Παιδαγωγικές και διδακτικές Παιδαγωγικές και διδακτικές ΔραστηριότητεςΔραστηριότητες

Παπαδόπουλος ΠάρηςΦεβρουάριος 2013

για την Α΄ Α΄ τάξη

Η ανάληψη διδασκαλίας στην Α΄.

Επιλογή ή συμμόρφωση;

2

3

Διδακτικοί στόχοι Μαθησιακοί στόχοι

4

Μαθησιακοί στόχοι είναι εκείνοι που τίθενται από τους ίδιους τους μαθητές ή υιοθετούνται από αυτούςΜαθησιακοί στόχοι είναι εκείνοι που τίθενται από τους ίδιους τους μαθητές ή υιοθετούνται από αυτούς

Διδακτικοί είναι αυτοί που ορίζονται από τον δάσκαλο ή το αναλυτικό πρόγραμμαΔιδακτικοί είναι αυτοί που ορίζονται από τον δάσκαλο ή το αναλυτικό πρόγραμμα

Η ατομική γνώση δομείται από τα εργαλεία της νόησης που παρέχει η κοινωνία

Πληροφορίες

Γνώση

Πώς μαθαίνω;

• Γνωστική ανάπτυξη στο επίπεδο του ατόμου Μαθαίνω μέσω δράσης πάνω στα αντικείμενα

• Κοινωνιο-γνωστική θεώρηση Μαθαίνω μέσα από τη συμμετοχή σε πρακτικές και κοινωνικές δραστηριότητες, όπου μεγάλη συμμετοχή έχει η γλώσσα

SOS !!Ζώνη επικείμενης ανάπτυξης

Αλληλεπιδράσεις των παιδιών με:

Γονείς

Συμμαθητές

Εκπαιδευτικούς

Έμπειροι συνεργάτες

8

Πώς μαθαίνουν οι μαθητές;• Ενεργός συμμετοχή

• Κοινωνική αλληλεπίδραση

• Δραστηριότητες που να έχουν νόημα

• Σύνδεση νέων πληροφοριών με τις προϋπάρχουσες

• Χρήση στρατηγικών

• Ανάπτυξη αυτορρύθμισης και αναστοχασμού

• Αναδόμηση προϋπάρχουσας γνώσης

• Στόχος η κατανόηση κι όχι η απομνημόνευση

• Στήριξη μαθητών για να μάθουν

• Διάθεση χρόνου για εξάσκηση

• Διαφοροποίηση-Κίνητρα

Πολλαπλή νοημοσύνη• γλωσσική• λογικομαθηματική• οπτική-χωρική• κιναισθητική• ενδοπροσωπική• διαπροσωπική• μουσική• νατουραλιστική• υπαρξιακή

συναισθηματική

Τα ζητήματα συμπεριφοράς είναι συχνά αλληλένδετα:

Με την αδυναμία του εκπαιδευτικού να

διαφοροποιήσει τη διδασκαλία του

Με τη δυσκολία του να διαχειριστεί την πολυμορφία του

μαθητικού πληθυσμού

απόκλιση- υστέρηση

Βρίσκω τρόπους να ενεργοποιήσω

τον μαθητή, αλλάζοντας τις:

Διαφοροποίηση διδασκαλίας

Τις προσδοκίες μου

Η διαφοροποιημένη διδασκαλία δεν είναι:

•εξατομικευμένη

• ποιοτική

15

16

17

18

Ο μαθητικός πληθυσμός

ΑκουστικόςΑκουστικός

ΟπτικόςΟπτικός Κιναισθητικός

Ακούω & θυμάμαιΑκούω & θυμάμαι

Βλέπω & θυμάμαιΒλέπω & θυμάμαιΚάνω & θυμάμαιΚάνω & θυμάμαι

20

21

ΜΑΘΗΣΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

κίνητρα στυλ μάθησης συνθήκες μάθησης

ΒΙΩΜΑΤΙΚΟ

αλλάζω το μάθημα

οργανωτικά & διδακτικά Απευθύνομαι σε όλους τους μαθητές και τις μαθήτριες

Τετράδιο υποχρεώσεων

Αλλάζω το περιβάλλον μάθησης

•Όχι μόνο μολύβι και χαρτί

•Προσβασιμότητα σε υλικά και βιβλία

• Τ.Π.Ε.

