομίας» ,ο αποπληθωρισμός που την ακολούθησε (2001-02) και η μεγάλη πτώση

των τιμών των πρώτων υλών.

Παρόλα αυτά η κατάρρευση των αγορών δεν επήλθε. Αντίθετα φαίνεται το παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα να βρίσκει τα σημεία

ισορροπίας του (μέσα σε ένα σύνολο εντονότατων ανισορροπιών). Τηρουμένων των ιστορικών αναλογιών θα μπορούσαμε να

ισχυριστούμε ότι αντίθετα η κατάρρευση των ρεβιζιονιστικών καθεστώτων έδωσε μια διέξοδο και ένα βάθος στην καπιταλιστική

(ιμπεριαλιστική) διεισδυτικότητα. Έδωσε το «ελεύθερο» για την επανακατάκτηση και επαναπικοιοποίηση του κόσμου σε μια περίοδο που

απουσίαζε (και απουσιάζει) ο αποφασιστικός παράγοντας που θα δημιουργούσε το ρήγμα στην καθολικότητα της παγκόσμιας αγοράς.

Παράγοντας που κάθε άλλο παρά «οικονομικός» με την «καθαρή» έννοια του όρου είναι. Έτσι εξηγείται και η σχετική σταθερότητα μέσα

στην εντεινόμενη ανισορροπία.

[8]

Αυτά βέβαια με την πρώτη ανάγνωση. Γιατί το έδαφος επέκτασης μπορεί να διευρύνθηκε, όμως ο

ανταγωνισμός των «κατακτητών» εντείνεται και οξύνεται όσο ακριβώς γιγαντώνεται η επίθεση στους εργαζόμενους που αντικειμενικά περιορίζει

την βάση της εκμετάλλευσης. Μέσα από την… τυφλότητα αυτής της επίθεσης (και τον…

διαγκωνισμό που την συνοδεύει) η καθολικότητα της παγκόσμιας αγοράς

δοκιμάζεται σοβαρά: για πρώτη φορά μετά τον πόλεμο επανακάμπτει τόσο πιεστικά ο προστατευτισμός στις παγκόσμιες οικονομικές σχέσεις.

Στη Γαλλία ο Σαρκοζί μιλάει ήδη «για προστασία των πολιτών από την παγκοσμιοποίηση» επικρίνοντας την πώλησης της γαλλικής βιομηχανίας

Arcelor («ήταν λάθος μας, μας είπαν ψέματα»). Στην Ισπανία ανακοινώθηκαν μέτρα προστασίας του εγχώριου οικονομικού κολοσσού

Endesa. Στις ΗΠΑ το Δημοκρατικό Κογκρέσο μελετά μεταρρύθμιση κανόνων και ελέγχων στις εξαγορές αμερικάνικων επιχειρήσεων από

ξένα κεφάλαια. Και όπως ήδη αναφέρθηκε για τους δυτικούς η νομισματική στάση του Πεκίνου αποτελεί μια unfair προστατευτική

πολιτική. Ο συγγραφέας ο καθηγητής Iστορίας στο Πρίνστον Χάρολντ Τζέιμς (συγγραφέας του The End of Globalization) εκφράζει ήδη

παρόμοιες ανησυχίες. Όχι τυχαία οι προβληματισμοί αυτοί συναντώνται με τις «ανησυχίες»

για απώλεια της αμερικάνικης ηγεμονίας. Ή, όπως το είπε απλούστερα η

«Washington Post» για τον οικονομικό ρόλο των ΗΠΑ, «το σκορ γίνεται ήδη 1-0 κατά των ΗΠΑ» Ίσως υπερβολικό, αντανακλά όμως εύγλωττες

ανησυχίες. Έγραφε η Ναυτεμπορική (Πέμπτη, 2 Δεκεμβρίου) 2004 ότι «οι απειλές των ΗΠΑ να δημιουργήσουν διμερείς και περιφερειακές

«ζώνες ελευθέρου εμπορίου» δεν έχουν την ίδια βαρύτητα με εκείνες της εποχής της GATT».

Έχουμε μπει σε φάση αναίρεσης της αμερικάνικης ηγεμονίας; Προς το παρόν όχι, εξάλλου αυτό δεν θα παραχθεί μέσα από οικονομικά μεγέθη.

Το κώλυμα της αμερικάνικης πολεμικής μηχανής στο Ιράκ υποδεικνύει όμως τη συμμετοχή των πολιτικών «καταλυτών» μέσα στο εκρηκτικό

μείγμα «καυσίμων» της παγκόσμιας οικονομίας. Και στη διάρρηξη των (όποιων) καθολικών συμμετριών της…

[9]

Που πήγε ο Κέϋνς; 28-4-2007

Αν η σχετική ισορροπία

των αγορών (σύμφωνα με την αναφορά που κάναμε

στη στήλη του

προηγούμενου φύλλου) αποτελεί ένα στοιχείο

προβληματισμού για τις παγκόσμιες οικονομικές

εξελίξεις, το δεύτερο στοιχείο-που έχει

προβληθεί αρκετά τα τελευταία χρόνια-αφορά

την ανάγκη ύπαρξης εναλλακτικής οικονομικής πρότασης απέναντι σε ότι έχει χαρακτηριστεί ως νεοφιλελευθερισμός.

Και ποιος άλλος θεωρητικός της αστικής οικονομικής σκέψης είναι ο πιο κατάλληλος για… ανάκληση;

Ξεκινώντας από το Μonde Diplomatique που είχε από το 1996 ακόμα γράψει για το «μεθυσμένο καράβι της χρηματοπιστωτικής οικονομίας»,

περνώντας στα νόμπελ που «βραβεύουν» τους «αιρετικούς» ως προς το

νεοφιλελεύθερο δόγμα οικονομολόγους (π χ Στίγκλς), στη δημιουργία φόρουμ και «δεξαμενών σκέψης» που μελετούν προσαρμοσμένες στη

σημερινή πραγματικότητα κεϋνσιανικές συνταγές και μέτρα, φτάσαμε μέχρι την πρόταση του οικονομολόγου Τόμπιν περί φορολογίας των

κερδών των διεθνών χρηματιστηριακών ανταλλαγών. Εδώ θα πρέπει να εντάξουμε και την έντονη παρουσία και διαφήμιση

του λεγόμενου «δίκαιου εμπορίου» (fair trade), της Τράπεζας των «φτωχών».

Ήταν τέτοια η οίηση της διεθνούς οικονομικής σκέψης που το 2001-2002, εν μέσω της απειλητικής επανεμφάνισης του αποπληθωρισμού,

ώστε έφτασε να θεωρεί την πολιτική Μπους ως ένας είδος «στρατιωτικού κεϋνσιανισμού», υπό την έννοια ότι αυξάνοντας τις στρατιωτικές

δαπάνες αυξάνονταν και η απασχόληση, άρα ενισχύονταν η ζήτηση κλπ! Χωρίς να είναι τελείως αβάσιμη μια τέτοια προσέγγιση (αναγωγές στη

ναζιστική Γερμανία και τον Χιτλερικού τύπου κεϋνσιανισμό γίνονταν

μέσα από αυτές τις αναλύσεις) ωστόσο περικλείει μια μεγάλη υπερβολή. Σήμερα πια οι οικονομικοί αναλυτές δεν «κάνουν φόκους» στην

οικονομική ώθηση των πολεμικών εξοπλισμών της επέμβασης όσο στο τεράστιο χρέος που δημιουργεί στον αμερικάνικο προϋπολογισμό.

Τελικά που πήγε ο Κέϋνς; Γιατί το κεφάλαιο αρνείται πεισματικά να υιοθετήσει τη… φωνή της

λογικής , τον εξορθολογισμό του; Γιατί μένει… ορφανός ο εμβριθής προβληματισμός τόσων παραγόντων

του κυρίαρχου-σήμερα- συστήματος;

[10]

Γιατί δεν εισάγεται ένα είδος σημερινού κεϋνσιανισμού αλλά αναβαθμίζεται ο νεοφιλελευθερισμός;

Γιατί αν το κεφάλαιο εξορθολόγιζε τις… ορμές του μέσα από μια διαδικασία αυτορρύθμισης απλά δεν θα ήταν κεφάλαιο!

Όπως το ίδιο το κεφάλαιο δεν ορίζει την αυτοκατάρρευσή του για τις ίδιες αιτίες δεν μπορεί να αυτορυθμιστεί. Πρόκειται για εγγενή αδυναμία.

Εν προκειμένω «κάποιοι άλλοι» θα το… καταρρεύσουν από το θρόνο

του ή θα το αναγκάσουν να αυτορυθμισθεί ακριβώς για να αποφύγει την πιο επώδυνη από όλες τις διορθώσεις. Εκείνη την διόρθωση που

υποχρέωσε τον Ρούσβελτ μέχρι τον Χίτλερ να αντιγράψουν (κακέκτυπα) το πραγματικά ανταγωνιστικό παράδειγμα.

