คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

กรมการศาสนากระทรวงวฒนธรรมwww.dra.go.th

คมอ การปฏบตศาสนพธเบองตน

กรมการศาสนา

กระทรวงวฒนธรรม

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน ผจดพมพ กรมการศาสนากระทรวงวฒนธรรม

ปทพมพ พ.ศ.๒๕๕๖

ISBN 978-616-543-197-2

จำนวนพมพ ๑๕,๐๐๐เลม

ทปรกษา

นายปรชากนธยะ อธบดกรมการศาสนา

พลตรไชยนาจญาตฉมพล ทปรกษากรมการศาสนา

นายปญญาสละทองตรง ทปรกษากรมการศาสนา

นายพสฐเจรญสข ทปรกษากรมการศาสนา

ผดำเนนการ

นายจรญนราคร รองอธบดกรมการศาสนา

นางสาวภคสจภรณจปภพ ผอำนวยการกองศาสนปถมภ

นายจำลองธงไชย เจาพนกงานการศาสนาอาวโส

นายแถลงการณวงษสวสด เจาพนกงานการศาสนาชำนาญงาน

นายศภสทธวเศษสงห นกวชาการศาสนาชำนาญการ

นายสมควรบญม นกวชาการศาสนาชำนาญการ

นายสพรหมสวสดเมอง เจาพนกงานการศาสนาชำนาญงาน

นายธวชชยอบลพทกษ นกวชาการศาสนาชำนาญการ

นายบรบรณศรทธา นกวชาการศาสนาชำนาญการ

นายปยวฒนวงษเจรญ นกวชาการศาสนาชำนาญการ

นายวชรวทยศรวฒน นกวชาการศาสนาชำนาญการ

นางสาวเรณรตนชยเดชา นกวชาการศาสนาชำนาญการ

นางสาวสมาลปราชญนภารตน เจาพนกงานการศาสนาชำนาญงาน

นายพสไสวไชยทอง เจาหนาทปฏบตงานดานศาสนา

รวบรวมเรยบเรยง

นายชวลตศรภรมย นกวชาการศาสนาชำนาญการพเศษ

นายโอสธราษฎรเรอง นกวชาการศาสนาชำนาญการ

พมพท โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทยจำกด ๗๙ถนนงามวงศวานแขวงลาดยาวเขตจตจกรกรงเทพมหานคร๑๐๙๐๐ โทร.๐-๒๕๖๑-๔๕๖๗โทรสาร๐-๒๕๗๙-๕๑๐๑นายโชคดออสวรรณผพมพผโฆษณา

คำนำ

ศาสนพธเปนพธกรรมทางศาสนาในการนำหลกธรรมคำสอนของศาสนาลงสการปฏบต

ของศาสนกชน การปฏบตศาสนพธทมความเรยบรอย สวยงาม และเปนไปในแนวทางเดยวกน

จะกอใหเกดความเลอมใสศรทธาในการบำเพญกศลตาง ๆ ของผทไดรวมกจกรรมในพธนน ๆ

ดงคำทวา“พธด เกจดง ความขลงยอมปรากฏ”เกดการสรางคณคาทางดานจตใจเพอเปนการ

ธำรงรกษาเอกลกษณของชาตและศาสนา การทพทธศาสนกชนโดยเฉพาะอยางยงผททำหนาท

เปนศาสนพธกรจำเปนตองมแนวปฏบตเกยวกบศาสนพธใหเปนไปในแนวทางเดยวกน

กรมการศาสนาเหนวา ศาสนพธเปนสงจำเปนทจะตองมการสบทอดใหผปฏบตหนาท

ไดมความรความเขาใจทถกตองตามหลกของพธและประเพณนยม เพอสรางมาตรฐานการปฏบต

ศาสนพธใหถกตองและเปนไปในแนวทางเดยวกน จงมความจำเปนทจะตองเผยแพรความร

ดานการปฏบตงานศาสนพธใหมความแพรหลายในฐานะเปนหนวยงานภาครฐทำหนาทสนองงาน

สถาบนชาต ศาสนา พระมหากษตรย ดานการปฏบตงานศาสนพธรวมกบหนวยงานตาง ๆ เชน

สำนกพระราชวง เปนตน จงไดนำความรและประสบการณในการปฏบตงานพธไปถายทอด

ใหคนในชมชนไดใชเปนแนวทางในการปฏบตใหถกตองตามโบราณประเพณ และมความเปนระเบยบ

เรยบรอยเหมาะสม นอกจากนยงเปนการสงเสรมเจาหนาทผ เปนศาสนพธกรใหมความร

ความเขาใจเกยวกบการจดกจกรรมดานศาสนพธใหมความชำนาญจนสามารถนำไปปฏบต

และใหคำแนะนำแกผอนได รวมทงสงเสรมใหหนวยงานภาครฐมบคลากรปฏบตกจกรรม ศาสนพธ

เพมมากขน และเพอรวมกนอนรกษสบสานศลปวฒนธรรมประเพณของชาต ใหมการสบทอด

เปนมรดกทางวฒนธรรมอนเปนสงทนาภาคภมใจของประชาชนชาวไทยตลอดไป

กรมการศาสนา หวงวา“คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน” เลมน จกเปนประโยชน

แกศาสนพธกรนกเรยนนกศกษาและประชาชนทวไปไดศกษาและใชเปนแนวทางในการปฏบตงาน

ศาสนพธทถกตองตามโบราณราชประเพณสบไป

(นายปรชา กนธยะ)

อธบดกรมการศาสนา

สารบญ

คำนำบทนำ ๑บทท๑ ความรเกยวกบศาสนพธ ๑๓ ประเภทของศาสนพธทางพระพทธศาสนา ๑๔ การเตรยมสถานท ๑๖ การเตรยมอปกรณ ๑๙ การเตรยมบคลากร ๒๖ การเตรยมกำหนดการ ๒๙บทท๒ การเตรยมการและการปฏบตงานศาสนพธ ๔๕ การเตรยมการกอนการปฏบตงานศาสนพธ ๔๕ การปฏบตงานศาสนพธ ๖๒บทท๓ แนวทางการจดงานศาสนพธกบสถาบนพระมหากษตรย ๗๑ วนจกร ๗๒ วนปยมหาราช ๗๗ วนเฉลมพระชนมพรรษา ๘๑ การถวายผาพระกฐนพระราชทาน ๙๐บทท๔ แนวทางการจดงานมงคลพธ ๑๐๕ งานกศลพธ ๑๐๕

พธแสดงตนเปนพทธมามกะ ๑๐๕ งานบญพธ ๑๐๗ พธทำบญงานมงคลทวไป ๑๐๗ พธทำบญงานมงคลเฉพาะงาน ๑๐๙ พธหลอพระพทธรป ๑๐๙ พธพทธาภเษกหรอมงคลาภเษก ๑๑๑ พธวางศลาฤกษ ๑๑๕ พธทำบญขนบานใหม ๑๒๑ พธมงคลสมรส ๑๒๒ พธยกขนหมาก ๑๒๓ พธไหวบรรพบรษ ๑๒๔

หนา

พธสงฆเนองในพธมงคลสมรส ๑๒๕ พธหลงนำพระพทธมนตและประสาทพร ๑๒๖ พธทำบญวนเกด ๑๒๘ พธทำบญอายครบ๖๐ป ๑๒๙ พธทำบญครบรอบวนเกดของผวายชนม ๑๓๒ การจดงานมงคลและอวมงคลในโอกาสเดยวกน ๑๓๔ บทท๕ แนวทางการจดงานอวมงคล ๑๓๗ การขอพระราชทานนำหลวงอาบศพ ๑๓๗ การขอพระราชทานเพลงศพ ๑๔๐ การขอพระราชทานดนฝงศพ ๑๕๔ การเตรยมการและการปฏบตพธงานศพทวไป ๑๕๖ การจดพธบำเพญกศลเนองในโอกาสครบรอบวนตายของผวายชนม ๑๖๘

บทท๖ การจดทานพธ ๑๗๑

การถวายสงฆทาน ๑๗๒

การถวายผากฐนหรอการทอดกฐน ๑๗๔

การถวายผาปา(สามคค) ๑๗๗

การถวายทานตางๆ ๑๗๙

ภาคผนวก ๑๘๑

คำบชาพระและคำอาราธนา ๑๘๒

ลำดบพดยศสมณศกดฐานานกรมเปรยญในงานพระราชพธ-รฐพธ ๑๘๙

การใชพดยศการถวายอตเรกและการถวายพระพร ๑๙๓

บรรณานกรม ๒๐๕

สารบญ (ตอ)

หนา

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

�

บทนำ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยฉบบพทธศกราช ๒๕๕๐ ไดบญญตใหภาครฐ

ทำหนาทอปถมภคมครองพระพทธศาสนาและศาสนาอน สงเสรมการเขาใจอนดและความ

สมานฉนทระหวางศาสนกชนของทกศาสนา รวมทงสนบสนนการนำหลกธรรมทางศาสนามาใช

เพอเสรมสรางคณธรรมและพฒนาคณภาพชวตในภาคประชาชนใหบคคลมเสรภาพในการนบถอ

ศาสนา ปฏบตตามศาสนธรรม ศาสนบญญต พธกรรมตามความเชอถอของตน ซงสอดคลอง

กบ แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๑ ทมงเนนพฒนาคณภาพคนไทย

ใหสามารถเผชญความเสอมถอยดานคณธรรมและจรยธรรมและการเปลยนแปลงทางวฒนธรรม

ทหลากหลายภายใตกระแสโลกาภวฒน ซงสงผลใหสงคมไทยมความเปนวตถนยมใหความสำคญ

กบศลธรรมและวฒนธรรมทดงามลดลง ดงนนรฐบาลจงมนโยบายในการเสรมสรางความเขมแขง

และพฒนาบทบาทของสถาบนหลกทางสงคมใหเออตอการพฒนาคนสรางคานยมใหคนไทยภมใจ

ในวฒนธรรมไทยและยอมรบความแตกตางของความหลากหลายทางวฒนธรรมทลดปญหา

ความขดแยงทางความคด และสรางความเปนเอกภาพในสงคม สรางเครอขายความรวมมอ

ทางวฒนธรรมรวมกบประชาคมโลก โดยเฉพาะประชาคมอาเซยนใหเกดการไหลเวยนทางวฒนธรรม

และการแลกเปลยนเรยนรขอมลขาวสาร

เพอใหการอปถมภคมครองศาสนาและรวมพลงขบเคลอนนำหลกธรรมทางศาสนา

ไปพฒนาคณภาพคนและสงคมไทยใหบรรลผลสมฤทธ กรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม

จงนอมนำกระแสพระราชดำรส“ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง” ในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

มาเปนแนวทางจดทำแผนการดำเนนงาน“สงเสรมคณธรรมทมประสทธภาพและมงผลสมฤทธ”

เพอใหประชาชนกลมองคกรตางๆ ในทกระดบมคณธรรมจรยธรรมและประชาชน โดยกำหนด

วสยทศนพนธกจยทธศาสตรเปาประสงคเปาหมายและปจจยแหงความสำเรจในการขบเคลอน

แผนพฒนาคณธรรมฯไปสประชาชนดงน

�

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

๑. วสยทศน

นำหลกธรรมเสรมภมคมกนสานสมพนธศาสนาสรางคนดสสงคม

๒. พนธกจ

๑) ปลกฝงและเสรมสรางคณธรรมจรยธรรม

๒) สงเสรมและสานสมพนธกจกรรมทางศาสนา

๓) สงเสรมศาสนกชนทกศาสนาใหอยรวมกนอยางสนตสข

๔) สนองงานพระราชพธพระราชกศลรฐพธและศาสนพธ

๓. ยทธศาสตร

๑) สงเสรมการเรยนรและสบทอดพระราชพธ พระราชกศล รฐพธ และศาสนพธ

ทถกตองไวเปนมรดกทางภมปญญาและมรดกทางวฒนธรรมดำรงอยคสงคมไทย

๒) สนบสนนสงเสรมใหประชาชนมความรความเขาใจหลกธรรมทางศาสนาสามารถ

นำไปปรบใชในชวตประจำวนเพอพฒนาคณภาพชวต

๓) สงเสรมศาสนกชนทกศาสนาใหอยรวมกนอยางสนตสข

๔) พฒนาสรางศกยภาพการบรหารจดการดานศาสนา

๔. เปาประสงคการดำเนนงานของยทธศาสตร

๑) เสรมสรางแนวทางและเพมศกยภาพการบรหารจดการศาสนานำแผน“การสงเสรม

คณธรรม”ไปสประชาชน

๒) สงเสรมใหประชาชนมความร ความเขาใจในหลกธรรมคำสอนของศาสนาทตน

เคารพนบถออยางถกตอง พรอมทงนำปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการดำเนนชวต

อยางตอเนอง

๓) สรางภาคเครอขายท เขมแขง ในการนำหลกธรรมคำสอนทางศาสนา

และปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปสการปฏบตในชวตประจำวนของศาสนกชนทกศาสนา

เพอความสมานฉนทและสนตสขของสงคม

๕. เปาหมายของการดำเนนการ

๑) ประชาชนมความเขาใจและนำหลกคำสอนทางศาสนาไปปฏบตไดอยางมความสข

ในการดำรงชวต

๒) งานพระราชพธพระราชกศลรฐพธและศาสนพธถกตองตามพระราชประเพณ

และสมพระเกยรต

๓) ศาสนสถานไดรบการพฒนาเปนแหลงเรยนรดานศาสนา และสงเสรมคณธรรม

ของชมชน

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

�

๔) กรมการศาสนา องคการศาสนาและเครอขาย มศกยภาพในการนำหลกคำสอน

ทางศาสนาไปสประชาชนอยางมประสทธภาพ

๕) ศาสนกชนทกศาสนาอยรวมกนดวยความสงบสขและความสมานฉนท

๖) ระบบการบรหารจดการศาสนาภายในองคกรและเครอขาย ไดรบการพฒนา

อยางมประสทธภาพ

๖. กลยทธและแผนการดำเนนงาน

ยทธศาสตรท ๑ สงเสรมการเรยนรและสบทอดพระราชพธ พระราชกศล รฐพธ

และศาสนพธทถกตองไวเปนมรดกทางภมปญญาและมรดกทางวฒนธรรมดำรงอยคสงคมไทย

เปาประสงคการดำเนนงานของยทธศาสตร

เปาประสงคหลก

งานพระราชพธ พระราชกศล รฐพธ และศาสนพธ ไดรบการอนรกษสบทอด

เปนมรดกทางภมปญญาและมรดกทางวฒนธรรมทสำคญของชาตและเกดการศกษาเรยนรอยางถกตอง

เปาประสงครอง

๑) การปฏบตงานพระราชพธ พระราชกศล รฐพธ และศาสนพธ ถกตอง

ตามโบราณราชประเพณและสมพระเกยรต

๒) มเครอขายการปฏบตศาสนพธทถกตองตามประเพณโบราณเพมขนทวประเทศ

๓) งานดานศาสนาไดรบการบรหารจดการอยางมประสทธภาพ

กลยทธ

๑) การสนองงานพระราชพธ การบำเพญพระราชกศล รฐพธ และศาสนพธ

ใหสมพระเกยรตตามโบราณราชประเพณ

๒) สงเสรมการเรยนรศาสนพธและการสบทอดพธกรรมใหถกตองตามหลก

ทางพระพทธศาสนา

๓)พฒนาสมรรถนะผปฏบตงานศาสนพธใหปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ

วตถประสงค

๑) เพอการปฏบตรบสนองงานพระราชพธ พระราชกศล รฐพธ และศาสนพธ

ถกตองตามโบราณราชประเพณและสมพระเกยรต

๒) เพอใหการปฏบตศาสนพธของเจาหนาทผปฏบตเปนไปอยางถกตองและ

มมาตรฐานเดยวกน

๓) เพอสรางเครอขายศาสนพธสนบสนนการปฏบตงานกรมการศาสนาในพนท

จงหวดตางๆไดถกตองและเหมาะสม

�

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

๔) เพอเผยแพรองคความรดานศาสนาและเพมสรรถนะการปฏบตศาสนพธ

แกผทำหนาทปฏบตงานศาสนพธ

แนวทางการดำเนนงาน

๑) ปฏบตรบสนองงานพระราชพธพระราชกศลรฐพธและศาสนพธใหมความถกตอง

ตามโบราณราชประเพณและสมพระเกยรต

๒) จดอบรมเชงปฏบตขาราชการกรมการศาสนา ผปฏบตหนาทศาสนพธกร

ปละ๒ครงเพอเพมสมรรถนะในการปฏบตงานและเตรยมความพรอมในการปฏบตงาน

๓) ถอดบทเรยนผทรงคณวฒ/รวบรวมองคความรการปฏบตงานดานศาสนพธ

และจดทำเปนฐานขอมล/คมอหลกสตรการปฏบตงานดานศาสนพธกร

๔) รวบรวมองคความรดานศาสนพธทางศาสนาพทธและศาสนาอน พรอมทง

จดพมพเปนหนงสอเผยแพรแกองคกรเครอขายและประชาชนทสนใจ

๕)พฒนาระบบเผยแพรองคความรดานพระราชพธ พระราชกศล รฐพธ และ

ศาสนพธผานระบบe-learningแกเจาหนาทกรมการศาสนาเครอขายและประชาชนทสนใจเชน

โครงการจดทำระบบการเรยนรงานศาสนพธผานระบบสารสนเทศกรมการศาสนา

๖) จดทำคมอและหลกเกณฑการคดเลอกเครอขาย/บคคลแกนนำทเผยแพร

องคความรดานศาสนพธแกชมชน/สงคมระดบดเดนตงแตระดบชมชน ระดบจงหวด ระดบภาค

ระดบประเทศเผยแพรไปยงจงหวดเพอเปนแนวทางในการคดเลอก

๗) จดอบรมเผยแพรองคความรเรอง “ศาสนพธ” แกเจาหนาทสำนกงาน

วฒนธรรมจงหวดเจาหนาทเขตพนทการศกษาผแทนหนวยงานภาครฐ/เอกชนและองคกรเครอขาย

ในพนทใหมความรเพอนำไปเผยแพรปรบใชในการปฏบตงานศาสนพธประกอบดวยโครงการ

สงเสรมการเรยนรงานศาสนพธ โครงการอดหนนการฝกหดนกสวดพระมหาชาตคำหลวง และ

โครงการสงเสรมผสบทอดเพอทำหนาทปฏบตงานพธ

๘) สงเสรมสนบสนนใหเครอขายแกนนำทผานการอบรมศาสนพธกรในจงหวด

จดอบรมศาสนพธกรขยายผลสประชาชน เชน การใหความรการปฏบตศาสนพธกรแกบคคล

ในครอบครว/การจดอบรมศาสนพธกรแกผรวมงานในองคกร/การอบรมศาสนพธแกบคคลหรอ

องคกรในชมชน

๙)ประกวดเครอขาย/บคคลแกนนำทเผยแพรองคความรดานศาสนพธแก

ชมชน/สงคมระดบดเดนระดบชมชนระดบจงหวดระดบภาคระดบประเทศ

ยทธศาสตรท ๒ สนบสนนสงเสรมใหประชาชนมความรความเขาใจหลกธรรม

ทางศาสนาสามารถนำไปปรบใชในชวตประจำวนเพอพฒนาคณภาพชวต

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

�

เปาประสงคการดำเนนงานของยทธศาสตร

เปาประสงคหลก

ประชาชนปฏบตตนตามหลกธรรมทางศาสนาไดอยางเหมาะสมในการดำรงชวต

เปาประสงครอง

๑) สงเสรมการนำหลกธรรมทางศาสนาไปสประชาชน ทงระดบบคคลและ

ระดบองคกร

๒) สนบสนนซอมแซมศาสนสถานใหมความมนคงแขงแรง ปลอดภย ทจะใช

เปนสถานทปฏบตศาสนกจ/แหลงเรยนรสงเสรมคณธรรมจรยธรรมแกศาสนกชน

๓)พฒนาวตกรรม สงเสรมคณธรรมจรยธรรมในการปองกนและแกไขปญหา

สงคมเชนโครงการจดทำสอธรรมเชงสรางสรรค

๔) ประสานความรวมมอกบองคกรภาคเครอขายทางศาสนาขบเคลอนนำหลกธรรม

ไปสประชาชนอยางมประสทธภาพเชนโครงการองคการและหนวยเผยแพรทางพระพทธศาสนา

๕) รวมพลงเครอขายสงเสรมคณธรรมจรยธรรม ภาครฐ ภาคเอกชน

ภาคประชาชน ใหมสวนรวมรบผดชอบงานอนรกษ สบทอด ศาสนาและดำเนนงานกจกรรม

สงเสรมคณธรรมจรยธรรม

เปาหมาย

๑) ศาสนสถานไดรบการพฒนาใหเปนแหลงเรยนรดานศาสนาและศนยกลาง

การสงเสรมคณธรรมของชมชน

๒)ประชาชนปฏบตตามหลกธรรมคำสอนทางศาสนาไดอยางถกตอง เหมาะสม

และมความสขในการดำรงชวต

๓) เกดการประสานความรวมมอในการดำเนนงานนำหลกธรรมคำสอน

ทางศาสนา ระหวางกรมการศาสนา องคการศาสนาและองคกรเครอขายอยางเปนระบบ

และมประสทธภาพ

กลยทธท ๑

สงเสรมใหวด/ศาสนสถานเปนแหลงการเรยนรทางดานศาสนาและสงเสรมคณธรรม

แกคนในชมชน

วตถประสงค

๑) เพอพฒนาศาสนสถานใหมนคงแขงแรงสามารถเปนศนยกลางพฒนาจตใจ

และศนยการเรยนรของชมชน โดยใหประชาชนเขามามสวนรวมสนบสนนทงทางดานงบประมาณ

การบรหารจดการและเขารวมทำกจกรรม

๒) เพอพฒนาศาสนสถานเปนแกนกลางของความรวมมอกบครอบครว ชมชน

สงคมในการศกษาหลกธรรมอบรมคณธรรมจรยธรรมและนำหลกธรรมไปสวถชวต

�

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

๓) เพอพฒนาศาสนสถานใหสะอาด รมเยนเปนแบบอยางทดในการอนรกษ

สงแวดลอมและเปนแหลงทองเทยวของชมชน

แนวทางการดำเนนงาน

๑) กรมการศาสนาจดสรรงบประมาณสนบสนนการบรณศาสนสถานพรอมทงมนโยบาย

สงเสรมใหประชาชน ชมชน องคกรปกครองสวนทองถนเขามามสวนรวมสบทอดศาสนาและ

อนรกษศาสนสถานเพอดำรงไวซงอตลกษณของชมชนเชนโครงการบรณศาสนสถานทางศาสนาอน

๒) กรมการศาสนาไดจดโครงการ/กจกรรมสงเสรมสนบสนนการดำเนนงาน

ของศาสนสถานเชนโครงการศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยเปนตน

กลยทธท ๒

นำหลกศาสนธรรมเทดทนสถาบนชาต สถาบนพระมหากษตรย เปนศนยรวม

สรางความเขมแขงของสงคมไทย

วตถประสงค

เพอแสดงถงความจงรกภกดตอสถาบนชาต ศาสนา และพระมหากษตรย

ซงเปนศนยรวมทางจตใจของคนไทย

แนวทางการดำเนนงาน

๑) การนอมนำกระแสพระราชดำรสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว สมเดจ

พระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ และพระบรมวงศานวงศ มาเปนแนวทางในการดำเนนกจกรรม

สงเสรมคณธรรมจรยธรรม เชน โครงการบรรพชาอปสมบทพระภกษสามเณรและบวชศลจารณ

โครงการจดงานเฉลมพระเกยรตแดพระบาทสมเดจพระเจาอยหวและพระบรมวงศานวงศฯลฯ

๒) สงเสรมสนบสนนหรอดำเนนงานโครงการ/กจกรรมในวนสำคญทางศาสนา

วนสำคญของชาตและวนสำคญทางสถาบนพระมหากษตรยอาทเชนวนวสาขบชาวนอาสาฬหบชา

วนมาฆบชาวนรฐธรรมนญวนเฉลมพระชนมพรรษาพระบาทสมเดจพระเจาอยหวเปนตน

กลยทธท ๓

สงเสรมสนบสนนกระบวนการนำหลกธรรมทางศาสนามาพฒนาศลธรรม

คณธรรมแกเดกเยาวชนและประชาชน

วตถประสงค

๑) เพอพฒนากระบวนการเผยแพร/ถายทอดหลกธรรมคำสอนทางศาสนา

ทมประสทธภาพทงายตอการเรยนรและเขาใจในรปแบบทหลากหลาย

๒) เพอประสานความรวมมอกบองคกรเครอขายในการเผยแพรหลกธรรม

ทางศาสนาสประชาชนทกระดบ

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

�

แนวทางการดำเนนงาน

๑) กรมการศาสนาไดดำเนนการจดทำแผนปฏบตการสงเสรมคณธรรมแหงชาต

โดยแบงประชาชนกลมเปาหมายออกเปน๓กลมไดแก

(๑) กลมเดกเยาวชนไดแกโครงการศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย

โครงการอบรมเยาวชนภาคฤดรอนโครงการประกวดบรรยายธรรมฯลฯ

(๒)กลมขาราชการของรฐเชนโครงการเมองไทยเมองคนดเปนตน

(๓)กลมประชาชน ไดแก โครงการยกยองผทำคณประโยชนตอพระพทธศาสนา

โครงการสนบสนนกจการฮจย โครงการสงเสรมพระพทธศาสนาเนองในเทศกาลวนสำคญ

ทางศาสนาเชนวนวสาขบชาวนมาฆบชาวนอาสาฬหบชาและวนเขาพรรษา

๒) สนบสนนการผลตหนงสอตำราทางวชาการและประกวดสอสงเสรมคณธรรม

ในรปแบบทหลากหลายโดยประชาสมพนธใหสถาบนการศกษาภาคเอกชนสงผลงานเขาประกวด

เพอพฒนารปแบบ/เทคนคการเผยแพรสอใหมความหลากหลายและเปนทสนใจแกกลมเปาหมาย

เชนการจดทำคมอการปฏบตงานเนองในเทศกาลวนวสาหบชาเปนตน

กลยทธท ๔

สงเสรมความเขมแขงแกองคกรเครอขาย

วตถประสงค

๑) เพอประสานความรวมมอกบองคกรเครอขายในการเผยแผหลกธรรม

ทางศาสนาสประชาชนทกระดบแนวทางการดำเนนงาน

๒) การสนบสนนงบประมาณใหองคกรเครอขายทางศาสนาขบเคลอนโครงการ/

กจกรรมนำหลกธรรมคำสอนทางศาสนาไปสประชาชนทกระดบ เชน โครงการอดหนนองคการ

และหนวยเผยแพรพทธศาสนา โครงการอดหนนองคการและจดกจกรรมทางศาสนาอน

โครงการลานบญลานปญญาฯลฯ

กลยทธท ๕

การปฏบตงานภายใตพระราชบญญตและกฎหมายทกำหนดไว

วตถประสงค

เพอสนบสนนการดำเนนงานของคณะกรรมการสงเสรมคณธรรมแหงชาตและ

สงเสรมการดำเนนงานกจการฮจย

แนวทางการดำเนนงาน

๑) สงเสรมและสนบสนนการดำเนนงานของคณะกรรมการสงเสรมคณธรรมแหงชาต

อาทเชนการจดประชมคณะกรรมการสงเสรมคณธรรมประชมคณะอนกรรมการสงเสรมคณธรรม,

จดประชมสมมนาแลกเปลยนความคดเหนเกยวกบกระบวนการสงเสรมคณธรรมกลมเปาหมาย

ระดบตางๆเปนตน

�

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

๒) สงเสรมและสนบสนนการดำเนนงานกจการฮจย อาท เชน ประชม

คณะกรรมการสงเสรมกจการฮจยแหงประเทศไทย, ประชมอนกรรมการ, อบรมเจาหนาทอำนวย

ความสะดวกและเจาหนาทหนวยพยาบาลไทยนำคณะผแทนฮจยไทยเดนทางไปประชม

ทางซาอดอาระเบยและอบรมผนำกลมประกอบพธฮจยเปนตน

กลยทธท ๖

รณรงคสงเสรมการเผยแพรหลกธรรมทางศาสนาผานสอเทคโนโลยททนสมย

และวธการทหลากหลาย

วตถประสงค

เพอพฒนากลไกการขบเคลอนหลกธรรมทางศาสนาสประชาชนใหมประสทธภาพ

สอดคลองกบความตองการของประชาชนอยางแทจรง

แนวทางการดำเนนงาน

สนบสนนและสงเสรมการดำเนนงานเผยแผหลกธรรมทางศาสนาผานสอสรางสรรค

อาท เชน โครงการผลตภาพยนตรธรรมะเรองสน โครงการผลตสอธรรมะเชงสรางสรรค โครงการ

เมองไทยเมองคนด

ยทธศาสตรท ๓สงเสรมศาสนกชนทกศาสนาใหอยรวมกนอยางสนตสข

เปาประสงคการดำเนนงานของยทธศาสตร

เสรมสรางพนธมตรและขยายเครอขายนำหลกธรรมคำสอนทางศาสนาไปส

ประชาชนใหปฏบตในชวตประจำวน เพอสรางความเขาใจอนดระหวางศาสนาและเสรมสราง

ความสมานฉนทของศาสนกชน

เปาประสงคหลก

ประชาชนกลมเปาหมายมความสมานฉนทและเอออาทรตอกน

เปาประสงครอง

๑) มการจดกจกรรมสงเสรมคณธรรมเสรมสรางความเขาใจอนดระหวาง

องคการศาสนาและศาสนกชน

๒) มการขยายเครอขายศาสนกสมพนธระดบตางๆสชมชน

๓) เชอมโยงภาคเครอขายภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชนรวมกน

จดกจกรรมสงความเขาใจอนดระหวางศาสนาไปสประชาชน

๔) มการพฒนานวตกรรมการสงเสรมความสมานฉนทแกคนในสงคม

กลยทธ

๑) สงเสรมความเขาใจอนดระหวางศาสนาและสมานฉนทระหวางศาสนกชน

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

�

๒)ประสานเชอมโยงสถาบนศาสนา สถาบนทางสงคมและเครอขายทางศาสนา

รวมสรางสงคมคณธรรมและสมานฉนท

วตถประสงค

๑) เพอใหผนำศาสนาองคการศาสนาและเครอขายตางๆ ไดมสวนรวมดำเนน

นำหลกธรรมคำสอนทางศาสนาไปบรณาการในโครงการ/กจกรรมทางศาสนาและงานศาสนก

สมพนธไปสประชาชนทกระดบ

๒) เพอสรางความเขาใจอนดระหวางศาสนาและศาสนกชน

แนวทางการดำเนนงาน

๑) สงเสรมงานศาสนกสมพนธเพอสานสมพนธทางศาสนา

๒) จดงานเฉลมพระเกยรตเสรมสรางความสมานฉนทแกคนในชาต

๓) สงเสรมขยายเครอขายการจดอบรมคายเยาวชนสมานฉนทในทกระดบ

ตงแตจงหวดตำบลอำเภอหมบานและชมชน

๔)พฒนาระบบฐานขอมลทางศาสนาใหทนสมยเปนแหลงเรยนรเผยแพร

หลกธรรมคำสอนทางศาสนา/เผยแพรกจกรรมสานสมพนธทางศาสนาผานสอทหลากหลาย

เชนประชาสมพนธองคความรทางศาสนาผานระบบสารสนเทศ(e-library)

๕) ขยายเครอขายการดำเนนงานศาสนกสมพนธไปสระดบอำเภอตำบลหมบาน

ชมชนโดยมอบหมายใหสำนกงานวฒนธรรมจงหวดและคณะกรรมการศาสนกสมพนธจงหวด

แบงหนาทหรอรวมกนสงเสรมสนบสนนการดำเนนงาน ศาสนกสมพนธระดบพนทหนวยยอย

รวมทงตดตามผลการดำเนนงาน

๖) สงเสรมสนบสนนใหมการจดตงคณะกรรมการศาสนกสมพนธระดบชาต

เพอเชอมโยงการดำเนนงานรวมกบคณะกรรมการศาสนกสมพนธระดบตางๆ

๗) เชอมโยงเครอขายภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาชนทกระดบรวมกน

ดำเนนกจกรรมสงความเขาใจอนดระหวางศาสนาไปสประชาชน เชน โครงการจดกจกรรม

ทางศาสนาในจงหวดชายแดนภาคใต (ตอบปญหาทางศาสนาแกเยาวชน/นกจดรายการเยาวชนอาสา

สบสานศาสนาศลปะและวฒนธรรม)โครงการศาสนกสมพนธจงหวดชายแดนใต โครงการพฒนา

บคลากรทางศาสนาชายแดนภาคใตและโครงการคายเยาวชนสมานฉนทในจงหวดชายแดนภาคใต

ยทธศาสตรท ๔พฒนาสรางศกยภาพการบรหารจดการดานศาสนา

เปาประสงคการดำเนนงานของยทธศาสตร

เปาประสงคหลก

สรางทศทางและเพมประสทธภาพการบรหารจดการศาสนาเพอนำแผน

“การสงเสรมคณธรรมจรยธรรมทมประสทธภาพและมงผลสมฤทธ”ไปสประชาชน

�0

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

เปาประสงครอง

๑) ระบบบรหารจดการศาสนาภายในองคกรและเครอขายไดรบการพฒนา

ใหมประสทธภาพ

๒) เกดการประสานความรวมมอในการดำเนนงานนำหลกธรรมคำสอน

ทางศาสนา ระหวางกรมการศาสนา องคการศาสนาและองคกรเครอขายอยางเปนระบบ

และมประสทธภาพประสทธผล

กลยทธ ท ๑

พฒนาระบบการบรหารจดงานดานศาสนาของกรมการศาสนาและเครอขายใหม

ประสทธภาพ

วตถประสงค

๑) เพอใหหนวยงาน/องคกรเครอขายและบคลากรทางศาสนามการบรหาร

จดการงานศาสนาทประสทธภาพและมงผลสมฤทธของงานอยางมคณภาพ

๒) เพอสงเสรมการพฒนาระบบบรหารจดการศาสนาโดยใชเทคโนโลยสารสนเทศ

ททนสมย

๓) เพอสงเสรมใหมการศกษาวจยทางดานศาสนาและสามารถนำผลการวจย

มาปรบใชในการพฒนางานศาสนาและพฒนาการบรหารจดการขององคกร

๔) เพอพฒนาระบบการตดตามประเมนโครงการ/กจกรรมของกรมการศาสนา

ใหมประสทธภาพ

กลยทธ

๑) เพมสมรรถนะการบรหารจดการองคกร

(๑)การปรบปรงรปแบบเทคนควธการพฒนาบคลากรใหมประสทธภาพ

(๒)การปรบกระบวนทศนวฒนธรรมและคานยมในการปฏบตราชการ

๒) สรางระบบการบรหารทรพยากรบคคลใหมความเปนธรรม โปรงใส และ

เสรมสรางคณภาพชวต

๓)ปรบปรงระเบยบขอกฎหมายทสงเสรมการปฏบตใหมประสทธภาพ

๔) สงเสรมการศกษาวจยงานดานศาสนา

๕)พฒนาระบบสารสนเทศทมประสทธภาพและทนสมย

๑) พฒนาระบบการกำกบตดตามและประเมนผลการดำเนนโครงการ/

กจกรรมแบบมสวนรวมและมงผลสมฤทธ

(๒)สรางระบบฐานขอมลดานศาสนา

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

แนวทางการดำเนนงาน

๑) เพมสมรรถนะการบรหารจดการองคกร

(๑)กำหนดวฒนธรรมองคกรพรอมทงสรางความรความรความเขาใจทถกตอง

เกยวกบวฒนธรรมองคกรแกบคลากรกรมการศาสนาเพอนำไปปรบใชในการปฏบตงาน

(๒)พฒนาวธการประเมนผลการปฏบตงานทมประสทธภาพ

(๓)ปรบเปลยนตำแหนงการบรหารงานผบรหารภายในองคกรเพอพฒนาศกยภาพ

เพมทกษะการบรหารจดการงานดานศาสนาแกผบรหารและยงเปนการสงเสรมการพฒนาองคกร

(๔)พฒนาระบบตดตามประเมนผลลดความเสยงการบรหารจดการโครงการ

เพอเพมผลสมฤทธผลการดำเนนงานเชนการจดทำแบบประเมนรายโครงการของกรมการศาสนา

ทกโครงการ การตงคณะทำงานตดตามประเมนผลประกอบดวยเจาหนาทกรมการศาสนา

และบคคลภายนอกเพอเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมตดตาม ตรวจสอบผลปฏบตงาน

ของกรมการศาสนา การออกตรวจตดตามประเมนผลโครงการ/กจกรรมของกรมการศาสนา

ปละ๑ครงและจดทำรายงานประจำปเผยแพรผลการดำเนนงานไปยงเครอขายตางๆ

(๕)สงเสรมสนบสนนการศกษาวจยเพอพฒนางานศาสนา โดยนำผลการ

ศกษาวจยมาพฒนาระบบการบรหารจดการงานดานศาสนาของกรมการศาสนา/นำผลงานวจย

มาประกอบในการวางแผนการดำเนนงานของกรมการศาสนา และนำผลการวจยมาแกไขปญหา

หรอตอบปญหาใหแกสงคม

(๖)ปรบปรงระบบขอกฎหมายทสงเสรมการปฏบตใหมประสทธภาพ

๒)พฒนาคณภาพชวตบคลากรกรมการศาสนา

(๑)จดทำแผนพฒนาศกยภาพบคลากรอยางเปนระบบทงแผนระยะสน

และระยะยาว

(๒)สงเสรมพฒนาทกษะการถอดบทเรยนในการปฏบตงานใหแกบคลากร

(๓)พฒนาคณภาพชพวตบคลากรกรมการศาสนาเพอเพมประสทธภาพ

การปฏบตงาน

๓)พฒนาเทคโนโลยสารสนเทศของกรมการศาสนา

(๑)พฒนาระบบเผยแพรผลการดำเนนงานของกรมการศาสนา และเพม

ชองทางการรบฟงความคดเหนของประชาชนผานระบบสารสนเทศททนสมยและมประสทธภาพ

พฒนาระบบฐานขอมลวชาการทางศาสนาทไดมาตรฐานสนองความตองการของประชาชนทเขา

มารบบรการผานระบบสารสนเทศททนสมย

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

(๒)พฒนาระบบการรายงานผล/การตดตามประเมนผลการดำเนนการดำเนนงาน

กรมการศาสนาผานระบบสารสนเทศเพอเพมประสทธภาพความคมคาในการปฏบตงาน

และเพมประสทธภาพการตดตามผลการดำเนนงานกบเครอขายใหเกดผลสมฤทธเพมมากยงขน

ปจจยแหงความสำเรจ

๑) ความรวมมอรวมใจระหวางผบรหารกรมการศาสนาและเจาหนาทของ

กรมการศาสนา

๒) การไดรบการสนบสนนจากองคกรของรฐภาคเอกชนและองคกรเครอขาย

๓) อปกรณเครองมอสนบสนนการดำเนนงานพรอมเพรยงและทนสมย

๔) การสอสารและการประสานงานทชดเจนและรวดเรว

๕) กรมการศาสนา องคกรเครอขายมบลากรทมประสทธภาพและมการบรหาร

จดการทด

๖) การดำเนนงานขบเคลอนแผนปฏบตการมอดมการณและเปาหมาย

ในการดำเนนงานทแนนอน

๗) ผปฏบตงาน (เจาหนาทกรมการศาสนา หรอเจาหนาทขององคกรเครอขาย)

มความศรทธาและมงมนในการปฏบตงานสงพรอมทงมขวญกำลงใจในการดำเนนงาน

๘) การดำเนนงานตามแผนปฏบตการของกรมการศาสนามความสอดคลองกบ

นโยบายรฐบาล

๙) ความรวมมอในการดำเนนงานไดรบความยอมรบจากสงคมและประชาชน

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

บทท

สงคมไทยถอวาศาสนามความสำคญตอวถการดำเนนชวตของคนในสงคม จนกลายเปน

วฒนธรรมประเพณทมผลตอความรสกนกคด ความเชอ ความศรทธาของประชาชน ดงนน

ศาสนาจงเปนเครองยดเหนยวทางจตใจในการประพฤตปฏบต เพอใหประชาชนพลเมองไดใช

หลกธรรมทางศาสนาทตนนบถอ มาเปนเครองมอในการประพฤตปฏบตตน ใหเกดประโยชน

ในการพฒนาจตใจของตนเอง ครอบครว ชมชน สงคม และประเทศชาต ใหมความมนคง

และอยรวมกนอยางมความสข เกดความสมานฉนท แตการทประชาชนพลเมองจะเขาถง

หลกธรรมอนเปนแกนแทของศาสนานน เปนสงทกระทำไดยาก เนองจากผลของการกระทำ

มลกษณะเปนนามธรรมเชนเดยวกบเรองการศกษาทจะทำใหผทรบการศกษาไดเกดปญญาจรง ๆ

ยอมเหนผลชาไมเหมอนการสรางวตถตาง ๆ ทสามารถเหนผลไดรวดเรวทนใจ ดงนน ศาสนา

ทกศาสนาจงจำเปนตองมพธกรรมทางศาสนาเปนเครองมอในการใหศาสนกชนของตนใชเปน

แนวทางในการปฏบตกจกรรมทางศาสนาทมลกษณะเปนรปธรรมรวมกนปราชญทงหลายจงไดให

ความสำคญของศาสนพธไววา “เปนดงเปลอกของตนไม ซงทำหนาทหอหมแกนของตนไม คอ

เนอแทอนเปนสาระสำคญของศาสนาไว” ซงเมอกลาวใหถกตอง กสามารถกลาวไดวา ศาสนพธ

และศาสนธรรมของศาสนาทงสองสวนน ยอมมความสำคญเสมอกน ตองอาศยซงกนและกน

เพราะหากไมมศาสนธรรมอนเปนแกนแทของศาสนา ศาสนพธกคงจะอยไดไมนาน หรอหากม

เฉพาะศาสนธรรมอนเปนแกนแทของศาสนา แตไมมศาสนพธ แกนแทของศาสนากยอมอยได

ไมนานเชนกน เพราะศาสนกชนขาดแนวทางในการปฏบตกจกรรมทางศาสนารวมกน ไมมสงใดสงหนง

เปนศนยกลางอนเปนเครองยดเหนยวจตใจในการทจะปฏบตกจกรรมรวมกน

ความรเกยวกบศาสนพธ

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

ศาสนพธหรอพธกรรมของพระพทธศาสนาเปนสงทชวยหลอเลยงศาสนธรรม

อนเปนแกนแทของพระพทธศาสนาไว ดงนน การกระทำศาสนพธหรอพธกรรมตาง ๆ ในทาง

พระพทธศาสนา ควรทจะตองมการแนะนำและใหผรวมพธไดศกษาทำความเขาใจเกยวกบ

พธตาง ๆ ใหถองแทตามหลกการทางพธกรรมของพระพทธศาสนา เพอผปฏบตจะไดนำไปปฏบต

ไดอยางถกตองตามจดมงหมายในศาสนพธนน ๆ เนองจากศาสนพธจดเปนวฒนธรรมและ

จารตประเพณของชาตทมการสบสานกนมาเปนระยะเวลาอนยาวนาน ซงการปฏบตศาสนพธ

จะตองทำใหมความเปนระเบยบเรยบรอยสวยงามเปนไปในแนวทางเดยวกนเพอกอใหเกดความ

เลอมใสศรทธาในการดำเนนกจกรรมดานพธของศาสนา ซงถอเปนสงสำคญของพทธศาสนกชน

เพราะการดำเนนกจกรรมของพธกรรมตาง ๆ ถอเปนกาวแรกทมความเปนรปธรรมของการ

กาวเขาสหลกการของพระพทธศาสนาทเปนการเสรมสรางคณคาทางดานจตใจ รวมทงการธำรงรกษา

เอกลกษณของชาตและพระพทธศาสนา ผทำหนาทเปนผนำในการปฏบตงานศาสนพธจงควรมความร

ความสามารถและความเขาใจอยางถกตอง เนองจากศาสนพธเปนการสรางระเบยบแบบแผน

แบบอยางทพงปฏบตในศาสนานน ๆ ตามหลกการความเชอในศาสนาทตนนบถอ เมอนำมาใชใน

ทางพระพทธศาสนายอมหมายถงระเบยบแบบแผนและแบบอยางทพงปฏบตในพระพทธศาสนา

ซงบางทานเรยกวา“พทธศาสนพธ”

ประโยชนของศาสนพธ การปฏบตศาสนพธทถกตองเรยบรอย งดงาม ยอมเพมพน

ความศรทธาปสาทะแกผทไดพบเหน เปนเครองแสดงเกยรตยศของเจาภาพและผเขารวมพธ

ทงยงเปนการรกษาวฒนธรรมประเพณทดงามของชาตไว

ประเภทของศาสนพธทางพระพทธศาสนา ๑) กศลพธ คอ พธกรรมทเนองดวยการอบรมเพอความดงามทางพระพทธศาสนา

เฉพาะตวบคคลเชนการแสดงตนเปนพทธมามกะการเวยนเทยนในวนสำคญทางพระพทธศาสนา

การรกษาศลตางๆ

๒) บญพธ คอ การทำบญอนเปนประเพณในครอบครว ในสงคม เกยวเนองกบวถชวต

ของสงคมเชนพธทำบญงานมงคลพธทำบญงานอวมงคล

๓) ทานพธ คอพธถวายทานตางๆเชนปาฏบคลกทานการถวายสงฆทานการถวาย

กฐนผาปาผาอาบนำฝนและอนๆ

๔) ปกณกพธ คอพธเบดเตลด เกยวกบมารยาทและวธปฏบตศาสนพธ เชนวธตงโตะ

หมบชาจดอาสนะสงฆวธวงดายสายสญจนวธจดธปเทยนวธแสดงความเคารพวธประเคนของ

พระสงฆ วธทอดผาบงสกล วธทำหนงสออาราธนาและใบปวารณา วธอาราธนาศล อาราธนา

พระปรตรอาราธนาธรรมวธกรวดนำฯลฯ

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

ประเภทของงานศาสนพธ งานพระราชพธ

เปนงานทพระมหากษตรยทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหจดขนเปนประจำป เชน

พระราชพธฉตรมงคล พระราชพธเฉลมพระชนมพรรษา หรองานททรงพระกรณาโปรดเกลาฯ

ใหจดขนเปนกรณพเศษเชนพระราชพธอภเษกสมรสพระราชพธสมโภชเดอนและขนพระอ

งานพระราชกศล

เปนงานทพระมหากษตรยทรงบำเพญพระราชกศล งานพระราชกศลบางงานตอเนอง

กบงานพระราชพธ เชนพระราชกศลมาฆบชาพระราชกศลทกษณานประทานพระบรมอฐสมเดจ

พระบรมราชบพการพระราชกศลทรงบาตร

งานรฐพธ

เปนงานพธทรฐบาลหรอทางราชการจดขนเปนประจำป โดยกราบทลเชญพระบาท

สมเดจพระเจาอยหวเสดจพระราชดำเนนทรงเปนประธานประกอบพธเชนรฐพธทระลกวนจกร

รฐพธฉลองวนพระราชทานรฐธรรมนญซงปจจบนทรงรบเขาเปนงานพระราชพธ

งานราษฎรพธ

เปนงานทำบญตามประเพณนยมทราษฎรจดขนเพอความเปนสรมงคลแกตนเอง

และชมชน หรอเปนการทำบญเพออทศผลใหแกผทลวงลบไปแลวในโอกาสตาง ๆ ซงเปนการจด

ตามความศรทธาและความเชอทถอปฏบตสบทอดกนมาตามทองถนหรอชมชนนนๆ

องคประกอบของพธ ๑) พธกรรม คอ การกระทำทเปนวธการเพอใหไดรบผลสำเรจและนำไปสผลทตองการ

อนเปนเครองนอมนำศรทธาทจะพาเขาสเปาหมายตามวตถประสงคของผทจดกจกรรมนน ๆ

และสามารถนอมนำใหผศรทธาเขาถงธรรมทสงขน

๒) พธการ คอ ขนตอนของพธทกำหนดไวตามลำดบตงแตเรมตนพธจนจบพธ

เพอใหการจดกจกรรมในพธนน ๆ เปนไปดวยความถกตอง เรยบรอย และสวยงาม อนนำมาซง

ความศรทธาและความเชอในการจดกจกรรมรวมกนทงในสวนผทเขารวมพธและผทพบเหน

๓) พธกร คอ ผดำเนนรายการประกอบพธกรรมนน ๆ ใหเปนไปตามขนตอนทได

กำหนดไว โดยทำหนาทรบผดชอบในดานพธการ ประสาน ควบคม และกำกบพธการตาง ๆ

ใหเปนไปดวยความเรยบรอยตามกำหนดการ ในกรณทเปนพธกรทางศาสนา จะเรยกวา

“ศาสนพธกร”ซงหมายถงผทำหนาทควบคมและปฏบตศาสนพธใหถกตองตามพธกรรมทางศาสนา

ตลอดจนประสานงานเพอใหการดำเนนกจกรรมในพธนนๆเปนไปดวยความเรยบรอย

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

คณสมบตของศาสนพธกร

๑)ความรความสามารถในการปฏบตศาสนพธ

๒)มไหวพรบปฏภาณตดสนใจและแกไขขอขดของไดรวดเรวและเรยบรอย

๓)มความแมนยำละเอยดรอบคอบ

๔)แตงกายและปฏบตตนใหเหมาะสมตามกาลเทศะมมารยาทเรยบรอย

๕)สามารถประสานงานควบคมกำกบพธการไดด

ลำดบของศาสนพธ การเตรยมการ เมอมการปรกษาหารอและมขอตกลงกนเปนทเรยบรอยแลว ในการจดพธเนองใน

โอกาสตาง ๆ นน ผทไดรบมอบหมายใหทำหนาทในการเปนผดำเนนกจกรรมจะตองมการเตรยมการ

ดงน

๑)การเตรยมสถานท

๒)การเตรยมอปกรณ

๓)การเตรยมบคลากร

๔)การเตรยมกำหนดการ

การเตรยมสถานท กจกรรมแรกทผดำเนนกจกรรมควรคำนงถง คอ การเตรยมสถานท ควรคำนงถง

ความเหมาะสมของสถานท งานทจะจดเปนงานพธใด งานมงคล หรองานอวมงคล สถานทนน

มความเหมาะสมกบการจดพธหรอไมเพยงใด ซงจะไดมการวางแผนในการจดกจกรรมใหเหมาะสม

กบสถานทโดยมหลกการพจารณาดงน

๑)ความเหมาะสมของสถานทในการจดพธ

๒)มความกวางขวางเพยงพอกบการรองรบผรวมพธ

๓)สะอาดสะดวกปลอดภย

๔) ไมมเสยงรบกวน

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

ผงการจดสถานท

แบบอยางการจดเตรยมสถานท

การจดทนงผมารวมงาน การจดอาสนสงฆ

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

การจดอาสนสงฆในงานสวดพระอภธรรม

การจดเตรยมเครองไทยธรรมไวทายอาสนสงฆ

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

การเตรยมอปกรณ การเตรยมอปกรณ เปนสงจำเปนของพธตาง ๆ ซงผทำหนาทศาสนพธกรควรมความร

ความเขาใจเกยวกบพธการหรอพธกรรมตาง ๆ เชน วตถประสงคของการจดศาสนพธ

เปนงานมงคลงานอวมงคลหรอการจดงานมงคลและงานอวมงคลพรอมกนซงแตละงานจะตองใช

อปกรณในการประกอบพธทแตกตางกนเชนงานมงคลสมรสงานวางศลาฤกษเปนตน

อปกรณหลกทใชในงานศาสนพธ

๑) โตะหมบชาพระพทธรปแทนกราบ

๒)แจกนดอกไมหรอพานพม

๓)กระถางธปเชงเทยน

๔)ธปเทยนบชาพระ

๕) เทยนชนวน

๖)ทกรวดนำ

๗)สำลกรรไกรเชอชนวน(นำมนเบนซนผสมกบเทยนขผงแท)

๘) ใบปวารณาและจตปจจยไทยธรรม

๙) เครองขยายเสยงพรอมอปกรณ

การจดสถานทจดเลยงอาหารผมารวมงาน

�0

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

การจดโตะหมบชากรณพระราชวงศเสดจฯ การจดโตะหมบชาลกษณะเตมรปแบบ เปนองคประธาน

การจดโตะหมบชาแบบประยกต ทกรวดนำ

๑๐) เครองรบรองพระสงฆ เชน นำรอน นำเยน อาสนสงฆหรอพรมนง เสอ หมอนพง

กระดาษเชดมอกระโถนเปนตน

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

พดยศสมณศกด พดรองหรอตาลปตร

พานพม เครองสกการะ

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

ครอบนำมนตและทประนำพระพทธมนต สายสญจน

กระบะมก เทยนชนวน

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

อปกรณเฉพาะพธ (เพมจากอปกรณหลก)