•Παρουσίαση της εργασίας τους με ποικίλους τρόπους

περιβάλλον της τάξης• πολυαισθητηριακό

• βιβλιοθήκη

• γωνιά διαβάσματος

Πολλαπλοί τρόποι παρουσίασης της πληροφορίας & γνώσης

καταιγίδα ιδεών

εννοιολογικοί χάρτες

ηλεκτρονικές πλατφόρμες

ενσωμάτωση τεχνών

κατασκευή μοντέλων

Προσομοιώσεις - Πειράματα

Μουσείο Γουλανδρή

H γωνιά των φυσικών επιστημώνο σχολικός κήπος

ΧΑΡΤΕΣ ΕΝΝΟΙΩΝ

Οι χάρτες εννοιών αποτελούν:

Μεταγνωστικά εργαλεία

Λειτουργικά εργαλεία

Εναλλακτικό εργαλείο αξιολόγησης.

H οικογένειά μου

Μνήμης

Οργάνωσης

Μελέτης και διαχείρισης του χρόνου

Αναστοχασμού

36

Μικρά ποιήματα ή φράσεις που περιέχουν με κατάλληλο τρόπο την πληροφορία

◦ «Τα φωνήεντα είναι εφτά και φωνάζουν δυνατά».

37

3,1 4 1 5 9 = πΑεί ο Θεός ο Μέγας γεωμετρεί

Ήταν ένας βασιλιάς,

το δεκάρι ο κοιλαράς.

Όλα τα παιδιά τον αγαπούσαν

και την ευχή του την ζητούσαν.

Οι πράξεις γινόταν στο λεπτό

χωρίς να μετρούν ένα και δυο.

Όπως το δέκα και το επτά μας έκανε δεκαεπτά.

Το εννιάρι το μικρό,

ζήλευε τον αρχηγό.

Τα παιδάκια δεν το θελαν,

γιατί μετρούσαν και δεν ξέραν.

Ώσπου μια μέρα το μικρό,

άρχισε να κλέβει ένα από το διπλανό.

Οι πράξεις γινόταν στο λεπτό

και όλα τα παιδάκια χαιρόντουσαν γι αυτό.

 

38

39

ΘέμαΚεντρική ιδέα

ΘέμαΚεντρική ιδέα

Πού;

Πότε;

Ποιος;Τι;

Γιατί;

Ε Εκφράζω Εκφράζω εικόνες

Κ Κατηγοριοποιώ Κατηγοριοποιώ τις εικόνες

Θ Θέτω σε σειρά Θέτω σε σειρά τις εικόνες

Ε Ελέγχω Ελέγχω αυτά που έγραψα

Σ Η Σημειώνω Σημειώνω και διορθώνω λάθη

40

ΓΑΛΑ : Γαλλικός, Αξιός, Λουδίας, Αλιάκμονας

ΝΕΣ-ΓΑΛΑ : Νέστος, Έβρος, Στρυμόνας Γαλλικός, Αξιός, Λουδίας, Αλιάκμονας

Σχηματικές αναπαραστάσεις με ενσωματωμένη την πληροφορία

41

Ξάνθη Κομοτηνή Αλεξανδρούπολη

Γίνεται μετατροπή της σειράς γεγονότων, ενεργειών, χαρακτήρων κλπ. σε εικόνες ή γενικότερα οπτικές πληροφορίες.

42

Δημιουργείται συνειρμικός δεσμός με τον κανόνα, τον

ορισμό ή τη γνώση μέσα από μια αναπαράσταση.

Πουλώντας καρπούζια!

43

Έλλειψη πρόθεσης για μάθηση

Μαθημένη αποτυχία

Αρνητικοί προσδιορισμοί

Χαμηλή αυτοεκτίμηση

44

Διαχείριση της αποτυχίας και της επιτυχίας (με απόδοση

αιτιακών προσδιορισμών).

Σύνδεση άμεσου στόχου και προσπάθειας.

