AD PL COM FR 201 K-A

λαβο λαβο τς χειρς ς τάχιστά μουμέλλω στρατηγν χειροτονεν γύρριονπροσίσταταί μου πρς τ βμα Μαντίαςβόσκει δυσώδη Κέφαλον ampχθίστην νόσον

Sine fabulae inscriptione senarii hi traditi sunt in opusculo Plutar-chi quod Praecepta gerendae reipublicae inscribitur (4801andashb)1

τί ο(ν δή οχ+ κα+ τος -σελγς κα+ τεθρυμμένως ζσιν α0 πόλειςχρνται κα+ γ1ρ α0 κιττσαι λίθους κα+ ο0 ναυτιντες 2λμυρίδας κα+τ1 τοιατα βρώματα διώκουσι πολλάκις ε3τ4 5λίγον 6στερον ampξέπτυ-σαν κα+ -πεστράφησαν ο6τω κα+ ο0 δμοι δι1 τρυφ9ν κα+ 6βριν βελ-τιόνων -πορίlt δημαγωγν χρνται τος ampπιτυχοσι ε3τα βδελυττόμε-νοι κα+ καταφρονοντες χαίρουσι τοιούτων ε=ς ατοgtς λεγομένων οαΠλάτων A κωμικς τν Δμον ατν λέγοντα ποιε lsaquoλαβο γύρ-ριονrsaquo κα+ πάλιν α=τοντα λεκάνην κα+ πτερόν Cπως ampμέσD λέγονταlsaquoπροσίσταται Μαντίαςrsaquo κα+ lsaquoβόσκει νόσονrsaquo

) Summas ago gratias Josephae Basta Donzelli magistrae meae doctissimaequae paginas has diligentissime perlegit sermonem meum interdum labantem casti-gavit

1) Vix credideris Plutarchum fabulas Platonicas inspexisse quem praeter Aristophanem alios veteris comoediae poetas legisse demonstrari non potest Quintestimoniorum ad homines a Comicis sugillatos pertinentium cumuli qui in Vitis in-veniantur (vide e g de Aspasia Plu Per 24 necnon de Pericle ibid 3) ad libros illosde κωμFδουμένοις ab eruditis Alexandrinis conscriptos in universum redeant nemoest qui dubitet Difficilis est quidem quaestio utrum materies haec omnis recta via exlibris de κωμFδουμένοις an ex lexicis aliis ubi κωμFδούμενοι iam digesti essent de-prompta sit fieri etiam potest ut nonnulla Chaeronensis ille ab vitarum scriptoribusPeripateticis vel Alexandrinis acceperit (cf U von Wilamowitz-Moellendorff Aris -toteles und Athen I Berlin 1893 263 s adn 7 J Steinhausen ΚωμFδούμενοι Degrammaticorum veterum studiis ad homines in comoedia Attica irrisos pertinenti-bus Bonnae 1910 71ndash74) Licet suspicari et in Opusculis moralibus locos Comi-corum iisdem ex fontibus ac in Vitis manare quibus addimus hypomnemata a Plut-archo ad opuscula sua conscribenda composita (vide H Schlaumlpfer Plutarch und dieklassischen Dichter Ein Beitrag zum klassischen Bildungsgut Plutarchs Zuumlrich1950 57ndash59 K Ziegler Plutarchos [2] RE XXI1 [1951] 636ndash962 praes 918ndash919W C Hembold E N OrsquoNeil Plutarchrsquos Quotations London 1959 viindashx De ra-tione excerpendi apud antiquos scriptores cf T Dorandi Nellrsquoofficina dei classiciCome lavoravano gli autori antichi Roma 2007 de Plutarcho praes 29ndash30)

RhM 155 (2012) 142ndash151

143Ad Pl com fr 201 K-A

5 ε3τα ante βδελ κα+ καταφρ transposuit G Kaibel apud PCG VII 519 βδελ κα+ καταφρ ε3τα χαιρ codd

quid ergo nonne civitates iis utuntur qui turpiter et luxuriose vivuntet quidem mulieres gravidae lapides et qui nauseant brassicas cibosqueeiusmodi saepe appetunt deinde paulo post spuerunt et averterunt sicetiam populi propter luxuriam superbiamque vel meliorum virorum inopiam quibusvis plebis ducibus utuntur postea eos fastidientes etcontemnentes laetantur cum talia contra eos dicuntur qualia Plato Co-micus Δμον ipsum loquentem inducit

Prehende prehende manum meam quam celerrimepraetorem electurus sum Agyrrhium

et iterum dum petit pelvim et pinnam ut vomat dicentem

2

et

pascit foetidum Cephalum infestissimam pestem

Ad tempora senariorum horum definienda confert mentio Agyr-rhii (v 2) qui anno 389 a populo Atheniensi praetor Thrasybuliloco creatus est3 unde conieceris eos post annum hunc in scaenamproductos esse quamquam non nego fieri potest ut Agyrrhius iamante annum 389 praetor fuerit ultra coniecturam istam progredinon licet Moneo tamen mihi haud probanda videri quae C G Co-bet scripsit laquoperspicuum est his versiculis rideri hominem [scilAgyrrhium] inepte σπουδαρχίδην non potitum Praeturae honoresed avide inhiantemraquo4 Vir doctissimus ad Platonis Cleophontemreliquias nostras referendas censuit5 quam comoediam ex hypo-thesi I Ar Ran anno 405 actam esse compertum habemus AtquiAgyrrhius in republica auram popularem adeptus est gratiaquefloruit restituto imperio populi Atheniensis post triginta tyrannosexpulsos Nondum vero auctoritate pollebat6 eo anno quo Plato-

2) Quomodo verba huius versus accipienda sint postea dicam3) Cf Xen HG 4831 Diod Sic 14995 schol RΓΛ Ar Eccl 102a Sud α

385 necnon R Develin Athenian Officials 684ndash321 B C Cambridge 1989 215De Agyrrhio (PA 179 LGPN 1 PAA 107660) cf W Judeich Agyrrhios RE I1(1893) 914 s Davies 1971 278 s et praes Stroud 1998 16ndash25 qui vitam honorum-que cursum hominis diligentissime enarravit

4) Cobet 1840 1535) Cobet 1840 1526) Aliter existimant F Sartori Aristofane e Agirrio nel 405 a C in H Hei-

nen et alii (edd) Althistorische Studien Hermann Bengtson zum 70 Geburtstag dargebracht von Kollegen und Schuumllern Wiesbaden 1983 56ndash77 et Stroud 1998 18

144 Giacomo Mancuso

nis Cleophon productus est nec iisdem temporibus poetis comiciscopiosam cavillandi materiem praebuisse videtur7 Sed de hoc satis

Mihi enim est propositum in commentariolo hoc de duobuslocis disserere qui doctos viros defatigaverunt In v 3 quid sibi velint verba προσίσταταί μου πρς τ βμα Μαντίας8 apertum nonest9 Mihi quidem falli videntur qui haec verba de oratore qui sug-gestum adscendit petitve10 interpretantur hoc Graecum non sapitGraece enim proprie dicitur -ναβναι ampπ+ τ βμα11 vel παριέ-

7) Valde enim dubitari potest an digna sint fide quae refert schol Ar Ran 367 Chantry ( τοgtς μισθοgtς τν ποιητν Iήτωρ Jν ε3τ4 -ποτρώγει) τοτο ε=ςρχνον μήποτε δK κα+ ε=ς γLρριον μέμνηται δK τούτων κα+ Πλάτων ampν MΣκευας4κα+ Σαννυρίων ampν MΔανάD4 VM οOτοι γ1ρ προιστάμενοι τς δημοσίας τραπέζης τνμισθν τν κωμFδν ampμείωσαν κωμFδηθέντες VMV57 (quae leguntur ab οOτοιusque ad κωμFδηθέντες autoschediasma esse videntur ad Aristophanis verba expli-canda cf Kaibel apud PCG VII 491) Archinum enim (PA 2526 LGPN 12 PAA213880) qui anno 405 iam ad rem publicam accesserat (cf Sommerstein 1996b 189ad v 367) potius quam Agyrrhium ab Aristophane vexari verisimilius censeo Totumvero scholium mendosum mihi videri ob has duas causas fateor quod aegre mihi persuadeo ab Aristophane Platone Sannyrioneque cum Archinum tum Agyrrhiumlaudari (cf van Leeuwen 1896 67ndash68 ad v 367 Sommerstein 1996a 354 adn 195) pro-babiliusque videtur aut Archinum aut Agyrrhium tantum legem si vere fuisset de imminuenda poetarum scaenicorum mercede ad consilium tulisse (cf Sommerstein1996b 189 adn 367 equidem tamen non adfirmaverim duos homines legem unam tu-lisse fieri omnino non posse cf quae ad me P J Rhodes per litteras electronicas[22XI2010] scripsit laquoa decree proposed by Agyrrhius and Archinus would be pri-ma facie unlikely but not absolutely impossibleraquo) Malim deleto κα+ post μήποτε δKsecutus van Leeuwen (1896 68) τούτου pro τούτων legere ita ut solius Agyrrhii (desolo Agyrrhio locum Ranarum intellegendum iam opinatus est R F Ph Brunck [ed]Aristophanis comoediae I Argentorati 1783 166 [Notae] ad l cf etiam schol RΓΛAr Eccl 102a Regtuit τν μισθν δK τν ποιητν [scil Agyrrhius] συνέτεμε) Plato etSannyrio mentionem faciant vel potius verba scholiastae eo quo Sommerstein (1996a354 adn 195) vult sensu accipere i e μέμνηται δK τούτων lsaquomeminit harum rerumrsaquo

8) Nos ratio temporum nonnullam in dubitationem adducit spectetne versus ad illum Mantiam Thoricium (PA 9667 LGPN 11 PAA 632545) qui anno377376 ταμίας τ1 νεώρια (cf IG II2 1622 435 ss Davies 1971 364ndash368) fueritquam ob rem ndash fortasse recte ndash R Kassel et C Austin (PCG VII 511) de altero Man-tia (PA 9666 LGPN 1 PAA 632535) in quem orationem Lysias (fr 219 Carey)scripsit cogitare malunt aliter A H Sommerstein in censura PCG VII CR 401990 223ndash225 praes 224

9) Cf quae C Hubert (Plutarchi Moralia V1 rec et emend C H praefa-tionem scripsit M Pohlenz Lipsiae 1957 66) ad l scribit laquosed totus versus non in-tellegiturraquo

10) Vide quomodo locum vertant A Barigazzi Note critiche ed esegeticheagli scritti politici di Plutarco Prometheus 10 1984 37ndash64 41 laquosta avvicinandosi allamia tribuna Mantiaraquo Pirrotta 2009 58 laquoMantias kommt nach vorne an das Pultraquo

11) Exempla ubique obvia cf e g Dem 1866 Aeschin 180 Plu Dem 181

145Ad Pl com fr 201 K-A

ναι12 παρελθεν13 ampπ+ τ β inveneris praeterea Pκειν14 -να-πηδQν15 ampπ+ τ β Rarius adhibetur praepositio πρός accusativo iuncta et quidem cum verbis motum significantibus de oratore quisuggestum petit sicut in βαδίζειν16 Pκειν17 -ναβαίνειν18 προσιέ-ναι19 παριέναι20 προσέρχεσθαι21 πρς τ β Nusquam legitur προσ -ίστασθαι πρς τ βμα Accedit quod προσίσταμαι lsaquoadsto ad-sum proximus sumrsaquo significans cum dativo coniungitur ut in ArAch 683 λίθF προσέσταμεν22 et ubi accedendi notio exprimiturcum accusativo23 dativo24 vel praepositione πρός cum dativo iunc-ta25 Qua de causa locus hic non ita vertendus ut nonnulli viri doctiputant laquoBeside my platform Mantias takes his standraquo26 laquopresso lamia tribuna ha preso posto Mantiaraquo27 laquosta accanto alla mia tribu-na Mantiaraquo28 laquoMantias is standing beside my speakersrsquo-standraquo29Ceterum mihi videtur nisi fallor in usu praepositionis πρός accu-

12) Cf e g Aeschin 164 Isoc 813 Rarius aut apud serioris aetatis scripto-res inveniuntur =έναι ampπ+ τ β ([Pl] Alc I 106c) -νιέναι ampπ+ τ β (Lib Decl 147)Apud Plu Sert 203 legitur προRει [scil Sertorius] ampπ+ τ βμα lsaquoprocedebat adtribunalrsaquo ubi verum notandum est vocabulo βμα hoc in loco lsaquotribunalrsaquo significari

13) Scilicet si quid video παρελθεν pro παριέναι usurpatur in locis qui aoristum flagitant cf e g Aeschin 32151 D S 1470 Inveni etiam -νελθεν ampπ+τ β (e g Hdn 2134 783) προέρχεσθαι προελθεν ampπ+ τ β e g apud Plu CatMi 441 4 D H 4106372 5172 etc

14) Aeschin 17 Lib Decl 113315) Aeschin 3173 Plu Phoc 22616) Plu Per 8617) Aeschin 320718) Semel apud [Lib] Decl 4372 Sed in hac declamatione magna est copia

laquoformarum stucturarumque ab eo [scil Libanio] vitatarumraquo (sic R Foerster [ed]Libanii opera VII Lipsiae 1913 432)

19) Lib Decl 236620) Chor 2328021) Cf Cass Dio 45301 necnon ibid 312 quem locum operae pretium est

describere μέμνησθε γ1ρ οα μKν [scil Antonius] προσελθSν πρς τ βμαε3πεν οα δK -ναβ1ς ampπ 4 ατ Tπραξε

22) Cf etiam Aesch Sept 519 Hdt 551 112923) Aesch Pers 203 βωμν (βωμ codd βε) προσέστην [scil Atossa]24) Cf e g Pl Euthd 274c Plu Ant 292 etc25) Aeschin 111726) Plutarch Moralia X transl by H N Fowler Cambridge (Ma) Lon-

don 1936 17327) Plutarco Praecepta gerendae reipublicae a c di E Valgiglio Milano

1976 1028) Caiazza 1993 6729) Olson 2007 444

146 Giacomo Mancuso

sativo iunctae cum verbis quietem quae antecedentem motum con-sequitur significantibus notio innitendi inesse30 quod in illud sug-gestum ex quo oratores in Pnyce ad populum Atheniensem verbafacere solebant parum quadrat Sed haec ut opinor non effugeruntaures illius linguae Graecae peritissimi iudicis qui fuit Cobet Namvir doctissimus iterum iterumque locum emendare conatus est primum immutato μου in μοι31 πρόσεισι γάρ μοι πρς τ βμαproposuit32 deinde προσίσταται poni censuit laquoeo sensu quo saepeapud oratores solet de iis qui lsaquoadstantrsaquo aut lsaquocircumstantrsaquo in comiti-is aut in iudicioraquo33 sed hoc etiam scrupulum omnem ei non evul-sit porro enim προσέρχεταί μοι πρς τ βμα coniecit34 Aliam reienodandae viam est secutus J-C Carriegravere qui cum interpreta-retur laquoMantias me remonte agrave la tribuneraquo35 haec adnotavit laquoIlsemble [ ] que προσίστασθαι doive ecirctre pris au sens de lsaquoremon-ter agrave la gorgersaquo (cf De vitando aere alieno 7831 B) Le mot attenduagrave la place de βμα serait donc στόμαraquo36 Obiter moneo quo locoPlutarchi Carriegravere nititur ex eo firmamentum virum doctum suaepetere opinionis non debuisse Apud Plu de vit aer 7 enim post-quam ii qui aere alieno opprimuntur similes dicti sunt cholera laborantibus qui medicamentum sumere nolunt haec legunturκα+ γ1ρ οOτοι [scil qui aere alieno opprimuntur] καθαρθναι μKν οθέλουσιν -ε+ δ4 Cσαι το Tτους Uραι μετ4 5δύνης κα+ σπαραγμντν τόκον -ναφέροντες ampπιρρέοντος εθgtς Vτέρου κα+ προσ-ισταμένου πάλιν ναυτισι κα+ καρηβαροσι ubi neque πρόςneque στόμα legimus sed προσίσταμαι metaphorice cum dativoincommodi coniunctum vel absolute positum eandem habet signi-

30) Cf exempla quae in LSJ9 sv πρός C I 2 leguntur Schwyzer-DebrunnerGG II 510 lsaquoan etwas lehnenrsaquo necnon W A Lamberton Πρός with the AccusativePhiladelphia 1891 praes 3 ss

31) Quod A Meineke proposuit sed de hoc mox plura dicentur32) Cobet 1840 15433) C G Cobet Variae lectiones Mnemosyne 5 1856 181ndash204 204 (= id

Novae lectiones Lugduni Batavorum 1858 184)34) C G Cobet Ad Libanii declamationes duas nuper primum editas Mne-

mosyne n s 3 1875 1ndash17 1435) Carriegravere 1984 82 quem secuti sunt G Pisani Plutarco Moralia III a c

di G P Pordenone 1992 27 laquoMantia mi vien su alla tribunaraquo G Giardini Plut-arco Consigli ai politici introduzione traduzione e note di G G Milano 1995 99laquoMantia mi vien su verso la tribunaraquo Mireris quod hi omnes μου scribant sed μοιvertant

36) Carriegravere 1984 163

147Ad Pl com fr 201 K-A

ficationem quae apud scriptores medicos saepe invenitur37 hoc estlsaquoinvado occuporsaquo quapropter Plutarchi verba ita convertam laquonamet isti expurgare malum nolunt sed semper singulis anni tempori-bus cum dolore et convulsionibus fenus exscreantes statim alteroadfluente et invadente rursum nauseant et gravedine capitis labo-rantraquo Quae Carriegravere sentit eis nuper38 est V Ortoleva adsensusnovumque argumentum se repperisse existimat quod praepositioπρός accusativo iuncta verbum προσίσταμαι consequens a scripto-ribus medicis usurpatur ad partem corporis quo umor vel alteracorporis pars admoveatur significandam39 Sed hoc primum re diligentius expensa verbisque Plutarchi intentis oculis perlectis potest habere dubitationem cur pinna ΔήμF ad vomitum elicien-dum adhibenda fuerit cum ipse Mantias sicut bilis vel cibus nonconcoctus ad βμα στόμα admoveretur40 deinde dubitari nonpotest quin nostro iure utamur cum verba Plutarchi ο0 δμοι βδε-λυττόμενοι κα+ καταφρονοντες ad v 3 Platonis Comici fragmentireferamus Nempe βδελύττεσθαι est lsaquofastidire nausearersaquo utvv 584ndash586 Aristophanis Acharnensium testantur

Δι Φέρε νυν -π το κράνους μοι τ πτερXν Λα Τουτ+ πτίλον σοιΔι Τς κεφαλς νύν μου λαβο

Zν4 ampξεμέσω middot βδελύττομαι γ1ρ τοgtς λXφους

Cedo mihi pinnam de galeandash Em tibi plumam eccam

ndash Agedum caput meum teneut vomam nauseam enim mihi faciunt cristae

37) Cf e g Hp Mul I 1127 s (= VIII 4414 Littreacute) κα+ πρς πQν Cτι [ν φά-γωσιν πίωσιν χλος προσίσταται ατέDσι Int 2730 s (= VII 23815 Littreacute)ν δK κα+ πνίγμα προσίστηται et IH sv προσίστημι

38) In lsaquoForo interretiali Grammaticae Graecae et Latinaersaquo post seminariumquod dictitant a me a d XIV Kal Iun anno MMX in Universitate Catinensi habi-tum

39) Cf e g Hp A ff 14 (= VI 2221 Littreacute) ν δK προσίστηται πρς τ9ν καρ-δίην χολ9 φλέγμα Mul II 124 (= VIII 26620 Littreacute) ν δK πρς τ9ν καρδίηνπροσιστάμεναι πνίγωσιν α0 ]στέραι necnon locos quos apud IH sv προσίστη-μι laudantur

40) Cf Caiazza 1993 208

148 Giacomo Mancuso

Ceterum ex iis quae v 3 praecedunt (κα+ πάλιν α=τοντα λεκάνηνκα+ πτερόν Cπως ampμέσD) conficitur ut Plato ibi Δμον nauseanteminducat Equidem censeo Meineke non hebetis virum iudicii rec-tam esse veri inveniendi viam ingressum Is προσίσταταί μοι41

scripsit hoc est lsaquomihi facit nauseamrsaquo42 quod ipse Plato in fr 102K-A dixit

^δη φαγών τι πώποθ4 οα γίγνεται5ψάριον Tκαμες κα+ προσέστη τοτό σοι(B) Tγωγε πέρυσι κάραβον φαγών

Iamne aliquando cum obsonium aliquod edisses ut fitstomacho laborasti et hoc tibi nauseam fecitndash omnino anno superiore cum locustam edissem

Operae pretium est locum Pollucis (5114) considerare τ1 δ4 ampν -αντία [i e τc φιλεν] μισ τν δενα -ποβάλλομαι ampκτρέπομαιδιαβέβλημαι πρς ατόν διαβέβληταί μοι προσκρούω ατc προσ-κρούει μοι dχθομαι ατc προσίσταταί μο ι βδελύττομαιατόν κτλ Quamvis nolim adfirmare Pollucem Platonis Comicilocum de quo agamus respexisse mihi tamen absurdum non vi-detur verba Pollucis a lexico quodam vocum comicarum originemrepetere posse43 Recepto quidem προσίσταταί μοι pro προσίστα-ταί μου eo sensu quo Meineke sumit versum tamen non interpun-xerim ita ut vir doctus qui scribit προσίσταταί μοι πρς τ βμαΜαντία interpretans laquoafferte pelvim et pinnam vomiturio [an vo-

41) Quam facile μου et μοι inter se permutentur exempla haec ex libris Aris -tophaneis deprompta ostendunt Ach 582 μοι E2 Γ2 μου RAΓ1 866 μοι AΓ μου RVesp 208 μοι LVp3 μου RV Nub 74 μοι EpcKNΘac μου cett cf etiam Lys 202 ubiμοι pro μου (R) coniecit Brunck quem editores omnes (cf e g V Coulon Sommer -stein N G Wilson) secuti sunt

42) Cf A Meineke Fragmenta comicorum Graecorum II2 Berolini 1840682 id 1847 392

43) De fontibus Pollucis vide H-G Nesselrath Die attische Mittlere Komouml-die Ihre Stellung in der antiken Literaturkritik und Literaturgeschichte Berlin New York 1990 83ndash102 (de materie comica praes 92 ss) Πλάτωνος λέξεις quae inindice librorum a P Turner 39 fr A l 3 (III saec p C n in) servato laudantur adPlatonem Comicum fortasse referre possumus cf G Poethke Inventarliste in Papyri Greek and Egyptian (studia E G Turner septuagenario oblata) London 1981163ndash166 praes 165 E Puglia Gli inventari librari di PVindob Gr 39966 ZPE 1231998 78ndash86 praes 84 adn 23 R Otranto Antiche liste di libri su papiro Roma2000 75ndash76

149Ad Pl com fr 201 K-A

mituro] nauseam mihi facit Agyrrhius (aliusve demagogus) adscende tu in suggestum Mantiaraquo44 Ego autem προσίσταταί μοιad Mantiam referre malim quod vertendo expresserim laquonauseammihi facit Mantias ad suggestum ltadveniensgtraquo45 participio quodamsequente versu a Plutarcho non laudato comprehenso sicut προσ -ίσταταί μοι πρς τ βμα Μαντίας46 ltPκωνgt47 Leni remedio igi-tur locum sanari potest nisi forte criticos illos imitari velimus quitimidis medicis similes ut Godofredi Hermann verbis utar laquovixtremulo digiti tactu attrectare affecta audentraquo48