Όσοι αναφέρουν την περίπτωση Θαπατέρο και την Ιαπωνία λησμονούν ότι γρήγορα αυτές οι «παρενθέσεις» εντάχθηκαν στην γενικότερη πορεία

των πραγμάτων. Σήμερα θυσιάζεται το περίφημο ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο, η Κίνα

του ισχυρού κρατικού παρεμβατισμού υιοθετεί τον πιο αποχαλινωμένο καπιταλισμό, ενώ σε όλο τον κόσμο η φτώχεια αυξάνεται

πολλαπλασιαστικά. Να ποια είναι τα υπαρκτά οικονομικά παραδείγματα της σημερινής παγκόσμιας πραγματικότητας!

Το παράδειγμα της Βενεζουέλας και της Αργεντινής επιβεβαιώνει κάτω από ποιες προϋποθέσεις τα κέντρα εξουσίας μπορεί να υιοθετήσουν

άλλου τύπου διορθώσεις (με αρκετά ερωτηματικά για τα χρονικά και

πολιτικά τους περιθώρια). Φαίνεται σαν ο Γκαλμπρέϊθ (ο άλλος αιωνόβιος οικονομολόγος

παρόμοιων κατευθύνσεων που πέθανε σχετικά πρόσφατα) να πήρε το μυστικό μαζί του για να το μοιραστεί με τον από χρόνια μακαρίτη Κέϋνς

που το χαρακτηριστικό του «μότο» ήταν ότι «μακροπρόθεσμα είμαστε όλοι νεκροί»!

[11]

Ιαπωνική… κατάδυση 12-5-2007

Ένα από τα επίμαχα σημεία της πρόσφατης

συνόδου του G7 ήταν το λεγόμενο «carry trade»

(στο οποίο έχουμε

αναφερθεί) δηλαδή η εκμετάλλευση της

διαφοράς μεταξύ των ιαπωνικών βασικών

επιτοκίων και των αντίστοιχων σε Ευρώπη

και Αμερική. Τα κερδοσκοπικά

κεφάλαια-ανάμεσά τους και ιάπωνες επενδυτές-δανείζονται σε γιεν και πωλούν σε άλλα νομίσματα (ευρώ κυρίως ή δολάρια) καρπούμενοι τη

διαφορά. Σύμφωνα με μια θεώρηση, η άνοδος του ευρώ οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε τούτη την, απείρως επαναλαμβανόμενη καθημερινά,

συναλλαγή. Ανησυχούν οι υπεύθυνοι μήπως η υπερβολική εμμονή των αγορών

στο carry trade πυροδοτήσει αργότερα μια μεταστροφή του εκτιμητέου

κινδύνου που αντιπροσωπεύεται στο ενδεχόμενο η ιαπωνική κεντρική τράπεζα να προχωρήσει σε αύξηση των επιτοκίων και ανατίμηση του

γιεν. Και τότε θα έχουμε μαζικές πωλήσεις γιεν και έκρηξη μιας ακόμα φούσκας με επίκεντρο τώρα τη νομισματική σφαίρα.

Υπερβολικές ανησυχίες; Πιθανόν… Το ενδεχόμενο αυτό φαντάζει μακρινό και αν προκύψει δεν θα

εμφανιστεί απότομα αλλά σταδιακά αφού η κεντρική ιαπωνική τράπεζα εκδηλώνει μια αξιοσημείωτη ασιατική «ραθυμία» στο σχετικό ζήτημα.

Ποτέ βέβαια δεν μπορεί να είναι κανείς σίγουρος με την τροπή των παγκόσμιων ισορροπιών (όπου η γεωπολιτική και η οικονομία

αλληλοτροφοδοτούνται). Η ιαπωνική οικονομία ήταν πάντα μια οικονομία στραμμένη στις

εξαγωγές με έντονο τρόπο (τα ιαπωνικά εμπορεύματα ιδιαίτερα τη δεκαετία `70-`80 είχαν κατακλύσει τις παγκόσμιες αγορές μέχρι να

δεχτούν τα χτυπήματα των αμερικάνων επί Κλίντον). Όμως τη γείωσή

της την «χρωστούσε» στην εγχώρια, εσωτερική αγορά που προστατεύονταν με διάφορους τρόπους. Θα προσθέταμε και την

αμερικάνικη ανοχή ή ενθάρρυνση για να είμαστε σφαιρικότεροι. Δεν θα πάψει και τώρα να προστατεύεται η εσωτερική αγορά φυσικά. Οι αλλαγές

εντοπίζονται αλλού… Η ιαπωνική οικονομία ήταν μια κατ` εξοχή «κεϋνσιανική» οικονομία

που στηρίζονταν στην ενίσχυση της εσωτερικής ζήτησης, στην διατήρηση υψηλών δεικτών απασχόλησης, τις δυνατότητες

επαγγελματικής εξέλιξης και ανέλιξης, στην κατανάλωση των προϊόντων και εμπορευμάτων του «τεχνολογικού πολιτισμού» απ` όπου προέκυψε

[12]

και η καρικατούρα του γιαπωνέζου τουρίστα που όλα τα… φωτογραφίζει κλπ.

Κάτι αλλάζει τελευταία με δραματικούς ρυθμούς στον τομέα αυτό. Σχεδόν ένας στους τρεις εργαζόμενους στην Ιαπωνία δουλεύει πλέον

με μικρή αμοιβή, ελάχιστη ασφάλεια και χωρίς προοπτικές μελλοντικής εξέλιξης. Αιτία, οι τεράστιες αλλαγές που πραγματοποιήθηκαν στην

αγορά εργασίας την τελευταία πενταετία.

Από το 1997 αυτή η «υποτάξη» εργαζομένων, νεόπτωχων και με μικρό βαθμό «δεξιοτήτων», εκτινάχθηκε από το 15% του `97 στο

σημερινό περίπου 30% με τα επίσημα στοιχεία (που δεν υπολογίζουν τη μαύρη εργασία και την πραγματική επέκταση του «φαινομένου»).

Το περίφημο μεταπολεμικό ιαπωνικό σύστημα της «εφ` όρου ζωής απασχόλησης» συνοδεύεται από μια τεράστια μείωση των αμοιβών από

την εργασία (στο ύψος του 60%) και αντιστοιχίζεται με μια αντίστροφη εκτίναξη των κερδών των επιχειρήσεων στο ίδιο χρονικό διάστημα.

Για συνεχείς χρονιές ο εργατικός μισθός μειώνεται αν και τα τελευταία χρόνια η ιαπωνική οικονομία ανάκαμψε ύστερα από την κρίση της

Νοτιανατολικής Ασίας στις αρχές του `90. Δεν λείπουν και εδώ οι φωνές της «λογικής».

Ιάπωνες οικονομολόγοι εκτιμούν ότι μια τέτοια κατεύθυνση των οικονομικών δεδομένων θα συντελέσει στη διατήρηση της εγχώριας

κατανάλωσης σε χαμηλά επίπεδα και θα αποκλείσει το ενδεχόμενο να

αποτελέσει η τελευταία τον κινητήρα της οικονομικής ανάπτυξης, όπως έγινε τις δεκαετίες μετά τον πόλεμο.

Η ανάπτυξη της ιαπωνικής οικονομίας θα εξαρτάται έτσι περισσότερο από το λεγόμενο «διεθνές οικονομικό περιβάλλον» και τις εξαγωγές για

τις οποίες αυτό το περιβάλλον δεν είναι πια και τόσο ενθαρρυντικό όσο παλιά.

Βέβαια η τέτοιου είδους εξωστρέφεια είναι μια εξωστρέφεια με πήλινα πόδια. Καμία εξαγωγική οικονομία δεν πήγε μπροστά χωρίς ικανή

εσωτερική στήριξη στην εγχώρια αγορά. Να λοιπόν η εξήγηση της «ραθυμίας» των ιαπώνων τραπεζιτών να μη

βιάζονται να αυξήσουν τα επιτόκια και να ανατιμήσουν το γιεν. Συμμετέχουν έτσι στο διεθνές κερδοσκοπικό φαγοπότι που στήνεται και

ταυτόχρονα χρηματοδοτούν τους εσωτερικούς ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης με φτηνή ρευστότητα.

Το carry trade απλά ανησυχεί τους υπεύθυνους του G7.

Δεν σηκώνει την «ιερή» τους αγανάκτηση όπως γίνεται με την αντίστοιχη πολιτική της Κίνας που επιμένει να κρατά το γιουάν

«ασθενές». Τάχα να οφείλεται κάτι τέτοιο μόνο στα μεγέθη των δύο χωρών;

[13]

Εξαγορές και συγχωνεύσεις 26-5-2007

Εαρινή φρενίτιδα (κατά τον τίτλο της

οικονομικής επιφυλλίδας του

κυριακάτικου

Βήματος) οδηγεί την φετινή κούρσα

των μετοχών στα χρηματιστήρια.

Η αξία των συμφωνιών που

ολοκληρώθηκαν ξεπερνούν τα 2

τρις. δολάρια με πρωταγωνιστές τον κλάδο των ΜΜΕ και της υψηλής τεχνολογίας.

Σύμφωνα με τους οικονομικούς αναλυτές τα λεγόμενα «άϋλα αγαθά» όπως αυτό της πληροφορίας αποδεικνύονται ένα πολύ προσοδοφόρο

εμπόρευμα. Χαρακτηριστικότερη περίπτωση η εξαγορά του πρακτορείου Reuters και της Τhe Wall Street Journal.

