Παιδαγωγικές και διδακτικές Παιδαγωγικές και διδακτικές προσεγγίσειςπροσεγγίσεις

Παπαδόπουλος Πάρης7 Σεπτεμβρίου 2016

για τη BB΄ ΄ τάξη στο δημοτικό σχολείο

τ

2

Τι με προβληματίζει περισσότερο στη Β΄ πρώτη τάξη;

• Η ύλη και αν θα καταφέρω να την τελειώσω• Ο χρόνος που δεν μου φτάνει• Το εκπαιδευτικό υλικό που πρέπει να σχεδιάσω• Οι ομάδες των παιδιών και η πειθαρχία σ’ αυτές• Οι γονείς των μαθητών & μαθητριών• Ο Σχολικός Σύμβουλος

3

Δομή ημερήσιου προγράμματος στο Ε.Τ.Ο.Δ.Σ.

Ώρες Διάρκεια Διαδικασία08.00 − 08.10ο 10 λ Υποδοχή μαθητών

08.10 − 09:40ο 90 λ 1η & 2η διδακτική ώρα09:40 − 10:00ο 20 λ Διάλειμμα10:00 − 11:30ο 90 λ 3η & 4η διδακτική ώρα11:30 − 11:45ο 15 λ Διάλειμμα11:45 − 12:25ο 40 λ 5η διδακτική ώρα12:25 − 12:35ο 10 λ Διάλειμμα12.35 − 13:15ο 40 λ 6η διδακτική ώρα

Λήξη υποχρεωτικού προγράμματος13:15 − 13:20ο 5 λ Μετάβαση στην αίθουσα σίτισης

13:20 − 14:00ο 40 λ 1η ώρα Ολοήμερου: Σίτιση14:00 − 14:15ο 15 λ Διάλειμμα14:15 − 15:00ο 45 λ 2η ώρα Ολοήμερου: Μελέτη15:00 − 15.15ο 15 λ Διάλειμμα15.15 − 16:00ο 45 λ 3η ώρα Ολοήμερου: Αντικείμενο Επιλογής

Λήξη προαιρετικού προγράμματος

ΥΠΟΧΡΕΩΤ ΙΚΟ

ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΟ

Κατανομή ωρών ανά Κλάδο σε 6/θ Ε.Τ.Ο.Δ.Σ.

 

ΚλάδοςΣύνολο ωρών

κλάδου

Τάξεις και ώρες εκπαιδευτικών

Α Β Γ Δ Ε ΣΤ

ΠΕ70 122 21 21 20 20 20 20

ΠΕ06 14 1 1 3 3 3 3

ΠΕ08 8 2 2 1 1 1 1

ΠΕ11 16 3 3 3 3 2 2

ΠΕ16 6 1 1 1 1 1 1

ΠΕ19-20 6 1 1 1 1 1 1

ΠΕ32 4 1 1 1 1  

ΠΕ05  2 2

ΠΕ07

 

Σύνολο ωρών τάξης 30 30 30 30 30 30

Επισήμανση_1:

ΕΥΕΛΙΚΤΗ ΖΩΝΗ

Διδάσκεται από:

• Εκπαιδευτικούς του κλάδου ΠΕ70

• Διευθύντρια/ντή της σχολικής μονάδας

• Εκπαιδευτικούς ειδικοτήτων, αφού έχουν ικανοποιηθεί κατά προτεραιότητα οι ανάγκες σε διδακτικές ώρες του γνωστικού αντικειμένου τους στις σχολικές μονάδες της οικείας Δ/νσης Π.Ε.

Αισθητική Αγωγή – Φυσική Αγωγή – ΤΠΕ

Επισήμανση_2:

Η διδασκαλία αυτών των γνωστικών αντικειμένων ανατίθεται σε εκπαιδευτικούς των αντίστοιχων ειδικοτήτων

• Η διδασκαλία της Αισθητικής Αγωγής καθώς και της Φυσικής Αγωγής δύναται να ανατεθεί σε εκπαιδευτικό ΠΕ70

•Η διδασκαλία των ΤΠΕ δύναται να ανατεθεί σε εκπαιδευτικό ΠΕ70 μόνο στα 4/θέσια και 5/θέσια Δημοτικά Σχολεία και εφόσον, ο/η ΠΕ70 διαθέτει πιστοποίηση Β’ επιπέδου

Στις περιπτώσεις αδυναμίας κάλυψης του προγράμματος από εκπαιδευτικούς των αντίστοιχων ειδικοτήτων, τότε:

Επισήμανση_3:

Προσωρινή αδυναμία πλήρους ανάπτυξης του ΕΩΠΔ

Έως ότου τοποθετηθεί στη σχολική μονάδα το σύνολο του εκπαιδευτικού προσωπικού για την πλήρη ανάπτυξη του ΕΩΠΔ, το Εβδομαδιαίο Ωρολόγιο Πρόγραμμα Διδασκαλίας αναμορφώνεται προσωρινά ως προς τα διδακτικά αντικείμενα, κατόπιν εισήγησης του/της Δ/ντή−Δ/ντριας και απόφασης του Συλλόγου Διδασκόντων σε συνεργασία με τον αρμόδιο Σχολικό Σύμβουλο, αξιοποιώντας το σύνολο των προσφερόμενων διδακτικών ωρών με βάση το υποχρεωτικό διδακτικό ωράριο και τις διδακτικές ώρες των εκπαιδευτικών για τις οποίες έχουν τοποθετηθεί στη σχολική μονάδα.

Μαθήματα

Πώς μπορώ να τα βρω αλλιώς;

12

http://ebooks.edu.gr/new/classcoursespdf.php?classcode=DSDIM-B

14

Γλώσσα

Βάση της διδασκαλίας της Γλώσσας αποτελεί η επικοινωνιακή μέθοδος και η λειτουργική προσέγγιση της γλώσσας. Στόχος είναι να αποκτήσουν τα παιδιά όλες εκείνες τις απαραίτητες δεξιότητες, έτσι ώστε να μάθουν να επικοινωνούν όσο πιο αποτελεσματικά γίνεται.