พธงานมงคล

๑)ภาชนะนำพระพทธมนตเชนครอบนำมนต/บาตร/ขนทประพรมนำพระพทธมนต

(มดหญาคาใบมะยมดอกไมเงนทอง)

๒)สายสญจน

๓) เทยนนำมนต(เทยนขผงแทนยมขนาดนำหนก๑บาท)

๔)พานรองสายสญจนจำนวน๒พาน

พธมงคลสมรส

๑)มงคลแฝด

๒) โถปรกแปงกระแจะสำหรบเจม

๓)สงข

๔. หมอนกราบ๒ใบ

พธวางศลาฤกษ

๑)แผนศลาฤกษ

๒) ไมมงคล ๙ ชนด คอ ไมชยพฤกษ ไมราชพฤกษ ไมสกทอง ไมไผสสก ไมพะยง

ไมทองหลางไมกนเกราไมทรงบาดาลและไมขนน

๓)คอนตอกไมมงคล

๔)แผนอฐทอง-นาก-เงนอยางละ๓แผน(รวม๙แผน)

๕) โถปรกกระแจะเจม

๖)ทองคำเปลวปดศลาฤกษ๓แผนพรอมขผงหรอสงททาแผนศลาฤกษเพอปดแผนทอง

๗)ปนซเมนตผสมเสรจพรอมเกรยงปาดปน

๘)ตลบนพรตน

๙)พวงมาลย

๑๐) ขาวตอกดอกไมเหรยญเงนและเหรยญทอง

๑๑)กระดาษ/ผาเชดมอของประธาน

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

พธเปดปายอาคาร

๑) โถปรกแปงกระแจะเจม

๒)ทองคำเปลว๓แผนพรอมขผงหรอสงททาสำหรบปดแผนทอง

๓)ผาคลมปายพรอมสายชกผาคลมปาย

๔)กระดาษ/ผาเชดมอของประธาน

พธงานอวมงคล

พธสวดพระอภธรรม

๑)ภษาโยง (ถาศพมฐานนดรศกดตงแตชนหมอมเจาขนไป ตองเตรยมผาขาว

กวางประมาณ๑๐หรอ๑๒นวยาวเสมอกบแถวพระสงฆจำนวน๑ผนเรยกวา“ผารองโยง”)

แถบทองหรอสายโยงสำหรบโยงมาจากหบหรอโกศศพ

๒) เครองทองนอย๑-๒ท(ตงหนาหบศพ)

๓)ตพระอภธรรมพรอมโตะตงตพระอภธรรม

๔)ผาไตรหรอผาสำหรบทอดบงสกล

๕) เครองกระบะบชาพระอภธรรม (ในกรณไมมเครองกระบะบชา ใหใชเชงเทยน ๑ ค

แจกนดอกไม๑คและกระถางธป๑กระถางตงหนาตพระอภธรรมแทนเพอจดบชาพระธรรม)

พธพระราชทานเพลงศพ หรอฌาปนกจศพ(อปกรณเพมจากการสวดพระอภธรรม)

๑)ธรรมาสนเทศนคมภรเทศนพดรองตะลมพาน

๒) เครองทองนอยจำนวน๑ท(เพมอก๑ทสำหรบประธานจดบชาพระธรรม)

๓) เทยนสองธรรม

๔)ผาไตรหรอผาสำหรบทอดบงสกล

๕) เครองไทยธรรมบชากณฑเทศน

พธทำบญครบรอบวนตาย

๑)อฐ/รปผตาย/ปายชอของบรรพบรษ

๒) โตะหมอก๑ชดใชเปนทบชาอฐ

๓) เครองทองนอย

๔)ภษาโยงแถบทอง

๕)ผาไตรหรอผาสำหรบทอดบงสกล

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

ตวอยางอปกรณสำหรบพธงานอวมงคล

เครองทองนอยแกว(นยมใชกบพระสงฆ) เครองทองนอยทองเหลอง

การตงอฐเพอบำเพญกศลวนมรณภาพอดตเจาอาวาส

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

การเตรยมบคลากร การเตรยมบคลากร เปนการแสดงถงความพรอมของผจดงานพธตาง ๆ เพอ

ความสะดวกในการประสานงาน อนเปนการแบงหนาทรบผดชอบในแตละสวนของผปฏบตงาน

และสามารถตรวจสอบไดวานมนตพระสงฆหรอยง นมนตจำนวนเทาใด ใครเปนประธาน

ใครรบภารกจสวนใดใครเปนพธกรใครทำหนาทศาสนพธกรเปนตน

พระสงฆ การนมนตพระสงฆ ควรเขยนเปนหนงสอ หรอภาษาทางราชการ เรยกวา

“การวางฎกานมนตพระสงฆ” เพอถวายพระสงฆไวเปนหลกฐาน ซงประกอบดวยขอความสำคญ

เปนการนมสการใหพระสงฆทราบวา นมนตงานพธใด วน เวลา และสถานทในการประกอบพธ

อยทไหนควรแจงใหชดเจน สำหรบจำนวนพระสงฆในแตละพธ ไมไดกำหนดจำนวนมากไวเทาใด

แตมกำหนดจำนวนขางนอยไวคอไมตำกวา๕รป๗รป๙รปและ๑๐รปเพอจะไดครบองค

คณะสงฆ สวนงานพระราชพธ หรอพธของทางราชการนยมนมนตพระสงฆ๑๐ รปทงงานมงคล

และงานอวมงคลแตถาหากเปนพธบำเพญกศลสวดพระอภธรรมศพประจำคนนนนมนตพระสงฆ

สวดพระอภธรรมจำนวน๔รป

เทยนสองธรรม ภษาโยง

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

ตวอยางฎกานมนตพระสงฆของทางราชการ

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

ประธานพธ คอ บคคลทเจาภาพเชญมาเปนเกยรตแกงานพธเพอทำหนาทเปน

ประธานในพธซงมทงแบบเปนทางการ คอ มการเชญโดยแจงใหผทเปนประธานทราบลวงหนา

อยางเปนทางการ และแบบไมเปนทางการ คอ การเชญผทมารวมงานทำหนาทเปนประธาน

โดยไมมการแจงใหทราบลวงหนา ซงถาไมเปนทางการกไมสกระไรนก แตหากเปนทางการควรม

การจดเตรยมสถานทใหเหมาะสมกบฐานะของผทเชญมาเปนประธานในพธ เชน การจดทนง

การตอนรบการจดเตรยมเครองรบรองเปนตนอนเปนการแสดงออกถงการใหเกยรตแกผทรบเชญ

มาทำหนาทเปนประธานในพธนนๆดวยและควรแจงกำหนดการของพธใหผทำหนาทเปนประธาน

ไดทราบ

ตวอยางหนงสอนมนตพระสงฆทวไป

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

ศาสนพธกร คอ ผทำหนาทเปนผดำเนนการพธทางศาสนา ซงมความรอบรในดาน

พธการตาง ๆ ทำหนาทควบคม ปฏบตการ จดการ และประสานงานระหวางผรวมปฏบตงานพธ

ตลอดจนถงการใหคำแนะนำ ใหคำปรกษาในการดำเนนกจกรรมพธทางพระพทธศาสนาไดอยาง

ชดเจนและถกตองตามโบราณประเพณทไดมการสบทอดกนมา

ผรวมงาน คอ ผทเจาภาพเชญมารวมเปนเกยรตแกพธ ดำเนนกจกรรมในพธรวมกน

เชน รวมฟงพระสงฆแสดงพระธรรมเทศนา เจรญพระพทธมนต เจาภาพควรประมาณจำนวน

ผทรบเชญมารวมกจกรรมใหเหมาะสมกบสถานทควรกำหนดผทคอยตอนรบผมารวมงานกำหนด

สถานทนงสำหรบผเปนประธาน ของทระลก เปนตน ถาบคคลทเชญเปนผใหญ เจาภาพ

ควรกำหนดใหชดเจนวา ใครนงตรงไหน อยางไร เนองจากเมอผรบเชญนงเรยบรอยแลว ถาม

การเคลอนยายทนงในภายหลงผรบเชญจะเสยความรสกทดในการเขารวมกจกรรม

การเตรยมกำหนดการ กำหนดการ คอ เอกสารทจดทำขนเพอบอกลกษณะของงาน เปนตนวา งานอะไร

ใครเปนประธาน สถานท วน เวลาในการจดงาน ลำดบขนตอนของงาน การแตงกาย เพอใหผท

รวมในพธๆมความเขาใจตรงกนและทราบขนตอนของพธ

กำหนดการม ๔ ประเภท คอ

๑.หมายกำหนดการ

๒.หมายรบสง

๓.พระราชกจ

๔.กำหนดการ

หมายกำหนดการ เปนเอกสารแจงกำหนดขนตอนของงานพระราชพธโดยเฉพาะ

ลกษณะของเอกสารจะตองอางพระบรมราชโองการ คอ ขนตนดวยขอความวา “นายกรฐมนตร

หรอเลขาธการพระราชวง รบพระบรมราชโองการเหนอเกลาฯ สงวา...” เสมอไป และในทาง

ปฏบตเจาหนาทจะตองสงตนหมายกำหนดการดงกลาวน เสนอนายกรฐมนตรหรอเลขาธการ

พระราชวงลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ

�0

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

แบบอยางหมายกำหนดการ

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

แบบอยางหมายกำหนดการ

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

หมายรบสง คอ เอกสารทมผรบรบสงอญเชญมาสงใหเจาหนาทไปปฏบตตามหนาท

ราชการ

แบบอยางหมายรบสง

(แบบก.)

หมายรบสงท๒๗๘๐๕ สำนกพระราชวง

๒๒ธนวาคม๒๕๔๓

วนขนปใหม พทธศกราช ๒๕๔๔ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหสำนกพระราชวงจดท

สำหรบลงพระนามและลงนามถวายพระพรไวทในพระบรมมหาราชวง

วนอาทตยท๑มกราคม๒๕๔๔เวลา๐๙.๐๐น.ถงเวลา๑๗.๐๐น.

การแตงกาย เครองแบบปกตขาว

วน หนาทสำนกเลขาธการนายกรฐมนตร

นำหมายกราบเรยนนายกรฐมนตรในตำแหนงผบงคบบญชา

สำนกพระราชวงเพอทราบ

ทงน ใหจดการตามหนาทและกำหนดวนตามรบสงอยาใหขาดเหลอ ถาสงสยกใหถาม

ผรบรบสงโดยหนาทราชการ

ผรบรบสง

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

แบบอยางหมายรบสง

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

พระราชกจ คอ เอกสารกำหนดขนตอนการปฏบตพระราชพธ หรอพธการของ

องคประธานในพธทขาราชการผปฏบตจะตองสนองงานตามลำดบขนตอน

แบบอยางพระราชกจ

พระราชกจ

พระราชกศลทกษณานปทาน

วนองคารท๓พฤษภาคม๒๕๔๘

๑. พระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ เสดจ

พระราชดำเนนโดยรถยนตพระทนงจากพระตำหนกจตรลดารโหฐานพระราชวงดสต

ไปยงพระบรมมหาราชวงเขาทางประตวเศษไชยศรประตพมานไชยศร

๒. เวลา๑๗.๐๐น.รถยนตพระทนงเทยบทพระทวารเทเวศรรกษาเสรจฯเขาสพระทนง

อมรนทรวนจฉยสมเดจพระนางเจาฯพระบรมราชนนาถทรงยนหนาพระราชอาสน

๓. พระบาทสมเดจพระเจาอยหว เสดจฯ ผานพระบรมวงศไปหลงพระแทนนพปฎล

มหาเศวตฉตรทรงจดธปเทยนเครองนมสการบชาพระพทธรปทหนาพระทนงบษบก

มาลาทรงกราบแลวเสดจฯไปทหนาพระแทนนพปฎลมหาเศวตฉตร

๔. พระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาฯพระบรมราชนนาถทรงจด

ธปเทยน เครองทองนอยแลว ทรงจดธปเทยนเครองราชสกการะ ทรงกราบ

ถวายบงคมพระบรมอฐ

๕. ทรงรบการถวายความเคารพของผมาเฝาฯประทบพระราชอาสน(พระสงฆ๒๕รป

สวดพระพทธมนต)

๖. เมอพระสงฆสวดพระพทธมนต จบ (พระเทพปรยตมน วดทองนพคณ ขนนงยง

ธรรมาสนเทศน)

๗. พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงจดเทยนดหนงสอเทศนพระราชทานใหเจา

พนกงานพระราชพธเชญไปปกทจงกลธรรมาสนเทศน

๘. พระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาฯพระบรมราชนนาถทรงจด

ธปเทยนเครองทรงธรรม พระบาทสมเดจพระเจาอยหว เสดจฯ ไปทรงจดธปเทยน

เครองทองนอยทหนาพระแทนนพปฎลมหาเศวตฉตร สำหรบพระบรมอฐทรงธรรม

ประทบพระราชอาสนทเดมทรงศล

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

(พระเทพปรยตมน ถวายศลและถวายพระธรรมเทศนา จบ ลงมานงยงอาสนสงฆ)

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว เสดจฯ ไปทรงประเคนเครองไทยธรรมกณฑเทศน

ประทบพระราชอาสนทเดม (เจาพนกงานนมนตพระสงฆทสวดพระพทธมนต ไปนง

ยงอาสนสงฆสำหรบสดบปกรณและลาดพระภษาโยง)พระบาทสมเดจพระเจาอยหว

เสดจฯ ไปทรงทอดผาไตร ๒๖ ไตร ประทบพระราชอาสนทเดม (พระสงฆทสวด

พระพทธมนตและเทศน สดบปกรณพระบรมอฐ) พระบาทสมเดจพระเจาอยหว

ทรงหลงทกษโณทก (พระสงฆถวายอนโมทนา ถวายอดเรก ถวายพระพรลา

ออกจากพระทนง) พระบาทสมเดจพระเจาอยหว เสดจฯ ไปทรงกราบพระพทธรป

ทหนาพระทนงบษบกมาลาพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาฯ

พระบรมราชนนาถ ทรงกราบถวายบงคมพระบรมอฐทหนาพระแทนนพปฎล

มหาเศวตฉตร ทรงรบการถวายความเคารพของผมาเฝาฯ เสดจฯ ออกจาก

พระทนงอมรนทรวนจฉย ประทบรถยนตพระทนงทพระทวารเทเวศรรกษา

เสดจพระราชดำเนนกลบ

ควรมควรแลวแตจะทรงพระกรณาโปรดเกลาฯขอเดชะ

ขาพระพทธเจา

๓๐เมษายน๒๕๔๘

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

กำหนดการ คอ เอกสารแจงกำหนดขนตอนของงานโดยทวไป เปนของสวนราชการ

หรอสวนเอกชนจดทำขน แมวางานนนจะเปนงานทเกยวของถงเบองพระยคลบาท เชน งานเสดจ

พระราชดำเนนถาหากงานนนมไดเปนงานพระราชพธ ซงกำหนดขนโดยพระบรมราชโองการแลว

เรยกวา กำหนดการทงสน เชน ขนตอนของงานสวนสนามสำแดงความสวามภกดของทหารรกษา

พระองค กใชคำวา กำหนดการ เพราะงานนมใชพระราชพธทมพระบรมราชโองการใหจดขน

หากแตเปนทางราชการทหารจดขนเพอสำแดงความสวามภกดตอเบองพระยคลบาท

แบบอยางกำหนดการของสำนกพระราชวง

กำหนดการ

ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ให

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร

เสดจพระราชดำเนนแทนพระองคพระราชทานปรญญาบตร

แกผสำเรจการศกษาจากมหาวทยาลยบรพา ประจำปการศกษา ๒๕๕๐

ณ อาคารหอประชมธำรง บวศร มหาวทยาลยบรพา

ตำบลแสนสข อำเภอเมอง จงหวดชลบร

วนองคารท ๒๕ พฤศจกายน ๕๕๑

...............................

เวลา๑๓,๓๐น. - สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เสดจพระราชดำเนน

โดยรถยนตพระทนงจากพระตำหนกจตรลดารโหฐาน พระราชวงดสต ไปยง

มหาวทยาลยบรพาตำบลแสนสขอำเภอเมองจงหวดชลบร

เวลา๑๔.๓๐น. - รถยนตพระทนงถงมหาวทยาลยบรพา ตำบลแสนสข อำเภอเมอง จงหวด

ชลบร(วงดรยางคบรรเลงเพลงสรรเสรญพระบารม)

- ผวาราชการจงหวดชลบร อธบดผพพากษาภาค๒ ผบญชาการมณฑลทหาร

บทท ๑๔ ผบญชาการตำรวจภธรภาค ๒ นายกสภามหาวทยาลยบรพา

กรรมการสภามหาวทยาลยฯ อธการบด รองอธการบด คณบด ผแทน

คณาจารยและผแทนนสตเฝาฯรบเสดจฯ

- นายกเหลากาชาดจงหวดชลบร ผแทนขาราชการมหาวทยาลยบรพาและ

ผแทนนสตมหาวทยาลยบรพาทลเกลาฯถวายพวงมาลย

- เสดจฯเขาภายในอาคารหอประชมธำรงบวศรชน๒(โดยลฟต)

- เสดจฯไปยงหองรบรอ

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

- ทรงฉลองพระองคครย

- ทรงลงพระนามาภไธยในสมดเยยม

- เสดจฯ ออกจากหองรบรองเขาภายในหอประชม (ดนตรบรรเลงเพลง

สรรเสรญพระบารม)

- ทรงจดธปเทยนเครองนมสการบชาพระพทธนวราชบพตร

- ทรงกราบ

- ประทบพระราชอาสน

- อธการบดมหาวทยาลยบรพา เขาเฝาฯ ทลเกลาฯ ถวายสจบตรและหนงสอ

ทระลกอธการบด กราบบงคมทลเบกพระภกษทสำเรจการศกษา เขารบ

พระราชทานปรญญาบตร (จำนวน ๔ รป) สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ

สยามบรมราชกมาร พระราชทานปรญญาบตรแดพระภกษทสำเรจการศกษา

ตามลำดบ อธการบด กราบบงคมทลเบกผทรงคณวฒ เขารบพระราชทาน

ปรญญากตตมศกด (จำนวน ๗ ราย) สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยาม

บรมราชกมารพระราชทานปรญญากตตมศกดแกผทรงคณวฒ(ตามลำดบ)

ขณะน พระสงฆเจรญชยมงคลคาถา) รองอธการบดฝายบณฑตศกษา

อาจารยประจำคณะวทยาศาสตร หวหนาภาควชาจตวทยาประยกต

คณะศกษาศาสตร คณบดวทยาลยพาณชยศาสตร อาจารยประจำวทยาลย

การบรหารรฐกจ รองคณบดฝายวชาการและวจย วทยาลยการบรหารรฐกจ

รองคณบดฝายวชาการ คณะสาธารณสขศาสตร คณบดคณะโลจสตกส

คณบดคณะพยาบาลศาสตร คณบดคณะเทคโนโลยทางทะเล รองคณบด

ฝายบรหารและวจย คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร อาจารยประจำ

คณะรฐศาสตรและนตศาสตร รองคณบดฝายกจการนสต คณะมนษยศาสตร

และสงคมศาสตร คณบดคณะการจดการและการทองเทยว คณบดคณะ

วทยาศาสตร คณบดคณะวทยาศาสตรการกฬา คณบดคณะศกษาศาสตร

คณบดคณะวศวกรรมศาสตร และคณบดคณะศลปกรรมศาสตร กราบบงคมทล

เบกผสำเรจการศกษา เขารบพระราชทานปรญญาบตร (จำนวน ๖,๖๕๔ ราย)

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมารพระราชทานปรญญาบตร

แกผสำเรจการศกษา ตามลำดบ (ขณะน พระสงฆเจรญชยมงคลคาถา)

ผไดรบพระราชทานปรญญาบตร กลาวคำปฏญาณ สมเดจพระเทพรตน

ราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร พระราชทานพระราโชวาท (จบพระราโชวาท/

ดนตรบรรเลงเพลงสรรเสรญพระบารม)

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

- เสดจฯไปทรงกราบทหนาเครองนมสการ

- เสดจฯออกจากหอประชมไปยงหองรบรอง

- ทรงเปลองฉลองพระองคครย

เวลา๑๙.๐๐น. - เสดจฯ ไปประทบรถยนตพระทนง เสดจพระราชดำเนนกลบพระตำหนก

จตรลดารโหฐานพระราชวงดสตถงเวลาประมารณ๒๐.๐๐น.

(วงดรยางคบรรเลงเพลงสรรเสรญพระบารม)

การแตงกาย

- ขาราชการในพนทแตงเครองแบบปกตขาว

- ขาราชการในพระองคแตงเครองแบบปกตกากคอตง

...............................

๑๑พฤศจกายน๒๕๕๑

�0

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

หลกการเขยนกำหนดการ หลกการเขยนกำหนดการกำหนดเปน๓สวนคอสวนตนสวนกลางและสวนทาย

สวนตนเปนสวนทบอกชองานสถานทวนเวลาทจะจดงาน

ตวอยางสวนตน

กำหนดการ

พธ...........................................................................................(ทำอะไร)

ณ..........................................................................................(สถานททไหน)

วนท............เดอน.......................ป..............เวลา.............น.(เมอไร)

กำหนดการ

บำเพญกศลเพอความเปนสรมงคลททำการกระทรวงวฒนธรรมแหงใหม

ณ หองประชมกระทรวงวฒนธรรม ชน ๑๙ อาคารธนาลงกรณทาวเวอร

วนท ๒๘ กมภาพนธ ๒๕๔๘ เวลา ๑๐.๐๐ น.

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

สวนกลาง เขยนลำดบขนตอนของกจกรรมในงานพธนน ๆ ตงแตเรมตนจนถงลำดบ

ขนตอนสดทายของงานพธ

ตวอยางสวนกลาง

เวลา๐๙.๔๕น. - ขาราชการและผมเกยรตพรอมกนณสถานทประกอบพธ

เวลา๑๐.๐๐น. - รฐมนตรวาการกระทรวงวฒนธรรม ประธานพธเขาสสถานท

ประกอบพธ

- จดธปเทยนบชาพระรตนตรย

- เจาหนาทอาราธนาศล

- ประธานสงฆใหศล

- เจาหนาทอาราธนาพระปรตร

- พระสงฆเจรญพระพทธมนต

- ถวายภตตาหารเพล

- ถวายจตปจจยไทยธรรม

- พระสงฆอนโมทนา

- ประธานกรวดนำรบพร

- พระสงฆพรมนำพระพทธมนต

- เปนเสรจพธ

เวลา๑๒.๐๐น. - รบประทานอาหารรวมกน

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

สวนทาย ดานซายของกำหนดการจะเขยนบอกในเรองการแตงกายหรอหมายเหตอนๆ

สวนดานขวาเขยนบอก ชอ ทอย เบอรโทรศพททสามารถตดตอประสานงานได ของหนวยงาน

หรอผจดทำกำหนดการ เนองจากเมอมปญหาในกำหนดการสามารถประสานงานกนไดทนเวลา

กอนถงพธการ

ตวอยางสวนทาย

หมายเหต แตงกายชดสากลหรอชดสภาพ ฝายพธกองศาสนปถมภ

กรมการศาสนา

โทร.๐๒๔๒๒๘๘๐๒-๘

โทรสาร๐๒๔๒๒๘๘๐๖

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

ตวอยางกำหนดการเตมรปแบบ

กำหนดการ

บำเพญกศลเพอความเปนสรมงคลททำการกระทรวงวฒนธรรมแหงใหม

ณ หองประชมกระทรวงวฒนธรรม ชน ๑๙ อาคารธนาลงกรณทาวเวอร

วนท ๒๘ กมภาพนธ ๒๕๔๘ เวลา ๑๐.๐๐ น.

เวลา๐๙.๔๕น. - ขาราชการและผมเกยรตพรอมกนณสถานทประกอบพธ

เวลา๑๐.๐๐น. - รฐมนตรวาการกระทรวงวฒนธรรมประธานพธเขาสสถานทประกอบพธ

- จดธปเทยนบชาพระรตนตรย

- เจาหนาทอาราธนาศล

- ประธานสงฆใหศล

- เจาหนาทอาราธนาพระปรตร

- พระสงฆเจรญพระพทธมนต

- ถวายภตตาหารเพล

- ถวายจตปจจยไทยธรรม

- พระสงฆอนโมทนา

- ประธานกรวดนำรบพร

- พระสงฆพรมนำพระพทธมนต

- เปนเสรจพธ

เวลา๑๒.๐๐น. - รบประทานอาหารรวมกน

หมายเหตแตงกายชดสากลหรอชดสภาพ ฝายพธกองศาสนปถมภ

กรมการศาสนา

โทร.๐๒๔๒๒๘๘๐๒-๘

โทรสาร๐๒๔๒๒๘๘๐๖

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

การประสานกำหนดการเมอดำเนนการจดทำกำหนดการเสรจเรยบรอยแลวผดำเนนการ

จะตองแจงกำหนดการใหผเกยวของทราบกอนถงวนงานพธ เชน การนมนตพระสงฆ ประธานพธ

ผทรบผดชอบในการประชาสมพนธงาน ศาสนพธกร และผรวมปฏบตงาน เพอจะไดทราบ

ลกษณะขนตอนและแนวการปฏบตงาน

การปฏบตตามกำหนดการ เมอมกำหนดการแลว ผรวมกจกรรมในพธนน ๆ ตองยด

กำหนดการเปนหลก เมอมการตดทอนเพมเตม หรอสลบขนตอนในการปฏบตงาน หรอหากม

กรณฉกเฉนและปรบเปลยนกำหนดการ จะตองมการตดตอประสานงาน เพอใหผปฏบตงานทกสวน

ไดรบทราบรวมกน หากเกดปญหาในการปฏบตงานศาสนพธกรจะตองตดสนใจแกไขปญหาทเกดขน

และแจงผเกยวของทกฝายไดรบทราบทนท

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

เมอถงกำหนดวนพธผทมหนาทรบผดชอบในการเปนผดำเนนการ ควรมการจดเตรยม

และแบงงานใหผรวมปฏบตงานในพธตางๆใหชดเจนใครทำอะไรทไหนอยางไรควรมการตรวจ

สอบความพรอมของอปกรณเครองใชใหพรอมตลอดเวลา เชน เครองสกการบชาพระรตนตรย

พระพทธรป เทยนชนวน สงตาง ๆ เหลาน ผทำหนาทเปนศาสนพธกร และพธกรผชวยจะตอง

ชวยกนดแลการจดเตรยมและการปฏบตใหเปนไปดวยความเรยบรอย

การเตรยมการกอนการปฏบตงานศาสนพธ การปลาดสถานท

การจดปลาดพนทดวยเครองปลาด เชน พรมหรอเสอ สำหรบจดเปนอาสนสงฆและ

ทสำหรบแขกทมารวมงาน การปลาดสถานทควรคำนงถงความเหมาะสมและความสวยงามดวย

ถาเครองปลาดมมาก สามารถปใหเตมพนททประกอบพธได ควรเลอกคดดส สณฐาน ลวดลาย

และขนาดใหเหมาะสมการปใหปลำดบลดหลนกนไป คอ การปลาดตรงบรเวณรอยตอระหวาง

พรหมหรอเสอ ตองใหดานสงทบดานตำ อยาใหดานตำทบดานสง ใหกำหนดทางดานพระพทธรป

และพระสงฆประดษฐานอยเปนดานสงเพราะตามคตนยมโดยทวไปเปนการแสดงถงความเคารพกน

ของสงคมไทย ผใหญนงสงกวาผนอย ผนอยไมนงสงกวาผใหญ พระภกษนงตามลำดบอาวโส คอ

พรรษาหรอสมณศกดแลวแตกรณของงานพธนนๆ

บทท

การเตรยมการและการปฏบตงานศาสนพธ

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

การตงโตะหมบชาในงานศาสนพธ

การตงโตะหมบชา ตงเพอเปนทประดษฐานพระพทธรป พรอมทงเครองบชาตาม

คตนยมของชาวพทธ ซงปรากฏในพทธประวตวา เมอพทธบรษทมความประสงคจะบำเพญกศล

อยางหนงอยางใด มกจะนมนตพระสงฆโดยมพระพทธเจาเสดจมาเปนประธานสงฆในการบำเพญ

กศลนน ๆ ดงนน เพอใหมความสมบรณในพระรตนตรย คอ พระพทธ พระธรรม และพระสงฆ

ในการจดงานทเกยวกบศาสนพธทางพระพทธศาสนาพทธศาสนกชนจงนยมอญเชญพระพทธรป

มาประดษฐานเปนนมตรแทนพระองคสมเดจพระสมมาสมพทธเจาในพธนน ๆ ซงตอมาถอวา

โตะหมบชาเปนทประดษฐานของสงทเคารพบชาของสงคมไทย และเปนองคประกอบของเครอง

มนสการบชาปจจบนจงไดมการจดตงโตะหมบชาเพอวตถประสงคอนแตทงนกเปนไปดวยความเคารพ

สกการบชาในสงทนำมาประดษฐานบนโตะหมบชาทงสน ผททำหนาทศาสนพธกรจงควรมความร

และความเขาใจในการจดโตะหมบชาเชนพธใดควรจดอยางไรใชโตะหมชดใดเชนหม๕หม๗

หรอ หม ๙ เครองประกอบบนโตะหมมอะไรบาง ซงสงตาง ๆ เหลาน ตองดความเหมาะสมของ

สถานทและพธทจะจดกจกรรม

โตะหมบชา นยมตงไวดานขวามอของพระสงฆ แตถาสถานทไมอำนวยกอนโลมใหตงไว

ทางดานซายมอของพระสงฆได ควรพจารณาใหเหมาะสมกบสถานท ไมควรวางไวในตำแหนงท

ตองใชเปนทางเดนผานไปมา ซงการบำเพญกศลทางพระพทธศาสนามการจดตงโตะหมบชา เชน

งานกศลพธและงานบญพธ

งานกศลพธ คอ พธกรรมตาง ๆ อนเกยวดวยการอบรมเพอใหเกดความดงามทาง

พระพทธศาสนาเฉพาะตวบคคลรวมทงการปฏบตศาสนพธของพระสงฆ

งานบญพธ คอ พธกรรมทพทธศาสนกชนปรารภทำความดเนองดวยประเพณ

ในครอบครว หรอประเพณทเกยวกบวถชวตของคนทวไป ทงทเปนงานมงคล หรองานอวมงคล

ซงมการตงโตะหมบชาแบบประยกตไมเตมรปแบบ

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

การจดโตะหมบชา ใหประดษฐานพระพทธรปไวทโตะหมตวสงสด และไมควรตงเครอง

บชาใดๆไวบนโตะหมตวเดยวกบทประดษฐานพระพทธรปสมเดจพระมหาวรวงศ(วนธมมสารเถร)

ไดกลาวไววา “เนองจากพระพทธ พระธรรม และพระสงฆ เปนสงทควรกระทำความยำเกรง

ใหเกดแกผทเปนพทธศาสนกชนใหหนก เพราะมคามาก เพราะเหนไดยาก เปนสงทสะสมได

เฉพาะคนดถาพทธศาสนกชนทำมกงายกบพระรตนตรยกจะไมเปนพระรตนตรย”สำหรบในงานพธ

ทวไปนยมใช พระพทธรปปางสมาธ เปนพระบชาไมนยมปางประทบยนหรอปางไสยาสน แตถา

เปนงานพธทำบญวนเกดหรอทำบญอายนยมใชพระพทธรปปางประจำวนเกดของเจาของงาน

การจดเครองบชาตามทนยมใชกนมหลากหลายแตกตางกนตามความเหมาะสม เชน

โตะหมซดโตะเดยวเปนตนการจดเครองสกการบชามากนอยใหจดตามความเหมาะสมกบสถานท

และฐานะของเจาภาพพธใหญหรอพธเลกแตสงทถอเปนเครองสกการบชาหลกมอย๓ประการ

คอ

๑. ธป ใช ๓ ดอก ปกเรยงกนเปนหนากระดานในลกษณะตงตรงไวในกระถางธป

เนองจากเปนความเชอของบรรพบรษมาแตโบราณวา ควนเปนสงทเบาลอยสอากาศเบองบนแลว

จางหายไป ควนทจางหายไปน อาจจะไเปนสอนำไปสสงทตนเคารพนบถอบชาไดไมวาจะอย

ณทใด

๒. เทยน ใช ๒ เลม ตงไวทโตะหมบชาตวเดยวกบกระถางธป ดานซายและดานขวา

ของกระถางธป อยางละ ๑ เลม ซงหมายถงการใหความสวางในทางธรรมแกมนษย หรอ

เปนสญลกษณของสงทเคารพนบถอ

๓. ดอกไมนยมจดเปนแจกนหรอพานพมไมนอยกวา๒แจกนหรอ๒พานซงเปนสงท

กอใหเกดความหอมและมสสนสวยงามอนหมายถงทกคนไมมใครรงเกยจคนทมคณธรรมความด

ยอมมแตคนสรรเสรญยกยองนบถอ

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

การจดโตะหมงานทวไป การจดโตะหมงานเสดจฯ

การจดโตะหมแบบประยกต

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

การจดโตะและอาสนสงฆ

อาสนสงฆสมเดจพระราชาคณะ

�0

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

การตงโตะหมในพธถวายพระพร เปนการตงโตะหมบชาในพธถวายพระพร เนองใน

โอกาสวนสำคญของสถาบนพระมหากษตรย หรอเมอมการจดกจกรรมเฉลมพระเกยรตสถาบน

พระมหากษตรยเนองในโอกาสตาง ๆ เชน วนเฉลมพระชนมพรรษา วนคลายวนประสต

พระบรมวงศานวงศ

การตงโตะหมในพธถวายพระพร

การตงโตะหมในพธรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ หรอการรบสงของ

พระราชทาน การมอบเครองราชอสรยาภรณแกขาราชการในสงกดทไดรบพระราชทาน เปนการ

มอบสงอนมเกยรต ซงเปนเครองตอบแทนคณงามความดของขาราชการทมความชอบในหนาท

ราชการแผนดน ดงนน ควรจดการมอบเปนพธการใหสมแกเกยรตยศ มการจดตงโตะหมในพธ

มอบเครองอสรยาภรณดงน

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

การตงโตะหมในการรบเสดจฯ หรอตามเสนทางเสดจฯ ถอเปนการจดโตะหมรบเสดจฯ

อนเปนการแสดงออกถงความจงรกภกดของพสกนกร ผซงอยภายใตพระบรมโพธสมภารได

แสดงออกในโอกาสทสถาบนพระมหากษตรยไดเสดจพระราชดำเนนมายงทองถนของตน

ซงนบเปนสรมงคลแกตนเองและชมชนทตนอยอาศยการจดโตะหมรบเสดจฯมวธการจดตงดงน

การจดโตะหมในพธรบเครองราชอสรยาภรณ การจดโตะหมในพธรบเครองราชอสรยาภรณ เบองหนาพระบรมฉายาลกษณ รบมอบจากประธานพธ การรบพระราชทานสงของหลายสง การรบพระราชทานสงของสงเดยว

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

การจดโตะหมบชาในการรบเสดจฯหรอตามเสนทางเสดจฯ

การจดโตะหมบชาในการรบเสดจฯหรอตามเสนทางเสดจฯ

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

การตงโตะหมในพธถวายสกการะเนองในวนสำคญของสถาบนพระมหากษตรย

ในโอกาสตาง ๆ เปนการจดกจกรรมทขาราชการ พอคา และประชาชน มความรำลกถง

พระราชกรณยกจและพระมหากรณาธคณทพระมหากษตรยแตละพระองคไดทรงปฏบตอนเปน

คณประโยชนแกประเทศชาตและประชาชน ซงประชาชนชาวไทยไดจดขนในสวนภมภาค อนเปนการ

รำลกถงพระองคอกโสดหนง เชน วนจกร วนปยมหาราช ซงมการจดโตะหมเพอถวายสกการะ

ดงน

การจดโตะหมวนจกร การจดโตะหมวนปยมหาราช

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

การตงโตะหมบชาในพธประชมหรอสมมนา ในพธประชม สมมนา อบรม หรอ

การประสาทปรญญาบตรทไมมศาสนพธในพธการ ดงนน เพอแสดงออกถงความจงรกภกดทมตอ

สถาบนชาตศาสนาและพระมหากษตรยอนถอเปนประเพณและวฒนธรรมอนดงามของสงคมไทย

และเพอความเปนสรมงคลในการประกอบพธทไมใชเกยวกบนานาชาตและการประชมปกต

ของคณะกรรมการ นยมตงธงชาต โตะหม และพระบรมฉายาลกษณหรอพระบรมสาทสลกษณ

ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เพอใหครบ๓สถาบนคอชาต ศาสนาและพระมหากษตรย

ซงเปนการแสดงความเคารพตอสถาบนทง ๓ ของสงคมไทย อนเปนสงทดงามและมการปฏบต

สบสานตอเนองกนมาจนเปนประเพณวฒนธรรมอนดงามของสงคมไทย ทไดรวมกนอนรกษ

ดวยความภาคภมใจในภมปญญาแนวคดทมตอสถาบนของบรรพบรษ ซงมหลกการในการตง

โตะหมบชาในพธประชมหรอสมมนาดงน

การจดโตะหมในหองประชม

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

ประธานจดธปเทยน ประธานกราบพระพทธรป

ประธานทำความเคารพธงชาตและพระบรมฉายาลกษณ

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

การตงโตะหมบชาหนาศพ การจดโตะหมลกษณะนไมมรปแบบการจดทแนนอน

เพยงแตจดเพอประดบดอกไมใหดสวยงาม สวนการบชาจะใชเครองทองนอยหรอกระถางธป

เชงเทยนกไดตามแตจะจดหาไดโดยสะดวกไมเดอดรอน หากเปนศพทอยในพระบรมราชานเคราะห

หรอการจดงานทเปนทางการ โดยเฉพาะอยางยงงานของพระสงฆนยมตงเครองทองนอย ๒ ชด

สำหรบบชาศพชดหนง และสำหรบจดแทนศพเพอบชาธรรมอกชดหนง ใชโตะหม ๒ ตว สงตำ

ลดหลนกนลงมา ตวสงวางดานในใชวางเครองทองนอยสำหรบศพบชาธรรม ตวตำอยดานนอก

สำหรบเจาภาพจดเพอสกการะศพ การตงเครองทองนอยนนมขอสงเกต คอ จะบชาสงใด ใหหน

ดอกไมไปทางนน สวนการจดโตะหมบชาอฐ รปภาพ ปายชอ รปหลอ ในการทำบญอทศ

ใหจดลกษณะเดยวกน

อนงในงานศพทวไปทบชามกม๒ประเภทคอ

๑. ทบชาสาธารณะ

๒. ทบชาในพธการ

ประเภทท ๑ สำหรบบคคลทวไปจดบชาศพ นยมใชกระถางธปขนาดใหญ จดบชา

ไดตลอดเวลา ปจจบนในสวนกลางศาลาสวดอภธรรมศพจะเปนหองปรบอากาศ ดงนน จงไม

อนญาตใหจดธปเทยนบชาสาธารณะในศาลา เพยงแตเขาไปสกการะหรอกราบศพโดยไมตอง

จดธปเทยนแตถาเจาภาพตองการใหมจะจดตงไวภายนอกศาลา

ประเภทท ๒ ประธานพธหรอเจาภาพจดบชาหรอสกการะศพ หลงจากประธานจด

เทยนบชาพระธรรมเบองหนาพระสงฆพระอภธรรม

การจดโตะหมบชาหนาศพพระสงฆ

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

การตงพดยศสมณศกดและพดรอง

การจดทตงพดยศสมณศกดและพดรอง ใหตงไวถดลงมาจากโตะหมบชา กอนพระสงฆ

เนองจากพดยศสมณศกดเปนการแสดงถงฐานนดรของพระสงฆรปนน ๆ ซงการตงพดรองหรอ

ตาลปตรกพงตงในลกษณะเดยวกบการตงพดยศสมณศกด เพอความเขาใจงายขนใหพงจำวา

พดยศสมณศกดหรอพดรองใหตงถดจากโตะหมบชา

การวงสายสญจน

การวงสายสญจนใหเวยนขวาตามเขมนาฬกา ลงดานหลงพระพทธรปแลว ใหวงทฐาน

พระพทธรปหรอขอบโตะหมตวทประดษฐานพระพทธรปโดยเวยนขวา ๓ รอบ ใหเหลอกลม

สายสญจนสำหรบพระสงฆถอใสพานวางไวดานขางประธานสงฆ ควรวางพานรองสายสญจนไวทาย

อาสนสงฆดวย สำหรบในงานพระราชพธ พระราชกศล หรองานเสดจพระราชดำเนน ใหวงท

ขอบโตะหมตวทประดษฐานพระพทธรปแลวผกยดทหลกพดยศสมณศกดหรอพดรอง เหลอกลม

สายสญจนสำหรบพระสงฆถอใสพานวางไวดานขวาหรอดานซายมอประธานสงฆ

การเดนสายโยงหรอแถบทอง

การเดนสายโยงหรอแถบทองหรอสายโยง เปนสงทโยงมาจากศพ อฐ ภาพถาย

ปายอทศใหเดนชดฝาผนง ถาเดนผานโตะหมบชา ใหผานดานหลงโตะหมบชา และใหเดนตำกวา

พระพทธรป ควรระวงไมใหสายโยงหรอแถบทองนนเกาะหรอเกยวกบโตะหมบชา ควรเดนใหชด

ไปทางประธานสงฆแลวเชอมตอทพานภษาโยง ซงตงอยดานขางประธานสงฆ ภษาโยงนน

ศาสนพธกรควรวดความยาว เมอลาดตงแตตนอาสนสงฆถงพระสงฆรปสดทายใหพอด

ทำเครองหมายไววาจะยกภษาโยงลงมาจากพานเพอตงไว ณ เบองหนาประธานสงฆใหพอดกบ

การทอดผาบงสกล

การจดเตรยมอาสนสงฆ

�0

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

การตงครอบหรอภาชนะทำนำพระพทธมนต

ภาชนะใสนำสำหรบทำนำพระพทธมนตปจจบนนยมใชครอบสำรดทองแดงหรอทองเหลอง

หากไมมสามารถใชบาตรหรอขนแทนได ภายในใสนำสะอาด และตดเทยนบรเวณฝาครอบ

สำหรบประธานจดเพอถวายประธานสงฆทำนำพระพทธมนตไวใหเรยบรอยเมอประธานสงฆเขานง

ประจำอาสนสงฆเรยบรอยแลว จงนำครอบนำมนตหรอภาชนะใสนำวางไวเบองหนาประธานสงฆ

สำหรบเทยนทำนำพระพทธมนต ควรใชเทยนขผงแท นยมใชเทยนขนาดนำหนก ๑ บาท

หรอจะหยอนหรอเกนบางตามความเหมาะสม

การจดเครองรบรองพระสงฆ

ตามประเพณนยมจะตองมการจดเครองรบรองพระสงฆและแขกผมารวมงานแตในทน

จะขอกลาวเฉพาะในสวนทตองเตรยมเครองรบรองสำหรบพระสงฆ ซงประกอบดวยเครองรบรองหลก

ดงน นำรอน นำเยน ภาชนะใสนำดมไวถวายพระสงฆ สงทขาดไมไดอกอยางหนง คอ

กระโถน ซงถอเปนสงจำเปน เนองจากพระสงฆเมอนงในพธกรรม ไมสามารถลกเพอจะนำสง

ทไมใชแลวไปทงทอนไดสำหรบการจดตงเครองรบรองพระสงฆนน ใหตงกระโถนนำรอนนำเยน

โดยตงกระโถนเปนหลกไวดานในระวงอยาใหลำไปดานหลงหรอออกมาดานนอกมากนก ใหพระสงฆ

หยบใชไดสะดวกและควรตงใหเปนแนวตรงกนทงดานขวางดานยาวเมอพระสงฆเขานงทประจำ

ยงอาสนสงฆเรยบรอยแลวใหประเคนนำรอนนำเยนใหเรยบรอย

เครองไทยธรรมสำหรบถวายพระสงฆ

เมอพระสงฆไดประกอบพธกรรมทางศาสนาเรยบรอยแลว เจาภาพมกจะมการถวาย

เครองไทยธรรมแดพระสงฆ ดงนน ควรจดเตรยมเครองไทยธรรมไวดานทายอาสนสงฆ เมอ

พระสงฆประกอบพธกรรมทางศาสนา และฉนภตตาหารเสรจเรยบรอยแลว ใหนำเครองไทยธรรม

มาวางไวเบองหนาพระสงฆในพธทกรปแลวเชญประธานหรอเจาภาพประเคนพระสงฆ

ภาชนะสำหรบกรวดนำ

การกรวดนำเปนการอทศแผสวนบญกศลทตนไดบำเพญ สงไปใหแกบรพชนตลอดจน

สรรพสตวทงปวงเปนการอธษฐานใจในสงทประสงคใหสำเรจตามความปรารถนาผเปนศาสนพธกร

จะตองตรวจสอบภาชนะใสนำกรวดใหเรยบรอย แลวจดตงไวทายอาสนสงฆเชนเดยวกบ

เครองไทยธรรม

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

เชงเทยนและเทยนชนวน เปนอปกรณทอำนวยความสะดวกใหแกผเปนประธานในพธ หรอเจาภาพ ในการจดธปเทยนบชาพระรตนตรย ผเปนศาสนพธกรจะตองจดเตรยมใหเรยบรอย ดการตดเทยนกบเชงเทยนใหแนน เพราะอาจหลดจากเชงเทยนได จดเตรยมไวทายอาสนสงฆ เมอถงเวลางานศาสนพธกร จะไดจดแลวนำไปมอบใหประธานหรอเจาภาพจดธปเทยนบชาพระรตนตรย การทาเชอชนวนธป เทยน การทาเชอชนวนธปเทยนเพอตองการใหสงทจดบชานนตดไฟงายดงนนเมอประธานจะจดบชาสงใด ศาสนพธกรควรเตรยมทาเชอชนวนธป เทยน หรอสงทจะจดใหเรยบรอยกอนถงเวลาพธตามกำหนดการประมาณไมเกน๑ชวโมงหากเตรยมไวนานเกนไปจะทำใหจดตดชา วธทำเชอชนวน ๑) เตรยมขวดแกวฝาโลหะขนาดพอสมควรลางเชดใหแหงและสะอาด ๒)นำเศษเทยนขผงแททเหลอจากใชในพธตางๆแลวตดเปนชนเลกๆใสไวในขวด ๓)นำนำมนเบนซนใสลงไปในขวดใหทวมเทยนปดฝาทงไวประมาณ๑คน ๔)คนใหเทยนกบนำมนผสมเปนเนอเดยวกนไมควรใหเหลวหรอขนเกนไป ๕)ปดฝาเกบไวเมอตองการนำมาใชใหนำปลายธปชบลงไปในขวดเชอชนวนหลงจากนนพนดวยสำล และชบลงไปในขวดเชออก ๑ ครง นำมาแตงใหสวยงาม และทาตรงบรเวณไสเทยน ทประธานจะจดใหเรยบรอย ถาหากเชอแหง หรอเชอมลกษณะแขง ใหเตมนำมนเบนซนลงไปหรอนำขวดเชอชนวนไปวางไวททมอากาศรอน การจดเตรยมเวลาในพธการ งานทเปนทางการควรมการกำหนดรปแบบทชดเจน เพอใหมการปฏบตงานอยางตอเนอง มการกำหนดเวลาในแตละขนตอนของงานทแนนอนดงนนเรองเวลาถอเปนสงสำคญศาสนพธกรจะตองจดลำดบเวลาของพธการนน ๆ ใหเหมาะสม ไมเกดการสะดดหรอรอคอยเวลาอนเปน การแสดงใหเหนความบกพรองของผดำเนนการ เพราะบางพธเปนเวลาบงคบ เชน เวลาฤกษ เวลาพระสงฆฉนภตตาหารเปนตนซงผดำเนนการหรอศาสนพธกรควรคำนงถงเวลาแตละขนตอนวาตองใชเวลาเทาไหร ดงนน จงควรจดสรรเวลาใหเหมาะสม เพอความสะดวกในการกำหนด เวลาเรมตนและเวลาสนสดของพธดงน ๑) เวลาเรมตนพธตงแตเวลาผรวมพธพรอมกน ๒) เวลาทประธานเดนทางมาถงจดธปเทยนบชาพระรตนตรยและเรมเขาสพธการ ๓) เวลาพระสงฆเจรญพระพทธมนตสวดพระพทธมนตหรอแสดงพระธรรมเทศนา ๔) เวลาของพธทมฤกษเรมตนและสนสดแหงฤกษเชนพธวางศลาฤกษเปดอาคาร

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

๕) เวลาทพระสงฆฉนภตตาหาร

๖) เวลาสนสดของงาน

การเตรยมเวลาน เมอคำนวณและกำหนดเวลาแลว ใหระบไวในกำหนดการ และ

ผดำเนนการควรมความรในเรองพธแตละขนตอนดวย เพอนำมาปรบใหยดหยนไดตามความ

เหมาะสมทงนเพอใหการปฏบตพธเปนไปอยางตอเนองเรยบรอยและสวยงาม

การปฏบตงานศาสนพธ เมอถงเวลาจะเรมปฏบตพธ ศาสนพธกรควรแบงหนาทปฏบตงานของแตละคน

ใหเรยบรอย ใครมหนาททำอะไร ผทไดรบมอบหนาทจะตองรบผดชอบหนาทใหเรยบรอยจนกวา

จะเสรจพธ ถาหากมปญหาหรอมเหตทไมสามารถปฏบตหนาททไดรบมอบได จะตองแจงให

ผรวมปฏบตทราบหรอมอบใหผอนปฏบตแทนเชนการเชญเทยนชนวน

การเชญพดรองถวายพระสงฆ การจดธปเทยนบชา การอาราธนาศล การอาราธนา

พระปรตรและการอาราธนาธรรม เปนตนการเชญเทยนชนวน เทยนชนวนคออปกรณอำนวย

ความสะดวกสำหรบประธานพธใชในการจดธปเทยนบชาพระรตนตรย หรอจดในกรณอน ๆ

ศาสนพธกรผปฏบตหนาทเชญเทยนชนวนควรปฏบตดงน

๑)ถอเชงเทยนชนวนดวยมอขวา ใชฝามอรองรบใตฐานเชงเทยนชนวน ใชนวหวแมมอ

จบดานบนฐานเชงเทยนชนวนมอซายถอไฟแชกพรอมจดยนรออยทายอาสนสงฆ

๒) เรมพธ ศาสนพธกรจดเทยนชนวนทบรเวณทายสงฆ แลวเดนเขาไปพอประมาณ

เพอใหผเปนประธานเหน

๓)แสดงความเคารพประธานพธ (โคงคำนบ) เมอประธานพธลกเดนไปทหนาโตะหมบชา

หรอทซงตองจดธปเทยน ศาสนพธกรพงเดนไปถงทประธานจะจด สงเทยนชนวนทางดานขวามอ

ของประธานพธ (ถาสถานทบงคบกสามารถสงทางดานซายมอของประธานพธได ไมจำเปนตอง

แทรกตวเขาไปเพอสงทางดานขวามอของประธานพธ) โดยนงคกเขาสงเทยนชนวนใหประธานพธ

แลววางมอใหเรยบรอย ไมตองประนมมอ แตใหเตรยมพรอมทจะรบเทยนชนวนคนหลงจาก

ประธานพธจดเรยบรอยแลว

ในกรณทประธานพธเขามายงบรเวณพธและเดนเขาไปยงโตะหมบชาหรอสถานท

จดบชาสกการะทเดยว ศาสนพธกรพงจดเทยนชนวนแลวเชญตามประธานเยองไปทางขวามอ

ประธานเมอถงสถานทจด ใหศาสนพธกรนงคกเขาแลวสงเทยนชนวนใหประธานพธทางดานขวามอ

ของประธาน

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

๔) เมอประธานพธจดธปเทยนเสรจเรยบรอยแลว สงเทยนชนวนคน ศาสนพธกรพงรบ

เทยนชนวนคนดวยมอขวา โดยการหงายฝามอขวารองรบใตฐานเทยนชนวน แลวใชหวแมมอจบ

ดานบน ถอยออกมาไดระยะพอสมควร แสดงความเคารพประธาน แลวเดนถอยออกไปทางทาย

อาสนสงฆทนท

๕) เมอถงบรเวณทายอาสนสงฆจงดบเทยนชนวน ไมควรใชวธเปาหรอใชมอโบกหรอ

สะบดเพอดบเทยนแตใหใชวธหาวสดเชนใบไมหรอวสดอนโดยวธจบหรอรดไสเทยนใหดบ

อนง สำหรบการสงเทยนชนวนใหประธานจดเทยนนำมนตกพงกระทำในลกษณะ

เดยวกน ตางกนแตเพยงวา เมอประธานพธจดเทยนทำนำพระพทธมนตเสรจเรยบรอยแลว

ศาสนพธกรพงเรยนใหประธานพธประเคนภาชนะทำนำพระพทธมนตดวย และเมอถอยออกมา

แลวตองรอดจนกวาพระสงฆจะทำนำพระพทธมนตเสรจ แตถาหากเทยนทำนำพระพทธมนต

ดบกอนทพระสงฆจะทำนำพระพทธมนตเสรจ ศาสนพธกรพงจดเทยนชนวนเขาไปจดเทยน

นำพระพทธมนตเองโดยไมตองเชญประธานพธเขาไปจดอก

การเชญเทยนชนวน การสงเทยนชนวน

การเชญพดรองถวายพระสงฆ ในงานพธบางพธมการจดทำพดรองหรอตาลปตร

ทระลกถวายแดพระสงฆนยมจดธปเทยนบชาพระรตนตรยกอนแลวเชญประธานพธถวายพดรอง

ดวยเหตผลวา การทจะกระทำพธกรรมทางพระพทธศาสนาควรบชาพระรตนตรยกอนการถวาย

สงหนงสงใด ดงนน ศาสนพธกรควรจดเตรยมพดรองเพอถวายพระสงฆ โดยการจดเรยงพดรอง

วางบนตะลมหรอพานหรอโตก โดยใหใบพดแยกกน ดามพดทบสลบกนไป เวลาจะถวายใหใช

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

ศาสนพธกร ๒ คน คนหนงเชญพดรองเลมหนงเขาไปทำความเคารพประธานพธ (โดยการโคงคำนบ)

