∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

1

ΗΗ ΕΛΛΗΝΙ∆ΑΕΛΛΗΝΙ∆Α ΑΠΟΑΠΟ ΤΟΤΟ 1919ΟΟ ΩΣΩΣ ΤΟΝΤΟΝ 2020ΟΟ ΑΙΩΝΑΑΙΩΝΑ : : ΗΗΒΑΘΜΙΑΙΑΒΑΘΜΙΑΙΑ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΗΣΤΗΣ ΘΕΣΗΣΘΕΣΗΣ ΤΗΣΤΗΣ ΚΑΙΚΑΙ ΗΗ

ΚΑΤΑΚΤΗΣΗΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΤΟΥΤΟΥ ΧΩΡΟΥΧΩΡΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΤηνΤην αφορµήαφορµή γιαγια νν’’ ασχοληθούµεασχοληθούµε µεµε τητη συγκεκριµένησυγκεκριµένη εργασίαεργασία µάςµάς τηντην έδωσεέδωσε µιαµιαγυναικείαγυναικεία λογοτεχνικήλογοτεχνική µορφήµορφή, , ηη πρώτηπρώτη στοστο χώροχώρο : : ήτανήταν ηη ΕλισάβετΕλισάβετ ΜουτζάνΜουτζάνΜαρτινέγκουΜαρτινέγκου πουπου ηη σύντοµησύντοµη ζωήζωή τηςτης –– µιαµια καικαι πέθανεπέθανε µόλιςµόλις 31 31 ετώνετών --έρχεταιέρχεται στηνστην επικαιρότηταεπικαιρότητα µέσαµέσα απόαπό τητη θεατρικήθεατρική παράστασηπαράσταση «« ΕλισάβετΕλισάβετ, , πνεύµαπνεύµα τηςτης φωτιάςφωτιάς »» . .

ΠνεύµαΠνεύµα αντισυµβατικόαντισυµβατικό καικαι φιλελεύθεροφιλελεύθερο µεµε λογοτεχνικόλογοτεχνικό ταλέντοταλέντο , , ατύχησεατύχησε ναναγεννηθείγεννηθεί µέσαµέσα σεσε µιαµια υπερβολικάυπερβολικά συντηρητικήσυντηρητική εποχήεποχή καικαι σεσε µιαµια αριστοκρατικήαριστοκρατικήοικογένειαοικογένεια πουπου θεωρούσεθεωρούσε τιςτις γυναίκεςγυναίκες πλάσµαταπλάσµατα κατώτερακατώτερα απόαπό τουςτους άντρεςάντρες . .

ΜετάΜετά απόαπό µιαµια αποτυχηµένηαποτυχηµένη απόπειρααπόπειρα απόδρασηςαπόδρασης παρέµεινεπαρέµεινε έγκλειστηέγκλειστη στοστοσπίτισπίτι επίεπί 4 4 χρόνιαχρόνια , , ώσπουώσπου εξαναγκάστηκεεξαναγκάστηκε νανα παντρευτείπαντρευτεί ένανέναν άντραάντρα πουπουαπεχθανόταναπεχθανόταν . . ΠέθανεΠέθανε έναένα χρόνοχρόνο µετάµετά τοτο γάµογάµο τηςτης απόαπό επιπλοκέςεπιπλοκές τηςτης γένναςγέννας. . ΤοΤο 1881 1881 οο γιοςγιος τηςτης εξέδωσεεξέδωσε τηντην αυτοβιογραφίααυτοβιογραφία τηςτης πουπου όµωςόµως ήτανήτανλογοκριµένηλογοκριµένη ..

ΗΗ ΜαρτινέγκουΜαρτινέγκου λοιπόνλοιπόν µαςµας έδωσεέδωσε τοτο κίνητροκίνητρο νανα µελετήσουµεµελετήσουµε τητη θέσηθέση τηςτηςγυναίκαςγυναίκας µέσαµέσα απόαπό τητη σχέσησχέση γυναίκαγυναίκα καικαι εργασίαεργασία πουπου -- καθώςκαθώς ανακαλύψαµεανακαλύψαµε --πέρασεπέρασε απόαπό πολλούςπολλούς σκοπέλουςσκοπέλους µέχριµέχρι νανα φτάσειφτάσει στοστο επίπεδοεπίπεδο πουπου γνωρίζουµεγνωρίζουµεσήµερασήµερα ..

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

2

ΗΗ βιβλιογραφίαβιβλιογραφία γιαγια τηντην εργασίαεργασία µαςµας δενδεν προήλθεπροήλθε απόαπό τοτο διαδίκτυοδιαδίκτυο, , αλλάαλλά απόαπό συγκεκριµένοσυγκεκριµένο υλικόυλικό –– αφιέρωµααφιέρωµα τωντων 7 7 ΗµερώνΗµερών τηςτηςεφηµερίδαςεφηµερίδας ΚαθηµερινήΚαθηµερινή τοτο οποίοοποίο µοιράστηκεµοιράστηκε σεσε θεµατικέςθεµατικές ενότητεςενότητεςκαικαι διανεµήθηκεδιανεµήθηκε στιςστις οµάδεςοµάδες , , προκειµένουπροκειµένου νανα τοτο επεξεργαστούνεπεξεργαστούν. . ΤοΤοτελικότελικό αποτέλεσµααποτέλεσµα προέκυψεπροέκυψε, , αφούαφού έγινανέγιναν διορθώσειςδιορθώσεις στιςστις εργασίεςεργασίεςτωντων οµάδωνοµάδων απόαπό τηντην καθηγήτριακαθηγήτρια –– σύµβουλοσύµβουλο ΕυαγγελίαΕυαγγελία ΣερδάκηΣερδάκη . .

ΤέλοςΤέλος, , ηη εργασίαεργασία σεσε περιληπτικήπεριληπτική µορφήµορφή οργανώθηκεοργανώθηκε σεσε διαφάνειεςδιαφάνειες καικαιεµπλουτίστηκεεµπλουτίστηκε µεµε φωτογραφικόφωτογραφικό υλικόυλικό µεµε τητη βοήθειαβοήθεια ψηφιακήςψηφιακήςφωτογραφικήςφωτογραφικής µηχανήςµηχανής . . ΤαΤα πλήρηπλήρη κείµενακείµενα αποτελούναποτελούν καικαι τηντηνολοκληρωµένηολοκληρωµένη µορφήµορφή τηςτης εργασίαςεργασίας µαςµας πουπου δενδεν µπορούσεµπορούσε γιαγιαπρακτικούςπρακτικούς λόγουςλόγους νανα παρουσιαστείπαρουσιαστεί ολόκληρηολόκληρη , , καθώςκαθώς αποτελείταιαποτελείταιαπόαπό 1188 σελίδεςσελίδες . .

ΤηνΤην παραδίδουµεπαραδίδουµε στοστο σχολείοσχολείο µεµε τηντην ικανοποίησηικανοποίηση τηςτης συλλογικήςσυλλογικήςπροσπάθειαςπροσπάθειας καικαι µεµε τηντην ελπίδαελπίδα ότιότι καικαι άλλοιάλλοι µαθητέςµαθητές θαθα τητηµελετήσουνµελετήσουν καικαι θαθα τηντην εµπλουτίσουνεµπλουτίσουν στοστο µέλλονµέλλον..

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄Γ΄4 4 -- 44οο ΓΓ. . ΗΡΑΚΛΕΙΟΥΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 2006 --

0707

33

ΗΗ ΕΛΛΗΝΙ∆ΑΕΛΛΗΝΙ∆Α ΑΠΟΑΠΟ ΤΟΤΟ 1919ΟΟ

ΩΣΩΣ ΤΟΝΤΟΝ 2020ΟΟ ΑΙΩΝΑΑΙΩΝΑ : : ΗΗ ΒΑΘΜΙΑΙΑΒΑΘΜΙΑΙΑ

ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΗΣΤΗΣ ΘΕΣΗΣΘΕΣΗΣΤΗΣΤΗΣ ΚΑΙΚΑΙ ΗΗ ΚΑΤΑΚΤΗΣΗΚΑΤΑΚΤΗΣΗΤΟΥΤΟΥ ΧΩΡΟΥΧΩΡΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣΕΡΓΑΣΙΑΣ

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

4

ΟΙΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣΓΥΝΑΙΚΕΣ ΓΙΑΓΙΑ ΠΡΩΤΗΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑΦΟΡΑ ΣΤΗΝΣΤΗΝΑΜΕΙΒΟΜΕΝΗΑΜΕΙΒΟΜΕΝΗ ΕΡΓΑΣΙΑΕΡΓΑΣΙΑ

H H σχέσησχέση τουτου γυναικείουγυναικείου φύλουφύλου µεµε τητη µισθωτήµισθωτή εργασίαεργασία , , ποτέποτέ, , ακόµαακόµα καικαι στιςστις µέρεςµέρες µαςµας δενδεν θεωρήθηκεθεωρήθηκε αυτονόητηαυτονόητη, , δεδοµένηδεδοµένη, , διαρκήςδιαρκής καικαι σηµαντικήσηµαντική τόσοτόσο γιαγια τιςτις ίδιεςίδιες όσοόσο καικαιγιαγια τοτο κοινωνικόκοινωνικό σύνολοσύνολο ήή τηντην πολιτικήπολιτική εξουσίαεξουσία. . ΟΟ χώροςχώροςπουπου τηςτης ««αρµόζειαρµόζει»» ήή ηη ίδιαίδια ««αρµόζειαρµόζει»» σσ’’ αυτόναυτόν είναιείναι οοχώροςχώρος τηςτης οικογένειαςοικογένειας. .

ΗΗ ««φύσηφύση τηςτης»» δηλαδήδηλαδή ηη ικανότηταικανότητα αναπαραγωγήςαναπαραγωγής τηςτης, , ταυτίσθηκεταυτίσθηκε µεµε τηντην οικογένειαοικογένεια καικαι αυτήαυτή µετατράπηκεµετατράπηκε σεσεσκοπόσκοπό καικαι περιεχόµενοπεριεχόµενο τηςτης ζωήςζωής τηςτης, , σανσαν ολοκλήρωσηολοκλήρωση τηςτηςύπαρξηςύπαρξης τηςτης. . ΑυτήΑυτή ηη αντίληψηαντίληψη κυριάρχησεκυριάρχησε µέσαµέσα σταστα χρόνιαχρόνιακαικαι διαµόρφωσεδιαµόρφωσε, , τόσοτόσο στουςστους άντρεςάντρες όσοόσο καικαι στιςστις γυναίκεςγυναίκεςτηντην απόλυτηαπόλυτη πεποίθησηπεποίθηση ότιότι αυτόςαυτός είναιείναι οο λόγοςλόγος γιαγια τοντονοποίοοποίο υπήρχανυπήρχαν οιοι γυναίκεςγυναίκες..

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

5

ΣΣ’’ όλαόλα τατα συντάγµατασυντάγµατα τόσοτόσο σταστα τρίατρία ΕπαναστατικάΕπαναστατικά ––ΕπιδαύρουΕπιδαύρου , , ΆστρουςΆστρους καικαι ΤροιζήνοςΤροιζήνος –– όσοόσο καικαι σεσεαυτάαυτά πουπου ψηφίστηκανψηφίστηκαν µετάµετά τηντην απελευθέρωσηαπελευθέρωση καικαιµέχριµέχρι τοτο 1927, 1927, υπάρχουνυπάρχουν άρθραάρθρα πουπου ρητάρητάκατοχυρώνουνκατοχυρώνουν τηντην ισότηταισότητα καικαι τηντην ελεύθερηελεύθερηπρόσβασήπρόσβασή τουςτους σταστα δηµόσιαδηµόσια επαγγέλµαταεπαγγέλµατα. . ΕφαρµόζονταιΕφαρµόζονται όµωςόµως µόνοµόνο γιαγια τουςτους άντρεςάντρες χωρίςχωρίς ναναεξαιρούνεξαιρούν ρητάρητά τιςτις γυναίκεςγυναίκες. .

ΑργάΑργά, , βασανιστικάβασανιστικά, , µεµε δύσκολεςδύσκολες συνθήκεςσυνθήκες, , χωρίςχωρίς τηντηνκοινωνικήκοινωνική αποδοχήαποδοχή καικαι σεσε συγκεκριµένασυγκεκριµένα επαγγέλµαταεπαγγέλµατα, , οιοιΕλληνίδεςΕλληνίδες εντάσσονταιεντάσσονται στηνστην αγοράαγορά εργασίαςεργασίας, , τόσοτόσο κάτωκάτωαπόαπό τηντην πίεσηπίεση τωντων µεγάλωνµεγάλων οικονοµικώνοικονοµικών αναγκώναναγκών τουςτουςόσοόσο καικαι απόαπό τητη ζήτησήζήτησή τουςτους απόαπό τουςτους εργοδότεςεργοδότες σανσανφτηνήφτηνή, , υποταγµένηυποταγµένη καικαι προσωρινήπροσωρινή εργατικήεργατική δύναµηδύναµη..