Λεκτικοποίηση χρήσης στρατηγικών (Τα βήματα με

φωναχτή σκέψη).

Γνωστική μαθητεία

45

Προτυποποίηση-ΜοντελοποίησηΕξάσκηση με φθίνουσα καθοδήγησηΕξάσκηση με στήριξη στην ομάδαΑυτορυθμιζόμενη εξάσκησηΑναστοχασμός-Ανάλυση

Ο ρόλος του/της εκπαιδευτικούΟ ρόλος του/της εκπαιδευτικού

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ

Πώς επιλέγω την κατάλληλη διδακτική τεχνική;

ΜετωπικήΔιάλεξηΣυζήτησηΕπίδειξηΠειραματική διδασκαλίαΟμαδική διδασκαλίαΕπίλυση προβλημάτωνΜελέτη περίπτωσηςΠαιχνίδι ρόλων

Κριτήρια επιλογής εκπαιδευτικών τεχνικών

Οι ικανότητες του εκπαιδευτικούΤο μαθησιακό αντικείμενοΟ διαθέσιμος χρόνος/χρονική στιγμήΟι στόχοι του αντικειμένουΤα χαρακτηριστικά των εκπαιδευομένων

Υπάρχει δυσκολία στην οργάνωση της τάξης σε ομάδες

Δεν έχουν εκπαιδευτεί ανάλογα οι εκπαιδευτικοί και συχνά αναπαραγάγουν τον τρόπο που και οι ίδιοι

εκπαιδεύτηκαν σαν μαθητές

οργάνωση σε ομάδεςεταιρικές ομάδες

αλλαγή ρόλων

εργαστηριακές δραστηριότητες

αμοιβαία διδασκαλία

ένταξη μαθητών/τριων με ήπιες μαθησιακές δυσκολίες

επικοινωνιακές και συνεργατικές δεξιότητες

αποδυνάμωση στερεοτύπων και προκαταλήψεων

μέσα στην ομάδα• μην αποθαρρύνεις

• αποδοκίμασε τις πράξεις κι όχι το ίδιο το παιδί

• διαχείριση του λάθους

• η παρακίνηση για ανταγωνισμό συνήθως δεν ενθαρρύνει τα παιδιά

• το παιδί αποζητά την προσοχή για κάποιους λόγους

• υπευθυνότητα = ανάληψη ευθύνης

Θετικό διδακτικό πλαίσιο

λόγος εκπαιδευτικού

λόγος μαθητή/τριας ?

ΛΕΚΤΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

Οι ερωτήσεις

Δεν επιδέχονται μία και μόνη απάντηση, δε στοχεύουν στη δικαίωση της απομνημόνευσης αλλά στην αποκάλυψη του βαθύτερου «πιστεύω» του μαθητή για το θέμα που έχει τεθεί προς συζήτηση.

Δεν είναι ερωτήσεις που τίθενται προσωπικά σε ένα μαθητή αλλά απευθύνονται προς όλους.

Δεν εισάγονται με τα γνωστά «πώς» και «γιατί». Δομούνται συντακτικά κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να τονίζεται το προσωπικό στοιχείο, η έκφραση γνώμης και το κλίμα ελευθερίας μέσα στο οποίο θα γίνει στη συνέχεια η συζήτηση.

Τα 3 δεν…..

Αξιολόγηση

• Αμφισβήτηση παραδοσιακών μορφών μάθησης• Όχι αξιολόγηση μόνο γνωστικού τομέα• Απαιτείται εναλλακτικό πλαίσιο αξιολόγησης μαθητή

• Με έμφαση στην ικανότητα του μαθητή να αναπτύσσει διαπροσωπικές σχέσεις & εργασίες

• κοινή υποκείμενη γλωσσική ικανότητα

• αλληλεξάρτηση γλωσσών• Αλληλοσυμπλήρωση πολιτισμών

δίγλωσσοι μαθητές & μαθήτριες

Μαθήματα

Γλώσσα Α΄ Δημοτικού

60

ΣτόχοιΒασικός στόχος είναι η κατάκτηση των βασικών δεξιοτήτων ανάγνωσης και κατανόησης γραπτών κειμένων καθώς και η αναζήτηση και χρήση της πληροφορίας. Επίσης, η καλλιέργεια  δεξιοτήτων γραφής, ο εμπλουτισμός και η αποσαφήνιση του λεξιλογίου και η συνειδητοποίηση των βασικών στοιχείων της δομής και της λειτουργίας της γλώσσας.