เพอเขาไปถวายพดรองแดพระสงฆ และอกคนหนงเชญตะลมหรอพานพดรอง เดนตามผเชญ

พดรองเพอใหผเชญพดรองหยบพดรองสงใหประธานพธถวายพระสงฆทละดามตามลำดบ

ตงแตประธานสงฆจนถงพระสงฆรปสดทาย เมอสงพดรองใหประธานถวายพระสงฆครบแลว

ใหทำความเคารพประธานพธพรอมกนแลวถอยออกไป

การอาราธนาศล อาราธนาพระปรตร และอาราธนาธรรม การอาราธนา คอ

การนมนตใหพระสงฆประกอบพธตาง ๆ ในพธกรรมทางพระพทธศาสนา เชน ใหศล

เจรญพระพทธมนต หรอสวดพระพทธมนต หรอแสดงพระธรรมเทศนา ในการอาราธนาแตละ

พธกรรม ศาสนพธกรผทำหนาทอาราธนาจะตองศกษาและมความรในแตละพธวา ลำดบหรอ

ขนตอนไหนอาราธนาใหพระสงฆทำอะไรตามวตถประสงคของการบำเพญกศลของพธนนๆ

๑) งานพธทไมมการเจรญพระพทธมนตหรอสวดพระพทธมนต มแตเพยงการเจรญ

ชยมงคลคาถาหรอการถวายทานตางๆ เมอประธานพธจดธปเทยนบชาพระรตนตรยและกลบไป

นงทนงเรยบรอยแลว พงเดนเขาไปประมาณพระสงฆรปท ๕ หรอ ๖ จากทายสงฆ ยนตรง

หนหนาไปทางประธาน ทำความเคารพ (ถาประธานเปนพระสงฆ พงประนมมอไหว ประธาน

เปนฆราวาส พงโคงคำนบ) แลวหนหนาไปทางประธานสงฆในพธโดยยนอยทเดม นอมไหวแลว

ยนตวตรงประนมมอระหวางอกกลาวคำอาราธนาศลไมควรเสยงดงหรอเบาเกนไปเมอกลาวคำ

อาราธนาจบแลว ใหยนรอรบศล เมอประธานสงฆในพธใหศล พงรบศลโดยวาตามไปทละขอ ๆ

ตามลำดบจนถงขอสดทาย จากนนประนมมอฟงประธานสงฆสรปทายศลเรยบรอยแลว พงนอมไหว

จากนนหนไปทำความเคารพประธานพธแลวถอยออกไปทางทายอาสนสงฆ สำหรบงานพธหลวง

หรองานพธทเสดจพระราชดำเนนในสถานทตาง ๆ เมออาราธนาแลวไมตองเปลงเสยงรบศล

ตามประธานสงฆ พงยนสงบโดยรบศลในใจ จนประธานสงฆถวายศลจบ จงหนไปทำความเคารพ

องคประธานพธ แลวถอยออกไปทางทายอาสนสงฆ เพอเตรยมพรอมในการปฏบตงานทเกยวของ

ตอไป

๒) งานพธทมการเจรญหรอสวดพระพทธมนตอยางเดยว ศาสนพธกรจะตองอาราธนาศล

และอาราธนาพระปรตร การอาราธนาศลและอาราธนาพระปรตพงปฏบตเหมอนขอ ๑ คอ เมอ

ทำความเคารพประธานพธแลวหนไปประนมมอนอมไหวประธานสงฆในพธกลาวคำอาราธนาศล

ประธานสงฆกลาวสรปศลจบ ศาสนพธกรนอมไหว แลวกลาวคำอาราธนาพระปรตร เมอกลาวคำ

อาราธนาพระปรตรจบ นอมไหวไปทางประธานสงฆในพธ หนไปทำความเคารพประธานพธ

แลวถอยออกไปทางทายอาสนสงฆและคอยปฏบตงานในขนตอนตอไป

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

๓) งานพธทมการเจรญพระพทธมนตหรอสวดพระพทธมนต ทมการแสดงพระธรรม

เทศนารวมอยในพธนนและตอเนองกน ศาสนพธกรพงปฏบตโดยอาราธนาพระปรตรใหพระสงฆ

สวดพระพทธมนตหรอเจรญพระพทธมนตกอน เมอพระสงฆสวดพระพทธมนตหรอเจรญพระพทธมนต

จบแลว กอนเรมพธแสดงพระธรรมเทศนา ประธานจดเทยนสองธรรม และเครองทองนอย

บชาธรรม ศาสนพธกรพงนมนตพระสงฆขนนงยงธรรมาสนเทศนแลว ศาสนพธกรจงอาราธนาศล

และอาราธนาธรรมตามลำดบ

เมอพระสงฆแสดงพระธรรมเทศนาจบ ศาสนพธกรพงเขาไปรบพดรองและคมภรเทศน

ออกมาทางทายอาสนสงฆและควรจดผชวยศาสนพธกรเขาไปดแลพระสงฆลงจากธรรมมาสนดวย

อนง ถาพธแสดงพระธรรมเทศนาจดกอนพธเจรญหรอสวดพระพทธมนต ศาสนพธกร

พงอาราธนาศล รบศล จบแลว จงอาราธนาธรรม ตามลำดบ และตองเผดยงพระสงฆองคแสดง

พระธรรมเทศนาใหทราบวา ในกรณน ใหอนโมทนา (ยถา วาร วาหา....) บนธรรมาสน

ดงนน ศาสนพธกรจงตองเชญทกรวดนำไปใหประธานในชวงน และเมอถงเวลาพระสงฆเจรญ

พระพทธมนตหรอสวดพระพทธมนตจงอาราธนาพระปรตรตอไปโดยไมตองอาราธนาศลอก

๔) งานพธทมการแสดงพระธรรมเทศนาอยางเดยว หรองานมหลายพธ แตจดคนละ

เวลาพงถอวาเปนคนละงานคนละตอนการอาราธนาหรอการจดธปเทยนบชาพงกระทำโดยแยก

ปฏบตเปนคนละตอน

การอาราธนาในพธแสดงพระธรรมเทศนามขอปลกยอยอกคองานใดทประธานพธกด

ศพกดอฐกดหรอผลวงลบทเปนพระสงฆ เมอศาสนพธกรอาราธนาศลและรบศลจบแลวรอให

ประธานและ/หรอเจาภาพจดเครองทองนอยบชาธรรม และประธานหรอเจาภาพจดเครองทองนอย

หนาศพหรออฐเพอบชาธรรมแทนอฐหรอผทลวงลบไปแลวกอนจงอาราธนาธรรมตอไป

การอาราธนาศลในงานพธทกราบบงคมทลอญเชญพระมหากษตรยหรอผแทนพระองคเสดจฯเปนองคประธานในพธ

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

การจดเตรยมอาหารและจตปจจยเครองไทยธรรม ในงานพธทนมนตพระสงฆมาเจรญ

หรอสวดพระพทธมนต และมการถวายอาหาร ศาสนพธกรควรประสานเตรยมการเรองอาหาร

ถวายพระสงฆใหเรยบรอยกอนพระสงฆจะเจรญหรอสวดพระพทธมนตจบ เมอพระสงฆสวดบท

ถวายพรพระ (พาหงฯ) ศาสนพธกรพงจดผชวยหรอเจาหนาทยกอาหารมาตงไวเบองหนาพระสงฆ

พรอมทงนำดม และจดโตะสำหรบตงอาหารบชาพระพทธใหเรยบรอย เมอพระสงฆเจรญหรอสวด

พระพทธมนตจบแลว ศาสนพธกรพงทำความเคารพและเชญประธานพธและผมเกยรตประเคน

ภตตาหารแดพระสงฆ หากประธานพธเปนพระสงฆ ศาสนพธกรตองยกอาหารประเคนประธานพธ

เพอถวายพระสงฆดวย

การจดเตรยมและยกอาหารน หากพระสงฆฉนภตตาหารรวมกนเปนวงหรอเปนโตะ

ตองรอใหพระสงฆเจรญหรอสวดพระพทธมนตจบแลว และนงเปนวงหรอนงประจำทโตะกอน

แลวจงยกอาหารมาใหประธานหรอเจาภาพประเคนพระสงฆ

เมอศาสนพธกรสงเกตเหนวา พระสงฆฉนภตตาหารคาวเรยบรอยครบทกรปแลว พงยก

ภตตาหารคาวออกพรอมๆกนและยกภตตาหารหวานเขาไปตงครบทกรปแลวเชญประธานและ

ผมเกยรตมาประเคนภตตาหารหวานพรอมกนอกครงหนง แตในบางกรณประธานและผมเกยรต

ตองทำกจอยางอน ไมสามารถมาถวายภตตาหารหวานได ศาสนพธกรพงถวายเอง เพอพระสงฆ

จะไดไมตองรอ ในระหวางทพระสงฆฉนภตตาหารศาสนพธกรพงทำหนาทปฏบตพระสงฆ

สำรวจดวา พระสงฆตองการสงหนงสงใดเพมเตมหรอไม เชน อาหาร นำดม กระดาษเชดมอ

เปนตน จะไดจดหามาถวายเพมเตม มารยาทอยางหนงทศาสนพธกรตองพงระวง คอ กอนจะยก

ภตตาหารคาวหรอหวานเขา-ออก ตองรอใหพระสงฆฉนเสรจครบทกรปกอน (ซงตามธรรมเนยม

หรอประเพณปฏบตของศาสนพธกรทปฏบตสบตอกนมาใหใชวธสงเกตประธานสงฆในพธเปนหลก

เนองจากธรรมเนยมของพระสงฆใหพระสงฆผอาวโสนอยสงเกตพระสงฆผมอาวโสมากกวา และ

ใหพระสงฆผมอาวโสมากกวาเออเฟอแกพระสงฆผมอาวโสนอยกวา ดวยการฉนภตตาหาร

คอยพระสงฆรปอนๆเมอประธานสงฆเหนวาพระสงฆสวนใหญฉนภตตาหารเสรจแลวจะแสดงอาการ

ใหศาสนพธกรหรอผทำหนาทปฏบตพระสงฆไดทราบ ดวยอาการรวบชอนหรอปดฝาสำรบภตตาหาร

ใหผปฏบตเหน) เนองจากหากยกภตตาหารเขา-ออกในขณะทพระสงฆบางรปยงฉนไมเสรจ

จะเปนเสมอนการเรงพระสงฆซงถอเปนการเสยมารยาทของศาสนพธกรในการปฏบตพระสงฆ

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

จตปจจยเครองไทยธรรมจะตองจดเตรยมวางไวทโตะดานทายอาสนสงฆกอนเรมพธเสมอ

เมอยกสำรบภตตาหารออกหมดแลว ศาสนพธกรพงทำความสะอาดอาสนสงฆ ซงอาจเปอน

หรอเปยกนำ เสรจแลวยกเครองไทยธรรมมาวางเรยงไวใหสวยงามเปนระเบยบเรยบรอยเบองหนา

พระสงฆหากมแจกนดอกไมกำดอกไมพวงมาลยใหวางเปนอนดบแรกแลวจงวางสงอนๆตอไป

(การวางใหวางหนดอกไมเขาหาพระสงฆเนองจากเปนการถวายเครองไทยธรรมดวยความเคารพ

ถาประธานพธเปนพระสงฆผใหญใหหนดอกไมมาทางประธานพธ) เมอวางจตปจจยไทยธรรม

เสรจเรยบรอยแลว เชญประธานพธและผมเกยรตมาประเคนจตปจจยไทยธรรม โดยการประเคน

ดอกไมกอนแลวประเคนสงอนเปนลำดบไป

อนง เปนธรรมเนยมทเจาภาพจะถวายปจจยในการบำเพญกศลดวย ศาสนพธกร

พงเตรยมใบปวารณาเขยนจำนวนเงนและชอเจาภาพจดใสซองใหเรยบรอยและรวมถวายในเวลา

ทถวายเครองไทยธรรมนดวยสวนปจจยหรอเงนทจะถวายพงมอบใหไวยาวจกรรบไป

การจดเตรยมเครองไทยธรรมถวายพระสงฆ

การประเคน การประเคนพระสงฆ จะเปนชายหรอหญงไมมหาม แตตองทำใหถก

ลกษณะของการประเคนคอ

๑)สงของทจะประเคนนน ตองไมใหญหรอหนกเกนไป เปนสงของทคนปกตคนเดยวยกไหว

โดยตองยกสงของนนใหขนพนจากพนทสงของนนตงอย

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

๒)ผประเคนตองเขามาในหตถบาส คอ อยหางจากพระภกษผรบประเคนไมเกน

๑ ศอก หรอพงนำของประเคนเขาไปใหใกลพระผรบประเคนประมาณ๑ ศอก จะนงหรอยน

แลวแตสถานททพระภกษนนอำนวย

๓)ผประเคนนอมสงของนนเขามาถวายดวยกรยาอาการแสดงความเคารพ

๔)กรยาอาการทนอมสงของเขามาถวายนนจะสงถวายดวยมอกไดหรอจะตกสงถวาย

ดวยของเนองดวยกายเชนใชทพพตกถวายกได

๕)พระภกษผรบประเคนจะรบดวยมอกไดจะเอาผาทอดรบกไดหรอจะเอาภาชนะรบ

เชนเอาบาตรหรอจานรบสงของทเขาตกถวายกได

ผประเคนตองเขาไปอยในทใกลระยะดงกลาวแลวยกสงของใหพนขนจากพนแลวนอม

ถวายสงของทตองประเคนคอสงทจะพงบรโภคเชนอาหารนำรอนนำเยนเปนตนเมอประเคน

แลวอยาไปจบตองหรอเลอนหากจะมการเลอนสงหนงสงใดพระสงฆจะเปนผเลอนเอง เนองจาก

เมอจบตองแลวจะตองประเคนใหมถาสงของนนไมใชสงของทใชบรโภคกไมตองประเคน

การเชญทกรวดนำ เปนธรรมเนยมอยางหนงของผทำบญหรอบำเพญกศล เมอพธการ

ตาง ๆ ดำเนนการไปจนถงขนตอนสดทาย จะมการกรวดนำอทศสวนกศลใหแกญาตสนทมตรสหาย

และสรรพสตว ศาสนพธกรตองเตรยมทกรวดนำ โดยทำความสะอาดและใสนำพรอม ตงไวท

โตะเครองไทยธรรมดานทายอาสนสงฆ เมอประธานพธถวายจตปจจยไทยธรรมเสรจและกลบไป

นงเรยบรอยแลว ศาสนพธกรพงเชญทกรวดนำดวยมอซาย ประคองดวยมอขวาใหมนคง เดนเขาไป

ใกลจะถงประธานพธ ทำความเคารพ นงคกเขาเดนเขาเขาไปทางดานหนาโดยใหเยองไปทาง

เขาซายของประธานพธเลกนอย ไมชดหรอหางเกนไป พอใหประธานพธจบทกรวดนำไดสะดวก

ถอทรองรบนำไวดวยมอทงสองยนใหประธานไมสงหรอตำเกนไปพอใหประธานพธเทนำกรวดได

โดยไมตองกมลงหรอยกแขนสงกวาปกต เมอพระสงฆเรมอนโมทนา “ยะถา วาร วหา...........”

ประธานพธเรมเทนำลงยงทรองรบนำทศาสนพธกรถออย เมอสงเกตเหนวา ประธานพธเทนำ

กรวดจวนหมดแลว ศาสนพธกรพงปลอยมอขวาออกจากทรองรบนำใหใชมอซายถอไวมอเดยว

ยกมอขวาขนรบเตานำกรวดทประธานพธเทหมดแลวนำเตานำกรวดมาชดกบทรองรบนำเดนเขา

ถอยหลงออกมาจากประธานพธพอสมควร ลกขนยนทำความเคารพประธานพธแลวถอยออกไป

ทางทายอาสนสงฆ นำนำกรวดไปเทใตตนไมทเหมาะสมตามประเพณโบราณ และตองเทดวย

อาการสำรวมและสภาพ ไมเทในททไมสะอาด ไมสาดหรอควำภาชนะทใสนำ หากมพธอน ๆ ตอจาก

พธนนอก ศาสนพธกรตองใสนำในเตานำกรวดไวทนท เพอพรอมทจะใชในพธตอไป การกรวดนำ

ในพธตาง ๆ หากเปนพธใหญ ๆ หรองานพธทเปนทางการ นยมใชทกรวดนำสำหรบประธานพธ

ทเดยวเทานน สวนในงานพธของชาวบานหรองานทำบญตามวดวาอารามจะใชทกรวดนำ

หลายทกไดมไดมขอหามอนใด

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

อนง ในพธทเปนทางการไมนยมนำทกรวดนำไปตงไวใหประธานพธกอนทจะถงขนตอน

กรวดนำ เชน ทโตะเคยงหรอทประธานพธนง เพราะอาจทำใหเกดขอผดพลาดแกประธานได

โดยเฉพาะอยางยงงานอวมงคล ซงเคยมเรองเลาวา ในงานอวมงคลงานหนง ศาสนพธกรไดนำ

ทกรวดนำไปตงไวทโตะเคยงของประธานพธ เมอประธานพธทอดผาบงสกลและกลบมานงท

เรยบรอยแลว เมอพระสงฆตงพดพจารณาผาบงสกล ประธานพธกหยบทกรวดนำมากรวดนำทนท

กอนทพระสงฆจะอนโมทนาซงบางทองถนมการกรวดนำเมอพระสงฆพจารณาผาบงสกลเชนกน

การประนำพระพทธมนต เมอพระสงฆอนโมทนาจบแลว ถาเปนงานมงคลจะนมนต

พระสงฆประนำพระพทธมนตเพอความเปนสรมงคล สวนมากนยมนมนตพระสงฆรปทเปน

ประธานสงฆประนำพระพทธมนตให ควรเชญประธานพธหรอเจาภาพเขารบการประนำพระพทธมนต

จากพระสงฆกอน ถาเปนงานพธมงคลสมรสใหเชญคบาวสาวเขารบการประนำพระพทธมนต

กอนบคคลอนเสรจแลวจะนมนตพระสงฆประนำพระพทธมนตในทอนๆหรอการประนำพระพทธมนต

รวมกนเปนหม ๆ ศาสนพธกรตองเชญภาชนะนำพระพทธมนตเดนตามโดยเยองไปทาง

ดานซายของพระสงฆรปทประนำพระพทธมนต

การเชญทกรวดนำ การเขาทกรวดนำ

�0

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

สนสดพธ เมอสนสดกจกรรมในศาสนพธแลว สงทศาสนพธกรจะตองดำเนนการตอไป

เพอใหการปฏบตหนาทศาสนพธกรเปนไปดวยความเรยบรอยและสมบรณ ในชวงสดทายของ

ศาสนพธคอ

๑)รบพระสงฆลงจากอาสนสงฆ

๒)ประสานงานการสงพระสงฆกลบวด

๓)ดบธปเทยนทจดบชาณโตะหมบชาใหเรยบรอย

๔)สงคนอปกรณทยมมาใชในงานพธ

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

บทท

แนวทางการจดงานศาสนพธกบสถาบนพระมหากษตรย

สงคมไทยไดยอมรบกนทวไปวาศาสนามความสำคญตอวฒนธรรมประเพณ เพราะมผล

ตอความรสกนกคด ประเพณ และความเชอ ไดสอออกมาในลกษณะของพธกรรมทางศาสนา

และถอปฏบตเปนแบบอยาง ประเพณ และธรรมเนยมสบตอกนมา ขณะทพระมหากษตรย

ในฐานะททรงเปนองคเอกอครศาสนปถมภก ไดทรงเปนแบบอยางของการปฏบตพระราชกรณยกจ

ดานศาสนพธสบทอดกนมาไดอยางบรสทธไมคลาดเคลอนจากอดตถงปจจบน จนกลายเปน

ราชประเพณสบตอกนมาจนถงปจจบน ซงพทธศาสนกชนชาวไทยไดยดถอเปนแนวปฏบต

เพอเปนการสบทอดกจกรรมดานศาสนพธใหคงอยและแพรหลายไปสสถาบนตาง ๆ ของสงคมไทย

ทงในสวนกลางและภมภาค

ปจจบนองคกรตาง ๆ ในสวนภมภาค เชน จงหวด องคกรปกครองสวนทองถน ชมชน

หรอองคกรเอกชน ไดมการจดกจกรรมทเกยวเนองกบสถาบนพระมหากษตรยเปนจำนวนมาก

อนเปนการแสดงออกถงความกตญญและความจงรกภกดทพสกนกรชาวไทยมตอสถาบน

พระมหากษตรย ดงนน เพอใหการจดกจกรรมในสวนกลางและสวนภมภาคทเกยวกบสถาบน

พระมหากษตรยเปนไปในแนวทางเดยวกน จงไดรวบรวมนำเสนอไวเปนแนวทางในการจด

กจกรรมรวมกนไวเปนเอกสารเผยแพรสบไป

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

วนจกร วนจกรตรงกบวนท๖เมษายนของทกๆปเปนวนคลายวนประดษฐานพระราชวงศจกร

ถอเปนงานรฐพธ เปนโอกาสทพสกนกรชาวไทยจะไดมโอกาสรำลกในความเปนสรมงคลทเกดจาก

พระมหากรณาธคณ อนเปนประโยชนแกประเทศชาตอยางมหาศาล ในสวนกลางจดใหมพธถวาย

ราชสกการบชาพระบรมรปพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช (พธนไมมพระสงฆ)

ทเชงสะพานปฐมบรมราชานสรณ

สำหรบในสวนภมภาค หากมการจดกจกรรมเพอเปนการถวายพระเกยรต อนเปนการ

ระลกถงพระราชกรณยกจและพระมหากรณาธคณทพระมหากษตรยในราชวงศจกรทกพระองค

ไดปกครองพสกนกรดวยหลกทศพธราชธรรม และไดทรงปฏบตพระราชกรณยกจอนเปน

คณประโยชนแกประชาชนและประเทศชาต สมควรทพสกนกรจะไดแสดงออกถงความกตญญทม

แดพระบรมวงศจกร เพอพรอมกนถวายพระพรชยมงคล ขอใหเทพยดาเบองบนโปรดอภบาล

พระบรมวงศจกร ใหเสดจสถตเปนศรสถาพรอยคประเทศชาตชวนรนดรและใหพระเกยรตคณ

อเนกอนนตแผไพศาลไปทวทกทศานทศผเปนพธกรพงดำเนนการดงน

การเตรยมการ

๑)จดเตรยมพระบรมรปพระบาทสมเดจพระเจาอยหว๘รชกาล

๒)จดเตรยมพระบรมฉายาลกษณ หรอพระบรมสาทสลกษณ พระบาทสมเดจ

พระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ใหประดษฐานพระบรมฉายาลกษณ

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวไวดานขวาของพระบรมฉายาลกษณสมเดจพระนางเจาฯ

พระบรมราชนนาถ

๓)จดเตรยมโตะหมบชา จำนวน ๓ ชด ชดท ๑ ประดษฐานพระพทธรป ชดท ๒

ประดษฐานพระบรมรปพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ๘ รชกาล และชดท ๓ ประดษฐาน

พระบรมฉายาลกษณพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และพระบรมฉายาลกษณสมเดจพระนางเจาฯ

พระบรมราชนนาถ

๔) เตรยมจดพมดอกไมหรอแจกนดอกไมประดบตามความเหมาะสม

๕)จดเตรยมเครองทองนอยวางทโตะหมบชาแถวกลาง ตวลาง ตดธปเทยนใหพรอม

โดยหนดานทมพมดอกไมไปยงพระบรมรปพระบาทสมเดจพระเจาอย ๘ รชกาล และหนดานธป

เทยนออกดานนอก โดยตดเทยนไวดานขวามอของผจด ธปดานซายมอของผจด (เพอผเปน

ประธานพธจดถวายสกการะ)

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

๖)จดโตะสำหรบวางพานพมไวหนาโตะหมบชา พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ๘

รชกาลจำนวน๑ตวในกรณมการวางพานพมถวายสกการะ

๗)จดเตรยมเครองใชพธสงฆ(งานพธมงคล)

๘)จดเตรยมกรวยดอกไม ธป เทยนแพ จำนวน ๑ ชด วางไวทโตะหมบชาแถวกลาง

ตวลาง(หรอตวท๒ถดขนไปจากตวลาง)หนาพระบรมฉายาลกษณพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

รชกาลปจจบน และพระบรมฉายาลกษณสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ เพอผเปน

ประธานจะไดเปดกรวยดอกไมธปเทยนแพถวายสกการะพระบรมฉายาลกษณพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหวรชกาลปจจบนและพระบรมฉายาลกษณสมเดจพระนางเจาฯพระบรมราชนนาถ

๙)จดโตะสำหรบพกพานพม จำนวน๑ ตว ตงไวทางดานซายของโตะหมบชาหางจาก

โตะหมบชาประมาณ ๕ เมตร พกพานพมไว พานพมนจะเปนคหรอเดยว จะเปนพมดอกไมสด

หรอดอกไมแหงหรอพมทองพมเงนกได

๑๐) จดเตรยมเทยนชนวนไวเพอสงใหประธานพธจดเครองทองนอย

๑๑) จดเตรยมแทนกราบสำหรบประธานกราบหนาโตะหมบชา หลงจากวางพมดอกไม

และจดเครองทองนอยแลว

๑๒) ถามพธบวงสรวงตองมการจดเตรยมและตงเครองบวงสรวงดวย

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

แนวทางการปฏบตงาน

ในการปฏบตหากมหนวยงานหรอบคคลอนมความประสงคจะวางพมดอกไม

ควรแนะนำใหหนวยงานหรอบคคลนน วางกอนทประธานจะเดนทางมาถงบรเวณพธ เมอใกล

จะถงเวลาตามกำหนดการ ใหผรวมพธถวายสกการะยนเขาแถวใหเปนระเบยบเรยบรอยทบรเวณ

ดานหนาโตะหมบชา เวนระยะหางพอสมควร ขาราชการแตงเครองแบบปกตขาว สวมหมวก

ยนดานหนา สวนผมเกยรตทวไปแตงกายชดสากล หรอชดสภาพ ยนเขาแถว เมอประธาน

เดนทางมาถง ผทไมไดไปยนเขาแถว แตนงอยทเกาอใหลกขนยนตอนรบและใหเกยรตผทำหนาท

ประธานพธดวย

ลำดบขนตอนการปฏบตงาน

๑) เมอประธานมาถงพธเรยนเชญประธานจดธปเทยนบชาพระรตนตรย

๒) เจาหนาทอาราธนาศลประธานและผรวมพธรบศล

๓) ในกรณมพธบวงสรวง ประธานพธถวายพมดอกไมสกการะ (ถามการถวาย

พมดอกไม๒พมใหประธานวางพมดานขวาของประธานพธกอนแลวจงวางพมดานซาย)แลวจด

เครองทองนอยหนาพระบรมรป ๘ รชกาล กราบถวายสกการะ ๑ ครง (ไมแบมอทแทนกราบ)

ออกไปจดธปเทยนเครองบวงสรวง(ดรยางคบรรเลงเพลงสาธการ)

๔) เมอเสรจพธบวงสรวง ประธานอานอาศรวาทปฐมราชสดด จบ (ดรยางคบรรเลง

เพลงสรรเสรญพระบารมขณะนพระสงฆเจรญชยมงคลคาถา)

๕)ประธานพธถวายพมดอกไมและเปดกรวยดอกไมธปเทยนแพถวายสกการะเบองหนา

พระบรมฉายาลกษณพระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลปจจบนและพระบรมฉายาลกษณ

สมเดจพระนางเจาฯพระบรมราชนนาถถวายความเคารพแลวถอยออกมายนเบองหนาผรวมพธ

กลาวนำถวายพระพรชยมงคล จบ (ดรยางคบรรเลงเพลงสรรเสรญพระบารม ขณะนพระสงฆ

เจรญชยมงคลคาถา)

๖) ในกรณมพธเจรญพระพทธมนต เพอถวายพระราชกศล เจาหนาทอาราธนา

พระปรตร

๗)พระสงฆเจรญพระพทธมนต

๘)จบแลวถวายภตตาหารพระสงฆฉนภตตาหารเรยบรอยแลว

๙)ประธานพธและผรวมพธประเคนจตปจจยไทยธรรม

๑๐)ประธานพธกรวดนำรบพร

๑๑)พระสงฆอนโมทนาถวายอดเรกเสรจพธ

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

หมายเหต

๑)พระสงฆในพธใชพดยศสมณศกดและถวายอดเรกทง๒พระองค(พระสงฆทถวายอเรกได

จะตองเปนพระราชาคณะ และใชพดยศสมณศกด หรอพระครสญญาบตรเจาคณะจงหวด

รองเจาคณะจงหวดและเจาอาวาสพระอารามหลวงชนเอกซงถอพดเปลวเพลงและตองตงพดยศ

สมณศกดในการถวายอดเรก)

๒)ขณะประธานสงฆถวายอดเรกประธานพธและผรวมพธลดมอลง

๓) เมอพระสงฆรปท ๒ รบ “ภะวะต สพพะมงคะลง...” ประธานพธและผรวมพธ

พงประนมมอขนเพอรบพรตอจนกวาพระสงฆจะสวดจบบท

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

วนปยมหาราช วนปยมหาราช กาลอนเปนอภลกขตสมย คลายวนสวรรคตแหงองคพระบาทสมเดจ

พระจลจอมเกลาเจาอยหวผทรงพระคณอนประเสรฐซงไดกำหนดไวในวนท๒๓ตลาคมของทกป

อนเปนวนทพสกนกรชาวไทยแผนดนสยามนอมรำลกถงพระมหากรณาธคณของพระบาทสมเดจ

พระจลจอมเกลาเจาอยหว โดยทางราชการไดกำหนดใหวนนเปนวนสำคญของชาต เรยกวา

“วนปยมหาราช”หรอ“วนถวายบงคมพระบรมรปทรงมา”

สำหรบในสวนกลาง เพอเปนการนอมรำลกถงพระมหากรณาธคณในพระบาทสมเดจ

พระจลจอมเกลาเจาอยหว เนองในอภลกขตสมยคลายวนสวรรคตในพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลา

เจาอยหวพระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดทรงบำเพญพระราชกรณยกจ๒ประการคอ

๑) เสดจพระราชดำเนนไปทรงวางพวงมาลาพระบรมราชานสาวรยณลานพระราชวงดสต

๒)ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหกำหนดเปนงานพระราชพธทรงบำเพญพระราชกศล

ทกษณานประทานเปนประจำทกป มการสวดพระพทธมนต ถวายพระธรรมเทศนา และ

สดบปกรณ ในการนนมนตพระสงฆ จำนวน ๕๗ รป เทาพระชนมพรรษาของพระบาทสมเดจ

พระจลจอมเกลาเจาอยหว ซงตองนมนตพระสงฆวดทเกยวกบพระบรมอฐพระบาทสมเดจ

พระจลจอมเกลาเจาอยหว พระบรมอฐสมเดจพระศรพชรนทราบรมราชนนาถ และพระบรมอฐ

สมเดจพระศรสวรนทราบรมราชเทว พระพนวสสาอยยกาเจา เปนสำคญ สวนนอกนนนมนต

ตามลำดบสมณศกดจากสงลงมางานพระราชพธนจดทพระทนงอมรนทรวนจฉย

สำหรบสวนราชการในภมภาคหากจะจดพธเพอเปนการนอมรำลกถงพระมหากรณาธคณ

ในพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ซงเปนการแสดงออกถงความกตญญกตเวท

ของประชาชนชาวไทยทมแดพระองคทานกสามารถดำเนนกจกรรมตางๆไดแตผทำหนาทพธกร

พงทำความเขาใจใหชดเจนวา มการจดกจกรรมใดบาง มพระสงฆหรอไม เพอจะไดจดเตรยมงาน

สถานทและพธการไดถกตองเหมาะสม

การเตรยมการ

๑)จดเตรยมโตะหมบชา๒ชดสำหรบตงเพอบชาพระรตนตรยจำนวน๑ชด(ในกรณ

มพธสงฆ)สำหรบตงเพอถวายเครองสกการะหนาพระราชานสาวรยจำนวน๑ชด

๒) ในกรณไมมพระราชานสาวรย จะตองจดเตรยมพระบรมรปหลอ หรอพระบรม

ฉายาลกษณหรอพระบรมสาทสลกษณเพอประดษฐานในสถานทจดทำพธ

๓)จดเตรยมเครองสกการะทนำมาแสดงความเคารพบชา ประกอบดวยพวงดอกไม

หรอพมดอกไม และมธรรมเนยมปฏบตวา ถามใชเปนวนสวรรคตแหงองคพระบรมราชานสาวรย

ควรสกการะดวยพมดอกไมสด หรอพวงดอกไมสด และไมใชแถบแพรหรอผาผกเปนโบสดำ เชน

วนท ๖ เมษายน ซงเปนวนทระลกมหาจกร แตวนท ๒๓ ตลาคม ถอเปนวนสวรรคตแหง

องคพระบรมราชานสาวรยใหใชแถบแพรหรอผาผกเปนโบดำได

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

๔)จดเตรยมเครองบชาพระรตนตรย (กรณมพธสงฆ) จดเตรยมเครองทองนอย

เพอใหประธานจดบชาถวายสกการะพระบรมราชานสาวรย

๕) เตรยมการนมนตพระสงฆ(มพธสงฆ)กรณนใชพดรองหรอตาลปตร

๖)จดเตรยมเครองใชพธสงฆ(งานพธอวมงคล)

๗)จดเตรยมขาหยง (ควรใหมความสงจากยอดพวงดอกไมถงพนประมาณ ๒ เมตร,

๓เมตร,๔เมตรแตไมควรเกน๖เมตร)

หมายเหต๑.โตะหมประดษฐานบรมรปหรอพระบรมฉายาลกษณพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวรชกาลท๕

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

แนวทางการปฏบตงาน

ในการปฏบต หากมหนวยงานหรอบคคลอนมความประสงคจะวางพมดอกไม

ควรแนะนำใหหนวยงานหรอบคคลนนๆ วางพมดอกไมหรอพวงดอกไมกอนทประธานจะเดนทาง

มาถงบรเวณพธ เมอใกลจะถงเวลาตามกำหนดการ ใหผรวมพธถวายสกการะยนเขาแถวใหเปน

ระเบยบเรยบรอยทบรเวณดานหนาโตะหมบชา เบองหนาพระบรมราชานสาวรย เวนระยะหาง

พอสมควร ขาราชการแตงเครองแบบปกตขาว สวมหมวกยนดานหนา สวนผมเกยรตทวไป

แตงกายชดสากล หรอชดสภาพ ยนเขาแถวดานหลง เมอประธานเดนทางมาถงบรเวณพธ

ผทไมไดยนเขาแถวแตนงอยทเกาอใหลกขนยนตอนรบและใหเกยรตผทำหนาทประธานพธ

๑) เมอประธานมาถงบรเวณพธ เรยนเชญประธานถวายสกการะวางพวงดอกไม

ยงขาหยงทจดเตรยมไวและวางพมดอกไมยงโตะทจดเตรยมไว

๒)จดธปเทยนเครองทองนอย(กราบทแทนกราบ๑ครงไมแบมอ)ยนขนถอยออกมา

ยนดานหนาแถว ถวายความเคารพ (กรณสวมหมวก แสดงความเคารพดวยการวนทยหตถ

กรณไมสวมหมวกใหโคงคำนบพรอมกน๑ครง)

๓) เดนเขาสสถานทประกอบพธสงฆ

๔)จดธปเทยนบชาพระรตนตรย(กราบ๓ครง)

๕)กรณมพระบรมรปหรอพระบรมฉายาลกษณ หรอพระบรมสาทสลกษณ ในสถานท

ประกอบพธสงฆใหจดธปเทยนเครองทองนอยและกราบทแทนกราบ๑ครงไมแบมอ

๖) เจาหนาทอาราธนาศลประธานและผรวมพธรบศล

๗) เจาหนาทอาราธนาพระปรตร

๘)พระสงฆสวดพระพทธมนตจบแลว

๙)ถวายภตตาหารแดพระสงฆ

๑๐)ประธานพธและผรวมพธประเคนจตปจจยไทยธรรม

๑๑) เจาหนาทลาดผารองโยงและลาดผาภษาโยง

๑๒)ประธานพธและผรวมพธทอดผาไตรบงสกล

๑๓) เมอทอดผาเสรจเจาหนาทเชอมตอแถบทองกบผาภษาโยง

๑๔)พระสงฆพจารณาผาบงสกล

๑๕)ประธานกรวดนำรบพร

๑๖)พระสงฆอนโมทนาเสรจพธ

�0

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

หมายเหต

๑) ในพธนพระสงฆใชพดรองหรอตาลปตร(ไมใชพดยศสมณศกด)

๒) งานพธทมลกษณะงานเชนน เชน วนท ๒๕ พฤศจกายนของทกป เปนวนทระลก

รชกาลท ๖ สำนกพระราชวง ไดออกหมายกำหนดการเสดจพระราชดำเนน ทรงวางพวงมาลา

ถวายราชสกการะทพระบรมราชานสาวรย พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ทสวนลมพน

กรงเทพมหานคร ขาราชการแตงเครองแบบปกตขาว หากสวนราชการใดจะจดพธถวายสกการะ

หรอจดพธสงฆ พงจดอนโลมตามพธการทจดในวนปยมหาราช ทงพธวางพวงดอกไม และ

พธบำเพญกศล

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

วนเฉลมพระชนมพรรษา วนท ๕ ธนวาคมของทกป เปนวนเฉลมพระชนมพรรษาพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

ซงเมอเวยนมาบรรจบในแตละป ปวงชนชาวไทยและชาวตางประเทศทอยภายใตพระบรม

โพธสมภารตางกถอเปนเรองทปลมปตยนด ในอนทจะรวมกนเฉลมฉลองในวาระสำคญเชนน

เนองจาก ทรงเปนทเทดทนของไพรฟาประชาราษฎรทวราชอาณาจกรไทย ซงในการจดงาน

พระราชพธเฉลมพระชนมพรรษา ไดมการจดใหเปนไปตามพระราชประเพณทงงานในสวนทเปน

พระราชพธ รฐพธ ศาสนพธ และงานเฉลมฉลองอน ๆ ทงน เพอเปนการแสดงออกซงความ

จงรกภกดและเทดทนทพสกนกรมแดพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

สำหรบพระราชพธเฉลมพระชนมพรรษาในรชกาลปจจบน มหมายกำหนดการพระราชพธ

เฉลมพระชนมพรรษาโดยสงเขปดงน

วนท ๕ ธนวาคม

เวลา ๐๙.๐๐-๑๗.๐๐ นาฬกา สำนกพระราชวง จดสถานทใหขาราชการ พอคา

ประชาชนไดลงนามถวายพระพรในพระบรมมหาราชวง

เวลา ๑๐ นาฬกา ๓๐ นาท เปนพธเสดจพระราชดำเนนออกมหาสมาคม พระบาท

สมเดจพระเจาอยหวเสดจออกพระทนงอมรนทรวนจฉย ประทบเหนอพระทนงพดตานกาญจน

สงหาสนบนพระราชบลลงกภายใตนพปฎลมหาเศวตฉตร

เวลา ๑๗ นาฬกา เสดจพระราชดำเนนไปยงมขหนาพระอโบสถวดพระศรรตน

ศาสดาราม ในพระบรมมหาราชวง บรรพชตจนนกาย และบรรพชตอนมนกาย ถวายพระพร

ชยมงคล แลวเสดจพระราชดำเนนเขาสพระอโบสถ ทรงจดธปเทยนบชาพระพทธมหามณรตน

ปฏมากร พระสมพทธพรรณ พระพทธยอดฟาจฬาโลกย พระพทธเลศหลานภาไลย ทรงจดธป

เทยนเครองนมสการแลว ทรงจดเทยนบชาเทพยดานพเคราะห พระสงฆจากวดราชประดษฐ

สถตมหาสมารามจำนวน๕รปเจรญพระพทธมนตนวคคหายสมธมม

เสดจพระราชดำเนนจากพระอโบสถวดพระศรรตนศาสดาราม เขาสพระทนงอมรนทร

วนจฉย เพอทรงสถาปนาตงและเลอนสมณศกด สมเดจพระราชาคณะ รองสมเดจพระราชาคณะ

พระราชาคณะแลวพระสงฆเจรญพระพทธมนต

วนท ๖ ธนวาคม

เวลา ๑๐ นาฬกา ๓๐ นาท พระบาทสมเดจพระเจาอยหว เสดจพระราชดำเนน

ไปยงพระทนงไพศาลทกษณ ทรงจดธปเทยนบชาพระสยามเทวาธราชแลว เสดจพระราชดำเนน

ไปยงพระทนงอมรนทรวนจฉย ทรงจดธปเทยนเครองนมสการพระสงฆถวายพรพระ จบ

รบพระราชทานฉนแลวสมเดจพระราชาคณะถวายพระธรรมเทศนามงคลวเสสกถา๑กณฑ

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

สำหรบการพระราชพธเฉลมพระชนมพรรษา ถาสวนราชการหรอองคกรตาง ๆ จะจด

เพอเปนการเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว พงจดกำหนดการโดยอนโลมตาม

หมายกำหนดการของสำนกพระราชวง ซงไดกำหนดรปแบบการจดกจกรรมเนองในวนเฉลม

พระชนมพรรษาไว๓แบบคอ

แบบท๑การลงนามถวายพระพรชยมงคล

แบบท๒การลงนามถวายพระพรและประชมสดดถวายพระพรชยมงคล

แบบท๓การลงนามถวายพระพรและบำเพญกศลถวายพระราชกศล

การเตรยมการ แบบท ๑ การลงนามถวายพระพรชยมงคล

๑)จดแตงหองประชมหรอหองโถงหรอศาลาประชาคมตามความเหมาะสมของสถานท

๒)ตกแตงประดบธงชาต ตดแผงพระปรมาภไธย ภปร. ตามประทปโคมไฟ

ตามระเบยบททางราชการกำหนดไว

๓)ภายในหองประชมหรอหองโถง หรอเวท ตงโตะหม ๕ หรอ หม ๗ หรอ หม ๙

แลวแตความสะดวกและเหมาะสม ประดบแจกนดอกไม พมดอกไม อญเชญพระบรมรป

หรอ พระบรมฉายาลกษณ หรอพระบรมสาทสลกษณ ประดษฐานบนโตะหมตวกลาง

แถวบน (ตวสงสด) หรอประดษฐานพระบรมฉายาลกษณ พระบรมสาทสลกษณ บนขาหยงกได

แตโตะหมตวกลางแถวบน (ตวสงสด) ไมควรวางสงใด เสมอนประหนงวาพระบรมฉายาลกษณ

หรอพระบรมสาทสลกษณประดษฐานอยบนโตะหมตวสงนน

๔)ตงพานธปเทยนแพและกรวยดอกไมสดไวบนโตะหมตวกลางหรอตวลาง แถวกลาง

ตามความเหมาะสม

๕)จดโตะพรอมเกาอสำหรบลงนามถวายพระพรไวสวนใดสวนหนงของสถานท เพอ

ลงนามถวายพระพร ในทนเพอความเหมาะสมควรตงไวดานซายของโตะหมทประดษฐาน

พระบรมฉายาลกษณหรอพระบรมสาทสลกษณ

๖)จดสมดพรอมปากกาวางไวบนโตะและควรมเจาหนาทรบรองกำกบสมดลงนามไวดวย

๗)กำหนดเวลาลงนามถวายพระพรชยมงคลทางราชการสำนกพระราชวง กำหนดไว

ในหมายกำหนดการ เรมแตเวลา๙นาฬกาถง๑๗นาฬกาแตงกายเครองแบบปกตขาวพอคา

ประชาชน แตงสากลนยม หรอชดสภาพ สวนทองถนควรปฏบตตามกำหนดการสำนกพระราชวง

โดยอนโลม

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

การจดเตรยมสถานทแบบท๑

แนวทางปฏบตงาน

๑) เมอถงเวลาตามกำหนดการจดเจาหนาทรบรองกำกบสมดลงนามประจำทโตะ

ลงนามถวายพระพรชยมงคล

๒)ผมาลงนามถวายพระพรชยมงคลลงนามในสมดทจดไวเรยบรอยแลว

๓) เดนไปยนณเบองหนาพระบรมรปพระบรมฉายาลกษณหรอพระบรมสาทสลกษณ

๔)แสดงความเคารพพระบรมรป พระบรมฉายาลกษณ หรอพระบรมสาทสลกษณ

เสรจพธ

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

แบบท ๒ การลงนามถวายพระพรและชมนมสดด ถวายพระพรชยมงคล

๑)จดแตงหองประชมหรอหองโถงหรอศาลาประชาคมตามความเหมาะสมของสถานท

๒)ตกแตงประดบธงชาตตดแผงพระปรมาภไธยภปร.ตามประทปโคมไฟตามระเบยบ

ททางราชการกำหนดไว

๓)ภายในหองประชมหรอหองโถง หรอเวท ตงโตะหม ๕ หรอ หม ๗ หรอ หม ๙

แลวแตความสะดวกและความเหมาะสม ประดบแจกนดอกไม พมดอกไม อญเชญพระบรมรป

พระบรมฉายาลกษณ หรอพระบรมสาทสลกษณ ประดษฐานบนโตะหมตวกลางแถวบน

(ตวสงสด)หรอประดษฐานพระบรมฉายาลกษณพระบรมสาทสลกษณบนขาหยงกไดแตโตะหม

ตวกลางแถวบน(ตวสงสด)ไมควรวางสงใดเสมอนประหนงวาพระบรมฉายาลกษณหรอพระบรม

สาทสลกษณประดษฐานอยบนโตะหมตวสงนน

๔)ตงพานธปเทยนแพและกรวยดอกไมสดไวบนโตะหมตวกลางหรอตวลางแถวกลาง

๕)จดโตะพรอมเกาอสำหรบลงนามถวายพระพรไวสวนใดสวนหนงของสถานท เพอ

ลงนามถวายพระพร ในทนเพอความเหมาะสมควร ตงไวดานซายของโตะหมทประดษฐาน

พระบรมฉายาลกษณหรอพระบรมสาทสลกษณ

๖)จดสมดพรอมปากกาวางไวบนโตะและควรมเจาหนาทรบรองกำกบสมดลงนามไวดวย

๗)กำหนดเวลาและมชมนมสดดเฉลมพระเกยรตถวายพระพรชยมงคล ในแบบ ๒ น

อนโลมตามหมายกำหนดการของสำนกพระราชวง กำหนดเสดจพระราชดำเนนออกมหาสมาคม

พระบรมวงศานวงศ ขาราชการเฝากราบบงคมทลถวายพระพรชยมงคล เวลา ๑๐ นาฬกา

๓๐นาท การแตงกายขาราชการแตงเครองแบบเตมยศ ประชาชนแตงสากลนยม หรอชดสภาพ

สวนทองถนควรปฏบตตามกำหนดการสำนกพระราชวง

๘)จดเตรยมคำประกาศถวายสดดเฉลมพระเกยรตใหประธานพธ

“ขาพระพทธเจานาย,นาง,นางสาว,ยศ.........................................................................

ตำแหนง.......................................................ในนามของขาราชการทกฝาย ผมเกยรต

ประชาราษฎรทงหลายในภมภาคน ขอประกาศสดดเฉลมพระเกยรตถวายพระพรชยมงคล

ในมหามงคลสมยเฉลมพระชนมพรรษาแหงพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

อายนต โภนโต เทวสงฆาโยขาแตฝงเทพนกรอมรพรหมมนทร อมรนทราธราชสคเค

กาเม ซงสถตทพยพมานมาศ เมอสวรรคชนฉกามาพจร อกทงเทพเจาอนมมเหศวรศกดาเดช

ซงสงสถตอยขอบเขตเขาจกรวาลและทงพระสยามเทวาธราช

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

อนตลกเข วมาเน อกทงอากาศพมาน ภมเทวดา เปนอาท ทงทาวธตรฐ ทาววรฬหก

ทาววฬปกษ ทาวกเวรราช อกทงเทพยดาอนศกดสทธ ทรงมหทธอำนาจ เปนตนวา พระสยาม

เทวาธราชพระเสอเมอง พระทรงเมอง พระหลกเมองผเรองฤทธ เทพยเจาอนสงสถตทกประเทศ

เขตแควนแสนโกฏจกรวาลทวปนอยใหญ ไตรโลกธาตจงตงทพยโสตเสวนาการสดบฟงประกาศ

ของขาพเจา ซงไดรบฉนทานมตจาก...........................................(ขาราชการผมเกยรต ประชาชน

ชาวจงหวด...............................) บรรดาผทไดมาประชมพรอมกนในมงคลเขตสถานทน ลวนม

จตโสมนสปรารถนาถวายพระพรชยมงคลแดพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

มหตลาธเบศรามาธบด จกรนฤบดนทร สยามนทราธราช บรมนาถบพตร ผทรงพระคณ

อนประเสรฐ

พระองคทรงเปนพระประมขของชาต และทรงเปนเอกอครศาสนปถมภก มพระราช

หฤทยประกอบไปดวย พระเมตตากรณาอยเนองนตย ดวยพระราชประสงคจำนงหมายจะให

ประชาชนทงหลายมความเจรญรมเยนเปนสขทวหนา

เหลาขาราชการและประชาชนทงหลายระลกพระคณของพระบาทสมเดจพระปรมนทร-

มหาภมพลอดลยเดช มหตลาธเบศรามาธบด จกรนฤบดนทร สยามนทราธราช บรมนาถบพตร

จงพรอมกนถวายพระพรชยมงคลเพอถวายพระเกยรต ในโอกาสอนเปนมงคลสมยเฉลม

พระชนมพรรษาในวาระน ขออำนาจกศลบญราศแหงขาพระพทธเจาทงหลาย ทไดกระทำไว

ทงอำนาจพระศรรตนตรย และเทวาภนหาร จงบนดาลดลใหพระบาทสมเดจพระปรมนทร

มหาภมพลอดลยเดช มหตลาธเบศรามาธบด จกรนฤบดนทร สยามนทราธราช บรมนาถบพตร

ทรงพระเจรญพระชนมายยงยนดวยรอยพรรษา ปราศจากสรรพโรคาพยาธภยพบต ขอให

พระองคทรงดำรงสรรชพพฒนาไพบลยพระบรมเดชานภาพแผไพศาลดวยจตรพธพรทกประการ

จงประสทธ

ชยตภวขอพระองคทรงพระเจรญดวยราชฤทธชนะศตรหมรายทวเมทนดล

ชยมงคล ชยมงคลดงกลาวน จงมแดพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

มหตลาธเบศรามาธบดจกรนฤบดนทรสยามนทราธราชบรมนาถบพตรทกประการเทอญ”

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

การจดเตรยมสถานทแบบท๒

แนวทางปฏบตงาน

๑) เมอถงเวลาผรวมพธมาประชมพรอมกนบรเวณพธแลว

๒)จะจดใหนงเกาอ หรอยนตามลำดบความเหมาะสม ขาราชการแตงเครองแบบ

เตมยศอยดานหนา ผมเกยรต พอคา คฤหบด ประชาชนทไมไดแตงเครองแบบควรอยดานหลง

ผทแตงเครองแบบเตมยศ

๓)ประธานเขาสหองประชม เดนตรงไปยนทหนาโตะหมประดษฐานพระบรม

ฉายาลกษณหรอพระบรมสาทสลกษณ

๔) เปดกรวยทปดกระทงดอกไมธปเทยนแพออกวางไวดานขาง

๕)ถอยออกมาถวายความเคารพพระบรมฉายาลกษณหรอพระบรมสาทสลกษณ

๖) เจาหนาทสงคำประกาศสดดเฉลมพระเกยรตถวายพระพรชยมงคลใหประธานพธ

๗)ประธานพธอานคำสดดเฉลมพระเกยรตถวายพระพรชยมงคลจบ

๘)ดรยางคบรรเลงเพลงสรรเสรญพระบารมจบ

๙)ประธานพธและผรวมพธถวายความเคารพพรอมกน

๑๐) เสรจพธ

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

แบบท ๓ การลงนามถวายพระพรชยมงคลและบำเพญกล ถวายเปนพระราชกศล

๑)จดเตรยมตกแตงสถานท หองประชมหรอหองโถง หรอศาลาประชาคม ตามความ

เหมาะสมของสถานท

๒)ตกแตงประดบธงชาต ตดแผงพระปรมาภไธยยอ ภปร. ตามประทปโคมไฟ

ตามระเบยบททางราชการกำหนดไว

๓)จดเตรยมอาสนสงฆ สำหรบพระสงฆนง ๑๐ รป (อาสนสงฆจะตองสงกวาเกาอท

ประธานพธขาราชการหรอผรวมพธนงถาจดงานพธตอนเชาควรจะเรมเวลาประมาณ๑๐.๐๐น.