In extrema parte commentarioli huius v 4 ubi poetam Ce-phalum49 oratorem ludificari videmus breviter attingam In nomi-

44) Ita Meineke (1847 392) quoniam Mantiam Thoricium (sed cf adn 8)laquopopulo gratum fuisseraquo posuit quod argumentum mihi debile videtur eum secutusest F H Bothe Poetarum comicorum Graecorum fragmenta Parisiis 1855 256 Sisecuti Meineke post προσίσταταί μοι interpungere velimus scribere possis προσ -ίσταταί μοι πρς τ βμα Μαντίας ltπροσέρχεταιgt ita ut Mantias is de quo loqui-tur sit (de caesa oratione cf K-G II2 344) Quod me candidi iudices Musei Rhena-ni monuerunt

45) Cf Edmonds 1957 549 laquoHerersquos Mantias going to ndash disagree with meraquoquae tamen vir doctus ibid adn e ad l adnotavit laquoa play upon two meanings ofπροσίσταμαι to approach (the Gk adds the oratorrsquos platform) and to disagree with(of food cf fr 95 [= fr 102 K-A])raquo non probaverim (vide supra) Permixte S BetaI comici greci Milano 2009 73 laquoMantia che srsquoavvicina alla tribuna mi torna suraquo quiCarriegravere sequi videtur

46) De ordine verborum cf Ar Eq 136ndash137 ampπιγίγνεται γ1ρ βυρσοπώλης AΠαφλαγών eρπαξ κεκράκτης Κυκλοβόρου φων9ν Tχων

47) Participium Pκων in initio senarii invenitur in Eur Andr 1111 IA 1191De participiorum et quae ab illis reguntur vocabulorum hyperbato cf H Boldt Deliberiore linguae Graecae et Latinae collocatione verborum capita selecta Gottingae1884 112ndash123

48) G Hermann Emendationes Coluthi in Opusculis IV Lipsiae 1831 20649) Lectionem Κέφαλον codex G praebet una cum Vk necnon Φ (i e codd

uIIvdIz siglo Φ ab editoribus Plutarchi Moralium comprehensis) qui artam cogna-tionem cum G habent in ceteris autem codd (oFJS) κεφαλ9ν contra metrum legi-tur Coniecturam Κέφαλον memoria codicis G nondum ut videtur cognita iamR Porson proposuerat in notis illis quas P P Dobree viro doctissimo dictante de-scripsit (cf R Porson Notae in Aristophanem ed P P Dobree Cantabrigiae 1820iii et 111) Utrum suis viribus in eandem coniecturam inciderit an eam ex adversari-is a Porson nondum vulgatis vel voce dumtaxat prolatis acceperit P Elmsley in edi-tione illa Aristophanis Acharnensium quam anno 1809 Oxonii editam (cf P Elms-ley [ed] Aristophanis comoedia Acharnenses Lipsiae 1830 [= Oxonii 1809] 67ndash68ad v 584) vir doctus incudi reddere conatus est diiudicare nequeo cf E Burton incensura Scholl in Sophoclis tragoedias septem et Sophoclis tragoediarum septem The British Critic Quarterly Theological Review and Ecclesiastical Record 12

150 Giacomo Mancuso

ne Cephali convicium aliquod latere suspicari licet50 quod etiamMeineke monere voluit cum scriberet laquoNimirum κέφαλος etiampiscis nomen estraquo51 Hoc non mirer si modo cogitare velimus quem admodum piscium nomina a poetis comicis usurpari soleantad homines deridendos52 Mihi haec consideranti locus Galeni a viris doctis neglectus succurrit Apud Gal de alim fac legitur

p 361 Helmreich (= VI 70815ndash7096 Kuumlhn) το γένους τν λεπιδωτν=χθύων ampστ+ν A κέφαλος οκ ampν θαλάττD μόνον -λλ1 κα+ λίμναις κα+ποταμος γεννώμενος δι κα+ μεγάλην Tχουσιν ο0 κατ1 μέρος κέφαλοιπρς -λλήλους διαφορfν ς δοκεν gτερον ε3ναι γένος το πελαγίουκεφάλου πρς τν ampν λίμναις ποταμος τέλμασιν 5χετος τοςampκκαθαίρουσι τοgtς ampν τας πόλεσι κοπρνας περιττωματικ9 μKν γ1ρ hσάρξ ampστι κα+ βλεννώδης 0κανς τν ampν =λυώδει κα+ Iυπαρc διαιτω-μένων 6δατι καλλίστη δK τν ampν καθαρi θαλάττD [ ] p 362 Helm-reich (= VI 7106ndash10 Kuumlhn) καί τινες ατν Cσοι κατ1 ποταμοgtς διαιτνται μεγάλην διαρρέοντας πόλιν -ποπατήματ4 -νθρώπων καίτινας Vτέρας τοιαύτας μοχθηρ1ς τροφ1ς προσφερόμενοι χείριστοι πάντων ς Tφην ε=σίν jστε κ[ν βραχε πλεkονι χρόνF διαμείνωσι νεκροί σήπονταί τε παραχρμα κα+ μοχθηρότατον ζουσιν

Ex genere squamosorum piscium est mugil qui non solum in mari sedetiam in stagnis et fluminibus nascitur Quapropter et multum inter sesinguli mugiles differunt ita ut marini mugilis dissimile esse genus vide-atur ei qui in stagnis fluminibus lacunis canalibus urbium latrinasexpurgantibus versetur Excrementitia enim ac nimis mucosa est caroeorum qui in aquis limosis et sordidis degunt optima autem eorum quiin puro mari versantur [ ] et ex eis nonnulli qui in fluminibus magnamurbem praeterfluentibus degunt hominum et excrementa et alias pravaseiusmodi escas sumentes omnium ut dixi pessimi sunt adeo ut si pau-lo diutius exanimes permanserint statim putrescant et pessime oleant

(Aprili 1827) 281ndash320 praes 283ndash284 necnon P J Finglass A Newly-DiscoveredEdition of Sophocles by Peter Elmsley GRBS 47 2007 101ndash116 praes (de editioneAcharnensium) 114 ss De Cephalo Collytensi (PA 8277 LGPN 5 PAA 566650) cfA H Sommerstein (ed) Aristophanes Ecclesiazusae Warminster 1998 161 ad v 248

50) Cf Edmonds 1957 549 adn f laquoa play on Cephalusraquo51) Meineke 1847 392 cf etiam PCG VII 519 ad l52) Exemplo utar fr 44 K-A (ex Europa) 2λιευόμενός ποτ4 ατν ελον

-νδράχνD μετ1 πρημνάδων κdπειτ4 -φχ4 Cτι lν βόαξ quamquam verba Platonisnon satis plana eum tamen ludere et in βόαξ et in πρημνάδες vocabulis perspicuumest (cf Kaibel apud PCG VII 450) De oratore haec dici quem pisci poeta comparas-set iam Hermann existimavit (apud Meineke 1847 365 ubi Hermann haec observa-visset non repperi) cf etiam Pirrotta 2009 121ndash122 Ceterum dissentiam a Carriegravere1984 163 qui scribit laquoLe vers contient peut-ecirctre une allusion au Philoctegravete de So-phocle βόσκειν y est utiliseacute agrave propos drsquoune maladie (v313) et δυσώδης fait penser agrave lapuanteur du mal de Philoctegravete Κέφαλος peut donc renvoyer agrave une infection lsaquoceacutephali-quersaquoraquo quae mihi omnia nimis subtilia fundamentoque certo carere videri confiteor

151Ad Pl com fr 201 K-A

Nimirum apud Aristophanem κωμFδούμενοι saepe male olent53mihi tamen Plato et in oratoris nomen54 iocari videtur quia id poe-tam commonefecit de lsaquourbanorsaquo mugile qui excrementis hominumpastus in urbis latrinis putrescit ac foetet

Index operum quae saepius laudantur

Caiazza 1993 Plutarco Precetti politici a c di A Caiazza Napoli 1993Carriegravere 1984 Plutarque Œuvres Morales XI2 Preacuteceptes politiques texte eacutetabli

et traduit par J-C Carriegravere Sur la monarchie La deacutemocracie et lrsquooligarchietexte eacutetabli et traduit par M Cuvigny Paris 1984

Cobet 1840 C G Cobet Observationes criticae in Platonis comici reliquias Amstelodami 1840

Davies 1971 J K Davies Athenian Propertied Families 600ndash300 B C Oxford1971

Edmonds 1957 J M Edmonds The Fragments of Attic Comedy I Leiden 1957IH J-H Kuumlhn U Fleischer (edd) Index Hippocraticus Gottingae 1986ndashLGPN P M Fraser E Matthews (edd) A Lexicon of Greek Personal Names II

M J Osborne S G Byrne (edd) Attica Oxford 1994Meineke 1847 A Meineke Fragmenta comicorum Graecorum I (editio minor)

Berolini 1847Olson 2007 S D Olson Broken Laughter Select Fragments of Greek Comedy

Oxford 2007PA J Kirchner Prosopographia Attica IndashII Berolini 1901ndash1903PAA J S Traill Persons of Ancient Athens Toronto 1994ndashPCG R Kassel C Austin (edd) Poetae Comici Graeci Berolini Novi Eboraci

1983ndashPirrotta 2009 S Pirrotta Plato comicus Die fragmentarischen Komoumldien ein

Kommentar Berlin 2009Sommerstein 1996a A H Sommerstein How to Avoid Being a Komodoumenos

CQ 46 1996 327ndash356Sommerstein 1996b A H Sommerstein (ed) Aristophanes Frogs Warminster

1996Stroud 1998 R S Stroud The Athenian Grain-Tax Law of 3743 B C Princeton

1998van Leeuwen 1896 J v Leeuwen (ed) Aristophanis Ranae Lugduni Batavorum

1896

Calatae Hieroni Giacomo Mancuso

53) Cf Ar Ach 850ndash853 Pax 811ndash813 Olson 2007 221 necnon G Mastro-marco Lrsquoodore del mostro Lexis 2 1988 209ndash215 (de Cleone)

54) Eodem modo Κάνθαρος poeta comicus in Pacis prologo ab Aristophaneludi videtur cf e g D Lanza Lrsquoattor comico sulla scena Dioniso 59 1989 297ndash312 praes 307ndash311

Corrigenda p 147 n 39 l 3 lege qui p 149 l7 lege locus p 151 subscriptio lege Calatae Hieronis

143Ad Pl com fr 201 K-A

5 ε3τα ante βδελ κα+ καταφρ transposuit G Kaibel apud PCG VII 519 βδελ κα+ καταφρ ε3τα χαιρ codd

quid ergo nonne civitates iis utuntur qui turpiter et luxuriose vivuntet quidem mulieres gravidae lapides et qui nauseant brassicas cibosqueeiusmodi saepe appetunt deinde paulo post spuerunt et averterunt sicetiam populi propter luxuriam superbiamque vel meliorum virorum inopiam quibusvis plebis ducibus utuntur postea eos fastidientes etcontemnentes laetantur cum talia contra eos dicuntur qualia Plato Co-micus Δμον ipsum loquentem inducit

Prehende prehende manum meam quam celerrimepraetorem electurus sum Agyrrhium

et iterum dum petit pelvim et pinnam ut vomat dicentem

2

et

pascit foetidum Cephalum infestissimam pestem

Ad tempora senariorum horum definienda confert mentio Agyr-rhii (v 2) qui anno 389 a populo Atheniensi praetor Thrasybuliloco creatus est3 unde conieceris eos post annum hunc in scaenamproductos esse quamquam non nego fieri potest ut Agyrrhius iamante annum 389 praetor fuerit ultra coniecturam istam progredinon licet Moneo tamen mihi haud probanda videri quae C G Co-bet scripsit laquoperspicuum est his versiculis rideri hominem [scilAgyrrhium] inepte σπουδαρχίδην non potitum Praeturae honoresed avide inhiantemraquo4 Vir doctissimus ad Platonis Cleophontemreliquias nostras referendas censuit5 quam comoediam ex hypo-thesi I Ar Ran anno 405 actam esse compertum habemus AtquiAgyrrhius in republica auram popularem adeptus est gratiaquefloruit restituto imperio populi Atheniensis post triginta tyrannosexpulsos Nondum vero auctoritate pollebat6 eo anno quo Plato-

2) Quomodo verba huius versus accipienda sint postea dicam3) Cf Xen HG 4831 Diod Sic 14995 schol RΓΛ Ar Eccl 102a Sud α

385 necnon R Develin Athenian Officials 684ndash321 B C Cambridge 1989 215De Agyrrhio (PA 179 LGPN 1 PAA 107660) cf W Judeich Agyrrhios RE I1(1893) 914 s Davies 1971 278 s et praes Stroud 1998 16ndash25 qui vitam honorum-que cursum hominis diligentissime enarravit

4) Cobet 1840 1535) Cobet 1840 1526) Aliter existimant F Sartori Aristofane e Agirrio nel 405 a C in H Hei-

nen et alii (edd) Althistorische Studien Hermann Bengtson zum 70 Geburtstag dargebracht von Kollegen und Schuumllern Wiesbaden 1983 56ndash77 et Stroud 1998 18

144 Giacomo Mancuso

nis Cleophon productus est nec iisdem temporibus poetis comiciscopiosam cavillandi materiem praebuisse videtur7 Sed de hoc satis

Mihi enim est propositum in commentariolo hoc de duobuslocis disserere qui doctos viros defatigaverunt In v 3 quid sibi velint verba προσίσταταί μου πρς τ βμα Μαντίας8 apertum nonest9 Mihi quidem falli videntur qui haec verba de oratore qui sug-gestum adscendit petitve10 interpretantur hoc Graecum non sapitGraece enim proprie dicitur -ναβναι ampπ+ τ βμα11 vel παριέ-

7) Valde enim dubitari potest an digna sint fide quae refert schol Ar Ran 367 Chantry ( τοgtς μισθοgtς τν ποιητν Iήτωρ Jν ε3τ4 -ποτρώγει) τοτο ε=ςρχνον μήποτε δK κα+ ε=ς γLρριον μέμνηται δK τούτων κα+ Πλάτων ampν MΣκευας4κα+ Σαννυρίων ampν MΔανάD4 VM οOτοι γ1ρ προιστάμενοι τς δημοσίας τραπέζης τνμισθν τν κωμFδν ampμείωσαν κωμFδηθέντες VMV57 (quae leguntur ab οOτοιusque ad κωμFδηθέντες autoschediasma esse videntur ad Aristophanis verba expli-canda cf Kaibel apud PCG VII 491) Archinum enim (PA 2526 LGPN 12 PAA213880) qui anno 405 iam ad rem publicam accesserat (cf Sommerstein 1996b 189ad v 367) potius quam Agyrrhium ab Aristophane vexari verisimilius censeo Totumvero scholium mendosum mihi videri ob has duas causas fateor quod aegre mihi persuadeo ab Aristophane Platone Sannyrioneque cum Archinum tum Agyrrhiumlaudari (cf van Leeuwen 1896 67ndash68 ad v 367 Sommerstein 1996a 354 adn 195) pro-babiliusque videtur aut Archinum aut Agyrrhium tantum legem si vere fuisset de imminuenda poetarum scaenicorum mercede ad consilium tulisse (cf Sommerstein1996b 189 adn 367 equidem tamen non adfirmaverim duos homines legem unam tu-lisse fieri omnino non posse cf quae ad me P J Rhodes per litteras electronicas[22XI2010] scripsit laquoa decree proposed by Agyrrhius and Archinus would be pri-ma facie unlikely but not absolutely impossibleraquo) Malim deleto κα+ post μήποτε δKsecutus van Leeuwen (1896 68) τούτου pro τούτων legere ita ut solius Agyrrhii (desolo Agyrrhio locum Ranarum intellegendum iam opinatus est R F Ph Brunck [ed]Aristophanis comoediae I Argentorati 1783 166 [Notae] ad l cf etiam schol RΓΛAr Eccl 102a Regtuit τν μισθν δK τν ποιητν [scil Agyrrhius] συνέτεμε) Plato etSannyrio mentionem faciant vel potius verba scholiastae eo quo Sommerstein (1996a354 adn 195) vult sensu accipere i e μέμνηται δK τούτων lsaquomeminit harum rerumrsaquo

8) Nos ratio temporum nonnullam in dubitationem adducit spectetne versus ad illum Mantiam Thoricium (PA 9667 LGPN 11 PAA 632545) qui anno377376 ταμίας τ1 νεώρια (cf IG II2 1622 435 ss Davies 1971 364ndash368) fueritquam ob rem ndash fortasse recte ndash R Kassel et C Austin (PCG VII 511) de altero Man-tia (PA 9666 LGPN 1 PAA 632535) in quem orationem Lysias (fr 219 Carey)scripsit cogitare malunt aliter A H Sommerstein in censura PCG VII CR 401990 223ndash225 praes 224

9) Cf quae C Hubert (Plutarchi Moralia V1 rec et emend C H praefa-tionem scripsit M Pohlenz Lipsiae 1957 66) ad l scribit laquosed totus versus non in-tellegiturraquo

10) Vide quomodo locum vertant A Barigazzi Note critiche ed esegeticheagli scritti politici di Plutarco Prometheus 10 1984 37ndash64 41 laquosta avvicinandosi allamia tribuna Mantiaraquo Pirrotta 2009 58 laquoMantias kommt nach vorne an das Pultraquo

11) Exempla ubique obvia cf e g Dem 1866 Aeschin 180 Plu Dem 181

145Ad Pl com fr 201 K-A

ναι12 παρελθεν13 ampπ+ τ β inveneris praeterea Pκειν14 -να-πηδQν15 ampπ+ τ β Rarius adhibetur praepositio πρός accusativo iuncta et quidem cum verbis motum significantibus de oratore quisuggestum petit sicut in βαδίζειν16 Pκειν17 -ναβαίνειν18 προσιέ-ναι19 παριέναι20 προσέρχεσθαι21 πρς τ β Nusquam legitur προσ -ίστασθαι πρς τ βμα Accedit quod προσίσταμαι lsaquoadsto ad-sum proximus sumrsaquo significans cum dativo coniungitur ut in ArAch 683 λίθF προσέσταμεν22 et ubi accedendi notio exprimiturcum accusativo23 dativo24 vel praepositione πρός cum dativo iunc-ta25 Qua de causa locus hic non ita vertendus ut nonnulli viri doctiputant laquoBeside my platform Mantias takes his standraquo26 laquopresso lamia tribuna ha preso posto Mantiaraquo27 laquosta accanto alla mia tribu-na Mantiaraquo28 laquoMantias is standing beside my speakersrsquo-standraquo29Ceterum mihi videtur nisi fallor in usu praepositionis πρός accu-

12) Cf e g Aeschin 164 Isoc 813 Rarius aut apud serioris aetatis scripto-res inveniuntur =έναι ampπ+ τ β ([Pl] Alc I 106c) -νιέναι ampπ+ τ β (Lib Decl 147)Apud Plu Sert 203 legitur προRει [scil Sertorius] ampπ+ τ βμα lsaquoprocedebat adtribunalrsaquo ubi verum notandum est vocabulo βμα hoc in loco lsaquotribunalrsaquo significari

13) Scilicet si quid video παρελθεν pro παριέναι usurpatur in locis qui aoristum flagitant cf e g Aeschin 32151 D S 1470 Inveni etiam -νελθεν ampπ+τ β (e g Hdn 2134 783) προέρχεσθαι προελθεν ampπ+ τ β e g apud Plu CatMi 441 4 D H 4106372 5172 etc

14) Aeschin 17 Lib Decl 113315) Aeschin 3173 Plu Phoc 22616) Plu Per 8617) Aeschin 320718) Semel apud [Lib] Decl 4372 Sed in hac declamatione magna est copia

laquoformarum stucturarumque ab eo [scil Libanio] vitatarumraquo (sic R Foerster [ed]Libanii opera VII Lipsiae 1913 432)

19) Lib Decl 236620) Chor 2328021) Cf Cass Dio 45301 necnon ibid 312 quem locum operae pretium est

describere μέμνησθε γ1ρ οα μKν [scil Antonius] προσελθSν πρς τ βμαε3πεν οα δK -ναβ1ς ampπ 4 ατ Tπραξε

22) Cf etiam Aesch Sept 519 Hdt 551 112923) Aesch Pers 203 βωμν (βωμ codd βε) προσέστην [scil Atossa]24) Cf e g Pl Euthd 274c Plu Ant 292 etc25) Aeschin 111726) Plutarch Moralia X transl by H N Fowler Cambridge (Ma) Lon-

don 1936 17327) Plutarco Praecepta gerendae reipublicae a c di E Valgiglio Milano

1976 1028) Caiazza 1993 6729) Olson 2007 444

146 Giacomo Mancuso

sativo iunctae cum verbis quietem quae antecedentem motum con-sequitur significantibus notio innitendi inesse30 quod in illud sug-gestum ex quo oratores in Pnyce ad populum Atheniensem verbafacere solebant parum quadrat Sed haec ut opinor non effugeruntaures illius linguae Graecae peritissimi iudicis qui fuit Cobet Namvir doctissimus iterum iterumque locum emendare conatus est primum immutato μου in μοι31 πρόσεισι γάρ μοι πρς τ βμαproposuit32 deinde προσίσταται poni censuit laquoeo sensu quo saepeapud oratores solet de iis qui lsaquoadstantrsaquo aut lsaquocircumstantrsaquo in comiti-is aut in iudicioraquo33 sed hoc etiam scrupulum omnem ei non evul-sit porro enim προσέρχεταί μοι πρς τ βμα coniecit34 Aliam reienodandae viam est secutus J-C Carriegravere qui cum interpreta-retur laquoMantias me remonte agrave la tribuneraquo35 haec adnotavit laquoIlsemble [ ] que προσίστασθαι doive ecirctre pris au sens de lsaquoremon-ter agrave la gorgersaquo (cf De vitando aere alieno 7831 B) Le mot attenduagrave la place de βμα serait donc στόμαraquo36 Obiter moneo quo locoPlutarchi Carriegravere nititur ex eo firmamentum virum doctum suaepetere opinionis non debuisse Apud Plu de vit aer 7 enim post-quam ii qui aere alieno opprimuntur similes dicti sunt cholera laborantibus qui medicamentum sumere nolunt haec legunturκα+ γ1ρ οOτοι [scil qui aere alieno opprimuntur] καθαρθναι μKν οθέλουσιν -ε+ δ4 Cσαι το Tτους Uραι μετ4 5δύνης κα+ σπαραγμντν τόκον -ναφέροντες ampπιρρέοντος εθgtς Vτέρου κα+ προσ-ισταμένου πάλιν ναυτισι κα+ καρηβαροσι ubi neque πρόςneque στόμα legimus sed προσίσταμαι metaphorice cum dativoincommodi coniunctum vel absolute positum eandem habet signi-

30) Cf exempla quae in LSJ9 sv πρός C I 2 leguntur Schwyzer-DebrunnerGG II 510 lsaquoan etwas lehnenrsaquo necnon W A Lamberton Πρός with the AccusativePhiladelphia 1891 praes 3 ss