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

6

ΟιΟι µισέςµισές γυναίκεςγυναίκες πουπου ηη απογραφήαπογραφή τουτου 1928 1928 καταγράφεικαταγράφει ωςως ««ατοµικώςατοµικώςεργαζόµενεςεργαζόµενες»» στονστον τοµέατοµέα τουτου εµπορίουεµπορίου ασχολούνταιασχολούνται σεσε µπακάλικαµπακάλικα, , ψωµάδικαψωµάδικα, ,

µανάβικαµανάβικα . . ΕδώΕδώ, , ταµίαςταµίας ..

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

7

ΕργάτριεςΕργάτριες σεσε καπνεργοστάσιοκαπνεργοστάσιο

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

8

ΕργασίαΕργασία καικαι οικογενειακόςοικογενειακός χώροςχώρος

ΓιαΓια πρώτηπρώτη φοράφορά, , τοντον 1919οο αιώνααιώνα διαχωρίζονταιδιαχωρίζονται καικαι στηνστηνΕλλάδαΕλλάδα γιαγια τιςτις γυναίκεςγυναίκες οο χώροςχώρος καικαι οο χρόνοςχρόνος εργασίαςεργασίαςαπόαπό τοτο χώροχώρο καικαι τοτο χρόνοχρόνο τηςτης οικογένειαςοικογένειας ..

ΤαΤα γυναικείαγυναικεία επαγγέλµαταεπαγγέλµατα πουπου εµφανίζονταιεµφανίζονται αυτήαυτή τηντηνεποχήεποχή, , είναιείναι επαγγέλµαταεπαγγέλµατα πουπου δενδεν προϋποθέτουνπροϋποθέτουν ούτεούτε κανκαντιςτις στοιχειώδειςστοιχειώδεις γραµµατικέςγραµµατικές ήή επαγγελµατικέςεπαγγελµατικές γνώσειςγνώσεις. . ΑπασχολούνταιΑπασχολούνται ωςως υπηρέτριεςυπηρέτριες, , εργάτριεςεργάτριες γηςγης, , πλύστρεςπλύστρες, , αλλάαλλά καικαι αχθοφόροιαχθοφόροι ήή στηνστην ανόρυξηανόρυξη λίθωνλίθων. . ΑκόµηΑκόµη σανσαν µοδίστρεςµοδίστρες, , υφάντριεςυφάντριες, , κορδελιάστρεςκορδελιάστρες, , καπελούδεςκαπελούδες , , αλλάαλλά καικαι µαίεςµαίες καικαι νοσοκόµεςνοσοκόµες ∆ούλευαν∆ούλευανόµωςόµως καικαι σανσαν εργάτριεςεργάτριες,, σεσε µικρότεροµικρότερο βέβαιαβέβαια αριθµόαριθµό, , σεσεβιοµηχανίεςβιοµηχανίες ήή βιοτεχνίεςβιοτεχνίες πουπου παρήγαγανπαρήγαγαν συγκεκριµένασυγκεκριµέναπροϊόνταπροϊόντα : : κλωστοϋφαντουργίακλωστοϋφαντουργία, , καπνοβιοµηχανίακαπνοβιοµηχανία, , µεταξουργίαµεταξουργία..

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

9

ΕργάτριεςΕργάτριες πουπου φτιάχνουνφτιάχνουν πήλιναπήλινα αγγείααγγεία στοστο ΦοινίΦοινί τηςτης ΚύπρουΚύπρου

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

10

ΤαΤα επαγγέλµαταεπαγγέλµατα είχανείχαν οριστείοριστεί κατάκατά φύλοφύλο. . ΚατάΚατά κανόνακανόναοιοι εργάτριεςεργάτριες αρχίζουναρχίζουν νανα δουλεύουνδουλεύουν σεσε πιοπιο µικρήµικρή ηλικίαηλικίααπόαπό τουςτους άντρεςάντρες, 10, 10--12 12 χρονώνχρονών, , ίδιεςίδιες ώρεςώρες, 12, 12--14 14 τητηηµέραηµέρα, , µεµε τιςτις ίδιεςίδιες συνθήκεςσυνθήκες, , αλλάαλλά αµείβονταιαµείβονται µεµεποσόποσό κάτωκάτω τουτου ½½ ήή 1/3 1/3 τουτου αντρικούαντρικού µεροκάµατουµεροκάµατου. .

ΌσοΌσο καικαι νανα δούλευανδούλευαν δενδεν αποκτούσαναποκτούσαν ειδικότηταειδικότητα, , ούτεούτεενδιαφερότανενδιαφερόταν κανείςκανείς, , δηλαδήδηλαδή ηη πολιτικήπολιτική εξουσίαεξουσία, , ναναρυθµίσειρυθµίσει µεµε νοµοθεσίανοµοθεσία τιςτις συνθήκεςσυνθήκες καικαι τουςτους όρουςόρουςεργασίαςεργασίας τουςτους. . ΟΟ συνδικαλισµόςσυνδικαλισµός, , γιαγια αυτέςαυτές, , είναιείναι κάτικάτιπουπου δενδεν γνωρίζουνγνωρίζουν, , αλλάαλλά καικαι πολλέςπολλές φορέςφορές, , εχθρόςεχθρός γιαγιατοτο λόγολόγο ότιότι οιοι άντρεςάντρες εργάτεςεργάτες, , τιςτις αντιµετώπιζαναντιµετώπιζαν κυρίωςκυρίωςωςως ανταγωνίστριεςανταγωνίστριες καικαι απειλήαπειλή γιαγια τιςτις θέσειςθέσεις εργασίαςεργασίαςκαικαι ζητούνζητούν νανα αποκλειστούναποκλειστούν απόαπό τατα εργοστάσιαεργοστάσια. .

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

11

ΟΟ εργοδότηςεργοδότης ήή οο µεσίτηςµεσίτης περνάπερνά απόαπό τιςτις γειτονιέςγειτονιές καικαι µοιράζειµοιράζει µεµε τοτοκοµµάτικοµµάτι δουλειάδουλειά στιςστις ράφτρεςράφτρες, , καπελούδεςκαπελούδες, , κλπκλπ. . πουπου είναιείναι οιοι πιοπιο

κακοπληρωµένεςκακοπληρωµένες εργάτριεςεργάτριες. 1932 : . 1932 : ράφτρεςράφτρες στηνστην ΚάλυµνοΚάλυµνο..

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

12

ΓυναίκεςΓυναίκες εφηµεριδοπώλεςεφηµεριδοπώλες στοστο ΜεσοπόλεµοΜεσοπόλεµο

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

13

ΑνΑν όµωςόµως επισήµωςεπισήµως οο συνδικαλισµόςσυνδικαλισµός δενδεν ενδιαφέρεταιενδιαφέρεται γιγι’’ αυτέςαυτές καικαι τατατεράστιατεράστια προβλήµαταπροβλήµατα πουπου αντιµετωπίζουναντιµετωπίζουν, , αρχίζουναρχίζουν σιγάσιγά σιγάσιγά νανααναρωτιούνταιαναρωτιούνται οιοι ίδιεςίδιες γιαγια τοντον τρόποτρόπο πουπου θαθα αντιδράσουναντιδράσουν. .

ΈτσιΈτσι τοτο 1887 1887 έχουµεέχουµε τηντην πρώτηπρώτη απεργίααπεργία εργατριώνεργατριών στοστο εργοστάσιοεργοστάσιο««ΡετσίκαΡετσίκα»» εξαιτίαςεξαιτίας τηςτης µείωσηςµείωσης τουτου µεροκάµατούµεροκάµατού τουςτους. . θαθα χρειαστείχρειαστείνανα προχωρήσειπροχωρήσει οο 2020οςος αιώναςαιώνας γιαγια νανα αναπτύξουναναπτύξουν µιαµια στοιχειώδηστοιχειώδησυνείδησησυνείδηση εργαζόµενηςεργαζόµενης γυναίκαςγυναίκας καικαι νανα συµµετέχουνσυµµετέχουν πολιτικέςπολιτικές ––συνδικαλιστικέςσυνδικαλιστικές δραστηριότητεςδραστηριότητες καικαι διεκδικήσειςδιεκδικήσεις. . ΑλλάΑλλά τότετότε παίρνουνπαίρνουνπρωτοβουλίεςπρωτοβουλίες καικαι οργανώνουνοργανώνουν µεγάλαµεγάλα γυναικείαγυναικεία σωµατείασωµατεία καικαισυλλόγουςσυλλόγους, , όπωςόπως οιοι εργάτριεςεργάτριες πουπου τοτο 19131913 οργανώνουνοργανώνουν τοτο ΣύλλογόΣύλλογότουςτους, , µεµε τίτλοτίτλο ««ΓυναικείαΓυναικεία ΖωήΖωή»»..

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

14

ΗΗ κοµµωτικήκοµµωτική τέχνητέχνη εντάσσεταιεντάσσεται σταστα επαγγέλµαταεπαγγέλµατα πουπου θεωρείταιθεωρείται ότιότι ταιριάζουνταιριάζουνστιςστις γυναίκεςγυναίκες, , γιατίγιατί τουςτους εξασφαλίζουνεξασφαλίζουν κάποιοκάποιο εισόδηµαεισόδηµα, , χωρίςχωρίς νανα

παραµελούνπαραµελούν τατα οικογενειακάοικογενειακά τουςτους καθήκοντακαθήκοντα. . ΕδώΕδώ, , σχολήσχολή κοµµωτικήςκοµµωτικής στηστηΘεσσαλονίκηΘεσσαλονίκη..

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

15

ΟιΟι ανειδίκευτεςανειδίκευτες εργάτριεςεργάτριες ωςως φτηνόφτηνό εργατικόεργατικό δυναµικόδυναµικό προτιµούνταιπροτιµούνταιστιςστις επιχειρήσειςεπιχειρήσεις. . ΕδώΕδώ, , τυφλάτυφλά κορίτσιακορίτσια πλέκουνπλέκουν καρέκλεςκαρέκλες..

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

16

ΥπάλληλοςΥπάλληλος σεσε κατάστηµακατάστηµα χαλιώνχαλιών

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

17

ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΕΣΕΡΓΑΖΟΜΕΝΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣΓΥΝΑΙΚΕΣ ΤΟΥΤΟΥ 1919ουου ΑΙΩΝΑΑΙΩΝΑ

ΠροςΠρος τατα τέλητέλη τουτου 1919ουου αιώνααιώνα καικαι µετάµετά απόαπό πρωτοβουλίαπρωτοβουλίαενόςενός δυναµικούδυναµικού πυρήναπυρήνα γυναικώνγυναικών οιοι οποίεςοποίεςσυνειδητοποίησανσυνειδητοποίησαν τηντην ανάγκηανάγκη τηςτης ένταξηςένταξης τουτου γυναικείουγυναικείουφύλουφύλου στονστον εργασιακόεργασιακό τοµέατοµέα δηµιουργήθηκανδηµιουργήθηκαν πιέσειςπιέσεις καικαιπάρθηκανπάρθηκαν πρωτοβουλίεςπρωτοβουλίες γιαγια τηντην ίδρυσηίδρυση ιδρυµάτωνιδρυµάτων--σχολώνσχολών έτσιέτσι ώστεώστε νανα δηµιουργηθούνδηµιουργηθούν οιοι προϋποθέσειςπροϋποθέσεις((µόρφωσηµόρφωση--επαγγελµατικήεπαγγελµατική κατάρτισηκατάρτιση) ) στονστον ευρύτεροευρύτερογυναικείογυναικείο πληθυσµόπληθυσµό. .

ΤοΤο αποτέλεσµααποτέλεσµα τηςτης δράσηςδράσης αυτήςαυτής ήτανήταν ηη ένταξηένταξη ενόςενόςµικρούµικρού αλλααλλα σηµαντικούσηµαντικού αριθµούαριθµού γυναικώνγυναικών σεσε διάφορουςδιάφορουςεργασιακούςεργασιακούς τοµείςτοµείς τουςτους οποίουςοποίους κάλυπτανκάλυπταν τατα παραπάνωπαραπάνωιδρύµαταιδρύµατα. .

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

18

ΕργάτριεςΕργάτριες στιςστιςανασκαφέςανασκαφές τηςτης ΑσίνηςΑσίνηςπουπου γίνοντανγίνονταν απόαπό ξένεςξένες

αποστολέςαποστολές

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

19

ΠαράλληλαΠαράλληλα όµωςόµως υπήρξανυπήρξαν καικαι έντονεςέντονες αντιδράσειςαντιδράσεις απόαπότοντον ανδρικόανδρικό πληθυσµόπληθυσµό ((αστοίαστοί--εργάτεςεργάτες) ) οιοι οποίοιοποίοιθεωρούσανθεωρούσαν ότιότι οο νέοςνέος ρόλοςρόλος τωντων γυναικώνγυναικών συγκρουότανσυγκρουότανµεµε ηθικέςηθικές αξίεςαξίες αλλάαλλά καικαι τοντον ρόλορόλο τουςτους στηνστην οικογένειαοικογένεια. . ΤοΤο 1877 1877 µιαµια εισαγγελικήεισαγγελική παρέµβασηπαρέµβαση διακηρύσσειδιακηρύσσει ότιότι ηηγυναικείαγυναικεία δουλειάδουλειά σταστα εργοστάσιαεργοστάσια προσβάλλειπροσβάλλει τητη δηµόσιαδηµόσιαηθικήηθική ..