Η φρενίτιδα αγκαλιάζει και τον τομέα των υπηρεσιών όπου η

διεκδίκηση της ολλανδικής ABN Amro ξετίναξε την… μπάνκα (τη χρηματιστηριακή αξία της τράπεζας) πάνω από τα 70 δις. ευρώ.

Αλλά και στο χώρο της πρωτογενούς παραγωγής έχουμε αντίστοιχες «περιπτύξεις» καθώς η δεύτερη σε πωλήσεις στον κόσμο αμερικάνικη

εταιρεία αλουμινίου Alcoa έκανε υπερπροσφορές για να αποκτήσει την καναδική Alcan για να πιάσει κανονικά την κορυφή από την οποία την

είχε πετάξει πριν η ρωσική Rusal, ολοκληρώνοντας ένα δικό της κύκλο συγχωνεύσεων και εξαγορών εκτός και εντός Ρωσίας!

Οι αναλυτές κάνουν λόγω για μια τεράστια λίμνη ρευστότητας που θα επιτρέψει στις επιχειρήσεις να χρησιμοποιούν τις μετοχές τους ως

συνάλλαγμα και να μην καταφεύγουν στην επικίνδυνη λίμνη ρευστότητας των ιδιωτικών εταιρειών επενδύσεων στις οποίες έχουμε

αναφερθεί συχνά στην στήλη. Το ερώτημα είναι που κατευθύνεται αυτή η ρευστότητα και πως

συνδυάζεται με τις εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ που ακριβώς για το ίδιο εαρινό

τρίμηνο διαπιστώνει «επιβράδυνση στις περισσότερες μεγάλες οικονομίες».

Θυμίζει τα περυσινά τεράστια κέρδη των εταιρειών πετρελαίου που σύμφωνα με τους «Financial times» δεν ήξεραν «τι να κάνουν».

Εξάλλου αυτοί οι «βάρβαροι» των private equity δείχνουν να σέρνουν το χορό των εξαγορών στην Wall Street εξαγοράζοντας και ξεκοκαλίζοντας

(συγνώμη θέλαμε να πούμε… εξυγιαίνοντας) δημόσιες επιχειρήσεις, αλυσίδες φαρμακείων, αλυσίδες νοσοκομείων τις οποίες επαναγοράζουν

οι μέτοχοι αφού ήδη γι` αυτό έχουν εκδώσει χρέη προκειμένου να αυξήσουν την… χαμένη τιμή των μετοχών τους (έτσι λειτουργεί ο

[14]

«καθαρός» καπιταλισμός και όχι με κουμπαριές αν κάτι σας θυμίζει η περιγραφόμενη οικονομική συμπεριφορά, που σας θυμίζει!).

Μέσα σε αυτή την φρενίτιδα όπου πραγματοποιήθηκε η μεγαλύτερη εξαγορά της δεκαετίας, το ποσό των μετοχών που… εξέπεσαν και

αποσύρθηκαν ανήλθε στο καθαρό ποσό των 548 δις δολαρίων. Τελικά που βρίσκεται η αλήθεια μέσα από τα αντιφατικά αυτά ρεκόρ;

Η λίμνη ρευστότητας για την οποία γίνεται λόγος δικαιολογεί το όνομά

της αφού πρόκειται κυριολεκτικά για μια λιμνάζουσα ρευστότητα. Στην πραγματικότητα δεν έχουμε να κάνουμε (με εξαίρεση τους τομείς

της υψηλής τεχνολογίας παραφουσκωμένα και εκεί) με παραγωγή πραγματικών αξιών.

Η λίμνη αυτή με τη σειρά της μετατρέπεται σε μία μεγαλύτερη επενδυτική παγίδα στον βάλτο της οποίας παγιδεύεται το πραγματικό

παραγωγικό δυναμικό της κοινωνίας όσο και αν το… λαμπύρισμα των νερών της άλλα υπόσχονταν…

Το παράδειγμα του «τέλειου» γάμου και της «επουράνιας συνένωσης» (τίτλοι εφημερίδων τότε όπως διατυμπανίζονταν η συγχώνευση) της

Daimler (κατασκευάστρια των Μercedes) με την Chrysler (της γνωστής κατασκευάστριας τζιπ) είναι χαρακτηριστικό και διδακτικό:

Η πρώτη την πωλεί στην εταιρεία ιδιωτικών κεφαλαίων Cerberus Capital από την οποία κατά πάσα πιθανότητα περιμένουν γαλλικές και

κινέζικες αυτοκινητοβιομηχανίες να «εξυγιανθεί» για να υποβάλλουν

καινούργιες προτάσεις εξαγοράς κλπ και να συνεχιστεί ο ενάρετος κύκλος της… φαυλότητας .Με παράπλευρες απώλειες κάποιες θέσεις

εργασίας και τις απαραίτητες ανθρωποθυσίες ίσως που θα εκτινάξουν την τιμή της… ζωντοχήρας Chrysler σε τέτοια ύψη ώστε να μπορεί να…

ξαναπουληθεί! Όσο για τον «τέλειο γάμο» ε, οι τέλειοι γάμοι «εύκολα καίγονται» για

να παραφράσουμε ένα κινηματογραφικό τίτλο. Υ Γ Στη στήλη του προηγούμενου φύλλου εννοούσαμε την εαρινή

σύνοδο των τραπεζιτών του G7 στα πλαίσια της Παγκόσμιας Τράπεζας και του ΔΝΤ και όχι φυσικά την προσεχή σύνοδο των G8 στη Γερμανία.

Ο συν 1 (η Ρωσία) εξακολουθεί να είναι… πλην όταν πρόκειται για ΔΝΤ.

[15]

Οικολογικοί χώροι επέκτασης… 9-6-2007

Στην συνάντηση του G8 κεντρικό ζήτημα θα είναι οι παγκόσμιοι ρύποι, όχι βέβαια αυτοί που… ρυπαίνουν εργατικά και κοινωνικά δικαιώματα (η

«ρύπανση» αυτή θα συνεχιστεί και

θα ενταθεί) αλλά

οι κανονικοί ρύποι που

εκπέμπουν οι λεγόμενες

μεγάλες (sic) χώρες στο

περιβάλλον του πλανήτη.

Η γερμανίδα καγκελάριος

πρωτοστατεί στην προσπάθεια

λέει να καθοριστούν αυστηρότερα όρια στις εκπομπές ρύπων της βιομηχανίας

και των υπόλοιπων οικονομικών δραστηριοτήτων, να αναθεωρηθούν

προς το αυστηρότερο οι όροι του Κιότο (αυτοί που τηρήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια φυσικά με απέραντη ευλάβεια!).

Ποιος πιέζεται από αυτή την πρωτοβουλία είναι φανερό. Πρόκειται για ένα ανέξοδο αντιαμερικανισμό αφού οι προϋποθέσεις

αυτές (στις οποίες οι αμερικάνοι δεν συμμορφώνονται παρέχοντας ένα συλλογικό άλλοθι) δεν πρόκειται, επί της ουσίας, να τηρηθούν.

Η οικολογία εντάσσεται κανονικά στα πολιτικά και τα οικονομικά χρηματιστήρια των «μεγάλων». Τα παραδείγματα πολλά το τελευταίο

διάστημα. Ο Μιγέλ Αλτιέρι, περιβαλλοντολόγος στο Μπέρκλεϊ, καταγγέλλει την

προώθηση της αιθανόλης ως «βιολογικό ιμπεριαλισμό». Τόσο όσο αφορά τις έρευνες για τα λεγόμενα βιοκαύσιμα, όσο και

αυτές που αφορούν τις κυψέλες υδρογόνου (που θεωρείται πραγματικά καθαρή τεχνολογία σε σχέση με τα πρώτα) πρωτοστατούν οι

μεγαλύτεροι «βρομιάρηδες» και ρυπαντές του πλανήτη.

Στην πρώτη περίπτωση κυριαρχούν οι μεγαλύτερες πολυεθνικές επιχειρήσεις και εταιρίες μεταλλαγμένων του κόσμου.

Στις κυψέλες υδρογόνου πρωτοστατεί η γνωστή BP και μάλιστα ένα μέρος του «new look» της εταιρείας βασίζεται στην πειραματική

αντιρρυπαντική της ενασχόληση. Ένα μικρό κομμάτι των κερδών από τις ανατιμήσεις των υγρών

καυσίμων και οι υπόλοιπες «αμαρτωλές» αδελφές σκέφτονται να το επενδύσουν (ή το επενδύουν ήδη) σε αντίστοιχες έρευνες.

Μεγάλοι τζίροι και περιθώρια επέκτασης ανακαλύπτονται και στην αγορά των λεγόμενων οργανικών ή βιολογικών προϊόντων.