31) Quod A Meineke proposuit sed de hoc mox plura dicentur32) Cobet 1840 15433) C G Cobet Variae lectiones Mnemosyne 5 1856 181ndash204 204 (= id

Novae lectiones Lugduni Batavorum 1858 184)34) C G Cobet Ad Libanii declamationes duas nuper primum editas Mne-

mosyne n s 3 1875 1ndash17 1435) Carriegravere 1984 82 quem secuti sunt G Pisani Plutarco Moralia III a c

di G P Pordenone 1992 27 laquoMantia mi vien su alla tribunaraquo G Giardini Plut-arco Consigli ai politici introduzione traduzione e note di G G Milano 1995 99laquoMantia mi vien su verso la tribunaraquo Mireris quod hi omnes μου scribant sed μοιvertant

36) Carriegravere 1984 163

147Ad Pl com fr 201 K-A

ficationem quae apud scriptores medicos saepe invenitur37 hoc estlsaquoinvado occuporsaquo quapropter Plutarchi verba ita convertam laquonamet isti expurgare malum nolunt sed semper singulis anni tempori-bus cum dolore et convulsionibus fenus exscreantes statim alteroadfluente et invadente rursum nauseant et gravedine capitis labo-rantraquo Quae Carriegravere sentit eis nuper38 est V Ortoleva adsensusnovumque argumentum se repperisse existimat quod praepositioπρός accusativo iuncta verbum προσίσταμαι consequens a scripto-ribus medicis usurpatur ad partem corporis quo umor vel alteracorporis pars admoveatur significandam39 Sed hoc primum re diligentius expensa verbisque Plutarchi intentis oculis perlectis potest habere dubitationem cur pinna ΔήμF ad vomitum elicien-dum adhibenda fuerit cum ipse Mantias sicut bilis vel cibus nonconcoctus ad βμα στόμα admoveretur40 deinde dubitari nonpotest quin nostro iure utamur cum verba Plutarchi ο0 δμοι βδε-λυττόμενοι κα+ καταφρονοντες ad v 3 Platonis Comici fragmentireferamus Nempe βδελύττεσθαι est lsaquofastidire nausearersaquo utvv 584ndash586 Aristophanis Acharnensium testantur

Δι Φέρε νυν -π το κράνους μοι τ πτερXν Λα Τουτ+ πτίλον σοιΔι Τς κεφαλς νύν μου λαβο

Zν4 ampξεμέσω middot βδελύττομαι γ1ρ τοgtς λXφους

Cedo mihi pinnam de galeandash Em tibi plumam eccam

ndash Agedum caput meum teneut vomam nauseam enim mihi faciunt cristae

37) Cf e g Hp Mul I 1127 s (= VIII 4414 Littreacute) κα+ πρς πQν Cτι [ν φά-γωσιν πίωσιν χλος προσίσταται ατέDσι Int 2730 s (= VII 23815 Littreacute)ν δK κα+ πνίγμα προσίστηται et IH sv προσίστημι

38) In lsaquoForo interretiali Grammaticae Graecae et Latinaersaquo post seminariumquod dictitant a me a d XIV Kal Iun anno MMX in Universitate Catinensi habi-tum

39) Cf e g Hp A ff 14 (= VI 2221 Littreacute) ν δK προσίστηται πρς τ9ν καρ-δίην χολ9 φλέγμα Mul II 124 (= VIII 26620 Littreacute) ν δK πρς τ9ν καρδίηνπροσιστάμεναι πνίγωσιν α0 ]στέραι necnon locos quos apud IH sv προσίστη-μι laudantur

40) Cf Caiazza 1993 208

148 Giacomo Mancuso

Ceterum ex iis quae v 3 praecedunt (κα+ πάλιν α=τοντα λεκάνηνκα+ πτερόν Cπως ampμέσD) conficitur ut Plato ibi Δμον nauseanteminducat Equidem censeo Meineke non hebetis virum iudicii rec-tam esse veri inveniendi viam ingressum Is προσίσταταί μοι41

scripsit hoc est lsaquomihi facit nauseamrsaquo42 quod ipse Plato in fr 102K-A dixit

^δη φαγών τι πώποθ4 οα γίγνεται5ψάριον Tκαμες κα+ προσέστη τοτό σοι(B) Tγωγε πέρυσι κάραβον φαγών

Iamne aliquando cum obsonium aliquod edisses ut fitstomacho laborasti et hoc tibi nauseam fecitndash omnino anno superiore cum locustam edissem

Operae pretium est locum Pollucis (5114) considerare τ1 δ4 ampν -αντία [i e τc φιλεν] μισ τν δενα -ποβάλλομαι ampκτρέπομαιδιαβέβλημαι πρς ατόν διαβέβληταί μοι προσκρούω ατc προσ-κρούει μοι dχθομαι ατc προσίσταταί μο ι βδελύττομαιατόν κτλ Quamvis nolim adfirmare Pollucem Platonis Comicilocum de quo agamus respexisse mihi tamen absurdum non vi-detur verba Pollucis a lexico quodam vocum comicarum originemrepetere posse43 Recepto quidem προσίσταταί μοι pro προσίστα-ταί μου eo sensu quo Meineke sumit versum tamen non interpun-xerim ita ut vir doctus qui scribit προσίσταταί μοι πρς τ βμαΜαντία interpretans laquoafferte pelvim et pinnam vomiturio [an vo-

41) Quam facile μου et μοι inter se permutentur exempla haec ex libris Aris -tophaneis deprompta ostendunt Ach 582 μοι E2 Γ2 μου RAΓ1 866 μοι AΓ μου RVesp 208 μοι LVp3 μου RV Nub 74 μοι EpcKNΘac μου cett cf etiam Lys 202 ubiμοι pro μου (R) coniecit Brunck quem editores omnes (cf e g V Coulon Sommer -stein N G Wilson) secuti sunt

42) Cf A Meineke Fragmenta comicorum Graecorum II2 Berolini 1840682 id 1847 392

43) De fontibus Pollucis vide H-G Nesselrath Die attische Mittlere Komouml-die Ihre Stellung in der antiken Literaturkritik und Literaturgeschichte Berlin New York 1990 83ndash102 (de materie comica praes 92 ss) Πλάτωνος λέξεις quae inindice librorum a P Turner 39 fr A l 3 (III saec p C n in) servato laudantur adPlatonem Comicum fortasse referre possumus cf G Poethke Inventarliste in Papyri Greek and Egyptian (studia E G Turner septuagenario oblata) London 1981163ndash166 praes 165 E Puglia Gli inventari librari di PVindob Gr 39966 ZPE 1231998 78ndash86 praes 84 adn 23 R Otranto Antiche liste di libri su papiro Roma2000 75ndash76

149Ad Pl com fr 201 K-A

mituro] nauseam mihi facit Agyrrhius (aliusve demagogus) adscende tu in suggestum Mantiaraquo44 Ego autem προσίσταταί μοιad Mantiam referre malim quod vertendo expresserim laquonauseammihi facit Mantias ad suggestum ltadveniensgtraquo45 participio quodamsequente versu a Plutarcho non laudato comprehenso sicut προσ -ίσταταί μοι πρς τ βμα Μαντίας46 ltPκωνgt47 Leni remedio igi-tur locum sanari potest nisi forte criticos illos imitari velimus quitimidis medicis similes ut Godofredi Hermann verbis utar laquovixtremulo digiti tactu attrectare affecta audentraquo48

In extrema parte commentarioli huius v 4 ubi poetam Ce-phalum49 oratorem ludificari videmus breviter attingam In nomi-

44) Ita Meineke (1847 392) quoniam Mantiam Thoricium (sed cf adn 8)laquopopulo gratum fuisseraquo posuit quod argumentum mihi debile videtur eum secutusest F H Bothe Poetarum comicorum Graecorum fragmenta Parisiis 1855 256 Sisecuti Meineke post προσίσταταί μοι interpungere velimus scribere possis προσ -ίσταταί μοι πρς τ βμα Μαντίας ltπροσέρχεταιgt ita ut Mantias is de quo loqui-tur sit (de caesa oratione cf K-G II2 344) Quod me candidi iudices Musei Rhena-ni monuerunt

45) Cf Edmonds 1957 549 laquoHerersquos Mantias going to ndash disagree with meraquoquae tamen vir doctus ibid adn e ad l adnotavit laquoa play upon two meanings ofπροσίσταμαι to approach (the Gk adds the oratorrsquos platform) and to disagree with(of food cf fr 95 [= fr 102 K-A])raquo non probaverim (vide supra) Permixte S BetaI comici greci Milano 2009 73 laquoMantia che srsquoavvicina alla tribuna mi torna suraquo quiCarriegravere sequi videtur

46) De ordine verborum cf Ar Eq 136ndash137 ampπιγίγνεται γ1ρ βυρσοπώλης AΠαφλαγών eρπαξ κεκράκτης Κυκλοβόρου φων9ν Tχων

47) Participium Pκων in initio senarii invenitur in Eur Andr 1111 IA 1191De participiorum et quae ab illis reguntur vocabulorum hyperbato cf H Boldt Deliberiore linguae Graecae et Latinae collocatione verborum capita selecta Gottingae1884 112ndash123

48) G Hermann Emendationes Coluthi in Opusculis IV Lipsiae 1831 20649) Lectionem Κέφαλον codex G praebet una cum Vk necnon Φ (i e codd

uIIvdIz siglo Φ ab editoribus Plutarchi Moralium comprehensis) qui artam cogna-tionem cum G habent in ceteris autem codd (oFJS) κεφαλ9ν contra metrum legi-tur Coniecturam Κέφαλον memoria codicis G nondum ut videtur cognita iamR Porson proposuerat in notis illis quas P P Dobree viro doctissimo dictante de-scripsit (cf R Porson Notae in Aristophanem ed P P Dobree Cantabrigiae 1820iii et 111) Utrum suis viribus in eandem coniecturam inciderit an eam ex adversari-is a Porson nondum vulgatis vel voce dumtaxat prolatis acceperit P Elmsley in edi-tione illa Aristophanis Acharnensium quam anno 1809 Oxonii editam (cf P Elms-ley [ed] Aristophanis comoedia Acharnenses Lipsiae 1830 [= Oxonii 1809] 67ndash68ad v 584) vir doctus incudi reddere conatus est diiudicare nequeo cf E Burton incensura Scholl in Sophoclis tragoedias septem et Sophoclis tragoediarum septem The British Critic Quarterly Theological Review and Ecclesiastical Record 12

150 Giacomo Mancuso

ne Cephali convicium aliquod latere suspicari licet50 quod etiamMeineke monere voluit cum scriberet laquoNimirum κέφαλος etiampiscis nomen estraquo51 Hoc non mirer si modo cogitare velimus quem admodum piscium nomina a poetis comicis usurpari soleantad homines deridendos52 Mihi haec consideranti locus Galeni a viris doctis neglectus succurrit Apud Gal de alim fac legitur

p 361 Helmreich (= VI 70815ndash7096 Kuumlhn) το γένους τν λεπιδωτν=χθύων ampστ+ν A κέφαλος οκ ampν θαλάττD μόνον -λλ1 κα+ λίμναις κα+ποταμος γεννώμενος δι κα+ μεγάλην Tχουσιν ο0 κατ1 μέρος κέφαλοιπρς -λλήλους διαφορfν ς δοκεν gτερον ε3ναι γένος το πελαγίουκεφάλου πρς τν ampν λίμναις ποταμος τέλμασιν 5χετος τοςampκκαθαίρουσι τοgtς ampν τας πόλεσι κοπρνας περιττωματικ9 μKν γ1ρ hσάρξ ampστι κα+ βλεννώδης 0κανς τν ampν =λυώδει κα+ Iυπαρc διαιτω-μένων 6δατι καλλίστη δK τν ampν καθαρi θαλάττD [ ] p 362 Helm-reich (= VI 7106ndash10 Kuumlhn) καί τινες ατν Cσοι κατ1 ποταμοgtς διαιτνται μεγάλην διαρρέοντας πόλιν -ποπατήματ4 -νθρώπων καίτινας Vτέρας τοιαύτας μοχθηρ1ς τροφ1ς προσφερόμενοι χείριστοι πάντων ς Tφην ε=σίν jστε κ[ν βραχε πλεkονι χρόνF διαμείνωσι νεκροί σήπονταί τε παραχρμα κα+ μοχθηρότατον ζουσιν

Ex genere squamosorum piscium est mugil qui non solum in mari sedetiam in stagnis et fluminibus nascitur Quapropter et multum inter sesinguli mugiles differunt ita ut marini mugilis dissimile esse genus vide-atur ei qui in stagnis fluminibus lacunis canalibus urbium latrinasexpurgantibus versetur Excrementitia enim ac nimis mucosa est caroeorum qui in aquis limosis et sordidis degunt optima autem eorum quiin puro mari versantur [ ] et ex eis nonnulli qui in fluminibus magnamurbem praeterfluentibus degunt hominum et excrementa et alias pravaseiusmodi escas sumentes omnium ut dixi pessimi sunt adeo ut si pau-lo diutius exanimes permanserint statim putrescant et pessime oleant

(Aprili 1827) 281ndash320 praes 283ndash284 necnon P J Finglass A Newly-DiscoveredEdition of Sophocles by Peter Elmsley GRBS 47 2007 101ndash116 praes (de editioneAcharnensium) 114 ss De Cephalo Collytensi (PA 8277 LGPN 5 PAA 566650) cfA H Sommerstein (ed) Aristophanes Ecclesiazusae Warminster 1998 161 ad v 248

50) Cf Edmonds 1957 549 adn f laquoa play on Cephalusraquo51) Meineke 1847 392 cf etiam PCG VII 519 ad l52) Exemplo utar fr 44 K-A (ex Europa) 2λιευόμενός ποτ4 ατν ελον

-νδράχνD μετ1 πρημνάδων κdπειτ4 -φχ4 Cτι lν βόαξ quamquam verba Platonisnon satis plana eum tamen ludere et in βόαξ et in πρημνάδες vocabulis perspicuumest (cf Kaibel apud PCG VII 450) De oratore haec dici quem pisci poeta comparas-set iam Hermann existimavit (apud Meineke 1847 365 ubi Hermann haec observa-visset non repperi) cf etiam Pirrotta 2009 121ndash122 Ceterum dissentiam a Carriegravere1984 163 qui scribit laquoLe vers contient peut-ecirctre une allusion au Philoctegravete de So-phocle βόσκειν y est utiliseacute agrave propos drsquoune maladie (v313) et δυσώδης fait penser agrave lapuanteur du mal de Philoctegravete Κέφαλος peut donc renvoyer agrave une infection lsaquoceacutephali-quersaquoraquo quae mihi omnia nimis subtilia fundamentoque certo carere videri confiteor

151Ad Pl com fr 201 K-A

Nimirum apud Aristophanem κωμFδούμενοι saepe male olent53mihi tamen Plato et in oratoris nomen54 iocari videtur quia id poe-tam commonefecit de lsaquourbanorsaquo mugile qui excrementis hominumpastus in urbis latrinis putrescit ac foetet

Index operum quae saepius laudantur

Caiazza 1993 Plutarco Precetti politici a c di A Caiazza Napoli 1993Carriegravere 1984 Plutarque Œuvres Morales XI2 Preacuteceptes politiques texte eacutetabli

et traduit par J-C Carriegravere Sur la monarchie La deacutemocracie et lrsquooligarchietexte eacutetabli et traduit par M Cuvigny Paris 1984

Cobet 1840 C G Cobet Observationes criticae in Platonis comici reliquias Amstelodami 1840

Davies 1971 J K Davies Athenian Propertied Families 600ndash300 B C Oxford1971

Edmonds 1957 J M Edmonds The Fragments of Attic Comedy I Leiden 1957IH J-H Kuumlhn U Fleischer (edd) Index Hippocraticus Gottingae 1986ndashLGPN P M Fraser E Matthews (edd) A Lexicon of Greek Personal Names II

M J Osborne S G Byrne (edd) Attica Oxford 1994Meineke 1847 A Meineke Fragmenta comicorum Graecorum I (editio minor)

Berolini 1847Olson 2007 S D Olson Broken Laughter Select Fragments of Greek Comedy

Oxford 2007PA J Kirchner Prosopographia Attica IndashII Berolini 1901ndash1903PAA J S Traill Persons of Ancient Athens Toronto 1994ndashPCG R Kassel C Austin (edd) Poetae Comici Graeci Berolini Novi Eboraci

1983ndashPirrotta 2009 S Pirrotta Plato comicus Die fragmentarischen Komoumldien ein

Kommentar Berlin 2009Sommerstein 1996a A H Sommerstein How to Avoid Being a Komodoumenos

CQ 46 1996 327ndash356Sommerstein 1996b A H Sommerstein (ed) Aristophanes Frogs Warminster

1996Stroud 1998 R S Stroud The Athenian Grain-Tax Law of 3743 B C Princeton

1998van Leeuwen 1896 J v Leeuwen (ed) Aristophanis Ranae Lugduni Batavorum

1896

Calatae Hieroni Giacomo Mancuso

53) Cf Ar Ach 850ndash853 Pax 811ndash813 Olson 2007 221 necnon G Mastro-marco Lrsquoodore del mostro Lexis 2 1988 209ndash215 (de Cleone)

54) Eodem modo Κάνθαρος poeta comicus in Pacis prologo ab Aristophaneludi videtur cf e g D Lanza Lrsquoattor comico sulla scena Dioniso 59 1989 297ndash312 praes 307ndash311

Corrigenda p 147 n 39 l 3 lege qui p 149 l7 lege locus p 151 subscriptio lege Calatae Hieronis

144 Giacomo Mancuso

nis Cleophon productus est nec iisdem temporibus poetis comiciscopiosam cavillandi materiem praebuisse videtur7 Sed de hoc satis

Mihi enim est propositum in commentariolo hoc de duobuslocis disserere qui doctos viros defatigaverunt In v 3 quid sibi velint verba προσίσταταί μου πρς τ βμα Μαντίας8 apertum nonest9 Mihi quidem falli videntur qui haec verba de oratore qui sug-gestum adscendit petitve10 interpretantur hoc Graecum non sapitGraece enim proprie dicitur -ναβναι ampπ+ τ βμα11 vel παριέ-

7) Valde enim dubitari potest an digna sint fide quae refert schol Ar Ran 367 Chantry ( τοgtς μισθοgtς τν ποιητν Iήτωρ Jν ε3τ4 -ποτρώγει) τοτο ε=ςρχνον μήποτε δK κα+ ε=ς γLρριον μέμνηται δK τούτων κα+ Πλάτων ampν MΣκευας4κα+ Σαννυρίων ampν MΔανάD4 VM οOτοι γ1ρ προιστάμενοι τς δημοσίας τραπέζης τνμισθν τν κωμFδν ampμείωσαν κωμFδηθέντες VMV57 (quae leguntur ab οOτοιusque ad κωμFδηθέντες autoschediasma esse videntur ad Aristophanis verba expli-canda cf Kaibel apud PCG VII 491) Archinum enim (PA 2526 LGPN 12 PAA213880) qui anno 405 iam ad rem publicam accesserat (cf Sommerstein 1996b 189ad v 367) potius quam Agyrrhium ab Aristophane vexari verisimilius censeo Totumvero scholium mendosum mihi videri ob has duas causas fateor quod aegre mihi persuadeo ab Aristophane Platone Sannyrioneque cum Archinum tum Agyrrhiumlaudari (cf van Leeuwen 1896 67ndash68 ad v 367 Sommerstein 1996a 354 adn 195) pro-babiliusque videtur aut Archinum aut Agyrrhium tantum legem si vere fuisset de imminuenda poetarum scaenicorum mercede ad consilium tulisse (cf Sommerstein1996b 189 adn 367 equidem tamen non adfirmaverim duos homines legem unam tu-lisse fieri omnino non posse cf quae ad me P J Rhodes per litteras electronicas[22XI2010] scripsit laquoa decree proposed by Agyrrhius and Archinus would be pri-ma facie unlikely but not absolutely impossibleraquo) Malim deleto κα+ post μήποτε δKsecutus van Leeuwen (1896 68) τούτου pro τούτων legere ita ut solius Agyrrhii (desolo Agyrrhio locum Ranarum intellegendum iam opinatus est R F Ph Brunck [ed]Aristophanis comoediae I Argentorati 1783 166 [Notae] ad l cf etiam schol RΓΛAr Eccl 102a Regtuit τν μισθν δK τν ποιητν [scil Agyrrhius] συνέτεμε) Plato etSannyrio mentionem faciant vel potius verba scholiastae eo quo Sommerstein (1996a354 adn 195) vult sensu accipere i e μέμνηται δK τούτων lsaquomeminit harum rerumrsaquo

8) Nos ratio temporum nonnullam in dubitationem adducit spectetne versus ad illum Mantiam Thoricium (PA 9667 LGPN 11 PAA 632545) qui anno377376 ταμίας τ1 νεώρια (cf IG II2 1622 435 ss Davies 1971 364ndash368) fueritquam ob rem ndash fortasse recte ndash R Kassel et C Austin (PCG VII 511) de altero Man-tia (PA 9666 LGPN 1 PAA 632535) in quem orationem Lysias (fr 219 Carey)scripsit cogitare malunt aliter A H Sommerstein in censura PCG VII CR 401990 223ndash225 praes 224

9) Cf quae C Hubert (Plutarchi Moralia V1 rec et emend C H praefa-tionem scripsit M Pohlenz Lipsiae 1957 66) ad l scribit laquosed totus versus non in-tellegiturraquo

10) Vide quomodo locum vertant A Barigazzi Note critiche ed esegeticheagli scritti politici di Plutarco Prometheus 10 1984 37ndash64 41 laquosta avvicinandosi allamia tribuna Mantiaraquo Pirrotta 2009 58 laquoMantias kommt nach vorne an das Pultraquo

11) Exempla ubique obvia cf e g Dem 1866 Aeschin 180 Plu Dem 181

145Ad Pl com fr 201 K-A

ναι12 παρελθεν13 ampπ+ τ β inveneris praeterea Pκειν14 -να-πηδQν15 ampπ+ τ β Rarius adhibetur praepositio πρός accusativo iuncta et quidem cum verbis motum significantibus de oratore quisuggestum petit sicut in βαδίζειν16 Pκειν17 -ναβαίνειν18 προσιέ-ναι19 παριέναι20 προσέρχεσθαι21 πρς τ β Nusquam legitur προσ -ίστασθαι πρς τ βμα Accedit quod προσίσταμαι lsaquoadsto ad-sum proximus sumrsaquo significans cum dativo coniungitur ut in ArAch 683 λίθF προσέσταμεν22 et ubi accedendi notio exprimiturcum accusativo23 dativo24 vel praepositione πρός cum dativo iunc-ta25 Qua de causa locus hic non ita vertendus ut nonnulli viri doctiputant laquoBeside my platform Mantias takes his standraquo26 laquopresso lamia tribuna ha preso posto Mantiaraquo27 laquosta accanto alla mia tribu-na Mantiaraquo28 laquoMantias is standing beside my speakersrsquo-standraquo29Ceterum mihi videtur nisi fallor in usu praepositionis πρός accu-