15

Γραμματική

Η Γραμματική της Β’ Δημοτικού διδάσκεται διαισθητικά. Στόχος της είναι να καταφέρει ο μαθητής να εφαρμόσει τους γραμματικούς κανόνες, τόσο στον προφορικό, όσο και στο γραπτό λόγο. Τα παιδιά ανακαλύπτουν μόνα τους κάθε φορά τον κανόνα μέσα από άφθονα παραδείγματα, χωρίς να χρειάζεται να τον αποστηθίσουν. Η ύλη της Γραμματικής της Β’ τάξης περιλαμβάνει γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα που έχουν ήδη διδαχθεί τα παιδιά την προηγούμενη χρονιά, αλλά και καινούρια όπως, κλίσεις ουσιαστικών και επιθέτων, κλίσεις ρημάτων σε Ενεργητική φωνή, αντωνυμίες, μετοχές, επιρρήματα, επιφωνήματα, παραθετικά, αριθμητικά επίθετα, κλιτά μέρη του λόγου, το τελικό –ν, σημεία στίξης.

16

Σκέφτομαι και γραφω

Η παραγωγή γραπτού λόγου (Σκέφτομαι και γράφω) αποτελεί επίσης σημαντικό κομμάτι στη διδασκαλία της Γλώσσας. Τα παιδιά μέσα από

ένα σύνολο εκθέσεων που παράγουν κατά τη σχολική χρονιά, μαθαίνουν τη δομή της παραγράφου. Η παραγωγή παραγράφου

γίνεται με τη βοήθεια λέξεις-κλειδιών και αρχικών προτάσεων που δίνουν ερεθίσματα στα παιδιά να γράψουν. Τα θέματα με τα οποία

ασχολούμαστε πηγάζουν μέσα από τα ίδια τα βιβλία μας και κινούνται σε πλαίσια περιγραφικών κειμένων, αφηγηματικών, κ.ά.

Μαθηματικά

Τα Μαθηματικά της Β’ Δημοτικού διδάσκονται βιωματικά και με τη χρήση κατάλληλου εποπτικού υλικού. Στόχος μας είναι οι

μαθητές να καλλιεργήσουν θετική στάση απέναντι στα Μαθηματικά και να αποκτήσουν βασικές μαθηματικές έννοιες και δεξιότητες. Η ύλη των Μαθηματικών βασίζεται στις εξής

γνωστικές περιοχές, τα προβλήματα (τα οποία καταλαμβάνουν και τη μεγαλύτερη έκταση στα βιβλία), τους αριθμούς, τους αριθμούς σε σχέση με τις πράξεις, τις μετρήσεις (χρόνου,

επιφάνειας, βάρους, ευρώ), τη γεωμετρία και τα μοτίβα. Τα παιδιά οικοδομούν τη γνώση σταδιακά αναπτύσσοντας

διάφορες στρατηγικές επίλυσης.

17

Μελέτη Περιβάλλοντος

Η Μελέτη Περιβάλλοντος είναι ένα μάθημα το οποίο προσεγγίζουμε βιωματικά, έτσι ώστε να αποκτήσει νόημα για τα

παιδιά. Στόχος μας είναι η απόκτηση γνώσεων, αξιών και στάσεων καθώς και η ανάπτυξη κριτικής σκέψης, που θα οδηγήσουν το

μαθητή σε μία θετική στάση απέναντι στο περιβάλλον. Μέσα στην τάξη, παρακινούμε τα παιδιά να εκφραστούν ελεύθερα και να πουν την άποψή τους, αφού η επεξεργασία του μαθήματος γίνεται από

τα ίδια με τη βοήθεια δικών μας καθοδηγούμενων ερωτήσεων.

18

19

20

21

Τα μαθηματικά της Β΄ τάξης στο Δημοτικό

Σχολείο

Τα χαρακτηριστικά μιας μαθηματικής δραστηριότητας στη Δευτέρα τάξη

Δράση Οικοδόμηση της γνώσης

Οικοδόμηση της γνώσης

Ο μαθητής δεν αντιμετωπίζεται πλέον ως αποδέκτης μαθηματικών πληροφοριών που του προσφέρονται από τον διδάσκοντα με τη μορφή αφήγησης ή ερωταπόκρισης αλλά κατασκευάζει δυναμικά τη γνώση.

Η μάθηση είναι μια κατασκευαστική διαδικασία

Δίνω κατάλληλα ερεθίσματα για να ενεργοποιήσω

τη διαδικασία της μάθησης

Εμπειρίες Πληροφορίε

ς

Μαθηματική Γνώση & Συμπεριφορά

Η ατομική γνώση δομείται από τα εργαλεία της νόησης που παρέχει η κοινωνία

Δράση

Δράση σημαίνει εύρεση λύσης σε ένα πρόβλημα, στρατηγικών σε ένα παιχνίδι, κατασκευή, απόφαση κλπ. και προϋποθέτει τη χρήση καταστάσεων, παιχνιδιών, υλικού που συνδέονται με την έννοια που θέλουμε να αναπτύξουμε και προτρέπουν το παιδί να συμμετέχει, να σκεφθεί και να ασχοληθεί με τη σχετική έννοια.

Η κατανόηση των μαθηματικών εννοιών βασικό στοιχείο της μαθηματικής γνώσης

Οι έννοιες σχηματίζονται με δύο τρόπους:

Α. Φυσικός τρόποςΒ. Κατηγορικός τρόπος

Οι μαθηματικές έννοιες και η χρήση τους πηγάζουν από την πραγματικότητα που βιώνουμε σαν άτομα.