ΠαρΠαρ ’’όλαόλα αυτάαυτά είχανείχαν γίνειγίνει τατα πρώταπρώτα αργάαργά αλλααλλασηµαντικάσηµαντικά βήµαταβήµατα γιαγια τηντην εισχώρησηεισχώρηση τωντων γυναικώνγυναικώνσεσε χώρουςχώρους πουπου στοστο παρελθόνπαρελθόν ήτανήταν πλήρωςπλήρωςανδροκρατούµενοιανδροκρατούµενοι ..ΕίναιΕίναι σηµαντικόσηµαντικό καικαι τοτο γεγονόςγεγονός ότιότιγιαγια πρώτηπρώτη φοράφορά γίνεταιγίνεται δεκτήδεκτή µιαµια γυναίκαγυναίκα φοιτήτριαφοιτήτριαστοστο ΠανεπιστήµιοΠανεπιστήµιο,,ηη ΙωάνναΙωάννα ΣτεφανόποληΣτεφανόπολη τοτο 1890,1890,ενώενώ 3 3 χρόνιαχρόνια πρινπριν τοτο είχανείχαν αρνηθείαρνηθεί στηνστην ΕλένηΕλένηΠαντελίδουΠαντελίδου,, οδηγώνταςοδηγώντας τηντην έτσιέτσι στηνστην αυτοκτονίααυτοκτονία ..

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

20

∆εν∆εν κατάφερανκατάφεραν όµωςόµως νανα αποσυνδέσουναποσυνδέσουν νοµοθετικάνοµοθετικά τοντονπρωταρχικόπρωταρχικό ρόλορόλο τηςτης ««γυναίκαςγυναίκας µητέραςµητέρας στηνστην οικογένειαοικογένεια»»απόαπό τοντον εργασιακόεργασιακό τοµέατοµέα µεµε αποτέλεσµααποτέλεσµα οο πρώτοςπρώτος νανακαθορίζεικαθορίζει καικαι νανα κυριαρχείκυριαρχεί στηνστην ζωήζωή καικαι τηντην εργασίαεργασία τωντωνγυναικώνγυναικών..

ΟιΟι φεµινίστριεςφεµινίστριες θαθα αναλάβουναναλάβουν δράσηδράση καικαι στονστον τοµέατοµέαπροστασίαςπροστασίας τωντων εργασιακώνεργασιακών δικαιωµάτωνδικαιωµάτων τωντων γυναικώνγυναικών ––ιδιαίτεραιδιαίτερα τωντων προσφύγωνπροσφύγων -- αλλααλλα καικαι τηςτης προστασίαςπροστασίας τουςτουςαπόαπό τοντον εξαναγκασµόεξαναγκασµό στηνστην πορνείαπορνεία πουπου συνηθιζότανσυνηθιζότανεκείνηεκείνη τηντην εποχήεποχή. . ΗΗ απόκτησηαπόκτηση πολιτικώνπολιτικών δικαιωµάτωνδικαιωµάτων απόαπότιςτις γυναίκεςγυναίκες δενδεν φαίνεταιφαίνεται νανα είναιείναι αρκετήαρκετή ώστεώστε ναναµπορέσειµπορέσει νανα ανατρέψειανατρέψει τιςτις αντιλήψειςαντιλήψεις ––προκαταλήψειςπροκαταλήψεις γιαγιατηντην ύπαρξηύπαρξη τωντων γυναικώνγυναικών στονστον δηµόσιοδηµόσιο χώροχώρο. .

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

21

ΚέρκυραΚέρκυρα, 1881 , , 1881 , εργοστάσιοεργοστάσιο παιγνιοχάρτωνπαιγνιοχάρτων καικαι φυλλαδίωνφυλλαδίωνσιγαροχάρτωνσιγαροχάρτων ΑσπιώτηΑσπιώτη πουπου απασχολείαπασχολεί κυρίωςκυρίως γυναίκεςγυναίκες

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

22

ΕργάτριεςΕργάτριες στηνστην ελληνικήελληνική βιοµηχανίαβιοµηχανία

ΣτοΣτο α΄α΄ µισόµισό τουτου 2020ουου αιώνααιώνα ηη γυναικείαγυναικεία συµµετοχήσυµµετοχή στηστη µισθωτήµισθωτήεργασίαεργασία διευρύνεταιδιευρύνεται σηµαντικάσηµαντικά. .

ΆντρεςΆντρες καικαι γυναίκεςγυναίκες απασχολούνταιαπασχολούνται σεσε διαφορετικέςδιαφορετικές θέσειςθέσειςεργασίαςεργασίας. . ΟΟ αντρικόςαντρικός πληθυσµόςπληθυσµός απασχολούνταναπασχολούνταν σεσε τοµείςτοµείς όπωςόπως ηηµηχανουργίαµηχανουργία, , ηη βυρσοδεψίαβυρσοδεψία, , ηη βιοµηχανίαβιοµηχανία ξύλουξύλου & & τροφίµωντροφίµων κτλκτλ. . ΕνώΕνώ οο γυναικείοςγυναικείος πληθυσµόςπληθυσµός εργαζότανεργαζόταν σεσε υφαντουργείαυφαντουργεία, , βιοµηχανίεςβιοµηχανίες ενδυµάτωνενδυµάτων, , καπνοµάγαζακαπνοµάγαζα καικαι σεσε χηµικέςχηµικές βιοµηχανίεςβιοµηχανίες..

ΣταΣτα χρόνιαχρόνια τουτου ΒενιζέλουΒενιζέλου τοτο 19121912 ψηφίσθηκεψηφίσθηκε νόµοςνόµος πουπουαπαγόρευεαπαγόρευε τηντην εργασίαεργασία τωντων γυναικώνγυναικών σεσε βιοµηχανικέςβιοµηχανικές επιχειρήσειςεπιχειρήσεις τητηνύχτανύχτα, , τιςτις ΚυριακέςΚυριακές καικαι σεσε ορισµένεςορισµένες ανθυγιεινέςανθυγιεινές εργασίεςεργασίες. . ΕπίσηςΕπίσηςόριζεόριζε ωςως ανώτατοανώτατο όριοόριο εργασίαςεργασίας τοτο 1010άωροάωρο. . ΠαράλληλαΠαράλληλασυγκροτήθηκεσυγκροτήθηκε τοτο σώµασώµα ΕπιθεωρητώνΕπιθεωρητών ΕργασίαςΕργασίας πουπου επέβλεπεεπέβλεπε τηντηντήρησητήρηση καικαι τηντην εφαρµογήεφαρµογή τηςτης εργατικήςεργατικής νοµοθεσίαςνοµοθεσίας..

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

23

ΕργάτριεςΕργάτριες στοστο εργοστάσιοεργοστάσιο συσκευασίαςσυσκευασίας καικαι κατεργασίαςκατεργασίας βουτύρουβουτύρου τουτουγαλακτοκοµείουγαλακτοκοµείου ΜαργαρίτηΜαργαρίτη στηνστην ΚέρκυραΚέρκυρα

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

24

ΤΟΤΟ ∆ΗΜΟΦΙΛΕΣ∆ΗΜΟΦΙΛΕΣ ΣΤΑΣΤΑ ΑΣΤΙΚΑΑΣΤΙΚΑ ΣΤΡΩΜΑΤΑΣΤΡΩΜΑΤΑ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΤΗΣΤΗΣ ΥΠΗΡΕΤΡΙΑΣΥΠΗΡΕΤΡΙΑΣ

ΤοΤο 1919οο αιώνααιώνα στηνστην ΕλλάδαΕλλάδα ηη παρουσίαπαρουσία τηςτης υπηρέτριαςυπηρέτριαςήτανήταν εµφανήςεµφανής. . ΑυτόΑυτό τοτο βλέπουµεβλέπουµε απόαπό πολλέςπολλές ενδείξειςενδείξεις : : τατααθηναϊκάαθηναϊκά σπίτιασπίτια ,,τητη λογοτεχνίαλογοτεχνία , , τοτο θέατροθέατρο αλλάαλλά καικαι γενικάγενικάτατα ΜΜΕΜΜΕ ((παλιέςπαλιές φωτογραφίεςφωτογραφίες καικαι εφηµερίδεςεφηµερίδες) .) .

ΗΗ υπηρέτριαυπηρέτρια έχειέχει τητη θέσηθέση τηςτης ανάµεσαανάµεσα στηνστην αστήαστήοικοδέσποιναοικοδέσποινα ,,τητη διανοούµενηδιανοούµενη φεµινίστριαφεµινίστρια αλλάαλλά καικαι τηντηνεργάτριαεργάτρια τουτου 1919ουου αιώνααιώνα. .

ΣτιςΣτις µεγάλεςµεγάλες πόλειςπόλεις τηςτης χώραςχώρας ((ΑθήναΑθήνα, , ΠάτραΠάτρα) ) οιοιπλούσιεςπλούσιες οικογένειεςοικογένειες ξεχώριζανξεχώριζαν απόαπό τιςτις αστικέςαστικές λόγωλόγω τηςτηςυπηρέτριαςυπηρέτριας. . ΈτσιΈτσι, , αναν κάποιακάποια οικογένειαοικογένεια ήθελεήθελε ναναενταχθείενταχθεί σταστα υψηλάυψηλά κοινωνικάκοινωνικά στρώµαταστρώµατα καικαι νανα λέγεταιλέγεται««καθωσπρέπεικαθωσπρέπει »» ,,έπρεπεέπρεπε νανα προσλάβειπροσλάβει υπηρέτριαυπηρέτρια. . ΤαΤακαθήκοντακαθήκοντα µιαςµιας υπηρέτριαςυπηρέτριας ξεκινούσανξεκινούσαν απ΄τηαπ΄τη φροντίδαφροντίδατωντων παιδιώνπαιδιών κικι έφτανανέφταναν µέχριµέχρι όλεςόλες τιςτις επίπονεςεπίπονες δουλειέςδουλειέςτουτου σπιτιούσπιτιού..

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

25

ΣτιςΣτις γελοιογραφίεςγελοιογραφίες τηςτης εποχήςεποχής απεικονίζεταιαπεικονίζεται οο συνηθισµένοςσυνηθισµένος τρόποςτρόποςµεταχείρισηςµεταχείρισης τωντων υπηρετριώνυπηρετριών απόαπό τουςτους εργοδότεςεργοδότες τουςτους

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

26

ΜέχριΜέχρι τοτο 1950 1950 οιοι υπηρέτριεςυπηρέτριες έκανανέκαναν όλεςόλες τιςτις δουλειέςδουλειέςκαικαι δενδεν είχανείχαν ωράριοωράριο. . ΕτοίµαζανΕτοίµαζαν τοτο φαγητόφαγητό, , φρόντιζανφρόντιζαντατα παιδιάπαιδιά, , ξεσκόνιζανξεσκόνιζαν, , σφουγγάριζανσφουγγάριζαν, , έπλενανέπλεναν,,σιδέρωνανσιδέρωναν..

ΗΗ αµοιβήαµοιβή τουςτους χωριζότανχωριζόταν σεσε δύοδύο κατηγορίεςκατηγορίες. . ΑµείβοντανΑµείβονταν σεσε είδοςείδος καικαι σεσε χρήµαχρήµα.. ΌτανΌταν αµείβονταναµείβονταν σεσεείδοςείδος έπαιρνανέπαιρναν οικιακάοικιακά σκεύησκεύη ((υφάσµαταυφάσµατα, , καθρέφτεςκαθρέφτες, , καικαι άλλαάλλα αντικείµενααντικείµενα) ) µεµε τατα οποίαοποία έφτιαχνανέφτιαχναν τηντηνπροίκαπροίκα τουςτους.. ΌτανΌταν ανταµείβοντανανταµείβονταν σεσε χρήµαχρήµα , , τοτοαποταµίευαναποταµίευαν στηνστην ΕθνικήΕθνική ΤράπεζαΤράπεζα. .

ΗΗ αστυνοµίααστυνοµία τηςτης ΕλλάδαςΕλλάδας τοτο 1870 1870 ακολουθώνταςακολουθώντας τητηΓαλλίαΓαλλία καικαι τοτο παράδειγµαπαράδειγµα τηςτης βγάζειβγάζει τοτο πρώτοπρώτοαστυνοµικόαστυνοµικό διάταγµαδιάταγµα γιαγια τοτο επάγγελµαεπάγγελµα τηςτης υπηρέτριαςυπηρέτριας. . ΤοΤο διάταγµαδιάταγµα υποχρεώνειυποχρεώνει σεσε κάθεκάθε βιβλιάριοβιβλιάριο µιαςµιαςυπηρέτριαςυπηρέτριας νανα αναγράφονταιαναγράφονται τατα ατοµικάατοµικά στοιχείαστοιχεία τηςτης, , ηη διαγωγήδιαγωγή καικαι τοτο χρονικόχρονικό διάστηµαδιάστηµα πουπου µένειµένει σεσε έναένασπίτισπίτι..