12) Cf e g Aeschin 164 Isoc 813 Rarius aut apud serioris aetatis scripto-res inveniuntur =έναι ampπ+ τ β ([Pl] Alc I 106c) -νιέναι ampπ+ τ β (Lib Decl 147)Apud Plu Sert 203 legitur προRει [scil Sertorius] ampπ+ τ βμα lsaquoprocedebat adtribunalrsaquo ubi verum notandum est vocabulo βμα hoc in loco lsaquotribunalrsaquo significari

13) Scilicet si quid video παρελθεν pro παριέναι usurpatur in locis qui aoristum flagitant cf e g Aeschin 32151 D S 1470 Inveni etiam -νελθεν ampπ+τ β (e g Hdn 2134 783) προέρχεσθαι προελθεν ampπ+ τ β e g apud Plu CatMi 441 4 D H 4106372 5172 etc

14) Aeschin 17 Lib Decl 113315) Aeschin 3173 Plu Phoc 22616) Plu Per 8617) Aeschin 320718) Semel apud [Lib] Decl 4372 Sed in hac declamatione magna est copia

laquoformarum stucturarumque ab eo [scil Libanio] vitatarumraquo (sic R Foerster [ed]Libanii opera VII Lipsiae 1913 432)

19) Lib Decl 236620) Chor 2328021) Cf Cass Dio 45301 necnon ibid 312 quem locum operae pretium est

describere μέμνησθε γ1ρ οα μKν [scil Antonius] προσελθSν πρς τ βμαε3πεν οα δK -ναβ1ς ampπ 4 ατ Tπραξε

22) Cf etiam Aesch Sept 519 Hdt 551 112923) Aesch Pers 203 βωμν (βωμ codd βε) προσέστην [scil Atossa]24) Cf e g Pl Euthd 274c Plu Ant 292 etc25) Aeschin 111726) Plutarch Moralia X transl by H N Fowler Cambridge (Ma) Lon-

don 1936 17327) Plutarco Praecepta gerendae reipublicae a c di E Valgiglio Milano

1976 1028) Caiazza 1993 6729) Olson 2007 444

146 Giacomo Mancuso

sativo iunctae cum verbis quietem quae antecedentem motum con-sequitur significantibus notio innitendi inesse30 quod in illud sug-gestum ex quo oratores in Pnyce ad populum Atheniensem verbafacere solebant parum quadrat Sed haec ut opinor non effugeruntaures illius linguae Graecae peritissimi iudicis qui fuit Cobet Namvir doctissimus iterum iterumque locum emendare conatus est primum immutato μου in μοι31 πρόσεισι γάρ μοι πρς τ βμαproposuit32 deinde προσίσταται poni censuit laquoeo sensu quo saepeapud oratores solet de iis qui lsaquoadstantrsaquo aut lsaquocircumstantrsaquo in comiti-is aut in iudicioraquo33 sed hoc etiam scrupulum omnem ei non evul-sit porro enim προσέρχεταί μοι πρς τ βμα coniecit34 Aliam reienodandae viam est secutus J-C Carriegravere qui cum interpreta-retur laquoMantias me remonte agrave la tribuneraquo35 haec adnotavit laquoIlsemble [ ] que προσίστασθαι doive ecirctre pris au sens de lsaquoremon-ter agrave la gorgersaquo (cf De vitando aere alieno 7831 B) Le mot attenduagrave la place de βμα serait donc στόμαraquo36 Obiter moneo quo locoPlutarchi Carriegravere nititur ex eo firmamentum virum doctum suaepetere opinionis non debuisse Apud Plu de vit aer 7 enim post-quam ii qui aere alieno opprimuntur similes dicti sunt cholera laborantibus qui medicamentum sumere nolunt haec legunturκα+ γ1ρ οOτοι [scil qui aere alieno opprimuntur] καθαρθναι μKν οθέλουσιν -ε+ δ4 Cσαι το Tτους Uραι μετ4 5δύνης κα+ σπαραγμντν τόκον -ναφέροντες ampπιρρέοντος εθgtς Vτέρου κα+ προσ-ισταμένου πάλιν ναυτισι κα+ καρηβαροσι ubi neque πρόςneque στόμα legimus sed προσίσταμαι metaphorice cum dativoincommodi coniunctum vel absolute positum eandem habet signi-

30) Cf exempla quae in LSJ9 sv πρός C I 2 leguntur Schwyzer-DebrunnerGG II 510 lsaquoan etwas lehnenrsaquo necnon W A Lamberton Πρός with the AccusativePhiladelphia 1891 praes 3 ss

31) Quod A Meineke proposuit sed de hoc mox plura dicentur32) Cobet 1840 15433) C G Cobet Variae lectiones Mnemosyne 5 1856 181ndash204 204 (= id

Novae lectiones Lugduni Batavorum 1858 184)34) C G Cobet Ad Libanii declamationes duas nuper primum editas Mne-

mosyne n s 3 1875 1ndash17 1435) Carriegravere 1984 82 quem secuti sunt G Pisani Plutarco Moralia III a c

di G P Pordenone 1992 27 laquoMantia mi vien su alla tribunaraquo G Giardini Plut-arco Consigli ai politici introduzione traduzione e note di G G Milano 1995 99laquoMantia mi vien su verso la tribunaraquo Mireris quod hi omnes μου scribant sed μοιvertant

36) Carriegravere 1984 163

147Ad Pl com fr 201 K-A

ficationem quae apud scriptores medicos saepe invenitur37 hoc estlsaquoinvado occuporsaquo quapropter Plutarchi verba ita convertam laquonamet isti expurgare malum nolunt sed semper singulis anni tempori-bus cum dolore et convulsionibus fenus exscreantes statim alteroadfluente et invadente rursum nauseant et gravedine capitis labo-rantraquo Quae Carriegravere sentit eis nuper38 est V Ortoleva adsensusnovumque argumentum se repperisse existimat quod praepositioπρός accusativo iuncta verbum προσίσταμαι consequens a scripto-ribus medicis usurpatur ad partem corporis quo umor vel alteracorporis pars admoveatur significandam39 Sed hoc primum re diligentius expensa verbisque Plutarchi intentis oculis perlectis potest habere dubitationem cur pinna ΔήμF ad vomitum elicien-dum adhibenda fuerit cum ipse Mantias sicut bilis vel cibus nonconcoctus ad βμα στόμα admoveretur40 deinde dubitari nonpotest quin nostro iure utamur cum verba Plutarchi ο0 δμοι βδε-λυττόμενοι κα+ καταφρονοντες ad v 3 Platonis Comici fragmentireferamus Nempe βδελύττεσθαι est lsaquofastidire nausearersaquo utvv 584ndash586 Aristophanis Acharnensium testantur

Δι Φέρε νυν -π το κράνους μοι τ πτερXν Λα Τουτ+ πτίλον σοιΔι Τς κεφαλς νύν μου λαβο

Zν4 ampξεμέσω middot βδελύττομαι γ1ρ τοgtς λXφους

Cedo mihi pinnam de galeandash Em tibi plumam eccam

ndash Agedum caput meum teneut vomam nauseam enim mihi faciunt cristae

37) Cf e g Hp Mul I 1127 s (= VIII 4414 Littreacute) κα+ πρς πQν Cτι [ν φά-γωσιν πίωσιν χλος προσίσταται ατέDσι Int 2730 s (= VII 23815 Littreacute)ν δK κα+ πνίγμα προσίστηται et IH sv προσίστημι

38) In lsaquoForo interretiali Grammaticae Graecae et Latinaersaquo post seminariumquod dictitant a me a d XIV Kal Iun anno MMX in Universitate Catinensi habi-tum

39) Cf e g Hp A ff 14 (= VI 2221 Littreacute) ν δK προσίστηται πρς τ9ν καρ-δίην χολ9 φλέγμα Mul II 124 (= VIII 26620 Littreacute) ν δK πρς τ9ν καρδίηνπροσιστάμεναι πνίγωσιν α0 ]στέραι necnon locos quos apud IH sv προσίστη-μι laudantur

40) Cf Caiazza 1993 208

148 Giacomo Mancuso

Ceterum ex iis quae v 3 praecedunt (κα+ πάλιν α=τοντα λεκάνηνκα+ πτερόν Cπως ampμέσD) conficitur ut Plato ibi Δμον nauseanteminducat Equidem censeo Meineke non hebetis virum iudicii rec-tam esse veri inveniendi viam ingressum Is προσίσταταί μοι41

scripsit hoc est lsaquomihi facit nauseamrsaquo42 quod ipse Plato in fr 102K-A dixit

^δη φαγών τι πώποθ4 οα γίγνεται5ψάριον Tκαμες κα+ προσέστη τοτό σοι(B) Tγωγε πέρυσι κάραβον φαγών

Iamne aliquando cum obsonium aliquod edisses ut fitstomacho laborasti et hoc tibi nauseam fecitndash omnino anno superiore cum locustam edissem

Operae pretium est locum Pollucis (5114) considerare τ1 δ4 ampν -αντία [i e τc φιλεν] μισ τν δενα -ποβάλλομαι ampκτρέπομαιδιαβέβλημαι πρς ατόν διαβέβληταί μοι προσκρούω ατc προσ-κρούει μοι dχθομαι ατc προσίσταταί μο ι βδελύττομαιατόν κτλ Quamvis nolim adfirmare Pollucem Platonis Comicilocum de quo agamus respexisse mihi tamen absurdum non vi-detur verba Pollucis a lexico quodam vocum comicarum originemrepetere posse43 Recepto quidem προσίσταταί μοι pro προσίστα-ταί μου eo sensu quo Meineke sumit versum tamen non interpun-xerim ita ut vir doctus qui scribit προσίσταταί μοι πρς τ βμαΜαντία interpretans laquoafferte pelvim et pinnam vomiturio [an vo-

41) Quam facile μου et μοι inter se permutentur exempla haec ex libris Aris -tophaneis deprompta ostendunt Ach 582 μοι E2 Γ2 μου RAΓ1 866 μοι AΓ μου RVesp 208 μοι LVp3 μου RV Nub 74 μοι EpcKNΘac μου cett cf etiam Lys 202 ubiμοι pro μου (R) coniecit Brunck quem editores omnes (cf e g V Coulon Sommer -stein N G Wilson) secuti sunt

42) Cf A Meineke Fragmenta comicorum Graecorum II2 Berolini 1840682 id 1847 392

43) De fontibus Pollucis vide H-G Nesselrath Die attische Mittlere Komouml-die Ihre Stellung in der antiken Literaturkritik und Literaturgeschichte Berlin New York 1990 83ndash102 (de materie comica praes 92 ss) Πλάτωνος λέξεις quae inindice librorum a P Turner 39 fr A l 3 (III saec p C n in) servato laudantur adPlatonem Comicum fortasse referre possumus cf G Poethke Inventarliste in Papyri Greek and Egyptian (studia E G Turner septuagenario oblata) London 1981163ndash166 praes 165 E Puglia Gli inventari librari di PVindob Gr 39966 ZPE 1231998 78ndash86 praes 84 adn 23 R Otranto Antiche liste di libri su papiro Roma2000 75ndash76

149Ad Pl com fr 201 K-A

mituro] nauseam mihi facit Agyrrhius (aliusve demagogus) adscende tu in suggestum Mantiaraquo44 Ego autem προσίσταταί μοιad Mantiam referre malim quod vertendo expresserim laquonauseammihi facit Mantias ad suggestum ltadveniensgtraquo45 participio quodamsequente versu a Plutarcho non laudato comprehenso sicut προσ -ίσταταί μοι πρς τ βμα Μαντίας46 ltPκωνgt47 Leni remedio igi-tur locum sanari potest nisi forte criticos illos imitari velimus quitimidis medicis similes ut Godofredi Hermann verbis utar laquovixtremulo digiti tactu attrectare affecta audentraquo48

In extrema parte commentarioli huius v 4 ubi poetam Ce-phalum49 oratorem ludificari videmus breviter attingam In nomi-

44) Ita Meineke (1847 392) quoniam Mantiam Thoricium (sed cf adn 8)laquopopulo gratum fuisseraquo posuit quod argumentum mihi debile videtur eum secutusest F H Bothe Poetarum comicorum Graecorum fragmenta Parisiis 1855 256 Sisecuti Meineke post προσίσταταί μοι interpungere velimus scribere possis προσ -ίσταταί μοι πρς τ βμα Μαντίας ltπροσέρχεταιgt ita ut Mantias is de quo loqui-tur sit (de caesa oratione cf K-G II2 344) Quod me candidi iudices Musei Rhena-ni monuerunt

45) Cf Edmonds 1957 549 laquoHerersquos Mantias going to ndash disagree with meraquoquae tamen vir doctus ibid adn e ad l adnotavit laquoa play upon two meanings ofπροσίσταμαι to approach (the Gk adds the oratorrsquos platform) and to disagree with(of food cf fr 95 [= fr 102 K-A])raquo non probaverim (vide supra) Permixte S BetaI comici greci Milano 2009 73 laquoMantia che srsquoavvicina alla tribuna mi torna suraquo quiCarriegravere sequi videtur

46) De ordine verborum cf Ar Eq 136ndash137 ampπιγίγνεται γ1ρ βυρσοπώλης AΠαφλαγών eρπαξ κεκράκτης Κυκλοβόρου φων9ν Tχων

47) Participium Pκων in initio senarii invenitur in Eur Andr 1111 IA 1191De participiorum et quae ab illis reguntur vocabulorum hyperbato cf H Boldt Deliberiore linguae Graecae et Latinae collocatione verborum capita selecta Gottingae1884 112ndash123

48) G Hermann Emendationes Coluthi in Opusculis IV Lipsiae 1831 20649) Lectionem Κέφαλον codex G praebet una cum Vk necnon Φ (i e codd

uIIvdIz siglo Φ ab editoribus Plutarchi Moralium comprehensis) qui artam cogna-tionem cum G habent in ceteris autem codd (oFJS) κεφαλ9ν contra metrum legi-tur Coniecturam Κέφαλον memoria codicis G nondum ut videtur cognita iamR Porson proposuerat in notis illis quas P P Dobree viro doctissimo dictante de-scripsit (cf R Porson Notae in Aristophanem ed P P Dobree Cantabrigiae 1820iii et 111) Utrum suis viribus in eandem coniecturam inciderit an eam ex adversari-is a Porson nondum vulgatis vel voce dumtaxat prolatis acceperit P Elmsley in edi-tione illa Aristophanis Acharnensium quam anno 1809 Oxonii editam (cf P Elms-ley [ed] Aristophanis comoedia Acharnenses Lipsiae 1830 [= Oxonii 1809] 67ndash68ad v 584) vir doctus incudi reddere conatus est diiudicare nequeo cf E Burton incensura Scholl in Sophoclis tragoedias septem et Sophoclis tragoediarum septem The British Critic Quarterly Theological Review and Ecclesiastical Record 12

150 Giacomo Mancuso

ne Cephali convicium aliquod latere suspicari licet50 quod etiamMeineke monere voluit cum scriberet laquoNimirum κέφαλος etiampiscis nomen estraquo51 Hoc non mirer si modo cogitare velimus quem admodum piscium nomina a poetis comicis usurpari soleantad homines deridendos52 Mihi haec consideranti locus Galeni a viris doctis neglectus succurrit Apud Gal de alim fac legitur

p 361 Helmreich (= VI 70815ndash7096 Kuumlhn) το γένους τν λεπιδωτν=χθύων ampστ+ν A κέφαλος οκ ampν θαλάττD μόνον -λλ1 κα+ λίμναις κα+ποταμος γεννώμενος δι κα+ μεγάλην Tχουσιν ο0 κατ1 μέρος κέφαλοιπρς -λλήλους διαφορfν ς δοκεν gτερον ε3ναι γένος το πελαγίουκεφάλου πρς τν ampν λίμναις ποταμος τέλμασιν 5χετος τοςampκκαθαίρουσι τοgtς ampν τας πόλεσι κοπρνας περιττωματικ9 μKν γ1ρ hσάρξ ampστι κα+ βλεννώδης 0κανς τν ampν =λυώδει κα+ Iυπαρc διαιτω-μένων 6δατι καλλίστη δK τν ampν καθαρi θαλάττD [ ] p 362 Helm-reich (= VI 7106ndash10 Kuumlhn) καί τινες ατν Cσοι κατ1 ποταμοgtς διαιτνται μεγάλην διαρρέοντας πόλιν -ποπατήματ4 -νθρώπων καίτινας Vτέρας τοιαύτας μοχθηρ1ς τροφ1ς προσφερόμενοι χείριστοι πάντων ς Tφην ε=σίν jστε κ[ν βραχε πλεkονι χρόνF διαμείνωσι νεκροί σήπονταί τε παραχρμα κα+ μοχθηρότατον ζουσιν

Ex genere squamosorum piscium est mugil qui non solum in mari sedetiam in stagnis et fluminibus nascitur Quapropter et multum inter sesinguli mugiles differunt ita ut marini mugilis dissimile esse genus vide-atur ei qui in stagnis fluminibus lacunis canalibus urbium latrinasexpurgantibus versetur Excrementitia enim ac nimis mucosa est caroeorum qui in aquis limosis et sordidis degunt optima autem eorum quiin puro mari versantur [ ] et ex eis nonnulli qui in fluminibus magnamurbem praeterfluentibus degunt hominum et excrementa et alias pravaseiusmodi escas sumentes omnium ut dixi pessimi sunt adeo ut si pau-lo diutius exanimes permanserint statim putrescant et pessime oleant

(Aprili 1827) 281ndash320 praes 283ndash284 necnon P J Finglass A Newly-DiscoveredEdition of Sophocles by Peter Elmsley GRBS 47 2007 101ndash116 praes (de editioneAcharnensium) 114 ss De Cephalo Collytensi (PA 8277 LGPN 5 PAA 566650) cfA H Sommerstein (ed) Aristophanes Ecclesiazusae Warminster 1998 161 ad v 248

50) Cf Edmonds 1957 549 adn f laquoa play on Cephalusraquo51) Meineke 1847 392 cf etiam PCG VII 519 ad l52) Exemplo utar fr 44 K-A (ex Europa) 2λιευόμενός ποτ4 ατν ελον

-νδράχνD μετ1 πρημνάδων κdπειτ4 -φχ4 Cτι lν βόαξ quamquam verba Platonisnon satis plana eum tamen ludere et in βόαξ et in πρημνάδες vocabulis perspicuumest (cf Kaibel apud PCG VII 450) De oratore haec dici quem pisci poeta comparas-set iam Hermann existimavit (apud Meineke 1847 365 ubi Hermann haec observa-visset non repperi) cf etiam Pirrotta 2009 121ndash122 Ceterum dissentiam a Carriegravere1984 163 qui scribit laquoLe vers contient peut-ecirctre une allusion au Philoctegravete de So-phocle βόσκειν y est utiliseacute agrave propos drsquoune maladie (v313) et δυσώδης fait penser agrave lapuanteur du mal de Philoctegravete Κέφαλος peut donc renvoyer agrave une infection lsaquoceacutephali-quersaquoraquo quae mihi omnia nimis subtilia fundamentoque certo carere videri confiteor

151Ad Pl com fr 201 K-A

Nimirum apud Aristophanem κωμFδούμενοι saepe male olent53mihi tamen Plato et in oratoris nomen54 iocari videtur quia id poe-tam commonefecit de lsaquourbanorsaquo mugile qui excrementis hominumpastus in urbis latrinis putrescit ac foetet

Index operum quae saepius laudantur

Caiazza 1993 Plutarco Precetti politici a c di A Caiazza Napoli 1993Carriegravere 1984 Plutarque Œuvres Morales XI2 Preacuteceptes politiques texte eacutetabli

et traduit par J-C Carriegravere Sur la monarchie La deacutemocracie et lrsquooligarchietexte eacutetabli et traduit par M Cuvigny Paris 1984

Cobet 1840 C G Cobet Observationes criticae in Platonis comici reliquias Amstelodami 1840

Davies 1971 J K Davies Athenian Propertied Families 600ndash300 B C Oxford1971

Edmonds 1957 J M Edmonds The Fragments of Attic Comedy I Leiden 1957IH J-H Kuumlhn U Fleischer (edd) Index Hippocraticus Gottingae 1986ndashLGPN P M Fraser E Matthews (edd) A Lexicon of Greek Personal Names II

M J Osborne S G Byrne (edd) Attica Oxford 1994Meineke 1847 A Meineke Fragmenta comicorum Graecorum I (editio minor)

Berolini 1847Olson 2007 S D Olson Broken Laughter Select Fragments of Greek Comedy

Oxford 2007PA J Kirchner Prosopographia Attica IndashII Berolini 1901ndash1903PAA J S Traill Persons of Ancient Athens Toronto 1994ndashPCG R Kassel C Austin (edd) Poetae Comici Graeci Berolini Novi Eboraci

1983ndashPirrotta 2009 S Pirrotta Plato comicus Die fragmentarischen Komoumldien ein

Kommentar Berlin 2009Sommerstein 1996a A H Sommerstein How to Avoid Being a Komodoumenos

CQ 46 1996 327ndash356Sommerstein 1996b A H Sommerstein (ed) Aristophanes Frogs Warminster

1996Stroud 1998 R S Stroud The Athenian Grain-Tax Law of 3743 B C Princeton

1998van Leeuwen 1896 J v Leeuwen (ed) Aristophanis Ranae Lugduni Batavorum

1896

Calatae Hieroni Giacomo Mancuso

53) Cf Ar Ach 850ndash853 Pax 811ndash813 Olson 2007 221 necnon G Mastro-marco Lrsquoodore del mostro Lexis 2 1988 209ndash215 (de Cleone)

54) Eodem modo Κάνθαρος poeta comicus in Pacis prologo ab Aristophaneludi videtur cf e g D Lanza Lrsquoattor comico sulla scena Dioniso 59 1989 297ndash312 praes 307ndash311

Corrigenda p 147 n 39 l 3 lege qui p 149 l7 lege locus p 151 subscriptio lege Calatae Hieronis

145Ad Pl com fr 201 K-A

ναι12 παρελθεν13 ampπ+ τ β inveneris praeterea Pκειν14 -να-πηδQν15 ampπ+ τ β Rarius adhibetur praepositio πρός accusativo iuncta et quidem cum verbis motum significantibus de oratore quisuggestum petit sicut in βαδίζειν16 Pκειν17 -ναβαίνειν18 προσιέ-ναι19 παριέναι20 προσέρχεσθαι21 πρς τ β Nusquam legitur προσ -ίστασθαι πρς τ βμα Accedit quod προσίσταμαι lsaquoadsto ad-sum proximus sumrsaquo significans cum dativo coniungitur ut in ArAch 683 λίθF προσέσταμεν22 et ubi accedendi notio exprimiturcum accusativo23 dativo24 vel praepositione πρός cum dativo iunc-ta25 Qua de causa locus hic non ita vertendus ut nonnulli viri doctiputant laquoBeside my platform Mantias takes his standraquo26 laquopresso lamia tribuna ha preso posto Mantiaraquo27 laquosta accanto alla mia tribu-na Mantiaraquo28 laquoMantias is standing beside my speakersrsquo-standraquo29Ceterum mihi videtur nisi fallor in usu praepositionis πρός accu-

12) Cf e g Aeschin 164 Isoc 813 Rarius aut apud serioris aetatis scripto-res inveniuntur =έναι ampπ+ τ β ([Pl] Alc I 106c) -νιέναι ampπ+ τ β (Lib Decl 147)Apud Plu Sert 203 legitur προRει [scil Sertorius] ampπ+ τ βμα lsaquoprocedebat adtribunalrsaquo ubi verum notandum est vocabulo βμα hoc in loco lsaquotribunalrsaquo significari