Θεματικές Ενότητες Μαθήματος

Μια ομάδα παιδιών ένας παπαγάλος μια γάτα ένα σαλιγκάρι ένας σκύλος

Κι ένα χελιδόνι

Κείμενα διαφορετικών τύπων & χρήσεων

• Επιστολή• Ανακοίνωση• Οδηγίες• Πίνακας δρομολογίων• Χάρτης• Κανόνες παιχνιδιού• Αφηγήσεις• Πολυτροπικά κείμενα

Τετράδιο εργασιών

• Επαναληπτικές δραστηριότητες οι οποίες αξιολογούν τον βαθμό κατάκτησης από τους μαθητές των γνώσεων & δεξιοτήτων που αποτελούσαν τους λεξικο-γραμματικούς, επικοινωνιακούς και γνωσιακούς στόχους της ενότητας.

Η εργασία του μαθητή στο σπίτι

• Εναπόκειται στην κρίση του εκπαιδευτικού• Αυτόνομη εργασία ενός εξάχρονου και να μην

απαιτεί πολύ χρόνο

Διδακτικό μοντέλο

Συνδυαστικό: «ισορροπημένος γραμματισμός»

Αναλυτικοσυνθετική: Έμφαση στην αντιστοίχιση φθόγγων & γραμμάτων μέσα από συστηματική άσκηση στην κατάτμηση και επανασύνθεση πρότυπων λέξεων.Γράμμα (φθόγγος)……. Συλλαβή…. Λέξη…… Φράση.

Αναδυόμενη γραφή και ολική προσέγγιση*: Η ανάγνωση & η γραφή είναι πράξεις με νόημα & η διδασκαλία τους πρέπει να αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση πραγματικών επικοινωνιακών αναγκών.

Αναδυόμενη γραφή και ολική προσέγγιση*: Η ανάγνωση & η γραφή είναι πράξεις με νόημα & η διδασκαλία τους πρέπει να αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση πραγματικών επικοινωνιακών αναγκών.

* Δίνει βάρος σε προγενέστερες γνώσεις και εμπειρίες

Φωνολογική επίγνωση

• Η ικανότητα να διακρίνουμε τόσο τις συλλαβές όσο και τα φωνήματα μιας λέξης, δηλαδή τους ξεχωριστούς ήχους που την αποτελούν

• H φωνολογική συσχετίζεται άμεσα με την αναγνωστική δεξιότητα

Τα επίπεδα της φωνολογικής επίγνωσης

Η φωνημική επίγνωση

Η συλλαβική επίγνωση

Η επίγνωση για τα τμήματα της συλλαβής

Η φωνολογική ενημερότητα μπορεί να διδαχθεί;

• Ναι, μέσα από ειδικά σχεδιασμένες δραστηριότητες

• Στο νηπιαγωγείο και μετά στην πρώτη τάξη σε συνεργασία με τους γονείς

Κύριοι άξονες ανάπτυξης δραστηριοτήτων φωνολογικής ενημερότητας

ΔΕΞΙΟΤΗΤΑ ΕΠΙΠΕΔΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

Ανάλυση Πρόταση σε λέξεις Σήμερα είναι Πέμπτη

Λέξης σε συλλαβή

Συλλαβής σε φωνήματα

Σύνθεση Συλλαβών σε λέξη

Φωνημάτων σε λέξη

Ομοιοκαταληξία Λέξεων

Διάκριση θέσης Συλλαβής (κα) Κανάτα πρώτης(πρώτης τελευταίας ενδιάμεσης ) φωνήματος