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

27

ΠροκειµένουΠροκειµένου νανα επιβιώσειεπιβιώσει ηη οικογένειαοικογένεια στηνστην επαρχίαεπαρχία, , µιαµια καλήκαλή λύσηλύση ήτανήταννανα σταλείσταλεί τοτο κορίτσικορίτσι στηνστην πόληπόλη γιαγια νανα γίνειγίνει υπηρέτριαυπηρέτρια ..

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

28

ΟΟ ρόλοςρόλος κάθεκάθε υπηρέτριαςυπηρέτριας σεσε µιαµια οικογένειαοικογένεια είναιείναιαµφίρροποςαµφίρροπος, , καθώςκαθώς θεωρείταιθεωρείται έναςένας κίνδυνοςκίνδυνος πουπουαπειλείαπειλεί τηντην οικογένειαοικογένεια . . ΟιΟι υπηρέτριεςυπηρέτριες θεωρούνταιθεωρούνταιοκνηρέςοκνηρές, , σπάταλεςσπάταλες, , ραδιούργεςραδιούργες, , ακόµηακόµη καικαι κλέφτρεςκλέφτρες, , ιδιότητεςιδιότητες πουπου απεικονίζονταιαπεικονίζονται κυρίωςκυρίως µέσαµέσα στοστοφανταστικόφανταστικό κόσµοκόσµο τηςτης λογοτεχνίαςλογοτεχνίας, , περιλαµβάνονταιπεριλαµβάνονταιωστόσοωστόσο καικαι στοστο αστυνοµικόαστυνοµικό δελτίοδελτίο . .

ΠέραΠέρα όµωςόµως απόαπό τιςτις δυσκολίεςδυσκολίες πουπου υπάρχουνυπάρχουν, , ηηµετάβασηµετάβαση απόαπό τοντον αγροτικόαγροτικό κόσµοκόσµο σταστα αστικάαστικά στρώµαταστρώµατατουςτους δίνειδίνει τηντην ευκαιρίαευκαιρία τηςτης οικονοµικήςοικονοµικής εξασφάλισηςεξασφάλισηςαλλάαλλά καικαι τηςτης µελλοντικήςµελλοντικής τουςτους αποκατάστασηςαποκατάστασης µέσαµέσααπόαπό τοτο γάµογάµο . .

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

29

ΤΟΤΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΤΗΣΤΗΣ ∆ΑΣΚΑΛΑΣ∆ΑΣΚΑΛΑΣ

ΤοΤο επάγγελµαεπάγγελµα τηςτης δασκάλαςδασκάλας εµφανίστηκεεµφανίστηκε ότανότανεντάχθηκανεντάχθηκαν τατα κορίτσιακορίτσια σταστα σχολείασχολεία. . ΗΗ σχολικήσχολικήεκπαίδευσηεκπαίδευση θεωρήθηκεθεωρήθηκε απόαπό τοτο κράτοςκράτοςυποχρεωτικήυποχρεωτική τοτο 1834 1834 καικαι γιαγια τατα δύοδύο φύλαφύλα. .

ΗΗ µέσηµέση εκπαίδευσηεκπαίδευση καικαι µόρφωσηµόρφωση τωντωνδιδασκαλισσώνδιδασκαλισσών διεύρυνεδιεύρυνε τιςτις δυνατότητεςδυνατότητες

πρόσβασηςπρόσβασης στοστο επάγγελµαεπάγγελµα τηςτης δασκάλαςδασκάλας. . ΓιαΓιαπρώτηπρώτη φοράφορά οιοι γυναίκεςγυναίκες τωντων µεσαίωνµεσαίωνστρωµάτωνστρωµάτων µεµε τηντην ιδιότηταιδιότητα τηςτης ∆ασκάλας∆ασκάλας είχανείχανπρόσβασηπρόσβαση στηστη µισθωτήµισθωτή εργασίαεργασία..

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

30

ΤοΤο ΠαρθεναγωγείοΠαρθεναγωγείο τηςτης ΦράνσιςΦράνσις ΧιλΧιλ µόρφωσεµόρφωσε τιςτις πρώτεςπρώτες ΕλληνίδεςΕλληνίδεςδασκάλεςδασκάλες πρινπριν απαπ’’ τοτο ΑρσάκειοΑρσάκειο

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

31

ΜεΜε τηντην αναγκαιότητααναγκαιότητα εκσυγχρονισµούεκσυγχρονισµού τωντων παιδαγωγικώνπαιδαγωγικώνµεθόδωνµεθόδων, , οιοι δασκάλεςδασκάλες µετεκπαιδεύοντανµετεκπαιδεύονταν σεσε ευρωπαϊκάευρωπαϊκάπανεπιστήµιαπανεπιστήµια µεµε έξοδαέξοδα φιλεκπαιδευτικώνφιλεκπαιδευτικών συλλόγωνσυλλόγων ήή δικάδικάτουςτους γιαγια νανα προσφέρουνπροσφέρουν τιςτις γνώσειςγνώσεις τουςτους ωςως διευθύντριεςδιευθύντριες, , σύµβουλοισύµβουλοι ήή επιθεωρήτριεςεπιθεωρήτριες ΠαρθεναγωγείωνΠαρθεναγωγείων..

ΗΗ είσοδοςείσοδος τωντων γυναικώνγυναικών σεσε απαγορευµένουςαπαγορευµένους τοµείςτοµείς τουτουδηµόσιουδηµόσιου χώρουχώρου συνδέεταισυνδέεται στενάστενά µεµε τοτο διδασκαλικόδιδασκαλικόεπάγγελµαεπάγγελµα. . ΠολλέςΠολλές γυναίκεςγυναίκες πουπου στρατεύθηκανστρατεύθηκαν στηνστηνυπόθεσηυπόθεση τηςτης γυναικείαςγυναικείας χειραφετήσεωςχειραφετήσεως ήτανήταν δασκάλεςδασκάλες..

ΑυτόΑυτό είχεείχε ωςως αποτέλεσµααποτέλεσµα τητη διακωµώδησηδιακωµώδηση τουτου προσώπουπροσώπουτηςτης δασκάλαςδασκάλας απόαπό τηντην κυρίαρχηκυρίαρχη ιδεολογίαιδεολογία τηςτης εποχήςεποχής : : άλλοτεάλλοτε είναιείναι ηη ««σχολαστικήσχολαστική λογίαλογία»»,, άλλοτεάλλοτε ηη ««ηµιµαθήςηµιµαθήςγράφουσαγράφουσα»» καικαι άλλοτεάλλοτε ηη ««ανδροπρεπήςανδροπρεπής φεµινίστριαφεµινίστρια»» ..

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

32

ΓυµναστικέςΓυµναστικές επιδείξειςεπιδείξεις στηστη δεκαετίαδεκαετία τουτου 1930: 1930: Α΄Α΄ ΓυµνάσιοΓυµνάσιο ΘηλέωνΘηλέωνΘεσΘεσ//νίκηςνίκης –– δίπλαδίπλα στιςστις µαθήτριεςµαθήτριες ηη γυµνάστριαγυµνάστρια

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

33

ΤοΤο επάγγελµαεπάγγελµα τηςτης εκπαιδευτικούεκπαιδευτικού υπακούειυπακούει στηστη λογικήλογική τουτουγυναικείουγυναικείου επαγγέλµατοςεπαγγέλµατος πουπου όµωςόµως δενδεν παύειπαύει νανα τίθεταιτίθεταιυπόυπό αµφισβήτησηαµφισβήτηση : : τοτο 1925 1925 αµφισβητείταιαµφισβητείται ηη ισοµισθίαισοµισθίαανδρώνανδρών καικαι γυναικώνγυναικών απόαπό δασκάλουςδασκάλους, , µιαµια κατάκτησηκατάκτησηπολύπολύ πρόσφατηπρόσφατη, , µόλιςµόλις τουτου 1922.1922.

ΣτοΣτο ίδιοίδιο πλαίσιοπλαίσιο θθ’’ αµφισβητηθείαµφισβητηθεί σεσε λίγολίγο καικαι ηη δυνατότηταδυνατότηταπρόσβασηςπρόσβασης στοστο επάγγελµαεπάγγελµα τωντων παντρεµένωνπαντρεµένων γυναικώνγυναικών : : οιοισύζυγοισύζυγοι καικαι οιοι µητέρεςµητέρες κατηγορούνταικατηγορούνται ότιότι παραµελούνπαραµελούντατα σχολικάσχολικά καθήκοντάκαθήκοντά τουςτους, , ότιότι αποδιοργανώνουναποδιοργανώνουν τατασχολείασχολεία κικι ότιότι ευθύνονταιευθύνονται γιαγια τηντην ανεργίαανεργία τωντων ανδρώνανδρών . .

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

34

ΟΙΟΙ ΕΛΛΗΝΙ∆ΕΣΕΛΛΗΝΙ∆ΕΣ ΖΩΓΡΑΦΟΙΖΩΓΡΑΦΟΙ

ΤοΤο 1919οο αιώνααιώνα ενισχύεταιενισχύεται ηη καλλιτεχνικήκαλλιτεχνική δηµιουργίαδηµιουργίαστηνστην ΕλλάδαΕλλάδα, , ηη καλλιτεχνικήκαλλιτεχνική παιδείαπαιδεία τωντων γυναικώνγυναικώνόµωςόµως εξαντλούντανεξαντλούνταν στοστο θεµελιώδεςθεµελιώδες µάθηµαµάθηµα τηςτηςιχνογραφίαςιχνογραφίας πουπου διδασκότανδιδασκόταν στοστο ΑρσάκειοΑρσάκειο, , τοτο οποίοοποίοδηµιουργήθηκεδηµιουργήθηκε τοτο 1837 1837 απόαπό τητη ΦιλεκπαιδευτικήΦιλεκπαιδευτική ΕταιρίαΕταιρία..

ΜόνοΜόνο όµωςόµως τατα κορίτσιακορίτσια τωντων πλούσιωνπλούσιων οικογενειώνοικογενειώνείχανείχαν τηντην οικονοµικήοικονοµική δυνατότηταδυνατότητα νανα διδαχθούνδιδαχθούν τητηζωγραφικήζωγραφική. . ΕνδιαφέρονΕνδιαφέρον ξεχωριστόξεχωριστό εµφανίζειεµφανίζει ηη ιστορίαιστορίατηςτης ζωγράφουζωγράφου ΕλένηςΕλένης ΜπούκουραΜπούκουρα--ΑλταµούραΑλταµούρα πουπουµεταµφιέστηκεµεταµφιέστηκε σεσε άνδραάνδρα προκειµένουπροκειµένου νανα γίνειγίνει δεκτήδεκτή καικαινανα φοιτήσειφοιτήσει στηνστην ΚαλλιτεχνικήΚαλλιτεχνική ΑκαδηµίαΑκαδηµία τηςτης ΡώµηςΡώµης . .

ΜάλισταΜάλιστα, , δίδαξεδίδαξε ζωγραφικήζωγραφική στιςστις εξωτερικέςεξωτερικέςµαθήτριεςµαθήτριες τουτου ΑρσακείουΑρσακείου καικαι επίσηςεπίσης στηστη νεαρήνεαρήβασίλισσαβασίλισσα ΌλγαΌλγα. . ΗΗ τραγικήτραγική ζωήζωή τηςτης ενέπνευσεενέπνευσε τητηΡέαΡέα ΓαλανάκηΓαλανάκη γιαγια τοτο έργοέργο τηςτης «« ΕλένηΕλένη, , ήή οο ΚανέναςΚανένας»»

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

35

ΗΗ ΕλένηΕλένη ΜπούκουραΜπούκουρα ΑλταµούραΑλταµούρα µεµε τητη µορφήµορφή άνδραάνδρα , , λύσηλύση πουπουακολούθησεακολούθησε προκειµένουπροκειµένου νανα σπουδάσεισπουδάσει ζωγραφικήζωγραφική στηνστην ΙταλίαΙταλία

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

36

ΑυτοπροσωπογραφίαΑυτοπροσωπογραφία τηςτης ΕλένηςΕλένης ΜπούκουραΜπούκουρα ΑλταµούραΑλταµούρα

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

37

ΜεΜε πρωτοβουλίαπρωτοβουλία τηςτης ΚαλλιρρόηςΚαλλιρρόης ΠαρρένΠαρρέν ιδρύθηκειδρύθηκε τοτο18981898 ηη ΕπαγγελµατικήΕπαγγελµατική καικαι ΟικοκυρικήΟικοκυρική ΣχολήΣχολή , , οιοιαπόφοιτεςαπόφοιτες τηςτης οποίαςοποίας µπορούσανµπορούσαν νανα ασχοληθούνασχοληθούν µεµεδευτερεύουσεςδευτερεύουσες τέχνεςτέχνες ( ( κεραµικήκεραµική, , υφαντικήυφαντική κλπκλπ.). .). ΜειωµένηΜειωµένη µαζίµαζί µεµε τηντην παραγωγήπαραγωγή τουτου καλλιτεχνικούκαλλιτεχνικού έργουέργουαποδείχτηκεαποδείχτηκε καικαι ηη συµµετοχήσυµµετοχή τωντων ΕλληνίδωνΕλληνίδων ζωγράφωνζωγράφωνστιςστις επίσηµεςεπίσηµες εκθέσειςεκθέσεις, , καθώςκαθώς οο ανδροκρατούµενοςανδροκρατούµενοςχώροςχώρος καικαι ηη κυριαρχίακυριαρχία αστέρωναστέρων όπωςόπως οο ΛύτραςΛύτρας καικαι οοΓύζηςΓύζης παραγκώνιζανπαραγκώνιζαν τιςτις γυναίκεςγυναίκες . .

