ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΦΥΣΗΗ φύση είναι το σύνολο των φυτικών και ζωικών οργανισμών

(χλωρίδα και πανίδα), των γεωλογικών σχηματισμών (βουνά, έδαφος, θάλασσες...), των υλικών στοιχείων (αέρας, φωτιά, νερό...) και γενικότερα το υλικό σύμπαν και οι λειτουργίες του, μέσα στο οποίο ο άνθρωπος υπάρχει.

Η φύση είναι ενιαία και αδιαίρετη.

ΠΡΟΣΦΟΡΑ – ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣΟ άνθρωπος, υπάγεται στη φύση, και στους νόμους που τη διέπουν.Προβάλλει αναγκαία η επαφή του σύγχρονου ανθρώπου με τη φύση,

διότι είναι πλέον προφανές ότι υπάρχει αιτιώδης σχέση της φύσης με την ποιότητα ζωής. Γίνεται αντιληπτό στους τομείς:

Ψυχικός• Ο άνθρωπος βιώνει και απολαμβάνει την ομορφιά της φύσης

(γεωλογικοί σχηματισμοί, τοπία, χρώματα, ήχοι, φυσικές εναλλαγές), ιδιαίτερα σε μια εποχή ασχήμιας / ακαλαισθησίας.

• Οι φυσικές ομορφιές και η αίσθηση ελευθερίας αναζωογονούν, αγαλλιάζουν, ξεκουράζουν τον άνθρωπο, γλυκαίνουν και εξευγενίζουν την ψυχή του, ιδίως αν αναλογιστούμε τους φρενήρεις ρυθμούς και το άγχος που απορρέει από την προσπάθεια του ανθρώπου να ανταπο-κριθεί στις απαιτήσεις της σύγχρονης εποχής.

• Η φυσιολατρία απελευθερώνει τον ψυχισμό του ανθρώπου από τα μελαγχολικά δεσμά, δημιουργώντας του αισιόδοξους ορίζοντες.

Πνευματικός• Η συνεχής εναλλαγή της φύσης και ο κύκλος της φθοράς και της

γένεσης εμπνέει το θαυμασμό και το δέος για το άγνωστο, κινητοποιεί τις δημιουργικές δυνάμεις του ανθρώπου, ενεργοποιεί τη φαντασία του και ξεκουράζει το μυαλό.

• Η φύση κεντρίζει την περιέργεια, προκαλεί την έρευνα για την εξιχνίαση των φαινομένων και οδηγεί στη γνώση των νόμων που τα διέπουν. Δημιούργησε απαρχής απορίες και ερωτηματικά στον άνθρωπο που κατέληξαν στην ανάπτυξη της φιλοσοφίας, της θρησκείας, του μύθου. Η φύση φαίνεται πως απασχόλησε τον άνθρωπο σε κάθε εποχή και μελετήθηκε σε όλες τις φανερές και μυστικές εκδηλώσεις της. Επομένως, εμπλουτίζει τον άνθρωπο με νέες εμπειρίες και τον καθοδηγεί προς την αλήθεια.

Κοινωνικός• Η ύπαρξη φυσικών νόμων, που διασφαλίζουν τη φυσική ισορροπία,

οδήγησε στη σκέψη να αναζητηθούν κοινωνικοί κανόνες που να ευνοούν την κοινωνική ευρυθμία (Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός). Επίσης, η αμοιβαία εξάρτηση, που διδάσκει η φύση, οδήγησε στην κοινωνικοποίηση, την ομόνοια, ενώ η πρόνοια της φύσης οδήγησε στον προγραμματισμό και την οργάνωση.

Ηθικός• Η νομοτέλεια της φύσης διδάσκει στον άνθρωπο την πειθαρχία, το

σεβασμό, τη συνέπεια, την προνοητικότητα. Η σοφή ισορροπία και η

1

απλότητα της διδάσκει την ταπεινοφροσύνη, το μέτρο, τη λιτότητα, ιδιαίτερα σε μια εποχή απληστίας, προσποίησης, επικράτησης του ατομικισμού, της ηθικής του συμφέροντος.

Σωματικός / Οικονομικός• Η φύση εξασφαλίζει τα απαραίτητα για την επιβίωση του ανθρώπου

(ύλη για την κατασκευή εργαλείων, σπιτιού, τροφή, νερό). Ακόμη, του προσφέρει το αγαθό της υγείας (οξυγόνο) και του χαρίζει ζωντάνια, ενεργητικότητα και σωματική ευεξία, κυρίως σε μια εποχή καθιστικής ζωής, που απειλείται η υγεία μας από πολλούς παράγοντες (τρόφιμα, καταχρήσεις, νέφος). Αξιοσημείωτο είναι ότι η φυσιοθεραπεία θεωρείται σημαντική για την ίαση ασθενειών.