Το ξεκίνημα γι’ αυτές τις έννοιες αποτελούν βασικά οι προσωπικές μας ανάγκες.

Τις αντλούμε κυρίως από τη φύση, τον πολιτισμό και την καθημερινή μας ζωή.

ΑΠΟ ΤΟ ΜΑΚΡΟΚΟΣΜΟ ΠΟΥ ΜΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΕΙ

ΕΝΝΟΙΑ 1+ ΕΝΝΟΙΑ 2= ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΕΝΝΟΙΑ

Συνδυάζοντας τους δύο τρόπους παρουσίασης των εννοιών - με το να δίνουμε παραδείγματα από την καθημερινή ζωή προτρέποντας τους μαθητές να τα μεταφράζουν στη μαθηματική γλώσσα - επιτυγχάνουμε τη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ της φυσικής και της μαθηματικής γλώσσας για να μπορέσουν έτσι οι μαθητές να μεταβούν από το επίπεδο της άτυπης γνώσης, που είναι συνδεδεμένη με τις άμεσες εμπειρίες των μαθητών, στο επίπεδο της τυπικής μαθηματικής γνώσης.

Προσοχή στο παραδοσιακό μάθημα

Ρουτίνα Απομνημόνευση κανόνων

Τι είναι κύκλος;

(Κύκλος είναι η θέση των σημείων σ΄ ένα επίπεδο τα οποία βρίσκονται σε ίδια απόσταση από ένα εσωτερικό σημείο που

ονομάζεται κέντρο!!)

Τροχιά μάθησης και διδασκαλίας

Σε βάθος κατανόηση μεγάλων ιδεών μαθηματικών

37

3 ηλικιακοί κύκλοι

Α΄ 5-8

Β΄ 8-12

Γ΄ 12-15

Α’ Ηλικιακός κύκλος• Κατάκτηση ανάλογης μαθηματικής γλώσσας στην κατανόηση

και την έκφραση

• Σύνδεση με την καθημερινότητα

• Σύνδεση με βιώματα

• Προοοοοοοοδευτική μετάβαση σε νοερούς υπολογισμούς

38

Απτικός χειρισμός, χτυπήματα χεριών, ταυτόχρονη εκφορά λέξεων

Αρχές διδασκαλίας & μάθησης

• Χρήση παιχνιδιών

39

Τα παιχνίδια αποτελούν το μέσο για την ανακάλυψη των νέων γνώσεων αλλά και για την εμπέδωση και εφαρμογή

αυτών που ήδη γνωρίζουν οι μαθητές & οι μαθήτριες

Χρήση υλικών-Λογισμικών

40

Χρήση υλικών-Λογισμικών

41

Χρήση υλικών-Λογισμικών

42

Γεωμετρία

43

παζλ, τάγκραμ, πλακόστρωτα, μωσαϊκά, άξονες συμμετρίας

Π.χ. Σύνδεση μαθηματικών με ποίηση…

44

Διδακτικές προσεγγίσεις στο Δημοτικό Σχολείο

Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία Επίλυση προβλήματος Πολλαπλές αναπαραστάσεις Χρήση τεχνολογιών Τ.Π.Ε. Διαθεματικότητα

Παράγοντες που επηρεάζουν τη μάθηση στα μαθηματικά

Μαθησιακές δυσκολίες

Μαθητές με προβλήματα στη χρήση διαδικασιών Μαθητές με προβλήματα στη σημασιολογική μνήμη Μαθητές με προβλήματα στην οπτικο-χωρική

αντίληψη Μαθησιακές Δυσκολίες στην Γεωμετρία

Μαθησιακές Δυσκολίες στην Γεωμετρία

Για παράδειγμα, οι μαθητές υποστηρίζουν ότι «η γωνία αυτή είναι ορθή γιατί φαίνεται (ορθή)» ή «το τρίγωνο αυτό είναι ισοσκελές γιατί φαίνεται (ισοσκελές)», θεωρώντας περιττή τη χρήση των γεωμετρικών οργάνων. Μπορεί να αναγνωρίζουν ένα τετράγωνο χωρίς να εντοπίζουν ότι έχει τέσσερις ίσες πλευρές, καθετότητες και παραλληλίες.

Αποτελέσματα ερευνών δείχνουν ότι οι μαθητές δεν θεωρούν αναγκαίο να αποδείξουν κάτι το οποίο βλέπουν προφανές. Τα περισσότερα παιδιά δεν μπορούν να κατανοήσουν τόσο τη σημασία της απόδειξης όσο και τη διαδικασία εκτέλεσής της.

Πολλαπλή νοημοσύνη• γλωσσική• λογικομαθηματική• οπτική-χωρική• κιναισθητική• ενδοπροσωπική• διαπροσωπική• μουσική• νατουραλιστική• υπαρξιακή

συναισθηματική

Διδακτικές προσεγγίσεις στα Μαθηματικάγια την επίλυση προβλημάτων

Γνώση

Δηλωτική γνώση

Είμαι ενήμερος

Πλαισιοθετημένη Γνώση

Πότε και πού θα την εφαρμόσω

Διαδικαστική Γνώση

Στρατηγικές & Τεχνικές

α) Σωστή αξιοποίηση πληροφοριών.Κατανόηση μαθηματικού λεξιλογίου και

συμβόλων.Επιλογή ακολουθίας ενεργειών.

• 1. Μετά την τυπική ανάγνωση το πρόβλημα αναπαριστάνεται σε πραξιακό ή/και εικονιστικό επίπεδο, και το παιδί το διηγείται με δικά του λόγια. Κατά τη διήγηση τονίζονται ιδιαίτερα οι λεπτομέρειες της χρονικής ακολουθίας.

2. Παρουσιάζουμε στο παιδί έτοιμες τις ενέργειες για τη λύση του προβλήματος σε τυχαία σειρά και του ζητούμε να τις βάλει στη σειρά που πρέπει.