ΤονΤον 2020οο αιώνααιώνα οιοι περιστάσειςπεριστάσεις γιαγια τητη παραγωγήπαραγωγή γυναικείαςγυναικείαςδηµιουργίαςδηµιουργίας γίνονταιγίνονται ευνοϊκότερεςευνοϊκότερες , , τοτο θεσµικόθεσµικό πλαίσιοπλαίσιογενικεύεταιγενικεύεται γιαγια νανα δεχθείδεχθεί καικαι γυναίκεςγυναίκες ζωγράφουςζωγράφους, , πουπουσταδιακάσταδιακά θαθα αποκτήσουναποκτήσουν ισότιµηισότιµη µεµε τουςτους άνδρεςάνδρες θέσηθέση..

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

38

ΗΗ ΣΤΑ∆ΙΑΚΗΣΤΑ∆ΙΑΚΗ ΑΥΞΗΣΗΑΥΞΗΣΗ ΤΩΝΤΩΝ ΦΟΙΤΗΤΡΙΩΝΦΟΙΤΗΤΡΙΩΝΚΑΙΚΑΙ ΟΙΟΙ ∆ΥΣΚΟΛΙΕΣ∆ΥΣΚΟΛΙΕΣ ΠΟΥΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΑΝΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΑΝ

ΣτοΣτο πέρασµαπέρασµα τωντων χρόνωνχρόνων ηη εγγραφήεγγραφή τωντων γυναικώνγυναικών σταστα πανεπιστήµιαπανεπιστήµιαήτανήταν ανοδικήανοδική. .

ΓιαΓια παράδειγµαπαράδειγµα τοτο 18901890--1891 1891 έχουµεέχουµε τηντην εγγραφήεγγραφή µόνοµόνο µίαςµίαςφοιτήτριαςφοιτήτριας στοστο πανεπιστήµιοπανεπιστήµιο , , ενώενώ αργότερααργότερα τοτο 19141914--1915 1915 φτάνουµεφτάνουµεστιςστις 22 22 φοιτήτριεςφοιτήτριες καικαι στιςστις 77 77 τοτο 19191919--1920.1920.

ΕκείνηΕκείνη τηντην εποχήεποχή ηη σηµασίασηµασία τηςτης αύξησηςαύξησης αυτήςαυτής ήτανήταν πολύπολύσηµαντικήσηµαντική αναν σκεφτείσκεφτεί κανείςκανείς τιςτις αντιλήψειςαντιλήψεις τηςτης κοινωνίαςκοινωνίας. . ΜεΜε αυτόναυτόντοντον τρόποτρόπο οιοι γυναίκεςγυναίκες ««υπερέβαινανυπερέβαιναν τατα εσκαµµέναεσκαµµένα»».. ΗΗ 1818χρονηχρονηΕλένηΕλένη ΠαντελίδουΠαντελίδου αυτοκτονείαυτοκτονεί τοτο 1887 1887 γιατίγιατί δενδεν γίνεταιγίνεται δεκτήδεκτή στηνστηνιατρικήιατρική σχολήσχολή τηςτης ΑθήναςΑθήνας :: «« ΟΟ θάνατόςθάνατός µαςµας, , »» γράφειγράφει, , «« αςαςακουσθείακουσθεί ωςως κραυγήκραυγή ειςεις εκείνουςεκείνους οίτινεςοίτινες θεωρούνθεωρούν τηντην γυναίκαγυναίκαµεσαιωνικήνµεσαιωνικήν δούληνδούλην»». .

ΗΗ πρώτηπρώτη φοιτήτριαφοιτήτρια πουπου γράφτηκεγράφτηκε στοστο ΠανεπιστήµιοΠανεπιστήµιο, , ηη ΙωάνναΙωάνναΣτεφανόπολιΣτεφανόπολι στηστη ΦιλοσοφικήΦιλοσοφική σχολήσχολή, , προκάλεσεπροκάλεσε αντιδράσειςαντιδράσεις.. ΗΗπανεπιστηµιακήπανεπιστηµιακή ΣύγκλητοςΣύγκλητος έδειξεέδειξε µίαµία απαγορευτικήαπαγορευτική στάσηστάση απέναντιαπέναντιστηστη φοιτήτριαφοιτήτρια, , αντιθέτωςαντιθέτως µεµε τοντον ΑθηναϊκόΑθηναϊκό ΤύποΤύπο πουπου τηντηναντιµετώπισεαντιµετώπισε µεµε ενθουσιασµόενθουσιασµό. .

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

39

ΣτονΣτον αιώνααιώνα πουπου ακολούθησεακολούθησε έγινανέγιναν πολλέςπολλές µεταρρυθµίσειςµεταρρυθµίσεις στηνστηνπαιδείαπαιδεία καικαι τέθηκαντέθηκαν προτάσειςπροτάσεις στηνστην εκπαίδευσηεκπαίδευση. . ΟιΟι αλλαγέςαλλαγές αυτέςαυτέςσυσχετίζοντανσυσχετίζονταν άµεσαάµεσα µεµε τηντην κοινωνίακοινωνία καικαι τηντην οικονοµίαοικονοµία τουτου κράτουςκράτους. . ΈτσιΈτσι οιοι γυναίκεςγυναίκες εξασφάλισανεξασφάλισαν νέεςνέες θέσειςθέσεις εργασίαςεργασίας –– εκτόςεκτός απόαπό τατα∆ιδασκαλεία∆ιδασκαλεία -- σταστα ταχυδροµείαταχυδροµεία-- τηλεγραφείατηλεγραφεία τοτο 1908. 1908.

ΣτηΣτη δεκαετίαδεκαετία 19101910--1920 1920 υπήρξευπήρξε ραγδαίαραγδαία αύξησηαύξηση τωντωνφοιτητριώνφοιτητριών.. ΌσονΌσον αφοράαφορά τοτο χώροχώρο τηςτης εκπαίδευσηςεκπαίδευσης έχουµεέχουµε τηντην ίδρυσηίδρυσηαστικώναστικών σχολείωνσχολείων καικαι ∆ιδασκαλιών∆ιδασκαλιών ΘηλέωνΘηλέων,, τοτο 19141914, , τατα οποίαοποίαδιευκόλυνανδιευκόλυναν τηντην εισαγωγήεισαγωγή τωντων κοριτσιώνκοριτσιών στηνστην ΑνώτατηΑνώτατη ΕκπαίδευσηΕκπαίδευση. . ΤέλοςΤέλος, , οιοι αγώνεςαγώνες τωντων πρώτωνπρώτων φοιτητριώνφοιτητριών καικαι τωντων γυναικώνγυναικώνεπιστηµόνωνεπιστηµόνων γιαγια κατάκτησηκατάκτηση δικαιωµάτωνδικαιωµάτων στονστον επιστηµονικόεπιστηµονικό καικαιεπαγγελµατικόεπαγγελµατικό τοµέατοµέα ενισχύονταιενισχύονται απόαπό επαγγελµατικάεπαγγελµατικά έντυπαέντυπα όπωςόπως γιαγιαπαράδειγµαπαράδειγµα τοτο ««ΕθνικόνΕθνικόν ΗµερολόγιονΗµερολόγιον ΚΚ. . ΦΦ. . ΣκόκουΣκόκου»», , τοτο««ΕγκυκλοπαιδικόΕγκυκλοπαιδικό ΙΙ. . ΑΑ. . ΒρετούΒρετού»» κκ..αα παράλληλαπαράλληλα µεµε γυναικείαγυναικεία έντυπαέντυπα καικαιτιςτις εφηµερίδεςεφηµερίδες. .

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

40

ΑναµνηστικήΑναµνηστική φωτογραφίαφωτογραφία απόαπό τηντην ΙατρικήΙατρική ΣχολήΣχολή πουπου περιλαµβάνειπεριλαµβάνειπιαπια αρκετέςαρκετές φοιτήτριεςφοιτήτριες τοτο ΜάιοΜάιο τουτου 19391939

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

41

ΑπόΑπό τιςτις πρώτεςπρώτες φωτογραφίεςφωτογραφίες ΕλληνίδαςΕλληνίδας γιατρούγιατρού σεσε ώραώρα υπηρεσίαςυπηρεσίας

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

42

ΟΙΟΙ ΠΡΩΤΕΣΠΡΩΤΕΣ ΕΛΛΗΝΙ∆ΕΣΕΛΛΗΝΙ∆ΕΣ ΗΘΟΠΟΙΟΙΗΘΟΠΟΙΟΙ

ΟΟ αποκλεισµόςαποκλεισµός τηςτης γυναίκαςγυναίκας στοστο σπίτισπίτι γιαγια οικιακέςοικιακέςδουλειέςδουλειές καικαι ηη υποταγήυποταγή τηςτης σεσε µιαµια ανδροκρατούµενηανδροκρατούµενηκοινωνίακοινωνία είχεείχε ωςως αποτέλεσµααποτέλεσµα τηντην απαγόρευσηαπαγόρευσησυµµετοχήςσυµµετοχής τωντων γυναικώνγυναικών στηνστην υποκριτικήυποκριτική τέχνητέχνη..

ΤοΤο 1840 1840 κάνεικάνει τηντην εµφάνισηεµφάνιση τηςτης στηνστην ΑθηναϊκήΑθηναϊκή ΣκηνήΣκηνή ηηπρώτηπρώτη γυναίκαγυναίκα ηθοποιόςηθοποιός ηη ΑικατερίνηΑικατερίνη ΠαναγιώτουΠαναγιώτου µεµεσυµπρωταγωνιστήσυµπρωταγωνιστή τοντον ΚωνσταντίνοΚωνσταντίνο ΚυριάκοΚυριάκο ΑριστείαΑριστεία, , οοµόνοςµόνος µέχριµέχρι τότετότε άρτιαάρτια εκπαιδευµένοςεκπαιδευµένος ηθοποιόςηθοποιός. . ΗΗπαρουσίαπαρουσία τηςτης στοστο θέατροθέατρο είχεείχε µεγάληµεγάλη απήχησηαπήχηση στοστοΑθηναϊκόΑθηναϊκό κοινόκοινό. .

ΠαρΠαρ’’ όλαόλα αυτάαυτά οιοι παραστάσειςπαραστάσεις διακόπηκανδιακόπηκαν απότοµααπότοµαεξαιτίαςεξαιτίας τωντων µηχανορραφιώνµηχανορραφιών τηςτης ΒαυαρικήςΒαυαρικής ΑυλήςΑυλής, , ηηοποίαοποία ήτανήταν κατάκατά τουτου ΕλληνικούΕλληνικού θεάτρουθεάτρου..

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

43

ΣτηΣτη δεκαετίαδεκαετία τουτου 1860 1860 ηηΑικατερίνηΑικατερίνη ΒερώνηΒερώνη υπήρξευπήρξε

σπουδαίασπουδαία ηθοποιόςηθοποιός καικαι ηη πρώτηπρώτηγυναίκαγυναίκα θιασάρχηςθιασάρχης

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

44

ΤοΤο 1859 1859 διέπρεψεδιέπρεψε στοστο λυρικόλυρικό θέατροθέατρο ηη ΙσαβέλλαΙσαβέλλα ΙατράΙατρά, , ενώενώ στασταακόλουθαακόλουθα χρόνιαχρόνια υπήρξευπήρξε θεαµατικήθεαµατική αύξησηαύξηση τωντων γυναικώνγυναικών στοστοθέατροθέατρο αψηφώνταςαψηφώντας τιςτις προκαταλήψειςπροκαταλήψεις πουπου υπήρχανυπήρχαν ειςεις βάροςβάρος τουςτους. . ΑνάµεσάΑνάµεσά τουςτους ξεχώρισανξεχώρισαν ηη ΠιπίναΠιπίνα ΒονασέραΒονασέρα, , ΕλένηΕλένη ΞαβερίουΞαβερίου, , ηηΜαρίκαΜαρίκα ΚοτοπούληΚοτοπούλη, , ηη ΚυβέληΚυβέλη ΜυράτΜυράτ κκ..αα..

ΌσονΌσον αφοράαφορά τητη µισθοδοσίαµισθοδοσία, , οο µισθόςµισθός τωντων γυναικώνγυναικών ήτανήτανιδιαίτεραιδιαίτερα ευνοϊκόςευνοϊκός (50 (50 δρχδρχ.) .) σεσε αντίθεσηαντίθεση µεµε τωντων ανδρώνανδρών πουπουέφτανεέφτανε τοτο ποσόποσό τωντων 25 25 δρχδρχ. . οο ανώτατοςανώτατος..