[16]

Εκεί η γνωστή L’Oreal επίσης πρωτοστατεί στα καλλυντικά από φυτικές πρώτες ύλες οργανικής καλλιέργειας. Πρόκειται για μια πολλά

υποσχόμενη νέα αγορά που όμως όσο επεκτείνεται σχεδόν αποτελεί συναντίληψη και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού πως πρέπει να «βάλει

νερό στο κρασί της» επιτρέποντας την ανάμειξη ουσιών που προέρχονται από χημικές και μη οργανικές διαδικασίες. Κοινά συμφωνημένη και

νόμιμη νόθευση δηλαδή. Πάνω εκεί παίζεται το παιχνίδι της

«πιστοποίησης». Εδώ τα διάφορα «μπιούτι σοπ» ανακαλύπτουν το δίκαιο εμπόριο με

κοινότητες του τρίτου κόσμου οι οποίες χρησιμοποιούν φυσικές πρώτες ύλες και μέσα.

Η έννοια του φυσικού ξεχειλώνεται… Μια παρόμοια κατάσταση περιγράφεται και στην περίφημη

«ανακύκλωση των σκουπιδιών» που αποδεικνύεται συν το χρόνο μια διαδικασία που μπορεί να θρέψει εξαιρετικές μπίζνες.

Να προσθέσουμε και την εσχάτως προβληθείσα πυρηνική σύντηξη πλάσματος, διαδικασία που ενώ ήταν γνωστή εδώ και αρκετά χρόνια

(Woods και Grant:«Η διαλεκτική σε αντεπίθεση», εκδόσεις Καμπύλη, 1995) «ανακαλύπτεται» τώρα με τρόπο όμως που εγείρει ανησυχίες

(μιας και γνωρίζουμε σε ποια χέρια επαφίεται η… διάσωση του πλανήτη από τα ενεργειακά «αδιέξοδα»).

Η επέκταση των χώρων δράσης του κεφάλαιου, σε συνθήκες μάλιστα

που ούτε το απειλεί ένα «άλλο ανταγωνιστικό παράδειγμα», ούτε το πιέζει ένα κίνημα επαναστατικής προοπτικής, μπορεί να γίνει εκ του

ασφαλούς και σε χώρους που από μια πρώτη ματιά δεν συνάδουν (και αυτό έχει στοιχεία αλήθειας) με το παραγωγικό και καταναλωτικό

πρότυπο που το χαρακτηρίζει. Ένα πρότυπο που, σύμφωνα με τον «πατριάρχη» του καπιταλισμού

Φορντ βασίζεται στη «συνεχή αχρήστευση». Έτσι και αυτές οι οικολογικές εφεδρείες εντάσσονται στον κύκλο της

«δημιουργικής καταστροφής» του κεφαλαίου, χρησιμοποιούνται ως πραγματικές εφεδρείες στον ενεργειακό ανταγωνισμό και εγείρονται

τάχα μου ως όροι δήθεν συζήτησης και διαπραγμάτευσης στον καθαυτό ενδοϊμπεριαλιστικό ανταγωνισμό, όπως κάνει τώρα η Μέρκελ στην

σύνοδο του G8.

[17]

«Ήπια εμπορεύματα… »7-7-2007

Το ζήτημα των βιοκαυσίμων έχει

αναδείξει την ζήτηση των

λεγόμενων

«ήπιων εμπορευμάτων».

Πρόκειται για έναν από τους

νεόκοπους χαρακτηρισμούς

των εντρυφούντων περί τα χρηματοοικονομικά που αφορά τα αγροτικά

προϊόντα κατά βάση και όσα προϊόντα έχουν τελική κατεύθυνση το… πεπτικό μας σύστημα. Αυτά είναι τα «ήπια εμπορεύματα» σε διάκριση

από τα μέταλλα ή τα καύσιμα. «Τώρα είναι η σειρά των ήπιων εμπορευμάτων» μας ενημερώνει το

περιοδικό Winner, το περιοδικό της επιτυχίας, όπως αυτοτιτλοφορείται και όπως αντιλαμβάνεται ο αναγνώστης έχει αντικείμενο τις

χρηματιστηριακές αποδόσεις και προγνώσεις.

Η διαπραγμάτευση συμβολαίων πώλησης αγροτικών προϊόντων σε μαζική, θα λέγαμε (άνευ υπερβολής) σε πλανητική κλίμακα, έχει πάρει

τα χαρακτηριστικά των αντίστοιχων συμβολαίων πώλησης του μαύρου χρυσού. Αποτελεί δε, αντικείμενο ηλεκτρονικών διαδικασιών πρόβλεψης

και οργάνωσης στοιχημάτων περί των τιμών. Τα προθεσμιακά συμβόλαια πώλησης σιτηρών και άλλων δημητριακών αποτελούν αξιοπρόσεκτους

πόλους έλξης. Η πρόσβαση των επενδυτών σε αυτό το διαπλανητικό Ελντοράντο είναι σχετικά εύκολη. Το χαρακτηριστικό αυτής της αγοράς

είναι το λεγόμενο «χαμηλό ποσοστό μόχλευσης», πράγμα που σημαίνει ότι με ένα ποσό της τάξης των 10 ή 5 δολαρίων μπορεί κανείς να

αγοράσει ένα συμβόλαιο αξίας 100 δολαρίων που αν ανατιμηθεί κατά 5% θα διπλασιάσει τα χρήματα του επενδυτή!

Φυσικά οι αστρονομικές αποδόσεις της πολλά υποσχόμενης αγοράς θα καθοριστούν και από τον λεγόμενο χρηματοοικονομικό κύκλο, κοινώς

από το πότε θα αποφασίσουν οι περίφημες «αγορές» ότι η «μπάζα»

επετεύχθη και θα αρχίσουν οι μαζικές πωλήσεις συμβολαίων. Μέχρι τότε μπορεί να χαρεί και ο… μέσος επενδυτής.

Βέβαια η πορεία της αγοράς των «ήπιων εμπορευμάτων» σχετίζεται και με άλλα, περισσότερο χειροπιαστά και λιγότερο άϋλα οικονομικά

δεδομένα: Το ανθρώπινο δυναμικό (sic) που ασχολείται με τη γη έχει φτάσει σε

οριακό σημείο και χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι αμερικάνοι μέσοι αγρότες που αποθαρρυμένοι από τα χαμηλά έσοδα εγκαταλείπουν

μαζικά τα χωράφια.

[18]

Τα αποθέματα σιτηρών και εν γένει δημητριακών έφτασαν σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα τριακονταετίας όταν άρχισε το ράλι των τιμών. Αν

συνδυαστεί το ξεκλήρισμα των αγροτών σε παγκόσμια κλίμακα (για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους) με την αυξημένη ζήτηση της

«αφυπνισμένης» πείνας των δύο πληθυσμιακών γιγάντων της Κίνας και της Ινδίας, το ισοζύγιο προσφοράς-ζήτησης παρουσιάζεται σημαντικά

διαταραγμένο.

Δυο οικονομίες που το έντονα ληστρικό καπιταλιστικό τους πρότυπο τις ωθεί από να είναι αυτάρκεις σε τρόφιμα να στρέφονται σε μαζικές

εισαγωγές. Η πείνα καθίσταται έξοχος παράγοντας χρηματιστηριακής ανάταξης

(συγγνώμη, διαπραγμάτευσης). Έξοχος παράγοντας πλουτισμού! Ως διατροφικός παράγοντας της ζωικής παραγωγής τα «ήπια

εμπορεύματα» συμπαρασύρουν στην άνοδό τους και τις τιμές των κρεάτων.

Η αιθανόλη και τα βιοκαύσιμα είναι σίγουρο ότι θα επιδράσουν καταλυτικά σε αυτή την κάθε άλλο παρά… ήπια κατάσταση

απορροφώντας πόρους, νερό και εκτάσεις από εμπορεύματα που μέχρι τώρα είχαν μόνο επισιτιστική κατεύθυνση.

Ακόμα και αν δεν ευοδωθούν τα σχέδια για τα βιοκαύσιμα στο μέγεθος που εξαγγέλλονται μόνο η προσμονή και οι προσδοκίες επιδρούν ήδη

εκρηκτικά στην ήδη διαταραγμένη ισορροπία των αγορών.

Το ζήτημα που αναδεικνύεται με τα «ήπια εμπορεύματα» είναι η παρέμβαση της χρηματιστηριακής οικονομίας, του παρασιτικού δηλαδή

χρηματοπιστωτικού κεφάλαιου στην πραγματική οικονομία, στην παραγωγική βάση της οικονομίας κάθε χώρας και ολόκληρου του

κόσμου. Μέχρι πρόσφατα τα μέταλλα και η αγορά πρώτων υλών αποτελούσε

για τους χρυσοκάνθαρους τραπεζίτες και χρηματιστές ένα πεδίο πλουτισμού ξεπερνώντας την κρίση αποπληθωρισμού και την πτώση των

τιμών μετά το 2000. Η επέμβαση στο Ιράκ έπαιξε σημαντικό ρόλο τόσο άμεσα (πολεμική

βιομηχανία) όσο και έμμεσα αναμοχλεύοντας τις αγορές καυσίμων ώστε αυτή η κρίση να «ξεπεραστεί». Συνέβαλε και η αγορά της Κίνας, Ινδίας.

Τώρα ήρθε η ώρα των «ήπιων εμπορευμάτων». «Τα κέρδη του μέλλοντος θα βλαστήσουν από την γη» δηλώνει το

περιοδικό Winner αντί τίτλου.