• Η μελέτη της φύσης, η παρατήρηση των φυσικών φαινομένων οδήγησε αφενός στην ανάπτυξη των θετικών επιστημών και αφετέρου στη διατύπωση νόμων των οποίων η αξιοποίηση ωφέλησε τον άνθρωπο πρακτικά (άνοδος βιοτικού επιπέδου). Επίσης, η φύση αποτελεί συντελεστή οικονομικής ανάπτυξης, διότι βάσει αυτής αναπτύσσονται παραγωγικοί οικονομικοί κλάδοι (γεωργία, αλιεία, κτηνοτροφία, τουρισμός, ναυτιλία, εμπόριο) και, με τις πρώτες ύλες που προσφέρει (π.χ. πετρέλαιο), παράγονται αγαθά και αναπτύσσεται ο τεχνικός πολιτισμός.

Πολιτιστικός• Το ωραίο στη φύση (καλαισθησία, αισθητική καλλιέργεια) αποτελεί

έμπνευση για την καλλιτεχνική δημιουργία. Ο φυσικός κόσμος ξαναζωντανεύει μέσα σε καλλιτεχνικά έργα. (Η αρμονία της φύσης συμπαρέσυρε μεγάλους μουσουργούς στην αναζήτηση της μουσικής αρμονίας στο έργο τους).

Εθνικός - Διεθνιστικός• Η φύση συνδέεται με την ταυτότητα κάθε λαού (γλώσσα, θρύλοι,

ιστορία) και φυσικά ενώνει τους λαούς, διότι αποτελούν επιβάτες του ίδιου πλανήτη.

ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ Η ΣΧΕΣΗ ΑΝΘΡΩΠΟΥ - ΦΥΣΗΣ

1. ΠρωτογονισμόςΣχέση υποταγής: ο άνθρωπος «δούλος» της φύσης κατά απόλυτη εξάρτηση (τροφή, δεισιδαιμονίες, φόβος, θεοποίηση φύσης).2. Σχέση συνύπαρξηςΟ άνθρωπος, εμπιστευόμενος τη λογική του ικανότητα, αφενός επεμβαίνει στη φύση αξιοποιώντας τους φυσικούς πόρους, χωρίς να αλλοιώνει δραματικά το φυσικό περιβάλλον, και αφετέρου εξερευνά το μυστήριο της φύσης προς όφελος του.3. Σχέση κατακτητικήΜετά τη βιομηχανική επανάσταση ο άνθρωπος, υπερεκτιμώντας τις δυνατότητες του, συμπεριφέρεται αλαζονικά και επιβαρύνει το φυσικό περιβάλλον στο βωμό της οικονομικής πρo;όδου γεγονός, όμως, που καθιστά μη βιώσιμη όχι μόνο τη ζωή του αλλά και την περαιτέρω οικονομική ανάπτυξη.

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ

2

Το πρόβλημα είναι πλέον οικουμενικό, γιατί η περιβαλλοντική υποβάθμιση δε γνωρίζει σύνορα. Η ανθρωπότητα οφείλει να συνειδητοποιήσει τον κίνδυνο που την απειλεί.

1. ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ / ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΛΟΓΙΑ• Φαινόμενο θερμοκηπίου• όξινη βροχή• Ρύπανση θαλασσών, εδαφών, ατμόσφαιρας• Ακραία κλιματικά φαινόμενα• Ξηρασία, λειψυδρία, ερημοποίηση τοπίου• Καταστροφή του όζοντος (βλαπτικές οι υπεριώδεις ακτινοβολίες)• Καταστροφή χλωρίδας και πανίδας• Εξάντληση φυσικών πόρων και κατασπατάληση πηγών ενέργειας

• Προσβολή της αισθητικής του περιβάλλοντος (αποπνικτικοί σκουπιδότοποι)

• Νέφος• Υποβάθμιση εδάφους - υπεδάφους• Αποδάσωση• Ηχορύπανση.

2.ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣΗ άναρχη τεχνολογική – βιομηχανική ανάπτυξη

Υπέρμετρη και χωρίς μακροπρόθεσμο σχεδιασμό ανάπτυξη του υλικοτεχνικού πολιτισμού σε βάρος του ηθικοπνευματικού σκέλους = έμφαση στην υλική / ποσοτική ανάπτυξη, απώλεια του μέτρου, ροπή στην υπερβολή = εντατική εκμετάλλευση του φυσικού πλούτου.

Η εδραίωση του δόγματος «ανάπτυξη για την ανάπτυξη» (επιστημονική / τεχνολογική) με κάθε τίμημα λόγω του πόθου για δύναμη και υπεροχή.

Ο άνθρωπος άρχισε να εκμεταλλεύεται τη φύση και τον πλούτο της με ρυθμούς ταχύτερους από εκείνους με τους οποίους η ίδια η φύση αναπληρώνει τα αποθέματά της.