Κύριοι άξονες ανάπτυξης δραστηριοτήτων φωνολογικής ενημερότητας

ΔΕΞΙΟΤΗΤΑ ΕΠΙΠΕΔΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

Αφαίρεση Συλλαβής Μωράκι- κι= μωρά

Φωνήματος Πέτρα-τ = πέρα

Πρόσθεση Συλλαβής Πατά +τα= πατάα

Φωνήματος Κ+λέω+ κλαίω

Αντιστροφή Συλλαβής ζά-ρι ρί-ζα

Φωνήματος αννα

Αντικατάσταση Συλλαβής τώ-ρα τό-τε

Φωνήματος Άλλοςάμμος

Δραστηριότητες φωνολογικής επίγνωσης (1)

1.Αλλαγή θέσης γράμματος ή συλλαβής π.χ. αχ-χα, λάμπα-μπάλα, να-αν, παπί-πίπα 2.Πρόσθεση ή αφαίρεση γράμματος ή συλλαβής π.χ. κάπα-καπάκι, σέλα-κασέλα*, αλάτι-παλάτι, Άρης-Πάρης, άστρο-κάστρο, πατάτα-πατατάκι, έλα-ελάτε, να-νάτο, πατάτα-πάτα, ένα-να, πάμε-με 3.Αλλαγή γράμματος π.χ. γάλα-γάτα, λάχανα-χάχανα, έλα-όλα, παπί-πανί, πάμε-πάρε, έλα-ένα

Δραστηριότητες φωνολογικής επίγνωσης (2)

4.Αντιστροφή γράμματος ή συλλαβής (και υπόδειξη παραγωγής ψευδολέξεων) π.χ.

γάλα-λάγα, πίτα-τάπι, πατάτα-ταπάτα/τατάπα, τόπι-πίτο, πιπίλα-πιλάπι/λαπίπι, πανί-νιπά, πάμε-μέπα

5. Χρήση ομοιοκαταληξίας, πρόσθεση συλλαβής

«την έχει το ποδήλατο, καθόμαστε εκείκαι μ’ ένα κα- μπροστά της, φυλάει εκεί η

γιαγιά τα πράγματά της»

Δραστηριότητες φωνολογικής επίγνωσης (3)

6.Επιλογή ομοιοκαταλήξεωνμέρα πέρακάτι μύδι βέρα

7. Εύρεση ομοιοκαταλήξεωνπόνος ……………… ξύλο…………………

8. Απομάκρυνση αρχικού φωνήματοςχλωρίδα λωρίδα τρόμπα ρόμπα

• 9. Επισήμανση λέξης με διαφορετικό αρχικό φώνημα φίδι φακή δόση

10. Επισήμανση λέξης με διαφορετικό τελικό φώνημα κότα σάκα τόπι

Δραστηριότητες φωνολογικής επίγνωσης (4)

Οι ασκήσεις καλό είναι

• Να σχετίζονται με το θέμα της ημέρας: π.χ. Λέξεις σχετικές με την οικογένεια, τη θάλασσα

• Σύνδεση με τις λέξεις μιας ιστορίας που αφηγούμαστε ή διαβάζουμε

• Για παραδείγματα βλ. Παντελιάδου, 2004

Ενίσχυση της φωνολογικής επίγνωσης

Η Montessori καλλιεργούσε τη φωνολογική συνειδητοποίηση ζητώντας

από τα παιδιά να επαναλαμβάνουν το φθόγγο κάθε γράμματος, δηλαδή

ανέλυαν φωνολογικά τη λέξη ενώ προσπαθούσαν να τη γράψουν. Η ολική

ή αναλυτική μέθοδος ξεκινούσε από την πρόταση, η διδακτική

επεξεργασία της οποίας κατέληγε σταδιακά από τη λέξη, στις συλλαβές

της, στα γράμματά τους και στο φθόγγο που καθένα αναπαριστά. Όπως

γίνεται φανερό, με συνθετικό ή αναλυτικό τρόπο, η διδασκαλία της

φωνολογικής ευαισθητοποίησης στηρίχθηκε στην άμεση σύνδεση

γράμματος με φώνημα.

Ευκαιρία για φωνολογική επεξεργασία μπορεί να δοθεί και από καθημερινές τεχνικές ή δραστηριότητες. Η ανάλυση λέξεων στα φωνήματά της μπορεί να ξεκινήσει με λέξεις που φανερώνουν φαγώσιμα, όπως η λέξη μήλο και που πρέπει να κοπούν σε κομμάτια για να φαγωθούν. Επίσης, παιχνίδια όπως του χορού των μαθητών γύρω από καρέκλες που είναι κατά μία λιγότερες από τα παιδιά μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να οπτικοποιηθεί η αφαίρεση φωνημάτων.