3. Παρουσιάζουμε στο παιδί το ίδιο πρόβλημα με μικρότερους αριθμούς, πράγμα που ως γνωστόν διευκολύνει την κατανόηση.

β) Επιλογή κατάλληλης πράξης και εκτίμηση του αποτελέσματος.

Ο ρόλος του εκπαιδευτικού στη μαθηματική κατανόηση του μαθητή

ΜεταδοτικότηταΠροσδοκίες

Παιδαγωγική θεωρίαΠρακτικές

Συνήθως στρέφεται στους μαθητές που μπορούν να εκφραστούν «μαθηματικά ορθά» και δεν καθυστερούν την τάξη. Το ζήτημα είναι πώς οι αδύνατοι μαθητές

εκλαμβάνουν αυτή την επιλεκτική και ενίοτε επιδεικτική αγνόηση.

Προγραμματισμός Ύλης, Στόχων και δραστηριοτήτων

Συνάντηση με γονείς μαθητή

Συνάντηση με γονείς μαθητή

Σχηματισμός προφίλ μαθητή

Ανίχνευση μαθησιακών δυσκολιών

1. Διαχείριση αντιμετώπιση μέσα στην τάξη2. Συνεργασία με Σχολικό Σύμβουλο, ΚΕΔΔΥ & Γονείς

• Είναι μια λέξη ιταλικής προέλευσης (folium + portare) και σημαίνει

χαρτοφυλάκιο, μεταφερόμενο φάκελο.

• Στον επιχειρηματικό κόσμο, στο οικονομικό πλαίσιο, αναφέρεται στο

χαρτοφυλάκιο των μετοχών.

• Στον καλλιτεχνικό κόσμο σημαίνει μια αντιπροσωπευτική συλλογή

των καλύτερων έργων ενός καλλιτέχνη, ενός δημιουργού.

• Στην εκπαίδευση, λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις ιδέες, μπορούμε να

συμπεράνουμε εύκολα ότι σημαίνει τη/τις συλλογή/ές των εργασιών

των μαθητών.

Portfolio- Φάκελος Επιτευγμάτων

Subject specific portfolios

• ο μαθητής και ο εκπαιδευτικός συλλέγουν δείγματα για ένα μάθημα: Γλώσσα, Μαθηματικά, Μελέτη Περιβάλλοντος κ.α.. Ο Εκπαιδευτικός και μαθητής θέτουν κριτήρια για το είδος και τον αριθμό των εργασιών που θα συμπεριληφθούν.

Portfolio- Φάκελος Επιτευγμάτων• Ποιο είναι το περιεχόμενο του φακέλου; • Αποτελεί συλλογή όλων των εργασιών του μαθητή ή

επιλέγονται ενδεικτικά μόνο κάποια στοιχεία της δουλειάς του; • Περιλαμβάνει ο φάκελος μόνο ολοκληρωμένες εργασίες του

μαθητή ή και άλλα στοιχεία; • Ποιος αποφασίζει τι θα περιληφθεί στο φάκελο; • Ποιος ή ποιοι θα έχουν δυνατότητα πρόσβασης στο φάκελο;

Πόσο συχνά; • Πού παραμένει – φυλάσσεται ο φάκελος;

Στο φάκελο δραστηριοτήτων και επιδόσεων του μαθητή

τοποθετούνται όλα εκείνα τα απαραίτητα στοιχεία που

αντανακλούν την προσπάθεια που κατέβαλλε, όπως τις

εργασίες που πραγματοποίησε, τις πρωτοβουλίες που

ανέπτυξε, καταλόγους με βιβλία που έχει διαβάσει,

σημειώσεις του, ζωγραφιές, φωτογραφίες & τον τηρεί και

τον ενημερώνει ο ίδιος ο μαθητής.

Ο εκπαιδευτικός συναποφασίζει με τους μαθητές του τα περιεχόμενα

«παιδαγωγικό συμβόλαιο»:

Κατάλογος εκπαιδευτικών στόχων.

Εργασίες που εκτελούνται μέσα στην τάξη,

Συνθετικές δημιουργικές εργασίες που εκπονεί ο μαθητής μόνος του ή ως

μέλος ομάδας. Αυτή η εργασία μπορεί να είναι κάποιο παραμύθι / ιστορία,

συνέντευξη, περίληψη κάποιου βιβλίου…κ.α,

Φύλλα αυτοαξιολόγησης των μαθητών,

Κριτήρια αξιολόγησης και τεστ / Φύλλα ποιοτικής αξιολόγησης των μαθητών.

Περιγραφικές παρατηρήσεις και σχόλια του εκπαιδευτικού για δραστηριότητες

του

Παρατηρήσεις ή προτάσεις για τη διδασκαλία και ό,τι άλλο κριθεί

απαραίτητο.

Οι φάκελοι αυτοί παραμένουν στο σχολείο σε ασφαλή χώρο μέσα στην

τάξη.

Κάθε φάκελος συμπληρώνεται με ευθύνη του μαθητή, σύμφωνα με

κριτήρια που καθορίζονται στην αρχή της σχολικής χρονιάς.

Ο μαθητής τοποθετεί σ’ αυτόν ό,τι νέο στοιχείο έχει ετοιμάσει και τον

επιστρέφει.

Η μεταφορά του φακέλου στο σπίτι καλό είναι να αποφεύγεται.

Στον φάκελο που βρίσκεται πάντα στο χώρο του σχολείου μπορούν να

έχουν πρόσβαση, εκτός από τον μαθητή και το διδάσκοντα, οι γονείς ή

κηδεμόνες, οι άλλοι διδάσκοντες και ο Σχολικός Σύμβουλος.

Φ.3/976/108630/Γ1/21-8-2008

Σε κάθε εργασία που καταχωρείται αναγράφεται η ημερομηνία.