13) Scilicet si quid video παρελθεν pro παριέναι usurpatur in locis qui aoristum flagitant cf e g Aeschin 32151 D S 1470 Inveni etiam -νελθεν ampπ+τ β (e g Hdn 2134 783) προέρχεσθαι προελθεν ampπ+ τ β e g apud Plu CatMi 441 4 D H 4106372 5172 etc

14) Aeschin 17 Lib Decl 113315) Aeschin 3173 Plu Phoc 22616) Plu Per 8617) Aeschin 320718) Semel apud [Lib] Decl 4372 Sed in hac declamatione magna est copia

laquoformarum stucturarumque ab eo [scil Libanio] vitatarumraquo (sic R Foerster [ed]Libanii opera VII Lipsiae 1913 432)

19) Lib Decl 236620) Chor 2328021) Cf Cass Dio 45301 necnon ibid 312 quem locum operae pretium est

describere μέμνησθε γ1ρ οα μKν [scil Antonius] προσελθSν πρς τ βμαε3πεν οα δK -ναβ1ς ampπ 4 ατ Tπραξε

22) Cf etiam Aesch Sept 519 Hdt 551 112923) Aesch Pers 203 βωμν (βωμ codd βε) προσέστην [scil Atossa]24) Cf e g Pl Euthd 274c Plu Ant 292 etc25) Aeschin 111726) Plutarch Moralia X transl by H N Fowler Cambridge (Ma) Lon-

don 1936 17327) Plutarco Praecepta gerendae reipublicae a c di E Valgiglio Milano

1976 1028) Caiazza 1993 6729) Olson 2007 444

146 Giacomo Mancuso

sativo iunctae cum verbis quietem quae antecedentem motum con-sequitur significantibus notio innitendi inesse30 quod in illud sug-gestum ex quo oratores in Pnyce ad populum Atheniensem verbafacere solebant parum quadrat Sed haec ut opinor non effugeruntaures illius linguae Graecae peritissimi iudicis qui fuit Cobet Namvir doctissimus iterum iterumque locum emendare conatus est primum immutato μου in μοι31 πρόσεισι γάρ μοι πρς τ βμαproposuit32 deinde προσίσταται poni censuit laquoeo sensu quo saepeapud oratores solet de iis qui lsaquoadstantrsaquo aut lsaquocircumstantrsaquo in comiti-is aut in iudicioraquo33 sed hoc etiam scrupulum omnem ei non evul-sit porro enim προσέρχεταί μοι πρς τ βμα coniecit34 Aliam reienodandae viam est secutus J-C Carriegravere qui cum interpreta-retur laquoMantias me remonte agrave la tribuneraquo35 haec adnotavit laquoIlsemble [ ] que προσίστασθαι doive ecirctre pris au sens de lsaquoremon-ter agrave la gorgersaquo (cf De vitando aere alieno 7831 B) Le mot attenduagrave la place de βμα serait donc στόμαraquo36 Obiter moneo quo locoPlutarchi Carriegravere nititur ex eo firmamentum virum doctum suaepetere opinionis non debuisse Apud Plu de vit aer 7 enim post-quam ii qui aere alieno opprimuntur similes dicti sunt cholera laborantibus qui medicamentum sumere nolunt haec legunturκα+ γ1ρ οOτοι [scil qui aere alieno opprimuntur] καθαρθναι μKν οθέλουσιν -ε+ δ4 Cσαι το Tτους Uραι μετ4 5δύνης κα+ σπαραγμντν τόκον -ναφέροντες ampπιρρέοντος εθgtς Vτέρου κα+ προσ-ισταμένου πάλιν ναυτισι κα+ καρηβαροσι ubi neque πρόςneque στόμα legimus sed προσίσταμαι metaphorice cum dativoincommodi coniunctum vel absolute positum eandem habet signi-

30) Cf exempla quae in LSJ9 sv πρός C I 2 leguntur Schwyzer-DebrunnerGG II 510 lsaquoan etwas lehnenrsaquo necnon W A Lamberton Πρός with the AccusativePhiladelphia 1891 praes 3 ss

31) Quod A Meineke proposuit sed de hoc mox plura dicentur32) Cobet 1840 15433) C G Cobet Variae lectiones Mnemosyne 5 1856 181ndash204 204 (= id

Novae lectiones Lugduni Batavorum 1858 184)34) C G Cobet Ad Libanii declamationes duas nuper primum editas Mne-

mosyne n s 3 1875 1ndash17 1435) Carriegravere 1984 82 quem secuti sunt G Pisani Plutarco Moralia III a c

di G P Pordenone 1992 27 laquoMantia mi vien su alla tribunaraquo G Giardini Plut-arco Consigli ai politici introduzione traduzione e note di G G Milano 1995 99laquoMantia mi vien su verso la tribunaraquo Mireris quod hi omnes μου scribant sed μοιvertant

36) Carriegravere 1984 163

147Ad Pl com fr 201 K-A

ficationem quae apud scriptores medicos saepe invenitur37 hoc estlsaquoinvado occuporsaquo quapropter Plutarchi verba ita convertam laquonamet isti expurgare malum nolunt sed semper singulis anni tempori-bus cum dolore et convulsionibus fenus exscreantes statim alteroadfluente et invadente rursum nauseant et gravedine capitis labo-rantraquo Quae Carriegravere sentit eis nuper38 est V Ortoleva adsensusnovumque argumentum se repperisse existimat quod praepositioπρός accusativo iuncta verbum προσίσταμαι consequens a scripto-ribus medicis usurpatur ad partem corporis quo umor vel alteracorporis pars admoveatur significandam39 Sed hoc primum re diligentius expensa verbisque Plutarchi intentis oculis perlectis potest habere dubitationem cur pinna ΔήμF ad vomitum elicien-dum adhibenda fuerit cum ipse Mantias sicut bilis vel cibus nonconcoctus ad βμα στόμα admoveretur40 deinde dubitari nonpotest quin nostro iure utamur cum verba Plutarchi ο0 δμοι βδε-λυττόμενοι κα+ καταφρονοντες ad v 3 Platonis Comici fragmentireferamus Nempe βδελύττεσθαι est lsaquofastidire nausearersaquo utvv 584ndash586 Aristophanis Acharnensium testantur

Δι Φέρε νυν -π το κράνους μοι τ πτερXν Λα Τουτ+ πτίλον σοιΔι Τς κεφαλς νύν μου λαβο

Zν4 ampξεμέσω middot βδελύττομαι γ1ρ τοgtς λXφους

Cedo mihi pinnam de galeandash Em tibi plumam eccam

ndash Agedum caput meum teneut vomam nauseam enim mihi faciunt cristae

37) Cf e g Hp Mul I 1127 s (= VIII 4414 Littreacute) κα+ πρς πQν Cτι [ν φά-γωσιν πίωσιν χλος προσίσταται ατέDσι Int 2730 s (= VII 23815 Littreacute)ν δK κα+ πνίγμα προσίστηται et IH sv προσίστημι

38) In lsaquoForo interretiali Grammaticae Graecae et Latinaersaquo post seminariumquod dictitant a me a d XIV Kal Iun anno MMX in Universitate Catinensi habi-tum

39) Cf e g Hp A ff 14 (= VI 2221 Littreacute) ν δK προσίστηται πρς τ9ν καρ-δίην χολ9 φλέγμα Mul II 124 (= VIII 26620 Littreacute) ν δK πρς τ9ν καρδίηνπροσιστάμεναι πνίγωσιν α0 ]στέραι necnon locos quos apud IH sv προσίστη-μι laudantur

40) Cf Caiazza 1993 208

148 Giacomo Mancuso

Ceterum ex iis quae v 3 praecedunt (κα+ πάλιν α=τοντα λεκάνηνκα+ πτερόν Cπως ampμέσD) conficitur ut Plato ibi Δμον nauseanteminducat Equidem censeo Meineke non hebetis virum iudicii rec-tam esse veri inveniendi viam ingressum Is προσίσταταί μοι41

scripsit hoc est lsaquomihi facit nauseamrsaquo42 quod ipse Plato in fr 102K-A dixit

^δη φαγών τι πώποθ4 οα γίγνεται5ψάριον Tκαμες κα+ προσέστη τοτό σοι(B) Tγωγε πέρυσι κάραβον φαγών

Iamne aliquando cum obsonium aliquod edisses ut fitstomacho laborasti et hoc tibi nauseam fecitndash omnino anno superiore cum locustam edissem

Operae pretium est locum Pollucis (5114) considerare τ1 δ4 ampν -αντία [i e τc φιλεν] μισ τν δενα -ποβάλλομαι ampκτρέπομαιδιαβέβλημαι πρς ατόν διαβέβληταί μοι προσκρούω ατc προσ-κρούει μοι dχθομαι ατc προσίσταταί μο ι βδελύττομαιατόν κτλ Quamvis nolim adfirmare Pollucem Platonis Comicilocum de quo agamus respexisse mihi tamen absurdum non vi-detur verba Pollucis a lexico quodam vocum comicarum originemrepetere posse43 Recepto quidem προσίσταταί μοι pro προσίστα-ταί μου eo sensu quo Meineke sumit versum tamen non interpun-xerim ita ut vir doctus qui scribit προσίσταταί μοι πρς τ βμαΜαντία interpretans laquoafferte pelvim et pinnam vomiturio [an vo-

41) Quam facile μου et μοι inter se permutentur exempla haec ex libris Aris -tophaneis deprompta ostendunt Ach 582 μοι E2 Γ2 μου RAΓ1 866 μοι AΓ μου RVesp 208 μοι LVp3 μου RV Nub 74 μοι EpcKNΘac μου cett cf etiam Lys 202 ubiμοι pro μου (R) coniecit Brunck quem editores omnes (cf e g V Coulon Sommer -stein N G Wilson) secuti sunt

42) Cf A Meineke Fragmenta comicorum Graecorum II2 Berolini 1840682 id 1847 392

43) De fontibus Pollucis vide H-G Nesselrath Die attische Mittlere Komouml-die Ihre Stellung in der antiken Literaturkritik und Literaturgeschichte Berlin New York 1990 83ndash102 (de materie comica praes 92 ss) Πλάτωνος λέξεις quae inindice librorum a P Turner 39 fr A l 3 (III saec p C n in) servato laudantur adPlatonem Comicum fortasse referre possumus cf G Poethke Inventarliste in Papyri Greek and Egyptian (studia E G Turner septuagenario oblata) London 1981163ndash166 praes 165 E Puglia Gli inventari librari di PVindob Gr 39966 ZPE 1231998 78ndash86 praes 84 adn 23 R Otranto Antiche liste di libri su papiro Roma2000 75ndash76

149Ad Pl com fr 201 K-A

mituro] nauseam mihi facit Agyrrhius (aliusve demagogus) adscende tu in suggestum Mantiaraquo44 Ego autem προσίσταταί μοιad Mantiam referre malim quod vertendo expresserim laquonauseammihi facit Mantias ad suggestum ltadveniensgtraquo45 participio quodamsequente versu a Plutarcho non laudato comprehenso sicut προσ -ίσταταί μοι πρς τ βμα Μαντίας46 ltPκωνgt47 Leni remedio igi-tur locum sanari potest nisi forte criticos illos imitari velimus quitimidis medicis similes ut Godofredi Hermann verbis utar laquovixtremulo digiti tactu attrectare affecta audentraquo48

In extrema parte commentarioli huius v 4 ubi poetam Ce-phalum49 oratorem ludificari videmus breviter attingam In nomi-

44) Ita Meineke (1847 392) quoniam Mantiam Thoricium (sed cf adn 8)laquopopulo gratum fuisseraquo posuit quod argumentum mihi debile videtur eum secutusest F H Bothe Poetarum comicorum Graecorum fragmenta Parisiis 1855 256 Sisecuti Meineke post προσίσταταί μοι interpungere velimus scribere possis προσ -ίσταταί μοι πρς τ βμα Μαντίας ltπροσέρχεταιgt ita ut Mantias is de quo loqui-tur sit (de caesa oratione cf K-G II2 344) Quod me candidi iudices Musei Rhena-ni monuerunt

45) Cf Edmonds 1957 549 laquoHerersquos Mantias going to ndash disagree with meraquoquae tamen vir doctus ibid adn e ad l adnotavit laquoa play upon two meanings ofπροσίσταμαι to approach (the Gk adds the oratorrsquos platform) and to disagree with(of food cf fr 95 [= fr 102 K-A])raquo non probaverim (vide supra) Permixte S BetaI comici greci Milano 2009 73 laquoMantia che srsquoavvicina alla tribuna mi torna suraquo quiCarriegravere sequi videtur

46) De ordine verborum cf Ar Eq 136ndash137 ampπιγίγνεται γ1ρ βυρσοπώλης AΠαφλαγών eρπαξ κεκράκτης Κυκλοβόρου φων9ν Tχων

47) Participium Pκων in initio senarii invenitur in Eur Andr 1111 IA 1191De participiorum et quae ab illis reguntur vocabulorum hyperbato cf H Boldt Deliberiore linguae Graecae et Latinae collocatione verborum capita selecta Gottingae1884 112ndash123

48) G Hermann Emendationes Coluthi in Opusculis IV Lipsiae 1831 20649) Lectionem Κέφαλον codex G praebet una cum Vk necnon Φ (i e codd

uIIvdIz siglo Φ ab editoribus Plutarchi Moralium comprehensis) qui artam cogna-tionem cum G habent in ceteris autem codd (oFJS) κεφαλ9ν contra metrum legi-tur Coniecturam Κέφαλον memoria codicis G nondum ut videtur cognita iamR Porson proposuerat in notis illis quas P P Dobree viro doctissimo dictante de-scripsit (cf R Porson Notae in Aristophanem ed P P Dobree Cantabrigiae 1820iii et 111) Utrum suis viribus in eandem coniecturam inciderit an eam ex adversari-is a Porson nondum vulgatis vel voce dumtaxat prolatis acceperit P Elmsley in edi-tione illa Aristophanis Acharnensium quam anno 1809 Oxonii editam (cf P Elms-ley [ed] Aristophanis comoedia Acharnenses Lipsiae 1830 [= Oxonii 1809] 67ndash68ad v 584) vir doctus incudi reddere conatus est diiudicare nequeo cf E Burton incensura Scholl in Sophoclis tragoedias septem et Sophoclis tragoediarum septem The British Critic Quarterly Theological Review and Ecclesiastical Record 12

150 Giacomo Mancuso

ne Cephali convicium aliquod latere suspicari licet50 quod etiamMeineke monere voluit cum scriberet laquoNimirum κέφαλος etiampiscis nomen estraquo51 Hoc non mirer si modo cogitare velimus quem admodum piscium nomina a poetis comicis usurpari soleantad homines deridendos52 Mihi haec consideranti locus Galeni a viris doctis neglectus succurrit Apud Gal de alim fac legitur

p 361 Helmreich (= VI 70815ndash7096 Kuumlhn) το γένους τν λεπιδωτν=χθύων ampστ+ν A κέφαλος οκ ampν θαλάττD μόνον -λλ1 κα+ λίμναις κα+ποταμος γεννώμενος δι κα+ μεγάλην Tχουσιν ο0 κατ1 μέρος κέφαλοιπρς -λλήλους διαφορfν ς δοκεν gτερον ε3ναι γένος το πελαγίουκεφάλου πρς τν ampν λίμναις ποταμος τέλμασιν 5χετος τοςampκκαθαίρουσι τοgtς ampν τας πόλεσι κοπρνας περιττωματικ9 μKν γ1ρ hσάρξ ampστι κα+ βλεννώδης 0κανς τν ampν =λυώδει κα+ Iυπαρc διαιτω-μένων 6δατι καλλίστη δK τν ampν καθαρi θαλάττD [ ] p 362 Helm-reich (= VI 7106ndash10 Kuumlhn) καί τινες ατν Cσοι κατ1 ποταμοgtς διαιτνται μεγάλην διαρρέοντας πόλιν -ποπατήματ4 -νθρώπων καίτινας Vτέρας τοιαύτας μοχθηρ1ς τροφ1ς προσφερόμενοι χείριστοι πάντων ς Tφην ε=σίν jστε κ[ν βραχε πλεkονι χρόνF διαμείνωσι νεκροί σήπονταί τε παραχρμα κα+ μοχθηρότατον ζουσιν

Ex genere squamosorum piscium est mugil qui non solum in mari sedetiam in stagnis et fluminibus nascitur Quapropter et multum inter sesinguli mugiles differunt ita ut marini mugilis dissimile esse genus vide-atur ei qui in stagnis fluminibus lacunis canalibus urbium latrinasexpurgantibus versetur Excrementitia enim ac nimis mucosa est caroeorum qui in aquis limosis et sordidis degunt optima autem eorum quiin puro mari versantur [ ] et ex eis nonnulli qui in fluminibus magnamurbem praeterfluentibus degunt hominum et excrementa et alias pravaseiusmodi escas sumentes omnium ut dixi pessimi sunt adeo ut si pau-lo diutius exanimes permanserint statim putrescant et pessime oleant

(Aprili 1827) 281ndash320 praes 283ndash284 necnon P J Finglass A Newly-DiscoveredEdition of Sophocles by Peter Elmsley GRBS 47 2007 101ndash116 praes (de editioneAcharnensium) 114 ss De Cephalo Collytensi (PA 8277 LGPN 5 PAA 566650) cfA H Sommerstein (ed) Aristophanes Ecclesiazusae Warminster 1998 161 ad v 248

50) Cf Edmonds 1957 549 adn f laquoa play on Cephalusraquo51) Meineke 1847 392 cf etiam PCG VII 519 ad l52) Exemplo utar fr 44 K-A (ex Europa) 2λιευόμενός ποτ4 ατν ελον

-νδράχνD μετ1 πρημνάδων κdπειτ4 -φχ4 Cτι lν βόαξ quamquam verba Platonisnon satis plana eum tamen ludere et in βόαξ et in πρημνάδες vocabulis perspicuumest (cf Kaibel apud PCG VII 450) De oratore haec dici quem pisci poeta comparas-set iam Hermann existimavit (apud Meineke 1847 365 ubi Hermann haec observa-visset non repperi) cf etiam Pirrotta 2009 121ndash122 Ceterum dissentiam a Carriegravere1984 163 qui scribit laquoLe vers contient peut-ecirctre une allusion au Philoctegravete de So-phocle βόσκειν y est utiliseacute agrave propos drsquoune maladie (v313) et δυσώδης fait penser agrave lapuanteur du mal de Philoctegravete Κέφαλος peut donc renvoyer agrave une infection lsaquoceacutephali-quersaquoraquo quae mihi omnia nimis subtilia fundamentoque certo carere videri confiteor

151Ad Pl com fr 201 K-A

Nimirum apud Aristophanem κωμFδούμενοι saepe male olent53mihi tamen Plato et in oratoris nomen54 iocari videtur quia id poe-tam commonefecit de lsaquourbanorsaquo mugile qui excrementis hominumpastus in urbis latrinis putrescit ac foetet

Index operum quae saepius laudantur

Caiazza 1993 Plutarco Precetti politici a c di A Caiazza Napoli 1993Carriegravere 1984 Plutarque Œuvres Morales XI2 Preacuteceptes politiques texte eacutetabli

et traduit par J-C Carriegravere Sur la monarchie La deacutemocracie et lrsquooligarchietexte eacutetabli et traduit par M Cuvigny Paris 1984

Cobet 1840 C G Cobet Observationes criticae in Platonis comici reliquias Amstelodami 1840

Davies 1971 J K Davies Athenian Propertied Families 600ndash300 B C Oxford1971

Edmonds 1957 J M Edmonds The Fragments of Attic Comedy I Leiden 1957IH J-H Kuumlhn U Fleischer (edd) Index Hippocraticus Gottingae 1986ndashLGPN P M Fraser E Matthews (edd) A Lexicon of Greek Personal Names II

M J Osborne S G Byrne (edd) Attica Oxford 1994Meineke 1847 A Meineke Fragmenta comicorum Graecorum I (editio minor)

Berolini 1847Olson 2007 S D Olson Broken Laughter Select Fragments of Greek Comedy

Oxford 2007PA J Kirchner Prosopographia Attica IndashII Berolini 1901ndash1903PAA J S Traill Persons of Ancient Athens Toronto 1994ndashPCG R Kassel C Austin (edd) Poetae Comici Graeci Berolini Novi Eboraci

1983ndashPirrotta 2009 S Pirrotta Plato comicus Die fragmentarischen Komoumldien ein

Kommentar Berlin 2009Sommerstein 1996a A H Sommerstein How to Avoid Being a Komodoumenos

CQ 46 1996 327ndash356Sommerstein 1996b A H Sommerstein (ed) Aristophanes Frogs Warminster

1996Stroud 1998 R S Stroud The Athenian Grain-Tax Law of 3743 B C Princeton

1998van Leeuwen 1896 J v Leeuwen (ed) Aristophanis Ranae Lugduni Batavorum

1896

Calatae Hieroni Giacomo Mancuso

53) Cf Ar Ach 850ndash853 Pax 811ndash813 Olson 2007 221 necnon G Mastro-marco Lrsquoodore del mostro Lexis 2 1988 209ndash215 (de Cleone)

54) Eodem modo Κάνθαρος poeta comicus in Pacis prologo ab Aristophaneludi videtur cf e g D Lanza Lrsquoattor comico sulla scena Dioniso 59 1989 297ndash312 praes 307ndash311

Corrigenda p 147 n 39 l 3 lege qui p 149 l7 lege locus p 151 subscriptio lege Calatae Hieronis

146 Giacomo Mancuso

sativo iunctae cum verbis quietem quae antecedentem motum con-sequitur significantibus notio innitendi inesse30 quod in illud sug-gestum ex quo oratores in Pnyce ad populum Atheniensem verbafacere solebant parum quadrat Sed haec ut opinor non effugeruntaures illius linguae Graecae peritissimi iudicis qui fuit Cobet Namvir doctissimus iterum iterumque locum emendare conatus est primum immutato μου in μοι31 πρόσεισι γάρ μοι πρς τ βμαproposuit32 deinde προσίσταται poni censuit laquoeo sensu quo saepeapud oratores solet de iis qui lsaquoadstantrsaquo aut lsaquocircumstantrsaquo in comiti-is aut in iudicioraquo33 sed hoc etiam scrupulum omnem ei non evul-sit porro enim προσέρχεταί μοι πρς τ βμα coniecit34 Aliam reienodandae viam est secutus J-C Carriegravere qui cum interpreta-retur laquoMantias me remonte agrave la tribuneraquo35 haec adnotavit laquoIlsemble [ ] que προσίστασθαι doive ecirctre pris au sens de lsaquoremon-ter agrave la gorgersaquo (cf De vitando aere alieno 7831 B) Le mot attenduagrave la place de βμα serait donc στόμαraquo36 Obiter moneo quo locoPlutarchi Carriegravere nititur ex eo firmamentum virum doctum suaepetere opinionis non debuisse Apud Plu de vit aer 7 enim post-quam ii qui aere alieno opprimuntur similes dicti sunt cholera laborantibus qui medicamentum sumere nolunt haec legunturκα+ γ1ρ οOτοι [scil qui aere alieno opprimuntur] καθαρθναι μKν οθέλουσιν -ε+ δ4 Cσαι το Tτους Uραι μετ4 5δύνης κα+ σπαραγμντν τόκον -ναφέροντες ampπιρρέοντος εθgtς Vτέρου κα+ προσ-ισταμένου πάλιν ναυτισι κα+ καρηβαροσι ubi neque πρόςneque στόμα legimus sed προσίσταμαι metaphorice cum dativoincommodi coniunctum vel absolute positum eandem habet signi-