ΗΗ αµοιβήαµοιβή τηςτης γυναίκαςγυναίκας ηθοποιούηθοποιού κρινότανκρινόταν απόαπό τοτο ταλέντοταλέντο καικαιαπόαπό τηντην ικανότητάικανότητά τηςτης νανα γεµίζειγεµίζει τοτο θέατροθέατρο.. ΠάνταΠάντα οο θίασοςθίασοςπληρωνότανπληρωνόταν ισάξιαισάξια εκτόςεκτός τηςτης πρωταγωνίστριαςπρωταγωνίστριας πουπου αµειβόταναµειβότανπαραπάνωπαραπάνω. . ΌµωςΌµως είναιείναι δύσκολοδύσκολο νανα βρούµεβρούµε ακριβήακριβή στοιχείαστοιχεία γιαγια τηντηναµοιβήαµοιβή τωντων γυναικώνγυναικών επειδήεπειδή σταστα λογιστικάλογιστικά βιβλίαβιβλία έβαζανέβαζαν τοτοόνοµαόνοµα κάποιουκάποιου άνδραάνδρα, , γεγονόςγεγονός πουπου καικαι πάλιπάλι αποδεικνύειαποδεικνύει τηντηνέλλειψηέλλειψη ισότηταςισότητας ..

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

45

ΗΗ ΆνναΆννα ΚαλουτάΚαλουτά είναιείναι ηη πρώτηπρώτη γυναίκαγυναίκα πουπου εκλέγεταιεκλέγεται τοτο 1944 1944 στοστο∆∆..ΣΣ. . τουτου ΣΕΗΣΕΗ, , ενώενώ ηη ΕλένηΕλένη ΧαλκούσηΧαλκούση ακολουθείακολουθεί τοτο 19491949

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

46

ΠαρΠαρ’’ όλόλ’’ αυτάαυτά, , οιοι γυναίκεςγυναίκες ήτανήταν ηη ψυχήψυχή τουτου θεάτρουθεάτρου καικαι άρχισανάρχισαν ναναπαίρνουνπαίρνουν καικαι τατα ηνίαηνία τουτου επιχειρηµατικούεπιχειρηµατικού θεάτρουθεάτρου. . ΗΗ πρώτηπρώτηγυναίκαγυναίκα θιασάρχηςθιασάρχης τοτο 1919οο αιώνααιώνα ήτανήταν ηη ΑικατΑικατ. . ΒερώνηΒερώνη ..

ΟιΟι ηθοποιοίηθοποιοί ήτανήταν άνθρωποιάνθρωποι απλοίαπλοί, , αγράµµατοιαγράµµατοι πουπου καταφέρνουνκαταφέρνουν µεµετητη δουλειάδουλειά τουςτους νανα διακριθούνδιακριθούν. . ΣτοΣτο τέλοςτέλος τουτου αιώνααιώνα τατα πράγµαταπράγµαταάρχισανάρχισαν νανα αλλάζουναλλάζουν καικαι νανα παίρνειπαίρνει τητη σκυτάλησκυτάλη ηη αστικήαστική τάξητάξη. . ΗΗΜαρίκαΜαρίκα ΚοτοπούληΚοτοπούλη θαθα είναιείναι ηη πρώτηπρώτη γυναίκαγυναίκα ηθοποιόςηθοποιός πουπου θαθαθέσειθέσει δικαίωµαδικαίωµα γιαγια τοτο εκλέγεινεκλέγειν καικαι εκλέγεσθαιεκλέγεσθαι. . ΌµωςΌµως οοανδροκρατούµενοςανδροκρατούµενος σύλλογοςσύλλογος δενδεν θαθα τοτο δεχτείδεχτεί. . ΤότεΤότε εκείνηεκείνη ωςωςένδειξηένδειξη διαµαρτυρίαςδιαµαρτυρίας θαθα σταµατήσεισταµατήσει νανα καταβάλλεικαταβάλλει τοτο ποσόποσό τουτουπεντάλεπτουπεντάλεπτου απόαπό κάθεκάθε εισιτήριοεισιτήριο καικαι οο σύλλογοςσύλλογος θαθα τητη διαγράψειδιαγράψει,,όπωςόπως καικαι τηντην ΚυβέληΚυβέλη πουπου τηντην ακολούθησεακολούθησε. . ΜέχριΜέχρι τοντον ´´ΠαγκόσµιοΠαγκόσµιο πόλεµοπόλεµο δενδεν έχουµεέχουµε στοιχείαστοιχεία γιαγια άλληάλλη γυναίκαγυναίκα ηθοποιόηθοποιόνανα συνδικαλίζεταισυνδικαλίζεται. .

ΤοΤο ∆εκέµβριο∆εκέµβριο τουτου 1944 1944 εκλέγεταιεκλέγεται στοστο ∆∆..ΣΣ. . τουτου ΣΣ..ΕΕ..ΗΗ. (. (ΣυλλόγουΣυλλόγουΕλλήνωνΕλλήνων ΗθοποιώνΗθοποιών ) ) ηη ΆνναΆννα ΚαλουτάΚαλουτά. . ΣτηΣτη συνέχειασυνέχεια τοτο 1949 1949 ηηΕλένηΕλένη ΧαλκούσηΧαλκούση καικαι τοτο 1952 1952 ηη ΆνναΆννα ΚαλουτάΚαλουτά θεωρούνταιθεωρούνται οιοιπρώτεςπρώτες συνδικαλίστριεςσυνδικαλίστριες ηθοποιοίηθοποιοί..

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

47

ΗΗ ΜαρίκαΜαρίκα ΚοτοπούληΚοτοπούλη : : εκτόςεκτός απόαπόµεγάληµεγάλη θεατρίναθεατρίνα υπήρξευπήρξε καικαι απόαπό τιςτιςπρώτεςπρώτες πουπου εξέφρασανεξέφρασαν δηµόσιαδηµόσια τηντην

άποψήάποψή τουςτους γιαγια τοντον εργασιακόεργασιακόχώροχώρο τουτου θεάτρουθεάτρου

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

48

ΗΗ ΑΦΥΠΝΙΣΗΑΦΥΠΝΙΣΗ ΤΩΝΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝΓΥΝΑΙΚΩΝ ΜΕΣΑΜΕΣΑ ΑΠΟΑΠΟ ΤΑΤΑ

ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΑΠΕΡΙΟ∆ΙΚΑ ΤΟΥΤΟΥ 1919ΟΥΟΥ ΑΙΩΝΑΑΙΩΝΑ

HH θέσηθέση τηςτης ΕλληνίδαςΕλληνίδας αναβαθµίστηκεαναβαθµίστηκε µετάµετά τηντην έκδοσηέκδοση τηςτης««ΕφηµερίδαςΕφηµερίδας ΤωνΤων ΚυριώνΚυριών»» στιςστις 8 8 ΜαρτίουΜαρτίου 18871887 πουπου οιοισυντάκτεςσυντάκτες τηςτης ήτανήταν µόνοµόνο γυναίκεςγυναίκες. . ΗΗ έκδοσηέκδοση αυτήαυτήακολούθησεακολούθησε µετάµετά απόαπό άλλεςάλλες προσπάθειεςπροσπάθειες πουπου δενδεν είχανείχανόµωςόµως τοτο ίδιοίδιο ποιοτικόποιοτικό αποτέλεσµααποτέλεσµα ..ΉτανΉταν δηµιούργηµαδηµιούργηµα τηςτηςσπουδαίαςσπουδαίας ΚαλλιρρόηςΚαλλιρρόης ΠαρρένΠαρρέν πουπου γεννήθηκεγεννήθηκε τοτο 1859 1859 στοστο ΡέθυµνοΡέθυµνο καικαι τοτο πατρικόπατρικό τηςτης επώνυµοεπώνυµο ήτανήταν ΣιγανούΣιγανού . .

ΣεΣε µιαµια µόνοµόνο µέραµέρα έγινανέγιναν ανάρπασταανάρπαστα όλαόλα τατα αντίτυπααντίτυπαπουπου κυκλοφόρησανκυκλοφόρησαν µεµε αποτέλεσµααποτέλεσµα σεσε έναένα πληθυσµόπληθυσµό65.000 65.000 κατοίκωνκατοίκων τηςτης ΑθήναςΑθήνας νανα πουληθούνπουληθούν κατευθείανκατευθείαν3.000 3.000 αντίτυπααντίτυπα καικαι νανα ανατυπωθούνανατυπωθούν αµέσωςαµέσως άλλαάλλα7.000.7.000.

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

49

ΗΗ ΚαλλιρρόηΚαλλιρρόη ΠαρρένΠαρρέν συνέδεσεσυνέδεσε ττ’’όνοµάόνοµά τηςτης µεµε τουςτους πρώτουςπρώτουςαγώνεςαγώνες γιαγια τητη γυναικείαγυναικεία

χειραφέτησηχειραφέτηση

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

50

ΗΗ ΕφηµερίςΕφηµερίς τωντων ΚυριώνΚυριώντηςτης ΚαλλιρρόηςΚαλλιρρόης ΠαρρένΠαρρέν πουπου

αρθρογραφούσεαρθρογραφούσε µεµε τοτοψευδώνυµοψευδώνυµο ΕύαΕύα ΠρέναρΠρέναρ

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

51

ΗΗ ΚαλλιρρόηΚαλλιρρόη ΠαρρένΠαρρέν περιέγραψεπεριέγραψε πωςπως µέσαµέσασεσε έναένα τέταρτοτέταρτο ηη άσπρηάσπρη τετράφυλλητετράφυλληεφηµεριδούλαεφηµεριδούλα κυµάτιζεκυµάτιζε παντούπαντού σανσαν σύµβολοσύµβολοειρηνικόειρηνικό καικαι επαναστατικόεπαναστατικό µαζίµαζί. .

ΜετάΜετά τητη µεγάληµεγάλη –– καικαι ασυνήθιστηασυνήθιστη γιαγια τηντηνεποχήεποχή –– επιτυχίαεπιτυχία τηςτης φεµινιστικούφεµινιστικούπεριεχοµένουπεριεχοµένου εφηµερίδαςεφηµερίδας τηςτης ΚαλλιρρόηςΚαλλιρρόηςΠαρρένΠαρρέν, , δηµιουργήθηκανδηµιουργήθηκαν αντιδράσειςαντιδράσεις απόαπόανθρώπουςανθρώπους τουτου ίδιουίδιου χώρουχώρου. .

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

52

ΗΗ ΚΑΛΛΙΡΡΟΗΚΑΛΛΙΡΡΟΗ ΠΑΡΡΕΝΠΑΡΡΕΝ

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

53

ΗΗ ΠαρρένΠαρρέν έγινεέγινε σύµβολοσύµβολο αγωνιστικότηταςαγωνιστικότητας. . ΉτανΉταν ηη αιτίααιτίατηςτης αφύπνισηςαφύπνισης τωντων γυναικώνγυναικών καικαι τοτο πρότυποπρότυπο γιαγια πολλέςπολλέςαπόαπό αυτέςαυτές . . ΜάλισταΜάλιστα, , µίαµία γυναίκαγυναίκα, , µόνηµόνη τηςτης, , ανέλαβεανέλαβε νανααλλάξειαλλάξει τηντην άποψηάποψη πωςπως οιοι γυναίκεςγυναίκες ήτανήταν κατώτερεςκατώτερεςαπόαπό τουςτους άντρεςάντρες καικαι νανα πειπει ότιότι οιοι γυναίκεςγυναίκες οχιοχι µόνοµόνο είναιείναιίσεςίσες µεµε τουςτους άντρεςάντρες, , αλλάαλλά µπόρεσανµπόρεσαν νανα κάνουνκάνουν κάτικάτιισάξιοισάξιο, , ίσωςίσως καικαι ανώτεροανώτερο. .

ΗΗ ΕφηµερίςΕφηµερίς τωντων ΚυριώνΚυριών επέζησεεπέζησε ωςως τοτο 19181918, , καθώςκαθώς ηηΠαρρένΠαρρέν εξορίστηκεεξορίστηκε απόαπό τηντην κυβέρνησηκυβέρνηση ΒενιζέλουΒενιζέλου,, µιαµιαάστοχηάστοχη πράξηπράξη πουπου αποτέλεσεαποτέλεσε πλήγµαπλήγµα στηστη χειραφέτησηχειραφέτησητηςτης ΕλληνίδαςΕλληνίδας . . ΕίχεΕίχε ενοχλήσειενοχλήσει τηντην εξουσίαεξουσία µεµε τουςτουςαγώνεςαγώνες τηςτης νανα αποκτήσειαποκτήσει δικαίωµαδικαίωµα ψήφουψήφου ηη ΕλληνίδαΕλληνίδα , , νανα προσλαµβάνονταιπροσλαµβάνονται οιοι γυναίκεςγυναίκες στοστο δηµόσιοδηµόσιο, , ναναπροστατευτείπροστατευτεί ηη παιδικήπαιδική ηλικίαηλικία καικαι νανα καταργηθείκαταργηθεί ηηνυχτερινήνυχτερινή εργασίαεργασία τωντων ανηλίκωνανηλίκων ..