Επιδιώκουμε την εμπλοκή του παιδιού στην επιλογή των εργασιών και

επιδιώκουμε να επισημαίνει και τους λόγους επιλογής (μπορεί, λόγου

χάρη, να ξεχώρισε αυτή την εργασία, επειδή χρησιμοποίησε σωστά τις

παρομοιώσεις κ.α..).

Οι συνθετικές δημιουργικές εργασίες φωτοτυπούνται για τον κάθε

μαθητή

Ο κάθε μαθητής επισημαίνει το τμήμα της συμμετοχής, την προσφορά

και τη δημιουργική του συμμετοχή του.

οργάνωση σε ομάδεςεταιρικές ομάδες

αλλαγή ρόλων

εργαστηριακές δραστηριότητες

αμοιβαία διδασκαλία

ένταξη μαθητών/τριων με ήπιες μαθησιακές δυσκολίες

επικοινωνιακές και συνεργατικές δεξιότητες

αποδυνάμωση στερεοτύπων και προκαταλήψεων

μέσα στην ομάδα• μην αποθαρρύνεις• αποδοκίμασε τις πράξεις κι όχι το ίδιο το παιδί• διαχείριση του λάθους• η παρακίνηση για ανταγωνισμό συνήθως δεν

ενθαρρύνει τα παιδιά• το παιδί αποζητά την προσοχή για κάποιους

λόγους• υπευθυνότητα = ανάληψη ευθύνης

Θετικό διδακτικό πλαίσιο

λόγος εκπαιδευτικού λόγος μαθητή/τριας ?

ΛΕΚΤΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

Οι ερωτήσεις

Δεν επιδέχονται μία και μόνη απάντηση, δε στοχεύουν στη δικαίωση της απομνημόνευσης αλλά στην αποκάλυψη του βαθύτερου «πιστεύω» του μαθητή για το θέμα που έχει τεθεί προς συζήτηση.

Δεν είναι ερωτήσεις που τίθενται προσωπικά σε ένα μαθητή αλλά απευθύνονται προς όλους.

Δεν εισάγονται με τα γνωστά «πώς» και «γιατί». Δομούνται συντακτικά κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να τονίζεται το προσωπικό στοιχείο, η έκφραση γνώμης και το κλίμα ελευθερίας μέσα στο οποίο θα γίνει στη συνέχεια η συζήτηση.

Τα 3 δεν…..

Αξιολόγηση• Αμφισβήτηση παραδοσιακών μορφών μάθησης• Όχι αξιολόγηση μόνο γνωστικού τομέα• Απαιτείται εναλλακτικό πλαίσιο αξιολόγησης μαθητή

• Με έμφαση στην ικανότητα του μαθητή να αναπτύσσει διαπροσωπικές σχέσεις & εργασίες

• Αξιολογώ δίνοντας θετικά μηνύματα• Δεν αποθαρρύνω• Εμπλέκω και τους μαθητές στην αυτο-αξιολόγηση

Συχνά η καθημερινή αξιολόγηση των παιδιών στις εργασίες που υλοποιούν, αποτελεί μια δύσκολη υπόθεση για τον/την εκπαιδευτικό. Πέρα από τις πολλές οπτικές που υπάρχουν (διαγνωστική-διαμορφωτική-τελική, περιγραφική κ.λ.π.) μια πρόταση αποτελούν τα παρακάτω:

Θεματικές Ενότητες Μαθήματος

Γλώσσα Β’ δημοτικού

Επικοινωνιακή μέθοδος & λειτουργική προσέγγιση της γλώσσας

Απόκτηση από τα παιδιά γλωσσικών δεξιοτήτων, ώστε να μπορούν να επικοινωνούν αποτελεσματικά σε όλες τις περιστάσεις επικοινωνίας

Ανάγνωση, Γραφή, Ακρόαση, Ομιλία

Γλώσσα Β’ δημοτικού

Αυθεντικές περιστάσεις επικοινωνίας

Επιτυγχάνονται με:1.Την ενιαία πλοκή με σταθερούς ήρωες σε ποικίλες επικοινωνιακές περιστάσεις.2.Τις ασκήσεις που είναι στοχευμένες & δε ζητούν αυθαίρετα από τα παιδιά να συμπληρώσουν ένα κενός ή να απαντήσουν σε μία ερώτηση

Γλώσσα Β’ δημοτικού

Αποτελεσματικός χρήστης της γλώσσας

1. Δεν είναι αυτός που απλά γνωρίζει καλά τη γραμματική και το συντακτικό της.

2. Είναι εκείνος που μπορεί να προσαρμόζει το λόγο του ανάλογα με την επικοινωνιακή περίσταση(κοινό-τόπος-σκοπός-χρόνος-θέμα).

Πρέπει ο μαθητής να μαθαίνει τους όρους της γραμματικής;

Το παιδί στις μικρές τάξεις, λόγω της αυξημένης του ικανότητας να αποστηθίζει, προσπαθούμε να αυξήσει το λεξιλόγιό του με όσο το δυνατό περισσότερους γραμματικο-συντακτικούς όρους κι ας μην καταλαβαίνει ακόμη το νόημά τους και τη σύνδεσή τους με το κείμενο.

Επαγωγικά & όχι μηχανική αποτύπωση;

Είδη λόγου

Αναφορικός Κατευθυντικός

Αφηγηματικά & περιγραφικά

κείμενα

Οδηγίες, συνταγές & επιχειρηματολογικά

κείμενα

Περιγραφικά κείμενα

• Άξονας του χώρου• Συσχετίζουν τον άξονα του χώρου (με αντικείμενα

& πρόσωπα) με τη χρήση τοπικών επιρρημάτων.• Επικρατέστερος χρόνος ο Ενεστώτας

Αφηγηματικά κείμενα• Χρονικός άξονας• Χρονικά επιρρήματα & σύνδεσμοι, ρήματα

δράσης, έκφρασης συναισθημάτων καθώς και περιγραφικά ουσιαστικά και επίθετα.