μή λο

Γραφοφωνημική αντιστοιχία

• Κάθε ήχος, καθετί που εκφέρουμε προφορικά, μπορεί να έχει και γραπτή μορφή

Γράφω για να μεταδώσω ένα μήνυμα

Διαβάζω για να κατανοήσω το περιεχόμενο ενός κειμένου

Γραφοφωνημική αντιστοιχία

• Η εκπαιδευτικός ως πρότυπο αναγνώστη

• Η Διόρθωση ορθογραφίας αντί να του επισημαίνει το λανθασμένο γράμμα, να του δείχνει τη λέξη και να το παρακινεί να σκεφτεί πού μπορεί να έχει κάνει λάθος (βοηθήματα, λεξικό κ.τ.λ.)

Κατανόηση κειμένου

Χρήση βασικού λεξιλογίου και ερμηνεία λέξεων –αποσαφήνιση εννοιών

Διδασκαλία που ασκεί τα παιδιά στην εύρεση της κεντρικής ιδέας της παραγράφου

Μεθοδική ορθογραφία (1)

• 1.Άσκηση: Οικογένειες λέξεων• Ανάγνωση ιστορίας σχετικά με μια οικογένεια

(μαμά, παιδιά)• Μαμά και παιδιά μοιάζουν• Μαμά: κορυφή• Παιδιά: κορυφαίος, κορύφωμα, κορφή,

κορφάδα, κορυφογραμμή, κατακόρυφος, κορφοβούνι

•

• 2. Άσκηση: Σύνθετες λέξεις• Μαμά: πράσινη• Μπαμπάς: κόκκινος• Παιδί: πρασινοκόκκινο

Μεθοδική ορθογραφία (1)

Άσκηση: Η χαμένη λέξη είμαι κλρσείμαιτνοστην ρστηνολφειτο ρλοπαρεακονυοκλαδιφροςακδμιοψαριρκιορικαμαναρικξδηλκξσξιδι

Μεθοδική ορθογραφία (1)

5. Διάφορες ασκήσειςΧρήση κεφαλαίου σε κείμενο με μόνο μικρά

γράμματαΧρήση σημείων στίξης σε κείμενοΡωτώ, λέω, θαυμάζω (σημεία στίξης)Πρόσθεση καταλήξεωνΧρήση ομόφωνων σε πρόταση (κλίμα/ κλήμα,

σύκο/ σήκω κλπ.)Σταυρόλεξο, κρεμάλα, τηλεγράφημα, κυνήγι

θησαυρού

Μεθοδική ορθογραφία (1)

Μέθοδοι Η ακριβής αναγνωστική αποκωδικοποίηση από μαθητές με

Μαθησιακές Δυσκολίες (ΜΔ) ενισχύεται με μια σειρά μεθόδων που στοχεύουν στην κατάκτηση της δεξιότητας μέσω:

1. της επανάληψης, 2. της εφαρμογής πολυαισθητηριακών μεθόδων, 3. της στρατηγικής αναγνώρισης λέξεων.

Ενίσχυση της αναγνωστικής αποκωδικοποίησης και της ευχέρειας

Επανάληψη των αναγνώσεων Η επανάληψη των αναγνώσεων ενός κειμένου συντελεί

στην ενίσχυση της ευχέρειας και της ακρίβειας. Οι επαναλήψεις με καθοδήγηση (ανάγνωση του κειμένου από υπολογιστή, ερωτήσεις από την εκπαιδευτικό, διορθώσεις ή δυνατή ανάγνωση από δεύτερο αναγνώστη) είναι αποτελεσματικές κατά τις πρώτες τάξεις του δημοτικού.