Η απληστία – ο ατομικισμός Η απληστία οδήγησε τον άνθρωπο να μην αντιστέκεται σε

κανέναν υλικό πειρασμό. Αντιμετωπίζει, έτσι, και τη φύση σαν μηχανή και τη θεωρεί ως άψυχη ύλη, ως αντίπαλό του και πηγή για εκμετάλλευση. Νομίζει ότι είναι ο κατακτητής και ο κάτοχος της και δεν αντιλαμβάνεται ότι έχει χρέος να την προστατεύσει και να την αντιμετωπίσει με σεβασμό.

Ο εγωισμός / ατομικισμός: το χρησιμοθηρικό πνεύμα του σύγχρονου ανθρώπου που αποτιμά τα πάντα με βάση το ατομικό υλικό του συμφέρον, η κοντόφθαλμη και εγωιστική αντίληψη του ανθρώπου για την προοπτική της ζωής του που δεν έχει καμία συλλογικότητα ή μέριμνα για το μέλλον των επερχόμενων γενεών.

Καταναλωτισμός / υλικός ευδαιμονισμός Το κυνήγι της αφθονίας και η λανθασμένη αντίληψη του ανθρώπου

για την ευτυχία = σπατάλη / πλεονεξία / απομύζηση του φυσικού πλούτου./

Χαρακτηριστικό του υπερκαταναλωτικού πνεύματος είναι η επιθυμία αυξημένης παραγωγής, έστω κι αν αυτή γίνεται με τη χρήση πολύτιμων πόρων για την παραγωγή δευτερεύουσας σημασίας προϊόντων, που δεν συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής, αλλά ζημιώνουν -ανώφελα- το περιβάλλον.

3

Η αστικοποίηση Στα μεγάλα αστικά κέντρα υποβαθμίζεται συστηματικά το

περιβάλλον = αστυφιλία – συσσώρευση / συνωστισμός πληθυσμού – επέκταση του τεχνητού σε βάρος του φυσικού περιβάλλοντος – κυριαρχία της κάθετης δόμησης / των τεράστιων όγκων τσιμέντου – εξάλειψη ελάχιστων εστιών πράσινου – έλλειψη ελεύθερου χώρου – κυκλοφοριακή συμφόρηση – νέφος / ατμοσφαιρική ρύπανση – ηχορύπανση - συσσώρευση απορριμ-μάτων.

Τα ισχυρά βιομηχανικά κράτη:Τα διαπλεκόμενα συμφέροντα Τακτική επιβολής και εκμετάλλευσης πάνω στις αναπτυσσόμενες

χώρες (πχ. τακτική πολυεθνικών εταιρειών / μεγάλων πετρελαιοπαραγωγών χωρών που επεκτείνουν τον έλεγχό τους στις ασθενέστερες χώρες , εκμεταλλεύονται ασύδοτα το φυσικό τους πλούτο χωρίς καμία μέριμνα για το περιβάλλον.

Τα διαπλεκόμενα συμφέροντα εμποδίζουν τις εκάστοτε κυβερνήσεις να πράξουν τα αυτονόητα, δηλ. να εφαρμόσουν το νόμο, να συγκρουστούν με τα ισχυρά συμφέροντα.

Η έλλειψη παιδείας και σωστής ενημέρωσης του κοινού Μείζονος σημασίας αίτιο είναι η μη παροχή της δέουσας

περιβαλλοντικής παιδείας από το σχολείο και την οικογένεια. Η αγάπη για τη φύση, η εκμάθηση τρόπων διατήρησης του φυσικού πλούτου, η εξοικονόμηση ενέργειας, η ενημέρωση στο ζήτημα των νέων εναλλακτικών μορφών ενέργειας είναι θέματα που άπτονται του σχολικού θεσμού και των γονέων.

Απουσία οικολογικής συνείδησης και ευαισθησίας. Η ανοχή ισοδυναμεί με συνενοχή: η τακτική της αδιαφορίας, ο

εφησυχασμός, η παθητικότητα = διευκολύνουν τη διαιώνιση των προβλημάτων και επιτρέπουν σε όσους λυμαίνονται το φυσικό περιβάλλον να συνεχίζουν την ασύδοτη δράση τους.

3. ΕΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ

Κράτος- Διεθνείς Οργανισμοί Ευρεία χρήση νέων πηγών ενέργειας πιο φιλικών προς το

περιβάλλονΤοποθέτηση φίλτρων βιολογικού καθαρισμού στις πιο πολλές επιχειρή-σεις.

Προστασία των υπαρχόντων χώρων πρασίνου. Διάδοση της ανακύκλωσης όλων των αντικειμένων που είναι

δυνατό να ανακυκλωθούν. Στις αρμοδιότητες της κρατικής ηγεσίας μπορεί να ενταχθεί και η

θέσπιση αυστηρότατων ποινών για τους παραβάτες των ψηφισμένων νόμων.