30) Cf exempla quae in LSJ9 sv πρός C I 2 leguntur Schwyzer-DebrunnerGG II 510 lsaquoan etwas lehnenrsaquo necnon W A Lamberton Πρός with the AccusativePhiladelphia 1891 praes 3 ss

31) Quod A Meineke proposuit sed de hoc mox plura dicentur32) Cobet 1840 15433) C G Cobet Variae lectiones Mnemosyne 5 1856 181ndash204 204 (= id

Novae lectiones Lugduni Batavorum 1858 184)34) C G Cobet Ad Libanii declamationes duas nuper primum editas Mne-

mosyne n s 3 1875 1ndash17 1435) Carriegravere 1984 82 quem secuti sunt G Pisani Plutarco Moralia III a c

di G P Pordenone 1992 27 laquoMantia mi vien su alla tribunaraquo G Giardini Plut-arco Consigli ai politici introduzione traduzione e note di G G Milano 1995 99laquoMantia mi vien su verso la tribunaraquo Mireris quod hi omnes μου scribant sed μοιvertant

36) Carriegravere 1984 163

147Ad Pl com fr 201 K-A

ficationem quae apud scriptores medicos saepe invenitur37 hoc estlsaquoinvado occuporsaquo quapropter Plutarchi verba ita convertam laquonamet isti expurgare malum nolunt sed semper singulis anni tempori-bus cum dolore et convulsionibus fenus exscreantes statim alteroadfluente et invadente rursum nauseant et gravedine capitis labo-rantraquo Quae Carriegravere sentit eis nuper38 est V Ortoleva adsensusnovumque argumentum se repperisse existimat quod praepositioπρός accusativo iuncta verbum προσίσταμαι consequens a scripto-ribus medicis usurpatur ad partem corporis quo umor vel alteracorporis pars admoveatur significandam39 Sed hoc primum re diligentius expensa verbisque Plutarchi intentis oculis perlectis potest habere dubitationem cur pinna ΔήμF ad vomitum elicien-dum adhibenda fuerit cum ipse Mantias sicut bilis vel cibus nonconcoctus ad βμα στόμα admoveretur40 deinde dubitari nonpotest quin nostro iure utamur cum verba Plutarchi ο0 δμοι βδε-λυττόμενοι κα+ καταφρονοντες ad v 3 Platonis Comici fragmentireferamus Nempe βδελύττεσθαι est lsaquofastidire nausearersaquo utvv 584ndash586 Aristophanis Acharnensium testantur

Δι Φέρε νυν -π το κράνους μοι τ πτερXν Λα Τουτ+ πτίλον σοιΔι Τς κεφαλς νύν μου λαβο

Zν4 ampξεμέσω middot βδελύττομαι γ1ρ τοgtς λXφους

Cedo mihi pinnam de galeandash Em tibi plumam eccam

ndash Agedum caput meum teneut vomam nauseam enim mihi faciunt cristae

37) Cf e g Hp Mul I 1127 s (= VIII 4414 Littreacute) κα+ πρς πQν Cτι [ν φά-γωσιν πίωσιν χλος προσίσταται ατέDσι Int 2730 s (= VII 23815 Littreacute)ν δK κα+ πνίγμα προσίστηται et IH sv προσίστημι

38) In lsaquoForo interretiali Grammaticae Graecae et Latinaersaquo post seminariumquod dictitant a me a d XIV Kal Iun anno MMX in Universitate Catinensi habi-tum

39) Cf e g Hp A ff 14 (= VI 2221 Littreacute) ν δK προσίστηται πρς τ9ν καρ-δίην χολ9 φλέγμα Mul II 124 (= VIII 26620 Littreacute) ν δK πρς τ9ν καρδίηνπροσιστάμεναι πνίγωσιν α0 ]στέραι necnon locos quos apud IH sv προσίστη-μι laudantur

40) Cf Caiazza 1993 208

148 Giacomo Mancuso

Ceterum ex iis quae v 3 praecedunt (κα+ πάλιν α=τοντα λεκάνηνκα+ πτερόν Cπως ampμέσD) conficitur ut Plato ibi Δμον nauseanteminducat Equidem censeo Meineke non hebetis virum iudicii rec-tam esse veri inveniendi viam ingressum Is προσίσταταί μοι41

scripsit hoc est lsaquomihi facit nauseamrsaquo42 quod ipse Plato in fr 102K-A dixit

^δη φαγών τι πώποθ4 οα γίγνεται5ψάριον Tκαμες κα+ προσέστη τοτό σοι(B) Tγωγε πέρυσι κάραβον φαγών

Iamne aliquando cum obsonium aliquod edisses ut fitstomacho laborasti et hoc tibi nauseam fecitndash omnino anno superiore cum locustam edissem

Operae pretium est locum Pollucis (5114) considerare τ1 δ4 ampν -αντία [i e τc φιλεν] μισ τν δενα -ποβάλλομαι ampκτρέπομαιδιαβέβλημαι πρς ατόν διαβέβληταί μοι προσκρούω ατc προσ-κρούει μοι dχθομαι ατc προσίσταταί μο ι βδελύττομαιατόν κτλ Quamvis nolim adfirmare Pollucem Platonis Comicilocum de quo agamus respexisse mihi tamen absurdum non vi-detur verba Pollucis a lexico quodam vocum comicarum originemrepetere posse43 Recepto quidem προσίσταταί μοι pro προσίστα-ταί μου eo sensu quo Meineke sumit versum tamen non interpun-xerim ita ut vir doctus qui scribit προσίσταταί μοι πρς τ βμαΜαντία interpretans laquoafferte pelvim et pinnam vomiturio [an vo-

41) Quam facile μου et μοι inter se permutentur exempla haec ex libris Aris -tophaneis deprompta ostendunt Ach 582 μοι E2 Γ2 μου RAΓ1 866 μοι AΓ μου RVesp 208 μοι LVp3 μου RV Nub 74 μοι EpcKNΘac μου cett cf etiam Lys 202 ubiμοι pro μου (R) coniecit Brunck quem editores omnes (cf e g V Coulon Sommer -stein N G Wilson) secuti sunt

42) Cf A Meineke Fragmenta comicorum Graecorum II2 Berolini 1840682 id 1847 392

43) De fontibus Pollucis vide H-G Nesselrath Die attische Mittlere Komouml-die Ihre Stellung in der antiken Literaturkritik und Literaturgeschichte Berlin New York 1990 83ndash102 (de materie comica praes 92 ss) Πλάτωνος λέξεις quae inindice librorum a P Turner 39 fr A l 3 (III saec p C n in) servato laudantur adPlatonem Comicum fortasse referre possumus cf G Poethke Inventarliste in Papyri Greek and Egyptian (studia E G Turner septuagenario oblata) London 1981163ndash166 praes 165 E Puglia Gli inventari librari di PVindob Gr 39966 ZPE 1231998 78ndash86 praes 84 adn 23 R Otranto Antiche liste di libri su papiro Roma2000 75ndash76

149Ad Pl com fr 201 K-A

mituro] nauseam mihi facit Agyrrhius (aliusve demagogus) adscende tu in suggestum Mantiaraquo44 Ego autem προσίσταταί μοιad Mantiam referre malim quod vertendo expresserim laquonauseammihi facit Mantias ad suggestum ltadveniensgtraquo45 participio quodamsequente versu a Plutarcho non laudato comprehenso sicut προσ -ίσταταί μοι πρς τ βμα Μαντίας46 ltPκωνgt47 Leni remedio igi-tur locum sanari potest nisi forte criticos illos imitari velimus quitimidis medicis similes ut Godofredi Hermann verbis utar laquovixtremulo digiti tactu attrectare affecta audentraquo48

In extrema parte commentarioli huius v 4 ubi poetam Ce-phalum49 oratorem ludificari videmus breviter attingam In nomi-

44) Ita Meineke (1847 392) quoniam Mantiam Thoricium (sed cf adn 8)laquopopulo gratum fuisseraquo posuit quod argumentum mihi debile videtur eum secutusest F H Bothe Poetarum comicorum Graecorum fragmenta Parisiis 1855 256 Sisecuti Meineke post προσίσταταί μοι interpungere velimus scribere possis προσ -ίσταταί μοι πρς τ βμα Μαντίας ltπροσέρχεταιgt ita ut Mantias is de quo loqui-tur sit (de caesa oratione cf K-G II2 344) Quod me candidi iudices Musei Rhena-ni monuerunt

45) Cf Edmonds 1957 549 laquoHerersquos Mantias going to ndash disagree with meraquoquae tamen vir doctus ibid adn e ad l adnotavit laquoa play upon two meanings ofπροσίσταμαι to approach (the Gk adds the oratorrsquos platform) and to disagree with(of food cf fr 95 [= fr 102 K-A])raquo non probaverim (vide supra) Permixte S BetaI comici greci Milano 2009 73 laquoMantia che srsquoavvicina alla tribuna mi torna suraquo quiCarriegravere sequi videtur

46) De ordine verborum cf Ar Eq 136ndash137 ampπιγίγνεται γ1ρ βυρσοπώλης AΠαφλαγών eρπαξ κεκράκτης Κυκλοβόρου φων9ν Tχων

47) Participium Pκων in initio senarii invenitur in Eur Andr 1111 IA 1191De participiorum et quae ab illis reguntur vocabulorum hyperbato cf H Boldt Deliberiore linguae Graecae et Latinae collocatione verborum capita selecta Gottingae1884 112ndash123

48) G Hermann Emendationes Coluthi in Opusculis IV Lipsiae 1831 20649) Lectionem Κέφαλον codex G praebet una cum Vk necnon Φ (i e codd

uIIvdIz siglo Φ ab editoribus Plutarchi Moralium comprehensis) qui artam cogna-tionem cum G habent in ceteris autem codd (oFJS) κεφαλ9ν contra metrum legi-tur Coniecturam Κέφαλον memoria codicis G nondum ut videtur cognita iamR Porson proposuerat in notis illis quas P P Dobree viro doctissimo dictante de-scripsit (cf R Porson Notae in Aristophanem ed P P Dobree Cantabrigiae 1820iii et 111) Utrum suis viribus in eandem coniecturam inciderit an eam ex adversari-is a Porson nondum vulgatis vel voce dumtaxat prolatis acceperit P Elmsley in edi-tione illa Aristophanis Acharnensium quam anno 1809 Oxonii editam (cf P Elms-ley [ed] Aristophanis comoedia Acharnenses Lipsiae 1830 [= Oxonii 1809] 67ndash68ad v 584) vir doctus incudi reddere conatus est diiudicare nequeo cf E Burton incensura Scholl in Sophoclis tragoedias septem et Sophoclis tragoediarum septem The British Critic Quarterly Theological Review and Ecclesiastical Record 12

150 Giacomo Mancuso

ne Cephali convicium aliquod latere suspicari licet50 quod etiamMeineke monere voluit cum scriberet laquoNimirum κέφαλος etiampiscis nomen estraquo51 Hoc non mirer si modo cogitare velimus quem admodum piscium nomina a poetis comicis usurpari soleantad homines deridendos52 Mihi haec consideranti locus Galeni a viris doctis neglectus succurrit Apud Gal de alim fac legitur

p 361 Helmreich (= VI 70815ndash7096 Kuumlhn) το γένους τν λεπιδωτν=χθύων ampστ+ν A κέφαλος οκ ampν θαλάττD μόνον -λλ1 κα+ λίμναις κα+ποταμος γεννώμενος δι κα+ μεγάλην Tχουσιν ο0 κατ1 μέρος κέφαλοιπρς -λλήλους διαφορfν ς δοκεν gτερον ε3ναι γένος το πελαγίουκεφάλου πρς τν ampν λίμναις ποταμος τέλμασιν 5χετος τοςampκκαθαίρουσι τοgtς ampν τας πόλεσι κοπρνας περιττωματικ9 μKν γ1ρ hσάρξ ampστι κα+ βλεννώδης 0κανς τν ampν =λυώδει κα+ Iυπαρc διαιτω-μένων 6δατι καλλίστη δK τν ampν καθαρi θαλάττD [ ] p 362 Helm-reich (= VI 7106ndash10 Kuumlhn) καί τινες ατν Cσοι κατ1 ποταμοgtς διαιτνται μεγάλην διαρρέοντας πόλιν -ποπατήματ4 -νθρώπων καίτινας Vτέρας τοιαύτας μοχθηρ1ς τροφ1ς προσφερόμενοι χείριστοι πάντων ς Tφην ε=σίν jστε κ[ν βραχε πλεkονι χρόνF διαμείνωσι νεκροί σήπονταί τε παραχρμα κα+ μοχθηρότατον ζουσιν

Ex genere squamosorum piscium est mugil qui non solum in mari sedetiam in stagnis et fluminibus nascitur Quapropter et multum inter sesinguli mugiles differunt ita ut marini mugilis dissimile esse genus vide-atur ei qui in stagnis fluminibus lacunis canalibus urbium latrinasexpurgantibus versetur Excrementitia enim ac nimis mucosa est caroeorum qui in aquis limosis et sordidis degunt optima autem eorum quiin puro mari versantur [ ] et ex eis nonnulli qui in fluminibus magnamurbem praeterfluentibus degunt hominum et excrementa et alias pravaseiusmodi escas sumentes omnium ut dixi pessimi sunt adeo ut si pau-lo diutius exanimes permanserint statim putrescant et pessime oleant

(Aprili 1827) 281ndash320 praes 283ndash284 necnon P J Finglass A Newly-DiscoveredEdition of Sophocles by Peter Elmsley GRBS 47 2007 101ndash116 praes (de editioneAcharnensium) 114 ss De Cephalo Collytensi (PA 8277 LGPN 5 PAA 566650) cfA H Sommerstein (ed) Aristophanes Ecclesiazusae Warminster 1998 161 ad v 248

50) Cf Edmonds 1957 549 adn f laquoa play on Cephalusraquo51) Meineke 1847 392 cf etiam PCG VII 519 ad l52) Exemplo utar fr 44 K-A (ex Europa) 2λιευόμενός ποτ4 ατν ελον

-νδράχνD μετ1 πρημνάδων κdπειτ4 -φχ4 Cτι lν βόαξ quamquam verba Platonisnon satis plana eum tamen ludere et in βόαξ et in πρημνάδες vocabulis perspicuumest (cf Kaibel apud PCG VII 450) De oratore haec dici quem pisci poeta comparas-set iam Hermann existimavit (apud Meineke 1847 365 ubi Hermann haec observa-visset non repperi) cf etiam Pirrotta 2009 121ndash122 Ceterum dissentiam a Carriegravere1984 163 qui scribit laquoLe vers contient peut-ecirctre une allusion au Philoctegravete de So-phocle βόσκειν y est utiliseacute agrave propos drsquoune maladie (v313) et δυσώδης fait penser agrave lapuanteur du mal de Philoctegravete Κέφαλος peut donc renvoyer agrave une infection lsaquoceacutephali-quersaquoraquo quae mihi omnia nimis subtilia fundamentoque certo carere videri confiteor

151Ad Pl com fr 201 K-A

Nimirum apud Aristophanem κωμFδούμενοι saepe male olent53mihi tamen Plato et in oratoris nomen54 iocari videtur quia id poe-tam commonefecit de lsaquourbanorsaquo mugile qui excrementis hominumpastus in urbis latrinis putrescit ac foetet

Index operum quae saepius laudantur

Caiazza 1993 Plutarco Precetti politici a c di A Caiazza Napoli 1993Carriegravere 1984 Plutarque Œuvres Morales XI2 Preacuteceptes politiques texte eacutetabli

et traduit par J-C Carriegravere Sur la monarchie La deacutemocracie et lrsquooligarchietexte eacutetabli et traduit par M Cuvigny Paris 1984

Cobet 1840 C G Cobet Observationes criticae in Platonis comici reliquias Amstelodami 1840

Davies 1971 J K Davies Athenian Propertied Families 600ndash300 B C Oxford1971

Edmonds 1957 J M Edmonds The Fragments of Attic Comedy I Leiden 1957IH J-H Kuumlhn U Fleischer (edd) Index Hippocraticus Gottingae 1986ndashLGPN P M Fraser E Matthews (edd) A Lexicon of Greek Personal Names II

M J Osborne S G Byrne (edd) Attica Oxford 1994Meineke 1847 A Meineke Fragmenta comicorum Graecorum I (editio minor)

Berolini 1847Olson 2007 S D Olson Broken Laughter Select Fragments of Greek Comedy

Oxford 2007PA J Kirchner Prosopographia Attica IndashII Berolini 1901ndash1903PAA J S Traill Persons of Ancient Athens Toronto 1994ndashPCG R Kassel C Austin (edd) Poetae Comici Graeci Berolini Novi Eboraci

1983ndashPirrotta 2009 S Pirrotta Plato comicus Die fragmentarischen Komoumldien ein

Kommentar Berlin 2009Sommerstein 1996a A H Sommerstein How to Avoid Being a Komodoumenos

CQ 46 1996 327ndash356Sommerstein 1996b A H Sommerstein (ed) Aristophanes Frogs Warminster

1996Stroud 1998 R S Stroud The Athenian Grain-Tax Law of 3743 B C Princeton

1998van Leeuwen 1896 J v Leeuwen (ed) Aristophanis Ranae Lugduni Batavorum

1896

Calatae Hieroni Giacomo Mancuso

53) Cf Ar Ach 850ndash853 Pax 811ndash813 Olson 2007 221 necnon G Mastro-marco Lrsquoodore del mostro Lexis 2 1988 209ndash215 (de Cleone)

54) Eodem modo Κάνθαρος poeta comicus in Pacis prologo ab Aristophaneludi videtur cf e g D Lanza Lrsquoattor comico sulla scena Dioniso 59 1989 297ndash312 praes 307ndash311

Corrigenda p 147 n 39 l 3 lege qui p 149 l7 lege locus p 151 subscriptio lege Calatae Hieronis

147Ad Pl com fr 201 K-A

ficationem quae apud scriptores medicos saepe invenitur37 hoc estlsaquoinvado occuporsaquo quapropter Plutarchi verba ita convertam laquonamet isti expurgare malum nolunt sed semper singulis anni tempori-bus cum dolore et convulsionibus fenus exscreantes statim alteroadfluente et invadente rursum nauseant et gravedine capitis labo-rantraquo Quae Carriegravere sentit eis nuper38 est V Ortoleva adsensusnovumque argumentum se repperisse existimat quod praepositioπρός accusativo iuncta verbum προσίσταμαι consequens a scripto-ribus medicis usurpatur ad partem corporis quo umor vel alteracorporis pars admoveatur significandam39 Sed hoc primum re diligentius expensa verbisque Plutarchi intentis oculis perlectis potest habere dubitationem cur pinna ΔήμF ad vomitum elicien-dum adhibenda fuerit cum ipse Mantias sicut bilis vel cibus nonconcoctus ad βμα στόμα admoveretur40 deinde dubitari nonpotest quin nostro iure utamur cum verba Plutarchi ο0 δμοι βδε-λυττόμενοι κα+ καταφρονοντες ad v 3 Platonis Comici fragmentireferamus Nempe βδελύττεσθαι est lsaquofastidire nausearersaquo utvv 584ndash586 Aristophanis Acharnensium testantur

Δι Φέρε νυν -π το κράνους μοι τ πτερXν Λα Τουτ+ πτίλον σοιΔι Τς κεφαλς νύν μου λαβο

Zν4 ampξεμέσω middot βδελύττομαι γ1ρ τοgtς λXφους

Cedo mihi pinnam de galeandash Em tibi plumam eccam

ndash Agedum caput meum teneut vomam nauseam enim mihi faciunt cristae

37) Cf e g Hp Mul I 1127 s (= VIII 4414 Littreacute) κα+ πρς πQν Cτι [ν φά-γωσιν πίωσιν χλος προσίσταται ατέDσι Int 2730 s (= VII 23815 Littreacute)ν δK κα+ πνίγμα προσίστηται et IH sv προσίστημι

38) In lsaquoForo interretiali Grammaticae Graecae et Latinaersaquo post seminariumquod dictitant a me a d XIV Kal Iun anno MMX in Universitate Catinensi habi-tum

39) Cf e g Hp A ff 14 (= VI 2221 Littreacute) ν δK προσίστηται πρς τ9ν καρ-δίην χολ9 φλέγμα Mul II 124 (= VIII 26620 Littreacute) ν δK πρς τ9ν καρδίηνπροσιστάμεναι πνίγωσιν α0 ]στέραι necnon locos quos apud IH sv προσίστη-μι laudantur

40) Cf Caiazza 1993 208

148 Giacomo Mancuso

Ceterum ex iis quae v 3 praecedunt (κα+ πάλιν α=τοντα λεκάνηνκα+ πτερόν Cπως ampμέσD) conficitur ut Plato ibi Δμον nauseanteminducat Equidem censeo Meineke non hebetis virum iudicii rec-tam esse veri inveniendi viam ingressum Is προσίσταταί μοι41

scripsit hoc est lsaquomihi facit nauseamrsaquo42 quod ipse Plato in fr 102K-A dixit

^δη φαγών τι πώποθ4 οα γίγνεται5ψάριον Tκαμες κα+ προσέστη τοτό σοι(B) Tγωγε πέρυσι κάραβον φαγών

Iamne aliquando cum obsonium aliquod edisses ut fitstomacho laborasti et hoc tibi nauseam fecitndash omnino anno superiore cum locustam edissem

Operae pretium est locum Pollucis (5114) considerare τ1 δ4 ampν -αντία [i e τc φιλεν] μισ τν δενα -ποβάλλομαι ampκτρέπομαιδιαβέβλημαι πρς ατόν διαβέβληταί μοι προσκρούω ατc προσ-κρούει μοι dχθομαι ατc προσίσταταί μο ι βδελύττομαιατόν κτλ Quamvis nolim adfirmare Pollucem Platonis Comicilocum de quo agamus respexisse mihi tamen absurdum non vi-detur verba Pollucis a lexico quodam vocum comicarum originemrepetere posse43 Recepto quidem προσίσταταί μοι pro προσίστα-ταί μου eo sensu quo Meineke sumit versum tamen non interpun-xerim ita ut vir doctus qui scribit προσίσταταί μοι πρς τ βμαΜαντία interpretans laquoafferte pelvim et pinnam vomiturio [an vo-

41) Quam facile μου et μοι inter se permutentur exempla haec ex libris Aris -tophaneis deprompta ostendunt Ach 582 μοι E2 Γ2 μου RAΓ1 866 μοι AΓ μου RVesp 208 μοι LVp3 μου RV Nub 74 μοι EpcKNΘac μου cett cf etiam Lys 202 ubiμοι pro μου (R) coniecit Brunck quem editores omnes (cf e g V Coulon Sommer -stein N G Wilson) secuti sunt