ถามการถวายภตตาหารพระสงฆจะตองมการจดเตรยมสถานทไวใหพรอม)

๔)จดเตรยมนมนตพระสงฆไวกอนวนงานพธ (ใหหมายเหตไวทายฎกานมนตใชพดยศ

โปรดถงกอนเวลา)แจงพระสงฆใหชดเจน

๕)จดเตรยมอปกรณเครองใชพธบำเพญกศลในงานมงคล

๖)จดเตรยมเครองรบรองพระสงฆ

๗)จดเตรยมเครองไทยธรรมถวายพระสงฆ

๘)จดเตรยมโตะหมประดษฐานพระพทธรป จำนวน ๑ ชด ตงไวทหวอาสนสงฆ

พรอมจดแตงดอกไมธปเทยนใหพรอม

๙)จดตงโตะหม ๕ หรอ หม ๗ หรอ หม ๙ จำนวน๑ ชด แลวแตความสะดวกและ

ความเหมาะสม ประดบแจกนดอกไม พมดอกไม อญเชญพระบรมรป หรอพระบรมฉายาลกษณ

หรอพระบรมสาทสลกษณ ประดษฐานบนโตะหมตวกลางแถวบน (ตวสงสด) หรอจะประดษฐาน

พระบรมฉายาลกษณพระบรมสาทสลกษณบนขาหยงกได แตโตะหมตวกลางแถวบน (ตวสงสด)

ไมควรวางสงใดเสมอนประหนงวาพระบรมฉายาลกษณ หรอพระบรมสาทสลกษณประดษฐาน

อยบนโตะหมตวสงนน

๑๐) ตงพานธปเทยนแพและกรวยดอกไมสดไวบนโตะหมตวกลางหรอตวลางแถวกลาง

แนวทางปฏบตงาน

๑) เมอขาราชการ ผมเกยรต พรอมกนยงมณฑลพธ เจาหนาทรบรองเชญขาราชการ

ผมเกยรตนงตามลำดบชนตำแหนง

๒) เจาหนาทพธจดเตรยมพธการตางๆใหเรยบรอยพรอมทจะปฏบตงาน

๓) ใกลถงเวลาทประธานจะเขาสมณฑลพธ เจาหนาทพธการนมนตพระสงฆขนนงยง

อาสนสงฆใหตงพดยศของพระสงฆแตละรปไวทางดานโตะหมบชา(หรอกอนพระสงฆแตละรป)

๔)ประธานพธเดนเขาสมณฑลพธ ขาราชการและผมเกยรตทกทานทนงรอรบประธานพธ

ลกขนยนดวยความเคารพเพอเปนการรบประธานพธ

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

๕)ประธานพธตรงไปทโตะหมเครองบชา จดธปเทยนเครองนมสการบชาพระรตนตรย

กราบทแทนกราบ๓ครง

๖)ถวายความเคารพพระบรมฉายาลกษณ(คำนบ)

๗)นงยงเกาอประธานทจดเตรยมไว

๘) เจาหนาทอาราธนาศล

๙)ประธานพธและผมเกยรตประนมมอรบศลจบ

๑๐)ประธานพธลกจากทนงเดนไปยงโตะหมทประดษฐานพระบรมฉายาลกษณผมเกยรต

ทกทานยนพรอมกบประธานพธ

๑๑)ประธานพธเปดกรวยดอกไมธปเทยนแพออกวางไวดานขางพานธปเทยนแพ แลว

ถอยหลงออกมาประมาณ๑-๒กาว

๑๒)ประธานถวายความเคารพ (คำนบ) พระบรมฉายาลกษณ ผรวมพธทกทาน

ถวายความเคารพพรอมกบประธานพธ

๑๓)ประธานพธอานคำสดดเฉลมพระเกยรตถวายพระพรชยมงคลจบถวายความเคารพ

พรอมดวยผทอยในพธทงหมด(ขณะนพระสงฆเจรญชยมงคลคาถาดรยางคบรรเลงเพลงสรรเสรญ

พระบารมจบ)ถวายความเคารพพรอมกน

๑๔)ประธานพธกลบไปนงยงเกาอทเดม

๑๕) (กรณมการเจรญพระพทธมนต)เจาหนาทอาราธนาพระปรตร

๑๖)พระสงฆเจรญพระพทธมนต (หากไมมการเจรญพระพทธมนต ไมตองอาราธนา

พระปรตรเมอประธานพธกลบมานงยงเกาอเรยบรอยแลวพระสงฆสวดถวายพรพระจบ)

๑๗) ถวายภตตาหารแดพระสงฆเมอพระสงฆฉนภตตาหารเรยบรอยแลว

๑๘) เจาหนาทตงเครองจตปจจยไทยธรรมเบองหนาพระสงฆ

๑๙) เชญประธานพธและขาราชการผใหญถวายจตปจจยไทยธรรมแลวกลบนงทเดม

๒๐)พระสงฆตงพดยศอนโมทนาและถวายอดเรกแดพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

๒๑)ประธานพธกรวดนำรบพร

๒๒)ประธานพธลกไปกราบทแทนกราบหนาเครองนมสการโตะหมบชาพระรตนตรย

(ผรวมพธยนพรอมกบประธาน)

๒๓)ประธานพธเดนไปยงหนาโตะหมประดษฐานพระบรมฉายาลกษณพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหว ถวายความเคารพพระบรมฉายาลกษณ ผรวมพธถวายความเคารพพรอมกบ

ประธาน

๒๔) เจาหนาทนมนตพระสงฆลงจากอาสนสงฆ

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

หมายเหต

๑)พระสงฆใชพดยศ

๒)ประธานสงฆทถวายอดเรกจะตองมสมณศกดเปนพระราชาคณะหรอพระครเจาคณะ

จงหวดพระครรองเจาคณะจงหวดพระครเจาอาวาสพระอารามหลวงชนเอกซงถอพดเปลวเพลง

เทานน

๓) เมอประธานสงฆถวายอดเรกแดพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ประธานพธและ

ผรวมพธลดมอลง จบคำถวายอดเรกแลว เมอพระสงฆรปท ๒ รบ “ภะวะต สพพะมงคะลง...”

จงยกมอขนประนมไปจนจบ

๔)กำหนดการแตงกายขาราชการแตงเครองแบบเตมยศ

๕)หากเปนวนเฉลมพระชนมพรรษาพระองคใด ใหประดษฐานพระบรมฉายาลกษณ

พระองคนน เชน วนเฉลมพระชนมพรรษาของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว กใหประดษฐาน

พระบรมฉายาลกษณของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวเปนตน

๖)วนเฉลมพระชนมพรรษา สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ พงอนโลม

จดพธตามน แตประธานสงฆถวายอดเรก สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ (ขาราชการ

แตงเครองแบบปกตขาว)

๗)วนเฉลมพระชนมพรรษา สมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ สยามมกฎราชกมาร

พงอนโลมจดพธการตามนแตไมมการถวายอดเรก(ขาราชการแตงเครองแบบปกตขาว)

�0

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

การถวายผาพระกฐนพระราชทาน การถวายผากฐนเปนกาลทาน เนองจากพระผมพระภาคเจาไดดำรถงความยากลำบาก

ของพระภกษ ๓๐ รป ชาวเมองไฐยยะ ทเดนทางมายงพระเชตวนวหาร ดวยหวงจะเขาเฝา

พระผมพระภาคเจา แตเมอเดนทางมายงไมถงทประทบของพระผมพระภาคเจากถงกาลเขาพรรษา

เสยกอนจงจำเปนตองพกจำพรรษาณเมองสาเกตครนเมอออกพรรษากรบเดนทางผานโคลนตม

ซงมนำอยในหลมในบอทำใหจวรเปรอะเปอนโคลนตม พระผมพระภาคเจาจงไดใหประชมสงฆ

และทรงอนญาตใหภกษรบผากฐนเพอนำไปตดไตรจวรไดเมอออกพรรษาแลว ดวยทรงพจารณา

เหนวา “ก นตถาโร จ นาเมส สพพพทเธห อนญ าโต คอ การกรานกฐนนพระพทธเจา

ทกพระองคไดทรงอนญาตมา” ดงนน การถวายผากฐนจงเปนกาลทานตามพระวนยปฎกได

กำหนดกาลไว คอ ตงแตวนแรม๑ คำ เดอน ๑๑ ถงวนขน ๑๕ คำ เดอน ๑๒ ซงเปนงานบญ

ทมปละครงสำหรบการถวายผากฐนในปจจบน

๑)พระกฐนหลวง คอ ผาพระกฐนทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ผทรงเปนเอกอคร

พทธศาสนปถมภก เสดจพระราชดำเนนไปถวายผาพระกฐนดวยพระองคเอง หรอทรงพระกรณา

โปรดเกลาฯใหสมเดจพระราชนพระราชโอรสพระราชธดาพระบรมวงศานวงศองคมนตรหรอ

บคคลผหนงผใดเสดจไปหรอไปถวายแทนพระองคตามหมายของสำนกพระราชวง

๒)พระกฐนพระราชทานคอผาพระกฐนทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวพระราชทาน

แกกระทรวง ทบวง กรม องคการ สโมสร สมาคม หรอเอกชนผมเกยรต ขอพระราชทานผาน

กรมการศาสนากระทรวงวฒนธรรมเพอนำไปถวายพระอารามหลวง

๓)กฐนทวไปหรอกฐนราษฎร คอ ผากฐนทพทธศาสนกชนผมศรทธานำไปถวาย

ณ วดตาง ๆ ทไมใชพระอารามหลวงพทธศาสนกชนกบทางวดทจะนำไปถวาย โดยการไปกราบ

นมสการกบเจาอาวาสนนวา“มความประสงคจะนำผากฐนมาถวายพระสงฆจำพรรษาณอารามน

และสามารถกำหนดวนทจะนำผากฐนมาถวายกบทางวดใหเรยบรอย”

พระอารามหลวง ๑๖ พระอาราม ทสงวนไวไมใหมการขอพระราชทานผาพระกฐน

มดงน

๑. วดพระเชตพนวมลมงคลาราม กรงเทพมหานคร

๒. วดอรณราชวราราม กรงเทพมหานคร

๓. วดราชโอรสาราม กรงเทพมหานคร

๔. วดราชประดษฐสถตมหาสมาราม กรงเทพมหานคร

๕. วดเบญจมบพตรดสตวนาราม กรงเทพมหานคร

๖. วดบวรนเวศวหาร กรงเทพมหานคร

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

๗. วดราชบพธสถตมหาสมาราม กรงเทพมหานคร

๘. วดสทศนเทพวราราม กรงเทพมหานคร

๙. วดราชาธวาส กรงเทพมหานคร

๑๐. วดมกฏกษตรยาราม กรงเทพมหานคร

๑๑. วดเทพศรนทราวาส กรงเทพมหานคร

๑๒. วดมหาธาตยวราชรงสฤษฎ กรงเทพมหานคร

๑๓. วดพระปฐมเจดย จงหวดนครปฐม

๑๔. วดนเวศธรรมประวต จงหวดพระนครศรอยธยา

๑๕. วดสวรรณดาราราม จงหวดพระนครศรอยธยา

๑๖. วดพระศรรตนมหาธาต จงหวดพษณโลก

สำหรบในทนจะกลาวถงการจดพธถวายผาพระกฐนพระราชทานซงผทขอรบพระราชทาน

สามารถนำไปใชเปนแนวทางในการปฏบตศาสนพธทมความเกยวของกบสถาบนพระมหากษตรย

ในขนตอนแรกผทมความประสงคจะขอรบพระราชทานควรดำเนนการตามขนตอนตางๆดงน

การจองกฐนพระราชทาน ผขอรบพระราชทานผาพระกฐนไปถวายยงพระอารามหลวงใด

ควรปฏบตดงน

สวนกลาง

๑)กรมการศาสนาจดทำประกาศกรมการศาสนาเรองการขอรบพระราชทานผาพระกฐน

แลวแจงใหสวนราชการ กระทรวง ทบวง กรม รฐวสาหกจ บรษทหางราน สมาคม มลนธ และ

เจาอาวาสพระอารามหลวงเพอแจงกำหนดระยะเวลาทจะทำการถวายผาพระกฐน

๒) ในกรงเทพมหานคร ผขอรบพระราชทานผาพระกฐนสามารถแจงจองกฐน

พระราชทานไดดงน

กองศาสนปถมภกรมการศาสนากระทรวงวฒนธรรมโทร.๐๒๔๒๒๘๘๐๒-๗

จองกบพระอารามหลวงโดยตรง(และตองแจงใหกรมการศาสนาทราบดวย)

๓)กรมการศาสนาจะแจงกำหนดวนถวายผาพระกฐนพระราชทานใหผขอรบ

พระราชทานทราบเพอจะไดประสานกำหนดวนถวายกบทางพระอารามหลวงตอไป

๔)ผขอรบพระราชทานผาพระกฐนจะตองทำหนงสอถงอธบดกรมการศาสนา

เพอขอรบพระราชทานผาพระกฐน

๕)กรมการศาสนาทำหนงสอแจงการรบจองพระอารามหลวงทผขอรบพระราชทาน

ผาพระกฐนจะนำผาพระกฐนพระราชทาน จำนวน ๑ ฉบบ และทำหนงสอนมสการเจาอาวาส

พระอารามหลวงทจะรบผาพระกฐนพระราชทานจำนวน๑ฉบบ

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

๖) เมอกรมการศาสนาจดเตรยมเครองพระกฐนพระราชทานเรยบรอยแลว จะทำ

หนงสอแจงใหผขอรบพระราชทานผาพระกฐน ใหมารบผาพระกฐนและเครองพระกฐน

พระราชทานดวยตนเอง ทกองศาสนปถมภ กรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม เพอนำไปถวาย

ยงพระอารามหลวงทไดขอพระราชทานไว

สวนภมภาค

๑)กรมการศาสนาจดทำประกาศกรมการศาสนา เรองการขอรบพระราชทานผา

พระกฐนแจงไปยงผวาราชการจงหวด ใหทราบกำหนดระยะเวลาทจะทำการถวายผาพระกฐน

เพอจะไดประกาศใหสวนราชการรฐวสาหกจบรษทหางรานสมาคมมลนธฯลฯภายในจงหวด

ไดทราบทวกน ใหสำนกงานวฒนธรรมจงหวดเปนผรบผดชอบ และนมสการใหเจาอาวาส

พระอารามหลวงทราบหรอขอรบพระราชทานผาพระกฐนกบพระอารามหลวงโดยตรง

๒)ผทจะขอรบพระราชทานผาพระกฐนสามารถจองกฐนพระราชทานไดดงน

สำนกงานวฒนธรรมจงหวดทเปนทตงพระอารามทจะขอพระราชทานผาพระกฐน

ไปถวาย(เมอรบจองแลวตองแจงใหกรมการศาสนาทราบทนท)

กองศาสนปถมภกรมการศาสนากระทรวงวฒนธรรมโทร.๐๒๔๒๒๘๘๐๒-๗

จองกบพระอารามโดยตรง(และตองแจงใหกรมการศาสนาทราบดวย)

๓)กรมการศาสนาจะแจงกำหนดวนถวายผาพระกฐนพระราชทานใหผขอรบพระราชทานทราบ

เพอประสานงานกบทางวดกำหนดวนถวายผาพระกฐนพระราชทานตอไป

๔) เมอผขอรบพระราชทานผาพระกฐนไดจองพระอารามหลวง เพอขอรบพระราชทาน

ผาพระกฐนควรดำเนนการดงน

ผขอรบพระราชทานผาพระกฐนพระราชทาน ตองทำหนงสอถงวฒนธรรมจงหวด

เพอแจงใหกรมการศาสนาทราบ

ผขอรบพระราชทานผาพระกฐนพระราชทาน ตองประสานงานกบเจาอาวาส

พระอารามหลวงทำหนงสอถงวฒนธรรมจงหวดเพอแจงใหกรมการศาสนาทราบ

ผขอรบพระราชทานผาพระกฐนพระราชทานตองทำหนงสอแจงกรมการศาสนาทราบ

๕)กรมการศาสนามหนงสอแจงการรบจองพระอารามหลวงทผขอรบพระราชทาน

ผาพระกฐนทราบจำนวน๑ฉบบและทำหนงสอนมสการใหเจาอาวาสพระอารามหลวงทผขอรบ

พระราชทานผาพระกฐนจองเพอขอพระราชทานผาพระกฐนไปถวายจำนวน๑ฉบบ

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

๖) เมอกรมการศาสนาจดเตรยมเครองพระกฐนพระราชทานเรยบรอยแลว จะทำ

หนงสอสอบถามผขอรบพระราชทานผาพระกฐนวา “มความประสงคจะรบเครองพระกฐน

พระราชทานทกรมการศาสนาดวยตนเอง หรอมความประสงคจะใหกรมการศาสนาจดสงไปยง

สำนกงานวฒนธรรมจงหวดในจงหวดซงเปนสถานทตงของพระอารามหลวงทไดจองไว”

๗)กรมการศาสนาทำหนงสอแจงผขอรบพระราชทานผาพระกฐน เพอใหไปรบ

เครองพระกฐนพระราชทานทกรมการศาสนา หรอสำนกงานวฒนธรรมจงหวด แลวแตกรณ

ตามความประสงคของผขอรบพระราชทาน

การเตรยมการ

๑)การเตรยมสถานทถวายผาพระกฐนพระราชทานในพระอโบสถ (ตามแผนผงการจด

สถานท)

๒)จดทำกำหนดการถวายผาพระกฐนพระราชทาน เพอใหมความเรยบรอยสวยงาม

และสมพระเกยรต

๓)จดเตรยมโตะหมบชา ประดบแจกน พมดอกไม โตะหมตวกลางสงสดประดษฐาน

พระบรมฉายาลกษณ พระบาทสมเดจพระเจาอยหว โตะหมตวกลางแถวกลางประดษฐาน

ผาพระกฐนพระราชทานถดลงมาตวกลางแถวลางวางพานดอกไมธปเทยนแพ(บนหลงธปเทยนแพ

มกระทงดอกไมกรวยครอบ)

๔)ตรวจสอบเครองพระกฐนพระราชทานครบตามจำนวนทกรมการศาสนากำหนดไว

๕)จดเตรยมเทยนชนวนทกรวดนำคำถวายผาพระกฐนพระราชทาน

๖)จดเตรยมพานสำหรบประดษฐานผาพระกฐนพระราชทานเบองหนาพระบรมฉายาลกษณ

๗)จดเตรยมโตะ พานแวน และพาน ตงเบองหนาพระสงฆรปท ๒ สำหรบวางเทยน

ปาตโมกข และตงพานแวนฟา สำหรบใหผขอรบพระราชทานผาพระกฐนวางผาพระกฐน

พระราชทานถวายพระสงฆ

๘)จดเตรยมทกรวดนำเทยนชนวน

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

แนวทางปฏบตงาน

๑)จดแตงธปเทยนเครองนมสการพระพทธปฏมาในพระอโบสถใหเรยบรอย

๒)จดโตะหมบชาเพอประดษฐานพระบรมฉายาลกษณ พระบาทสมเดจพระเจาอยหว

โตะหมแถวกลางตวสงสดประดษฐานพระบรมฉายาลกษณพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ตวกลาง

โตะหม แถวกลางประดษฐานผาพระกฐนพระราชทาน และโตะหมตวลางแถวกลางวางพาน

ดอกไมธปเทยนแพ

๓)ผาพระกฐนพระราชทาน ใหนำพลาสตกออก แลวจงตดคำถวายบนผาพระกฐน

พระราชทาน และวางผาหมพระประธานไวบนคำถวายผาพระกฐน ควรใชเทปใสยดตดใหแนน

ปองกนไมใหเลอนตก (สำหรบพระอารามหลวงทสงกดคณะสงฆธรรมยต หรอพระอารามหลวง

ทสงกดมหานกาย ซงมอย ๕ พระอาราม ซงมผาขาวใหใชรบบนผกผาขาวตดกบผาพระกฐน

พระราชทานใหเรยบรอยกอนแลวจงตดคำถวายไวบนผาขาวและนำผาหมพระประธานวางไวบน

คำถวายใชเทปใสตดใหแนนเพอปองกนผาหมพระประธานตก

คำถวายผาพระกฐนพระราชทาน

ประธานพธหนหนาไปยงพระประธานปฏมากรประจำพระอโบสถ

กลาวนโม๓จบ

“นโมตสสภควโตอรหโตสมมาสมพทธสส”

“นโมตสสภควโตอรหโตสมมาสมพทธสส”

“นโมตสสภควโตอรหโตสมมาสมพทธสส”

หนหนาไปทางพระสงฆกลาวคำถวายผาพระกฐนพระราชทาน

“ผาพระกฐนทานกบทงผาอานสงสบรวารทงปวงน ของพระบาทสมเดจพระปรมนทร-

มหาภมพลอดลยเดช มหตลาธเบศรรามาธบด จกรนฤบดนทร สยามนทราธราช บรมนาถบพตร

ผทรงพระคณอนประเสรฐ กอปรดวยพระราชศรทธา โปรดเกลาโปรดกระหมอมให................

.....................(กลาวชอหนวยงาน หรอองคกรผขอรบพระราชทาน) นอมนำถวายแดพระภกษสงฆ

ซงจำพรรษากาลถวนไตรมาสในอาวาสวหารน ขอพระสงฆจงรบผาพระกฐนทาน กระทำกฐนต-

ถารกจตามพระบรมพทธานญาตนนเทอญ”

๔) เมอใกลถงเวลาตามกำหนดการ ใหอญเชญผาพระกฐนพระราชทานวางไวบนตะลมมก

หรอพานเบองหนาพระบรมฉายาลกษณพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

๕) เครองบรวารผาพระกฐนพระราชทาน ใหนำออกจากกลองหรอพลาสตก แลวจดใส

ตะลมหรอพานหรอภาชนะทเหมาะสมและจดวางใหเรยบรอยสวยงาม

๖)จดโตะปดวยผาขาว ตงไวทางทายอาสนสงฆ สำหรบวางเครองบรวารผาพระกฐน

และเครองจตปจจยไทยธรรมทจดถวายพระภกษสามเณร

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

ตวอยาง

กำหนดการ

ในการ(หนวยงาน,องคกร.........................................ถวายผาพระกฐนพระราชทาน

ณวด............................ตำบล...........................อำเภอ.......................จงหวด...........................

วนท..........เดอน...................................พ.ศ.................

วนท..........เดอน...................................พ.ศ.................

เวลา.....................น.

- ขาราชการผมเกยรตผรวมพธพรอมกนณพระอโบสถ

- ประธานเดนทางถงหนาพระอโบสถ ไปทโตะหมประดษฐานพระบรมฉายาลกษณ

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว

- เปดกรวยดอกไมถวายสกการะพระบรมฉายาลกษณ

- ถวายความเคารพ(คำนบหรอถอนสายบวแลวแตกรณ)

- ยกผาพระกฐนขนอมประคองไวตรงอก ยนตรง (ดนตรบรรเลงเพลงสรรเสรญ

พระบารม)จบ

- ถวายความเคารพ

- อมประคองผาพระกฐนพระราชทานเขาสพระอโบสถ

- วางผาพระกฐนพระราชทานไวทพานแวนฟาตรงหนาพระสงฆรปท๒

- จดธปเทยนบชาพระพทธปฏมากรประจำพระอโบสถ

- กราบทแทนกราบ๓ครง

- หยบผาหมพระประธานซงวางอยบนคำกลาวสงใหเจาหนาท

- ยกผาพระกฐนพระราชทานขนประคองลกษณะประนมมอ

- หนหนาไปทางพระพทธปฏมากรประจำพระอโบสถกลาวนะโม๓จบ

- หนหนาไปยงพระสงฆกลาวคำถวายผาพระกฐนทตดบนผาไตรจบแลว

- วางผาพระกฐนพระราชทานไวบนพานแวนฟายกประเคนพระสงฆรปท๒

- ยกพานเทยนปาฏโมกขประเคนพระสงฆรปท๒

- ประธานไปนงเกาอทจดเตรยมไว

- พระสงฆทำพธกฐนกรรม

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

- พระเถระองคครองลกออกไปครองผาพระกฐน เสรจแลวกลบเขามานงยงทเดม

(ขณะนถามการบรรเลงดนตรไทยจะบรรเลงเพลงสาธการเมอพระเถระครองผาเสรจ

จะกลบมานงยงอาสนสงฆทเดมใหดนตรหยดบรรเลงเพลงทนท)

- ประธานประเคนเครองพระกฐนพระราชทาน ถามพดรองทระลกใหประเคนตอจาก

เครองพระกฐนพระราชทาน)

- ประธานและผมเกยรตประเคนจตปจจยไทยธรรมแดพระสงฆทกรป

- ประกาศยอดจำนวนเงนทมผบรจาครวมถวายพระราชกศล ในการถวายผา

พระกฐนพระราชทาน

- พระสงฆอนโมทนาถวายอดเรก

- ประธานกรวดนำ-รบพร

- ประธานกราบลาพระปฏมากรประจำพระอโบสถ

- ประธานกราบลาพระสงฆ

- เสรจพธ

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

หมายเหต

๑)ถาไมมโตะหมประดษฐานพระบรมฉายาลกษณ และผาพระกฐนพระราชทานใหจด

เจาหนาท ซงแตงเครองแบบปกตขาวอญเชญผาพระกฐนพระราชทานสงใหผเปนประธานพธถวาย

ผาพระกฐนพระราชทานณเชงบนไดหรอหนาประตพระอโบสถ

๒) เมอประธานพธรบผาพระกฐนพระราชทานจากเจาหนาทแลว ใหอมประคอง

ในลกษณะประนมมอ ยนตรงแสดงความเคารพพระบรมฉายาลกษณพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

(ขณะประธานรบผาพระกฐนพระราชทานจากเจาหนาท ดรยางคบรรเลงเพลงสรรเสรญพระบารม

ผรวมพธยนตรงเปนการถวายความเคารพพระบาทสมเดจพระเจาอยหว จบ ประธานอมประคอง

ผาไตรเขาสพระอโบสถ) ผรวมพธยนตรงเพอรบผาพระกฐนพระราชทานและประธานพธ เมอ

ประธานพธกลาวคำถวายผาพระกฐนพระราชทาน และประเคนพระสงฆเปนทเรยบรอยแลว

ประธานพธและผรวมพธนงยงทนงพรอมกน

๓) ในพธน พระสงฆทมสมณศกดใชพดยศสมณศกด พระสงฆทไมมสมณศกดใหใชวธ

ประนมมอ(ไมใชพดรองหรอตาลปตร)

๔) ในการถวายผาพระกฐนพระราชทาน ตองมการถวายอดเรก พระอารามทไมม

พระราชาคณะ ตองนมนตพระราชาคณะจากพระอารามหรอวดอนมาเปนผถวายอดเรก

และพระสงฆทจะถวายอดเรกไดจะตองเปนพระราชาคณะ หรอพระครเจาคณะจงหวด พระคร

รองเจาคณะจงหวดและพระครเจาอาวาสพระอารามหลวงชนเอกทถอพดเปลวเพลงขนไป

๕) ในกรณทเจาอาวาสมสมณศกดตำกวาพระสงฆสมณศกดในพระอารามเดยวกน

ใหเจาอาวาสนงอาสนะกอนพระสมณศกดรปอนทมสมณศกดสงกวาแตไมไดเปนเจาอาวาส

๖) ในกรณทผขอรบพระราชทานจดสรางพดรองทระลกหรอตาลปตรทระลกถวายพระสงฆ

ใหใชพดรองหรอตาลปตรทระลกอนโมทนา สวนรปอนทไมมพดรองหรอตาลปตรทระลกถวาย

ใหตงพดยศตงแตอนโมทนา และพระสงฆทถอพดรองอนโมทนาใหเปลยนมาใชพดยศกอนท

ประธานสงฆจะกลาวคำถวายอดเรก

��

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

๗) ในขณะทประธานสงฆกลาวคำถวายอดเรก

“อตเรกกวสสสตชวต.

อตเรกกวสสสตชวต.

อตเรกกวสสสตชวต.

ทฆายโกโหตอโรโคโหต.ทฆายโกโหตอโรโคโหต.

สขโตโหตปรมนทรมหาราชา.สทธกจจสทธกมมสทธลาโภชโยนจจ.

ปรมนทมหาราชวรสสภวตสพพท

ขอถวายพระพร”

ประธานพธและผรวมพธทกทานลดมอลงเมอพระสงฆรปท๒รบ“ภวตสพพมงค.....”

ประธานพธและผรวมพธจงยกมอขนประนมเพอรบพรตอไป

๘)การถวายเครองพระกฐนพระราชทานจดใหประธานถวายตามลำดบดงน

บาตร เครองนอน เครองใชทเกยวกบอาหาร เครองทเกยวกบแสงสวาง เครองมอ

โยธา พดรองหรอตาลปตรทระลก และเครองใชหรอจตปจจยไทยธรรมทผขอรบพระราชทาน

จดถวาย

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

��

�00

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

�0�

�0�

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

�0�

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

�0�

การจดงานทเปนพธมลำดบขนตอน เพอใหการดำเนนกจกรรมในพธตาง ๆ เปนไป

ดวยความเรยบรอย ดงนน เพอใหผททำหนาทประธานพธ ผรวมพธและผปฏบตงานพธ

มความเขาใจตรงกนในการทจะดำเนนกจกรรมศาสนพธใหเปนไปดวยความเรยบรอยศาสนพธกร

จะตองเปนผทมความรความเขาใจในลำดบขนตอน วธการ ลกษณะของการจดกจกรรมงานพธตาง ๆ

ไมวาจะเปนงานมงคลงานอวมงคลกศลพธหรองานบญพธอยางชดเจนเพอใหการปฏบตงานพธ

เปนไปดวยความเรยบรอยสวยงามนำมาซงความศรทธาเลอมใสของผทเขารวมพธ

งานกศลพธ งานกศลพธ คอ การจดงานดวยปรารภเหตการณสรางกศลใหแกตนเอง เพอความเปน

สวสดมงคล ซงบคคลนน ๆ จะจดเองหรอบคคลอนจดใหกได เชน การบรรพชาสามเณร

การบรรพชาอปสมบทเปนพระภกษ การสมาทานศล ๕ ศล ๘ หรอการรกษาศลอโบสถ

การแสดงตนเปนพทธมามกะเปนตน

พธแสดงตนเปนพทธมามกะ ๑) ไปนมสการพระอาจารยเพอแจงความประสงคนดวนเวลาและนมนตพระสงฆ

๒) ในวนประกอบพธผแสดงตนแตงกายชดสขาวลวนชดนกเรยนหรอชดสภาพสออน

พรอมกนณสถานทประกอบพธ

๓)จดธปเทยนบชาพระรตนตรยเปลงวาจาบชาพระรตนตรยกราบ๓ครง

๔)ถอพานเครองสกการะเขาไปหาพระอาจารยณทชมนมสงฆวางพานแลวกราบ๓ครง

ยกพานเครองสกการะถวายกราบ๓ครง

๕) เปลงวาจากลาวคำนมสการ(นะโม๓จบ)และคำปฏญาณตนเปนพทธมามกะจบ

๖) เมอพระสงฆรบวา“สาธ”แลวกราบ๓ครงนงราบกบพนประนมมอรบฟงโอวาท

จากพระอาจารยเมอจบโอวาทแลวรบวา“สาธ”แลวนงคกเขาประนมมออาราธนาศล๕รบศล

จบแลวกราบ๓ครง

บทท

แนวทางการจดงานมงคลพธ

�0�

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

๗)ประเคนจตปจจยไทยธรรมถวายพระสงฆ(ถาม)

๘)พระสงฆอนโมทนา

๙)กรวดนำ-รบพร

๑๐)กราบ๓ครงเปนเสรจพธ

คำบชาพระรตนตรย

อมนาสกกาเรนะพทธงปเชม

อมนาสกกาเรนะธมมงปเชม

อมนาสกกาเรนะสงฆงปเชม

(ถาหลายคนเปลยนปเชมเปนปเชมะ)

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

�0�

คำกลาวแสดงตนเปนพทธมามกะ คำกลาวแสดงตนคนเดยว (ชาย) ตง นะโม ๓ จบ

“เอสาหงภนเตสจระปะรนพพตมปตงภะคะวนตง

สะระณงคจฉามธมมญจะสงฆญจะพทธะมามะโกต

มงสงโฆธาเรต”

คำกลาวสำหรบผหญงแสดงตนคนเดยว

เหมอนกบคำแสดงตนของชาย

เพยงแตเปลยนคำวาพทธะมามะโกตเปนพทธะมามะกาตเทานน

คำกลาวสำหรบแสดงตนหลายคน (ชาย)

“เอเตมะยงภนเตสจระปะรนพพตมปตง

ภะคะวนตงสะระณงคจฉามะธมมญจะสงฆญจะ

พทธะมามะกาตโนสงโฆธาเรต”

คำกลาวสำหรบผหญงหลายคนแสดงตน

เหมอนคำแสดงตนของชายหลายคน

เพยงแตเปลยนคำวาเอเตมะยงเปนเอตามะยงเทานน

งานบญพธ งานบญพธม๒ประเภท

๑. งานมงคล คอ การทำบญเพอใหเกดความสขสวสดและความเปนสรมงคลแกตนเอง

ญาตพนองครอบครวหรอบคคลอนทมความปรารถนาดตอกนความเปนสรมงคลแกสถานท

๒. งานอวมงคลคอการทำบญอทศใหแกบรรพบรษหรอบคคลทเสยชวตไปแลว

พธทำบญงานมงคลทวไป พธทำบญงานมงคลทวไป คอ การทำบญ เมอมโอกาสอนสมควร มไดปรารภเหตการณ

ใดเหตการณหนงเปนกรณพเศษ เชน การทำบญเนองในโอกาสวนขนปใหม เปนตน มลำดบ

ขนตอนของงานดงน

�0�

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

การเตรยมการ

๑)นมนตพระสงฆตามจำนวนทมความประสงค งานมงคลตามประเพณนยมจะนมนต

พระสงฆ จำนวน ๕ รป ๗ รป หรอ ๙ รป หรอตามจำนวนทเจาของงานประสงคจะใหนมนต

ควรแจงไวในฎกานมนตใหเรยบรอยในเรองวนเวลาและสถานทใหชดเจนการรบ-สงพระสงฆ

๒)จดเตรยมโตะหมบชาและเครองนมสการพรอมพระพทธรป

๓)อาสนสงฆสำหรบพระสงฆนงเจรญพระพทธมนต

๔) เครองอปกรณศาสนพธสำหรบงานมงคล เชน สายสญจน ทกรวดนำ พานรอง

สายสญจนครอบสำหรบทำนำพระพทธมนตเทยนทำนำพระพทธมนต(เทยนขผงนำหนก๑บาท)

กำหญาคาสำหรบประพรมนำพระพทธมนต

๕) เครองรบรองพระสงฆเชนภาชนะใสนำรอน-นำเยนกระโถน

๖)ถามการถวายภตตาหารจะตองมการจดเตรยมภตตาหารคาว-หวานไวถวายพระสงฆ

๗)สำรบหรอเครองใสอาหารคาว-หวานเพอบชาพระพทธและสำรบอาหารคาว-หวาน

สำหรบบชาพระภมเจาท

๘)จตปจจยไทยธรรมถวายพระสงฆเทากบจำนวนพระสงฆทนมนตไว

แนวทางการปฏบตงาน

๑)ผรวมพธพรอมกนณบรเวณสถานทประกอบพธ

๒) เมอถงเวลาทกำหนดประกอบพธนมนตพระสงฆขนประจำอาสนสงฆ

๓)ประธานหรอเจาภาพจดธปเทยนบชาพระรตนตรยแลวกราบ๓ครง

๔) เจาหนาทอาราธนาศล

๕) เจาภาพและผรวมพธรบศล

๖) เจาหนาทอาราธนาพระปรตรแลวฟงพระสงฆเจรญพระพทธมนต

๗) เมอพระสงฆเจรญพระพทธมนตถงบทนโม ๘ บท ใกลจะจบประมาณบทท ๖ จด

เทยนชนวน และสงเทยนชนวนใหเจาภาพหรอประธานจดเทยนทำนำพระพทธมนต เมอพระสงฆ

เจรญพระพทธมนตถงบท“อเสวนาจพาลาน...”

๘) เมอจดเทยนนำพระพทธมนตแลว ประธานหรอเจาภาพยกครอบนำพระพทธมนต

ประเคนประธานสงฆ

๙)พระสงฆเจรญพระพทธมนตถงบท “พาห...” หรอบท “มหาการณโก นาโถ...”

ใหจดเตรยมยกสำรบบชาขาวพระพทธมาตงยงททจดเตรยมไวหนาโตะหมบชา

๑๐) จดเตรยมและยกภตตาหารสำหรบถวายพระสงฆมาตงไวยงททพระสงฆจะฉนภตตาหาร

๑๑) เชญประธานหรอเจาภาพประเคนภตตาหารแดพระสงฆ

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

�0�

๑๒) เมอพระสงฆเสรจภตตกจแลว ใหยกเครองจตปจจยไทยธรรมตงไว ณ เบองหนา

พระสงฆแตละรป

๑๓) เชญเจาภาพหรอประธานประเคนเครองจตปจจยไทยธรรมแดพระสงฆ

๑๔)พระสงฆอนโมทนา

๑๕) เจาภาพหรอประธานกรวดนำ-รบพร

๑๖) เสรจพธทำบญ

พธทำบญงานมงคลเฉพาะงาน พธหลอพระพทธรป การหลอพระพทธรป หรอพระสงฆทเปนบรพจารย ในปจจบนถอเปนสงทนาปตยนด

และเปนกศลอยางยงเนองจากเปนการสรางพระขนดวยตนเองแทนทจะเปนการเชา(ซอ)เพราะ

เปนการกระทำทเกดจากความศรทธาและถกตองตามโบราณประเพณ เนองจากการทจะหลอหรอ

สรางพระนน จะตองมการอญเชญเทวดามาชมนมเพอรบทราบและอนโมทนาในการอนเปนมงคล

ซงถอเปนกศลสำคญ กเพราะไดทำบญโดยชวยใหผรวมพธไดมสวนรวมจดกจกรรมและ

เกดพทธานสสตอยเสมอ ยงกวานนยงเชอกนวา สามารถทำใหผสรางและผรวมพธมชาตารงโรจน

ทำใหหมดเคราะหหมดโศก

การเตรยมการ

๑)รวกาย

๒)ราชวตรฉตรธง

๓)ตนกลวยตนออยจำนวน๘ค

๔)สายสญจนสำหรบวงบรเวณราชวตรฉตรธงและโยงไปทพธสงฆ

๕)มณฑลพธตงหางจากบรเวณเผาหนเททอง

๖) โลหะตางๆทจะใชหลอพระพทธรปหรอพระบรพาจารย

๗) เครองนมสการพระรตนตรย(โตะหมบชาดอกไมธปเทยนเปนตน)

๘) เทยนวปสสจำนวน๑เลมนำหนกประมาณ๑๒บาทไส๓๒เสน)

๙) เครองใชพธสงฆ(ตามทกลาวไวในบทท๒เรองการเตรยมการและปฏบตงาน)

๑๐) ถามพธบวงสรวง(จะตองจดเตรยมเครองบวงสรวงบชาเทวดาประจำฤกษ)

๑๑) ชอนสำหรบประธานหรอเจาภาพใสทองและเทลงสเบาหลอมทอง

๑๒)นมนตพระสงฆเจรญพระพทธมนต (ถาเปนสวนราชการนยมนมนตพระสงฆ ๑๐ รป

ถาเปนเอกชนนยมนมนตพระสงฆ๙รป)

��0

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

๑๓)นมนตพระสงฆอธษฐานจตประจำทศทง๔ตามราชวตรฉตรธง

๑๔) เทยน๔๐เลมธป๔๐ดอก(สำหรบเจาภาพหรอประธานจดบชาหรอสงเวยเทวดา

เพอบชาเทวดานพเคราะห ๙ องค ตามกำลงเทวดาแตละองค ดาวฤกษ ๒๗ พระอนทร ๑

พระพรหม๑พระยม๑และพระกาล๑)

๑๕)ครอบนำพระพทธมนตพรอมกำหญาคาสำหรบใชประพรมนำพระพทธมนต

๑๖) เครองจตปจจยไทยธรรมถวายพระสงฆ

แนวทางการปฏบตงานพธบวงสรวงบชาฤกษ (กอนถงเวลาฤกษเททองประมาณ

๒ชวโมง)

๑) เจาหนาทจดโตะเครองบวงสรวงบชาฤกษ-สงเวยเทวดา(กลางแจงนอกปะรำพธ)

๒)จดธปเทยนทโตะเครองบวงสรวงบชาฤกษ-สงเวยเทวดา

๓)พราหมณหรอโหรอานโองการทำพธบวงสรวงบชาฤกษ-สงเวยเทวดา

๔)นมนตพระสงฆขนประจำอาสนสงฆ

๕)ประธานหรอเจาภาพจดธปเทยนบชาพระรตนตรยกราบพระ๓ครง

๖) เจาหนาทอาราธนาศล

๗)ประธานหรอเจาภาพและผรวมพธรบศล

๘) เจาหนาทอาราธนาพระปรตร

๙)พระสงฆเจรญพระพทธมนต

๑๐) กอนทจะขนบท“พทธ...”เชญเจาภาพจดเทยนชยและเทยนมงคล

๑๑) เมอพระสงฆเจรญพระพทธมนตกอนจะถงบท“อเสวนาจพาลาน...” เชญเจาภาพ

จดเทยนทำนำพระพทธมนตและประเคนครอบนำพระพทธมนตแดประธานสงฆ

๑๒)พระสงฆเจรญพระพทธมนตจบ

๑๓) ใกลเวลาฤกษเททองหลอพระ นมนตพระสงฆเถราจารยนงประจำอาสนสงฆ เพอ

อธษฐานจตทสมมของราชวตรฉตรธง

๑๔)นมนตประธานสงฆประพรมนำพระพทธมนตทวบรเวณสถานทประกอบพธเททอง

๑๕)ครนไดเวลาปฐมฤกษ เจาหนาทเชญประธานพธหรอเจาภาพจดเทยนวปสสท

หนาโตะหมบชาแลวออกไปยงสถานทเททอง

๑๖) เจาหนาทนำเบาหลอมทองมาวางณเบองหนาประธานหรอเจาภาพ

๑๗) เจาหนาทนำทองทจดเตรยมไวสงใหประธานพธหรอเจาภาพ

๑๘)ประธานหรอเจาภาพรบทองจากเจาหนาทแลวใสทองลงไปในชอนทเจาหนาทถอ

๑๙)ประธานหรอเจาภาพรบดามชอนทใสทองแลวและเทลงในเปาหลอมทอง

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

๒๐)ประธานหรอเจาภาพถอปลายสายสญจนหรอสายสตรขางหนง และอกขางหนง

เจาหนาทนำไปเชอมตอกบอปกรณทเกยวกบเบาหลอมทอง ประธานหรอเจาภาพและผรวมพธ

ประนมมออธษฐานจตจนกวาชางหลอจะเททองลงหนหลอพระเสรจเรยบรอยทกหน

๒๑) ขณะชางหลอเททองลงหนพระสงฆเจรญชยมงคลคาถา “ชยนโต โพธยา มเล...”

ตอดวย “โส อตถลทโธ สขโต...” (ถาประธานหรอเจาภาพเปน สตร ใหตอดวย สา อตถลทธา

สขตา...”)แลวตอดวย“สกกตวาพทธรตน...,นตถเมสรณอญ ...,ยงก จรตนโลเก...,สพเพ

พทธาพลปปตตา...๓จบ,ภวตสพพมงคล...”