Το τι θα μείνει για να βλαστήσει είναι ένα ολόκληρο ζήτημα. Στην πραγματικότητα ο χρηματοπιστωτικός παρασιτισμός σπρώχνει

την παγκόσμια οικονομία σε ένα είδος οικονομικού… πρωτογονισμού καθώς ομάδες εμπορευμάτων μετατρέπονται (για ένα ιστορικά σύντομο

χρονικό διάστημα φυσικά) σε ένα τύπο γενικών ισοδυνάμων. Ένα είδος «πρόσκαιρου χρήματος» που μεσουρανεί για λίγο για να συμπαρασύρει

στην πτώση του το «κανονικό» χρήμα και τις χρηματοπιστωτικές και νομισματικές ισορροπίες που πάνω του είχαν βασιστεί.

Γιατί τα «ήπια εμπορεύματα» να αποτελέσουν την εξαίρεση;

[19]

Κρίση ρευστότητας… 1-9-2007

Τhe party is over ? αναρωτιούνται οι οικονομικοί αναλυτές στις οικονομικές επιφυλλίδες της διεθνούς ειδησεογραφίας και αναφέρονται

στο τέλος της εποχής της εύκολης ρευστότητας του χρήματος και στο (σοβαρότερο) ενδεχόμενο μιας νέας πιστωτικής κρίσης παγκόσμιας

κλίμακας.

Η κρίση (όπως ήδη γράψαμε στη στήλη τον Ιούλιο ) ξεκίνησε από τα «κάτω πατώματα» καθώς η αδυναμία πληρωμής των στεγαστικών

δανείων υψηλού ρίσκου στις ΗΠΑ γρήγορα επεκτάθηκε σε όλον τον κόσμο. Βέβαια κάτι τέτοιο αποτέλεσε το έναυσμα της κρίσης, οι όροι της

οποίας ήδη αναπτύσσονταν στο προηγούμενο διάστημα της χρηματιστηριακής ευφορίας.

Όπως έγραψε ο οικονομικός αναλυτής του Βήματος ,το δίπολο απληστία-δυσπιστία κινεί τις διεθνείς χρηματιστηριακές αγορές, με την

απληστία να έχει τον… πρώτο ρόλο.

Ο οικονομικός αναλυτής της Ελευθεροτυπίας εστιάζει

σε ένα άλλο δίπολο στο «σε δανείζω για να

καταναλώσεις» που

χαρακτηρίζει τον καπιταλισμό. Όχι τον

«σύγχρονο» όπως κάποιοι υποστηρίζουν αλλά τον

κλασσικό καπιταλισμό της Αμερικής που περιέγραφε ο

Στάϊνμπεκ στα έργα του και που το «παράδειγμά» του

έχει ανυψωθεί σε γενικό κανόνα.

Εργαλεία του «κλωνοποιημένου πλούτου» τα λεγόμενα «δομημένα προϊόντα ή παράγωγα» και η «τιτλοποίηση των χρεών». Γνωστά και

αμαρτωλά εργαλεία και από την πρόσφατη εγχώρια εμπειρία. Υπάρχουν δύο προσεγγίσεις για την τελευταία «βουτιά» η γραμμική

και η… σύνθετη.

Η πρώτη πολύ απλά εξηγεί πως ότι ανεβαίνει θα… κατεβεί κάποτε πως οι διάφορες αξίες, μετοχές, ομόλογα, χρεόγραφα και όλα τα σύνθετα

παράγωγα και υποπαράγωγα του παγκόσμιου… γραφείου στοιχημάτων φτάνουν σε ένα ζενίθ για να ξεκινήσει μετά η πτώση.

Η δεύτερη προσπαθεί να εξηγήσει την αντίφαση, πως μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο σε μια περίοδο «υψηλών αναπτυξιακών ρυθμών» της

παγκόσμιας οικονομίας οπότε η μοναδική εξήγηση αναζητείται στους δεσμούς που πλέον συνδέουν την παγκοσμιοποίηση των οικονομικών

συναλλαγών.

[20]

Φυσικά οι υψηλοί αναπτυξιακοί ρυθμοί αναφέρονται πρωτίστως στα αυξημένα εταιρικά κέρδη, στα μειωμένα λειτουργικά έξοδα, στο χαμηλό

μισθολογικό κόστος κλπ. Κάποια εκατομμύρια μαζών δεν ακολουθούν τους αναπτυξιακούς ρυθμούς. Σε πείσμα όλων αυτών των προσεγγίσεων

η εργασία εξακολουθεί να είναι ο παραγωγός του πλούτου. Η περιγραφή του μηχανισμού πυροδότησης της κρίσης (η αδυναμία

πληρωμής των στεγαστικών δανείων υψηλού ρίσκου) είναι εύγλωττη.

Τα στεγαστικά δάνεια υψηλού ρίσκου ονομάζονται έτσι γιατί ακριβώς το χρέος που δημιουργείται για την πληρωμή τους ζήτημα είναι αν

καλύπτει το 5% της πραγματικής αξίας του προς αγορά ακινήτου! Δηλαδή τα νοικοκυριά που «αγοράζουν» το ακίνητο στην

πραγματικότητα δεν το… αγοράζουν αφού υπερχρεώνονται για να καταφέρουν.

Η υπερχρέωση αυτή «τιτλοποιείται» όπως λέγεται και ως αξία εισάγεται στα διεθνή χρηματιστήρια (μπορούμε να βρούμε μια αναλογία

με την κίνηση της κυβέρνησης Σημίτη-στα τελευταία της-να τιτλοποιήσει το δημόσιο χρέος). Τα διάφορα επενδυτικά funds και οι ιδιωτικές

εταιρείες επενδύσεων μετατρέπουν αυτούς τους τίτλους σε δομημένα παράγωγα και άλλα πιο σύνθετα χρηματιστηριακά προϊόντα. Με αυτό τον

τρόπο το υπερχρεωμένο στεγαστικό δάνειο υπερτιμείται και χρηματοδοτεί το σύστημα και τις ληστρικές επιθέσεις των επενδυτικών

funds. Τα κέρδη από τις υπερτιμήσεις ανταλλάσσονται στις αγορές

συναλλάγματος με γιεν ή με νεοζηλανδέζικα δολάρια ή με ελβετικά φράγκα και τα κέρδη από τον υπεχρεωμένο (κοπανιστό) αέρα

πολλαπλασιάζονται. Δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει όμως το σύστημα αν δεν υπήρχαν

δυο σοβαρά στηρίγματα. Ένα από αυτά είναι τα αμερικάνικα ομόλογα και οι ποσότητες δολαρίων που βρίσκονται υπό την κατοχή των κινέζικων ή

αραβικών ρισκαδόρων επενδυτών. Το υποτιμημένο δολάριο εξακολουθεί να αποτελεί όαση αναφοράς, τουλάχιστο προς το παρόν.

Το άλλο στήριγμα είναι το χρηματοπιστωτικό σύστημα, πολύ απλά οι τράπεζες που μπορεί σήμερα να εμφανίζονται ως υψηλοί επιδιαιτητές και

ρυθμιστές της κρίσης, όμως είναι αυτές που έστησαν τον παγκόσμιο τζόγο, που εγγυήθηκαν τον δανεισμό και συμμετείχαν ενεργά στο

άνοιγμα της στρόφιγγας της ρευστότητας του χρήματος .Με το αζημίωτο φυσικά αφού χωρίς να διακινδυνεύουν την περίφημη τραπεζιτική

επισφάλεια αυγατίζουν τα κέρδη τους.

Τι γίνεται όμως όταν οι «από κάτω» είτε γιατί αδυνατούν να παρακολουθήσουν τους αναπτυξιακούς ρυθμούς λόγω μείωσης

εισοδήματος είτε γιατί πείθονται μέσα από την οριακή άνοδο των τιμών ακινήτων ότι δεν είναι πια σπουδαία επένδυση (τους έπεισαν, τρομάρα,

τους ότι ήταν επενδυτές) δεν μπορούν να πληρώσουν τα χρέη τους ή σταματούν να «αγοράζουν»;

Τότε το «σύστημα» μπλοκάρει οι χρηματιστές πανικοβάλλονται και οι τράπεζες θέλοντας να περιορίσουν την επισφάλεια δεν χορηγούν με την

ίδια ευκολία δάνεια. Έχουμε μια κρίση ρευστότητας.

[21]

Προς το παρόν η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ (FED) έχει μειώσει το προεξοφλητικό επιτόκιο (τα επιτόκια με τα οποία δανείζονται οι τράπεζες

από την κεντρική τράπεζα) και τροφοδότησε με επιπλέον δολάρια την αγορά. Όμως μια τέτοια πολιτική έχει μικρό ορίζοντα.