42) Cf A Meineke Fragmenta comicorum Graecorum II2 Berolini 1840682 id 1847 392

43) De fontibus Pollucis vide H-G Nesselrath Die attische Mittlere Komouml-die Ihre Stellung in der antiken Literaturkritik und Literaturgeschichte Berlin New York 1990 83ndash102 (de materie comica praes 92 ss) Πλάτωνος λέξεις quae inindice librorum a P Turner 39 fr A l 3 (III saec p C n in) servato laudantur adPlatonem Comicum fortasse referre possumus cf G Poethke Inventarliste in Papyri Greek and Egyptian (studia E G Turner septuagenario oblata) London 1981163ndash166 praes 165 E Puglia Gli inventari librari di PVindob Gr 39966 ZPE 1231998 78ndash86 praes 84 adn 23 R Otranto Antiche liste di libri su papiro Roma2000 75ndash76

149Ad Pl com fr 201 K-A

mituro] nauseam mihi facit Agyrrhius (aliusve demagogus) adscende tu in suggestum Mantiaraquo44 Ego autem προσίσταταί μοιad Mantiam referre malim quod vertendo expresserim laquonauseammihi facit Mantias ad suggestum ltadveniensgtraquo45 participio quodamsequente versu a Plutarcho non laudato comprehenso sicut προσ -ίσταταί μοι πρς τ βμα Μαντίας46 ltPκωνgt47 Leni remedio igi-tur locum sanari potest nisi forte criticos illos imitari velimus quitimidis medicis similes ut Godofredi Hermann verbis utar laquovixtremulo digiti tactu attrectare affecta audentraquo48

In extrema parte commentarioli huius v 4 ubi poetam Ce-phalum49 oratorem ludificari videmus breviter attingam In nomi-

44) Ita Meineke (1847 392) quoniam Mantiam Thoricium (sed cf adn 8)laquopopulo gratum fuisseraquo posuit quod argumentum mihi debile videtur eum secutusest F H Bothe Poetarum comicorum Graecorum fragmenta Parisiis 1855 256 Sisecuti Meineke post προσίσταταί μοι interpungere velimus scribere possis προσ -ίσταταί μοι πρς τ βμα Μαντίας ltπροσέρχεταιgt ita ut Mantias is de quo loqui-tur sit (de caesa oratione cf K-G II2 344) Quod me candidi iudices Musei Rhena-ni monuerunt

45) Cf Edmonds 1957 549 laquoHerersquos Mantias going to ndash disagree with meraquoquae tamen vir doctus ibid adn e ad l adnotavit laquoa play upon two meanings ofπροσίσταμαι to approach (the Gk adds the oratorrsquos platform) and to disagree with(of food cf fr 95 [= fr 102 K-A])raquo non probaverim (vide supra) Permixte S BetaI comici greci Milano 2009 73 laquoMantia che srsquoavvicina alla tribuna mi torna suraquo quiCarriegravere sequi videtur

46) De ordine verborum cf Ar Eq 136ndash137 ampπιγίγνεται γ1ρ βυρσοπώλης AΠαφλαγών eρπαξ κεκράκτης Κυκλοβόρου φων9ν Tχων

47) Participium Pκων in initio senarii invenitur in Eur Andr 1111 IA 1191De participiorum et quae ab illis reguntur vocabulorum hyperbato cf H Boldt Deliberiore linguae Graecae et Latinae collocatione verborum capita selecta Gottingae1884 112ndash123

48) G Hermann Emendationes Coluthi in Opusculis IV Lipsiae 1831 20649) Lectionem Κέφαλον codex G praebet una cum Vk necnon Φ (i e codd

uIIvdIz siglo Φ ab editoribus Plutarchi Moralium comprehensis) qui artam cogna-tionem cum G habent in ceteris autem codd (oFJS) κεφαλ9ν contra metrum legi-tur Coniecturam Κέφαλον memoria codicis G nondum ut videtur cognita iamR Porson proposuerat in notis illis quas P P Dobree viro doctissimo dictante de-scripsit (cf R Porson Notae in Aristophanem ed P P Dobree Cantabrigiae 1820iii et 111) Utrum suis viribus in eandem coniecturam inciderit an eam ex adversari-is a Porson nondum vulgatis vel voce dumtaxat prolatis acceperit P Elmsley in edi-tione illa Aristophanis Acharnensium quam anno 1809 Oxonii editam (cf P Elms-ley [ed] Aristophanis comoedia Acharnenses Lipsiae 1830 [= Oxonii 1809] 67ndash68ad v 584) vir doctus incudi reddere conatus est diiudicare nequeo cf E Burton incensura Scholl in Sophoclis tragoedias septem et Sophoclis tragoediarum septem The British Critic Quarterly Theological Review and Ecclesiastical Record 12

150 Giacomo Mancuso

ne Cephali convicium aliquod latere suspicari licet50 quod etiamMeineke monere voluit cum scriberet laquoNimirum κέφαλος etiampiscis nomen estraquo51 Hoc non mirer si modo cogitare velimus quem admodum piscium nomina a poetis comicis usurpari soleantad homines deridendos52 Mihi haec consideranti locus Galeni a viris doctis neglectus succurrit Apud Gal de alim fac legitur

p 361 Helmreich (= VI 70815ndash7096 Kuumlhn) το γένους τν λεπιδωτν=χθύων ampστ+ν A κέφαλος οκ ampν θαλάττD μόνον -λλ1 κα+ λίμναις κα+ποταμος γεννώμενος δι κα+ μεγάλην Tχουσιν ο0 κατ1 μέρος κέφαλοιπρς -λλήλους διαφορfν ς δοκεν gτερον ε3ναι γένος το πελαγίουκεφάλου πρς τν ampν λίμναις ποταμος τέλμασιν 5χετος τοςampκκαθαίρουσι τοgtς ampν τας πόλεσι κοπρνας περιττωματικ9 μKν γ1ρ hσάρξ ampστι κα+ βλεννώδης 0κανς τν ampν =λυώδει κα+ Iυπαρc διαιτω-μένων 6δατι καλλίστη δK τν ampν καθαρi θαλάττD [ ] p 362 Helm-reich (= VI 7106ndash10 Kuumlhn) καί τινες ατν Cσοι κατ1 ποταμοgtς διαιτνται μεγάλην διαρρέοντας πόλιν -ποπατήματ4 -νθρώπων καίτινας Vτέρας τοιαύτας μοχθηρ1ς τροφ1ς προσφερόμενοι χείριστοι πάντων ς Tφην ε=σίν jστε κ[ν βραχε πλεkονι χρόνF διαμείνωσι νεκροί σήπονταί τε παραχρμα κα+ μοχθηρότατον ζουσιν

Ex genere squamosorum piscium est mugil qui non solum in mari sedetiam in stagnis et fluminibus nascitur Quapropter et multum inter sesinguli mugiles differunt ita ut marini mugilis dissimile esse genus vide-atur ei qui in stagnis fluminibus lacunis canalibus urbium latrinasexpurgantibus versetur Excrementitia enim ac nimis mucosa est caroeorum qui in aquis limosis et sordidis degunt optima autem eorum quiin puro mari versantur [ ] et ex eis nonnulli qui in fluminibus magnamurbem praeterfluentibus degunt hominum et excrementa et alias pravaseiusmodi escas sumentes omnium ut dixi pessimi sunt adeo ut si pau-lo diutius exanimes permanserint statim putrescant et pessime oleant

(Aprili 1827) 281ndash320 praes 283ndash284 necnon P J Finglass A Newly-DiscoveredEdition of Sophocles by Peter Elmsley GRBS 47 2007 101ndash116 praes (de editioneAcharnensium) 114 ss De Cephalo Collytensi (PA 8277 LGPN 5 PAA 566650) cfA H Sommerstein (ed) Aristophanes Ecclesiazusae Warminster 1998 161 ad v 248

50) Cf Edmonds 1957 549 adn f laquoa play on Cephalusraquo51) Meineke 1847 392 cf etiam PCG VII 519 ad l52) Exemplo utar fr 44 K-A (ex Europa) 2λιευόμενός ποτ4 ατν ελον

-νδράχνD μετ1 πρημνάδων κdπειτ4 -φχ4 Cτι lν βόαξ quamquam verba Platonisnon satis plana eum tamen ludere et in βόαξ et in πρημνάδες vocabulis perspicuumest (cf Kaibel apud PCG VII 450) De oratore haec dici quem pisci poeta comparas-set iam Hermann existimavit (apud Meineke 1847 365 ubi Hermann haec observa-visset non repperi) cf etiam Pirrotta 2009 121ndash122 Ceterum dissentiam a Carriegravere1984 163 qui scribit laquoLe vers contient peut-ecirctre une allusion au Philoctegravete de So-phocle βόσκειν y est utiliseacute agrave propos drsquoune maladie (v313) et δυσώδης fait penser agrave lapuanteur du mal de Philoctegravete Κέφαλος peut donc renvoyer agrave une infection lsaquoceacutephali-quersaquoraquo quae mihi omnia nimis subtilia fundamentoque certo carere videri confiteor

151Ad Pl com fr 201 K-A

Nimirum apud Aristophanem κωμFδούμενοι saepe male olent53mihi tamen Plato et in oratoris nomen54 iocari videtur quia id poe-tam commonefecit de lsaquourbanorsaquo mugile qui excrementis hominumpastus in urbis latrinis putrescit ac foetet

Index operum quae saepius laudantur

Caiazza 1993 Plutarco Precetti politici a c di A Caiazza Napoli 1993Carriegravere 1984 Plutarque Œuvres Morales XI2 Preacuteceptes politiques texte eacutetabli

et traduit par J-C Carriegravere Sur la monarchie La deacutemocracie et lrsquooligarchietexte eacutetabli et traduit par M Cuvigny Paris 1984

Cobet 1840 C G Cobet Observationes criticae in Platonis comici reliquias Amstelodami 1840

Davies 1971 J K Davies Athenian Propertied Families 600ndash300 B C Oxford1971

Edmonds 1957 J M Edmonds The Fragments of Attic Comedy I Leiden 1957IH J-H Kuumlhn U Fleischer (edd) Index Hippocraticus Gottingae 1986ndashLGPN P M Fraser E Matthews (edd) A Lexicon of Greek Personal Names II

M J Osborne S G Byrne (edd) Attica Oxford 1994Meineke 1847 A Meineke Fragmenta comicorum Graecorum I (editio minor)

Berolini 1847Olson 2007 S D Olson Broken Laughter Select Fragments of Greek Comedy

Oxford 2007PA J Kirchner Prosopographia Attica IndashII Berolini 1901ndash1903PAA J S Traill Persons of Ancient Athens Toronto 1994ndashPCG R Kassel C Austin (edd) Poetae Comici Graeci Berolini Novi Eboraci

1983ndashPirrotta 2009 S Pirrotta Plato comicus Die fragmentarischen Komoumldien ein

Kommentar Berlin 2009Sommerstein 1996a A H Sommerstein How to Avoid Being a Komodoumenos

CQ 46 1996 327ndash356Sommerstein 1996b A H Sommerstein (ed) Aristophanes Frogs Warminster

1996Stroud 1998 R S Stroud The Athenian Grain-Tax Law of 3743 B C Princeton

1998van Leeuwen 1896 J v Leeuwen (ed) Aristophanis Ranae Lugduni Batavorum

1896

Calatae Hieroni Giacomo Mancuso

53) Cf Ar Ach 850ndash853 Pax 811ndash813 Olson 2007 221 necnon G Mastro-marco Lrsquoodore del mostro Lexis 2 1988 209ndash215 (de Cleone)

54) Eodem modo Κάνθαρος poeta comicus in Pacis prologo ab Aristophaneludi videtur cf e g D Lanza Lrsquoattor comico sulla scena Dioniso 59 1989 297ndash312 praes 307ndash311

Corrigenda p 147 n 39 l 3 lege qui p 149 l7 lege locus p 151 subscriptio lege Calatae Hieronis

148 Giacomo Mancuso

Ceterum ex iis quae v 3 praecedunt (κα+ πάλιν α=τοντα λεκάνηνκα+ πτερόν Cπως ampμέσD) conficitur ut Plato ibi Δμον nauseanteminducat Equidem censeo Meineke non hebetis virum iudicii rec-tam esse veri inveniendi viam ingressum Is προσίσταταί μοι41

scripsit hoc est lsaquomihi facit nauseamrsaquo42 quod ipse Plato in fr 102K-A dixit

^δη φαγών τι πώποθ4 οα γίγνεται5ψάριον Tκαμες κα+ προσέστη τοτό σοι(B) Tγωγε πέρυσι κάραβον φαγών

Iamne aliquando cum obsonium aliquod edisses ut fitstomacho laborasti et hoc tibi nauseam fecitndash omnino anno superiore cum locustam edissem

Operae pretium est locum Pollucis (5114) considerare τ1 δ4 ampν -αντία [i e τc φιλεν] μισ τν δενα -ποβάλλομαι ampκτρέπομαιδιαβέβλημαι πρς ατόν διαβέβληταί μοι προσκρούω ατc προσ-κρούει μοι dχθομαι ατc προσίσταταί μο ι βδελύττομαιατόν κτλ Quamvis nolim adfirmare Pollucem Platonis Comicilocum de quo agamus respexisse mihi tamen absurdum non vi-detur verba Pollucis a lexico quodam vocum comicarum originemrepetere posse43 Recepto quidem προσίσταταί μοι pro προσίστα-ταί μου eo sensu quo Meineke sumit versum tamen non interpun-xerim ita ut vir doctus qui scribit προσίσταταί μοι πρς τ βμαΜαντία interpretans laquoafferte pelvim et pinnam vomiturio [an vo-

41) Quam facile μου et μοι inter se permutentur exempla haec ex libris Aris -tophaneis deprompta ostendunt Ach 582 μοι E2 Γ2 μου RAΓ1 866 μοι AΓ μου RVesp 208 μοι LVp3 μου RV Nub 74 μοι EpcKNΘac μου cett cf etiam Lys 202 ubiμοι pro μου (R) coniecit Brunck quem editores omnes (cf e g V Coulon Sommer -stein N G Wilson) secuti sunt

42) Cf A Meineke Fragmenta comicorum Graecorum II2 Berolini 1840682 id 1847 392

43) De fontibus Pollucis vide H-G Nesselrath Die attische Mittlere Komouml-die Ihre Stellung in der antiken Literaturkritik und Literaturgeschichte Berlin New York 1990 83ndash102 (de materie comica praes 92 ss) Πλάτωνος λέξεις quae inindice librorum a P Turner 39 fr A l 3 (III saec p C n in) servato laudantur adPlatonem Comicum fortasse referre possumus cf G Poethke Inventarliste in Papyri Greek and Egyptian (studia E G Turner septuagenario oblata) London 1981163ndash166 praes 165 E Puglia Gli inventari librari di PVindob Gr 39966 ZPE 1231998 78ndash86 praes 84 adn 23 R Otranto Antiche liste di libri su papiro Roma2000 75ndash76

149Ad Pl com fr 201 K-A

mituro] nauseam mihi facit Agyrrhius (aliusve demagogus) adscende tu in suggestum Mantiaraquo44 Ego autem προσίσταταί μοιad Mantiam referre malim quod vertendo expresserim laquonauseammihi facit Mantias ad suggestum ltadveniensgtraquo45 participio quodamsequente versu a Plutarcho non laudato comprehenso sicut προσ -ίσταταί μοι πρς τ βμα Μαντίας46 ltPκωνgt47 Leni remedio igi-tur locum sanari potest nisi forte criticos illos imitari velimus quitimidis medicis similes ut Godofredi Hermann verbis utar laquovixtremulo digiti tactu attrectare affecta audentraquo48

In extrema parte commentarioli huius v 4 ubi poetam Ce-phalum49 oratorem ludificari videmus breviter attingam In nomi-

44) Ita Meineke (1847 392) quoniam Mantiam Thoricium (sed cf adn 8)laquopopulo gratum fuisseraquo posuit quod argumentum mihi debile videtur eum secutusest F H Bothe Poetarum comicorum Graecorum fragmenta Parisiis 1855 256 Sisecuti Meineke post προσίσταταί μοι interpungere velimus scribere possis προσ -ίσταταί μοι πρς τ βμα Μαντίας ltπροσέρχεταιgt ita ut Mantias is de quo loqui-tur sit (de caesa oratione cf K-G II2 344) Quod me candidi iudices Musei Rhena-ni monuerunt

45) Cf Edmonds 1957 549 laquoHerersquos Mantias going to ndash disagree with meraquoquae tamen vir doctus ibid adn e ad l adnotavit laquoa play upon two meanings ofπροσίσταμαι to approach (the Gk adds the oratorrsquos platform) and to disagree with(of food cf fr 95 [= fr 102 K-A])raquo non probaverim (vide supra) Permixte S BetaI comici greci Milano 2009 73 laquoMantia che srsquoavvicina alla tribuna mi torna suraquo quiCarriegravere sequi videtur

46) De ordine verborum cf Ar Eq 136ndash137 ampπιγίγνεται γ1ρ βυρσοπώλης AΠαφλαγών eρπαξ κεκράκτης Κυκλοβόρου φων9ν Tχων

47) Participium Pκων in initio senarii invenitur in Eur Andr 1111 IA 1191De participiorum et quae ab illis reguntur vocabulorum hyperbato cf H Boldt Deliberiore linguae Graecae et Latinae collocatione verborum capita selecta Gottingae1884 112ndash123

48) G Hermann Emendationes Coluthi in Opusculis IV Lipsiae 1831 20649) Lectionem Κέφαλον codex G praebet una cum Vk necnon Φ (i e codd

uIIvdIz siglo Φ ab editoribus Plutarchi Moralium comprehensis) qui artam cogna-tionem cum G habent in ceteris autem codd (oFJS) κεφαλ9ν contra metrum legi-tur Coniecturam Κέφαλον memoria codicis G nondum ut videtur cognita iamR Porson proposuerat in notis illis quas P P Dobree viro doctissimo dictante de-scripsit (cf R Porson Notae in Aristophanem ed P P Dobree Cantabrigiae 1820iii et 111) Utrum suis viribus in eandem coniecturam inciderit an eam ex adversari-is a Porson nondum vulgatis vel voce dumtaxat prolatis acceperit P Elmsley in edi-tione illa Aristophanis Acharnensium quam anno 1809 Oxonii editam (cf P Elms-ley [ed] Aristophanis comoedia Acharnenses Lipsiae 1830 [= Oxonii 1809] 67ndash68ad v 584) vir doctus incudi reddere conatus est diiudicare nequeo cf E Burton incensura Scholl in Sophoclis tragoedias septem et Sophoclis tragoediarum septem The British Critic Quarterly Theological Review and Ecclesiastical Record 12

150 Giacomo Mancuso

ne Cephali convicium aliquod latere suspicari licet50 quod etiamMeineke monere voluit cum scriberet laquoNimirum κέφαλος etiampiscis nomen estraquo51 Hoc non mirer si modo cogitare velimus quem admodum piscium nomina a poetis comicis usurpari soleantad homines deridendos52 Mihi haec consideranti locus Galeni a viris doctis neglectus succurrit Apud Gal de alim fac legitur

p 361 Helmreich (= VI 70815ndash7096 Kuumlhn) το γένους τν λεπιδωτν=χθύων ampστ+ν A κέφαλος οκ ampν θαλάττD μόνον -λλ1 κα+ λίμναις κα+ποταμος γεννώμενος δι κα+ μεγάλην Tχουσιν ο0 κατ1 μέρος κέφαλοιπρς -λλήλους διαφορfν ς δοκεν gτερον ε3ναι γένος το πελαγίουκεφάλου πρς τν ampν λίμναις ποταμος τέλμασιν 5χετος τοςampκκαθαίρουσι τοgtς ampν τας πόλεσι κοπρνας περιττωματικ9 μKν γ1ρ hσάρξ ampστι κα+ βλεννώδης 0κανς τν ampν =λυώδει κα+ Iυπαρc διαιτω-μένων 6δατι καλλίστη δK τν ampν καθαρi θαλάττD [ ] p 362 Helm-reich (= VI 7106ndash10 Kuumlhn) καί τινες ατν Cσοι κατ1 ποταμοgtς διαιτνται μεγάλην διαρρέοντας πόλιν -ποπατήματ4 -νθρώπων καίτινας Vτέρας τοιαύτας μοχθηρ1ς τροφ1ς προσφερόμενοι χείριστοι πάντων ς Tφην ε=σίν jστε κ[ν βραχε πλεkονι χρόνF διαμείνωσι νεκροί σήπονταί τε παραχρμα κα+ μοχθηρότατον ζουσιν

Ex genere squamosorum piscium est mugil qui non solum in mari sedetiam in stagnis et fluminibus nascitur Quapropter et multum inter sesinguli mugiles differunt ita ut marini mugilis dissimile esse genus vide-atur ei qui in stagnis fluminibus lacunis canalibus urbium latrinasexpurgantibus versetur Excrementitia enim ac nimis mucosa est caroeorum qui in aquis limosis et sordidis degunt optima autem eorum quiin puro mari versantur [ ] et ex eis nonnulli qui in fluminibus magnamurbem praeterfluentibus degunt hominum et excrementa et alias pravaseiusmodi escas sumentes omnium ut dixi pessimi sunt adeo ut si pau-lo diutius exanimes permanserint statim putrescant et pessime oleant

(Aprili 1827) 281ndash320 praes 283ndash284 necnon P J Finglass A Newly-DiscoveredEdition of Sophocles by Peter Elmsley GRBS 47 2007 101ndash116 praes (de editioneAcharnensium) 114 ss De Cephalo Collytensi (PA 8277 LGPN 5 PAA 566650) cfA H Sommerstein (ed) Aristophanes Ecclesiazusae Warminster 1998 161 ad v 248

50) Cf Edmonds 1957 549 adn f laquoa play on Cephalusraquo51) Meineke 1847 392 cf etiam PCG VII 519 ad l52) Exemplo utar fr 44 K-A (ex Europa) 2λιευόμενός ποτ4 ατν ελον

-νδράχνD μετ1 πρημνάδων κdπειτ4 -φχ4 Cτι lν βόαξ quamquam verba Platonisnon satis plana eum tamen ludere et in βόαξ et in πρημνάδες vocabulis perspicuumest (cf Kaibel apud PCG VII 450) De oratore haec dici quem pisci poeta comparas-set iam Hermann existimavit (apud Meineke 1847 365 ubi Hermann haec observa-visset non repperi) cf etiam Pirrotta 2009 121ndash122 Ceterum dissentiam a Carriegravere1984 163 qui scribit laquoLe vers contient peut-ecirctre une allusion au Philoctegravete de So-phocle βόσκειν y est utiliseacute agrave propos drsquoune maladie (v313) et δυσώδης fait penser agrave lapuanteur du mal de Philoctegravete Κέφαλος peut donc renvoyer agrave une infection lsaquoceacutephali-quersaquoraquo quae mihi omnia nimis subtilia fundamentoque certo carere videri confiteor

151Ad Pl com fr 201 K-A

Nimirum apud Aristophanem κωμFδούμενοι saepe male olent53mihi tamen Plato et in oratoris nomen54 iocari videtur quia id poe-tam commonefecit de lsaquourbanorsaquo mugile qui excrementis hominumpastus in urbis latrinis putrescit ac foetet

Index operum quae saepius laudantur

Caiazza 1993 Plutarco Precetti politici a c di A Caiazza Napoli 1993Carriegravere 1984 Plutarque Œuvres Morales XI2 Preacuteceptes politiques texte eacutetabli

et traduit par J-C Carriegravere Sur la monarchie La deacutemocracie et lrsquooligarchietexte eacutetabli et traduit par M Cuvigny Paris 1984