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

54

ΟΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΣΓΥΝΑΙΚΕΙΟΣ ΣΥΝ∆ΙΚΑΛΙΣΜΟΣΣΥΝ∆ΙΚΑΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙΚΑΙ ΟΙΟΙ ΑΓΩΝΕΣΑΓΩΝΕΣΓΙΑΓΙΑ ΙΣΟΤΗΤΑΙΣΟΤΗΤΑ ΣΤΟΣΤΟ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟ

ΤέλοςΤέλος τηςτης δεκαετίαςδεκαετίας τουτου 1910 1910 οιοι πληροφορίεςπληροφορίες πληθαίνουνπληθαίνουν γιαγια τοντονγυναικείογυναικείο συνδικαλισµόσυνδικαλισµό . . ΟιΟι πρωτοβουλίεςπρωτοβουλίες όµωςόµως αυτέςαυτές εµφανίζονταιεµφανίζονταισυνεχώςσυνεχώς ωςως γυναικείαγυναικεία εκκεντρικότηταεκκεντρικότητα ..

ΟιΟι αντιδράσειςαντιδράσεις πουπου αντιµετώπισεαντιµετώπισε οο γυναικείοςγυναικείος συνδικαλισµόςσυνδικαλισµός ήτανήτανσφοδρέςσφοδρές , , αφούαφού ηη εργασίαεργασία τουςτους αλλάαλλά καικαι ηη παρουσίαπαρουσία τουτου στοστο δηµόσιοδηµόσιοχώροχώρο ήτανήταν ανεπίτρεπτηανεπίτρεπτη . . ΕίναιΕίναι χαρακτηριστικόχαρακτηριστικό ότιότι σηµαντικέςσηµαντικέςγυναίκεςγυναίκες όπωςόπως ηη ΛιλίκαΛιλίκα ΝάκουΝάκου συµβούλευανσυµβούλευαν τιςτις υπόλοιπεςυπόλοιπες ναναδουλεύουνδουλεύουν ότανόταν υπάρχειυπάρχει πραγµατικήπραγµατική ανάγκηανάγκη ..ΗΗ ∆ιδώ∆ιδώ ΣωτηρίουΣωτηρίουεπίσηςεπίσης τοτο 1937 1937 υποστήριξευποστήριξε σεσε άρθραάρθρα ότιότι οιοι γυναίκεςγυναίκες δενδενδουλεύουνδουλεύουν γιαγια τατα λούσαλούσα ούτεούτε γιαγια νανα βρουνβρουν γαµπρόγαµπρό. . ΠιστευότανΠιστευόταν ότιότιηη εργασίαεργασία τωντων γυναικώνγυναικών δενδεν ήτανήταν ουσιαστικήουσιαστική καικαι χαλούσεχαλούσε τηντηνισορροπίαισορροπία τηςτης οικογένειαςοικογένειας ..

ΤαΤα αιτήµατααιτήµατα τουςτους δενδεν γίνοντανγίνονταν δεκτάδεκτά τιςτις περισσότερεςπερισσότερες φορέςφορές απόαπό τιςτιςσυνδικαλιστικέςσυνδικαλιστικές οργανώσειςοργανώσεις γιαγια τηντην εκπροσώπησηεκπροσώπηση τουςτους στιςστιςεπαγγελµατικέςεπαγγελµατικές τουςτους ενώσειςενώσεις . . ΥπήρξεΥπήρξε µάλισταµάλιστα κικι έντονοςέντονοςανταγωνισµόςανταγωνισµός µεταξύµεταξύ τωντων δύοδύο φύλωνφύλων σεσε ορισµέναορισµένα επαγγέλµαταεπαγγέλµατα. .

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

55

ΠαρΠαρ’’ όλαόλα αυτάαυτά ηη ανώνυµηανώνυµη καικαι µαρτυρικήµαρτυρική εργάτριαεργάτρια υµνείταιυµνείταισεσε ποιητικέςποιητικές δοκιµέςδοκιµές τηςτης εποχήςεποχής ::

««ΜηνΜην πειςπεις κακόκακό γιαγια φαµπρικούφαµπρικού γιατίγιατί ’’ναιναι αµαρτίααµαρτία

γιατίγιατί τηντην τρώειτρώει οο πάγκοςπάγκος τηςτης καικαι ηη ορθοστασίαορθοστασία »» ..

ΣεΣε άλλοάλλο ποίηµαποίηµα ηη γυναίκαγυναίκα συστρατεύεταισυστρατεύεται µεµε τοντον άνδραάνδραεργάτηεργάτη::

««ΤώραΤώρα τουτου αφέντηαφέντη τατα καπρίτσιακαπρίτσια δενδεν έχουνέχουν πέρασηπέρασηκορίτσιακορίτσια . . ΠέρασηΠέραση έχειέχει κάποιακάποια άλληάλλη. . ΗΗ δύναµήδύναµή µαςµας ηηµεγάληµεγάλη»» ..

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

56

ΕξοδοςΕξοδος καπνεργατώνκαπνεργατώνκαικαι καπνεργατριώνκαπνεργατριών

απόαπό εργοστάσιοεργοστάσιο τηςτηςΚαβάλαςΚαβάλας

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

57

1928 : 1928 : εκπρόσωποιεκπρόσωποι τουτου ελληνικούελληνικού γυναικείουγυναικείου κινήµατοςκινήµατος

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

58

ΕργάτριεςΕργάτριες στοστο πιλοποιείοπιλοποιείο ΑλµάνηΑλµάνη στηνστην ΠάτραΠάτρα

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

59

ΗΗ παρουσίαπαρουσία τωντων γυναικώνγυναικών σεσε υπουργείαυπουργεία καικαιδηµόσιεςδηµόσιες υπηρεσίεςυπηρεσίες

ΗΗ γυναικείαγυναικεία παρουσίαπαρουσία σταστα γραφείαγραφεία ανάµεσαανάµεσα σταστα 1920 1920 -- 1930 1930 προκαλείπροκαλείαντιδράσειςαντιδράσεις ..

ΕντονότερεςΕντονότερες αντιδράσειςαντιδράσεις ακούγονταιακούγονται κατάκατά καιρούςκαιρούς στηνστην βουλήβουλήσύµφωνασύµφωνα µεµε τιςτις οποίεςοποίες οιοι γυναίκεςγυναίκες πρέπειπρέπει νανα απολύονταιαπολύονται , , διότιδιότι οιοιάντρεςάντρες εξαιτίαςεξαιτίας τουςτους δενδεν συγκεντρώνονταισυγκεντρώνονται στηνστην δουλειάδουλειά τουςτους , , άλλωστεάλλωστε είναιείναι επιπόλαιεςεπιπόλαιες καικαι τιςτις ενδιαφέρειενδιαφέρει µόνοµόνο νανααποκατασταθούναποκατασταθούν . . ΜεΜε τητη ρατσιστικήρατσιστική αυτήαυτή συµπεριφοράσυµπεριφοράκαταλαβαίνουµεκαταλαβαίνουµε ότιότι ηη γυναίκαγυναίκα δενδεν είχεείχε δικαίωµαδικαίωµα στιςστις δηµόσιεςδηµόσιες θέσειςθέσεις..

ΣύµφωναΣύµφωνα µεµε τατα διαδοχικάδιαδοχικά συντάγµατασυντάγµατα τηςτης εποχήςεποχής εκείνηςεκείνης τιςτιςδηµόσιεςδηµόσιες θέσειςθέσεις µπορούσανµπορούσαν νανα τιςτις καταλάβουνκαταλάβουν µόνοµόνο ΈλληνεςΈλληνες πολίτεςπολίτες. . ΈτσιΈτσι, , τοτο ερώτηµαερώτηµα πουπου τέθηκετέθηκε ήτανήταν εάνεάν µπορούσανµπορούσαν οιοι γυναίκεςγυναίκες ναναθεωρηθούνθεωρηθούν πολίτεςπολίτες , , αφούαφού στιςστις δεκαετίεςδεκαετίες τουτου ’’2020 καικαι τουτου ’’30 30 δενδενείχανείχαν πολιτικάπολιτικά δικαιώµαταδικαιώµατα ..

ΤελικάΤελικά ηη έννοιαέννοια τουτου πολίτηπολίτη διευκρινίστηκεδιευκρινίστηκε στοστο σύνταγµασύνταγµα τουτου 1927 1927 πουπου περιέλαβεπεριέλαβε καικαι τιςτις γυναίκεςγυναίκες ..

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

60

ΤηλεφωνήτριεςΤηλεφωνήτριες στοστο καθήκονκαθήκον τοτο 19081908

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

61

ΠεριορισµοίΠεριορισµοί καικαι απαγορεύσειςαπαγορεύσεις ∆ιανύοντας∆ιανύοντας πιαπια τηντην περίοδοπερίοδο τουτου ΜεσοπολέµουΜεσοπολέµου όλοόλο καικαι

περισσότερεςπερισσότερες γυναίκεςγυναίκες ζητούνζητούν νανα προσληφθούνπροσληφθούν σεσε υψηλόβαθµεςυψηλόβαθµεςθέσειςθέσεις , , καθώςκαθώς διαθέτουνδιαθέτουν πλέονπλέον τατα απαραίτητααπαραίτητα προσόνταπροσόντα . . ΩστόσοΩστόσο, , στηνστην πορείαπορεία τουςτους αυτήαυτή συναντούνσυναντούν διάφοραδιάφορα προσκόµµαταπροσκόµµατα : : είτεείτεαποκλείονταιαποκλείονται απόαπό κάποιεςκάποιες υπηρεσίεςυπηρεσίες, , είτεείτε οιοι προαγωγέςπροαγωγές τουςτουςπαρεµποδίζονταιπαρεµποδίζονται προςπρος όφελοςόφελος τωντων ανδρώνανδρών συναδέλφωνσυναδέλφων τουςτους πουπουέχουνέχουν λιγότεραλιγότερα προσόνταπροσόντα, , είτεείτε –– απόαπό καταγγελίεςκαταγγελίες στιςστις εφηµερίδεςεφηµερίδεςτηςτης εποχήςεποχής -- ακυρώνονταιακυρώνονται καικαι διαγωνισµοίδιαγωνισµοί ακόµαακόµα , , επειδήεπειδήπετυχαίνουνπετυχαίνουν πολλέςπολλές γυναίκεςγυναίκες !!

ΤοΤο 1935 1935 πουπου αναδιοργανώνονταιαναδιοργανώνονται οιοι δηµόσιεςδηµόσιες υπηρεσίεςυπηρεσίες αφαφ’’ ενόςενόςκαθιερώνεταικαθιερώνεται ηη δεκεπενταετίαδεκεπενταετία γιαγια τιςτις παντρεµένεςπαντρεµένες µεµε παιδιάπαιδιά, , αφαφ’’ ετέρουετέρου όµωςόµως απαγορεύονταιαπαγορεύονται οιοι προσλήψειςπροσλήψεις γυναικώνγυναικών στιςστιςδηµόσιεςδηµόσιες υπηρεσίεςυπηρεσίες, , εκτόςεκτός «« τωντων αγάµωναγάµων θυγατέρωνθυγατέρων καικαι τωντων ενενχηρείαχηρεία διατελουσώνδιατελουσών συζύγωνσυζύγων πεσόντωνπεσόντων ενεν πολέµωπολέµω»» !!

ΟιΟι ίδιεςίδιες διατάξειςδιατάξεις θαθα διατηρηθούνδιατηρηθούν τητη δεκαετίαδεκαετία τουτου ’’40 40 αλλάαλλά καικαιτουτου 1951 1951 µεµε τηντην ψήφισηψήφιση τουτου δηµοσιοϋπαλληλικούδηµοσιοϋπαλληλικού κώδικακώδικα πουπουορίζειορίζει ότιότι οιοι γυναίκεςγυναίκες µπορούνµπορούν σεσε εξαιρετικέςεξαιρετικές περιπτώσειςπεριπτώσεις ναναπροσλαµβάνονταιπροσλαµβάνονται αποκλειστικάαποκλειστικά ωςως εκπαιδευτικοίεκπαιδευτικοί, , γραµµατείςγραµµατείς, , δακτυλογράφοιδακτυλογράφοι, , τηλεφωνήτριεςτηλεφωνήτριες, , νοσοκόµεςνοσοκόµες, , καθαρίστριεςκαθαρίστριες καικαιάλλεςάλλες όµοιεςόµοιες θέσειςθέσεις ..