๒๒)ประธานหรอเจาภาพถวายเครองจตปจจยไทยธรรมแดพระสงฆ

๒๓)พระสงฆอนโมทนา

๒๔)ประธานหรอเจาภาพกรวดนำ-รบพร

๒๕) เสรจพธเททองหลอพระ

พธพทธาภเษก หรอมงคลาภเษก เมอมการหลอพระพทธรป หลอรปพระเถราจารย บรพาจารย การจดสรางพระกรง

หรอการจดสรางวตถมงคล มการปลกเสกพระพมพหรอเครองรางของขลง ในการเชนนจะม

พธพทธาภเษก หรอมงคลาภเษก ซงมกจะทำพธเชนนในอโบสถหรอศาลาทมพระประธาน

ประดษฐานอยประจำ

การจดพธพทธาภเษก

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

ผงการจดพธพทธาภเษก

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

การเตรยมการ

๑)จดเตรยมสถานทประกอบพธตามผง

๒) โตะหมบชาพรอมเครองนมสการ

๓)อปกรณเครองใชในงานพธสงฆ(เชนเดยวกบงานมงคล)

๔) เครองรบรองพระสงฆ

๕)นมนตพระสงฆเจรญพระพทธมนต๑๐รป

๖)นมนตพระเถราจารยเพอนงเจรญจตภาวนาตามจำนวนทเจาภาพกำหนด

๗)พระสงฆสวดภาณวารหรอสวดพทธาภเษกจำนวน๔รป(สำรบละ๔รปเจาภาพ

จะกำหนดกสำรบเพอไวสบเปลยนกได

๘) เทยนชย๑เลมไส๑๐๘เสนหนก๘๐บาทสงเทากบประธานหรอเจาภาพ

๙)ตเทยนชยเปนตทมกระจกปดเพอกนลมพด

๑๐) เทยนมงคล ๑ เลม หนก ๑๐ บาท ไสเกนกวาอายประธานหรอเจาภาพ ๑ เสน

สงเทาความยาวรอบศรษะของประธานหรอเจาภาพ

๑๑) เทยนพทธาภเษก๒เลมหนกเลมละ๓๒บาทไส๕๖เสนสงประมาณกงหนงของ

เทยนชย

๑๒) เทยนนวหรคณ๙เลมหนกเลมละ๒บาทไส๙เสน

๑๓) เทยนทโตะหมบชาหนาพระประธาน๑คขนาดพองาม

๑๔) เทยนหนาพระสวดพทธาภเษก๑ค

๑๕) เทยนหนก๖สลงไส๙เสน๒๘เลมพรอมธปจนดอกเลกจดทเครองบวงสรวงสงเวย

๑๖) เครองบวงสรวงสงเวย

๑๗) เทยนหนกเลมละ๒สลงจำนวน๑๐๘เลม

๑๘) ธปจน๑๐๘ดอก

๑๙)มดหญาคาสำหรบประพรมนำพระพทธมนต

๒๐) ใบพล๗ใบ(สำหรบดบเทยนชยและเทยนมงคล)

๒๑) เครองเจม(แปงกระแจะใสละลายในโถปรก)

๒๒) เทยนวปสส๑เลมหนก๑๒บาทไส๓๒เสน

๒๓) จตปจจยไทยธรรมถวายพระสงฆในพธ

๒๔)พานขาวตอกดอกไม

๒๕) ตพระธรรมตงเบองหนาพระสงฆสวดภาณวาร

๒๖) เครองนมสการพระธรรม

๒๗)ดายสายสญจน

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

แนวทางการปฏบตงานพธบวงสรวงบชาฤกษ (กอนถงเวลาฤกษจดเทยนชย

พธพทธาภเษกหรอมงคลาภเษก)

๑) เจาหนาทจดโตะบวงสรวงบชาฤกษ-สงเวยเทวดา(กลางแจงนอกปะรำพธ)

๒)จดธปเทยนทโตะเครองบวงสรวงบชาฤกษ-สงเวยเทวดา

๓)พราหมณหรอโหรอานโองการทำพธบวงสรวงบชาฤกษ-สงเวยเทวดา

๔)นมนตพระสงฆขนประจำอาสนสงฆ

๕)ประธานหรอเจาภาพจดธปเทยนบชาพระรตนตรยกราบพระ๓ครง

๖) เจาหนาทอาราธนาศล

๗)ประธานหรอเจาภาพและผรวมพธรบศล(กรณมการกลาวรายงานใหกลาวรายงาน

หลงจากประธานสงฆใหศลแลว)

๘)ประธานสงฆเจมเทยนชยเทยนพทธาภเษกและเทยนมงคล

๙)ประธานพธหรอเจาภาพถวายเทยนชนวนแดประธานสงฆ เพอจดเทยนชย

(ขณะนพระสงฆในพธสวดคาถาจดเทยนชย)

๑๐)ประธานพธหรอเจาภาพโปรยขาวตอกดอกไม

๑๑) เจาหนาทอาราธนาพระปรตร

๑๒)พระสงฆเจรญพระพทธมนต

๑๓)พระสงฆเจรญพระพทธมนตกอนทจะขนบทไตรสรณคมน “พทธ...” เจาหนาทเชญ

ประธานพธหรอเจาภาพจดเทยนมงคลและเทยนนวหรคณ

๑๔) เมอพระสงฆเจรญพระพทธมนตกอนถงบท“อเสวนาจพาลาน...”เชญประธานพธ

หรอเจาภาพจดเทยนทำนำพระพทธมนต (ระหวางพระสงฆเจรญพระพทธมนต ใหบณฑตชก

ลกประคำและจดเทยน และธปอยางละ ๑ เรอยไป เพอเปนการบชาพระรตนตรยมใหขาดสาย

จนครบอยางละ๑๐๘)

๑๕)พระสงฆเจรญพระพทธมนตจบ

๑๖)ประธานพธหรอเจาภาพถวายเครองจตปจจยไทยธรรมแดพระสงฆ

๑๗)พระสงฆอนโมทนา

๑๘)ประธานกรวดนำ-รบพร

๑๙) เจาหนาทรบพระสงฆเจรญพระพทธมนตลงจากอาสนสงฆ

๒๐) เจาหนาทนมนตพระสงฆสวดพทธาภเษกหรอสวดภาณวารขนอาสนสงฆเตยงสวด

๒๑) เจาหนาทนมนตพระเถราจารยเจรญจตภาวนาขนนงยงธรรมาสนนงปรก

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

๒๒)ประธานในพธหรอเจาภาพจดเทยนทองเงน และจดธปเทยนทเครองนมสการทเตยง

สวดพทธาภเษกพระสงฆ ๔ รป สวดพทธาภเษกเรอยไป จนครบเวลาตามทกำหนดไว (พระสงฆ

สวดพทธาภเษกจะเปลยนหลายสำรบกไดตามความเหมาะสมของเวลาทเจาภาพกำหนดไว)

๒๓) เมอครบกำหนดเวลาทเจาภาพกำหนดถงฤกษดบเทยนชย

๒๔)พระเถราจารยผดบเทยนชย (ไมใชรปเดยวกบทจดเทยนชย) มาถงอโบสถหรอศาลา

ทประกอบพธพทธาภเษกหรอมงคลาภเษก

๒๕) เจาหนาทนำใบพล จำนวน ๗ ใบ พรอมโถปรกกระแจะไปใหพระเถราจารยเจม

แปงกระแจะทใบพล

๒๖)นมนตพระเถราจารยประกอบพธดบเทยนชยทหนาตเทยนชย และดบเทยนมงคล

พรอมกน (ขณะพระเถราจารยไปยนทหนาตเทยนชย พระสงฆทเตยงสวดพทธาภเษก สวดคาถา

ดบเทยนชย)

๒๗) เมอดบเทยนชยแลว พระเถราจารยประพรมนำพระพทธมนต และโปรยขาวตอก

ดอกไมไปรอบๆสงมงคลหรอเครองรางของขลง

๒๘) เจาภาพถวายเครองจตปจจยไทยธรรมแดพระสงฆทงปวง

๒๙)พระสงฆอนโมทนา

๓๐) เจาภาพกรวดนำ-รบพร

๓๑) เสรจพธพทธาภเษกหรอมงคลาภเษก

พธวางศลาฤกษ การวางศลาฤกษนบรพาจารยกลาวไววามคณสมบตเทากบการลงเขมปลกบานอาคาร

หรอสถานทตาง ๆ นนเอง ฉะนน เมอวางศลาฤกษแลว ถงคราวลงเขมไมตองหาฤกษลงเขมอก

วธการวางศลาฤกษมลกษณะคลายกบการลงเขมปลกบาน แตจะแตกตางกนตรงทสงของและ

วธการเลกๆนอยๆ ในการวางศลาฤกษการจดททางและโตะหมบชาพงดำเนนการเชนเดยวกบ

การทำบญมงคลธรรมดา

การเตรยมการ

๑)จดเตรยมสถานทประกอบพธ

๒)จดโตะหมบชาพระพทธรปและเครองนมสการ

๓)ครอบนำพระพทธมนตและกำหญาคาประพรมนำพระพทธมนต

๔)ดายสายสญจน

๕)อาสนสงฆเครองรบรองพระสงฆ

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

๖)ราชวตรฉตรธงตนกลวยอยางละ๘ตน

๗)แผนศลาฤกษ (เมอโหราจารยกำหนดการใหฤกษไว แลวนำไปใหชางแกสลกลงบน

หนออนกวางxยาวประมาณ๘นวx๑๒นว

๘) ไมเขมมงคล ๙ ตน (ชยพฤกษ ราชพฤกษ สกทอง ไผสสก พะยง ทองหลาง

กนเกราทรงบนดาลหรอทรงบาดาลและขนน)ซงพระเถราจารยไดลงอกขระไวแลว

๙)ทรายเสก(ทรายทเสกดวยพระพทธมนตบทพระปรตร)

๑๐) โถปรกกระแจะแปงเจม

๑๑)ทองคำเปลวประมาณ๑๕แผนพรอมนำมนททาแผนศลาเพอประธานปดทอง

๑๒)อฐทอง-นาก-เงน(อฐทาบรอนซสทอง-สเงน-สนากจำนวนอยางละ๓กอน)

๑๓)ตลบนพรตนลกปองกนพษภยเศษทองนากเงนสำหรบลงกนหลม

๑๔)พานขาวตอกดอกไมเมลดถวงาดำ

๑๕)คอนหรอสามเกลอสำหรบประธานตอกไมมงคล

๑๖) เกรยงปนซเมนตผสมเสรจแลวประมาณ๑ขนพานรอง

๑๗)กออฐถอปน หรอทำแทนสเหลยมพรอมใสดนหรอทรายไวประมาณ ๓ ใน ๔ สวน

ตงไวบนพนทปรมณฑลของสถานทจะประกอบพธวางศลาฤกษ

เครองบวงสรวงบชาฤกษ

๑) เครองมจฉมงสะ๖(กงปลาปหวหมเปดและไก)

๒)บายศรปากชาม

๓) ขนมนมและเนย (ขนมตมแดง ตมขาว ขนมหชาง ขนมเลบมอนาง มะพราวออน

กลวยนำไทยหรอกลวยนำวาผลไมตางๆทมชอเปนมงคลนมเนยขนมทองหยบขนมทองหยอด

ขนมฝอยทองขนมถวยฟเปนตน)

๔)นำ๑ท

๕)หมากพล๑ท

แนวทางการปฏบตงาน

๑)กอนปฐมฤกษประมาณ๔๐-๕๐นาทประธานพธและผรวมพธพรอมกนณบรเวณพธ

๒)จดธปเทยนทเครองสงเวยบวงสรวงบชาฤกษ

๓)พราหมณหรอโหราจารยทำพธบวงสรวงบชาฤกษ

๔) เสรจพธบวงสรวงบชาฤกษ

๕) เจาหนาทจดโตะวางแผนศลาฤกษ ไมมงคลอฐทอง-นาก-เงน ไวทดานหวอาสนสงฆ

และนำสายสญจนมาเชอมไวยงสงมงคลดงกลาว

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

๖) เมอใกลถงเวลาปฐมฤกษ

๗)ประธานพธหรอเจาภาพจดธปเทยนบชาพระรตนตรย(กราบ๓ครง)

๘) เจาหนาทอาราธนาศล

๙)ประธานสงฆใหศล

๑๐)ประธานพธหรอเจาภาพและผรวมพธรบศล

๑๑) เจาหนาทอาราธนาพระปรตร(ถามการเจรญพระพทธมนต)

๑๒)พระสงฆเจรญพระพทธมนตจบแลวรอเวลาปฐมฤกษ

๑๓) เมอใกลเวลาปฐมฤกษ(ถามการกลาวรายงานใหกลาวรายงานชวงน)

๑๔)ประธานปดทองและเจมแผนศลาฤกษ

๑๕) ไดเวลาปฐมฤกษประธานพธไปยนหนหนาไปทางทศทเปนศรของวนทประกอบพธ

๑๖)ประธานพธรบคอนจากเจาหนาท

๑๗)ตอกไมเขมมงคล ๙ ตน ตามลำดบเปนประทกษณ (เพอความสะดวกสำหรบ

ประธานพธ เจาหนาทควรนำไมเขมมงคลลงไวในแทนสำหรบวางศลาฤกษประมาณ๒ใน๓สวน

ของไมเขมมงคล)

๑๘)พระสงฆเจรญชยมงคลคาถาจนกวาพธวางศลาฤกษจะแลวเสรจดนตรบรรเลงเพลง

มหาฤกษพราหมณเปาสงขแกวงบณเฑาะวลนฆอง

๑๙)ประธานพธรบเกรยงตกปนซเมนตผสมเสรจทเตรยมไว หยอดทหลกไมเขมมงคล

จนครบ๙ตน

๒๐) รบอฐทองอฐเงนอฐนากวางเรยงเปนรปวงกลมหรอสเหลยมบนซเมนตผสมเสรจ

ทหยอดไวทหลกไมเขมมงคลจนครบแผนอฐทองอฐเงนอฐนากตามทกำหนดไว

๒๑)ประธานพธรบเกรยงตกปนซเมนตผสมเสรจทเตรยมไวหยอดแลวเกรยใหเรยบทแผน

อฐทองอฐเงนและอฐนาก

๒๒)ประธานพธรบแผนศลาฤกษจากเจาหนาทหรอเจาภาพวางบนแผนอฐ

๒๓)ประธานพธวางตลบนพรตนลงบนแผนศลาฤกษ

๒๔)ประธานพธวางพวงมาลย และโปรยขาวตอก ดอกไม เหรยญเงน เหรยญทอง

ลงในหลมศลาฤกษและเชญเจาภาพแขกผมเกยรตอนๆโปรยตาม

๒๕)ประธานสงฆประพรมนำพระพทธมนต

๒๖) เขาสปะรำพธถวายเครองจตปจจยไทยธรรม

๒๗)พระสงฆอนโมทนา

๒๘)ประธานพธหรอเจาภาพกรวดนำ-รบพร

๒๙) เสรจพธ

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

เครองบวงสรวง เครองบวงสรวง

พธบวงสรวง แทนวางศลาฤกษ

อฐเงน-ทอง-นากและไมเขมมงคล๙ตน แผนศลาฤกษ

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

การเจม การเตรยมไมเขมมงคล

การตอกไมเขมมงคล การวางแผนศลาฤกษ

��0

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

พธทำบญขนบานใหม การทำบญขนบานใหม คอ การทำบญในคราวทขนบานใหม หรอยายไปอยทใหม

หรอการทำบญเปดปายสำนกงานใหม

การเตรยมการ

๑)จดเตรยมสถานทในการประกอบพธ

๒) โตะหมบชาพระพทธรปและเครองนมสการ

๓) เครองใชในพธสงฆสำหรบใชในงานมงคล

๔) เครองรบรองพระสงฆภาชนะใสนำรอนนำเยนถวายพระสงฆ

๕)ภตตาหารคาว-หวานถวายพระสงฆถามการเลยงพระสงฆ

๖)จตปจจยไทยธรรมถวายพระสงฆ

๗)นมนตพระสงฆ๕,๗,๙รปตามความเหมาะสมของสถานท

๘)กำหนดฤกษหรอเวลาในการประกอบพธ

๙) โถปรกสำหรบใสกระแจะแปงเจม

๑๐)ทองคำเปลว๙แผน

๑๑) วงสายสญจนรอบอาหารหรอบานไปยงฐานของพระพทธรปแลวนำกลมสายสญจน

วางไวทอาสนสงฆของประธานสงฆ

แนวทางการปฏบตงาน

๑) เมอไดเวลาตามทเจาภาพกำหนดและผรวมพธพรอมกน

๒) เจาภาพจดธปเทยนบชาพระรตนตรย(กราบ๓ครง)

๓) เจาหนาทอาราธนาศล

๔)ประธานสงฆใหศล

๕) เจาภาพและผรวมพธรบศล

๖) เจาหนาทอาราธนาพระปรตร

๗)พระสงฆเจรญพระพทธมนตจบ

๘) เจาภาพถวายภตตาหารเชาหรอเพลตามโอกาสเวลาทจดงานพธ

๙)พระสงฆเสรจภตตกจ(ฉนภตตาหารเสรจเรยบรอย)

๑๐) เจาหนาทนำเครองจตปจจยไทยธรรมมาวางไวณเบองหนาพระสงฆทกรป

๑๑) เจาภาพหรอผแทนประเคนจตปจจยไทยธรรมแดพระสงฆ

๑๒)พระสงฆอนโมทนา

๑๓) เจาภาพกรวดนำ-รบพร

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

๑๔) เจาภาพนมนตประธานสงฆ หรอพระสงฆรปใดรปหนง ไปเจมทปาย หรอประต

บรษท หาง ราน สำนกงาน บาน เรอน หรอหอง ตามความประสงคของเจาภาพ (เจม ปดทอง)

แลวประพรมนำพระพทธมนตทปายหรอประตทเจมแลว

๑๕) เสรจพธ

หมายเหต

๑)สามารถปรบเปลยนการดำเนนพธกรรมตางๆไดตามกำหนดฤกษ

๒) ในกรณเปดอาคารหรอเปดปายอาคาร ใหเตรยมปายและแพรคลมปายและกรรไกร

สำหรบตดรบบนหรอเชอก

พธมงคลสมรส เมอหญงชายตางมฉนทะรวมกนในอนทจะครองเรอนแลว ฝายชายจะสงผใหญของตน

ไปสขอกบผใหญฝายหญงเสยชนหนงกอน ตอจากนน จะกำหนดวนหมน ของหมนตามประเพณ

นยมเปนแหวนในการหมน ไมคอยมพธรตองอะไรมากนกผททำหนาทดำเนนการในเรองการหมน

เรยกวา เถาแก เชญขนหมากไปถงทแลว กกลาวคำเปนทจำเรญใจ และบอกความประสงควา

“มาเพอขอหมน ชอหญงสาว...........................ซงเปนธดาของ...........................ใหกบ (ชอของ

ชาย)................................ซงเปนบตรของ............................”แลวมอบของหมนใหกบผใหญของ

ฝายหญงปจจบนนใหฝายชายสวมแหวนหมนทนวนางของฝายหญงเลยทเดยว

การเตรยมการ

๑)ขนหมาก

๒)ขนท ๑ บรรจหมาก ๘ ค (กานทาดวยชาดแดง) พล ๘ เรยง เรยงละ ๘ ใบ

กานทาดวยชาดแดง)ใบพลวางรอบขนหนปลายพลขนปากขนหมากวางไวตรงกลาง

๓)ขนท ๒ บรรจดอกรก ๗ ดอก ดอกบานไมรโรย ๗ ดอก ดอกดาวเรอง ๗ ดอก

ยอดใบเงน ยอดใบทอง อยางละ ๓ ยอด ขาวเปลอก ๑ ถง ถวเขยว ๑ ถง งาดำ ๑ ถง และ

แหวนทองหมนวางบนของเหลานคลมปากขนดวยผาสชมพหรอผาแดง

แนวทางการปฏบต

๑)ผใหญฝายชาย (เฒาแก) เดนออกหนา (เวลาจดตงขบวนไปหมน) ถดไปเปนผทถอ

ขนหมากเจาบาวญาตอนๆ

๒) (ฝายเจาสาว) จดคนเชญขนหมากและรบขนหมากไปวางไวในททกำหนด

(คนเชญขนหมากมกใชเดกหญงอายประมาณ๗-๘ขวบ)

๓)ผใหญทงสองฝายนงลอมขนหมาก

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

๔)ผใหญฝายชายกลาวคำขอหมน

๕)ผใหญฝายหญงกลาวตอบ

๖)ผใหญฝายชายมอบขนหมากแกผใหญฝายหญง

๗)ผใหญฝายหญงเปดขนหมากและตรวจด พรอมกบกลาวคำทเปนสรมงคล เชน

“ทกอยางลวนแตสวยสดงดงาม ทองสกใสหลายหลาก เงนมากมายกายกอง คงจะตองอำนวย

ความสขสดชนตลอดชวนรนดรทเดยว”

๘)ผใหญทงสองฝายรวมกนโปรยวตถมงคล (ถว งา ขาวตอก ดอกไม) ลงบนของหมน

หรอพรอมกบกลาวคำทเปนสรมงคล(หลงจากเสรจพธแลวนำไปโปรยไวในสวนหรอทเหมาะสม)

๙)ฝายหญงนำเจาสาวออกมาและนอมไหวผใหญฝายชายจนครบทกคน แลวนงในท

ทกำหนด

๑๐) เมอไดเวลาฤกษ ผใหญฝายหญงมอบแหวนหมนใหฝายชาย เพอสวมนวฝายหญงสาว

ตอไป

๑๑) ฝายชายและฝายหญงสาวไปกราบผใหญทงสองฝาย(กราบครงเดยวไมแบมอ)

๑๒) ฝายหญงแจกของชำรวยและเลยงของวางรบรองแขก

พธยกขนหมาก การเตรยมการ

ขนหมากเอก ๔ ขน ประกอบดวย ขนใสหมากพล ๒ ขน (หมาก ๘ ค ๘ เรยง)

ขนใสขนมจนหอหมก๒ขน(แตละขนมขนมจน๘จบหอหมก๘หอ)ขนสนสอด๑ขน(ในกรณ

ไมมการหมนไวกอน)

แนวทางการปฏบต

๑) เมอไดฤกษเคลอนขบวนขนหมากใหผใหญฝายชายนำขบวนดงน

(๑) คนนำตนกลวย๒คน

(๒) คนนำตนออย๒คน

(๓) คนนำขนหมาก๔คน

(๔) คนนำขนสนสอด๑คน

(๕) เจาบาว

(๖) คนถอขวดเหลา๒คน

(๗) คนถอผาไหวผ๑คน(ผาขาว๖ศอก)

(๘) คนถอถาดมะพราวออนจำนวน๒ลก๑คน

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

(๙) คนถอถาดกลวยนำวาจำนวน๒หว๑คน

(๑๐) คนถอถาดใสหม๑คน

(๑๑) คนถอถาดใสหม๑คน

(๑๒) คนถอถาดใสขนม๑คน

(๑๓) คนถอสงของอนๆ

๒)ฝายเจาสาวจดคนถอพานหมากไปคอยรบทประตบาน(นยมใชเดกหญง)

๓) เมอขบวนขนหมากมาถง กอนเขาบาน เดกหญงทถอพานหมากมาตอนรบจะพดวา

“ไปยงไงมายงไงคะมากนมากมายจรงๆ”

๔)ผนำขบวนขนหมากจะพดตอบวา “วนนมาดนะ ไมไดมาราย นำแกวแหวนเงนทอง

และนำคนดมสรมงคลมาใหเพอเปนทองแผนเดยวกน ขอผานหนอยนะจะ”พรอมกบวางซองเงน

บนพานหมากของเดกดวย

๕)ฝายเดกหญงกจะเชญใหเขาไปในบาน

๖)ญาตฝายเจาสาวทถกจดไวเพอรบขบวนขนหมาก นำขนหมากไปวางไวในททกำหนด

ตอหนาญาตของทงสองฝาย

๗)นำผาไหวไปวางไวรวมกบขนหมาก ของนอกนนวางไวในทเหมาะสม วางเปนแถวคกน

สวนตนกลวยตนออยรบไปวางพงไวทประตบานทงสองดาน

๘)ผใหญฝายเจาสาวรวมกนเปดขนหมาก นบเงนสนสอดและโปรยวตถมงคลลงบน

สนสอด

๙)นำเจาสาวออกมานงขางซายเจาบาว นอมไหวผใหญฝายเจาบาว (ถามการสวม

แหวนหมนกทำตอนนและปฏบตเหมอนพธทกลาวไวในขนตอนหมน)

๑๐) ผใหญทง ๒ ฝาย ประพรมนำพระพทธมนตบนสงของตาง ๆ ทวางไวเปนแถวพรอมกบ

กลาวคำทเปนสรมงคล เชนวา “ของเปนอนมาก มงคงสมบรณด ขอใหพอกพน ทวยงขนตลอดไป

ภวตสพพมงคล”

พธไหวบรรพบรษ การเตรยมการ

๑)หยบของกนทมากบขนหมากอยางละเลกอยางละนอยใสในถาดหรอจาน๒ใบ

๒)รนเหลาใสแกว๒ใบจากเหลา๒ขวด

๓) เทยน๒เลมและธป๕ดอกสำหรบเจาบาวและเจาสาว

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

แนวทางการปฏบต

๑)วางจานของกนทหยบจากขนหมากพรอมทงแกวเหลาทง๒แกวทโตะหรอบนผาขาว

ภายในบานมมใดมมหนงทเหนวาสมควร

๒)จดธปเทยนใหเจาบาวและเจาสาวปกไวณทปกหรอบนจานหรอถาดของไหว

๓)กลาวบชาวญญาณของบรรพบรษ วา “วนน นาย... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .และ

นางสาว..........................ไดเขาพธมงคลสมรสตามประเพณ จงขอนอบนอมแดดวงวญญาณของ

บรรพบรษทลวงลบไป เพอเปนการบอกกลาวขออนญาต และขอใหดวงวญญาณและพระคณ

ของทานไดโปรดอวยพรใหลกหลานมความสขความเจรญในชวตสมรสยง ๆ ขนไปเทอญ”

(กราบ๑ครงไมแบมอ)

พธสงฆเนองในพธมงคลสมรส การเตรยมการ

๑) เครองใชพธสงฆ(สำหรบใชในงานพธมงคล)

๒)ดายมงคลแฝด (นมนตพระสงฆทเคารพนบถอจบให) ใสพานตงไวขางครอบทำนำ

พระพทธมนตเพอจะไดเปนสรมงคลในขณะทพระสงฆเจรญพระพทธมนต

๓) โถปรก แปงกระแจะเจม (ใสพานตงไวขางครอบทำนำพระพทธมนต เพอจะไดเปน

สรมงคลในขณะทพระสงฆเจรญพระพทธมนต)

๔) เตรยมนมนตพระสงฆเจรญพระพทธมนต

๕) เครองจตปจจยไทยธรรมถวายพระสงฆ

๖)ภตตาหารคาว-หวานสำหรบถวายพระสงฆ

๗)หมอนกราบ๒ใบ(หนาโตะหมบชา)

แนวทางการปฏบต

๑) เมอถงเวลาตามทกำหนดและผรวมพธพรอมกน

๒) เชญเจาบาวและเจาสาวนงหนาโตะหมบชา(เจาสาวนงทางดานซายมอของเจาบาว)

๓)รบเทยนชนวนจากพธกร เจาบาวและเจาสาวจบดวยกน จดธปเทยนจากซายไปขวา

ของผจด

๔)กลาวคำบชาพระรตนตรยแลวกราบพระรตนตรยทหมอนพรอมกน๓ครง

๕)หนไปทางพระสงฆกราบพระสงฆพรอมกน๓ครง

๖)พธกรอาราธนาศลพระสงฆใหศล

๗) เจาบาวเจาสาวและผรวมพธรบศลพรอมกน

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

๘)ศาสนพธกรอาราธนาพระปรตรพระสงฆเจรญพระพทธมนต

๙)พระสงฆเจรญพระพทธมนตกอนถงบท“อเสวนาจพาลาน...”เจาบาวและเจาสาว

ไปนงคกเขาเบองหนาประธานสงฆ

๑๐) รบเทยนชนวนจากศาสนพธกรจบดวยกนจดเทยนทำนำพระพทธมนตบนครอบนำ

พระพทธมนต

๑๑) ยกครอบสำหรบทำนำพระพทธมนตพรอมกนประเคนประธานสงฆ

๑๒) กลบมานงฟงพระสงฆเจรญพระพทธมนตณทเดม

๑๓)พระสงฆเจรญพระพทธมนตถงบทถวายพรพระ“พาหสหสสมภนม...”

๑๔) ลกไปตกบาตร(จบทพพและหยบของใสบาตรพรอมกน)

๑๕)พระสงฆเจรญพระพทธมนตจบ

๑๖)ประเคนภตตาหารแดพระสงฆพระสงฆฉนภตตาหารเสรจ

๑๗)พธกรนำเครองจตปจจยไทยธรรมไปวางไวเบองหนาพระสงฆทกรป

๑๘) เจาบาวและเจาสาวประเคนจตปจจยไทยธรรมดวยกนทกรป

๑๙)พระสงฆอนโมทนา

๒๐) เจาบาวและเจาสาวกรวดนำ-รบพรพรอมกน

๒๑) เจาบาวและเจาสาวประนมมอเขาไปรบนำพระพทธมนตจากพระสงฆแตละรป จบ

ครบทกรป

๒๒) เสรจพธ

พธหลงนำพระพทธมนตและประสาทพร การเตรยมการ

๑) โตะหมบชา๑ชด

๒) โตะนำสงขพรอมอปกรณรดนำสงข๑ชด

๓)พวงมาลย๒ชาย๒พวง

๔)ดายมงคลแฝด๑ชด

๕) โถปรกพรอมแปงกระแจะเจม๑ท

๖)นำพระพทธมนต๑ขนพรอมขนเลกสำหรบตกนำพระพทธมนตใสสงข๑ท

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

แนวทางการปฏบต

๑) เมอถงกำหนดเวลาเจาบาวและเจาสาวไปนงคกเขาทโตะหมบชา(หญงซายชายขวา)

๒)รบเทยนชนวนจากศาสนพธกรแลวจบดวยกนจดธปเทยนบชาพระรตนตรยพรอมกน

๓)กราบพระรตนตรย๓ครง

๔) เจาบาวและเจาสาวไปนงทโตะรดนำสงข

๕)ประธานพธไปทโตะนำสงขนอมศรษะไหวพระรตนตรยทโตะหมบชา๑ครง

๖)รบพวงมาลยจากศาสนพธกร และกลาววา “ขออานภาพแหงความรกทงทเปน

บพเพสนนวาสและปจจบนเกอหนนไดโปรดคำจนความรกของคณทง๒ใหสดชนยงยนตลอดไป”

แลวสวมพวงมาลยใหเจาบาวและเจาสาว (แตงใหชายทงสองของพวงมาลยทงสองขางพาดอยบน

โตะวางแขน)

๗)ประธานรบดายมงคลแฝดจากพธกรประนมมอกลาววา“พระพทธพระธรรมและ

พระสงฆเปนมงคลในโลกดวยอานภาพแหงคณพระศรรตนตรยขอความสขสวสดมงคลจงบงเกด

แกคณทงสองตลอดกาลทกเมอเทอญ” แลวคลมงคลแฝดในแตละบวง ออกสวมศรษะของเจาบาว

และเจาสาวพรอม ๆ กน (มอซายสวมเจาบาว มอขวาสวมเจาสาว) โดยใหปมอยดานหลงศรษะ

(จดใหเรยบรอย)

๘)ประธานรบแปงเจมจากศาสนพธกร ใชนวชจมแปงกระแจะจดทกลางหนาผาก

เจาบาวและเจาสาว เปน ๓ จด จดแรก พธโธ เต นาโถ จดท ๒ ธมโม เต นาโถ และจดท ๓

สงโฆเตนาโถหรอจะกลาววา“อะอมะ”กได

๙)ประธานรบสงขจากศาสนพธกรรนลงทมอเจาบาวและเจาสาวทประนมอย

๑๐) ขณะทประธานพธกระทำกจกรรมตางๆดงกลาวเจาบาวและเจาสาวประนมมอรบ

ทกครง)

๑๑)ประนมมอยนพาดโตะวางแขนไปขางหนานอมปลายมอลงเลกนอย และใหมออย

เหนอพานดอกไมรองรบนำสงข

๑๒)นอมศรษะเลกนอยในขณะททกคนเขาไปหลงนำสงขและประสาทพร

๑๓) เมอแขกผมเกยรตทกคนรดนำสงขเรยบรอยแลว

๑๔)ประธานผถอดมงคลไปทโตะนำสงขนอมศรษะไหวพระ ๑ ครง แลวหนไปทาง

เจาบาวและเจาสาว กลาววา “ขอสรรพมงมงคลความสขสวสดทงหลาย จงมแกคณทง ๒

ตลอดกาลทกเมอเทอญ”แลวใชมอทงสองปลดมงคล(มอซายปลดขางเจาบาวมอขวาปลดเจาสาว)

พรอม ๆ กน แลวรวบดายมงคลแฝดใสไวในมอเจาบาวและเจาสาวทยนออกมารบ แลวจบมอ

เจาบาวและเจาสาวเชญยนขนใหเจาบาวและเจาสาวไปกราบพระรตนตรย

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

๑๕) เจาบาวและเจาสาวยนมอซอนกนรบดายมงคลแฝดจากประธานพธถอดมงคลให

แลวลกขนยนพรอมกน(เจาบาวเกบดายมงคลไวในกระเปาเสอบน)

๑๖) เจาบาวและเจาสาวไปกราบพระรตนตรยพรอมกน

๑๗) เสรจพธ

พธทำบญวนเกด เมอถงดถคลายวนเกดควรทำบญวนเกดถาจำวนเกดไดเพยงทางจนทรคต(ขนหรอแรม)

ควรกำหนดวนทำบญทางจนทรคตนนถาจำไดทางสรยคต (วนท)กควรกำหนดเอาวนทางสรยคตนน

ถาจำไดทงสองทางใหถอวนทางสรยคตเปนสำคญ เพราะสะดวก และใกลเคยงความจรงกวา

พธนทำไดทงทบานและทวด จำนวนพระในพธม๕ รป๗ รปหรอ๙ รปแลวแตความประสงค

ของเจาของวนเกด หรอเจาภาพบางทานกจะนมนตพระสงฆเกนกวาอายในปทตนเองทำบญ

จำนวน๑รป

การเตรยมการ

๑)จดเตรยมสถานทตามทเหนสมควรและเหมาะสม

๒) โตะหมบชาพรอมเครองนมสการ(เชนเดยวกบพธมงคล)

๓)อาสนะพระสงฆ

๔) เตรยมนมนตพระสงฆเจรญพระพทธมนต๕รป๗รป๙รปหรอตามความประสงค

๕)ครอบสำหรบทำนำพระพทธมนตหรอบาตรสำหรบทำนำพระพทธมนต

๖)กำหญาคาสำหรบประพรมนำพระพทธมนต

๗)ดายสายสญจนพรอมพานรองสายสญจน

๘) เครองรบรองพระสงฆ

๙)ภตตาหารสำหรบถวายพระสงฆ

๑๐) เครองจตปจจยไทยธรรม

๑๑)ทกรวดนำเชงเทยนชนวน

แนวทางการปฏบตงาน

๑) เมอถงเวลาทกำหนดเจาภาพและผรวมพธพรอมกน

๒) เจาภาพจดธปเทยนบชาพระรตนตรย(กราบ๓ครง)

๓) เจาภาพถวายพดรองหรอตาลปตรทระลก(ถาม)

๔)ศาสนพธกรอาราธนาศล

๕)ประธานสงฆใหศล

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

๖) เจาภาพและผรวมพธประนมมอรบศลพรอมกน

๗)ศาสนพธกรอาราธนาพระปรตร

๘)พระสงฆเจรญพระพทธมนต

๙)ศาสนพธเชญเจาภาพจดเทยนนำมนต (เมอพระสงฆเจรญพระพทธมนตใกลจะจบ

นโม๘บทและพระสงฆจะขนบท“อเสวนาจพาลาน...”

๑๐) เจาภาพบชาขาวพระพทธ

๑๑) เจาภาพประเคนภตตาหารแดพระสงฆ

๑๒)พระสงฆฉนภตตาหารเสรจเรยบรอย

๑๓)ศาสนพธนำเครองจตปจจยไทยธรรมมาเรยงไวณเบองหนาพระสงฆทกรป

๑๔) เชญเจาภาพถวายจตปจจยไทยธรรม

๑๕)พระสงฆอนโมทนา

๑๖) เจาภาพกรวดนำ-รบพร

๑๗) เจาภาพรบการประพรมนำพระพทธมนตจากพระสงฆ (ขณะประพรมนำพระพทธมนต

ใหแกเจาภาพพระสงฆเจรญชยมงคลคาถา)

๑๘) เจาภาพสงพระสงฆ

๑๙) เสรจพธ

๒๐) จากนนจะมการปลอยนกปลอยปลาหรอเตาแลวแตความประสงค)

พธทำบญอายครบ ๖๐ ป การทบคคลมอายถง ๖๐ ป ไมตายจากกนไปเสยกอน เปนลาภอนอดมอยางหนง

ซงเปนทควรยนด เมอมผมายนดเชนน กควรทจะบำเพญกศล ซงเปนประโยชนตอตนและผอน

สมกบทมนำใจยนด และควรทจะทำใหเปนทตงแหงความไมประมาท ดวยไมสามารถทจะรไดวา

จะอยไปบรรจบรอบปเชนนอกหรอไม และในโอกาสทมอายครบถง ๖๐ ป หรอแซยด ๖๐ ป

เนองจากมพระเสวยอายบคคล เมอพระองคใดเรมเสวยอาย กตองทำพธรบ เมอพระองคใดออก

กควรทำพธสง เพอใหเกดความเปนสรมงคลแกตนเอง ในการทเทพยดาประจำวนนน จะไดรกษา

อายใหแกตนตอไป

การเตรยมการ

๑) เครองพธสงฆ

๒) เครองบชาเทวดา

(๑) บายศรปากชาม

(๒) เครองมจฉมงสะ๖(กงปปลาหวหมเปดและไก)

��0

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

(๓) ขนม นม และเนย (ขนมตมแดง ขนมตมขาว ขนมหชาง ขนมเลบมอนาง

มะพราวออนกลวยนำไทยหรอกลวยนำวาผลไมตางๆทมชอเปนมงคลนมเนยขนมทองหยบ

ขนมทองหยอดขนมฝอยทองเปนตน

(๔) เครองรบเทวดาคอภาชนะใสนำ๑ทหมากและพล

(๕) ธงใหญธงประจำเทวดานพเคราะหธงเลก(ธงสตางๆ)ตามกำลงวน(ธงใหญ๙ธง

ธงเลก๑๐๘ธง)พรอมทงกระทงบตรพลเครองบชาเทวดาเหลานตงไวบนโตะทปผาขาวแลว

๓)ธปเทยนสำหบพธคอเทยนชยเทยนมงคลอยางละ๑เลม

๔)ธปเทยนสำหรบบชาเทวดานพเคราะหอยางละ๑๐๘

๕)ขนสาครขนาดใหญ๑ขน

๖)ตเทยนชย๑ต

๗) เตรยมหาฤกษเนองจากการจดเทยนชยจะตองมฤกษในการประกอบพธ

๘) เตรยมนมนตพระสงฆเจรญพระพทธมนต

๙)จตปจจยไทยธรรมถวายพระสงฆ

แนวทางการปฏบตงาน

๑) เมอถงเวลาตามกำหนดเจาภาพและผรวมพธพรอมกน

๒) เจาภาพจดธปเทยนบชาพระรตนตรย(กราบ๓ครง)

๓)ถวายพดรองทระลก(ถาม)

๔)ศาสนพธกรอาราธนาศล

๕) เจาภาพและผรวมพธรบศลพรอมกน

๖) เจาภาพจดธปเทยนบชาเทวดานพเคราะห

๗) โหราจารยหรอพราหมณกลาวชมนมเทวดา(สคเคกาเม...)จบ

๘)ศาสนพธกรอาราธนาพระปรตร

๙)พระสงฆเจรญพระพทธมนต

๑๐) ศาสนพธกรสงเทยนชนวนใหเจาภาพจดเทยนชยและเทยนมงคล(เมอพระสงฆขนบท

สรณคมน(พทธ...)

๑๑) เจาภาพจดเทยนชยและเทยนมงคล

๑๒)พระสงฆเจรญพระพทธมนต สลบกบโหราจารยหรอพราหมณสวดบชานพเคราะห

ดงน

(๑) โหรบชาพระอาทตย พระสงฆสวดโมรปรตร

(๒) โหรบชาพระจนทร พระสงฆสวดอภยปรตร

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

(๓) โหรบชาพระองคาร พระสงฆสวดกรณยเมตตสตร

(๔) โหรบชาพระพธ พระสงฆสวดขนธปรตร

(๕) โหรบชาพระเสาร พระสงฆสวดองคลมาลปรตร

(๖) โหรบชาพระพฤหสบด พระสงฆสวดรตนสตร

(๗) โหรบชาพระศกร พระสงฆสวดอาฏานาฏยปรตร

(๘) โหรบชาพระราห พระสงฆสวดดงน

กลางคนสวดจนทปรตร

กลางวนสวดสรยปรตร

(๙) โหรบชาพระเกต พระสงฆสวดชยปรตร

๑๓) เมอพระสงฆสวดพระปรตรประจำนพเคราะหองคใด เจาภาพหรอผแทน จดธป

เทยนเทากบกำลงพระเคราะหองคนน ๆ และเมอพระสงฆขดตำนานบท รตนสตร เจาภาพ

จดเทยนนำพระพทธมนต

๑๔) เมอพระสงฆเจรญพระพทธมนตจบ

๑๕)ศาสนพธกรวางเครองจตปจจยไทยธรรมเบองหนาพระสงฆ

๑๖) เจาภาพประเคนจตปจจยไทยธรรม

๑๗)พระสงฆอนโมทนา

๑๘) เจาภาพกรวดนำ-รบพร

๑๙)นำนำพระพทธมนตเตมลงในนำเทพมนต

๒๐) ไดฤกษหลงนำพระพทธมนต นมนตประธานสงฆประพรมนำพระพทธมนต

(ขณะนพระสงฆเจรญชยมงคลคาถาดนตรบรรเลงเพลงมหาฤกษ)

๒๑) ผทเคารพนบถอหลงนำพระพทธมนต

๒๒) เสรจพธ

หมายเหต

๑) เทยนชยสงเทาตวเจาภาพหนก๘๐บาท ไสเทยนเทาอายบวก๑ (อาย๖๐ ไส

๖๑เสน)

๒) เทยนมงคลสงเทากบความยาวทวดโดยรอบศรษะเจาภาพหนก๓๒บาทไสเทยน

เทาอาย(ตงอยในขนสาคร)

๓) เทยนกำลงนพเคราะห ใชเทยนขผงหนกเลมละ๑สลงยาวขนาดนวชโดยประมาณ

จำนวน๑๐๘เลม

๔) เทยนหนกเลมละ๑บาท๒๐เลมสำหรบปกทบตรพล๙เลมเทยนนำมนต๒เลม

เทยนชนวน๒เลม

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

๕) เทยนนพเคราะห ๑๐๘ เลม ใชจดและปกทขอบขนสาครเปนนำเทพมนต ทกครงท

โหราจารยหรอพราหมณสวดบชานพเคราะหจะใชกเลมจดบชาตามกำลงวน

๖)กำลงนพเคราะหมดงน พระอาทตย ๖พระจนทร ๑๕พระองคาร๘พระพธ๑๗

พระพฤหสบด๑๙พระศกร๒๑พระเสาร๑๐พระราห๑๒พระเกต๙

พธทำบญครบรอบวนเกดของผวายชนม ในปจจบนมพธทำบญอกงานหนง ซงถอเปนงานมงคล เนองจากเปนการปรารภถงวนเกด

ของบรรพบรษทไดวายชนมไปแลว มาเปนเหตในการบำเพญกศลเพออทศใหแกผทวายชนมไปแลว

และเปนการแสดงออกถงความกตญญกตเวททผปรารภเหตแหงการบำเพญกศลมตอบพการชน

ทงหลาย งานนถอวาเปนงานมงคลเชนเดยวกบการบำเพญกศลฉลองอฐของผทวายชนมไปแลว

เชนการบำเพญกศลครบรอบ๑๐๐ปวนประสตของอดตบรพมหากษตรยาธราชในสวนพธสงฆ

กมการบำเพญกศลเชนเดยวกบงานมงคลอนเพยงแตไมมการวงสายสญจนมการทำนำพระพทธมนต

หรอไมกได พระสงฆเจรญพระพทธมนตในงานมงคล คอ จลราชปรตร (เจดตำนาน) หรอ

มหาราชปรตร(สบสองตำนาน)แลวแตกรณและจะมการแสดงพระธรรมเทศนาอนเปนการเทศนา

เพอปรารภคณปการของผวายชนมทมตอบคคลหรอประเทศชาตแลวแตกรณดวยกได

การเตรยมการ

๑)จดเตรยมอปกรณเครองใชในงานมงคล

๒) โตะหมบชาพระพทธรปพรอมเครองนมสการจำนวน๑ชด

๓) โตะหมบชา สำหรบประดษฐานอฐ หรอสงอนเปนเครองหมายแทนผวายชนม

พรอมเครองบชาและเครองทองนอยจำนวน๑ชด

๔) เครองรบรองพระสงฆตามจำนวนพระสงฆทไดนมนต

๕)นมนตพระสงฆเพอเจรญพระพทธมนต

๖)จตปจจยไทยธรรมถวายพระสงฆ

๗) ไตรจวรสำหรบถวายพระสงฆแสดงพระธรรมเทศนาและเจรญพระพทธมนต

๘)ภษาโยง(กรณมการทอดผาบงสกล)

๙)ครอบนำพระพทธมนตพรอมเทยนทำนำพระพทธมนตแตไมตองวงสายสญจน

๑๐) ธรรมาสนเทศน เทยนสองธรรม เครองทองนอย จำนวน ๒ ชด (ในกรณทม

การแสดงพระธรรมเทศนา)

๑๑)ภตตาหารสำหรบถวายพระสงฆ

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

แนวทางการปฏบตงาน

๑) เมอเจาภาพหรอประธานพธและผรวมพธพรอมกน

๒)ประธานพธจดธปเทยนบชาพระรตนตรย(กราบ๓ครง)

๓)ประธานพธจดเครองทองนอย (ในกรณเปนอฐของพระสงฆ กราบ ๓ ครง

เปนอฐของฆราวาสกราบ๑ครงไมแบมอ)

๔)ถวายพดรองทระลก(ถาม)

๕) เจาหนาทอาราธนาศล (ในกรณมการแสดงพระธรรมเทศนาใหอาราธนาศล เมอ

พระสงฆจะแสดงพระธรรมเทศนา และไมวากำหนดการจะใหมการแสดงพระธรรมเทศนากอน

หรอหลงการเจรญพระพทธมนตกใหมการอาราธนาศลไวในชวงแสดงพระธรรมเทศนา เมอรบศลแลว

เจาหนาทจงจะอาราธนาธรรม)

๖) เจาหนาทอาราธนาพระปรตร

๗)พระสงฆเจรญพระพทธมนต

๘) เจาภาพหรอประธานถวายภตตาหารแดพระสงฆเมอพระสงฆฉนภตตาหารเสรจ

๙) เจาหนาทนำเครองไทยธรรมตงไวณเบองหนาพระสงฆทกรป

๑๐) เจาภาพหรอประธานประเคนเครองไทยธรรมแดพระสงฆ

๑๑) เจาหนาทลาดภษาโยง

๑๒) เจาภาพหรอประธานพธทอดผาไตรบงสกล

๑๓)พระสงฆพจารณาผาบงสกล(สำหรบการทอดผาไตรบงสกลนพระเถระใหคำแนะนำ

แกผเขยนวา จะใชเปนวธการโดยถวายเปนเครองไทยธรรมกได เนองจากเปนงานพธทปรารภ

ผทวายชนมไปแลวเปนเหต หรอจะใชวธถวายเปนเครองจตปจจยไทยธรรมเชนเดยวกบงานมงคล

กได)

๑๔)พระสงฆอนโมทนา

๑๕) เจาภาพหรอประธานพธกรวดนำ-รบพร

๑๖) เสรจพธ

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

การจดงานมงคลและอวมงคลในโอกาสเดยวกน ในพธทำบญงานมงคลในปจจบน เชน ในกรณทเจาภาพไดประกอบพธทำบญเนองใน

โอกาสทตนเองไดรบเลอนยศ หรอเครองราชอสรยาภรณ หรอมการทำบญอายวนเกด เจาภาพ

มกจะนยมใหมการทำบญอทศอนเปนการแสดงออกถงความกตญญกตเวท สอเนองการทตนเอง

ไดรบความเจรญเรองมาจนบดนกเพราะไดรบความอปการะคำจนมาจากบพการชนเชนบดามารดา

คร อปชฌาย อาจารย จงทำใหเจาภาพไดมโอกาสสรางความเจรญรงเรองใหแกตนเอง เมอ

ไดแสดงออกดวยการทำบญอทศอนเปนการรำลกถงอปการคณของบพการชนอนตนนบถอแลว

จงจะเปนการประกอบพธทำบญเพอความเปนสรมงคลใหแกตนเองภายหลง ซงสงเหลาน

เปนการแสดงออกถงความกตญญกตเวท อนเปนเครองหมายของคนด ตามหลกคำสอนของ

พระพทธศาสนา

การเตรยมการ

๑)จดเตรยมอปกรณเครองใชงานมงคล(ตามทกลาวไวในบทท๒)

๒)อปกรณเครองใชงานอวมงคล(ตามทกลาวไวในบทท๒)

๓)สถานทประกอบพธ

๔) โตะหมบชาพรอมพระพทธรปและเครองนมสการ

๕) โตะหมบชาสำหรบตงอฐหรอปายบรรพบรษพรอมเครองบชา

๖)ภษาโยงพรอมแถบทองหรอสายโยง

๗)สายสญจน

๘)ครอบนำสำหรบทำนำพระพทธมนต

๙)ผาสบงผาไตรจวรหรอผาทพระสงฆสามารถใชได

๑๐)ภตตาหารถวายพระสงฆ(ในกรณมการจดเลยงพระสงฆ)

๑๑) เครองจตปจจยไทยธรรมถวายพระสงฆ

แนวทางการปฏบตงาน

๑) ผรวมงานพรอมกนณมณฑลพธ

๒)ประธานจดธปเทยนเครองทองนอยหนาอฐกราบ๑ครงหรอนอมไหว(ในกรณเปน

อฐของพระสงฆกราบ๓ครง)

๓)พธกรนมนตพระสงฆสวดมาตกา(ถาม)

๔) เมอพระสงฆสวดมาตกาถงบทเหตปจโย.......(ถาม)

๕)พธกรนำจตปจจยไทยธรรมวางไวณเบองหนาพระสงฆทกรป(ถาม)

๖) เมอพระสงฆสวดมาตกาจบเชญเจาภาพถวายจตปจจยไทยธรรม(ถาม)

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

๗)พธกรลาดภษาโยง (ถาไมมการสวดมาตกาและถวายเครองไทยธรรมพธกรลาดภษาโยง

ในขณะเจาภาพจดธปเทยนเครองทองนอย)

๘) เชญผาสบงหรอไตรจวรใหเจาภาพทอดผาบงสกล

๙) เจาภาพทอดผาบงสกล(วธทอดผาบงสกลใหวางผาขวางทบภษาโยง)แลวกลบมานง

ทเดม

๑๐)พระสงฆพจารณาผาบงสกล

๑๑)พระสงฆอนโมทนา

๑๒)ประธานกรวดนำ-รบพร(เปนเสรจพธบงสกลและเปนการตดตอนงานพธอวมงคล)

๑๓) เจาภาพจดธปเทยนบชาพระรตนตรย(กราบ๓ครง)เปนการเรมงานพธมงคล

๑๔) เจาภาพถวายพดรองหรอตาลปตรทระลก(ถาม)

๑๕)พธกรอาราธนาศล

๑๖)ประธานสงฆใหศลเจาภาพและผรวมพธรบศลพรอมกน

๑๗)พธกรอาราธนาพระปรตร

๑๘)พระสงฆเจรญพระพทธมนต

๑๙)พระสงฆเจรญพระพทธมนตถงบท“อเสวนาจพาลน......”

๒๐)ประธานจดเทยนทครอบนำพระพทธมนตแลวยกประเคนประธานสงฆนอมไหว

๒๑)ประธานพรอมผรวมพธประเคนภตตาหารถวายพระสงฆ

๒๒)พระสงฆฉนภตตาหารเสรจเรยบรอย

๒๓)พธกรนำเครองจตปจจยไทยธรรมมาวางไวณเบองหนาพระสงฆ

๒๔) เจาภาพประเคนจตปจจยไทยธรรมถวายพระสงฆ

๒๕)พระสงฆอนโมทนา

๒๖) เจาภาพกรวดนำ-รบพร

๒๗)พระสงฆประพรมนำพระพทธมนต

๒๘) เสรจพธ

ในกรณมการแสดงพระธรรมเทศนา

๑) ผรวมงานพรอมกนณมณฑลพธ

๒)พระสงฆขนนงณอาสนะบนอาสนสงฆ

๓)ประธานพธจดธปเทยนบชาพระรตนตรยกราบ๓ครง

๔)ประธานพธจดเทยนสองธรรม (เทยนดหนงสอเทศน) และจดธปเทยนเครองทองนอย

บชาธรรม

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

๕)พระสงฆขนสธรรมาสน

๖)ศาสนพธกรเชญเทยนสองธรรมไปตงบนธรรมาสน

๗)ศาสนพธกรอาราธนาศลทกคนรบศลจบ

๘)ศาสนพธกรอาราธนาธรรม

๙)พระสงฆแสดงพระธรรมเทศนาจบอนโมทนาบนธรรมาสน

๑๐)ประธานพธกรวดนำ-รบพร

๑๑)ศาสนพธกรเชญเทยนสองธรรมออกรบพระสงฆลงจากธรรมาสน

๑๒)ประธานพธประเคนจตปจจยไทยธรรมเครองกณฑเทศน

๑๓) เสรจพธ

หมายเหตในพธใดทมการแสดงพระธรรมเทศนาเจาหนาทปฏบตดงน

๑) ใหอาราธนาศลและรบศลกอนทพระสงฆแสดงพระธรรมเทศนา

๒)ถามการเจรญพระพทธมนต หรอสวดพระพทธมนตกอน เมอประธานจดธปเทยน

นมสการพระรตนตรยแลวใหอาราธนาพระปรตร

๓) ใหอาราธนาศลเมอพระสงฆจะแสดงพระธรรมเทศนา

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

การปฏบตงานพธทกลาวมานน เปนการกลาวถงงานพธมงคลเปนสวนใหญ สวนพธการ

ทเกยวกบงานอวมงคล แมมกลาวบางกเปนสวนนอย ซงในสวนทเกยวกบพธงานอวมงคล

แบงเปน๒สวน

สวนท ๑ การเตรยมการขอพระราชทานนำหลวงอาบศพการขอพระราชทานเพลงศพ

การขอรบหบเพลงพระราชทานและขนตอนการปฏบต

สวนท๒การเตรยมการและขนตอนการทำบญและการฌาปนกจศพ

สวนท ๑ การเตรยมการขอพระราชทานนำหลวงอาบศพ การขอพระราชทาน เพลงศพ การขอรบหบเพลงพระราชทาน และขนตอนการปฏบต

การขอพระราชทานนำหลวงอาบศพ๑

นำหลวงอาบศพ

บทท

แนวทางการจดงานอวมงคล

๑การขอพระราชทานนำหลวงอาบศพสำนกพระราชวง

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

นำหลวงอาบศพทไดรบพระราชทาน

สวนกลางมนำ๓ชนด

๑)นำเปลา

๒)นำขมน

๓)นำอบไทย

สวนภมภาคมนำ๒ชนด

๑)นำขมน

๒)นำอบไทย

หลกเกณฑในการขอพระราชทานนำหลวงอาบศพ

๑)พระสมณศกด ตงแตชน “พระครสญญาบตร” ขนไป และพระภกษสามเณร

เปรยญธรรม๙ประโยค

๒)พระราชวงศตงแตชน“หมอมเจา”ขนไป

๓)ผทไดรบพระราชทานบรรดาศกด

๔)ขาราชการตงแตระดบ๓ขนไป

๕)ขาราชการฝายทหารตำรวจยศชนรอยตรเรอตรเรออากาศตรรอยตำรวจตรขนไป

๖)ผทไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณตงแต“เบญจมดเรกคณาภรณ”(บ.ภ.)

และ“เบญจมาภรณมงกฎไทย”(บ.ม.)ขนไป

๗)ผทไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ“จลจอมเกลา”

๘)ผทไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณเหรยญ“รตนาภรณ”รชกาลปจจบน

๙)ประธานองคกรตาง ๆ ทกำหนดในรฐธรรมนญ และรฐมนตรทถงแกกรรมในขณะ

ดำรงตำแหนง

๑๐)บดาและมารดาของผดำรงตำแหนงองคมนตร นายกรฐมนตร ประธานรฐสภา

ประธานสภาผแทนราษฎร ประธานวฒสภา ประธานศาลฎกา ประธานองคกรตาง ๆ ทกำหนด

ในรฐธรรมนญและรฐมนตรทถงแกกรรมในขณะบตรดำรงตำแหนง

๑๑) สภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา และผวาราชการกรงเทพมหานครทถงแกกรรม

ในขณะดำรงตำแหนง

๑๒) ผททรงพระกรณาโปรดเกลาฯเปนกรณพเศษ

หมายเหต บคคลผทำลายชพตนเอง และผตองอาญาแผนดนไมพระราชทานนำหลวง

และเครองเกยรตยศประกอบศพ

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

ขนตอนการขอพระราชทานนำหลวงอาบนำ เจาภาพหรอทายาทจะตองจดเตรยมและปฏบต ดงน

๑)จดดอกไมกระทง๑กระทง

๒)ธปไมระกำ๑ดอก

๓) เทยน๑เลมมพานรองพรอม

๔)หนงสอกราบบงคมทลลา(ไมตองลงนามทายหนงสอ)

๕) ใบมรณะบตร

๖)หลกฐานทไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณชนสงสดทไดรบ

เจาภาพหรอทายาทนำสงดงกลาว ๑-๔ ไปกราบถวายบงคมลา โดยตดตอทกองพระราชพธ

สำนกพระราชวงในพระบรมมหาราชวงตงแตเวลา๐๘.๓๐ถง๑๖.๓๐น.ทกวนไมเวนวนหยด

ราชการ พรอมทงนำใบมรณะบตร และหลกฐานทไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ

ชนสงสดทไดรบไปแสดงแกเจาหนาทกองพระราชพธ เพอสำนกพระราชวงจดเครองเกยรตยศ

ประกอบศพทจดพระราชทานชนของเครองเกยรตยศ สวนพระสงฆสมณศกด ไมตองมดอกไม

ธปเทยนเปนหนาทของกรมการศาสนาแจงการมรณภาพและขอพระราชทาน

ตวอยางหนงสอกราบบงคมทลลา

วนท........เดอน.........................พ.ศ...........

ขอเดชะฝาละอองธลพระบาทปกเกลาปกกระหมอม

ดอกไมธปเทยนของขาพระพทธเจา.....(ชอผถงแกกรรม).....เครองราชอสรยาภรณ.............

อาย.......ปขาราชการ....................................ชน.............สงกด........................................................

ขอพระราชทานกราบถวายบงคมลา (ถงแกกรรม, ถงแกอนจกรรม, ถงแกอสญกรรม

..................ดวยโรค.................................................

ท.........................อำเภอ.......................................จงหวด.........................................เมอวนท...........

เดอน..............................พ.ศ........................เวลา...............................น.