Tελείωσε τελικά το πάρτι της εύκολης ρευστότητας; Και τι θα γίνει όταν οι πυλώνες του συστήματος (δολάριο, χρηματοπιστωτικός τομέας)

κλονιστούν; Μήπως η κρίση περάσει τη σφαίρα της νομισματικής

κυκλοφορίας; Αυτό και αν είναι εφιαλτικό σενάριο… Όσο το πάρτι που διεξάγεται στη… βαθύτερη βάση του συστήματος

εξακολουθεί να εκδηλώνεται χωρίς προσκόμματα και αντιστάσεις τα περιθώρια χειρισμών των διάφορων κρίσεων θα είναι οπωσδήποτε

μεγάλα. Δίχως κάτι τέτοιο να σημαίνει πως αποκλείονται οι εκτροχιασμοί.

[22]

Επιτόκια 20-10-2007

Στα διεθνή οικονομικά κυριαρχεί το δίλημμα αύξηση η μείωση των επιτοκίων. Ποια είναι κυρίαρχη τάση ; Οι απαντήσεις για πρώτη φορά

είναι τόσο συγκεχυμένες. Τα επιτόκια είναι η τιμή του χρήματος. Όσο πιο ανεβασμένα είναι τα

επιτόκια τόσο πιο ανατιμημένο, πιο «ακριβό» είναι το συγκεκριμένο

νόμισμα. Ισχύει- εννοείται-το αντίστροφο. Τα επιτόκια είναι ταυτόχρονα (για τον παραπάνω λόγο) και εργαλεία

οικονομικής πολιτικής για τις κεντρικές τράπεζες, τις τράπεζες που έχουν τη συλλογική ευθύνη (κατά τεκμήριο κρατικές, δημόσιες,

ομοσπονδιακές) για την ποσότητα του χρήματος που κυκλοφορεί δηλαδή την νομισματική ρευστότητα και τον πληθωρισμό.

Με αυτή την έννοια τα επιτόκια συμμετέχουν όχι μόνο στις οικονομικές εξελίξεις στην «καθαρή» τους μορφή (αν υπάρχει τέτοια) αλλά και στις

οικονομικοπολιτικές αντιπαραθέσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η χρηματιστηριακή κρίση του `87

(«μαύρος» Οκτώβρης) που εν πολλοίς προκλήθηκε και από την αντιπαράθεση αμερικάνικων-γερμανικών επιτοκίων.

Το σενάριο αυτό επαναλήφτηκε με την μεγάλη άνοδο του δολαρίου επί «τη εμφανίσει» του Ευρώ το 2000.

Αν στις αρχές του `80 τα υψηλά αμερικάνικα επιτόκια στόχευαν στη

συγκέντρωση των διεθνών κεφαλαίων στις ΗΠΑ, το 2000 η πρόθεση ήταν πιο καταστροφική: η ταπείνωση του νεογέννητου νομίσματος.

Η αβίαστη σύνδεση ενός ανατιμημένου νομίσματος (δηλαδή υψηλά επιτόκια) με την ευρωστία μιας χώρας αμφισβητείται έντονα σήμερα.

Φέρνουν ως επιχείρημα το ανατιμημένο γιεν που στην δεκαετία του `90 δεν εμπόδισε την ιαπωνική οικονομία να κατρακυλήσει στον…

γκρεμό. Από την άλλη, η υποτίμηση της αγγλικής στερλίνας την ίδια περίοδο θεωρείται ότι ευνόησε την αγγλική οικονομία. Εξάλλου το

υποτιμημένο δολάριο και τα χαμηλά αμερικάνικα επιτόκια ευνοούν την

[23]

αμερικάνικη οικονομία και τις εξαγωγές χωρίς ουδόλως να πλήττουν το κύρος των ΗΠΑ. Είναι έτσι αλλά όχι ακριβώς…

Παραδοσιακά οι υποτιμήσεις των νομισμάτων είχαν συνδεθεί με περιόδους κρίσεων, υφέσεων, πολέμων.

Βέβαια η θέση μιας χώρας στο διεθνές ιμπεριαλιστικό στερέωμα είναι ο αποφασιστικός παράγοντας. Οι ΗΠΑ μπορούν να επωφελούνται από το

«αδυνατισμένο» δολάριο. Όλος ο κόσμος αγοράζει έτσι και αλλιώς τα

ομόλογά τους και υπάρχει μεγάλο αποθεματικό «υποχώρησης». Η ορθόδοξη οικονομική αντίληψη που συνδέει τα υψηλά επιτόκια με

την οικονομική (και όχι μόνο) θέση μιας χώρας δεν είναι όμως και τελείως αβάσιμη, ακόμα και στις μέρες μας.

Μα ακριβώς τα χαμηλά επιτόκια διεθνώς ήρθαν να αντιμετωπίσουν το μεγάλο κύμα αντιπληθωρισμού, δηλαδή την μαζική κατάρρευση των

τιμών των εμπορευμάτων, ακόμα πιο απλά, την ύφεση μετά την κρίση του 2001. Δηλαδή μια κατάσταση κάθε άλλο παρά οικονομικής

ευρωστίας. Πατώντας πάνω στο «απελευθερωμένο» σύστημα συναλλαγματικών

ισοτιμιών και με όχημα την εκτίναξη της χρηματιστηριακής οικονομίας η μηχανή ξαναζεστάθηκε. Ώσπου φτάσαμε στα γνωστά προβλήματα

υπερτιμημένης ρευστότητας. Σαφώς οι ΗΠΑ είναι οι μεγάλοι κερδισμένοι (τουλάχιστο σε επίπεδο

εμπορικής ανταγωνιστικότητας) και η ζώνη του ευρώ αντιμετωπίζει

προβλήματα με τις ευρωπαϊκές εξαγωγές να πλήττονται. Η υπεράσπιση της ανταγωνιστικότητας της ζώνης του ευρώ οδήγησαν

την Κεντρική ευρωπαϊκή τράπεζα σε μια «συνετή» άνοδο των επιτοκίων όμως η πρόσφατη χρηματιστηριακή κρίση που έπληξε και την ΕΕ

φρέναρε ως ένα βαθμό αυτή την τάση. Οι παγωμένοι επενδυτές πρέπει να ενθαρρυνθούν να παραμείνουν στην… κούρσα. Έτσι οι κρουνοί της

ρευστότητας πρέπει να δείχνουν ότι δεν κλείνουν Πρόκειται για την ιδιόμορφη ψυχολογία των αγορών και το πώς αντιμετωπίζει την…

αγοροφοβικό της πανικό. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού η Ομοσπονδιακή τράπεζα με τον

διάδοχο του Γκρίνσμπαν, Μπερνάνκι, θα προτείνει κατά πάσα πιθανότητα την πέμπτη συνεχή μείωση των επιτοκίων για να γλιτώσει δανειολήπτες

και επενδυτές από το μεγάλο κάζο της κατάρρευση της αγοράς στεγαστικών δανείων. Διακινδυνεύοντας φυσικά μια νέα υπερθέρμανση.

Έτσι η νέα διαμάχη σχετικά με τα επιτόκια διαθέτει πια λίγο απ` όλα.

Και γεωπολιτικό ανταγωνισμό (θα προσθέταμε ,ακόμα, τη διαμάχη με τους κινέζους γύρω από την τιμή του γιουάν) ,κινδύνους ύφεσης

ταυτόχρονα με πληθωριστικές πιέσεις και «πίσω-μπρος» στις οικονομικοπολιτικές αποφάσεις.

Το έδαφος για τις αμφιθυμίες, τις διαστάσεις και τις αμφιταλαντεύσεις απέναντι στο δίλημμα αύξηση ή μείωση των επιτοκίων είναι πρόσφορο.

Τώρα το πόσο έχουν σχέση όλα τα παραπάνω με την ευρωστία των οικονομιών…

[24]

Πετρελαϊκές ανισορροπίες… 3-11-2007

Πριν μια τριετία κάποιος που

παρακολουθούσε τις οικονομικές

στήλες του

διεθνούς τύπου θα συναντούσε

αναλύσεις και προσεγγίσεις που

θεωρούσαν την αυξημένη ζήτηση

της γοργά αναπτυσσόμενης

κινέζικης (και της ινδικής) οικονομίας και την αδυναμία της προσφοράς να ανταποκριθεί, βασική αιτία ανόδου των τιμών του πετρελαίου. Για

άλλη μια φορά το μπαλάκι ρίχνονταν στη μεριά της καθυστερημένης Ανατολής που προσπαθούσε να φτάσει τη Δύση. Η γνωστή στενότητα

στη σχέση ζήτησης-προσφοράς. Από `κει και πέρα αρχίζουν τα… «κινέζικα».