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

62

ΜιαΜια απόαπό τιςτιςπρώτεςπρώτες

µικροβιολόγουςµικροβιολόγουςσεσε υποτυπώδεςυποτυπώδεςεργαστήριοεργαστήριο τοτο

19151915

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

63

ΤαΤα πράγµαταπράγµατα αλλάζουναλλάζουν τοτο 1952 , 1952 , οπότεοπότε ηη ΕλλάδαΕλλάδααναγκάζεταιαναγκάζεται νανα επικυρώσειεπικυρώσει τητη σύµβασησύµβαση τουτου ΟΗΕΟΗΕ πουπουκατοχυρώνεικατοχυρώνει τατα πολιτικάπολιτικά δικαιώµαταδικαιώµατα τωντων γυναικώνγυναικών, , καικαιπαράλληλαπαράλληλα ορίζειορίζει ότιότι «« αιαι γυναίκεςγυναίκες θαθα δικαιούνταιδικαιούνται ναναδιορίζωνταιδιορίζωνται ειςεις δηµοσίαςδηµοσίας θέσειςθέσεις καικαι νανα ασκώσινασκώσινάπανταάπαντα τατα δηµόσιαδηµόσια λειτουργήµαταλειτουργήµατα τατα καθοριζόµενακαθοριζόµεναυπόυπό τουτου εθνικούεθνικού δικαίουδικαίου, , επίεπί ίσοιςίσοις όροιςόροις µεµε τουςτουςάνδραςάνδρας, , άνευάνευ ουδεµιάςουδεµιάς διακρίσεωςδιακρίσεως »» . .

ΩστόσοΩστόσο, , οο δρόµοςδρόµος ήτανήταν µακρύςµακρύς ακόµαακόµα µέχριµέχρι τηντηνουσιαστικήουσιαστική εξίσωσηεξίσωση ανδρώνανδρών καικαι γυναικώνγυναικών, , καθώςκαθώς οιοιπεριορισµοίπεριορισµοί θαθα διατηρηθούνδιατηρηθούν γιαγια πολλέςπολλές δεκαετίεςδεκαετίεςδιατηρώνταςδιατηρώντας τιςτις γυναίκεςγυναίκες σεσε χαµηλόβαθµεςχαµηλόβαθµες καικαικακοπληρωµένεςκακοπληρωµένες θέσειςθέσεις ..

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

64

ΤοΤο 1927 1927 ηη ΜίτσαΜίτσαΠερρωτήΠερρωτή ήτανήταν ηη πρώτηπρώτηΕλληνίδαΕλληνίδα υπάλληλοςυπάλληλος τουτουελληνικούελληνικού ΠροξενείουΠροξενείουΤύπουΤύπου στοστο ΒερολίνοΒερολίνο

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

65

ΤοΤο δικαίωµαδικαίωµα τηςτης ψήφουψήφου

∆ικαίωµα∆ικαίωµα ψήφουψήφου αναγνωρίστηκεαναγνωρίστηκε στιςστις γυναίκεςγυναίκες τοτο 19301930µόνοµόνο γιαγια τιςτις δηµοτικέςδηµοτικές εκλογέςεκλογές, , εάνεάν είχανείχαν συµπληρώσεισυµπληρώσειτοτο 3030όό έτοςέτος τηςτης ηλικίαςηλικίας τουςτους . . ΓιΓι’’ αυτόαυτό είχεείχε σθεναράσθεναράαγωνιστείαγωνιστεί οο ΣύνδεσµοςΣύνδεσµος γιαγια τατα ∆ικαιώµατα∆ικαιώµατα τηςτης ΓυναίκαςΓυναίκας µεµεπρόεδροπρόεδρο τηντην ΑύραΑύρα ΘεοδωροπούλουΘεοδωροπούλου. . ΣτιςΣτις δηµοτδηµοτ. . εκλογέςεκλογέςτουτου 1934 1934 ελάχιστεςελάχιστες γυναίκεςγυναίκες ψήφισανψήφισαν , , ενώενώ ακολούθησεακολούθησε ηηδικτατορίαδικτατορία ΜεταξάΜεταξά όπουόπου κανείςκανείς δενδεν ψήφιζεψήφιζε. . ΣτηΣτη ΚατοχήΚατοχή , , ωστόσοωστόσο, , καικαι στιςστις απελευθερωµένεςαπελευθερωµένες απαπ’’ τοτο ΕΑΜΕΑΜπεριοχέςπεριοχές, , οιοι γυναίκεςγυναίκες µπορούσανµπορούσαν νανα εκλέγουνεκλέγουν καικαι ναναεκλέγονταιεκλέγονται..

ΜετάΜετά τηντην απελευθέρωσηαπελευθέρωση γεννιέταιγεννιέται έναένα µαζικόµαζικό γυναικείογυναικείοκίνηµακίνηµα πουπου πιέζειπιέζει τιςτις κυβερνήσειςκυβερνήσεις προκειµένουπροκειµένου νανα δοθείδοθείστιςστις γυναίκεςγυναίκες τοτο δικαίωµαδικαίωµα τηςτης ψήφουψήφου, , όπωςόπως είχεείχε ήδηήδη γίνειγίνειστηστη ΓαλλίαΓαλλία καικαι στηνστην ΙταλίαΙταλία ..

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

66

ΤελικάΤελικά, , τοτο νέονέο ΣύνταγµαΣύνταγµα τηςτης χώραςχώρας πουπου άρχισεάρχισε ναναισχύειισχύει τοντον ΙανουάριοΙανουάριο τουτου 1952 1952 καθιέρωνεκαθιέρωνε τηντην ισότηταισότηταδικαιωµάτωνδικαιωµάτων ανδρώνανδρών καικαι γυναικώνγυναικών καικαι ,,µετάµετά τηντην ψήφισηψήφισητοτο ΜάρτιοΜάρτιο ειδικούειδικού νόµουνόµου , , τοτο περιλάλητοπεριλάλητο δικαίωµαδικαίωµαεπιτέλουςεπιτέλους τέθηκετέθηκε σεσε ισχύισχύ ..

ΓιαΓια πρώτηπρώτη φοράφορά εκλέγεταιεκλέγεται γυναίκαγυναίκα στοστο ελληνικόελληνικόΚοινοβούλιοΚοινοβούλιο στιςστις 2 2 ΦεβρουαρίουΦεβρουαρίου τουτου 1953 1953 : : ήτανήταν ηη ΕλένηΕλένηΣκούραΣκούρα,, υποψήφιαυποψήφια τουτου ΕλληνικούΕλληνικού ΣυναγερµούΣυναγερµού . . ΤοΤο 1956 1956 ηηΛίναΛίνα ΤσαλδάρηΤσαλδάρη , , χήραχήρα τουτου ΠαναγήΠαναγή ΤσαλδάρηΤσαλδάρη πουπου είχεείχεέρθειέρθει πρώτηπρώτη σεσε σταυρούςσταυρούς στηνστην ΑθήναΑθήνα, , γίνεταιγίνεται ηη πρώτηπρώτηγυναίκαγυναίκα υπουργόςυπουργός στηνστην ΕλλάδαΕλλάδα, , αναλαµβάνονταςαναλαµβάνοντας τοτουπουργείουπουργείο ΠρόνοιαςΠρόνοιας ..

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

67

ΣτιγµιότυποΣτιγµιότυπο απόαπό τιςτις δηµοτικέςδηµοτικές εκλογέςεκλογές στηνστην ΑθήναΑθήνα τουτου 1951, 15 1951, 15 ΑπριλίουΑπριλίου : : ήτανήταν ηη πρώτηπρώτη φοράφορά ( ( µεµε εξαίρεσηεξαίρεση τοτο 1934) 1934) πουπου οιοι ΕλληνίδεςΕλληνίδες είχανείχαν δικαίωµαδικαίωµανανα εκλέγουνεκλέγουν , , αλλάαλλά όχιόχι νανα εκλέγονταιεκλέγονται, , καικαι όχιόχι αναν ήτανήταν µικρότερεςµικρότερες τωντων 25 25

ετώνετών ..

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

68

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ( ( ΑΠΟΑΠΟ ΤΑΤΑ ΕΙ∆ΙΚΑΕΙ∆ΙΚΑ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ ΤΩΝΤΩΝ 7 7 ΗΜΕΡΩΝΗΜΕΡΩΝ ΤΗΣΤΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ ΜΕΜΕ ΘΕΜΑΘΕΜΑ : : ΓΥΝΑΙΚΑΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙΚΑΙΕΡΓΑΣΙΑΕΡΓΑΣΙΑ –– ΕΚ∆ΕΚ∆.1999 .1999 ΚΑΙΚΑΙ : : ΗΗ ΕΛΛΑ∆ΑΕΛΛΑ∆Α ΤΟΝΤΟΝ 2020ΟΟ ΑΙΩΝΑΑΙΩΝΑ––ΕΚ∆ΕΚ∆. 1999). 1999)

1.1. ΧριστίναςΧριστίνας ∆αµουλιάνου∆αµουλιάνου : : ΗΗ παίδευσιςπαίδευσις τουτου γυναικείουγυναικείου φύλουφύλου2.2. ΖιζήςΖιζής ΣαλίµπαΣαλίµπα : : ΥπηρέτριαΥπηρέτρια στηνστην πόληπόλη3.3. ΖώγιαςΖώγιας ΧρονάκηΧρονάκη : : ΕργαζόµενεςΕργαζόµενες γυναίκεςγυναίκες4.4. ΛήδαςΛήδας ΠαπαστεφανάκηΠαπαστεφανάκη : : ΣταΣτα καπνοµάγαζακαπνοµάγαζα, , σταστα υφαντουργείαυφαντουργεία5.5. ΕλένηςΕλένης ΦουρναράκηΦουρναράκη : : ΕπάγγελµαΕπάγγελµα : : ∆ασκάλα∆ασκάλα6.6. ΜαρίαςΜαρίας ΚόνταΚόντα : : ΑπόΑπό τηντην ιχνογραφίαιχνογραφία στηστη ζωγραφικήζωγραφική7.7. ΑικΑικ. . ΖιώγουΖιώγου –– ΚαραστεργίουΚαραστεργίου : : ««ΥπερβαίνονταςΥπερβαίνοντας τατα εσκαµµέναεσκαµµένα»»..8.8. ΧρυσοθέµιδοςΧρυσοθέµιδος ΣταµατοπούλουΣταµατοπούλου –– ΒασιλάκουΒασιλάκου : : ««ΚοράσιαΚοράσια κόσµιακόσµια καικαι

ευειδήευειδή»» ..9.9. ΖώγιαςΖώγιας ΧρονάκηΧρονάκη : : ΗΗ ΕλληνίδαΕλληνίδα τοτο 1919οο αιώνααιώνα10.10. ΑγγελικήςΑγγελικής ΨαρράΨαρρά : : ΜηνΜην πειςπεις κακόκακό γιαγια φαµπρικούφαµπρικού11.11. ΈφηςΈφης ΑβδελάΑβδελά : : ΜιαΜια γυναικείαγυναικεία επανάστασηεπανάσταση12.12. ΤασούλαςΤασούλας ΒερβενιώτηΒερβενιώτη : : ΗΗ γυναικείαγυναικεία ψήφοςψήφος

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

69

ΓιαΓια τηντην πραγµατοποίησηπραγµατοποίηση τηςτης εργασίαςεργασίας δούλεψανδούλεψαν σεσε οµάδεςοµάδες οιοιπαρακάτωπαρακάτω µαθητέςµαθητές µεµε τηντην επίβλεψηεπίβλεψη τηςτης συµβούλουσυµβούλου καθηγήτριαςκαθηγήτριας ΕΕ. .

ΣερδάκηΣερδάκη ::

ΜακρυδάκηΜακρυδάκη ΜαρίαΜαρία

ΜαµουλάκηςΜαµουλάκης ΜανώληςΜανώλης

ΜανωλακάκηΜανωλακάκη ΣίσσυΣίσσυ

ΜαράκηςΜαράκης ΚώσταςΚώστας

ΜαρήςΜαρής ΒασίληςΒασίλης

ΜαρινάκηΜαρινάκη ΜαρίναΜαρίνα

ΜαστραντωνάκηΜαστραντωνάκη ΚάλλιαΚάλλια

ΜατθαιάκηςΜατθαιάκης ΑλέξηςΑλέξης

ΜιχαηλίδηΜιχαηλίδη ΙλόναΙλόνα

ΜιχαλάκηΜιχαλάκη ΦωτεινήΦωτεινή

ΜορφιαδάκηΜορφιαδάκη ΚατερίναΚατερίνα

∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ Γ΄4 - 4ο Γ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2006 -07

70

ΜπαµπουνάκηΜπαµπουνάκη ΜαρίαΜαρία

ΜπεντνάρσκιΜπεντνάρσκι ΤίναΤίνα

ΜπικάκηςΜπικάκης ΜανώληςΜανώλης

ΜπουτσάκηςΜπουτσάκης ΚώσταςΚώστας

ΝησιωτάκηΝησιωτάκη ΜαρίναΜαρίνα

ΝικηφόρουΝικηφόρου ΚωνσταντίναΚωνσταντίνα

ΝικηφόρουΝικηφόρου ΜαρίαΜαρία

ΝτάγκινηΝτάγκινη ΝικολέταΝικολέτα

ΞενοκτιστάκηΞενοκτιστάκη ΕλένηΕλένη

ΞυλούρηςΞυλούρης ΜανώληςΜανώλης

ΠαλαιάκηςΠαλαιάκης ΜιχάληςΜιχάλης

ΠαπαδάκηΠαπαδάκη ΒίκυΒίκυ