• Επικρατέστεροι χρόνοι Αόριστος & Παρατατικός

Επεξηγηματικά κείμενα• Αιτίες & συνέπειες ενός γεγονότος• Επεξηγηματικοί σύνδεσμοι και συμπερασματικές προτάσεις• Κείμενα οδηγιών, κατεύθυνσης, χειρισμού,

συναρμολόγησης π.χ. τσελεμεντές-Προστακτική• Επιχειρηματολογικά κείμενα- Χρόνος ενεστώτας και

αιτιολογικοί σύνδεσμοι και προτάσεις

Κείμενα διαφορετικών τύπων & χρήσεων

• Επιστολή• Ανακοίνωση• Οδηγίες• Πίνακας δρομολογίων• Χάρτης• Κανόνες παιχνιδιού• Αφηγήσεις• Πολυτροπικά κείμενα

Στόχοι ανά ενότητα

• στόχοι

Διορθώνουμε όλα τα ορθογραφικά και εκφραστικά λάθη;

• κοινή υποκείμενη γλωσσική ικανότητα

• αλληλεξάρτηση γλωσσών• Αλληλοσυμπλήρωση πολιτισμών

δίγλωσσοι μαθητές & μαθήτριες

Τετράδιο εργασιών

• Επαναληπτικές δραστηριότητες οι οποίες αξιολογούν τον βαθμό κατάκτησης από τους μαθητές των γνώσεων & δεξιοτήτων που αποτελούσαν τους λεξικο-γραμματικούς, επικοινωνιακούς και γνωσιακούς στόχους της ενότητας.

Η εργασία του μαθητή στο σπίτι

• Εναπόκειται στην κρίση του εκπαιδευτικού• Αυτόνομη εργασία ενός εξάχρονου και να μην

απαιτεί πολύ χρόνο

Διδακτικό μοντέλο Α΄Τάξης

Συνδυαστικό: «ισορροπημένος γραμματισμός»

Αναλυτικοσυνθετική: Έμφαση στην αντιστοίχιση φθόγγων & γραμμάτων μέσα από συστηματική άσκηση στην κατάτμηση και επανασύνθεση πρότυπων λέξεων.Γράμμα (φθόγγος)……. Συλλαβή…. Λέξη…… Φράση.

Αναδυόμενη γραφή και ολική προσέγγιση*: Η ανάγνωση & η γραφή είναι πράξεις με νόημα & η διδασκαλία τους πρέπει να αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση πραγματικών επικοινωνιακών αναγκών.

* Δίνει βάρος σε προγενέστερες γνώσεις και εμπειρίες

Φωνολογική επίγνωση

• Η ικανότητα να διακρίνουμε τόσο τις συλλαβές όσο και τα φωνήματα μιας λέξης, δηλαδή τους ξεχωριστούς ήχους που την αποτελούν

• H φωνολογική συσχετίζεται άμεσα με την αναγνωστική δεξιότητα

Τα επίπεδα της φωνολογικής επίγνωσης

Η φωνημική επίγνωση

Η συλλαβική επίγνωση

Η επίγνωση για τα τμήματα της συλλαβής

Κύριοι άξονες ανάπτυξης δραστηριοτήτων φωνολογικής ενημερότητας

ΔΕΞΙΟΤΗΤΑ ΕΠΙΠΕΔΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

Ανάλυση Πρόταση σε λέξεις Σήμερα είναι Πέμπτη

Λέξης σε συλλαβή

Συλλαβής σε φωνήματα

Σύνθεση Συλλαβών σε λέξη Φωνημάτων σε λέξη

Ομοιοκαταληξία Λέξεων

Διάκριση θέσης Συλλαβής (κα) Κανάτα πρώτης(πρώτης τελευταίας ενδιάμεσης ) φωνήματος

Κύριοι άξονες ανάπτυξης δραστηριοτήτων φωνολογικής ενημερότητας

ΔΕΞΙΟΤΗΤΑ ΕΠΙΠΕΔΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

Αφαίρεση Συλλαβής Μωράκι- κι= μωρά

Φωνήματος Πέτρα-τ = πέρα

Πρόσθεση Συλλαβής Πατά +τα= πατάα

Φωνήματος Κ+λέω+ κλαίω

Αντιστροφή Συλλαβής ζά-ρι ρί-ζα

Φωνήματος αννα

Αντικατάσταση Συλλαβής τώ-ρα τό-τε

Φωνήματος Άλλοςάμμος

Δραστηριότητες φωνολογικής επίγνωσης (1)

1.Αλλαγή θέσης γράμματος ή συλλαβής π.χ. αχ-χα, λάμπα-μπάλα, να-αν, παπί-πίπα 2.Πρόσθεση ή αφαίρεση γράμματος ή συλλαβής π.χ. κάπα-καπάκι, σέλα-κασέλα*, αλάτι-παλάτι, Άρης-Πάρης, άστρο-κάστρο, πατάτα-πατατάκι, έλα-ελάτε, να-νάτο, πατάτα-πάτα, ένα-να, πάμε-με 3.Αλλαγή γράμματος π.χ. γάλα-γάτα, λάχανα-χάχανα, έλα-όλα, παπί-πανί, πάμε-πάρε, έλα-ένα

Δραστηριότητες φωνολογικής επίγνωσης (2)

4.Αντιστροφή γράμματος ή συλλαβής (και υπόδειξη παραγωγής ψευδολέξεων) π.χ.