α. η ανάγνωση με ηχώ: αρχική ανάγνωση από το δάσκαλο ή κάποιο συμμαθητή και επανάληψη από το μαθητή με ΜΔ.β. η ανάγνωση μέσω της συνεργασίας: ανάγνωση σε δυάδες με έναν ικανό και έναν αδύναμο αναγνώστη

Ενίσχυση της αναγνωστικής αποκωδικοποίησης και της ευχέρειας-πολυαισθητηριακές μέθοδοι

Βήμα-βήμα: «Μέθοδος Montessori»1. Δίνω στο μαθητή κινητά γράμματα, να τα ψηλαφίσει, να

σχεδιάσει το περίγραμμά τους και να τα ζωγραφίσει ώστε να εξοικειωθεί με το σχήμα τους, ενώ το προφέρω ώστε να αντιληφθεί τον ήχο του.

2. Του δείχνω τον τρόπο που θα το γράψει και συγχρόνως προφέρει το φθόγγο του, ώστε με την επανάληψη να γίνει στενότερος ο σύνδεσμος οπτικής, ακουστικής και κιναισθητικής αντίληψης.

3. Ζητώ από το μαθητή να ψηλαφίσει τη μορφή του γράμματος με κλειστά μάτια για να απομονώσει καλύτερα στο μυαλό του την εντύπωση.

4. Ελέγχω αν ο μαθητής έχει «καθαρή παράσταση» του γράμματος, ζητώντας του να μου δώσει κάποιο γράμμα. Αν ο μαθητής αποτύχει, επαναλαμβάνει την προηγούμενη βαθμίδα.

5. Παραμερίζω τα γράμματα για λίγα λεπτά και έπειτα δείχνω στο μαθητή το κάθε γράμμα λέγοντας το όνομά του. Μόλις ο μαθητής μάθει ένα φωνήεν και ένα σύμφωνο του δείχνω το σχηματισμό της συλλαβής, και όταν σχηματίσει αρκετές συλλαβές, τον παρακινώ να σχηματίσει λέξεις.

«Αναγνωστική επιτυχία: Εκπαίδευση στις στρατηγικές αναγνώρισης»

Η μέθοδος αφορά ένα επίπεδο πάνω από αυτό της εκμάθησης των γραφοφωνημικών αντιστοιχιών. Υποστηρίζει ότι οι μαθητές πρέπει να διδάσκονται

και τις τρεις τεχνικές αποκωδικοποίησης:α. τη φωνημική ανάλυσηβ. την ανάλυση σε μέρηγ. την οπτική αναγνώριση λέξεων

«Αναγνωστική επιτυχία: Εκπαίδευση στις στρατηγικές αναγνώρισης»

1. Συζητώ με το μαθητή το πιθανό περιεχόμενο του κειμένου ή τις προτάσεις με ερέθισμα τον τίτλο, ή τη ζωγραφιά, ή την εικόνα ώστε να ενεργοποιηθεί η προηγούμενη γνώση του μαθητή.

2. Ασκώ το μαθητή σε δραστηριότητες επανάληψης σε σημαντικές νοηματικά λέξεις του κειμένου, σε γράμματα ή σε λέξεις που δημιουργούν προβλήματα αποκωδικοποίησης.

3. Προτρέπω το μαθητή να διαβάσει το κείμενο – πρόταση σιωπηρά.

4. Προτρέπω το μαθητή να διαβάσει μεγαλόφωνα. Αν υπάρχει κάποια άγνωστη λέξη ή λέξη που έχει διαβαστεί λάθος παρέχω διορθωτική ανατροφοδότηση. Η τεχνική αυτή αφορά την άμεση διδασκαλία του πώς διαβάζεται η λέξη μέχρι την ανεξάρτητη ανάγνωση από το μαθητή.

Αναγνωστική ευχέρεια1.Επίδειξη φωναχτής ανάγνωσης από την εκπαιδευτικό ως μέρος διδασκαλίας που

περιλαμβάνει επαναλαμβανόμενες αναγνώσεις 2. Άμεση διδασκαλία στρατηγικών αποκωδικοποίησης άγνωστων λέξεων, χρήση

σημείων στίξης.3. Εξασφάλιση προφορικής υποστήριξης και επιδείξεις χρησιμοποιώντας βοήθειες

κατά την αποκωδικοποίηση (με μαγνητοφωνημένα κείμενα), ομαδική ανάγνωση, ανάγνωση σε ζεύγη, τυχόν υποστηρικτικά προγράμματα σε ηλεκτρονικό υπολογιστή .