Η επιτροπή της Αμερικάνικης Γερουσίας με πόρισμά της έρχεται το

2007, πριν λίγες μέρες, να επιβεβαιώσει τις εκτιμήσεις ότι η άνοδος των τιμών του «μαύρου χρυσού» οφείλεται στους κερδοσκόπους των

χρηματιστηρίων πετρελαίου. Πρόκειται για την αγορά (συγκεκριμένα… προαγορά) συμβολαίων για μελλοντικές πωλήσεις ποσοτήτων πετρελαίου

σε προθεσμιακές τιμές. Οι αγορές και οι πωλήσεις των συμβολαίων αυτών λαβαίνουν χώρα

κάθε τέτοια εποχή που αρχίζει ο χειμώνας στο βόρειο ημισφαίριο όπου βρίσκονται τα δύο μεγαλύτερα χρηματιστήρια συμβολαίων αργού

πετρελαίου (ΗΠΑ-Μ. Βρετανία) αλλά στην πραγματικότητα αφορούν πολλούς… μελλοντικούς χειμώνες. Τα συμβόλαια αγορών, εξάλλου, του

αργού πετρελαίου που εκτελούνται σήμερα έχουν ήδη πωληθεί πολύ πριν! Η επιλογή της φθινοπωρινής εποχής έχει, κατά κάποιο τρόπο,

εικονική και περισσότερο ψυχολογική απόχρωση. Είναι μέρος του σκηνικού που στήνεται…

Η παράλληλη -προς την πραγματική αγορά πετρελαίου-αγορά

«χάρτινου βαρελιού» όπως χαρακτηρίστηκε από τον ελληνικής καταγωγής, αναλυτή του Κέντρου Ενεργειακών Μελετών του Λονδίνου

L. Drollas, συμπαρασύρει προς τα πάνω και τις πραγματικές τις τιμές. Το ποσοστό βαίνει αυξητικό και βρίσκεται υπό συζήτηση.

Όμως αρκεί αυτή η εξήγηση; Πως η αιτία μετατοπίστηκε από την σχέση προσφοράς-ζήτησης, της

πραγματικής αγοράς του «αργού», στην σχέση προσφοράς ζήτησης της προθεσμιακής αγοράς των χρηματιστηριακών προϊόντων;

Τίθενται και άλλα ερωτήματα:

[25]

Πόσο συμμετέχει (που συμμετέχει) η πτώση του δολαρίου αφού το πετρέλαιο αποτιμάται παγκοσμίως σε τιμές δολαρίου και οι αγορές

προσπαθούν να μη χάσουν (κερδοσκοπώντας, δηλαδή κερδίζοντας!) από την πτώση;

Τι γίνεται με τα παγκόσμια αποθέματα; Εδώ επίσης οι προσεγγίσεις αντιφάσκουν. Πολύ περισσότερο αφού η

ένταση του ενδοϊμπεριαλιστικού ανταγωνισμού έριξε στο τραπέζι και τα

λεγόμενα στρατηγικά αποθέματα που προσπαθεί κάθε χώρα να «κλειδώσει» και να θωρακίσει;

Το λεγόμενο «ενεργειακό» δεν αποτελεί επίδικο ζήτημα αυτής της αντιπαράθεσης σε ένα ευρύ τόξο που έφτασε μέχρι τα απύθμενα βάθη

του… Βόρειου Πόλου; Γιατί δεν εκδηλώνεται κάποια διπλωματική παρέμβαση;

Πόσο επηρεάζουν (που αναμφίβολα επηρεάζουν) οι απανωτές κρίσεις στο χώρο της Μέσης Ανατολής;

Ποιος είναι ο ρόλος των ΗΠΑ, χώρας που πρωτοστατεί σε αυτό το ανακάτεμα (πριν λίγα χρόνια επίτροποι της ΕΕ είχαν ανοιχτά σχεδόν

κατηγορήσει την εμπλοκή των ΗΠΑ στην κούρσα των τιμών); Όμως οι ΗΠΑ είναι ο πρώτος παραγωγός πετρελαίου όσο και ο πρώτος

καταναλωτής παγκόσμια… Και το ερώτημα ποιοι κερδίζουν από την κούρσα του αργού έχει…

άλλες τόσες απαντήσεις.

Πέρα από τους ιδιωτικούς επενδυτές και τα διάφορα επιθετικά χρηματιστηριακά σχήματα, στον κατάλογο φιγουράρουν και οι «θεσμικοί

κερδοσκόποι» Οι μόνοι ίσως νόμιμοι. Οι χώρες-παραγωγοί, που ενθυλακώνουν(sic) από τις πωλήσεις πάνω από 2δισ δολάρια ημερησίως

με τις εθνικές-δημόσιες τους εταιρείες τους να… προκαλούν τον Εconomist που παραπονείται γιατί όλοι τα βάζουν με τις ιδιωτικές

πολυεθνικές πετρελαϊκές εταιρείες. Αναμφίβολα «ενθυλακώνουν» και οι δεύτερες, πέρα από τις άμεσες

πωλήσεις των υπερτιμημένων παραγώγων και υποπαραγώγων του πετρελαίου, επίσης δισθεώρατα ποσά και μέσα από τα μερίσματα ρεκόρ

που απολαμβάνουν οι μέτοχοί τους. Το πάρτι έχει εξάψει τις ορέξεις (εδώ ο Εconomist σιωπά αφού τα κέρδη είναι… άδηλα).

Από τις στήλες της εφημερίδας είχαμε προσεγγίσει (και παλιότερα) το ζήτημα από την οπτική της διαταραγμένης ισορροπίας στον κύκλο

παραγωγής-διανομής του «μαύρου χρυσού».

Η διάρρηξη του παγκόσμιου γεωπολιτικού συμβολαίου, του πλαισίου ρύθμισης παραγωγής-διακίνησης έχει ρίζες στην προϊούσα αντίθεση

πετρελαιοπαραγωγών-ιμπεριαλιστικών χωρών και εκδηλώθηκε μέσα από τη ρήξη δύσης-ανατολής, τη σύγκρουση με βασικούς στυλοβάτες της

δύσης στον αραβικό κόσμο (π χ Σ. Αραβία) και τις γεωστρατηγικές ανακατατάξεις που προκάλεσε και προκαλεί.

Στο διερρηγμένο πλαίσιο εύκολα εισχώρησαν η ανοικοδομημένη Ρωσία του Πούτιν και η Κίνα των νεοκαπιταλιστών (ξεχνάμε να μας

ενημερώσουν ότι εκτός από καταναλωτής είναι και παραγωγός και από τους προνομιακούς-σήμερα ξένους επενδυτές στην Αφρική και άλλους

[26]

ενεργειακούς τόπους). Η κρατική πετρελαϊκή επιχείρηση της Βενεζουέλας του Τσιάβες…

Φυσικά και η διάρρηξη αυτή είχε ένα βάθος, δομικό, υλικό, βασικό. Η «πλεονάζουσα προσφορά», η «αργούσα δυναμικότητα των

διυλιστηρίων», η «υποεπένδυση» και η «γήρανση του παραγωγικού ιστού» είναι η… άλλη ονομασία της κρίσης υπερπαραγωγής που

χαρακτήριζε (και χαρακτηρίζει) τον κλάδο των πετρελαιοειδών που λίγο

πριν την επέμβαση στο Ιράκ παρουσίαζε πτώση. Τότε είχαμε πτώση τιμών των πρώτων υλών μαζί και του πετρελαίου.

Η στροφή στην κερδοσκοπία τόσο στις πρώτες ύλες όσο και στα λεγόμενα «ήπια εμπορεύματα» χαρακτηρίζει αυτή την περίοδο. Μέσα

από τα λεγόμενα βιοκαύσιμα οι δύο κερδοσκοπίες φαίνεται να συναντιούνται. Η πετρελαϊκή κερδοσκοπία είναι, για κάποιους, το

αντίδοτο στην τελευταία πτώση των χρηματιστηρίων που φαίνεται να διαρκεί.

Παρόλα αυτά ο λόγος των επενδύσεων σε χρηματιστήρια και παρασιτικό πλουτισμό προς τις επενδύσεις σε παραγωγή (άρα και την

προσφορά) αυξάνεται υπέρ των πρώτων σε συντριπτικό βαθμό. Τα σημερινά «πετροδολάρια» όχι μόνο δεν επιστρέφουν στην παραγωγή-

εκσυγχρονισμό αλλά ο πακτωλός ανατροφοδοτεί τον κερδοσκοπικό παροξυσμό. Η πτώση του δολαρίου υποβαστάζεται σημαντικά μέσα από

την ανατροφοδότηση αυτή.

Σε συνθήκες μάλιστα νομισματικής αστάθειας το πετρέλαιο παίζει ένα ρόλο «χρήματος» (βέβαια ως… καύσιμο που είναι αρκετά επικίνδυνο

ρόλο). Καθόλου τυχαίο που την ίδια περίοδο και η τιμή του χρυσού «τραβά την ανηφόρα».

Διαμορφώνεται με δυο λόγια το κατάλληλο περιβάλλον και οι προϋποθέσεις για άνοδο των τιμών…

Οι αναλυτές –περιέργως-μέσα στον ανατροφοδοτούμενο πανικό δεν δείχνουν να ανησυχούν για την παγκόσμια οικονομία.

Θα «απορροφήσει», λένε, τις πληθωριστικές πιέσεις τώρα που η μείωση του μισθολογικού κόστους δίνει αρκετά περιθώρια στις

κυβερνήσεις σε σχέση με το `70 που ακόμη ήταν ενεργές διάφορες κατακτήσεις.

Δεν διατρέχει το ίδιο αίσθημα τους μισθωτούς σκλάβους που δείχνουν να απορροφώνται στη δίνη των αυξήσεων.

Οι δύο πολιτικές οικονομίες (κεφαλαίου-εργασίας) διίστανται όπως

πάντα..