γάλα-λάγα, πίτα-τάπι, πατάτα-ταπάτα/τατάπα, τόπι-πίτο, πιπίλα-πιλάπι/λαπίπι, πανί-νιπά, πάμε-μέπα

5. Χρήση ομοιοκαταληξίας, πρόσθεση συλλαβής

«την έχει το ποδήλατο, καθόμαστε εκείκαι μ’ ένα κα- μπροστά της, φυλάει εκεί η

γιαγιά τα πράγματά της»

Δραστηριότητες φωνολογικής επίγνωσης (3)

6.Επιλογή ομοιοκαταλήξεωνμέρα πέρακάτι μύδι βέρα

7. Εύρεση ομοιοκαταλήξεωνπόνος ……………… ξύλο…………………

8. Απομάκρυνση αρχικού φωνήματοςχλωρίδα λωρίδα τρόμπα ρόμπα

• 9. Επισήμανση λέξης με διαφορετικό αρχικό φώνημα φίδι φακή δόση

10. Επισήμανση λέξης με διαφορετικό τελικό φώνημα κότα σάκα τόπι

Δραστηριότητες φωνολογικής επίγνωσης (4)

Οι ασκήσεις καλό είναι

• Να σχετίζονται με το θέμα της ημέρας: π.χ. Λέξεις σχετικές με την οικογένεια, τη θάλασσα

• Σύνδεση με τις λέξεις μιας ιστορίας που αφηγούμαστε ή διαβάζουμε

• Για παραδείγματα βλ. Παντελιάδου, 2004

Γραφοφωνημική αντιστοιχία- Α’ τάξη

• Κάθε ήχος, καθετί που εκφέρουμε προφορικά, μπορεί να έχει και γραπτή μορφή

Γράφω για να μεταδώσω ένα μήνυμα

Διαβάζω για να κατανοήσω το περιεχόμενο ενός κειμένου

Γραφοφωνημική αντιστοιχία

• Η εκπαιδευτικός ως πρότυπο αναγνώστη

• Η Διόρθωση ορθογραφίας αντί να του επισημαίνει το λανθασμένο γράμμα, να του δείχνει τη λέξη και να το παρακινεί να σκεφτεί πού μπορεί να έχει κάνει λάθος (βοηθήματα, λεξικό κ.τ.λ.)

Προτάσεις

• Ενισχύστε τη συνεργατική φωναχτή ανάγνωση παίρνοντας μέρος σε αυτή.

• Χρησιμοποιήστε κείμενα με λέξεις που έχουν διδαχθεί.

• Μην επιμένετε στη φωναχτή ανάγνωση αν παρατηρήσετε δυσανασχέτηση από το μαθητή και από τους συμμαθητές του.

• Ενισχύστε την οπτική αναγνώριση των λέξεων πριν την φωναχτή ανάγνωση μέσα στην τάξη.

Δραστηριότητες κατανόησης & παραγωγής γραπτού λόγου

• Κείμενα καθημερινής χρήσης • Λίστες• Λογοτεχνικά βιβλία και βιβλία γνώσεων• Συγγραφή ιστοριών• Αξιοποίηση του εικονογραφημένου λεξικού

Τεχνικές σκέφτομαι και γράφωΚειμενοκεντρική προσέγγιση

1.Επικοινωνιακός στόχος

2.Πομπός- Δέκτης

3.Επικοινωνιακή περίσταση

4.Επικοινωνιακό πλαίσιο

115

Τεχνικές σκέφτομαι και γράφω

1.Τεχνική ερωτήσεων (Τι; Πότε; Γιατί; Που;)

2.Ιδεοκαταιγίδα

3.Ελλιπών προτάσεων

4.Ανακατεμένων προτάσεων και εικόνων

116

117

118

119

120

121

Γιατί ο μαθητής όταν γράφει σκέφτομαι και γράφω ή προτάσεις δυσκολεύεται να γράφει

σωστά και ορθογραφημένα;

Το παιδί όταν εκφράζεται γραπτά ιδιαίτερα στις μικρές τάξεις του Δημοτικού (Α', Β΄, & Γ΄), δυσκολεύεται να περάσει τις σκέψεις του σε προτάσεις μια που πρέπει:•Να δώσει στη πρόταση το περιεχόμενο που θέλει ακολουθώντας τις συντακτικές δομές που του ζήτησε ο εκπαιδευτικός.•Να συνδέσει τις προτάσεις μεταξύ τους.•Να κρατηθεί στο θέμα.•Να δημιουργήσει παραγράφους. (πρόλογο-κυρίως θέμα-επίλογο κ.λ.π.)•Να εφαρμόσει όλους τους κανόνες γραμματικής (κεφαλαία, σημεία στίξης, κ.λ.π.).•Να βρει τις κατάλληλες λέξεις ώστε να αποδώσει σωστά το νόημα αυτού που θέλει.

Ανάγνωση και συλλαβισμός

Οι "σωστές" λέξεις είναι: σβήνω, σφίγγω, τζάμι, τσαμπί, ξύλο, ψύλλος.

Δυσλεξία

• Τα δυσλεκτικά άτομα πολλές φορές αντιμετωπίζουν πρόβλημα δυσκολίας ή ανικανότητας στο να αντιληφθούν τις ομοιότητες των αρχικών ήχων των λέξεων. Ενδέχεται π.χ. ένας δυσλεκτικός να μην αντιλαμβάνεται τον διπλό ήχο στο συμφωνικό σύμπλεγμα των λέξεων π.χ. "κλαίει", "βάλτος" και για αυτό να διαβάζει ή να γράφει "καίει", "βάτος".

• Ένα δυσλεκτικό παιδί, όταν κατά την ανάγνωση συναντήσει άγνωστες λέξεις δυσκολεύεται να τις διαβάσει. Για τα παιδιά αυτά είναι προτιμότερη η ολική μέθοδος διδασκαλίας πρώτης ανάγνωσης. Όταν όμως αποκτήσουν ένα ικανοποιητικό οπτικό λεξιλόγιο, τότε πρέπει σιγά-σιγά να εισαχθούν στην ανάλυση και σύνθεση των λέξεων για να μπορούν να διαβάσουν σύνθετες λέξεις.