ควรมควรแลวแตจะทรงพระกรณาโปรดเกลาฯขอเดชะ

หมายเหต หนงสอกราบบงคมทลลานไมตองลงนามทายหนงสอ

��0

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

การสรง/อาบนำศพใหปฏบตดงน

๑)การสรง/อาบนำหลวงใหรดทอกของศพ

๒)การสรง/อาบนำหลวงใหปฏบตเปนลำดบสดทาย

๓)ศพฆราวาสใหยกศรษะศพขนเลกนอยเพอรบนำหลวง

การจดสถานทและลำดบขนตอนพธพระราชทานนำหลวงอาบศพ

๑) ใกลกำหนดเวลาเจาหนาทเชญนำหลวงฯมาถง(เจาภาพรอรบ)แลวเชญไปตงไวทโตะ

ดานศรษะของศพ

๒) ไดเวลาเจาหนาทเชญนำหลวงไปตงไวยงโตะทจดเตรยมไว

๓) เมอไดเวลาตามทกำหนดเชญประธานประกอบพธ

๔)ประธานถวายความเคารพไปทางทศทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวประทบอย

๕) (ในสวนกลาง)รบคนโทนำเปลารดทอกของศพแลวรดนำขมนและนำอบไทย

๖) (ในสวนภมภาค)รดนำขมนและนำอบไทยตามลำดบ

๗)ทำความเคารพศพเปนเสรจพธ

การแตงกาย

๑) เจาหนาทเชญนำหลวงฯแตงเครองแบบปกตขาวไวทกข

๒)ประธานและผรวมพธ แตงเครองแบบปกตขาวไวทกข ชดสากลไวทกข หรอ

ชดสภาพไวทกข

การขอพระราชทานเพลงศพ๒

ไฟพระราชทานเพลงศพ

๒การขอหบเพลงพระราชทานสำนกพระราชวง

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

หบเพลงพระราชทาน

ไฟพระราชทาน ประกอบดวย

๑) เทยนจดไฟพรอมโคม(เจาหนาทสำนกพระราชวงเปนผอญเชญ)

๒)พานเครองขมาและดอกไมจนทนพระราชทานเพอจดไฟพระราชทาน

หบเพลงพระราชทาน ประกอบดวย

๑) เทยนชนวน๑เลม

๒) ไมขดไฟ๑กลก

๓)ดอกไมจนทนธปไมระกำและเทยน๑ชด

การขอพระราชทานเพลงศพพระสมณศกดทวประเทศ เปนภารกจหนาทของกรมการ

ศาสนาในการประสานกบสำนกพระราชวงและจงหวด โดยวดทมความประสงคจะดำเนนการ

ขอพระราชทานเพลงศพพระสมณศกดตองทำหนงสอผานเจาคณะจงหวดหรอสำนกงานวฒนธรรม

จงหวด และสำนกงานวฒนธรรมจงหวดจะทำหนงสอในนามผวาราชการจงหวดสงไปยงกรมการ

ศาสนา เพอดำเนนการตามขนตอนผานเลขาธการพระราชวง เมอทางสำนกพระราชวงดำเนนการ

เรยบรอยแลว กรมการศาสนาจะรบหบเพลงจากกองพระราชพธ สำนกพระราชวง แลวนำสงให

จงหวดในนามผวาราชการจงหวด เพอมอบใหสำนกงานวฒนธรรมจงหวดดำเนนการตามหนาท

ตอไป

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

การขอพระราชทานเพลงศพใหแกบคคลตาง ๆ ทเปนฆราวาสหนวยราชการตาง ๆ

ทสงกด เจาภาพหรอทายาทผประสงคขอพระราชทานเพลงศพ จะตองทำหนงสอแจงไปยง

กระทรวงเจาสงกดของผถงแกกรรมเพอใหเจาสงกดทำเรองเสนอเลขาธการพระราชวงโดยระบ

๑)ชอตำแหนงชนยศของผถงแกกรรม

๒)ถงแกกรรมดวยโรคอะไรทไหนเมอใด

๓) ไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณอะไรบาง

๔)มความประสงคจะขอรบพระราชทานเครองเกยรตยศประกอบศพอยางใดบาง

๕)ประกอบการฌาปนกจศพทวดไหนจงหวดไหนวนเวลาใด

การขอพระราชทานเพลงศพ เปนกรณพเศษ เจาภาพหรอทายาท ผประสงคขอ

พระราชทานเพลงศพเปนกรณพเศษตองทำหนงสอถงเลขาธการพระราชวงโดยระบ

๑)ชอ-สกลและประวตโดยยอของผถงแกกรรม

๒)ถงแกกรรมดวยโรคอะไรทไหนเมอใด

๓)ระบคณงามความดทเปนประโยชน แกประเทศชาต หรอคณสมบตตามหลกเกณฑ

การพจารณาการขอพระราชทานเพลงศพเปนกรณพเศษ

๔)ระบวนเวลาสถานททจะประกอบการฌาปนกจ

กรณทเปนผทำคณประโยชนตอพระพทธศาสนา จะตองทำเรองผานมายงกรมการศาสนา

เพอทำหนงสอประกอบความเหนไปยงเลขาธการพระราชวงดวย

หลกฐานทตองนำมาแสดงในการขอพระราชทานเพลงศพ เปนกรณพเศษ มดงน

๑) ใบมรณบตรของผถงแกกรรม

๒)ทะเบยนบานของทายาทของผถงแกกรรม

๓)บตรประจำตวประชาชนหรอบตรขาราชการของทายาทของผถงแกกรรม

๔)หนงสอรบรองจากหนวยงานรฐวสาหกจ ใบอนโมทนาบตร ใบประกาศเหรยญกลาหาญ

หรอเหรยญชยสมรภม

ทงนตองนำเอกสารตนฉบบและสำเนาแนบมาพรอมกบหนงสอดวย

หลกเกณฑการขอพระราชทานเพลงศพ

ผมสทธไดรบพระราชทานนำหลวงเพลงหลวงและหบเพลงตองมตำแหนงชนและยศ

ดงตอไปน

๑)พระสมณศกด ตงแตชน “พระครสญญาบตร” ขนไป และพระภกษ สามเณร

เปรยญธรรม๙ประโยค

๒)พระราชวงศตงแตชน“หมอมเจา”ขนไป

๓)ผไดรบพระราชทานบรรดาศกด

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

๔)ขาราชการพลเรอนตงแตระดบ๓ขนไป

๕)ขาราชการฝายทหารตำรวจยศชนรอยตรขนไป

๖)ผไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ ตงแต “เบญจมดเรกคณาภรณ” (บ.ภ.)

และ“เบญจมาภรณมงกฎไทย”(บ.ม.)ขนไป

๗)ผทไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ “จลจอมเกลา” (จ.จ.) หรอ “ตราสบ

ตระกล”(ต.จ.)ขนไป

๘)ผไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณเหรยญ“รตนาภรณ”รชกาลปจจบน

๙)สมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา สมาชกสภาจงหวด สมาชกสภาเทศบาล

ทถงแกกรรมในขณะดำรงตำแหนง

๑๐) รฐมนตร

๑๑) ผททรงพระกรณาโปรดเกลาฯเปนกรณพเศษ

หลกเกณฑการขอพระราชทานเพลงศพ เปนกรณพเศษ

ผทสมควรไดรบการพจารณา ในการขอพระราชทานเพลงศพเปนกรณพเศษ ควรอยใน

หลกเกณฑดงน

๑)ผทอยในราชสกลชนหมอมราชวงศและหมอมหลวง

๒)พนกงานรฐวสาหกจระดบสง

๓)ผทไดรบพระราชทานเหรยญราชรจเหรยญกลาหาญและเหรยญชยสมรภม

๔)ผททำประโยชนใหกบประเทศชาต เชน ศลปนแหงชาต นกกฬาระดบชาต

อดตสมาชกสภาผแทนราษฎร อดตสมาชกวฒสภา อดตสมาชกสภาจงหวด หรออดตสมาชก

สภาเทศบาล

๕)ผทำคณประโยชนเชนบรจาคเพอการกศลคดเปนมลคาไมนอยกวา๕๐๐,๐๐๐บาท

บรจาครางกายหรออวยวะ

๖)บดามารดาของขาราชการชนผใหญระดบ๖ขนไปหรอเทยบเทาขนไป

๗)บดามารดาของผทไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ “ตรตราภรณชางเผอก”

(ต.ช.)ขนไป

๘)บดามารดาของพระสมณศกดตงแตชน“พระครสญญาบตร”ขนไป

๙)บดามารดาของขาราชการทหารตำรวจตงแตระดบพนโทนาวาโทนาวาอากาศโท

และพนตำรวจโทขนไป

หมายเหต บคคลผทำลายชพตนเอง และผตองอาญาแผนดนไมพระราชทานเพลง

และเครองประกอบเกยรตยศ

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

ขอกำหนดของกองพระราชพธ

๑)ผมสทธไดรบพระราชทานเพลงศพ ถาจะพระราชทานในตางจงหวด (นอกเขตรศม

๕๐ กม. จากพระบรมมหาราชวง) ยกเวนปรมณฑล ใกลกรงเทพฯทางสำนกพระราชวงจะไดจด

หบเพลง ใหกระทรวงเจาสงกดรบสงไปพระราชทานเพลง หรอใหเจาภาพศพไปตดตอขอรบ

หบเพลงพระราชทานทกองพระราชพธสำนกพระราชวง

๒)กรณพระราชทานเพลงศพ ทงตามเกณฑทไดรบพระราชทานและกรณพเศษทไมม

เครองเกยรตยศประกอบศพในกรงเทพฯ ทางสำนกพระราชวงจะไดจดเจาพนกงานเชญ

เพลงหลวงไปพระราชทานโดยรถยนตหลวงทงน เจาภาพไมตองเสยคาใชจายใดๆทงสนยกเวน

กรณปรมณฑลในรศม ๕๐ กโลเมตร จากพระบรมมหาราชวง เจาภาพจะตองจดรถรบ-สงใหกบ

เจาหนาทเชญเพลงดวย

๓)สำหรบเครองประกอบเกยรตยศ ไดแก หบ โกศ ฉตรตง นน ทางสำนกพระราชวง

จะไดเชญไปประกอบ และจะตงไวมกำหนดเพยง ๗ วน เมอพนไปแลว เจาภาพหรอทายาทยงไม

กำหนดพระราชทานเพลง ถาทางราชการมความจำเปน กจะถอนสวนประกอบลองนอกของหบ

หรอโกศไปใชในราชการตอไป

๔) ในการพระราชทานเพลงนน เมอเจาหนาทเชญเพลงพระราชทาน หรอเจาภาพเชญ

หบเพลงไปถงมณฑลพธ ในการนหามเปดหรอบรรเลงเพลงสรรเสรญพระบารม เนองจากเปนการ

ไมเหมาะสม

๕) เจาภาพงานพระราชทานเพลงศพ เมอจะขอรบหมายรบสง ใหตดตอขอรบไดท

เจาหนาทกองพระราชพธโทรศพท๐-๒๒๒๔-๔๗๔๗ตอ๔๕๐๑

๖)กอนงานพระราชทานเพลงศพ ๑ วน ใหเจาภาพตดตอยนยนความถกตองกบ

เจาหนาทกองพระราชพธทหมายเลข๐-๒๒๒๒-๒๗๓๕(เฉพาะเพลงทเชญโดยเจาหนาท)

๗)หากมขอสงสยประการใดสามารถตดตอสอบถามเพมเตมไดท โทรศพท๐-๒๒๒๑-

๐๘๗๓

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

กองพระราชพธ สำนกพระราชวง

โทร. ๐-๒๒๒๑-๐๘๗๓, ๐-๒๒๒๑-๗๑๘๒ และ ๐-๒๒๒๒-๒๗๓๕

แนวปฏบตงานในการพระราชทานเพลงศพ

วธปฏบตในการพระราชทานเพลงศพ

ในกรงเทพมหานคร และรศม ๕๐ กโลเมตร

เวลา................น. -รถยนตรบพนกงานพระราชพธเชญเพลงหลวงพระราชทานออกจากพระบรม

มหาราชวง

เวลา................น. -เจาภาพตงแถวรอรบเพลงหลวงพระราชทานตามความเหมาะสมกบสถานท

เวลา................น. -พนกงานพระราชพธเชญเพลงหลวงลงจากรถยนตและยนอยกบท

-พนกงานพระราชพธเชญเพลงหลวงพระราชทานขนสเมร

- เจาภาพเดนตามและหยดทหนาบนไดเมร

-พนกงานพระราชพธเชญเครองขมาศพและเพลงหลวงพระราชทานวางทโตะ

-พนกงานพระราชพธคำนบศพแลวลงจากเมร

-พนกงานอานหมายรบสง อานสำนกในพระมหากรณาธคณ อานคำประกาศ

เกยรตคณของผทไดรบพระราชทานเพลง(ประวตโดยยอ)จบแลว

-พธกรเชญผมเกยรตทมาในงานพระราชทานเพลงศพ ยนสงบนงไวอาลย

๑นาท

-เจาภาพเชญผเปนประธานในการพระราชทานเพลงศพขนเมร

- ประธานพธทอดผาบงสกล

- (ในกรณทอดผาไตรบงสกล ถาผาไตรบงสกลเปนของหลวงพระราชทาน

พระสงฆตองใชพดยศขนพจารณาผาบงสกลแลวลงจากเมร)

-ประธานในพธฯหนหนาไปทางทศทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวประทบ

- ถวายความเคารพ

-หยบกระทงขาวตอก กระทงดอกไมจากพนกงานพระราชพธวางทฐานฟน

หนาหบศพ

- แลวหยบดอกไมจนทนจากพนกงานพระราชพธ จดเพลงพระราชทานจาก

โคมไฟทเจาพนกงานถอ

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

- เชญไฟสอดลงใตกองฟนลงจากเมร

- พระสงฆขนเมรเผาศพกอน แลวแขกผมเกยรตกบบรรดาญาตมตรขนเมร

ตามลำดบ

- พนกงานพระราชพธสำนกพระราชวงเดนทางกลบ

หมายเหต

๑)จดโตะ๑ตวปผาขาวตงดานศรษะศพสำหรบวางเครองขมาศพและวางโคมไฟหลวง

๒)จดเตรยมโคมไฟสำหรบตอเลยงเพลงพระราชทานจากพนกงานพระราชพธนำไป

รกษาไวเพอใชพระราชทานเพลงศพเมอถงเวลาเผาจรง

๓) ในกรณทหารตำรวจทไดกองเกยรตยศเมอประธานวางกระทงขาวตอกกระทงดอกไม

เครองขมาแลวใหเปาแตรนอนจบแลว

๔) เมอประธานหยบธปเทยน ดอกไมจนทน ใหบรรเลงเพลงเคารพศพ ตอไฟ

พระราชทานจากโคมไฟแลววางไวใตกองฟนเพอเปนการพระราชทานเพลงศพ

๕) เมอเจาหนาทเชญเพลงพระราชทาน หรอเชญหบเพลงพระราชทานไปถงมณฑลพธ

หามเปดหรอบรรเลงเพลงสรรเสรญพระบารมในการพระราชทานเพลงศพ

๖)กรณพระราชทานเพลงศพ โดยการเชญเพลงของเจาหนาทใหเจาภาพตดตอ

เจาหนาทงานพธการเพอยนยนกอนวนพระราชทานเพลงศพ๑วน

ในการขอพระราชทานเพลงศพนนจะตองไมตรงกบวนเฉลมพระชนมพรรษาของ

พระบาทสมเดจพระเจาอยหววนเฉลมพระชนมพรรษาสมเดจพระนางเจาสรกตพระบรมราชนนาถ

วนเฉลมฉลองสรราชสมบตพระราชพธฉตร(และประเพณนยมไมเผาศพในวนศกร)

การปฏบตเกยวกบหบเพลงพระราชทาน (ระยะทางหางจากสำนกพระราชวงเกน

๕๐ กโลเมตร)

ตามระเบยบทสำนกพระราชวงไดวางไว เมอกระทรวงเจาสงกด ผวาราชการจงหวด

หรอเจาภาพ แลวแตกรณ ไดมหนงสอแจงมายงสำนกพระราชวง เพอขอพระราชทานเพลงศพ

หากศพนนอยในเกณฑทจะไดรบพระราชทานเพลงศพ สำนกพระราชวงจะไดมหนงสอแจงให

เจาภาพศพเพอทราบ จากนนเจาภาพศพหรอเจาหนาทของจงหวดแลวแตกรณใหสงเจาหนาท

ไปขอรบหบเพลงพระราชทานไดทกองพระราชพธสำนกพระราชวง เมอไดรบหบเพลงพระราชทาน

ไปแลวตองปฏบตตามลำดบขนตอนดงน

๑) เชญหบเพลงพระราชทานไปวางทศาลากลางจงหวด อำเภอ หรอหนวยราชการ

ทสงกดในทองถนหรอทบานเจาภาพแลวแตกรณ โดยตงไวในทอนสมควรและควรมพานรองรบ

หบเพลงพระราชทานนนดวย

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

๒) เมอถงกำหนดวนทขอพระราชทานเพลงศพ ทางจงหวด อำเภอ หรอเจาภาพ

แลวแตกรณ จะตองจดเจาหนาท แตงเครองแบบปกตขาวไวทกข เพอเชญหบเพลงพระราชทาน

พรอมดวยพานรอง(หนงหบตอ๑คน)ไปยงเมรทจะประกอบพธและกอนทจะเชญขนไปตงบนเมรนน

ควรยกศพขนตงเมรใหเรยบรอยเสยกอนแลวจงเชญพานหบเพลงพระราชทานขนไปตงไวบนโตะ

ทางดานศรษะศพ (บนโตะทตงหบเพลงพระราชทานนนจะตองมผาปใหเรยบรอย และหามมให

นำสงหนงสงใดวางรวมอยดวยเปนอนขาด เมอเชญพานหบเพลงพระราชทานวางเรยบรอยแลว

ใหผเชญคำนบเคารพศพ๑ครง(แตถาเปนศพพระสงฆใหประนมมอไหว)แลวจงลงจากเมร

๓)ขณะทเชญพานหบพระราชทานไปนน เจาหนาทผเชญจะตองระมดระวงกรยา

มารยาท โดยอยในอาการสำรวม ไมพดคยกบผใด และไมตองทำความเคารพผใด และไมเชญ

หบเพลงพระราชทานเดนตามหลงผหนงผใดเปนอนขาด

๔)ผทไปรวมงานพระราชทานเพลงศพ ทงประชาชน ขาราชการ และพนกงาน

ลกจาง รฐวสาหกจ ควรแตงกายไวทกขตามประเพณนยม ในกรณลกหลานหรอญาต รวมทงผท

เคารพนบถอผวายชนมทรบราชการ จะแตงกายชดปกตขาวไวทกข กจะเปนเกยรตแกผวายชนม

และยงนบวาเปนการถวายพระเกยรต

๕)ผทตงแถวรอรบการเชญหบเพลงพระราชทานเดนไปสเมร ควรเปนเจาภาพงาน

การแตงกาย ควรแตงเครองแบบไวทกขตามประเพณนยม ในกรณทเปนขาราชการ แตงกาย

เครองแบบปกตขาวไวทกข

๖)ระหวางทเจาหนาทเชญหบเพลงพระราชทานเดนไปสเมรนนประชาชนทมารวมงาน

ควรนงอยในความสงบโดยมตองยนขน ไมตองทำความเคารพ และไมมการบรรเลงเพลงอยางใด

ทงสน เพราะยงไมถงขนตอนของพธการ เจาหนาทผเชญกมใชผแทนพระองค เปนการปฏบต

หนาทตามทไดรบมอบหมาย

๗) เมอถงกำหนดเวลาพระราชทานเพลง ใหเจาภาพเชญแขกผอาวโสสงสดขนเปน

ประธานจดเทยน

ประธานในพธจดเพลงทอาวโสสงสดนน หมายถง อาวโสทงดานคณวฒและดานวยวฒ

ทงน หากมพระราชวงศตงแตชนหมอมเจาขนไป หรอราชสกลทมเกยรตในราชการ ซงศพหรอ

ทายาทอยใตบงคบบญชาหรอเปนผทเคารพนบถอสมควรเชญบคคลนนเปนประธาน

๘) ในระยะเวลากอนเจาภาพเชญผอาว โสสงสดขนเปนประธานประกอบพธ

พระราชทานเพลงนนใหเจาหนาทผเชญหบเพลงพระราชทานขนไปรออย ณ โตะวางหบเพลง

พระราชทานบนเมรกอนเมอผเปนประธานทอดผาไตรบงสกล พระภกษไดชกผาบงสกลแลว

ใหเจาหนาทผเชญหบเพลงพระราชทานแกหอหบเพลงพระราชทานออก จากนนผเปนประธาน

ปฏบตตามขนตอนตอไปน

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

(๑) ประธานพธเดนขนไปบนเมร (๒) ทอดผาไตรบงสกล (๓) พระสงฆพจารณาผาไตรบงสกล (๔) ประธานพธหนหนาไปทางทศทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวประทบถวายคำนบ ๑ครง (๕) หยบเทยนชนวนในหบเพลงพระราชทานมอบใหเจาหนาทผเชญถอไว (๖) หยบกลกไมขดในหบเพลงพระราชทาน จดไฟตอเทยนชนวนทเจาหนาทผเชญถอไวรอจนเทยนลกไหมดแลว (๗) ทำความเคารพ (ไหว ) ๑ ครง กอนหยบธป ดอกไมจนทน และเทยนพระราชทาน(จำนวน๑ชด)ในหบเพลงพระราชทาน (๘) จดไฟหลวงจากเทยนชนวนแลววางไวกลางฐานทตงศพ จากนนกาวถอยหลง ๑กาวคำนบเคารพศพ๑ครงแลวลงจากเมร (๙) เปนอนเสรจพธ หมายเหต ๑)สำหรบศพทไดรบพระมหากรณาธคณพระราชทานผาไตรทอดถวายพระบงสกล ดวยนนผเปนประธาน ตองทำความเคารพ (ไหว) ๑ ครง กอนหยบผาไตรพระราชทานจาก เจาหนาทผเชญแลวทอดผาตามพธตอไป ๒) ในกรณท เจาภาพประสงคใหมการอานหมายรบสง เพอแสดงถงการไดรบพระราชทานเพลงศพ(ในกรณทไดรบหมายรบสงถายงไมไดรบหมายรบสงกไมตองอาน)* การอานหมายรบสง ประวตผวายชนม สำนกในพระมหากรณาธคณนนสวนสำนกพระราชวงใหแนวทางไวดงน ๑)หมายรบสงแสดงถงการไดรบพระราชทานเพลงศพ ๒)สำนกในพระมหากรณาธคณ ๓)คำประกาศเกยรตคณของผทไดรบพระราชทานเพลง(ประวตโดยยอ) อนง สำนกพระราชวง ไดหมายเหตไววา การอานหมายรบสง ประวตผวายชนม สำนกพระมหากรณาธคณนน เปนขนตอนทสามารถเปลยนแปลงแกไขไดตามความเหมาะสม ในทนขอนำเสนอขนตอนการอานหมายรบสงไวเพอประกอบการพจารณาดงน ๑)หมายรบสงแสดงถงการไดรบพระมหากรณาธคณทไดรบการพระราชทานเพลงศพ ๒)สำนกในพระมหากรณาธคณ ๓)ประวตผวายชนม เพอเปนการประกาศเกยรตคณ แลวยนไวอาลย ๑ นาท จากนนเรยนเชญประธานพธขนทอดผาบงสกล และจดเพลงพระราชทาน ซงจะเปนการปฏบตงานพธ ไดอยางตอเนองและเรยบรอยสวยงาม

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

ประวตผวายชนม เพอประกาศเกยรตคณ และคำสำนกในพระมหากรณาธคณ ในงาน

พระราชทานเพลงศพนน ใหอานเรยงลำดบตามทกลาวมา ทงน หากจะอานเพยงอยางใด

อยางหนงกได หรอไมอานเลยกได ขนอยกบความประสงคและความสะดวกของเจาภาพเปนสำคญ

สวนการลงทายคำอานสามารถอานชอบคคลผเปนทายาททงหมดหรอจะออกชอแตเจาภาพกยอม

กระทำได

ในการพระราชทานเพลงศพหากเจาภาพประสงคจะใหอานหมายรบสง คำสำนก

ในพระมหากรณาธคณและประวตผวายชนมใหอานเรยงลำดบดงกลาว

ตวอยางหมายรบสง

(แบบค.)

หมายรบสงท๔๗๓๘ สำนกพระราชวง

๑๐กมภาพนธ๒๕๔๘

พระราชทานเพลงศพ พระธรรมปรยตมน (นวน เขมจาร ) อดตเจาอาวาส

วดพระธาตพนมณเมรวดพระธาตพนมอำเภอธาตพนมจงหวดนครพนม

วนเสารท๒๖มนาคม๒๕๔๘เวลา๑๖.๐๐น.พระราชทานเพลง

ทองหลอ/พมพ/ตรวจ/ทาน

วน หนาทพนกงานพระราชพธ

นำหมายเรยนเจาภาพศพพระธรรมปรยตมน(นวนเขมจาร)

เพอทราบ

ตดตอขอรบหบเพลงพระราชทานทกองพระราชพธสำนกพระราชวง

ไปปฏบตเจาภาพไมตองเสยคาใชจายอยางใดทงสน

ทงน ใหจดการตามหนาทและกำหนดวนตามรบสงอยาใหขาดเหลอ ถาสงสยกใหถาม

ผรบรบสงโดยหนาทราชการ

.......................................................

ผรบรบสง

��0

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

สำนกในพระมหากรณาธคณ (สำหรบพระสงฆ)

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงพระกรณาโปรดพระราชทานเพลงศพพระ........................

ซงนบเปนพระมหากรณาธคณ เปนเกยรตอนสงสดแกผวายชนม และวงศตระกลอยางหาทสด

มได

หากความทราบโดยญาณวถถงดวงวญญาณของพระ...................................................ได

ดวยประการใดในสมปรายภพ คงจะมความปลาบปลมซาบซงเปนลนพนในพระมหากรณาธคณ

ทไดรบพระราชทานเกยรตยศอนสงยงในวาระสดทายแหงชวต

คณะสงฆวด................................อำเภอ................................จงหวด.................................

ขอพระราชทานพระบรมราชวโรกาส ถวายพระพรดวยความสำนกในพระมหากรณาธคณอยางหา

ทสดมไดและจะเทดทนไวเปนสรรพสรมงคลแกคณะสงฆและวงศตระกลของผวายชนมตลอดไป

ขอถวายพระพร

คณะสงฆวด........................................................

สำนกในพระมหากรณาธคณ (สำหรบบคคลทวไป)

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงพระกรณาโปรดเกลาโปรดกระหมอม พระราชทาน

เพลงศพ (นาย, นาง, นางสาว, ยศ)............................................................ซงนบเปน

พระมหากรณาธคณลนเกลาลนกระหมอม เปนเกยรตอนสงสดแกผวายชนม และวงศตระกล

อยางหาทสดมได

หากความทราบโดยญาณวถ ถงวญญาณของ (นาย, นาง, นางสาว, ยศ)...............

.........................ไดดวยประการใดในสมปรายภพ คงมความปลาบปลมซาบซงเปนลนพน

ในพระมหากรณาธคณทไดรบพระราชทานเกยรตยศอนสงยงในวาระสดทายแหงชวต

ขาพระพทธเจาผเปนบตร ธดา และหลาน ๆ ขอพระราชทานพระบรมราชวโรกาส

กราบถวายบงคมแทบเบองพระยคคลบาท ดวยความสำนกในพระมหากรณาธคณอยางหาทสด

มได และจะเทดทนไวเหนอเกลาเหนอกระหมอม เปนสรรพสรมงคลแกขาพระพทธเจาและ

วงศตระกลสบไป

ดวยเกลาดวยกระหมอมขอเดชะ

ขาพระพทธเจา

ครอบครว(นามสกล).................................................

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

แบบอยางการเขยนประวตและคำไวอาลย

เรยน...............................................(ประธานพธและทานผมเกยรตทเคารพทกทาน)

กอนทจะประกอบพธพระราชทานเพลงศพ (นาย, นาง, นางสาว, ยศ)......................

ในวนน เพอเปนการประกาศเกยรตคณ และรำลกถงเปนวาระสดทาย กระผม (นาย, นาง,

นางสาว, ยศ) พธกร.............ขอนำประวตและคำไวอาลยของผวายชนมมาเรยนใหผมเกยรต

ทกทานเพอไดทราบโดยสงเขปดงน

(นาย, นาง, นางสาว, ยศ).................................เปนบตรของ..................................

และนาง................................เกดเมอวนท........เดอน........................พ.ศ.................

บานเลขท................ตำบล................................อำเภอ..........................จงหวด.................................

มพนองรวมบดามารดารวม............................คน

๑..........................................................

๒..........................................................

(นาย,นาง,นางสาว,ยศ)...............................สำเรจการศกษา.........................................

จากโรงเรยน......................................................

เมอสำเรจการศกษาแลวไดเขาทำงานเปน........................................................................

..........................................................................................................................................................

(นาย,นาง,ยศ)..........................................ไดสมรสกบ....................................................

(ซงเปนบตร,บตร)ของ....................................................................................มบตร...........คนคอ

๑...............................................................

๒..............................................................

ตำแหนงสดทาย................................................................................................................

เครองราชอสรยาภรณ(ถาม)............................................................................................

ตามประวตการปฏบตงาน (นาย, นาง, นางสาว, ยศ)..............................................เปน

ผปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรต เปนผมความรบผดชอบตองานในหนาทอยางสงยง

มอธยาศยโอบออมอาร รกหมคณะ รกพ รกนอง รกผใตบงคบบญชา และเปนผใหความเคารพ

ตอผบงคบบญชา เปนผมความออนนอมตอผใหญ เปนผมนำใจอนประเสรฐ ตลอดระยะเวลา

อนยาวนานทไดปฏบตหนาทในความรบผดชอบ ไดทมเทแรงกาย แรงใจ และสตปญญา ทำงาน

เพอสรางคณประโยชนตอประเทศชาตนบเปนอเนกอนนต

ในดานศาสนาเปนผมศรทธาเลอมใสในพระพทธศาสนาไดใหการอปถมภบำรง

พระพทธศาสนาอยเนองนตย

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

ในดานครอบครวไดปฏบตหนาทในฐานะเปนผนำครอบครวอยางดยง เปนคชวตทดของ

(สาม,ภรรยา) ใหความหวงใยบตรธดาตลอดเวลาทำใหครอบครวมความอบอนและเปนครอบครว

ทมความสขเปนอยางยงเนองจากเปนผมอธยาศยราเรงสนกสนานและมองโลกในแงด

(นาย,นาง,นางสาว,ยศ)....................................ไดลมปวยลงดวยโรค.............................

และเขารบการรกษาพยาบาลทโรงพยาบาล...........................................และถงแกกรรมดวยอาการ

อนสงบเมอวนท.........เดอน.........................พ.ศ...........เวลา.........นาฬการวมสรอายได........ป

การจากไปของ (นาย, นาง, นางสาว, ยศ)............................................ในครงน สราง

ความเศราโศกเสยใจแก(สาม,ภรรยา)บตร-ธดาและญาตมตรเปนอยางยงและมใชแตเปนความ

สญเสยบคคลอนเปนทรกยงของครอบครว (สกล)......................................เทานน แตนบวา

เปนการสญเสยทรพยากรบคคลผทรงคณคาของประเทศชาตอกดวย

ทานผมเกยรตทเคารพ ชวตและความตายเปนของคกน ทใดมเกดทนนตองมตาย

ชวตของสตวทงหลาย ถกความเกด ความเจบ ความแกเบยดเบยน ยอมเสอมสนไปตามกาลเวลา

ครงถงกาลกำหนดแลว กยอมจะตองแตกทำลายไป พระพทธศาสนาจงสอนใหพทธศาสนกชนพง

ประกอบแตความดเปนนตยเพอความสงบสขของชวตในปจจบนและเปนทพงพงในโลกเบองหนา

ในสมปรายภพ

ดวยอำนาจแหงคณพระศรรตนตรยและบญกศลคณงามความดท(นาย,นาง,นางสาว,

ยศ)........ทไดปฏบตบำเพญมาตลอดถงบญกศลท(สาม,ภรรยา)บตรธดาและญาตมตรไดรวมจต

บำเพญทกษณานประทานอทศใหในกาลครงน จงเปนพลวปจจยสงให (นาย, นาง, นางสาว,

ยศ).............................................ไดไปสถตเสวยอดมสข ในทพยวมานสคตสถาน ในสมปรายภพ

ดวยเทอญ.

---------------------------

ในวาระสดทายน ขอเรยนเชญทานผมเกยรตทกทานไดรวมจตอธษฐานเพออทศสวนกศล

สงดวงวญของ (นาย, นาง, นางสาว, ยศ)........................................ใหไปสสคตในสมปรายภพ

ดวยการยนไวอาลยประมาณ๑นาทดวยความพรอมเพรยงกน.ขอเรยนเชญครบ

----------------------------

บดน ไดเวลาอนสมควรของพธพระราชทานเพลงศพ (นาย, นาง, นางสาว, ยศ)........

...................ในวนน กระผมขอเรยนเชญ (ประธานพธ)..............................................ไดกรณาทอด

ผาบงสกลและเปนประธานในการประกอบพธจดเพลงพระราชทานเปนลำดบไปขอเรยนเชญครบ.

-------------------------------

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

ขนตอนการปฏบตพธพระราชทานเพลง (หบเพลง)

หบเพลงพระราชทาน การวางไฟพระราชทาน

๑) ใกลเวลาเจาหนาทเชญหบเพลงพระราชทานมาถง(เจาภาพรอตอนรบ)นำหบเพลง

ขนตงบนเมรดานศรษะของศพ

๒) ไดเวลาเจาภาพเชญประธานทอดผาบงสกล(พระสงฆบงสกล)

๓) เจาหนาทเชญหบเพลงพระราชทาน

๔)ประธานถวายความเคารพไปทางทศทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวประทบอย หรอ

ถวายบงคม(ไหว)ไปทหบเพลงแลว

๕)หยบเทยนชนวนในหบเพลงพระราชทานมอบใหเจาหนาทถอไว

๖)หยบกลกไมขดไฟจดไฟตอเทยนชนวนใหตดด

๗)ถวายบงคม(ไหว)๑ครงกอนหยบดอกไมจนทนธปเทยนจดไฟหลวงจากเทยนชนวน

๘)วางดอกไมจนทนธปเทยนไวใตกลางฐานทตงศพ(หรอททเจาภาพจดไว)

๙)ถอยหลง ๑ กาว ทำความเคารพศพ๑ครง แลวลงจากเมร เปนเสรจพธ (จากนน

ผมเกยรตและเจาภาพขนวางดอกไมจนทนเปนลำดบไป)

ลำดบการอานประกาศเกยรตยศ ในพธพระราชทานเพลงศพ

๑)หมายรบสง(ถายงไมไดรบไมตองอาน)

๒)สำนกในพระมหากรณาธคณ

๓)ประวตผวายชนม

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

หมายเหต

๑)จะอานเพยงอยางใดอยางหนงหรอไมอานเลยกได

๒) ไมควรใชคำนำหนาชอผไดรบพระราชทานเพลงศพวาคณพอ...คณแม...

๓)ควรใชวานาย...นาง...นางสาว....หรอยศนำหนาชอเทานน

การแตงกาย

๑) เจาหนาทผเชญหบเพลงพระราชทานแตงชดปกตขาวไวทกข

๒)ประธานแตงชดปกตขาวไวทกขชดสากลไวทกขหรอชดสภาพสำหรบงานศพ

๓) เจาภาพถาเปนขาราชการควรแตงชดปกตขาวไวทกขชดสากลไวทกขหรอชดสภาพ

สำหรบงานศพ

การขอพระราชทานดนฝงศพ

ดนฝงศพพระราชทาน

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

เกณฑการขอพระราชทานดนฝงศพ

๑)มเกณฑการขอเชนเดยวกบการขอพระราชทานเพลงศพ

๒)ขอพระราชทานไดทงผนบถอศาสนาพทธครสตและอสลาม

ดนฝงศพพระราชทาน

๑) ในหบประกอบดวยดน๒๐กอนหอดวยผาขาว๑๐กอนหอดวยผาดำ๑๐กอน

๒)การหยบดนพระราชทานใหหยบทละคคอสขาว๑กอนและสดำ๑กอน

๓)การวางดนพระราชทาน ใหวางบนหลงหบศพตงแตดานศรษะศพลงไปจนครบ

ทง๑๐ค

วธปฏบตในพธพระราชทานดนฝงศพ

๑) ใกลเวลา เจาหนาทเชญหบดนฝงศพพระราชทานถงสถานทตงศพ (เจาภาพ

รอตอนรบ)เชญหบดนตงไวดานศรษะของศพทำความเคารพศพ

๒) เจาภาพทำพธเคารพศพเสรจแลว(ถามการอานประกาศเกยรตยศอานในลำดบน)

๓) เชญหบศพไปทหลมฝงศพทำพธเคารพศพเปนครงสดทาย

๔) เชญหบศพลงวางในหลม

๕) เจาหนาทเชญหบดนพระราชทาน

๖)ประธานถวายความเคารพไปทางทศทพระบาทสมเดจเจาอยหวประทบอย หยบหอดน

พระราชทานสขาว-สดำ ครงละ ๑ ค วางเรยงบนหลงหบศพจากทางดานศรษะของศพลงไป

จนครบทง๑๐ค

๗)ทำความเคารพศพ๑ครง

๘)ผมเกยรตญาตและเจาภาพวางดนฝงศพ

๙) เสรจพธ

การแตงกาย

๑) เจาหนาทผเชญหบดนพระราชทานแตงชดปกตขาวไวทกข

๒)ประธานแตงชดปกตขาวไวทกขชดสากลไวทกขหรอชดสภาพสำหรบงานศพ

๓) เจาภาพ ถาเปนขาราชการควรแตงชดปกตขาวไวทกข ชดสากลไวทกข หรอ

ชดสภาพสำหรบงานศพ

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

การเตรยมการและการปฏบตพธงานศพทวไป การเตรยมอปกรณในพธงานศพ

การเตรยมเครองใชสำหรบการน นอกจากเครองสกการบชาพระรตนตรย และเครอง

บชาศพแลวจะตองจดเตรยมสงทตองใชในพธทเกยวของกบศพดงน

๑)ภษาโยงหรอดายสายโยง

๒) เครองทองนอย

๓)ตพระอภธรรม

๔) เครองกระบะมกหรอเครองบชาพระธรรม

๕)สงของเครองใชสำหรบพธสงฆ

การอาบนำศพ

๑)การอาบนำศพน ถอเปนเรองภายในครอบครว ระหวางญาตมตรทสนท ไมนยมเชญ

บคคลภายนอก ซงเปนการอาบนำชำระรางกายศพจรง ๆ โดยการอาบนำอนกอนแลวอาบดวย

นำเยนฟอกดวยสบขดถรางกายศพใหสะอาด

๒) เมออาบนำศพเสรจแลว ใหเอานำขมนทาตามรางกายตลอดถงฝาเทา แลวประดวย

นำหอม

๓) เมออาบนำชำระรางกายศพเสรจเรยบรอยแลว กแตงตวใหศพตามฐานะของผตาย

เชน เปนขาราชการ กนยมแตงเครองแบบ เปนตน เครองแตงตวนนนยมใชเสอผาทสะอาด

และใหมเทาทมอยหลงจากนนนำศพขนนอนบนเตยงสำหรบรอพธรดนำศพตามประเพณนยม

การรดนำศพ

๑)นยมจดตงพระประจำวนเกดของผวายชนมพรอมจดธปเทยนบชาไวดานศรษะศพ

๒) เตยงทศพนอนเพอรอการรดนำศพจากผมารวมพธรดนำศพใหตงโดยหนดานศรษะศพ

ไปทางโตะหมบชาพระรตนตรย

๓)นยมตงเตยงหนทางดานมอขวาของศพออกทางดานกวาง เพอใหผทเคารพนบถอ

รดนำทมอขวาไดโดยสะดวก

๔)หามมใหผใดเดนผานทางดานศรษะของศพ เพราะถอวาเปนกรยาอาการทไมแสดง

ความเคารพตอศพ

๕)จดรางศพใหนอนหงายเหยยดยาว โดยใชผาหมหรอผาแพรคลมตลอดรางศพ เปดไว

เฉพาะหนาและมอขวาของศพและจดมอขวาใหเหยยดออกคอยรบการรดนำจากผทเคารพนบถอ

๖)จดเตรยมขนโตกใสนำอบและโรยกลบดอกไมไวดานขวามอของศพพรอมทงขนเลกๆ

เพอไวใหบตรหลานหรอทายาทตกนำใหผทมความประสงคจะมารดนำศพเพอการขมาศพ

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

๗)จดเตรยมขนโตกหรอขนนำพานรองขนาดใหญตงไวคอยรองรบนำทรดศพ

๘)กอนพธรดนำศพ ควรใหเจาภาพจดเครองสกการบชาพระรตนตรยกอน แลวจงเรม

พธรดนำศพ

๙) เมอผมเกยรตทมาแสดงความเคารพศพดวยการรดนำศพหมดแลว ถาไดรบ

พระราชทานนำอาบศพ ใหเชญผอาวโสทอยในทนน เปนผปฏบตหนาทรดนำศพพระราชทาน

ซงถอเปนลำดบสดทายของพธรดนำศพ เมอทำพธรดนำศพพระราชทานแลวถอเปนเสรจพธรดนำศพ

ไมสามารถใหผหนงผใดรดนำศพอก

๑๐)ตอจากนนจะเปนหนาทของผทไดรบหนาทดำเนนการนำศพลงหบ เพอกระทำ

พธกรรมทางศาสนาตอไป

๑๑) เมอนำศพลงโลงหรอโกศแลว บางเจาภาพจะใหมการทอดผาบงสกล (สวนใหญ

จะเปนผาไตรจวรหรอสบงตามฐานะ)เพอใหพระสงฆพจารณาผาบงสกลซงเรยกวาบงสกลปากหบ

หรอบงสกลปากโกศ(ซงจะนมนตพระสงฆเพอการนเทาใดกไดไมมกำหนดแตถาเปนพธของหลวง

มกจะนมนตพระสงฆจำนวน๑๐รป)

๑๒) เมอพระสงฆพจารณาผาบงสกลเรยบรอยแลว นมนตพระสงฆจำนวน ๔ รป

สวดพระอภธรรมตอจากพธบงสกลปากหบหรอปากโกศทนทโดยปฏบตดงน

(๑) เมอพระสงฆพจารณาผาบงสกลปากหบหรอปากโกศลงจากอาสนสงฆแลว

(๒) พธกรตงตพระธรรมเบองหนาอาสนสงฆของพระสงฆสวดพระอภธรรม

(๓) แตงตงเครองนมสการพระธรรม

(๔) นมนตพระสงฆสวดพระอภธรรมจำนวน๔รปขนอาสนสงฆ

(๕) เชญเจาภาพหรอประธานพธจดธปเทยนบชาพระธรรม

(๖) พระสงฆ จำนวน๔ รป สวดพระอภธรรม จำนวน๑จบ (ถาเจาภาพประสงค

จะใหสวดจนครบ๔ จบ กได) ในกรณสวด๑ จบ เมอไดเวลาสวดพระอภธรรมตามทวดกำหนด

จะสวดตออก๓จบกทำไดหรอเจาภาพจะใหนมนตสวดตามเวลาของวดกยอมไดเชนกน

การจดสถานทตงศพ

การจดสถานทตงศพนน จะตองประกอบดวยสถานทและอปกรณเครองใชเกยวกบ

พธงานศพดงน

๑)สถานทตงโตะหมบชาพระรตนตรยตงไวทางดานศรษะของศพ

๒)สถานทตงอาสนสงฆสำหรบพระสงฆสวดพระอภธรรมตงไวทางดานซายของโตะหมบชา

(เวนไวแตสถานทบงคบไมอาจจะตงอาสนสงฆไวทางดานซายของโตะหมบชาได)

๓)สถานทตงศพใหตงหนดานศรษะของศพไปทางโตะหมบชาพระพทธรป

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

๔)สถานทตงเครองราชอสรยาภรณนยมตงไวเบองหนาหบหรอโกศศพหรอหนารปถาย

ของศพโดยการนำโตะหมมาจดตงใหเหมาะสมและสวยงาม

๕)สถานทตงรปถายนยมตงไวทางดานเทาของผตาย

๖)สถานทตงหรอการใชอปกรณเครองใชใหศกษาในพธงานอวมงคลตามทไดกลาวไวแลว

การบำเพญกศลสวดพระอภธรรมศพประจำคน

การจดพธบำเพญกศลสวดพระอภธรรมศพประจำคนนน นยมเรมจดพธสวดพระอภธรรม

ตงแตวนตงศพเปนตนไปทกคน จนครบสตตมวารท ๑ คอ ครบ ๗ วน แตจะจดใหมการสวด

พระอภธรรม๓คนหรอ๕คนกไดตามความสะดวกของผเปนเจาภาพ

การปฏบตพธบำเพญกศลสวดพระอภธรรมประจำคน

เมอถงกำหนดเวลาตามประเพณนยมหรอตามทวดกำหนดศาสนพธกรพงปฏบตดงน

๑)นมนตพระสงฆ๔รปขนนงยงอาสนสงฆถวายนำรอน-นำเยน

๒) เชญเจาภาพหรอประธานหรอผแทนในพธสวดพระอภธรรมประจำคน โดยจดธป

เทยนบชาพระรตนตรยจดธปเทยนบชาพระธรรมและจดเครองทองนอยหนาศพตามลำดบ

๓)ศาสนพธกรอาราธนาศลทกคนรบศล

๔)พระสงฆสวดพระอภธรรม (ศาสนพธกรตองประสานกบพระสงฆ แมในปจจบน

ไมนยมอาราธนาธรรม แตยงมบางทองถนเมอพระสงฆสวดพระอภธรรม จะตองมการ

อาราธนาธรรมดวย)

๕)พระสงฆสวดพระอภธรรมจบ ครบ ๔ จบ ศาสนพธกรนำตพระธรรมและ

เครองสกการะถอยออกมาทางทายอาสนสงฆ

๖)นำเครองไทยธรรมเขาไปตงณเบองหนาพระสงฆ

๗) เชญเจาภาพหรอประธานหรอผแทนถวายเครองไทยธรรม

๘) เมอพระสงฆรบเครองไทยธรรมแลว ใหนำเครองไทยธรรมออกมาไวดานทาย

อาสนสงฆเพอจะไดถวายพระสงฆเมอเสรจพธ

๙)ศาสนพธกรลาดภษาโยง(เปนหนาทของศาสนพธกร)

๑๐) เชญผาไตร หรอผาสบง ใหเจาภาพหรอประธานทอดบนภษาโยง ในลกษณะขวาง

ภษาโยง

๑๑)พระสงฆพจารณาผาบงสกล

๑๒)พระสงฆอนโมทนา

๑๓) เจาภาพหรอประธานกรวดนำ-รบพร

๑๔) เสรจพธบำเพญกศลสวดพระอภธรรมประจำคน

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

พระสงฆสวดพระอภธรรม

การบำเพญกศลอทศใหแกผทลวงลบ ๗ วน ๕๐ วน ๑๐๐ วน

พธบำเพญกศลอทศใหแกผทลวงลบกจดตามฐานะของเจาภาพซงเปนไปตามประเพณนยม

ทกระทำเพอเปนการแสดงความกตญญกตเวทตอผมพระคณหรอผมอปการคณตามประเพณนยม

การนบวนบำเพญกศล ครบ ๗ วน ๕๐ วน หรอ ๑๐๐ วน

การนบวนเพอการบำเพญกศลอทศเนองในวาระครบ๗วน๕๐วนหรอ๑๐๐วนนน

ใหถอวา เมอตายวนไหน ใหถอเอาวนนนเปนวนสำคญ คอ เปนวนอทศผล เชน ตายวนอาทตย

ถาทำงานเปน๒วนใหสวดมนตในวนเสารเลยงพระหรอถวายภตตาหารในวนอาทตยแลวจงอทศ

ผลบญใหแกผทลวงลบ แตถาเปนการทำงานวนเดยว ตองจดใหมการสวดมนตและฉนภตตาหาร

ในวนอาทตยเนองจากการอทศผลนนนยมทำลวงไปแลว๗วนจากวนทตายจงไดถอเอาวนท๘

เปนวนอทศผล

การบำเพญกศลอทศครบ๗วนเรยกวา“สตตมวาร”

การบำเพญกศลอทศครบ๕๐วนเรยกวา“ปญญาสมวาร”

การบำเพญกศลอทศครบ๑๐๐วนเรยกวา“สตมวาร”

พธบำเพญกศลอทศนน ตองแลวแตฐานะของเจาภาพ จะทำมากหรอนอยกสดแตกำลง

ในทนจะกลาวถงลำดบขนตอนของงานททรงพระกรณาโปรดเกลาฯ บำเพญพระราชทาน

กศล ๗ วน พระราชทานศพ ซงอยในพระบรมราชานเคราะห เพอเปนแนวทางในการจดพธการ

บำเพญกศล๗วน๕๐วนหรอ๑๐๐วนพอสงเขปดงน

��0

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

ลำดบขนตอนการบำเพญกศลอทศใหแกผทลวงลบ ครบ ๗ วน ๕๐ วน ๑๐๐ วน

การเตรยมการ

๑)จดเตรยมสถานท(การจดงานอวมงคล)

๒)การเตรยมโตะหมบชาพระพทธรปและเครองนมสการ

๓) ในกรณฌาปนกจศพแลวใหจดเตรยมโตะหมบชาเพอประดษฐานอฐพรอมเครองบชา

และเครองทองนอย จำนวน ๑ ชด ถาหากยงไมไดทำการฌาปนกจศพกไมตองจดเตรยม

ใหจดเครองบชาทหนาหบหรอโกศศพแลวแตกรณ

๔)ธรรมาสนเทศนในกรณทมการแสดงพระธรรมเทศนา(ถามเทศน)

๕) เครองกณฑเทศนสำหรบถวายพระสงฆแสดงพระธรรมเทศนา(ถามเทศน)

๖) เทยนสองธรรม และเครองทองนอย ๒ ชด สำหรบเจาภาพจดบชาธรรม ๑ ท

และสำหรบผวายชนมบชาธรรม๑ท(ถามเทศน)

๗) เตรยมนมนตพระสงฆจำนวนพระสงฆแลวแตความเหมาะสม

๘) เครองรบรองพระสงฆชดนำรอน-นำเยนถวายพระสงฆ

๙)อปกรณเครองใชพธสงฆในงานอวมงคล(ตามทกลาวไวในบทท๒)

๑๐) เครองจตปจจยไทยธรรมสำหรบถวายพระสงฆ

๑๑) ผาไตรหรอสบงสำหรบทอดถวายพระสงฆพจารณาผาบงสกล

๑๒)ภษาโยง

๑๓)ภตตาหาร(ในกรณมการเลยงภตตาหารแดพระสงฆ)

๑๔)ภาชนะทกรวดนำ

การปฏบตงานพธ

๑) เมอถงเวลาเจาภาพและผรวมงานพรอมแลวนมนตพระสงฆขนนงอาสนสงฆ

๒) เจาภาพหรอประธานพธจดธปเทยนบชาพระรตนตรยกราบ๓ครง

๓) เจาภาพหรอประธานพธจดเครองทองนอยสกการะศพ(ถาม)

๔) เจาหนาทอาราธนาพระปรตร (ในกรณมเทศน ถาไมมเทศนเจาหนาทอาราธนาศลกอน

แลวจงอาราธนาพระปรตร)

๕)พระสงฆสวดพระพทธมนตจบบทภทเทกรตตคาถา(อตตนานวาคเมยย................

สนโตอาจกขเตมนต.) ใหพกไวกอนในกรณมเทศนถาไมมเทศนพระสงฆจะสวดบทถวายพรพระ

ตอไปจนจบบทภวตสพพมงคล...)

๖) เจาหนาทนมนตพระสงฆขนสธรรมาสนเทศน(กรณมเทศน)

๗)ประธานจดเทยนสองธรรมจดเครองทองนอยบชาธรรม(สำหรบประธาน)

๘)ประธานหรอมอบทายาทผวายชนมจดเครองทองนอยบชาธรรม(แทนผวายชนม)

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

๙) เจาหนาทอาราธนาศลพระสงฆใหศลจบ

๑๐) เจาหนาทอาราธนาธรรม

๑๑)พระสงฆแสดงพระธรรมเทศนาจบลงมานงยงอาสนสงฆณทเดม

๑๒)พระสงฆสวดถวายพรพระจนจบบทภวตสพพมงคล...