4. Οργάνωση βιβλιοθήκης που περιλαμβάνει βιβλία που να ταιριάζουν σε όλα τα επίπεδα ανάγνωσης και καλλιέργειας της συνήθειας της αυτόβουλης ανάγνωσης.

5. Προσφορά πολλών ευκαιριών για πρακτική με βάση τη μέθοδο των επαναλαμβανόμενων αναγνώσεων και με υλικό που σταδιακά δυσκολεύει

6. Καλλιέργεια της ανάπτυξης του χρωματισμού της ανάγνωσης χωρίζοντας τις προτάσεις του κειμένου ανάλογα με τον επιτονισμό που διδάσκεται και εμπλέκοντας το μαθητή στην αποκωδικοποίηση κάθε πρότασης

«Υποδειγματική φωναχτή ανάγνωση»

1. Για την εξασφάλιση της επιτυχίας αυτής της τεχνικής είναι απαραίτητη η αλλαγή της διάταξης των καθισμάτων, ζητώντας από τους μαθητές να καθίσουν σε κύκλο ή κάτω, οκλαδόν. Στη συνέχεια δίνω ένα κείμενο στους μαθητές, τονίζοντας ότι:

α. η ταχύτητα δεν είναι το ζητούμενο στη φωναχτή ανάγνωσηβ. πρέπει να γίνεται προσπάθεια να ταιριάζει το ύφος της φωνής τουαναγνώστη προς το ύφος της φωνής του προσώπου τα λόγια του

οποίου διαβάζονται.2. Πριν ξεκινήσουν οι μαθητές να διαβάζουν φωναχτά, διαβάζωυποδειγματικά ένα μέρος του και ζητώ από τους μαθητές να διαβάσουν

το ίδιο σιωπηρά και στη συνέχεια φωναχτά.

Προτάσεις

• Ενισχύστε τη συνεργατική φωναχτή ανάγνωση παίρνοντας μέρος σε αυτή.

• Χρησιμοποιήστε κείμενα με λέξεις που έχουν διδαχθεί.

• Μην επιμένετε στη φωναχτή ανάγνωση αν παρατηρήσετε δυσανασχέτηση από το μαθητή και από τους συμμαθητές του.

• Ενισχύστε την οπτική αναγνώριση των λέξεων πριν την φωναχτή ανάγνωση μέσα στην τάξη.

Ορθογραφία

Τύποι ασκήσεων

• Κατανόησης• Παραγωγής λόγου• Προσέγγισης γλωσσικών φαινομένων• Ορθογραφίας• Φωνολογικής επίγνωσης• Εξοικείωσης με το γράμμα

Δραστηριότητες κατανόησης & παραγωγής γραπτού λόγου

• Κείμενα καθημερινής χρήσης • Λίστες• Λογοτεχνικά βιβλία και βιβλία γνώσεων• Συγγραφή ιστοριών• Αξιοποίηση του εικονογραφημένου λεξικού

Ο ρόλος της εικόνας

Η κεντρική εικόνα θέτει το αφηγηματικό πλαίσιο της

ιστορίας

Ομάδα 1η

Ομάδα 1η

Ομάδα 2η

Ομάδα 2η

Ομάδα 3η

Ομάδα 3η

Ομάδα 4η

Ομάδα 4η

Ομάδα 5η

Ομάδα 5η

126

Αυτο-αξιολόγηση διδασκαλίας

Τεχνικές σκέφτομαι και γράφω

Κειμενοκεντρική προσέγγιση

1. Επικοινωνιακός στόχος

2. Πομπός- Δέκτης

3. Επικοινωνιακή περίσταση

4. Επικοινωνιακό πλαίσιο

127

Τεχνικές σκέφτομαι και γράφω

1. Τεχνική ερωτήσεων (Τι; Πότε; Γιατί; Που;)

2. Ιδεοκαταιγίδα

3. Ελλιπών προτάσεων

4. Ανακατεμένων προτάσεων και εικόνων

128

129

130

131

132

133