[27]

Οικονομικός πόλεμος… 1-12-2007

«Αυτοί που θαυμάζουν τη χώρα που έκτισε τη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου και που δεν έπαψε ποτέ να προσπαθεί να πείσει τον κόσμο

για τα πλεονεκτήματα του ελεύθερου εμπορίου, περιμένουν να είναι η

πρώτη που θα προωθεί δίκαιες συναλλαγματικές ισοτιμίες … Το κινεζικό γουάν είναι ήδη πρόβλημα όλων. Το δολάριο δεν μπορεί να παραμένει

πρόβλημα των άλλων. Αν δεν προσέξουμε, η νομισματική αναταραχή μπορεί να εξελιχθεί σε οικονομικό πόλεμο. Θα είμαστε τότε όλοι θύματά

του», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Γάλλος πρόεδρος μπροστά σε όλο το Αμερικάνικο Κογκρέσο, κατά την επίσκεψή του στις ΗΠΑ.

Σχεδόν ταυτόχρονα (λίγο πριν) κινέζος αξιωματούχος δήλωνε πως η Κίνα πρέπει τα περίπου 1.43 τρις δολάρια που διαθέτει ως

συναλλαγματικά αποθέματα να αρχίζει να τα «διαφοροποιεί» σε πιο ισχυρά νομίσματα όπως για παράδειγμα το ευρώ (αργότερα ο ίδιος

αξιωματούχος «διαφοροποιήθηκε» και ο ίδιος ως προς το τελευταίο, κάνοντας λόγο και για άλλα ισχυρά νομίσματα).

Είναι γνωστό πως η Κίνα δέχεται από τους δυτικούς, και ιδιαίτερα τους αμερικάνους, πιέσεις εδώ και καιρό ώστε να ανατιμήσει το εθνικό της

νόμισμα.

Επιμένοντας οι ΗΠΑ στο αδύναμο δολάριο (και ας παίρνει όρκο ο υπουργός οικονομικών της χώρας δηλώνοντας την πίστη του στο

«δυνατό δολάριο») μετατρέπουν τα συναλλαγματικά πλεονάσματα της Κίνας σε πληθωριστικά χαρτιά. Η απάντηση που έθεσε σε επίπεδο

εικασίας ο κινέζος αξιωματούχος φαίνεται να ξυπνά τους εφιάλτες της αντικατάστασης του πρώτου νομίσματος του κόσμου. Μόνο που κάτι

τέτοιο δεν είναι απότοκος μόνο συναλλαγματικών (ή στενά οικονομικών) αποφάσεων.

[28]

Η πρωτοκαθεδρία του δολαρίου θα απειληθεί όταν αρχίζει να απειλείται η πρωτοκαθεδρία της χώρας που το εκδίδει. Εξάλλου

αποδέκτης των συνεπειών του αδύναμου δολαρίου δεν είναι μόνο οι Κινέζοι.

Ο αρχι… τραπεζίτης της ΕΕ Τρισέ δήλωσε πως τάσσεται κατά των «βίαιων» νομισματικών διακυμάνσεων του δολαρίου καθώς αυτό το

τελευταίο πλησιάζει την αναλογία 1,5 ως προς το ευρώ.

Εμφανίστηκαν ήδη οι πρώτες προσεγγίσεις και αναλύσεις για την έναρξη ενός νέου οικονομικού πολέμου.

Στην πραγματικότητα το… μπαρούτι ενός τέτοιου πολέμου είχε αρχίζει να μυρίζει εδώ και καιρό.

Με την επανάκαμψη μέτρων προστατευτισμού και οικονομικών πιέσεων διαφόρων ειδών (π χ χάλυβας αλλά όχι μόνο).

Με την άρνηση των ιμπεριαλιστικών χωρών της ΕΕ να δεχτούν παρεμβάσεις και διευθετήσεις που αφορούσαν οικονομικές αποφάσεις

(όπως συγχωνεύσεις) για το μέλλον στρατηγικών επιχειρηματικών φορέων και κλάδων της «εθνικής» τους οικονομίας.

Με την δηλωμένη πρόθεση των αντίστοιχων κυβερνήσεων να θωρακίσουν και να υπερασπίσουν τους «εθνικούς» οικονομικούς τους

κολοσσούς από την επέλαση των διεθνών funds και των διάφορων άλλων κερδοσκοπικών σχημάτων (που δικαιούνται και μπορούν, βέβαια,

να «δραστηριοποιούνται» απρόσκοπτα στις αναδυόμενες αγορές της

νόθας παγκοσμιοποίησης). Όμως το πιθανό πέρασμα του ανταγωνισμού αυτού στη νομισματική

σφαίρα (πιθανότητα που έχει εκτεθεί πολύ περισσότερο από μία φορά σε διάφορα φύλλα της «Π Σ») οπωσδήποτε αποτελεί άλλης κλίμακας

ζήτημα. Φυσικά μια τέτοια εξέλιξη και εκδοχή θα επέφερε μεγάλες αναταράξεις στις ήδη εκδηλωμένες ανισορροπίες της λεγόμενης

παγκόσμιας οικονομίας. Ο Σαρκοζί με τις δηλώσεις του φωτογραφίζει τον… αναδυόμενο

οικονομικό πόλεμο και τους δύο άξονες που καθέτως και εγκαρσίως τον διατρέχουν.

Από τη μια η φράση, «το δολάριο δεν μπορεί να είναι πρόβλημα των άλλων», περιγράφει τον δυτικό ενδοϊμπεριαλιστικό ανταγωνισμό.

Ειδικότερα την ευρωαμερικάνικη αντιπαράθεση. Από την άλλη, «το κινέζικο γουάν είναι πρόβλημα όλων», περιγράφει

την αντίθεση δύσης-ανατολής, έναν διαχωρισμό (περισσότερο

προσανατολισμό) σχετικά με τις «διεθνείς απειλές» που έχει περισσότερο γεωστρατηγικά χαρακτηριστικά με βάση την διάταξη των δυνάμεων που

έχει κληροδοτηθεί από το πρόσφατο παρελθόν. Προσανατολισμό που ειδικά η αμερικάνικη ηγεσία θα προτιμούσε να αναβαθμίσει σε κάθε

επίπεδο (και οικονομικό). Από τις οικονομικές σελίδες του «Βήματος» (11.11.07)

πληροφορούμαστε ότι οι αγγλοσαξονικές και εν γένει δυτικές κυβερνήσεις αμύνονται απέναντι στους επενδυτικούς… διηπειρωτικούς

πυραύλους των αραβικών, κινέζικων και ρώσικων (φυσικά) κρατικών επενδυτικών σχημάτων (funds) μεγάλου ρίσκου που έχουν το θράσος να

[29]

επενδύουν μέσα στην καρδιά του καπιταλιστικού κτήνους. Κρατικά επενδυτικά σχήματα που ωφελήθηκαν «τα μάλα» από την άνοδο των

τιμών του πετρελαίου αποτελώντας μέρος της κρατικής πετρελαιοβιομηχανίας.

Δεν το χωράει ο νους του ανθρώπου κάτι τέτοιο (εννοείται άνθρωπος εδώ λογίζεται ο δυτικός μετά από κάποια εισοδηματική κλίμακα)!

Αλλά και αυτοί (οι ανατολικοί) «προκαλούν». Δεν μπορεί να χτυπιέται

το κέντρο του Λονδίνου με εξαγορές μυθικών ακινήτων και επιχειρήσεων.

Είναι «φυσικότερο» να… καταλαμβάνεται το Ιράκ, να εκχωρείται η Κασπία, να νοικιάζεται το Μεξικό ή Αργεντινή…

Εν πάση περιπτώσει, μετά τις πρώτες αγχώδεις αναφορές σε έναν πιθανό οικονομικό πόλεμο, όλοι (μα όλοι!) δείχνουν να κάνουν τον…

κινέζο (ούτε των… ίδιων των κινέζων εξαιρουμένων). Περισσότερες ανησυχίες εκφράστηκαν για την κατάρρευση των

δανειοληπτικών χρηματιστηριακών τοποθετήσεων το καλοκαίρι και τον Σεπτέμβρη, παρά για την συνεχή πτώση του δολαρίου, την άνοδο των

τιμών του μαύρου (και του κανονικού) χρυσού. Όλοι προσπαθούν να προτάξουν τα κέρδη από τη ζημιά.

Τι να κρύβει αυτή η «αφασία»; Μήπως ότι το γενικότερο ρήγμα είναι τόσο μεγάλο ώστε να μην έχουν

θέση οικονομικές συνταγές του παρελθόντος;

Οι ανησυχίες (ή και προειδοποιήσεις) Σαρκοζί σαφώς παραπέμπουν και σε αυτό το παρελθόν (το κραχ του `29 πυροδοτήθηκε από την άνοδο

του προστατευτισμού). Όσο η κρίση εξαπλώνεται στην νομισματική σφαίρα και σε ένα

εκρηκτικό γεωπολιτικό και οικονομικό περιβάλλον, μπορεί να επιβεβαιωθεί ότι μια σταγόνα μπορεί να κάνει την υπερχείλιση στο

ποτήρι που λέει και η θεωρία του χάους. Ή ο δεύτερος νόμος της διαλεκτικής (για τους επιμένοντες

μαρξιστικά)…