Βέβαια, η συμβολή της Ε.Ε καθώς και του ΟΗΕ κρίνεται αναγκαία για την προώθηση των άνωθεν και την εφαρμογή και άλλων μέτρων παγκόσμιας εμβέλειας.

Αρμονική και καίρια συνεργασία των κρατών στα πλαίσια διαφόρων συνεδρίων/ εκθέσεων για την αποτελεσματική λήψη κανόνων διαφύλαξης της ισορροπίας του πλανήτη

Κινήματα οικολογικού περιεχομένου Η ενημέρωση του απλού πολίτη για την αποκατάσταση της φιλικής

σχέσης του ανθρώπου με τη φύση ανήκει σε διάφορα κινήματα.

4

Η συνεργασία των μελών τέτοιων οργανώσεων μπορεί να αποφέρει πολλαπλά οφέλη στην «οικολογικοποίηση της σκέψης» των Ευρωπαίων.

Ειδικότερα, μέσω του στησίματος διαφόρων τηλεοπτικών διαφημίσεων, της διανομής ενημερωτικών φυλλαδίων για τα υπό εξαφάνιση είδη, για τη βιολογική καλλιέργεια, για την αναδάσωση, για την απορρυπαντική τεχνολογία υπάρχει πιθανότητα να ευαισθητοποιηθεί μεγαλύτερο κομμάτι πληθυσμού. 

Οικογένεια –Σχολείο Οι γονείς πρέπει να φέρνουν τα παιδιά συχνά σε επαφή με τη

φύση/ να αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση για τους νέους μέσω της υγιεινής διατροφής τους, μέσω της ανακύκλωσης.

Διάλογος, μετάδοση σεβασμού για το περιβάλλον, ενημέρωση των παιδιών για το πρόβλημα.

Το σχολείο οφείλει να παρέχει ανθρωπιστική παιδεία, να ευαισθητοποιεί τους νέους για τα οικολογικά θέματα, να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για δεντροφυτεύσεις, ανακύκλωση…

Να δοθεί αρμόζουσα σημασία στο μάθημα της «Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης- Περιβαλλοντικής Αγωγής» στο σύγχρονο σχολείο.

Πνευματικοί άνθρωποι - Μ.Μ.Ε. Σε περιόδους κρίσεις οι άνθρωποι της διανόησης μπορούν να

διαδραματίσουν το ρόλο του αρωγού για τον κάθε πολίτη. Ο καταγγελτικός τους λόγος και η δημοσιοποίηση των προτάσεών

τους ενδέχεται να βγάλουν τους ανθρώπους από την αδιαφορία τους προς την οικολογική καταστροφή.

Τα τραγούδια τους, τα ποιήματά τους, τα έργα ζωγραφικής τους στα οποία τονίζεται η σχέση της ανθρωπότητας με τη φύση μπορούν να ανακόψουν την επίθεση του ατόμου προς το περιβάλλον και ταυτόχρονα να καταστήσουν αναγκαία την αναθεώρηση της απαράδεκτης κατακτητικής στάσης του προς τη φύση.

Έγκαιρη, έγκυρη ενημέρωση από υα Μ.Μ.Ε, πνευματικά πρότυπα, προβολή πνευματικών ανθρώπων που είναι ευαισθητοποιημένοι σχετικά με τα οικολογικά ζητήματα.

Ο καθένας ξεχωριστά Επιτακτική ανάγκη είναι η ενημέρωση του ατόμου από διάφορες

πηγές, όπως το διαδίκτυο, ο τύπος, τα περιοδικά σχετικά με την οικολογική καταστροφή. Ο καθένας έχει χρέος να πληροφορηθεί για την βεβαρημένη κατάσταση στην οποία βρίσκεται το οικοσύστημα. Μετά από την ενημέρωση ακολουθεί η δραστηριοποίησή του σε τοπικές ή σε παγκόσμιες οργανώσεις.

Ένα πλήθος καθημερινών τακτικών αν εφαρμοστούν από όλους θα αποβούν εξαιρετικά ωφέλιμες για τον πλανήτη μας:

· η διατήρηση της καθαριότητας των δημοσίων χώρων με την αποφυγή ρίψης σκουπιδιών

· η μετακίνηση με τα μέσα μαζικής μεταφοράς και όχι του αυτοκινήτων

· η ελάττωση της χρήσης αεροζόλ, χημικών λιπασμάτων· το κυνήγι σε περιοχές που επιτρέπεται· η εθελοντική αναδάσωση

5

· η εξοικονόμηση ενέργειας με την αποσύνδεση των ηλεκτρικών συσκευών όταν αυτές δεν χρησιμοποιούνται.

6