๑๓) เจาหนาทจดเตรยมภตตาหาร เมอพระสงฆสวดถวายพรพระถงบท “พาห...” หรอ

บท“มหาการณโกนาโถ...”เพอเตรยมใหเจาภาพประเคนพระสงฆ

๑๔) เมอพระสงฆสวดถวายพรพระจบเชญประธานหรอเจาภาพประเคนภตตาหาร

๑๕)พระสงฆฉนภตตาหารเรยบรอยแลว

๑๖) เจาหนาทจดเตรยมเครองไทยธรรมวางไวเบองหนาพระสงฆ

๑๗) เจาหนาทเชญเครองกณฑเทศนเขาไปเชญเจาภาพประธานถวายพระสงฆทแสดง

พระธรรมเทศนา

๑๘) จากนนเชญเจาภาพหรอประธานและผรวมงานถวายจตปจจยไทยธรรมแดพระสงฆ

๑๙) เจาหนาทลาดภษาโยง

๒๐)ประธานหรอเจาภาพทอดผาไตรเพอพระสงฆพจารณาผาบงสกล

๒๑)พระสงฆพจารณาผาบงสกลแลว

๒๒)พระสงฆอนโมทนา(ขณะพระสงฆอนโมทนาเจาหนาทเกบภษาโยง)

๒๓)ประธานกรวดนำ-รบพร

๒๔) เสรจพธบำเพญกศลภาคกลางวน

อนง การบำเพญกศลอทศใหศพในวาระครบ๗ วน ๕๐ วน หรอ ๑๐๐ วน กลางคน

นยมมพระสงฆสวดพระอภธรรม อก ๔ จบ สำหรบการเตรยมการและการปฏบตงานพธกม

ลกษณะเชนเดยวกบการสวดพระอภธรรมประจำคน

การบรรจศพ

๑)การบรรจศพณ ศาลาทตงบำเพญกศลศพสวดพระอภธรรมนน นยมเรมประกอบ

พธบรรจศพตอจากทไดบำเพญกศลสวดพระอภธรรมคนสดทาย หรอเรมประกอบพธบรรจศพ

ตอจากทไดบำเพญกศลอทศทำบญครบ๗วนเมอประกอบพธบำเพญกศลเสรจแลว

๒)การบรรจศพ ณ สสานของวดทตงศพบำเพญกศลสวดพระอภธรรม นยมเรม

ประกอบพธบรรจศพตอจากไดบำเพญกศลสวดพระอภธรรมคนสดทาย หรอนยมเรมประกอบพธ

บรรจศพตอจากไดบำเพญกศลอทศศพ ครบ ๗ วน เมอประกอบพธบำเพญกศลเสรจแลว

ใหทำพธบรรจตอไปทนทโดยนมนตพระสงฆนำศพไปยงสสานบรรจศพ๑รป

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

การเตรยมการ

อปกรณเครองใชในพธบรรจศพ

๑)ผาไตรหรอผาสบงอยางนอย๑ผน

๒)กอนดนเลก ๆ หอดวยผาสดำ หรอหอดวยกระดาษสดำ มจำนวนมากเพยงพอกบ

ผรวมพธ(คนละ๑กอน)

๓)ดอกไมสดสวนมากนยมดอกกหลาบจำนวนเพยงพอกบผรวมพธ(คนละ๑ดอก)

๔)ธปนยมใชธปหอมมจำนวนมากเพยงพอกบผรวมพธ(คนละ๑ดอก)

๕)กระถางธปขนาดใหญจำนวน๑ใบ

แนวทางการปฏบตพธบรรจศพ

๑)อญเชญศพเขาสทบรรจศพ (บางสถานทนยมตงศพบำเพญกศลกอนแลวจงอญเชญศพ

เขาสทบรรจศพ)

๒) เจาภาพมอบกอนดน ๑ กอน ดอกไมสด ๑ ดอก และธปทจดแลว ๑ ดอก

ใหแกผรวมพธบรรจศพจนครบทกคน

๓) เจาภาพเชญผมเกยรตทมารวมพธและเปนผทเคารพนบถอเปนประธานบรรจศพ

๔)ประธานพธหรอเจาภาพทอดผาบงสกลไวบนหลงหบศพ

๕)พระสงฆพจารณาผาบงสกล

๖)ประธานเรมพธบรรจศพดวยการวางกอนดนและดอกไมสดณสถานทบรรจศพนน

แลวถอธปประนมมอยกขนไหวตามฐานะของผตาย ถาผตายอายมากกวาใหหวแมมอจรดปลายจมก

แตถาผตายอายนอยกวาใหหวแมมอจรดปลายคาง อธษฐานในใจวา “ขอจงอย เปนสข ๆ เถด”

แลวปกธปไวณกระถางธปทจดเตรยมไว

๗) เจาภาพนยมนำเงนเหรยญ ๑ บาท หรอเหรยญ ๕ บาท จำนวน ๑ เหรยญ

เปนอยางนอย วางลง ณ สถานทบรรจศพนนพรอมนกในใจวา “ขาแตทานผเปนเจาของท

ขาพเจาขอมอบเงนนเปนคาทอยใหแกศพน”เปนเสรจพธบรรจศพ

๘) ในการประกอบพธบรรจศพน บางทองถนนยมมการโปรยทานดวย เพอเปนการ

บำเพญทานซงถอเปนการกศลอกสวนหนงอนเปนการสงเสรมเพมเตมบญบารมของผทลวงลบไป

แลวใหมมากยงขนในคตวสยสมปรายภพนน

การจดพธฌาปนกจศพ

การจดงานฌาปนกจมการจดเปน๒กรณคอ

๑)การจดพธฌาปนกจศพหลงจากมการสวดพระอภธรรมครบวนตามทเจาภาพกำหนดแลว

๒)การจดพธฌาปนกจศพโดยการนำศพทบรรจไวและรอโอกาสทจะฌาปนกจ

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

เมอมความพรอมหรอไดมการปรกษาหารอกนระหวางญาตเพอจะทำพธฌาปนกจ

เมอถงวนทกำหนดจะทำพธฌาปนกจ ใหเจาภาพจดเตรยมเครองใชตาง ๆ ตามทกลาวไวในเรอง

การเตรยมการในพธงานอวมงคลและดำเนนการดงน

การเตรยมการ (จดพธฌาปนกจศพหลงจากมการสวดพระอภธรรมครบวน)

๑)จดเตรยมนมนตพระสงฆ๑๐รปหรออยางนอยไมตำกวา๕รปสวดพระพทธมนต

แสดงพระธรรมเทศนา (พระสวดรบเทศน จะมหรอไมมกได) มการสดบปกรณหรอบงสกลและ

กอนทจะเคลอนศพจากศาลาหรอสถานทตงศพไปยงฌาปนสถานหรอเมร มกนยมนมนตพระสงฆ

จำนวน ๑๐ รป สวดมาตกา-บงสกล อกครงหนง (แตในปจจบนมกนยมนมนตพระสงฆมาตกา-

บงสกล หลงจากบำเพญกศลสวดพระพทธมนต และพระสงฆฉนภตตาหารเพลเสรจเรยบรอยแลว

และนำศพขนตงบนเมรทนทเพอความสะดวกในการทเจาภาพจะไดกลบไปเตรยมตวและคอยตอนรบ

ผมเกยรตทมารวมงานในพธฌาปนกจศพ)

๒)จตปจจยไทยธรรมถวายพระสงฆ

๓)ผาไตรหรอผาสบงทอดถวายพระสงฆ

๔) เครองกณฑเทศนถวายพระสงฆทแสดงพระธรรมเทศนา

๕)ผาไตรทจะใชบนเมรกอนทประธานพธจะจดไฟฌาปนกจศพ

๖)รายชอผทจะทอดผาบงสกลบนเมรและผทจะเปนประธานในพธ

การเตรยมการ (จดพธฌาปนกจ โดยนำศพทบรรจไวทำการฌาปนกจ)

๑)จดเตรยมเรองสถานทหรอศาลาตงศพเพอบำเพญกศลกบทางวด

๒)นมนตพระสงฆ

๓)พมพบตรเชญผทเคารพนบถอมารวมงานพธ

๔)อญเชญศพจากสสานมาตงยงพธบำเพญกศลฌาปนกจ๑คน

๕)จตปจจยไทยธรรมถวายพระสงฆ

๖)ผาไตรบงสกลทจะถวายพระสงฆ

๗) เครองกณฑเทศนเพอถวายพระสงฆแสดงพระธรรมเทศนา

๘)ผาไตรทจะใชบนเมรกอนทประธานพธจะจดไฟฌาปนกจศพ

๙)รายชอผทจะทอดผาบงสกลบนเมรและผทจะเปนประธานในพธ

แนวทางการปฏบตงาน

๑) เจาหนาทนมนตพระสงฆขนนงยงอาสนสงฆ

๒)ประธานพธหรอเจาภาพจดธปเทยนบชาพระพทธรปณโตะหมบชา(กราบ๓ครง)

๓)ประธานพธจดธปเทยนทเครองทองนอยหนาหบศพ

๔) (กรณไมมการเทศน)เจาหนาทอาราธนาศล

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

๕)ประธานสงฆใหศลทกคนรบศล

๖) เจาหนาทอาราธนาพระปรตร

๗)พระสงฆสวดพระพทธมนตจบ

๘)ถวายภตตาหารเพลแดพระสงฆ

(กำหนดการเพมเตมในกรณทมการแสดงพระธรรมเทศนา)

๙)กรณมเทศน เจาหนาทอาราธนาพระปรตร พระสงฆสวดพระพทธมนตจบ ปฏบต

เชนเดยวกบการสวดพระพทธมนตบำเพญกศลศพครบ๗วน

๑๐)นมนตพระสงฆรปทแสดงพระธรรมเทศนาขนธรรมาสนเทศน

๑๑)ประธานหรอเจาภาพ จดเทยนสองธรรม เจาหนาทเชญเทยนสองธรรมไปตงท

ธรรมาสนเทศน

๑๒)ประธานหรอเจาภาพจดธปเทยนทเครองทองนอยบชาธรรม

๑๓)ประธานหรอเจาภาพ ไปจดเครองทองนอยบชาธรรมแทนผวายชนมทหนาหบศพ

(กรณม๒ชดคอชดนอกสำหรบทายาทจดเพอเคารพศพและชดในสำหรบศพบชาธรรม)

๑๔) เจาหนาทอาราธนาศลพระสงฆใหศล

๑๕) เจาหนาทอาราธนาธรรมพระสงฆแสดงพระธรรมเทศนา

๑๖) เมอพระสงฆแสดงพระธรรมเทศนาจบ

๑๗)พระสงฆลงจากธรรมาสนขนนงยงอาสนสงฆแลวสวดพระพทธมนตถวายพรพระ

๑๘) ถวายภตตาหารเพลเมอพระสงฆฉนภตตาหารเสรจเรยบรอยแลว

๑๙) จดเตรยมตงเครองไทยธรรมณเบองหนาพระสงฆ

๒๐)ประธานหรอเจาภาพประเคนเครองไทยธรรมแดพระสงฆ เสรจแลว เกบเครองไทยธรรม

ไวทายอาสนสงฆ

๒๑) เจาหนาทลาดภษาโยง

๒๒)ประธานหรอเจาภาพทอดผาบงสกล

๒๓)พระสงฆพจารณาผาบงสกล

๒๔)พระสงฆอนโมทนา

๒๕)ประธานหรอเจาภาพกรวดนำ-รบพร

สำหรบการฌาปนกจศพทวไป บางทองถนนยมมการแสดงพระธรรมเทศนา และสวด

มาตกา บงสกลในภาคบาย กอนทจะเคลอนศพไปตงทฌาปนกจหรอเมร เมอเสรจพธสวดมาตกา

บงสกลจะมการนำศพเวยนเมรและขนตงบนจตกาธาน

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

การจดขบวนในการเวยนเมร

๑)พระนำศพ๑รป

๒)หบศพ

๓) เครองทองนอย

๔) เครองราชอสรยาภรณ

๕)ญาตมตรผรวมขบวน

สำหรบการปฏบตในพธประชมเพลงศพนน เพอใหมความเปนระเบยบเรยบรอย กอนท

ประธานจะมาถงในพธ เจาหนาทพธพงประสานกบเจาภาพเรยนเชญผทมาเปนเกยรต ทเคารพ

นบถอขนทอดผาบงสกลใหแลวเสรจเสยกอน เมอประธานมาถงเรยนเชญไปนงยงทจดเตรยมไวให

ประธาน จากนนเจาหนาทพธพงอานประวตของผวายชนม เพอเปนการประกาศเกยรตคณความด

จบแลวเชญผรวมพธฌาปนกจศพยนไวอาลยใหแกผวายชนมเปนเวลาประมาณ๑นาทหลงจากนน

เจาหนาทพธกรพงปฏบตดงน

๑) เรยนเชญประธานขนทอดผาบงสกลทหบศพ

๒)นมนตพระสงฆขนพจารณาผาบงสกล

๓)ประธานจดไฟเพอประชมเพลงศพ

ในการประชมเพลง ควรนมนตพระสงฆสวดพระอภธรรม จำนวน ๔ รป เรยกวา

สวดหนาไฟ

การเกบอฐ

ในพธการเกบอฐนยมทำตอนเชาของวนรงขน จากวนฌาปนกจศพเรยบรอยแลว

สงทจะตองเตรยมในพธเกบอฐ

การเตรยมการ

๑) โกศสำหรบใสอฐ

๒)ลงสำหรบใสอฐหรอองคารทเหลอเพอนำไปลอยองคาร

๓)ผาขาวควรจดเตรยมไว๒ผนสำหรบหอลงทใสองคาร

๔)ผาไตรหรอผาสบงสำหรบทอดบงสกลกอนเกบอฐ

๕)อาหารคาว-หวานนยมจด๓ชดทเรยกพธสามหาบเพอถวายพระสงฆทพจารณา

ผาบงสกล

๖)นมนตพระสงฆจำนวน๓รป

๗) เครองทองนอย สำหรบเชญเจาภาพจดสกการบชาอฐกอนเกบอฐใสโกศ และนำอฐ

ไปยงสถานทถวายภตตาหารจำนวน๓รป

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

๘)ดอกไม(นยมใชกลบดอกกหลาบ)สำหรบโปรยเพอเปนการสกการะอฐ

๙)นำอบนำหอมเพอพรมอฐ

๑๐) เหรยญบาทเพอโปรยทานซงถอเปนการบรจาคทานแทนผวายชนม

นอกจากน เจาหนาทพธพงจดเตรยมสถานท เพอเชญอฐไปตงและเรยนเชญเจาภาพ

ถวายภตตาหาร ๓ หาบแดพระสงฆ หลงจากนนพระสงฆอนโมทนา เจาภาพกรวดนำ-รบพร

เปนเสรจพธ

แนวทางการปฏบตงาน

๑)กอนถงกำหนดเวลาพธเกบอฐ (นยมจดพธชวงเชา) เจาหนาทฌาปนสถานจะทำพธ

แปรธาต คอ การนำอฐของผวายชนมออกมาจากเตาเผาแลว จดเปนโครงรางของคน โดยหน

ศรษะไปทางทศตะวนตก

๒)กอนทำพธนยมใหเจาภาพจดเครองทองนอยเพอสกการะอฐของผวายชนม

๓) เจาหนาทพธนำผาขาวคลมอฐไว

๔) เชญเจาภาพทอดผาบงสกล ครงละ ๑ ไตร และนมนตพระสงฆขนพจารณา

ผาบงสกลครงละ๑รปจบครบ๓รป

๕)พระสงฆพจารณาผาบงสกลแลวลงไปนงยงอาสนสงฆทเจาหนาทพธไดจดเตรยมไว

๖) เมอพระสงฆพจารณาผาบงสกลแลว เจาหนาทพธเชญเจาภาพพรมนำอบ และ

โปรยดอกไมทอฐและองคาร

๗) เชญเจาภาพเกบอฐใสโกศตามทพอแกความตองการ โดยเลอกจากสวนตาง ๆ

ของรางกาย ดงน กระดกกะโหลกศรษะ ๑ ชน กระดกซโครงหนาอก ๑ ชน กระดกแขน

ทงสองขางๆละ๑ชนและกระดกขาทงสองขางๆละ๑ชน

๘)อฐทเหลอรวมทงองคาร (ขเถา) รวมเกบหอผาขาวใสลง หบ หรอกลอง แลวนำหอ

ผาขาวใหเรยบรอย

๙)จากนนใหญาตผวายชนม เชญเครองทองนอย ๑ คน เชญอฐ ๑ คน เชญลงหรอ

กลององคารลงไปพกยงศาลาบำเพญกศลพธเกบอฐทจดเตรยมไว

๑๐) เชญอฐไปประดษฐานทโตะหมตวสง และเครองทองนอยประดษฐานบนโตะหมตวท

ตงอยทหนาอฐทไดจดเตรยมไว

๑๑) เชญเจาภาพถวายภตตาหารสามหาบแดพระสงฆ (เปนชดสำรบคาว-หวาน หรอ

ปนโตใสภตตาหารคาว-หวานจำนวน๓ชด)

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

การแปรอฐ

ถวายภตตาหารสามหาบ

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

การจดพธบำเพญกศลเนองในโอกาสครบรอบวนตายของผวายชนม ในปจจบนมการบำเพญกศลซงปรารภถงวนครบรอบวนตายของบรรพบรษทไดวายชนม

ไปแลว มาเปนทตงแหงการบำเพญกศลเพออทศใหแกผทวายชนม อนเปนการแสดงออกถง

ความกตญญกตเวททผปรารภเหตแหงการบำเพญกศลทมตอบพการชนทงหลาย งานนจดเปน

งานอวมงคล เชนเดยวกบการบำเพญศพ ๗ วน ๕๐ วน หรอ ๑๐๐ วน ในสวนพธสงฆ

กมการบำเพญกศลเชนเดยวกบงานอวมงคลดงกลาวแลว เชน นมนตพระสงฆสวดพระพทธมนต

และจะมการแสดงพระธรรมเทศนา อนเปนการเทศนาเพอปรารภคณปการของผวายชนมทมตอ

บคคลหรอประเทศชาตแลวแตกรณดวยกได

การเตรยมการ

๑)จดเตรยมอปกรณเครองใชในงานอมงคล

๒) โตะหมบชาพระพทธรปพรอมเครองนมสการจำนวน๑ชด

๓) โตะหมบชา สำหรบประดษฐานอฐ หรอสงอนเปนเครองหมายแทนผวายชนม

พรอมเครองบชาและเครองทองนอยจำนวน๑ชด

๔) เครองรบรองพระสงฆตามจำนวนพระสงฆทไดนมนต

๕)นมนตพระสงฆเพอเจรญพระพทธมนต

๖)จตปจจยไทยธรรมถวายพระสงฆ

๗) ไตรจวรสำหรบถวายพระสงฆแสดงพระธรรมเทศนาและเจรญพระพทธมนต

๘)ภษาโยง (กรณผวายชนมเปนชนหมอมเจาขนไป จะตองมผารองโยง ซงเปนผาขาว

รองภษาโยงดวย)

๙)ธรรมาสนเทศน เทยนสองธรรม เครองทองนอยอก จำนวน ๒ ชด (กรณทมการ

แสดงพระธรรมเทศนา)

๑๐)ภตตาหารสำหรบถวายพระสงฆ

แนวทางการปฏบตงาน

๑) เมอประธานพธหรอเจาภาพและผรวมพธพรอมกนณสถานทประกอบพธ

๒)ประธานหรอเจาภาพจดธปเทยนบชาพระรตนตรย(กราบ๓ครง)

๓)ประธานหรอเจาภาพ จดเครองทองนอย (กรณเปนอฐของพระสงฆ กราบ ๓ ครง

เปนอฐของฆราวาสกราบ๑ครงไมแบมอ)

๔) ถวายพดรองหรอตาลปตรทระลก

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

๕) เจาหนาทอาราธนาศล (กรณมการแสดงพระธรรมเทศนาใหอาราธนาศลเมอ

พระสงฆจะแสดงพระธรรมเทศนา และไมวากำหนดการจะใหมการแสดงพระธรรมเทศนากอน

หรอหลงเจรญพระพทธมนตกใหมการอาราธนาศลไวในชวงแสดงพระธรรมเทศนา เมอรบศลแลว

เจาหนาทจงจะอาราธนาธรรม)

๖) เจาหนาทอาราธนาพระปรตร

๗)พระสงฆเจรญพระพทธมนต

๘)ประธานหรอเจาภาพถวายภตตาหารแดพระสงฆเมอพระสงฆฉนภตตาหารแลว

๙) เจาหนาทนำเครองไทยธรรมตงไวณเบองหนาพระสงฆทกรป

๑๐) เจาหนาทลาดภษาโยง

๑๑)ประธานหรอเจาภาพทอดผาไตรบงสกล

๑๒)พระสงฆพจารณาผาบงสกล

๑๓)พระสงฆอนโมทนา

๑๔)ประธานหรอเจาภาพกรวดนำ-รบพร

๑๕) เสรจพธ

การประดบพวงมาลาหนาศพ ทนงสำหรบประธาน

��0

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

พระสงฆใหศล พระสงฆแสดงพระธรรมเทศนา

พระสงฆสวดพระพทธมนต ถวายภตตาหารเพล

ประธานทอดผาบงสกล ประธานกรวดนำ-รบพร

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

การถวายทาน เปนการทำบญหรอทำความดประการหนง ตามหลกการทำบญของ

พระพทธศาสนา ๓ ประการ คอ ทานมย บญสำเรจดวยการใหทาน ศลมย บญสำเรจ

ดวยการรกษาศลภาวนามยบญสำเรจดวยการเจรญภาวนา

การถวายทานม๒ประเภทคอการใหหรอการถวายเครองอปโภคบรโภคใหแกบคคลใด

บคคลหนงโดยเฉพาะเจาะจง เรยกวา ปาฏบคลกทาน ประการหนง และการใหหรอการถวาย

โดยใหหรอถวาย โดยผใหหรอผถวาย มความตงใจถวายหรอใหเปนสาธารณะไมเจาะจงผใด

ไมวาผรบจะเปนพระภกษหรอสามเณร ซงเปนการถวายอทศใหแกสงฆจรง ๆ เรยกวา สงฆทาน

อกประการหนง

หลกการเกยวกบการถวายทานแดพระสงฆ

๑)หลกสำคญของการถวายทานแดพระภกษสามเณรตองตงใจถวายจรงๆ

๒)จดเตรยมทานวตถทจะถวายใหเสรจเรยบรอย ตามศรทธาและทนถวาย ถาเปน

ภตตาหาร จวร และคลานเภสช ซงเปนวตถยกประเคนได ตองประเคน เวนแตถาไมอยในกาล

ทจะประเคน กเพยงแตนำไปตงไว ณ เบองหนาพระสงฆ ดงนน ถาเปนการถวายทานทถกตอง

ตองจดถวายทานใหถกตองตามกาลนน ๆ ถาเปนเครองเสนาสนะ ซงเปนสงกอสรางกบท

และเปนของใหญใชตดทกตองเตรยมการตามทสมควรและถกตองตามประเพณปฏบต

๓)แจงความประสงคทจะถวายทานใหพระภกษสงฆทราบและนดหมายวน เวลาและ

สถานทพรอมทงแจงความประสงคในการทจะนมนตพระสงฆรบการถวายทานจำนวนเทาใด

๔)ถามความประสงคจะถวายทานรวมกบพธการอน ๆ กตองเปนเรองของงานพธ

แตละอยางไปเมอถงเวลาจะถวายทานกดำเนนการในสวนของพธถวายทาน

๕)สงทสมควรถวายเปนทานตามพระวนย

(๑)เครองนงหมไดแกไตรจวรสบงองสะหรอผาเชดตว

(๒)บณฑบาตไดแกภตตาหารนำดมนำปานะ

(๓)เสนาสนะไดแกกฏศาลาบำเพญกศล

(๔)คลานเภสชหรอยารกษาโรค

บทท

การจดทานพธ

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

๖)สงของทควรถวายเปนทานตามทปรากฏในพระสตร

(๑) อนนง ใหอาหาร

(๒) ปานง ใหนำรอน-นำเยนนำอฏฐบาน

(๓) วตถง ใหผานงหม

(๔) ยานง ใหยานพาหนะ

(๕) มาลง ใหดอกไมทมกลนหอม

(๖) คนธง ใหของหอมตางๆ

(๗) วเลปะนง ใหเครองทาตางๆ

(๘) เสยยง ใหทนอนหมอนมง

(๙) วะสะถง ใหทอยอาศย

(๑๐) ทเปยยง ใหประทปหรอใหแสงสวาง

การถวายสงฆทาน การถวายสงฆทาน คอ การถวายทานทอทศแกสงฆ ซงตองเปนการตงใจถวาย

แกสงฆจรงๆไมเหนแกหนาพระภกษรปใดรปหนงไมวาจะเปนภกษหรอสามเณรเปนพระสงฆเถระ

หรอพระสงฆอนดบถาเจาะจงจะถวายพระภกษรปใดแลวกจะเปนเหตใหมจตใจไขวเขวเกดความ

ยนดยนรายไปตามบคคลทรบสงฆทานนน จะเปนภกษหรอสามเณร จะเปนรปเดยวหรอหลายรป

กถอวาเปนการถวายสงฆทานทงสน และถอวาเปนผลสำเรจในการถวายสงฆทานแลว เนองจาก

ผรบสงฆทานทถวายถอเปนการรบในนามสงฆ ซงสงฆจดมาหรอเปนผมาถงเฉพาะหนาในขณะ

ตงใจถวายสงฆแลว ซงการถวายทานทอทศใหเปนของสงฆจรง ๆ น ในครงพทธกาลมแบบแผน

ในการถวายสงฆทาน๗ประการคอ

๑)ถวายแกหมภกษและภกษณมพระพทธเจาเปนประมข

๒)ถวายแกหมภกษมพระพทธเจาเปนประมข

๓)ถวายแกหมภกษณมพระพทธเจาเปนประมข

๔)ถวายแกหมภกษและภกษณไมมพระพทธเจาเปนประมข

๕)ถวายแกหมภกษไมมพระพทธเจาเปนประมข

๖)ถวายแกหมภกษณไมมพระพทธเจาเปนประมข

๗)รองขอตอสงฆใหสงใครๆไปรบแลวถวายแกผนน

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

การเตรยมการ

๑)จดเตรยมทานวตถทตองการถวายใหเสรจเรยบรอย ตามศรทธาและทนเวลาถวาย

เชน อาหารคาว อาหารหวาน นำดม เครองกระปอง อาหารแหง ของใชตาง ๆ ทพระสงฆใชได

ไมผดพระวนย(ถาอยในกาลคอเชาถงกอนเวลาเทยงวนใหประเคนไดแตถาอยนอกกาลไมตอง

ประเคน เพยงแตตงไว ณ เบองหนาพระภกษ และใหประเคนไดเฉพาะวตถทประเคนนอกกาลได

เทานน)

๒)จดเตรยมดอกไมธปเทยนจดบชาพระรตนตรย

๓)แจงความประสงคทจะถวายทานนนๆใหพระสงฆทราบ

๔) เตรยมนมนตพระสงฆทจะรบสงฆทาน

๕)จดเตรยมสถานทหรอนดหมายสถานททจะถวายสงฆทานใหพระสงฆทราบ

แนวทางปฏบต

๑)พระสงฆมาถงยงสถานทจะทำพธถวายสงฆทาน (ทบานหรอทวด) ตามทกำหนด

และนมนตพระสงฆไว

๒)นมนตพระสงฆนงยงอาสนสงฆทจดเตรยมไวตามจำนวนทจะถวายสงฆทาน

๓)นำเครองสงฆทานมาตงเรยงไวณเบองหนาพระสงฆ

๔)จดธปเทยนบชาพระรตนตรยกราบ๓ครง

๕)อาราธนาศลดงน

“มะยงภนเตวสงวสงรกขะนตถายะตสะระเณนะสะหะปญจะสลานยาจามะ.

ทตยมปมะยงภนเตวสงวสงรกขะนตถายะตสะระเณนะสะหะปญจะสลานยาจามะ.

ตะตยมปมะยงภนเตวสงวสงรกขะนตถายะตสะระเณนะสะหะปญจะสลาน

ยาจามะ.”

๖)พระสงฆใหศล

๗)กลาวนโม๓จบดงน

“นะโมตสสะภะคะวะโตอะระหะโตสมมาสมพทธสสะ.

นะโมตสสะภะคะวะโตอะระหะโตสมมาสมพทธสสะ.

นะโมตสสะภะคะวะโตอะระหะโตสมมาสมพทธสสะ.”จบ

๘)กลาวคำถวายสงฆทาน (ในกรณถวายสงฆทานเพอความสขความเจรญของตนเอง)

ดงน

“อมานมะยงภนเต,ภตตานสะปะรวาราน,ภกขสงฆสสะ,โอโณชะยามะ,สาธโน

ภนเต,ภกขสงโฆ,อมาน,ภตตาน,สะปะรวาราน,ปะฏคคณหาต,อมหากง,ทฆะรตตง,หตายะ,

สขายะ.”

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

คำแปล “ขาแตพระสงฆผเจรญ, ขาพเจาทงหลาย, ขอนอมถวาย, ภตตาหาร กบทง

บรวารเหลาน, แดพระสงฆ, ขอพระสงฆโปรดรบภตตาหาร, กบทงบรวารทงหลายเหลาน, ของ

ขาพเจาทงหลาย,เพอประโยชนและความสข,แกขาพเจาทงหลายตลอดกาลนานเทอญฯ”

๙)คำกลาวถวายสงฆทาน(ในกรณเพออทศใหผตาย)ดงน

“อมานมะยงภนเต,มะตะกะภตตาน,สะปะรวาราน,ภกขสงฆสสะ,โอโณชะยามะ

สาธโนภนเต,ภกขสงโฆ,อมานมะตะกะภตตาน,สะปะรวาราน,ปฏคคณหาต,อมหากญเจวะ,

มาตาปต,อาทนญจะ,ญาตะกานง,กาละกะตานง,ทฆะรตตง,หตายะ,สขายะ.”คำแปล“ขาแต

พระสงฆผเจรญ, ขาพเจาทงหลาย, ขอนอมถวายภตตาหารเพอผลวงลบไปแลว, พรอมกบของ

บรวารทงหลายเหลาน, แกพระภกษสงฆ, ขอพระภกษสงฆ, โปรดรบภตตาหารเพอผลวงลบไปแลว,

พรอมกบทงของบรวารทงหลายเหลาน, ของขาพเจาทงหลาย, เพอประโยชน, เพอความสข,

แกขาพเจาทงหลายดวย, แกญาตทงหลายผลวงลบไปแลวดวย, มบดามารดา เปนตน,

ตลอดกาลนานเทอญ.”

๑๐)พระสงฆรบ“สาธ”

๑๑)ประเคนวตถทจะถวายสงฆทาน (ถานอกกาลคอหลงเทยงวนใหประเคนเฉพาะผาไตร

หรอเครองสงฆทานทไมใชอาหาร)

๑๒)พระสงฆอนโมทนา

๑๓) ผถวายสงฆทานกรวดนำ-รบพร

๑๔) เสรจพธถวายสงฆทาน

การถวายผากฐนหรอการทอดกฐน การถวายผากฐนหรอการทอดกฐนถอเปนการถวายทานทมกาลเวลาคอเปนการถวายทาน

ภายหลงวนออกพรรษา คอ ในระหวางวนแรม ๑ คำ เดอน ๑๑ จนถงวนเพญ เดอน ๑๒

(ขน๑๕คำเดอน๑๒)และเพอใหไดทราบถงสาเหตทพระพทธเจาไดทรงอนญาตใหภกษรบกฐน

และตอมาพทธศาสนกชนไดถอเปนการบำเพญบญสบตอกนมาตราบเทาทกวนนดงน

ครงหนง ภกษชาวเมองปาฐา ประมาณ๓๐ รป มความประสงคจะไปเฝาพระพทธเจา

ณ เมองสาวตถจงพากนเดนทางจากเมองปาฐาไปเมองสาวตถ แตพอไปถงเมองสาเกต ซงอยใน

ระยะทางหางจากเมองสาวตถประมาณ๖ ประโยชน จงจะถงเมองสาวตถ กเปนวนซงพระภกษ

ตองเขาพรรษา ภกษเหลานนจะเดนทางตอไปไมได จงจำพรรษาอย ณ เมองสาเกต ในระหวาง

พรรษามความรอนรนอยากจะเขาเฝาพระพทธเจา พอออกพรรษากเดนทางไปเมองสาวตถโดยเรว

ในเวลานน ฝนยงตกมากอย การเดนทางจงถกโคลนตมทำใหเปรอะเปอน เมอถงเมองสาวตถ

ภกษเหลานนไดเขาเฝาพระพทธเจาพระองคทรงทราบความลำบากของภกษเหลานนจงทรงอนญาต

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

ใหภกษทำพธกรานกฐนในระยะเวลาภายหลงออกพรรษาไปแลว ๑ เดอน ภกษทไดรบกฐนและ

กรานกฐนแลวยอมไดอานสงส๕ประการตามพระวนยคอ

๑) เขาบานโดยไมตองบอกลาภกษดวยกน

๒) เดนทางโดยไมตองเอาผาไตรจวรไปครบสำรบ (ผาไตร ประกอบดวย สบง ๑ ผน

จวร๑ผนและสงฆาฏ๑ผน)

๓)ฉนอาหารโดยลอมวงกนได

๔) เกบจวรทยงไมตองการใชไวได

๕)ลาภทเกดขนใหตกเปนของภกษทจำพรรษาในวดนนซงไดกรานกฐนแลว

การทอดกฐนนน เมอผมศรทธาประสงคจะนำผากฐนไปทอดณ วดใดวดหนงกตาม

ผมศรทธานนจะตองไปจองไวกบเจาอาวาสหรอบอกกลาวใหพระสงฆวดนนๆทราบลวงหนากอน

วาในปนจะนำกฐนมาทอดณวดนเพอทางวดจะไดประกาศใหทายกทายกาหรอผมศรทธารายอนๆ

ไดทราบวาในพรรษากาลนมผจองกฐนมาทอดณวดนแลวบางกรณผศรทธาไมไดแจงใหพระสงฆ

ไดทราบไวกอนลวงหนาแตไดนำกฐนไปทอดในทนททไปถงวดนนจะเรยกวา“กฐนจร”

การเตรยมการ

๑)จดเตรยมผาไตรกฐนจำนวน๑ ไตร (ถาเปนวดสงกดคณะสงฆธรรมยตตองเตรยม

ผาขาว๑พบยาวประมาณ๘-๑๐เมตรวางบนผาไตรกฐนดวยและจดเตรยมสยอมผา (สกลก)

หรอสตามจวรทวดนนๆใช)

๒) ไตรจวรสำหรบถวายคสวด๒ไตร

๓)ของอนๆทพระสงฆใชไดตามความเหมาะสมซงถอเปนบรวารกฐน

๔)จตปจจยไทยธรรมสำหรบถวายพระสงฆอนดบตามจำนวนพระสงฆสามเณรในวดนน

๕)ปจจยสำหรบไวใชจายในการกอสรางหรอบำรงถาวรวตถในอาราม

๖) เทยนปาตโมกขจำนวน๑ชด(เทยนขาวจำนวน๒๔เลม)

๗)พานแวนฟาสำหรบวางผาไตรกฐนและพานวางเทยนปาตโมกข

๘)ดอกไมธปเทยนสำหรบถวายพระภกษสามเณร

แนวทางการปฏบตงาน (กอนเขาสพธการ)

๑)ถาเจาภาพมความประสงคจะใหมการฉลององคกฐน จดพธเชนเดยวกบงานมงคล

ตางๆดงทกลาวไวแลวในเรองการดำเนนงานพธมงคล

๒)จดโตะหมหรอโตะผาไตรกฐน และบรวารกฐนเพมขนอก ๑ ท จากการตงโตะหม

บชาพระรตนตรย

๓) เมอถงวนทจะนำกฐนไปทอดยงวดทไดจองไวจะใหมการแหแหนไปยงวดนน

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

๔) เมอถงวดจะใหมการนำองคกฐนไปเวยนประทกษณรอบอโบสถกอน ๓ รอบ กได

หรอจะนำองคกฐนเขาไปยงอโบสถโดยไมตองเวยนประทกษณกได

๕) เมอเขาสสถานททถวายผากฐนและบรวารกฐน (โบสถวหารศาลาการเปรยญหรอ

สถานทททางวดเหนวาเหมาะสม)แลวใหจดวางผากฐนและบรวารกฐนใหเรยบรอยสวยงาม

แนวทางการปฏบตงาน

๑) เมอถงเวลาพระสงฆลงสอโบสถหรอศาลาการเปรยญและนงยงอาสนสงฆเรยบรอยแลว

๒)ประธานพธหรอเจาภาพจดธปเทยนบชาพระรตนตรย(กราบ๓ครง)

๓)ประธานพธหรอเจาภาพประเคนพดรองหรอตาลปตรทระลกแดประธานสงฆ

๔) เจาหนาทพธอาราธนาศล

๕)ประธานสงฆใหศล

๖)ประธานพธหรอเจาภาพและผรวมอนโมทนาการทอดกฐนรบศลพรอมกน

๗)ประธานพธหรอเจาภาพหยบผาหมพระประธานมองใหไวยาวจกรหรหรอเจาหนาท

๘)ประธานพธหรอเจาภาพหยบผาไตรกฐนทพานแวนฟาขนอมประคองประนมมอ

หนหนาไปทางพระประธานกลาว“นะโม๓จบ”

“นะโมตสสะภะคะวะโตอะระหะโตสมมาสมพทธสสะ.

นะโมตสสะภะคะวะโตอะระหะโตสมมาสมพทธสสะ.

นะโมตสสะภะคะวะโตอะระหะโตสมมาสมพทธสสะ.”

๙)หนหนาไปทางพระสงฆกลาวคำถวายผากฐนดงน

แบบท ๑

“อมงภนเต,สะปะรวารง,กะฐนะทสสงสงฆสสะ, โอโณชะยามะ,สาธ โนภนเต,

สงโฆ, อมง สะปะรวารง, กะฐนะทสสง, ปะฏคคณหาต, ปะฏคคะเหตวา จะ, อมนา ทสเสนะ,

กะฐนงอตถะระต,อมหากงทฆะรตตง,หตายะ,สขายะ.”

“ขาแตพระสงฆผเจรญ, ขาพเจาทงหลาย, ขอนอมถวายผากฐนกบทงบรวารน,

แดพระสงฆ, ขอพระสงฆจงรบ, ผากฐนกบทงบรวารน, ของขาพเจาทงหลาย, ครนรบแลว,

จงกรานกฐนดวยผาผนน, เพอประโยชน, และความสข, แกขาพเจาทงหลาย, ตลอดกาลนาน

เทอญ.”

แบบท ๒

“อมง,สะปะรวารง,กะฐนะจวะระทสสง,สงฆสสะ,โอโณชะยามะ.

ทตยมป,อมง,สะปะรวารง,กะฐนะจวะระทสสง,สงฆสสะ,โอโณชะยามะ.

ตะตยมป,อมง,สะปะรวารง,กะฐนะจวะระทสสง,สงฆสสะ,โอโณชะยามะ.”

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

“ขาพเจาทงหลาย, ขอนอมถวายผาจวรกฐน, พรอมกบของบรวารน, แดพระสงฆ.

แมครงท๒ขาพเจาทงหลาย,ขอนอมถวายผาจวรกฐน,พรอมกบของบรวารน,แดพระสงฆ.

แมครงท ๓ ขาพเจาทงหลาย, ขอนอมถวายผาจวรกฐน, พรอมกบของบรวารน,

แดพระสงฆ.”

๑๐)ประธานพธหรอเจาภาพวางผาไตรบนพานแวนฟา ณ เบองหนาพระสงฆ

แลวยกประเคนพระสงฆรปท ๒ (ตองประสานกบพระสงฆ เนองจากวดบางวดใหวางไว

ณ เบองหนาพระสงฆ และพระสงฆจะประกอบพธอปโลกนกฐน โดยประธานพธหรอเจาภาพ

ไมตองประเคนผาไตรกฐน)

๑๑)ประธานพธหรอเจาภาพยกเทยนปาตโมกขประเคนพระสงฆรปท๒

๑๒)พระสงฆประกอบพธอปโลกนกฐน

๑๓)ประธานพธหรอเจาภาพประเคนบรวารกฐนและเครองไทยธรรม

๑๔) เจาหนาทประกาศยอดเงนของกฐน

๑๕)ประธานพธหรอเจาภาพถวายยอดปจจยบำรงวดแดประธานสงฆ

๑๖)พระสงฆอนโมทนา

๑๗)ประธานพธหรอเจาภาพกรวดนำ-รบพร

๑๘)ประธานพธหรอเจาภาพกราบพระประธาน(กราบ๓ครง)

๑๙)ประธานพธหรอเจาภาพกราบลาพระสงฆ

๒๐) เสรจพธ

การถวายผาปา (สามคค) การถวายผาปา ไมใชเปนการถวายทานตามกาลเชนการทอดกฐน แลวแตใครมศรทธา

จะทำเมอไรกรวบรวมนดหมายญาตมตรพรรคพวกทอดถวายเมอนนผาปาครงพทธกาลเรยกวา

ผาบงสกลจวรคอผาเปอนฝนทไมมเจาของหวงแหนทงอยตามปาบางปาชาบางตามถนนหนทางบาง

แขวนหอยอยตามกงไมบาง ซงครงพทธกาลทรงอนญาตใหภกษแสวงหาผาบงสกล คอ

ผาเปอนฝนทไมมเจาของเขาทงแลว หรอผาทเขาหอซากศพทงไวตามปาชา และเศษผาท

ทงอยตามถนนหนทาง นำมาซกฟอกตดเยบเปนจวรผนใดผนหนงทตองการ แลวใชนงหม

พทธศาสนกชนผนบถอพระพทธศาสนาสวนมากในสมยนนเหนความลำบากของภกษในเรองน

มความประสงฆจะบำเพญกศลซงไมขดตอพระพทธบญญตในขณะนน จงไดจดหาผาทสมควรแก

สมณะบรโภคไปทอดทงไวตามทตางๆโดยมากเปนปาชาทรวาภกษผแสวงหาเดนไป

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

การเตรยมการ

๑)จดโตะหมบชาพรอมเครองนมสการ

๒)ตนผาปาหรอกองผาปาซงมผาไตรหรอจวรหรอสบงหรอผาเชดตวสเหลองพาดไว

ทกงไมปกไวในกระถางหรอกระปองซงบรรจขาวสารและอาหารแหงตามศรทธา

๓)ปจจยบำรงวดตามศรทธา

๔) เตรยมการนมนตพระสงฆ

๕)อปกรณเครองใชในงานพธ

แนวทางการปฏบตงาน

๑) เมอพระสงฆขนนงยงอาสนสงฆ

๒)ประธานพธหรอเจาภาพจดธปเทยนบชาพระรตนตรย(กราบ๓ครง)

๓) เจาหนาทอาราธนาศล

๔)ประธานพธหรอเจาภาพและผรวมพธรบศลพรอมกน

๕)กลาวรายงาน (กรณมการจดถวายผาปาทมวตถประสงคดำเนนกจกรรม สาธารณ-

ประโยชน และมการกลาวรายงานเพอตองการใหผทมารวมพธไดทราบถงวตถประสงคของการจด

พธถวายผาปา)

๖)ประธานพธหรอเจาภาพประคองผาไตร

๗)ประธานพธหรอเจาภาพกลาว“นะโม๓จบ”

๘)ประธานพธหรอเจาภาพกลาวคำถวายผาปาดงน

“อมานมะยงภนเต,บงสะกละจวะราน,สะปะรวาราน,ภกขสงฆสสะ,โอโณชะยา

มะ,สาธโนภนเต,ภกขสงโฆ,อมาน,ปงสกละจวะราน,สะปะรวาราน,ปะฎคคณหาต,อมหากง,

ทฆะรตตง,หตายะ,สขายะ.”

“ขาแตพระสงฆผเจรญ, ขาพเจาทงหลาย, ขอนอมถวาย, ผาบงสกลจวร, กบทง

สงของบรวารเหลาน, แดพระภกษสงฆ, ขอพระภกษสงฆ, จงรบผาบงสกลจวร, กบทงสงของ

บรวารเหลาน,เพอประโยชน,เพอความสข,แกขาพเจาทงหลาย,ตลอดกาลนานเทอญ.”

๙) เมอกลาวคำถวายจบนำผาไตรจวรไปวางไวทกงไมหรอพาดยงททจดเตรยมไว

๑๐)นมนตพระสงฆลงมาพจารณาผาปา(เจาหนาทเตรยมพดรองหรอตาลปตรใหพระสงฆ)

๑๑)ประธานพธหรอเจาภาพประเคนจตปจจยไทยธรรมแดพระสงฆ

๑๒)พระสงฆอนโมทนา

๑๓)ประธานพธหรอเจาภาพกรวดนำ-รบพร

๑๔) เสรจพธ

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

การถวายทานตาง ๆ การถวายทาน เปนทนยมของพทธศาสนกชนผทมศรทธาในพระพทธศาสนา เพอเปนการ

ทำบญในพระพทธศาสนา อนเปนการทำนบำรงผทำหนาทศาสนทายาทในสวนของพระภกษ

สามเณร เนองจากการถวายทานเปนสวนหนงซงนบเขาในบญกรยาวตถ โดยถวายเปนสงฆทานบาง

ปาฏบคลกทานบางตามเจตนารมณศรทธาของผทจะถวายทานนนๆ

การเตรยมการ

๑)จดเตรยมทานวตถทตองการถวายตามทตนเองมความประสงคจะถวายทพระสงฆ

ใชไดไมผดพระวนย

๒)ดอกไมธปเทยนเพอจดบชาพระรตนตรยและถวายพระสงฆ

๓)แจงความประสงคทจะถวายทานนนๆใหพระสงฆทราบ

๔)นมนตพระสงฆทจะรบทาน

๕)สถานทหรอนดหมายสถานททจะถวายทานใหพระสงฆทราบ

แนวทางการปฏบต

๑)พระสงฆมาถงยงสถานทจะทำพธถวายทาน (บานหรอวด) ตามทกำหนดและนมนต

พระสงฆไว

๒)นมนตพระสงฆนงยงอาสนสงฆทจดเตรยมไวตามจำนวนทจะถวายทาน

๓)นำวตถทานมาตงวางเรยงไวณเบองหนาพระสงฆ

๔)จดธปเทยนบชาพระรตนตรยกราบ๓ครง

๕)อาราธนาศลดงน

“มะยงภนเตวสงวสงรกขะนตถายะตสะระเณนะสะหะปญจะสลานยาจามะ.

ทตยมป มะยง ภนเต วสง วสง รกขะนตถายะ ตสะระเณนะ สะหะ ปญจะ สลาน ยาจามะ.

ตะตยมปมะยงภนเตวสงวสงรกขะนตถายะตสะระเณนะสะหะปญจะสลานยาจามะ.”

๖)พระสงฆใหศล

๗)กลาวนะโม๓จบ

๘)กลาวคำถวายทาน

๙)พระสงฆรบ“สาธ”

��0

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

๑๐) ผถวายทานประเคนวตถทานนน ๆ (ถาเปนสงของทใหญหรอเปนอสงหารมทรพย

ใหใชการประเคนกลมดายสายสญจนทเนองมาจากวตถนนๆหรอใชวธหลงนำเพอเปนการแสดงวา

ไดถวายสงนหรอสงทจะถวายเปนของสงฆแลว)

๑๑)พระสงฆอนโมทนา

๑๒) ผถวายทานกรวดนำ-รบพร

๑๓) เสรจพธถวายทาน

ภาคผนวก

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

คำบชาพระและคำอาราธนา

คำบชาพระ “อเมหสกกาเรหพทธงอภปชยาม.

อเมหสกกาเรหธมมงอภปชยาม.

อเมหสกกาเรหสงฆงอภปชยาม.

ขาพระพทธเจา ขอเคารพบขาพระพทธเจา ผเปนสรณะทพงทระลกอยางสงและ

ศกดสทธดวยสกการะน

ขาพระพทธเจา ขอเคารพบชาพระธรรมคอคำสงสอนของพระองค ซงเปนสรณะทพง

ทระลกอยางสงและศกดสทธดวยสกการะน

ขาพระพทธเจาขอเคารพบชาพระสงฆคอสาวกขององคผเปนสรณะทพงทระลกอยางสง

และศกดสทธดวยสกการะน”

คำอาราธนาศล ๕ “มะยงภนเต,วสงวสงรกขะณตถายะ,ตสะระเณนะสะหะ,ปญจะสลานยาจามะ.

ทตยมปมะยงภนเต,วสงวสงรกขะณตถายะ,ตสะระเณนะสะหะ,ปญจะสลานยาจามะ.

ตะตยมป มะยงภนเต, วสง วสง รกขะณตถายะ, ตสะระเณนะสะหะ,ปญจะสลาน

ยาจามะ.”

คำอาราธนาพระปรตร “วปตตปะฏพาหายะ สพพะสมปตตสทธยา, สพพะ ทกขะ วนาสายะ ปะรตตง

พรถะมงคะลง.

วปตตปะฏพาหายะ สพพะสมปตตสทธยา, สพพะ ภะยะ วนาสายะ ปะรตตง

พรถะมงคะลง.

วปตตปะฏพาหายะ สพพะสมปตตสทธยา, สพพะ โรคะ วนาสายะ ปะรตตง

พรถะมงคะลง.”

คำอาราธนาธรรม “พรห(ม)มา จะ โลกาธปะต, สะหมปะต กตอญชะล, อนธวะรง อะยาจะถะ, สนตธะ

สตตาปปะระชกขะชาตกา,เทเสตธมมงอนกมปมงปะชง.ฯ”

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

คำถวายขาวพระพทธ “อมง,สปะพะยญชะนะสมปนนง,สาลนง,โภชะนง,อทะกง,วะรง,พทธสสะ,ปเชม.”

คำลาขาวพระพทธ “เสสงมงคะลงยาจาม.”

คำกรวดนำปรารถนาผลสวนตว (แบบยอ) “อทงเมกะตงปญญง,นพพานะปจจะโยโหต,อะนาคะเตกาเล.

ขอบญทขาพเจาไดกระทำแลวน จงเปนปจจยใหบรรลพระนพพาน ในอนาคตกาล

ดวยเทอญ”

คำกรวดนำอทศ (แบบยอ) “อทงเมญาตนงโหต,สขตาโหนตญาตะโย.

ขอสวนบญน จงสำเรจแกญาตทงหลายของขาพเจา ขอใหญาตทงหลายของขาพเจา

จงมความสข”

คำถวายสกการะบรพกษตรยาธราช พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว (รชกาลท ๕)

กลาว“นะโม”๓จบและกลาวคำบชาดงน

“อกาสะ, ปยะมะหาราชะ, อมนา สกกาเรนะ, ปะระมนทะ, มะหาราชะวะรสสะ,

จฬาลงกะระณสสะ,ปเชม,ปยะมะหาราชานภาเวนะ,สะทาโสตถ,ภะวนตเม.ฯ

(กราบ๑ครงไมแบมอ)”

แบบท ๒ (พระบรมรปหนาศาลา ๑๐๐ ป วดเบญจมบพตรดสตวนาราม)

“ปโยเทวะมะนสสานง ปโยพรห(ม)มานะมตตะโม

ปโยนาคะสปณณานง ปณนทะรยงนะมามหง

ปยะราชานภาเวนะ สะทาโสตถภะวนตเม.ฯ

(กราบ๑ครงไมแบมอ)”

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว (รชกาลท ๖)

กลาว“นะโม”๓จบและกลาวคำบชาดงน

“อกาสะ,มะหาธระราชะวะรสสะ,อมนาสกกาเรนะ,ปเชม,

มะหาธระราชานภาเวนะ,สะทาโสตถ,ภะวนตเม.ฯ

(กราบ๑ครงไมแบมอ)”

สมเดจพระนเรศวรมหาราช

กลาว“นะโม”๓จบและกลาวคำบชาดงน

“อตจตตง,เอหเทวะตาห,จะมะหาเตโช,นะระปชโตโสระโส,

ปจจะยาทปปะต,นะเรโสจะมะหาราชา,เมตตาจะกะโรต,

มะหาลาภง,สะทาโสตถภะวนตเม.ฯ”

คำถวายคมภรพระไตรปฎก “มะยงภนเต,อมง,สะปะรวารงเตปฏะกะคนถงสาตถง,สพพะยญชะนง,เกวะละปะ

รปณณงปะรสทธง,จาตททสสสะภกขสงฆสสะ,โอโณชะยามะ,สาธโนภนเต,ภกขสงโฆ,อมง,

สะปะรวารง, เตปฏะกะคนถง สพพะพญชะนง, เกวะละปะรปณณง, ปะรสทธง, ปะฏคคณหาต,

อมหากง,ทฆะรตตง,หตายะ,สขายะ.