ΣΕΝΑΡΙΑ

• ΟΜΑΔΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Σενάριο 1ο

• Α. Θεωρητικές παραδοχές Σύγχρονες έρευνες αναφέρουν ότι για να επιτευχθεί η

κατάκτηση των κύριων στοιχείων της αλφαβητικής γραφής από τους μαθητές με ήπιες μαθησιακές δυσκολίες πραγματοποιείται διδασκαλία για την κατάκτηση της ανάγνωσης από τη βάση προς την κορυφή, δηλαδή από το γράμμα προς την πρόταση (συνθετικές μέθοδοι) και αντίστροφα από την κορυφή προς τη βάση, δηλαδή από την πρόταση προς το γράμμα (αναλυτικές μέθοδοι).

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

• Οι μέθοδοι είναι δύο: Ολιστική και αναλυτικο-συνθετική.

Ο «ισορροπημένος γραμματισμός» είναι η σύνθεση και των δυο.

• Διαφοροποιημένα να δίνει ένα μικρό τμήμα του κειμένου και να τους ζητήσει να το διαβάσουν ολικά. Η ολική μέθοδος είναι πιο κοντά στην έλλειψη του χρόνου γιατί τα παιδιά διαβάζουν μόνα τους. Κάθε εκπαιδευτικός θα κρίνει σύμφωνα με τις ανάγκες και τις συνθήκες της τάξης. Βάλε ένα μικρό κομματάκι στο παιδί με μαθησιακές δυσκολίες. Ανάρτηση λέξεων που διδάσκονται ολικά κλπ.

Σενάριο 2ο

• Α. Θεωρητικές παραδοχές Σύγχρονες έρευνες αναφέρουν ότι οι μαθητές με ήπιες μαθησιακές

δυσκολίες προκειμένου να κατακτήσουν μια δεξιότητα χρειάζονται περισσότερο διδακτικό χρόνο, τόσο για την κατανόησή της όσο και κατά την ανάλυσή της σε επιμέρους βήματα / στάδια. Αντίστοιχα, περισσότερο χρόνο χρειάζονται και για την εμπέδωση και την εξάσκηση της νέας δεξιότητας. Η διάταξη της ύλης των Μαθηματικών όμως, που γίνεται με μια σύντομη εισαγωγή μεγάλου αριθμού δεξιοτήτων, οι οποίες επανεισάγονται σε επόμενα στάδια για πιο λεπτομερή επεξεργασία, δεν βοηθά τους μαθητές με ήπιες μαθησιακές δυσκολίες να αποκτήσουν και να αφομοιώσουν τη νέα μαθηματική γνώση.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ• Θα πρότεινα στην εκπαιδευτικό:• Τη χρήση ποικιλίας αναπαραστάσεων της πληροφορίας (ομάδες αντικειμένων,

μοτίβα με βούλες όπως αυτά των ζαριών κ.ά.)• Τη χρήση της αριθμογραμμήςΆλλες δραστηριότητες που διευκολύνουν τους μαθητές με ήπιες μαθησιακές

δυσκολίες στη συγκρότηση της έννοιας του αριθμού, είναι:• Μέτρηση αντικειμένων που παρουσιάζονται οπτικά, χειρίζονται απτικά και

χτυπήματα χεριών με ταυτόχρονη εκφορά των λέξεων – αριθμών, έτσι ώστε να γίνεται η αντιστοίχηση ένα προς ένα με τα αντικείμενα.

• Εξάσκηση στην απαρίθμηση και στην απαρίθμηση προς τα πίσω (π.χ. από το 10 ως το 0).

Απάντηση (συνέχεια)

• Η λεκτική σύνδεση της πρόσθεσης και της αφαίρεσης μέσα από το χειρισμό αντικειμένων η οποία μοντελοποιείται από τον εκπαιδευτικό και εκφράζεται προφορικά από το μαθητή κατά την επίλυση προβλημάτων. Θα πρότεινα

• Επίλυση προβλήματος με ζωγραφιά• Βάζουμε έναν στόχο κάθε φορά και ενισχύουμε το

μαθητή• Δεν χρησιμοποιούμε όλους τους τρόπους εύρεσης

αλλά εκείνον που ταιριάζει περισσότερο στο μαθητή.

Σενάριο 3ο

• Α. Θεωρητικές παραδοχέςΈρευνες για τη σχολική μάθηση τονίζουν την

ανάγκη στήριξης των μαθητών με επεξηγήσεις, νύξεις και οδηγίες μέχρι που να κατακτήσουν τα διδασκόμενα. Στη συνέχεια, στη λογική της φθίνουσας καθοδήγησης, τα εξωτερικά στηρίγματα πρέπει να υποχωρήσουν για να αυτο-ρυθμίζουν οι μαθητές τη διαδικασία της μάθησης

Απάντηση

• α. Ο δάσκαλος μολονότι κάνει φιλότιμες προσπάθειες με τη χρήση επεξηγήσεων, εικόνων κλπ, παραμένει σε παραδοσιακές δασκαλοκεντρικές μορφές διδασκαλίας.

• Δεν εμπλέκει τους μαθητές του σε συνεργατικές διαδικασίες και αλληλεπιδραστικές - διερευνητικές δραστηριότητες. Γι' αυτό και στο τέλος οι μαθητές του κουράζονται και αδιαφορούν.

Απάντηση (συνέχεια)

• Επομένως ενθαρρύνεται ο εκπαιδευτικός να εφαρμόσει ομαδοσυνεργατικές διαδικασίες διερεύνησης και αξιοποίησης της γνώσης με σταδιακά φθίνουσα καθοδήγηση, ώστε να φτάσουν οι μαθητές στην επιθυμητή αυτόνομη μάθηση