Cobet 1840 C G Cobet Observationes criticae in Platonis comici reliquias Amstelodami 1840

Davies 1971 J K Davies Athenian Propertied Families 600ndash300 B C Oxford1971

Edmonds 1957 J M Edmonds The Fragments of Attic Comedy I Leiden 1957IH J-H Kuumlhn U Fleischer (edd) Index Hippocraticus Gottingae 1986ndashLGPN P M Fraser E Matthews (edd) A Lexicon of Greek Personal Names II

M J Osborne S G Byrne (edd) Attica Oxford 1994Meineke 1847 A Meineke Fragmenta comicorum Graecorum I (editio minor)

Berolini 1847Olson 2007 S D Olson Broken Laughter Select Fragments of Greek Comedy

Oxford 2007PA J Kirchner Prosopographia Attica IndashII Berolini 1901ndash1903PAA J S Traill Persons of Ancient Athens Toronto 1994ndashPCG R Kassel C Austin (edd) Poetae Comici Graeci Berolini Novi Eboraci

1983ndashPirrotta 2009 S Pirrotta Plato comicus Die fragmentarischen Komoumldien ein

Kommentar Berlin 2009Sommerstein 1996a A H Sommerstein How to Avoid Being a Komodoumenos

CQ 46 1996 327ndash356Sommerstein 1996b A H Sommerstein (ed) Aristophanes Frogs Warminster

1996Stroud 1998 R S Stroud The Athenian Grain-Tax Law of 3743 B C Princeton

1998van Leeuwen 1896 J v Leeuwen (ed) Aristophanis Ranae Lugduni Batavorum

1896

Calatae Hieroni Giacomo Mancuso

53) Cf Ar Ach 850ndash853 Pax 811ndash813 Olson 2007 221 necnon G Mastro-marco Lrsquoodore del mostro Lexis 2 1988 209ndash215 (de Cleone)

54) Eodem modo Κάνθαρος poeta comicus in Pacis prologo ab Aristophaneludi videtur cf e g D Lanza Lrsquoattor comico sulla scena Dioniso 59 1989 297ndash312 praes 307ndash311

Corrigenda p 147 n 39 l 3 lege qui p 149 l7 lege locus p 151 subscriptio lege Calatae Hieronis

149Ad Pl com fr 201 K-A

mituro] nauseam mihi facit Agyrrhius (aliusve demagogus) adscende tu in suggestum Mantiaraquo44 Ego autem προσίσταταί μοιad Mantiam referre malim quod vertendo expresserim laquonauseammihi facit Mantias ad suggestum ltadveniensgtraquo45 participio quodamsequente versu a Plutarcho non laudato comprehenso sicut προσ -ίσταταί μοι πρς τ βμα Μαντίας46 ltPκωνgt47 Leni remedio igi-tur locum sanari potest nisi forte criticos illos imitari velimus quitimidis medicis similes ut Godofredi Hermann verbis utar laquovixtremulo digiti tactu attrectare affecta audentraquo48

In extrema parte commentarioli huius v 4 ubi poetam Ce-phalum49 oratorem ludificari videmus breviter attingam In nomi-

44) Ita Meineke (1847 392) quoniam Mantiam Thoricium (sed cf adn 8)laquopopulo gratum fuisseraquo posuit quod argumentum mihi debile videtur eum secutusest F H Bothe Poetarum comicorum Graecorum fragmenta Parisiis 1855 256 Sisecuti Meineke post προσίσταταί μοι interpungere velimus scribere possis προσ -ίσταταί μοι πρς τ βμα Μαντίας ltπροσέρχεταιgt ita ut Mantias is de quo loqui-tur sit (de caesa oratione cf K-G II2 344) Quod me candidi iudices Musei Rhena-ni monuerunt

45) Cf Edmonds 1957 549 laquoHerersquos Mantias going to ndash disagree with meraquoquae tamen vir doctus ibid adn e ad l adnotavit laquoa play upon two meanings ofπροσίσταμαι to approach (the Gk adds the oratorrsquos platform) and to disagree with(of food cf fr 95 [= fr 102 K-A])raquo non probaverim (vide supra) Permixte S BetaI comici greci Milano 2009 73 laquoMantia che srsquoavvicina alla tribuna mi torna suraquo quiCarriegravere sequi videtur

46) De ordine verborum cf Ar Eq 136ndash137 ampπιγίγνεται γ1ρ βυρσοπώλης AΠαφλαγών eρπαξ κεκράκτης Κυκλοβόρου φων9ν Tχων

47) Participium Pκων in initio senarii invenitur in Eur Andr 1111 IA 1191De participiorum et quae ab illis reguntur vocabulorum hyperbato cf H Boldt Deliberiore linguae Graecae et Latinae collocatione verborum capita selecta Gottingae1884 112ndash123

48) G Hermann Emendationes Coluthi in Opusculis IV Lipsiae 1831 20649) Lectionem Κέφαλον codex G praebet una cum Vk necnon Φ (i e codd

uIIvdIz siglo Φ ab editoribus Plutarchi Moralium comprehensis) qui artam cogna-tionem cum G habent in ceteris autem codd (oFJS) κεφαλ9ν contra metrum legi-tur Coniecturam Κέφαλον memoria codicis G nondum ut videtur cognita iamR Porson proposuerat in notis illis quas P P Dobree viro doctissimo dictante de-scripsit (cf R Porson Notae in Aristophanem ed P P Dobree Cantabrigiae 1820iii et 111) Utrum suis viribus in eandem coniecturam inciderit an eam ex adversari-is a Porson nondum vulgatis vel voce dumtaxat prolatis acceperit P Elmsley in edi-tione illa Aristophanis Acharnensium quam anno 1809 Oxonii editam (cf P Elms-ley [ed] Aristophanis comoedia Acharnenses Lipsiae 1830 [= Oxonii 1809] 67ndash68ad v 584) vir doctus incudi reddere conatus est diiudicare nequeo cf E Burton incensura Scholl in Sophoclis tragoedias septem et Sophoclis tragoediarum septem The British Critic Quarterly Theological Review and Ecclesiastical Record 12

150 Giacomo Mancuso

ne Cephali convicium aliquod latere suspicari licet50 quod etiamMeineke monere voluit cum scriberet laquoNimirum κέφαλος etiampiscis nomen estraquo51 Hoc non mirer si modo cogitare velimus quem admodum piscium nomina a poetis comicis usurpari soleantad homines deridendos52 Mihi haec consideranti locus Galeni a viris doctis neglectus succurrit Apud Gal de alim fac legitur

p 361 Helmreich (= VI 70815ndash7096 Kuumlhn) το γένους τν λεπιδωτν=χθύων ampστ+ν A κέφαλος οκ ampν θαλάττD μόνον -λλ1 κα+ λίμναις κα+ποταμος γεννώμενος δι κα+ μεγάλην Tχουσιν ο0 κατ1 μέρος κέφαλοιπρς -λλήλους διαφορfν ς δοκεν gτερον ε3ναι γένος το πελαγίουκεφάλου πρς τν ampν λίμναις ποταμος τέλμασιν 5χετος τοςampκκαθαίρουσι τοgtς ampν τας πόλεσι κοπρνας περιττωματικ9 μKν γ1ρ hσάρξ ampστι κα+ βλεννώδης 0κανς τν ampν =λυώδει κα+ Iυπαρc διαιτω-μένων 6δατι καλλίστη δK τν ampν καθαρi θαλάττD [ ] p 362 Helm-reich (= VI 7106ndash10 Kuumlhn) καί τινες ατν Cσοι κατ1 ποταμοgtς διαιτνται μεγάλην διαρρέοντας πόλιν -ποπατήματ4 -νθρώπων καίτινας Vτέρας τοιαύτας μοχθηρ1ς τροφ1ς προσφερόμενοι χείριστοι πάντων ς Tφην ε=σίν jστε κ[ν βραχε πλεkονι χρόνF διαμείνωσι νεκροί σήπονταί τε παραχρμα κα+ μοχθηρότατον ζουσιν

Ex genere squamosorum piscium est mugil qui non solum in mari sedetiam in stagnis et fluminibus nascitur Quapropter et multum inter sesinguli mugiles differunt ita ut marini mugilis dissimile esse genus vide-atur ei qui in stagnis fluminibus lacunis canalibus urbium latrinasexpurgantibus versetur Excrementitia enim ac nimis mucosa est caroeorum qui in aquis limosis et sordidis degunt optima autem eorum quiin puro mari versantur [ ] et ex eis nonnulli qui in fluminibus magnamurbem praeterfluentibus degunt hominum et excrementa et alias pravaseiusmodi escas sumentes omnium ut dixi pessimi sunt adeo ut si pau-lo diutius exanimes permanserint statim putrescant et pessime oleant

(Aprili 1827) 281ndash320 praes 283ndash284 necnon P J Finglass A Newly-DiscoveredEdition of Sophocles by Peter Elmsley GRBS 47 2007 101ndash116 praes (de editioneAcharnensium) 114 ss De Cephalo Collytensi (PA 8277 LGPN 5 PAA 566650) cfA H Sommerstein (ed) Aristophanes Ecclesiazusae Warminster 1998 161 ad v 248

50) Cf Edmonds 1957 549 adn f laquoa play on Cephalusraquo51) Meineke 1847 392 cf etiam PCG VII 519 ad l52) Exemplo utar fr 44 K-A (ex Europa) 2λιευόμενός ποτ4 ατν ελον

-νδράχνD μετ1 πρημνάδων κdπειτ4 -φχ4 Cτι lν βόαξ quamquam verba Platonisnon satis plana eum tamen ludere et in βόαξ et in πρημνάδες vocabulis perspicuumest (cf Kaibel apud PCG VII 450) De oratore haec dici quem pisci poeta comparas-set iam Hermann existimavit (apud Meineke 1847 365 ubi Hermann haec observa-visset non repperi) cf etiam Pirrotta 2009 121ndash122 Ceterum dissentiam a Carriegravere1984 163 qui scribit laquoLe vers contient peut-ecirctre une allusion au Philoctegravete de So-phocle βόσκειν y est utiliseacute agrave propos drsquoune maladie (v313) et δυσώδης fait penser agrave lapuanteur du mal de Philoctegravete Κέφαλος peut donc renvoyer agrave une infection lsaquoceacutephali-quersaquoraquo quae mihi omnia nimis subtilia fundamentoque certo carere videri confiteor

151Ad Pl com fr 201 K-A

Nimirum apud Aristophanem κωμFδούμενοι saepe male olent53mihi tamen Plato et in oratoris nomen54 iocari videtur quia id poe-tam commonefecit de lsaquourbanorsaquo mugile qui excrementis hominumpastus in urbis latrinis putrescit ac foetet

Index operum quae saepius laudantur

Caiazza 1993 Plutarco Precetti politici a c di A Caiazza Napoli 1993Carriegravere 1984 Plutarque Œuvres Morales XI2 Preacuteceptes politiques texte eacutetabli

et traduit par J-C Carriegravere Sur la monarchie La deacutemocracie et lrsquooligarchietexte eacutetabli et traduit par M Cuvigny Paris 1984

Cobet 1840 C G Cobet Observationes criticae in Platonis comici reliquias Amstelodami 1840

Davies 1971 J K Davies Athenian Propertied Families 600ndash300 B C Oxford1971

Edmonds 1957 J M Edmonds The Fragments of Attic Comedy I Leiden 1957IH J-H Kuumlhn U Fleischer (edd) Index Hippocraticus Gottingae 1986ndashLGPN P M Fraser E Matthews (edd) A Lexicon of Greek Personal Names II

M J Osborne S G Byrne (edd) Attica Oxford 1994Meineke 1847 A Meineke Fragmenta comicorum Graecorum I (editio minor)

Berolini 1847Olson 2007 S D Olson Broken Laughter Select Fragments of Greek Comedy

Oxford 2007PA J Kirchner Prosopographia Attica IndashII Berolini 1901ndash1903PAA J S Traill Persons of Ancient Athens Toronto 1994ndashPCG R Kassel C Austin (edd) Poetae Comici Graeci Berolini Novi Eboraci

1983ndashPirrotta 2009 S Pirrotta Plato comicus Die fragmentarischen Komoumldien ein

Kommentar Berlin 2009Sommerstein 1996a A H Sommerstein How to Avoid Being a Komodoumenos

CQ 46 1996 327ndash356Sommerstein 1996b A H Sommerstein (ed) Aristophanes Frogs Warminster

1996Stroud 1998 R S Stroud The Athenian Grain-Tax Law of 3743 B C Princeton

1998van Leeuwen 1896 J v Leeuwen (ed) Aristophanis Ranae Lugduni Batavorum

1896

Calatae Hieroni Giacomo Mancuso

53) Cf Ar Ach 850ndash853 Pax 811ndash813 Olson 2007 221 necnon G Mastro-marco Lrsquoodore del mostro Lexis 2 1988 209ndash215 (de Cleone)

54) Eodem modo Κάνθαρος poeta comicus in Pacis prologo ab Aristophaneludi videtur cf e g D Lanza Lrsquoattor comico sulla scena Dioniso 59 1989 297ndash312 praes 307ndash311

Corrigenda p 147 n 39 l 3 lege qui p 149 l7 lege locus p 151 subscriptio lege Calatae Hieronis

150 Giacomo Mancuso

ne Cephali convicium aliquod latere suspicari licet50 quod etiamMeineke monere voluit cum scriberet laquoNimirum κέφαλος etiampiscis nomen estraquo51 Hoc non mirer si modo cogitare velimus quem admodum piscium nomina a poetis comicis usurpari soleantad homines deridendos52 Mihi haec consideranti locus Galeni a viris doctis neglectus succurrit Apud Gal de alim fac legitur

p 361 Helmreich (= VI 70815ndash7096 Kuumlhn) το γένους τν λεπιδωτν=χθύων ampστ+ν A κέφαλος οκ ampν θαλάττD μόνον -λλ1 κα+ λίμναις κα+ποταμος γεννώμενος δι κα+ μεγάλην Tχουσιν ο0 κατ1 μέρος κέφαλοιπρς -λλήλους διαφορfν ς δοκεν gτερον ε3ναι γένος το πελαγίουκεφάλου πρς τν ampν λίμναις ποταμος τέλμασιν 5χετος τοςampκκαθαίρουσι τοgtς ampν τας πόλεσι κοπρνας περιττωματικ9 μKν γ1ρ hσάρξ ampστι κα+ βλεννώδης 0κανς τν ampν =λυώδει κα+ Iυπαρc διαιτω-μένων 6δατι καλλίστη δK τν ampν καθαρi θαλάττD [ ] p 362 Helm-reich (= VI 7106ndash10 Kuumlhn) καί τινες ατν Cσοι κατ1 ποταμοgtς διαιτνται μεγάλην διαρρέοντας πόλιν -ποπατήματ4 -νθρώπων καίτινας Vτέρας τοιαύτας μοχθηρ1ς τροφ1ς προσφερόμενοι χείριστοι πάντων ς Tφην ε=σίν jστε κ[ν βραχε πλεkονι χρόνF διαμείνωσι νεκροί σήπονταί τε παραχρμα κα+ μοχθηρότατον ζουσιν

Ex genere squamosorum piscium est mugil qui non solum in mari sedetiam in stagnis et fluminibus nascitur Quapropter et multum inter sesinguli mugiles differunt ita ut marini mugilis dissimile esse genus vide-atur ei qui in stagnis fluminibus lacunis canalibus urbium latrinasexpurgantibus versetur Excrementitia enim ac nimis mucosa est caroeorum qui in aquis limosis et sordidis degunt optima autem eorum quiin puro mari versantur [ ] et ex eis nonnulli qui in fluminibus magnamurbem praeterfluentibus degunt hominum et excrementa et alias pravaseiusmodi escas sumentes omnium ut dixi pessimi sunt adeo ut si pau-lo diutius exanimes permanserint statim putrescant et pessime oleant

(Aprili 1827) 281ndash320 praes 283ndash284 necnon P J Finglass A Newly-DiscoveredEdition of Sophocles by Peter Elmsley GRBS 47 2007 101ndash116 praes (de editioneAcharnensium) 114 ss De Cephalo Collytensi (PA 8277 LGPN 5 PAA 566650) cfA H Sommerstein (ed) Aristophanes Ecclesiazusae Warminster 1998 161 ad v 248

50) Cf Edmonds 1957 549 adn f laquoa play on Cephalusraquo51) Meineke 1847 392 cf etiam PCG VII 519 ad l52) Exemplo utar fr 44 K-A (ex Europa) 2λιευόμενός ποτ4 ατν ελον

-νδράχνD μετ1 πρημνάδων κdπειτ4 -φχ4 Cτι lν βόαξ quamquam verba Platonisnon satis plana eum tamen ludere et in βόαξ et in πρημνάδες vocabulis perspicuumest (cf Kaibel apud PCG VII 450) De oratore haec dici quem pisci poeta comparas-set iam Hermann existimavit (apud Meineke 1847 365 ubi Hermann haec observa-visset non repperi) cf etiam Pirrotta 2009 121ndash122 Ceterum dissentiam a Carriegravere1984 163 qui scribit laquoLe vers contient peut-ecirctre une allusion au Philoctegravete de So-phocle βόσκειν y est utiliseacute agrave propos drsquoune maladie (v313) et δυσώδης fait penser agrave lapuanteur du mal de Philoctegravete Κέφαλος peut donc renvoyer agrave une infection lsaquoceacutephali-quersaquoraquo quae mihi omnia nimis subtilia fundamentoque certo carere videri confiteor

151Ad Pl com fr 201 K-A

Nimirum apud Aristophanem κωμFδούμενοι saepe male olent53mihi tamen Plato et in oratoris nomen54 iocari videtur quia id poe-tam commonefecit de lsaquourbanorsaquo mugile qui excrementis hominumpastus in urbis latrinis putrescit ac foetet

Index operum quae saepius laudantur

Caiazza 1993 Plutarco Precetti politici a c di A Caiazza Napoli 1993Carriegravere 1984 Plutarque Œuvres Morales XI2 Preacuteceptes politiques texte eacutetabli

et traduit par J-C Carriegravere Sur la monarchie La deacutemocracie et lrsquooligarchietexte eacutetabli et traduit par M Cuvigny Paris 1984

Cobet 1840 C G Cobet Observationes criticae in Platonis comici reliquias Amstelodami 1840

Davies 1971 J K Davies Athenian Propertied Families 600ndash300 B C Oxford1971

Edmonds 1957 J M Edmonds The Fragments of Attic Comedy I Leiden 1957IH J-H Kuumlhn U Fleischer (edd) Index Hippocraticus Gottingae 1986ndashLGPN P M Fraser E Matthews (edd) A Lexicon of Greek Personal Names II

M J Osborne S G Byrne (edd) Attica Oxford 1994Meineke 1847 A Meineke Fragmenta comicorum Graecorum I (editio minor)

Berolini 1847Olson 2007 S D Olson Broken Laughter Select Fragments of Greek Comedy

Oxford 2007PA J Kirchner Prosopographia Attica IndashII Berolini 1901ndash1903PAA J S Traill Persons of Ancient Athens Toronto 1994ndashPCG R Kassel C Austin (edd) Poetae Comici Graeci Berolini Novi Eboraci

1983ndashPirrotta 2009 S Pirrotta Plato comicus Die fragmentarischen Komoumldien ein

Kommentar Berlin 2009Sommerstein 1996a A H Sommerstein How to Avoid Being a Komodoumenos

CQ 46 1996 327ndash356Sommerstein 1996b A H Sommerstein (ed) Aristophanes Frogs Warminster

1996Stroud 1998 R S Stroud The Athenian Grain-Tax Law of 3743 B C Princeton

1998van Leeuwen 1896 J v Leeuwen (ed) Aristophanis Ranae Lugduni Batavorum

1896

Calatae Hieroni Giacomo Mancuso

53) Cf Ar Ach 850ndash853 Pax 811ndash813 Olson 2007 221 necnon G Mastro-marco Lrsquoodore del mostro Lexis 2 1988 209ndash215 (de Cleone)

54) Eodem modo Κάνθαρος poeta comicus in Pacis prologo ab Aristophaneludi videtur cf e g D Lanza Lrsquoattor comico sulla scena Dioniso 59 1989 297ndash312 praes 307ndash311

Corrigenda p 147 n 39 l 3 lege qui p 149 l7 lege locus p 151 subscriptio lege Calatae Hieronis

151Ad Pl com fr 201 K-A

Nimirum apud Aristophanem κωμFδούμενοι saepe male olent53mihi tamen Plato et in oratoris nomen54 iocari videtur quia id poe-tam commonefecit de lsaquourbanorsaquo mugile qui excrementis hominumpastus in urbis latrinis putrescit ac foetet

Index operum quae saepius laudantur

Caiazza 1993 Plutarco Precetti politici a c di A Caiazza Napoli 1993Carriegravere 1984 Plutarque Œuvres Morales XI2 Preacuteceptes politiques texte eacutetabli

et traduit par J-C Carriegravere Sur la monarchie La deacutemocracie et lrsquooligarchietexte eacutetabli et traduit par M Cuvigny Paris 1984

Cobet 1840 C G Cobet Observationes criticae in Platonis comici reliquias Amstelodami 1840

Davies 1971 J K Davies Athenian Propertied Families 600ndash300 B C Oxford1971

Edmonds 1957 J M Edmonds The Fragments of Attic Comedy I Leiden 1957IH J-H Kuumlhn U Fleischer (edd) Index Hippocraticus Gottingae 1986ndashLGPN P M Fraser E Matthews (edd) A Lexicon of Greek Personal Names II

M J Osborne S G Byrne (edd) Attica Oxford 1994Meineke 1847 A Meineke Fragmenta comicorum Graecorum I (editio minor)

Berolini 1847Olson 2007 S D Olson Broken Laughter Select Fragments of Greek Comedy

Oxford 2007PA J Kirchner Prosopographia Attica IndashII Berolini 1901ndash1903PAA J S Traill Persons of Ancient Athens Toronto 1994ndashPCG R Kassel C Austin (edd) Poetae Comici Graeci Berolini Novi Eboraci

1983ndashPirrotta 2009 S Pirrotta Plato comicus Die fragmentarischen Komoumldien ein

Kommentar Berlin 2009Sommerstein 1996a A H Sommerstein How to Avoid Being a Komodoumenos

CQ 46 1996 327ndash356Sommerstein 1996b A H Sommerstein (ed) Aristophanes Frogs Warminster

1996Stroud 1998 R S Stroud The Athenian Grain-Tax Law of 3743 B C Princeton

1998van Leeuwen 1896 J v Leeuwen (ed) Aristophanis Ranae Lugduni Batavorum

1896

Calatae Hieroni Giacomo Mancuso

53) Cf Ar Ach 850ndash853 Pax 811ndash813 Olson 2007 221 necnon G Mastro-marco Lrsquoodore del mostro Lexis 2 1988 209ndash215 (de Cleone)

54) Eodem modo Κάνθαρος poeta comicus in Pacis prologo ab Aristophaneludi videtur cf e g D Lanza Lrsquoattor comico sulla scena Dioniso 59 1989 297ndash312 praes 307ndash311

Corrigenda p 147 n 39 l 3 lege qui p 149 l7 lege locus p 151 subscriptio lege Calatae Hieronis