ขาแตพระสงฆผ เจรญ, ขาพเจาทงหลาย, ขอนอมถวายซงคมภรพระไตรปฎก,

อนมอรรถะและพยญชนะครบถวนกระบวนความ, บรสทธบรบรณสนเชง, กบทงบรวารเหลาน,

แดพระภกษสงฆ, ผมในทศทงส, ขอพระภกษสงฆจงรบ, ซงคมภรพระไตรปฎก, อนมอรรถะและ

พยญชนะครบถวนกระบวนความ,บรสทธบรบรณสนเชง,กบทงบรวารเหลาน,ของขาพเจาทงหลาย,

เพอประโยชนและความสข,แกขาพเจาทงหลาย,สนกาลนานเทอญ.ฯ”

คำถวายคมภรพระธรรม “มะยงภนเต,อมง,สะปะรวารง,โปฏฐะกะคนถง,พะหชะนะหตายะ,พะหชะนะสขายะ,

มะหาเถเรห, ยตตปปะยตตง, ธมมกง, ธมมะลทธง, จาตททสสสะ,ภกขสงฆสสะ, โอโณชะยามะ,

สาธ โน ภนเต, ภกขสงโฆ, อมง, สะปะรวารง, โปฎฐะกะคนถง, พะหชะนะหตายะ, พะหชะนะ

สขายะ.มะหาเถเรห,ยตตปปะยตตง,ธมมกง,ธมมะลทธง,ปะฏคคณหาต,อมหากง,ทฆะรตตง,

หตายะ,สขายะ.

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

ขาแตพระสงฆผเจรญ,ขาพเจาทงหลาย,ขอนอมถวายซงคมภรธรรม,อนพระมหาเถระ

ทงหลาย ชำระสอบทานแลว, อนเกดขนโดยชอบธรรม, อนไดมาโดยธรรม, กบทงบรวารน,

แดพระภกษสงฆ, ผมในทศทงส, ขอพระภกษสงฆจงรบ, ซงคมภรพระธรรม, อนพระมหาเถระ

ทงหลาย, ชำระสอบแลว, อนเกดขนแลวโดยชอบธรรม, อนไดมาโดยธรรม, กบทงบรวารน,

ของขาพเจาทงหลาย,เพอประโยชนและความสข,แกขาพเจาทงหลาย,สนกาลนานเทอญ.ฯ”

คำถวายสลากภต “เอตาน มะยง ภนเต, สะลากะภตตาน, สะปะรวาราน, อะสกฏฐาเน, ฐะปตาน,

ภกขสงฆสสะ,โอโณชะยามะ,สาธโนภนเต,ภกขสงโฆ,เอตานสะลากะภตตาน,สะปะรวาราน,

ปะฏคคณหาต,อมหากง,ทฆะรตตง,หตายะ,สขายะ.

ขาแตพระสงฆผเจรญ, ขาพเจาทงหลาย, ขอนอมถวายสลากภต, กบทงบรวารเหลาน,

ซงตงไว ณ ทนน, แดพระภกษสงฆ ขอพระภกษสงฆจบรบซงสลากภต, กบทงบรวารเหลาน,

ของขาพเจาทงหลาย,เพอประโยชนและความสข,แกขาพเจาทงหลาย,ตลอดกาลนานเทอญ.ฯ”

คำถวายขาวสาร “อมานมะยงภนเต,ตณฑลาน,สะปะรวาราน,ภกขสงฆสสะ,โอโณชะยามะ,สาธโน

ภนเต, ภกขสงโฆ, อมาน, ตณฑลาน, สะปะรวาราน, ปะฏคคณหาต, อมหากง, ทฆะรตตง,

หตายะ,สขายะ.

ขาแตพระสงฆผเจรญ, ขาพเจาทงหลาย, ขอนอมถวายขาวสาร, กบทงบรวารเหลาน,

แดพระภกษสงฆ, ขอพระภกษสงฆจงรบขาวสาร, กบทงบรวารเหลาน, ของขาพเจาทงหลาย,

เพอประโยชนและความสข,แกขาพเจาทงหลาย,ตลอดกาลนานเทอญ.ฯ”

คำถวายอโบสถ “มะยง ภนเต, อมง อโปสถาคารง, สงฆสสะ, นยยาเทมะ, สาธ โน ภนเต, ภกขสงโฆ,

อมง,อโปสถาคารง,ปะฏคคณหาต,อมหากง,ทฆะรตตง,หตายะ,สขายะ.

ขาแตพระสงฆผเจรญ, ขาพเจาทงหลาย, ขอมอบถวายซงอโบสถหลงนแดพระสงฆ,

ขอพระสงฆจงรบซงอโบสถหลงน, ของขาพเจาทงหลาย, เพอประโยชนและความสข, แกขาพเจา

ทงหลาย,สนกาลนานเทอญ.ฯ”

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

คำถวายปราสาทผง “มะยง ภนเต, อมง, สะปะรวารง, มะธปปผะปาสาทง, อมสมง วหาเร, ภกขสงฆสสะ,

โอโณชะยามะ,สาธโนภนเต,ภกขสงโฆ,อมง,สะปะรวารง,มะธปปผะปาสาทง,ปะฏคคณหาต,

อมหากง,ทฆะรตตง,หตายะ,สขายะ.

ขาแตพระสงฆผเจรญ, ขาพเจาทงหลาย, ขอมอบถวายปราสาทผงกบทงบรวารน,

แดพระภกษสงฆในวดน, ขอพระสงฆจงรบปราสาทผงกบทงบรวารน, ของขาพเจาทงหลาย,

เพอประโยชนและความสข,แกขาพเจาทงหลาย,สนกาลนานเทอญ.ฯ”

คำถวายยานพาหนะ “มะยงภนเต,อมง,ยานง,ภกขสงฆสสะ,นยยาเทมะ,สาธโนภนเต,ภกขสงโฆ,อมง,

ยานง,ปะฏคคณหาต,อมหากง,ทฆะรตตง,หตายะ,สขายะ.

ขาแตพระสงฆผเจรญ, ขาพเจาทงหลาย, ขอมอบถวายซงยานพาหนะน, แดพระภกษสงฆ,

ขอพระสงฆจงรบซงยานพาหนะน, ของขาพเจาทงหลาย, เพอประโยชนและความสข, แกขาพเจา

ทงหลาย,สนกาลนานเทอญ.ฯ”

คำถวายสะพาน “มะยงภนเต,อมง,เสตง,มะหาชะนานง,สาธาระณตถายะ,นยยาเทมะ,สาธโนภนเต,

ภกขสงโฆ, อมสมง, เสตมห, นยยาทเต, สกขโก โหต, อทง, เสตทานง, อมหากง, ทฆะรตตง,

หตายะ,สขายะ,สงวตตะต.ฯ

ขาแตพระสงฆผเจรญ,ขาพเจาทงหลาย,ขอมอบถวายซงสะพานน,เพอประโยชนทวไป

แกมหาชนทงหลาย, ขอพระสงฆจงเปนพยาน, แกขาพเจาทงหลาย, ในสะพานทขาพเจาทงหลาย

ไดมอบใหแลวน,ขอการถวายสะพานน,จงเปนไปเพอประโยชนและความสข,แกขาพเจาทงหลาย,

สนกาลนานเทอญ.ฯ”

คำถวายเสนาสะ “มะยง ภนเต, อมง เสนาสะนาน, อาคะตานาคตสสะ, จททสสสสะ, ภกขสงฆสสะ,

นยยาเทมะ,สาธโนภนเต,ภกขสงโฆ,อมาน,เสนาสะนาม,ปะฏคคณหาต,อมหากง,ทฆะรตตง,

หตายะ,สขาย.

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

ขาแตพระสงฆผเจรญ, ขาพเจาทงหลาย, ขอมอบถวายเสนาสนะเหลาน, แดพระภกษ

สงฆผมในทศทง ๔, ทมาแลวกด , ยงไมมากด , ขอพระภกษสงฆจงรบเสนาสนะเหลาน ,

ของขาพเจาทงหลาย,เพอประโยชนและความสข,แกขาพเจาทงหลาย,สนกาลนานเทอญ.ฯ”

คำถวายศาลาโรงธรรม “มะยง ภนเต, อมง สาลง, ธมมะสะภายะ, อททสสะ, จาตททสสสะ, ภกขสงฆสสะ,

นยยาเทมะ,สาธโนภนเต,ภกขสงโฆ,อมงสาลง,ปะฏคคณหาต,อมหากง,ทฆะรตตง,หตายะ,

สขายะ.

ขาแตพระสงฆผเจรญ,ขาพเจาทงหลาย,ขอมอบถวายศาลาหลงน,แดพระภกษสงฆผม

ในทศทง๔,อทศเพอเปนสถานทแสดงธรรม,ขอพระภกษสงฆจงรบศาลาหลงน,ของขาพเจาทงหลาย,

เพอประโยชนและความสข,แกขาพเจาทงหลาย,สนกาลนานเทอญ.ฯ”

คำถวายเวจกฎ “มะยง ภนเต, อมง, วจจะกฏง, อาคะตานาคะตสสะ, จาตททสสสะ, ภกขสงฆสสะ,

นยยาเทมะ, สาธ โน ภนเต, ภกขสงโฆ, อมง วจจะกฏง, ปะฏคคณหาต, อมหากง, ทฆะรตตง,

หตายะ,สขายะ.

ขาแตพระสงฆผเจรญ, ขาพเจาทงหลาย, ขอมอบถวายเวจกฎหลงน, แดพระภกษสงฆ

ผมในทศทง๔,ทมาแลวกด,ยงไมมากด,ขอพระภกษสงฆจงรบเวจกฎหลงน,ของขาพเจาทงหลาย,

เพอประโยชนและความสข,แกขาพเจาทงหลาย,สนกาลนานเทอญ.ฯ”

คำถวายผาวสสกสาฎก (ผาสำหรบใชนงเวลาอาบนำฝน) “อมาน มะยง ภนเต, วสสกะสาฏกาน, สะปะรวาราน, ภกขสงฆสสะ, โอโณชะยามะ,

สาธ โน ภนเต, ภกขสงโฆ, อมาน, วสสกะสาฏกาน, สะปะรวาราน, ปะฏคคณหาต, อมหากง,

ทฆะรตตง,หตายะ,สขายะฯ.

ขาแตพระสงฆผเจรญ,ขาพเจาทงหลาย,ขอนอมถวายผาอาบนำฝน,กบทงบรวารเหลาน,

แดพระภกษสงฆ,ขอพระภกษสงฆจงรบผาอาบนำฝน,กบทงบรวารเหลาน,ของขาพเจาทงหลาย,

เพอประโยชนและความสข,แกขาพเจาทงหลาย,สนกาลนานเทอญ.ฯ”

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

คำถวายผาจำนำพรรษา (ผาทถวายแกพระภกษผอยจำพรรษาครบ ๓ เดอน) “อมานมะยงภนเต,วสสาวาสกะจวะราน,สะปะรวาราน,ภกขสงฆสสะ,โอโณชะยามะ,

สาธโนภนเต,ภกขสงโฆ,อมาน,วสสาวาสกะจวะราน,สะปะรวาราน,ปะฏคคณหาต,อมหากง,

ทฆะรตตง,หตายะ,สขายะฯ.

ขาแตพระสงฆผเจรญ, ขาพเจาทงหลาย, ขอนอมถวายผาจำนำพรรษา, กบทงบรวาร

เหลาน , แดพระภกษสงฆ, ขอพระภกษสงฆจงรบผาจำนำพรรษา, กบทงบรวารเหลาน ,

ของขาพเจาทงหลาย,เพอประโยชนและความสข,แกขาพเจาทงหลาย,สนกาลนานเทอญฯ.”

คำถวายผาอจเจกจวร (ผาจำนำพรรษาทถวายแกพระภกษโดยรบดวน) “อมาน มะยง ภนเต, อจเจกะจวะราน, สะปะรวาราน, ภกขสงฆสสะ, โอโณชะยามะ,

สาธ โน ภนเต, ภกขสงโฆ, อมาน, อจเจกะจวะราน, สะปะรวาราน, ปฏคคณหาต, อมหากง,

ทฆะรตตง,หตายะ,สขายะฯ.

ขาแตพระสงฆผเจรญ,ขาพเจาทงหลาย,ขอนอมถวายผาอจเจกจวร,กบทงบรวารเหลาน,

แดพระภกษสงฆ,ขอพระภกษสงฆจงรบผาอจเจกจวร,กบทงบรวารเหลาน,ของขาพเจาทงหลาย,

เพอประโยชนและความสข,แกขาพเจาทงหลาย,สนกาลนานเทอญฯ.”

คำถวายธปเทยนดอกไมเพอบชา “มะยง ภนเต, อเมห, ทปะธปะปปผะวะเรห, ระตะนตตะยง, อะภปเชมะ, อะยง,

ระตะนตตะยสสะปชา,อมหากง,ทฆะรตตง,หตะสขาวะหา,โหต,อาสะวกขะยปปตตยาฯ.

ขาแตพระสงฆผ เจรญ, ขาพเจาทงหลาย, ขอบชาพระรตนตรย, ดวยธปเทยน,

และดอกไมอนประเสรฐเหลาน, การบชาพระรตนตรยน, จงนำมาซงประโยชนสข, เพอบรรล

พระนพพานเปนทสนไปแหงอาสวกเลส,แกขาพเจาทงหลาย,ตลอดกาลนานเทอญฯ.”

คำถวายธงเพอบชา “มะยง,อมนา,ธะชะปะฏาเกนะ,ระตะนตตะยง,อะภปเชมะ,อะยง,ธะชะปะฏาเกนะ,

ระตะนตตะยะปชา,อมหากง,ทฆะรตตง,หตายะ,สขายะ,สงวตตะตฯ.

ขาพเจาทงหลาย,ขอบชา,ซงพระรตนตรย,ดวยธงแผนผาน,กรยาทบชาพระรตนตรย,

ดวยธงแผนผาน, ขอจงเปนไป, เพอประโยชนและความสข, แกขาพเจาทงหลาย, สนกาลนาน

เทอญฯ.”

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

ลำดบพดยศสมณศกด ฐานานกรม เปรยญ

ในงานพระราชพธ-รฐพธ

สมเดจพระราชาคณะ ๑. สมเดจพระสงฆราชเจา

๒. สมเดจพระสงฆราช

๓. สมเดจพระราชาคณะชนสพรรณบฏ

พระราชาคณะ ๔. พระราชาคณะเจาคณะรองชนหรญบฏ

๕. พระราชาคณะเจาคณะรองชนสญญาบตร

๖. พระราชาคณะชนธรรม

๗. พระราชาคณะชนเทพ

๘. พระราชาคณะชนราช

๙. พระราชาคณะชนสามญ

๙.๑ พระราชาคณะปลดขวา-ปลดซาย-ปลดกลาง

๙.๒ พระราชาคณะรองเจาคณะภาค

๙.๓ พระราชาคณะเจาคณะจงหวด

๙.๔ พระราชาคณะรองเจาคณะจงหวด

๙.๕ พระราชาคณะชนสามญเปรยญฝายวปสสนาธระ

๙.๖ พระราชาคณะชนสามญเปรยญป.ธ.๙-๘-๗-๖-๕-๔-๓

๙.๗ พระราชาคณะชนสามญเทยบเปรยญฝายวปสสนาธระ

๙.๘ พระราชาคณะชนสามญเทยบเปรยญ

๙.๙ พระราชาคณะชนสามญยกฝายวปสสนาธระ

๙.๑๐พระราชาคณะชนสามญยก

��0

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

พระครสญญาบตร พระครฐานานกรม พระเปรยญธรรม ๑๐.พระครสญญาบตรเจาคณะจงหวด(จจ.)

๑๑.พระครสญญาบตรรองเจาคณะจงหวด(รจจ.)

๑๒.พระครสญญาบตรเจาอาวาสพระอารามหลวงชนเอก(จล.ชอ.)

๑๓.พระครสญญาบตรเจาคณะอำเภอชนพเศษ(จอ.ชพ.)

๑๔.พระครสญญาบตรเทยบเจาคณะอำเภอชนพเศษ(ทจอ.ชพ.)

๑๕.พระครปลดของสมเดจพระราชาคณะ

๑๖.พระเปรยญธรรม๙ประโยค

๑๗.พระครสญญาบตรเจาอาวาสพระอารามหลวงชนโท(จล.ชท.)

๑๘.พระครสญญาบตรเจาคณะอำเภอชนเอก(จอ.ชอ.)

๑๙.พระครสญญาบตรเทยบเจาคณะอำเภอชนเอก(ทจอ.ชอ.)

๒๐.พระครสญญาบตรเจาอาวาสพระอารามหลวงชนตร(จล.ชต.)

๒๑.พระครสญญาบตรเจาคณะอำเภอชนโท(จอ.ชท.)

๒๒.พระครสญญาบตรรองเจาอาวาสพระอารามหลวงชนเอก(รจล.ชอ.)

๒๓.พระครสญญาบตรรองเจาอาวาสพระอารามหลวงชนโท(รจล.ชท.)

๒๔.พระครสญญาบตรรองเจาอาวาสพระอารามหลวงชนตร(รจล.ชต.)

๒๕.พระครสญญาบตร ผชวยเจาอาวาสพระอารามหลวง ชนพเศษ หรอเทยบเทา

(ผจล.ชพ.หรอทผจล.ชพ.)

๒๖.พระครสญญาบตร ผชวยเจาอาวาสพระอารามหลวง ชนเอก ฝายวปสสนาธระ

หรอเทยบเทา(ผจล.ชอ.วหรอทผจล.ชอ.ว.)

๒๗.พระครสญญาบตร ผชวยเจาอาวาสพระอารามหลวง ชนเอก หรอเทยบเทา

(ผจล.ชอ.หรอทผจล.ชอ.)

๒๘.พระครปลดของพระราชาคณะเจาคณะรองชนหรญบฏ

๒๙.พระครปลดของพระราชาคณะเจาคณะรองชนสญญาบตร

๓๐.พระครฐานานกรมชนเอกของสมเดจพระสงฆราช(พระครปรตร)

๓๑.พระเปรยญธรรม๘ประโยค

๓๒.พระครสญญาบตรผชวยเจาอาวาสพระอารามหลวงชนโทหรอเทยบเทา(ผจล.ชท.

หรอทผจล.ชท.)

๓๓.พระเปรยญธรรม๗ประโยค

๓๔.พระครปลดของพระราชาคณะชนธรรม

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

๓๕.พระครฐานานกรมชนโทของสมเดจพระสงฆราช(พระครปรตร)

๓๖.พระครสญญาบตรรองเจาคณะอำเภอชนเอก(รจอ.ชอ.)

๓๗.พระครสญญาบตรรองเจาคณะอำเภอชนโท(รจอ.ชท.)

๓๘.พระครสญญาบตรเจาคณะตำบลชนเอกฝายวปสสนาธระ(จต.ชอ.ว.)

๓๙.พระครสญญาบตรเจาคณะตำบลชนเอก(จต.ชอ.)

๔๐.พระครสญญาบตรเจาคณะตำบลชนโท(จต.ชท.)

๔๑.พระครสญญาบตรเจาคณะตำบลชนตร(จต.ชต.)

๔๒.พระครสญญาบตรเจาอาวาสวดราษฎรชนเอก(จร.ชอ.)

๔๓.พระครสญญาบตรเจาอาวาสวดราษฎรชนโทฝายวปสสนาธระ(จร.ชท.ว.)

๔๔.พระครสญญาบตรเจาอาวาสวดราษฎรชนโท(จร.ชท.)

๔๕.พระครสญญาบตรเจาอาวาสวดราษฎรชนตร(จร.ชต.)

๔๖.พระครสญญาบตรรองเจาอาวาสวดราษฎร(รจร.)

๔๗.พระครสญญาบตรผชวยเจาอาวาสวดราษฎร(ผจร.)

๔๘.พระเปรยญธรรม๖ประโยค

๔๙.พระเปรยญธรรม๕ประโยค

๕๐.พระครปลดของพระราชาคณะชนเทพ

๕๑.พระครปลดของพระราชาคณะชนราช

๕๒.พระครวนยธร

๕๓.พระครธรรมธร

๕๔.พระครคสวด

๕๕.พระเปรยญธรรม๔ประโยค

๕๖.พระปลดของพระราชาคณะชนสามญ

๕๗.พระเปรยญธรรม๓ประโยค

๕๘.พระครรองคสวด

๕๙.พระครสงฆรกษ

๖๐.พระครสมห

๖๑.พระครใบฎกา

๖๒.พระสมห

๖๓.พระใบฎกา

๖๔.พระพธธรรม(เหลอง-แดง-นำเงน-เขยว)

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

หมายเหต

๑. การจดลำดบน เปนการปรบปรงใหม พ.ศ. ๒๕๔๑ โดยความเหนชอบของมหาเถร

สมาคมในการประชมครงท๖/๒๕๔๑เมอวนท๒๗กมภาพนธ๒๕๔๑

๒. เฉพาะพธรบผาพระกฐนพระราชทาน เจาอาวาสนงหนาพระภกษรปอน ซงแมจะม

สมณศกดสงกวา

๓. ตงแตพระราชาคณะชนราชขนไปนงตามลำดบอาวโสโดยสมณศกด

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

การใชพดยศ การถวายอตเรก และการถวายพระพรลา พระดำรสแหง สมเดจพระมหาสมณะ๓

ใหถวายอตเรกในการหลวงการรฐบาลทวไป

สมเดจพระมหาสมณะ มพระดำรสวา ธรรมเนยมการถวายอดเรก แดสมเดจพระเจา

แผนดนแตกอนมาถวายเฉพาะในพระทนงเนองดวยทประทบและตอมาในพระทนงทเคยประทบ

ทกแหง สมเดจพระราชาคณะและพระราชาคณะเปนผถวาย โดยฐานทรงยกยองเปนพระเถระ

เหนวา คำถวายอตเรกนน เปนคำออกพระนาม หรอกลาวทางไวยากรณแหงมคธภาษาเปน

ประถมบรษ คำกลาวถงถวายลบหลงกไมชด และการถวายพระพรสมเดจพระเจาแผนดนของตน

กเปนการแสดงความปรารถนาอนด ถาใชในการหลวงการรฐบาลทวไป จดเปนการสมควร แตตด

อยทหวเมองเพราะไมมพระราชาคณะทกแหงไดนำความเรยนพระราชปฏบตบดนพระราชทาน

พระบรมราชานญาตใหพระครเจาคณะจงหวด และพระครเจารองผไดรบพระราชทานพดแฉก

ยอดเปนเครองยศถวายอตเรกไดดวยตงแตวนท๑๑พฤศจกายนพ.ศ.๒๔๖๒นทเปนวนตรง

สรทนบรมราชาภเษกเปนตนไป ใหสมเดจพระราชาคณะ พระราชาคณะ และพระครเจาคณะ

จงหวดผเปนหวหนาแหงสงฆผเขาในการหลวงทงในกรงทงในหวเมองหรอในการรฐบาลในหวเมอง

เชน ในการถอนำ ในการเฉลมรชชพรรษา และในการเฉลมพระชนมพรรษา ถวายอตเรกทกแหง

ทงในพระทนง ทงในทอน ทงในเวลาเสดจออก ทงในเวลาไมเสดจออก สวนการวา คำถวาย

พระพรลา คงใชในเวลาเสดจออกเฉพาะในพระราชวง ในพระราชฐาน หรอในทประทบแหงอน

เชนคายหลวงพระครเจาคณะจงหวดถวายไดดวย

พระครเจาคณะจงหวด เจาคณะรองผยงไมเคยถวายจงดคำถวายอดเรก และคำถวาย

พระพรลาในแถลงการณคณะสงฆเลม๔หนา๒๖๙ถง๒๗๐เมอถวายจงตงพดยศ

มพระดำรสสงไวณวนท๓พฤศจกายน๒๔๖๒

๓สนตแสวงบญป..ทำเนยบพดยศสมณศกด.กรงเทพมหานคร,ศรเมองการพมพ,๒๕๑๕.

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

ประกาศมหาเถรสมาคม เรอง การถวายอตเรก และการใชพดยศในงานพระราชพธ๔

มหาเถรสมาคมไดพจารณาวา โดยทไดทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ เฉลมพระนามาภไธย

สมเดจพระราชชนนศรสงวาล ขนเปนสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน (เสมอดวยสมเดจ

พระราชน) สมควรทคณะสงฆจะพงถวายพระเกยรตในการทรงประกอบงานพระราชพธ และทรง

บำเพญพระราชกศลจงใหคณะสงฆปฏบตในการถวายใชพด

๑. เมอสมเดจพระนางเจาสรกตพระบรมราชนนาถเสดจพระราชดำเนนแทนพระองค

สมเดจบรมบพตร พระราชสมภารเจา ในการพระราชพธ หรอในการพระราชกศล ใหใชพดยศ

ถวายอตเรกแดทงสองพระองค

๒. เมอ สมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน เสดจพระราชดำเนน ทรงบำเพญ

พระราชกศลหรอทรงเปนประธานในการพธทกอยาง ใหใชพดยศแตไมตองถวายอตเรกนอกจาก

ทกลาวนใหถอการปฏบตเดม

ประกาศณวนท๑๘กรกฎาคมพ.ศ.๒๕๑๔

(ลงพระนาม)สมเดจพระอรยวงศาคตญาณ

(สมเดจพระอรยวงศาคตญาณ)

สมเดจพระสงฆราชประธานกรรมการมหาเถรสมาคม

๔สนตแสวงบญป..ทำเนยบพดยศสมณศกด.กรงเทพมหานคร,ศรเมองการพมพ,๒๕๑๕.

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

การใชพดยศ

พดยศ เปนเครองหมายแสดงถงสมณศกดของพระสงฆทไดรบพระราชทานจาก

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว โดยคณะสงฆจะถวายพระเกยรตแดองคพระมหากษตรยดวยการ

เสนอนามพระเถระทเหนสมควรรบพระราชทานสมณศกดในโอกาสสำคญ เชน วนเฉลม

พระชนมพรรษาวนพระราชพธฉตรมงคลวนพระราชพธแรกขนเสวยราชสมบตหรอในพระราชพธ

สำคญทจดขนเนองในวโรกาสพเศษ เปนตน ซงเปนการพระราชทานเปนการเฉพาะบคคล

ใหนำไปใชเพอแสดงสมณศกดในการพระราชพธ และรฐพธ หรอการพธทเกยวเนองกบสถาบน

พระมหากษตรย อนเปนการถวายพระเกยรตแดพระองคผเปนองคประธานหรอการพธทอยใน

พระบรมราชานเคราะห พระราชานเคราะห ของสถาบนพระมหากษตรย พระเถระผไดรบ

พระราชทานจะใหผอนนำไปใชไมได ดงนน การจดลำดบการนงของพระสงฆสมณศกดในการ

พระราชพธ หรอการพธทใชพดยศจะตองจดลำดบตามพดยศทถอเขาในพระราชพธหรอพธ

โดยมระเบยบแบบแผนประเพณปฏบต และหลกเกณฑการใชพดยศในการพระราชพธ รฐพธ

และการพธดงน

๑. การพระราชพธและพธทตองใชพดยศและถวายอตเรก

๑.๑พระบาทสมเดจพระเจาอยหวเสดจพระราชดำเนน

๑.๒สมเดจพระนางเจาฯพระบรมราชนนาถเสดจพระราชดำเนน(กรณพระบาท

สมเดจพระเจาอยหว ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ให สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ

เสดจพระราชดำเนนปฏบตพระราชกรณยกจแทนพระองค ใหประธานสงฆถวายอตเรกแด

ทงสองพระองค)

๑.๓ ในการพธทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว หรอสมเดจพระนางเจาฯ พระบรม

ราชนนาถ ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหผหนงผใดไปปฏบตพระราชกรณยกจแทนพระองค

(ผแทนพระองคไปปฏบตกรณยกจแทนพระองคใด ใหประธานสงฆใชสรรพนามของพระองคนน

ตามแบบการถวายอตเรกทใชในปจจบน)

๑.๔ ในการพธท พระบาทสมเดจพระเจาอยหว หรอสมเดจพระนางเจาฯ พระบรม

ราชนนาถ ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหจดขน หรอไดรบพระบรมราชานญาตใหจดขน เชน

การถวายผาพระกฐนพระราชทานการพธสมเดจพระสงฆราชประทานสญญาบตรพดยศและผาไตร

การทรงบำเพญพระราชกศล การพธตาง ๆ ททรงพระราชทานพระบรมราชานเคราะห

การพระราชทานเครองไทยธรรมไปถวายพระสงฆในการพธตางๆทกกรณการพธอยในพระบรม

ราชานเคราะหหรอพระบรมราชปถมภของพระองคใดใหประธานสงฆใชพดยศและใชสรรพนาม

ในพระองคนนถวายอตเรก

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

๑.๕ การพระราชพธ เฉลมพระชนมพรรษา พระบาทสมเดจพระเจาอยหว

หรอสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ วนฉตรมงคล และวนจกรททางราชการจด

(ตรงกบวนพระราชพธ)เพอเปนการถวายพระเกยรตทงในสวนกลางและสวนภมภาค

๑.๖การพระราชพธฉลองวนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

๒. การพธทใชพดยศแตไมถวายอตเรก

๒.๑การพธทสมเดจพระบรมราชชนนเสดจพระราชดำเนน

๒.๒การพธทสมเดจพระบรมโอรสาธราชฯสยามมกฎราชกมารเสดจฯ

๒.๓การพธทสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมารเสดจฯ

๒.๔ การพธท มการเชญเครองอสรยยศมาประดษฐานเปนองคประกอบของพธการ

เชนรฐพธเสกทำนำพระพทธมนตหรอการถอนำพพฒนสตยา

๒.๕ การพธท สมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ สยามมกฎราชกมาร หรอสมเดจ

พระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหผหนงผใดไปปฏบต

พระราชกรณยกจแทนพระองค

๒.๖ การพธท สมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ สยามบรมราชกมาร หรอสมเดจ

พระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหจดขน หรอทรงรบไว

ในพระราชานเคราะห หรอในพระราชปถมภ เชน กรณทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ บำเพญ

พระราชกศลพระราชทานศพไวในพระราชานเคราะหเปนตน

๒.๗ การพธท สมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ สยามมกฎราชกมาร หรอสมเดจ

พระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ พระราชทาน

เครองไทยธรรมไปถวายพระสงฆในพธการตางๆ

(เพอเปนการเฉลมพระเกยรตแดสมเดจพระบรมโอรสาธราชฯสยามมกฎราชกมาร

ธรรมเนยมทคณะสงฆปฏบตจะใชบท “โส อตถลทโธ...” และสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ

สยามบรมราชกมารใชบท“สาอตถลทธา...”เปนบทถวายพระพร

๓. การพธทใชพดยศและพดรอง

การพระราชพธ หรอการพธ ทมการถวายพระธรรมเทศนาใหพระสงฆ ซงเปนองค

ถวายพระธรรมเทศนานำพดยศและพดรองมาในการพระราชพธ โดยมวธใชพดยศและพดรอง

ดงน

๓.๑ เมอถงเวลาถวายพระธรรมเทศนาใหถอพดยศและพดรอง ไปนงยงอาสนสงฆ

ตามทเจาหนาทเผดยงและจดเตรยมไวขางธรรมาสน เมอองคประธานหรอประธานจดเทยน

สองธรรมใหพระสงฆถอพดรองขนไปบนธรรมาสนเพอใชในการถวายศล เมอถวายศลจบแลว ใหวาง

พดรองไวบนธรรมาสนแลวถวายพระธรรมเทศนา เมอถวายพระธรรมเทศนาจบแลว ใหเกบคมภรเทศน

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

และสงคมภรเทศน และพดรองใหเจาหนาทเชญออกไปยงทจดเตรยมไว แลวลงจากธรรมาสน

มานงยงอาสนสงฆทมพดยศวางอย หรออาสนสงฆทนงพกกอนขนธรรมาสน เพอรบประเคน

เครองไทยธรรม เมอรบประเคนเครองไทยธรรมแลว หากไมมกจกรรมอน เมอองคประธาน

ประทบนงเรยบรอยแลว ใหตงพดยศ ถวายอนโมทนา ถวายอตเรก ทงนเปนธรรมเนยมประเพณ

ทถอปฏบตสบตอกนมาตงแตรชสมยของพระเจาทรงธรรมแหงกรงศรอยธยา

๓.๒ ในพธทรงบำเพญพระราชกศล เนองในวนวสาขบชา มการปฏบตเปนกรณ

พเศษ คอ เมอพระสงฆถวายพระธรรมเทศนาจบแลว จะนงอนโมทนา โดย “ยถา...” อยบน

ธรรมาสน โดยถอคมภรไวในมอ ไมตองถอพดยศใด ๆ ทงสน พระสงฆผถวายพระธรรมเทศนา

“ยถา...” จบ พระสงฆทนงอย ณ อาสนสงฆดานลาง รบ “สพพ ตโย...” โดยตงพดยศ

แลวเจาหนาทเผดยงพระสงฆรปทถวายพระธรรมเทศนาลงจากธรรมาสนมานงยงอาสนะเดม

แลวตงพดยศรวมถวายอนโมทนาและถวายอดเรกตอไป

๓.๓ การพระราชพธ หรอพธใด ๆ ททรงบำเพญพระราชกศลและทรงพระกรณา

โปรดเกลาฯ ใหมการจดสรางพดรองถวายพระสงฆไวเปนทระลก และทรงประเคนพระสงฆ

ในพระราชพธ หรอการพธ เชน ในการพระราชพธมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา๘๐ พรรษา

๕ ธนวาคม ๒๕๕๐ เมอทรงถวายพดรองแลว ประธานสงฆจะใชพดรองถวายศล และ

ถวายอนโมทนา“ยถา... สพพ...” โดยตงพดรองถวายอนโมทนากอนจะถวายอตเรก ใหเปลยนจาก

พดรอง มาเปนการตงพดยศถวายอตเรกแทน และใหใชพดยศตอจากการถวายอตเรกไปจนจบบท

“ภวตสพพมงคลฯเปฯภวนตเต.”

อนง ในกรณเดยวกน หากสมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ สยามมกฎราชกมาร

เปนองคประธานในพธใหเปลยนจากพดรองเปนการตงพดยศกอนบท “โส อตถลทโธ...” หรอ

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เปนองคประธานในพธใหเปลยนจากพดรอง

เปนการตงพดยศ กอนบท “สา อตถลทธา...” แมการพธอน ๆ หากทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ

ใหผแทนพระองคปฏบตพระราชกรณยกจแทน และผเปนประธานแทนพระองคถวายพดรอง

กพงปฏบตเชนเดยวกน

๓.๔ ในการพธถวายผาพระกฐนพระราชทานทมผขอพระราชทานไปถวายยง

พระอารามหลวง หรออารามทไดรบผาพระกฐนพระราชทานในตางประเทศ ธรรมเนยมปฏบต

ทสบตอกนมา ถาผขอรบพระราชทานไดมการจดสรางพดรองทระลกถวายแดพระสงฆดวย หาก

ประธานในพธถวายผาพระกฐนเปนพระบรมวงศใหประเคนพดรองทระลกกอนเครองพระกฐน

พระราชทาน หากผทขอพระราชทานหรอผเปนประธานเปนบคคลทไมไดเปนพระบรมวงศ

ใหประเคนพดรองทระลกถวายอนโมทนา (เพอเปนการฉลองศรทธาของหนวยงานหรอผทขอรบ

พระราชทานในการรบภาระอนเปนการชวยแบงเบาพระราชภาระของพระมหากษตรยในการ

���

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

ทำนบำรงพระพทธศาสนาใหมนคงถาวรสบไป)สวนพระสงฆรปอนทมสมณศกดใหตงพดยศตงแต

เมอเรมอนโมทนา (ตงแต ยถา...ไปจนจบบท ภวต สพพมงคล...) สำหรบประธานสงฆหรอรปท

ครองผาพระกฐนซงใชพดรองใหเปลยนจากการใชพดรองมาเปนพดยศกอนทจะถวายอตเรก

การถวายอตเรก

การถวายอตเรก คอ คำถวายพระพรทเปนภาษาบาล ซงพระสงฆผเปนประธานสงฆ

กลาวถวายพระพรแดพระบาทสมเดจพระเจาอยหว หรอสมเดจพระบรมราชน ในการทรงบำเพญ

พระราชกศลในพระราชพธหรอพธตาง ๆ ทเสดจพระราชดำเนนเปนองคประธาน หรอในการ

พระราชทานเครองไทยธรรมไปถวายพระสงฆ หรอในการพระราชทานพธการไวในพระบรม

ราชานเคราะห หรอทรงรบการพธไวในพระบรมราชปถมภ ซงการถวาย “อตเรก” ถอเปนการ

ถวายพระพร โดยเฉพาะพระบาทสมเดจพระเจาอยหว หรอสมเดจพระบรมราชน ดงนน ธรรมเนยม

ทถอปฏบตในขณะทพระสงฆผเปนประธานสงฆกลาวคำ “ถวายอตเรก” ผทเขารวมอยในพธ

ทงหมดจะลดมอลง (ไมประนมมอรบพร) คงมแตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจ

พระบรมราชนททรงประนมพระหตถรบการถวายพระพรจากพระสงฆซงถอเปนพระพรชยมงคล

ทพระสงฆถวายแดพระองคโดยเฉพาะ

มลเหตความเปนมา ในสมยรชกาลท๒พระสอนพทธสโรเปนชาวจงหวดพทลงไดเดนทางมาจำพรรษาอย

ณวดหนง เขตบางขนเทยน (ปจจบนอยในเขตจอมทอง)กรงเทพมหานครและไดศกษาเลาเรยน

พระปรยตธรรมทวดหงสารามปจจบนคอ วดหงสรตนาราม เขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร

จนสอบไลไดเปรยญธรรม ๙ ประโยค ตอมาไดรบการแตงตงเปนเจาอาวาสวดหงสาราม รปท ๕

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท ๓ ทรงรจกและคยเคยเปนอนด ตงแตครงยงทรงดำรง

พระราชอสรยยศ เปนกรมหมนเจษฎาบดนทร ครนขนเสวยราชยแลว ไดพระราชทานสมณศกด

ทรงตงเปนพระราชาคณะ ในราชทนนามวา พระอดมปฎก ดำรงตำแหนงเจาอาวาสวดหงสาราม

ตอมาจนสนรชกาลท๓แลวจงกลบไปจำพรรษาณวดสนทราวาสจงหวดพทลงซงเปนภมลำเนา

เดมของทาน

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

���

ตอมาในสมยรชกาลท๔เนองดวยพระองคเคยทรงผนวชอยเปนเวลานานไดทรงศกษา

เลาเรยนพระธรรมวนยและพระไตรปฎก ทงภาษาไทยและภาษาบาลเปนอยางด มพระปรชา

สามารถสอบไลไดเปรยญธรรม ๕ ประโยค จงเปนเหตใหไดทรงรจกคยเคยกบพระอดมปฎก

เปนอยางด เมอถงวนเฉลมพระชนมพรรษา พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ไดทรงม

พระราชกระแสรบสงใหตามหาและนมนตพระอดมปฎกมาเจรญพระพทธมนตในพระราชพธ

เฉลมพระชนมพรรษา รวมกบพระเถระรปอน ๆ ดวย พระอดมปฎกซงอยทวดสนทราวาส

จงหวดพทลง เมอรบทราบพระประสงคแลว กไดเดนทางมารวมพธนงอาสนะลำดบสดทายของ

พระสงฆ ครนถงเวลา พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ทรงประเคนจตปจจยไทยธรรม

โดยลำดบ นบแตสมเดจพระสงฆราชลงมาจนถงพระอดมปฎก ทรงโสมนสยงนกทไดทรงพบเหน

พระสงฆททรงคนเคยมากอนตอนทายทรงรบสงวา“ทานเดนทางมาแตไกลนานปจงจะไดพบกน

ขอจงใหพรโยมใหชนใจเถด” เมอไดรบพระอนญาตจากสมเดจพระสงฆราชแลว พระอดมปฎก

กตงพดยศถวายพระพรดวยปฏภาณโวหารเปนภาษาบาลวา

“อตเรกวสสสตชว.

อตเรกวสสสตชว.

อตเรกวสสสตชว.

ทฆายโกโหตอโรโคโหต.

ทฆายโกโหตอโรโคโหต

สขโตโหตปรมนทมหาราชา.

สทธกจจสทธกมมสทธลาโภชโยนจจ.

ปรมนทมหาราชวรสสภวตสพพทา.ฯ”

ขอถวายพระพร

เนองจากทานเจาคณมไดเตรยมการไวกอน เพราะไมรตววาจะตองถวายพระพร จงวา

ตดเปนระยะๆวรรคแรกวาซำถง๓หนจงวาวรรคทสองตอไปไดวาวรรคทสองซำกนถงสองหน

จงวาวรรคท๓ตอไปไดและวาไปไดตลอดจนจบ

พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ไดทรงสดบแลว ทรงโปรดพระพรบทนมาก

จงทรงรบสงใหถอเปนธรรมเนยมใหพระสงฆใชพรบทน ถวายพระพรพระมหากษตรยในการ

พระราชพธตราบเทาทกวนนโดยมไดทรงแกไขแตประการใดนอกจากทรงรบสงใหเพมคำวา“ต”

ตอทายคำวา“ชว”เปน“ชวต”สบมาจนบดน

�00

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

โดยทพระอดมปฎกผเปนตนแบบของการถวายพระพรบทน เปนพระราชาคณะจงได

ถอเปนธรรมเนยมสบมาวา พระสงฆทจะถวายอตเรกไดจะตองมสมณศกดเปนพระราชาคณะขนไป

แตปจจบน (ตงแต พ.ศ. ๒๔๖๒) คณะสงฆไดอนญาตให พระครสญญาบตร ชนเอก (จจ., จล.)

ทถอพดเปลวเพลง เปนผถวายอตเรกไดโดยอนโลม โดยมแบบคำถวายอตเรกทใชในปจจบนทจะ

กลาวตอไป

แบบคำถวายอตเรกทใชอยในปจจบน

คำถวายอตเรก แบบท ๑ ถวายพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

อตเรกวสสสตชวต.

อตเรกวสสสตชวต.

อตเรกวสสสตชวต.

ทฆายโกโหตอโรโคโหต.

ทฆายโกโหตอโรโคโหต.

สขโตโหตปรมนทมหาราชา.

สทธกจจสทธกมมสทธลาโภชโยนจจ.

ปรมนทมหาราชวรสสภวตสพพทา.

ขอถวายพระพร

คำถวายอตเรก แบบท ๒ ถวายสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ

อตเรกวสสสตชวต.

อตเรกวสสสตชวต.

อตเรกวสสสตชวต.

ทฆายกาโหตอโรคาโหต.

ทฆายกาโหตอโรคาโหต.

สขตาโหตสรกตตปรมราชน.

สทธกจจสทธกมมสทธลาโภยโสนจจ.

สรกตตปรมราชนยาภวตสพพทา.

ขอถวายพระพร

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

�0�

คำถวายอตเรก แบบท ๓ ถวายพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ

ในเวลาเสดจประทบอยพรอมกนหรอในเวลาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ปฏบตพระราชกรณยกจ

แทนพระองค

อตเรกวสสสตชวต.

อตเรกวสสสตชวต.

อตเรกวสสสตชวต.

ทฆายโกโหตอโรโคโหต.

ทฆายโกโหตอโรโคโหต.

สขโตโหตปรมนทมหาราชาสราชน.

สทธกจจสทธกมมสทธลาโภชโยนจจ.

ปรมนทมหาราชวรสสราชนยาสหภวตสพพทา.

ขอถวายพระพร

�0�

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

การถวายพระพร

การถวายพระพรลา การถวายพระพรลา คอ การกลาวคำถวายพระพรลา พระบาทสมเดจพระเจาอยหว

และสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ เมอเสรจพระราชพธบำเพญพระราชกศล

ในวโรกาสตาง ๆ ในเวลาเสดจพระราชดำเนนออกทรงบำเพญพระราชกศลเฉพาะในพระทนง

ในพระราชฐาน ในพระราชวง หรอในทประทบแหงอน เชน คายหลวง เปนตน กอนทพระสงฆ

จะกลบเมอเสรจสนพธ ตามธรรมเนยมประเพณปฏบตประธานสงฆรปท ๑ จะถวายอตเรก

พระสงฆรปท๒จะกลาวถวายพระพรลา

คำถวายพระพรลา พระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ

“ขอถวายพระพร เจรญพระราชสรสวสดพพฒนมงคลพระชนมสขทกประการ จงมแด

สมเดจพระบรมบพตร พระราชสมภารเจาทงสองพระองค ผทรงพระคณอนประเสรฐ เวลาน

สมควรแลว พระภกษสงฆทงปวง (อาตมภาพ) ขอถวายพระพรลา แดสมเดจพระบรมบพตร

พระราชสมภารเจาทงสองพระองคผทรงพระคณอนประเสรฐ

ขอถวายพระพร”

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว หรอสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ในเวลา

เสดจประทบประทบพระองคเดยว

“ขอถวายพระพร เจรญพระราชสรสวสดพพฒนมงคลพระชนมสขทกประการ จงมแด

สมเดจบรมบพตร พระราชสมภารพระองค ผทรงพระคณอนประเสรฐ เวลานสมควรแลว

อาตมภาพ พระภกษสงฆทงปวง ขอถวายพระพรลา แดสมเดจพระบรมบพตร พระราชสมภาร

พระองคผทรงพระคณอนประเสรฐ

ขอถวายพระพร”

หมายเหต

การเจรญพระพทธมนตถวายตอหนาพระทนงตามธรรมเนยมปฏบต รปทเปนองคประธาน

จะเปนผถวายอตเรกรปทเปนรองประธานสงฆจะเปนผถวายพระพรลา

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

�0�

การถวายพระพรในการถวายพระธรรมเทศนา การถวายพระพรในการถวายพระธรรมเทศนา เปนธรรมเนยมแตโบราณททางคณะสงฆ

ถอปฏบตมาจนถงปจจบน เมอไดรบนมนตไปถวายพระธรรมเทศนาแดพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

หรอสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ หรอพระบรมวงศานวงศ และสมเดจพระสงฆราช

พระสงฆผทถวายพระธรรมเทศนา จะตองมการกลาวคำถวายพระพรกอนถวายพระธรรมเทศนา

จงจะตงนโม...และตงพทธภาษต...ดำเนนการแสดงพระธรรมเทศนาตอไป เมอถวายพระธรรม

เทศนาจบลงดวยคำวา “เอว กมดวยประการฉะน”จะตองมคำตอทายวา“ขอถวายพระพร”

คำถวายพระพรเทศนา ถวายฯ พระบาทสมเดจพระเจาอยหว หรอสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ

“ขอถวายพระพร เจรญพระราชสรสวสดพพฒนมงคลพระชนมสขทกประการ จงมแด

สมเดจบรมบพตร พระราชสมภารพระองค ผทรงพระคณอญประเสรฐ บดน จกรบพระราชทาน

ถวายวสชนาพระธรรมเทศนา (ใน.........................กถา)ฉลองพระเดชพระคณประดบพระปญญา

บารม ถารบพระราชทานถวายวสชนาไปมไดตองตามโวหารอรรถาธบายในพระธรรมเทศนา

ณบทใดบทหนงกด ขอเดชะ๕ พระเมตตาคณพระกรณาคณพระขนตคณ ทรงพระกรณาโปรด

พระราชทานอภยแกอาตมะผมสตปญญานอยขอถวายพระพร

นโมตสสภควโตอรหโตสมมาสมพทธสส.

นโมตสสภควโตอรหโตสมมาสมพทธสส.

นโมตสสภควโตอรหโตสมมาสมพทธสส.

ทานสลปรจจาค อาชชวมททวตป

อกโกธอวหสญจ ขนตญจอวโรธน

อจเจเตกสเลธมเม เตปสสาหอตตาน

ตโตเตชายเตปต โสมนสสญจนปกนตฯ

บดน จกรบพระราชทานถวายวสชนา ใน.........................................กถา ฉลองพระเดช

พระคณประดบพระปญญาบารมเปนปสาทนยกถามงคลานโมทนา...............................................

เอวกมดวยประการฉะนขอถวายพระพร”

๕หมายเหต ๑.ในกรณ พระบาทสมเดจพระเจาอยหว หรอสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถไมไดประทบอยในทเฉพาะหนาพงเวนคำวา“เดชะ”

�0�

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

คำถวายพระพรเทศนา ถวายพระบรมวงศานวงศ (ชนเจาฟา และพระองคเจา)

ขอถวายพระพรเจรญพระสรสวสดพพฒนมงคลพระชนมสขทกประการจงมแดสมเดจ

พระบรมวงศบพตรผทรงพระคณอนประเสรฐบดน จกรบประทานถวายวสชนาพระธรรมเทศนา

(ใน...................กถา) ฉลองพระเดชพระคณประดบพระปญญาบารม ถารบประทานถวายวสชนา

ไปมไดตองตามโวหารอรรถาธบายในพระธรรมเทศนา ณ บทใดบทหนงกด ขอพระเมตตาคณ

พระกรณาคณพระขนตคณโปรดประทานอภยแกอาตมะผมสตปญญานอยขอถวายพระพร

นโมตสสภควโตอรหโตสมมาสมพทธสส.

นโมตสสภควโตอรหโตสมมาสมพทธสส.

นโมตสสภควโตอรหโตสมมาสมพทธสส.

หนททานภกขเวอามนตยามโววยธมมาสงขาราอปปมาเทนสมปาเทถาตฯ

บดน จกรบพระราชทานถวายวสชนา ใน................................กถา ฉลองพระเดช

พระคณ ประดบพระปญญาบารม เพมพนกศลบญราศ เปนปสาทนยกถา ในมหามงคล

สมยาภลขตกาล................................................................................................................................

...........................................................................

เอวกมดวยประการฉะนขอถวายพระพร.

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

�0�

กรมการศาสนา, กระทรวงวฒนธรรม. คมอการปฏบตศาสนพธ. กรงเทพมหานคร : โรงพมพ

ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทยจำกด,๒๕๕๑.

______.การจดโตะหมบชา.กรงเทพมหานคร:โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย

จำกด,๒๕๕๒.

กองอนศาสนาจารย, กรมยทธศกษาทหารบก. คมอการปฏบตศาสนพธ ในพธการทางทหาร.

กรงเทพมหานคร:สำนกพมพหางหนสวนจำกดอรณการพมพ,๒๕๔๙.

______. คมอปฏบตพธกรรม. กรงเทพมหานคร : พมพทระลก การผาพระกฐนพระราชทาน

ณวดดอนเมอง,๒๕๕๑.

จนทรไพจตร.ประมวลพธมงคลของไทย:สมโภชหรณยบฏพระธรรมวโรดม(นยม านสสโรป.ธ.๙).

กรงเทพมหานคร:หางหนสวนจำกดจงเจรญการพมพ,๒๕๓๑.

ชลยา ศรสกใส. วนสำคญ ประเพณ การละเลนของไทย. กรงเทพมหานคร : สำนกพมพพบซ

จำกด.

ทองตอ กลวยไม ณ อยธยา. เฉลมพระเกยรต, พมพทระลก พระสาสนโสภณ (ใย ภททยเถร).

กรงเทพมหานคร:โรงพมพมหามกฏราชวทยาลย,๒๕๓๙.

ธนากต. ประเพณ พธมงคล และวนสำคญของไทย. กรงเทพมหานคร : สำนกพมพปรามด,

๒๕๔๓.

นฤมลวจตรรตนะ.วนสำคญของไทย.กรงเทพมหานคร:สำนกพมพอกษรวฒนา,๒๕๔๗.

นรตต ตสวโร, พระมหา. คมอสมณศกดพดยศ ฉบบสมบรณ. กรงเทพมหานคร : สำนกพมพ

ธงธรรม,๒๕๕๐.

เปลงชนกลนธป.ตำราพธกรรม,พมพทระลกอนสรณงานวนอดตเจาอาวาสวดสมพนธวงศาราม

ปท๗๑,กรงเทพมหานคร:โรงพมพหางหนสวนจำกดป.สมพนธพาณชย,๒๕๓๑.

พระธรรมวโรดม (บญมา คณสมปนโน ป.ธ. ๙). ระเบยบปฏบตชาวพทธ. กรงเทพมหานคร :

โรงพมพการศาสนา,๒๕๔๖.

พระญาณวโรดม (สนธ กจจกาโร). เอกเทสสวดมนตและศาสนพธ. กรงเทพมหานคร : โรงพมพ

มหามกฏราชวทยาลย,๒๕๒๗.

บรรณานกรม

�0�

คมอการปฏบตศาสนพธเบองตน

พระมหาราชครฯ. ประเพณไทย ฉบบพระมหาราชคร. กรงเทพมหานคร : โรงพมพลก

ส.ธรรมภกด,๒๕๑๑.

สำนกพระราชวง.รวมเรองและขอปฏบตเกยวกบราชสำนก.กรงเทพมหานคร:โรงพมพเรอนแกว

การพมพ,๒๕๕๒.

โอสธ ราษฎรเรอง. ศาสนพธกร : การสรางและพฒนาคมอการประกอบพธกรรมงานศพตามหลก

พระพทธศาสนา. กรงเทพมหานคร, วทยานพนธ ศศ.ม.มหาสารคาม : มหาวทยาลย

มหาสารคาม,๒๕๕๔.

กรมการศาสนากระทรวงวฒนธรรมwww.dra.go.th

(หามขาย)