«Κατανόηση νοητικών καταστάσεων «Κατανόηση νοητικών καταστάσεων σε παιδιά με αυτισμό»σε παιδιά με αυτισμό»

Φωτεινή ΓρηγορίουΦωτεινή Γρηγορίου

Πανεπιστήμιο ΘεσσαλίαςΠανεπιστήμιο ΘεσσαλίαςΠαιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής ΑγωγήςΠαιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής

Επιβλέπων Καθηγητής: Γιώργος ΚλεφτάραςΕπιβλέπων Καθηγητής: Γιώργος Κλεφτάρας

«Αυτισμός- αναγνώριση και «Αυτισμός- αναγνώριση και κατανόηση των «κοινωνικών κατανόηση των «κοινωνικών

συναισθημάτων» της ντροπήςσυναισθημάτων» της ντροπής--αμηχανίας σε παιδιά με σύνδρομο αμηχανίας σε παιδιά με σύνδρομο

AspergerAsperger ( (As) As) και σε παιδιά με και σε παιδιά με Αυτισμό Υψηλής ΛειτουργικότηταςΑυτισμό Υψηλής Λειτουργικότητας

(HFA)(HFA) μέσα από ένα έργο «κοινωνικού μέσα από ένα έργο «κοινωνικού σφάλματος»σφάλματος»

Α. Θεωρητικό πλαίσιοΑ. Θεωρητικό πλαίσιο1. Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος1. Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος2. Θεωρίες για τα κοινωνικά 2. Θεωρίες για τα κοινωνικά

ελλείμματα σε παιδιά με αυτισμό ελλείμματα σε παιδιά με αυτισμό3. Συναισθήματα3. Συναισθήματα

4. «Κοινωνικό σφάλμα» 4. «Κοινωνικό σφάλμα» 5. Σύνθεση – ερευνητικά ερωτήματα5. Σύνθεση – ερευνητικά ερωτήματαΒ. ΜέθοδοςΒ. Μέθοδος

1. Δείγμα 1. Δείγμα 2. Διαδικασία2. Διαδικασία3. Υλικό3. Υλικό

Γ. Αναμενόμενα αποτελέσματαΓ. Αναμενόμενα αποτελέσματα

Διαταραχή Αυτιστικού ΦάσματοςΔιαταραχή Αυτιστικού Φάσματος

Ο αυτισμός προσδιορίζεται ως μια σοβαρή Ο αυτισμός προσδιορίζεται ως μια σοβαρή διάχυτη (εκτεταμένη) αναπτυξιακή διάχυτη (εκτεταμένη) αναπτυξιακή διαταραχή που εμφανίζεται συνήθως πριν διαταραχή που εμφανίζεται συνήθως πριν από τη συμπλήρωση των τριών πρώτων από τη συμπλήρωση των τριών πρώτων χρόνων της ζωής του παιδιού (χρόνων της ζωής του παιδιού (DSMDSM-Ι-ΙVV, , 1987. 1987. ICDICD-10, 1978). -10, 1978).

Τριάδα διαταραχών της Τριάδα διαταραχών της Wing Wing (Wing & Gould, 1979):(Wing & Gould, 1979):

Επηρεάζονται τρεις περιοχές της Επηρεάζονται τρεις περιοχές της ανάπτυξης: ανάπτυξης:

κοινωνική αλληλεπίδραση,κοινωνική αλληλεπίδραση, επικοινωνία επικοινωνία φαντασίαφαντασία

Αντικατάσταση του όρου Αντικατάσταση του όρου Διάχυτες Αναπτυξιακές Διάχυτες Αναπτυξιακές ΔιαταραχέςΔιαταραχές από τον όρο από τον όρο Διαταραχές Αυτιστικού Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος (Φάσματος (Wing, 1991, 1996)Wing, 1991, 1996)

Ο Ο αυτισμόςαυτισμός είναι η είναι η κυρίαρχη κυρίαρχη και πιο και πιο συχνή συχνή αναπηρία αναπηρία από την ομάδα διαταραχών του αυτιστικού φάσματοςαπό την ομάδα διαταραχών του αυτιστικού φάσματος

Στο φάσμα ανήκουν και άλλες διαταραχές με πολλά Στο φάσμα ανήκουν και άλλες διαταραχές με πολλά κοινά χαρακτηριστικά του αυτισμού χωρίς να πληρούν κοινά χαρακτηριστικά του αυτισμού χωρίς να πληρούν τα κριτήρια του κλασικού αυτισμού (τα κριτήρια του κλασικού αυτισμού (Wing, 1996)Wing, 1996)

Αυτισμός Υψηλής ΛειτουργικότηταςΑυτισμός Υψηλής Λειτουργικότητας (HFA)(HFA) και Σύνδρομο και Σύνδρομο AspergerAsperger

Και οι δύο ομάδες παρουσιάζουν:Και οι δύο ομάδες παρουσιάζουν: δυσκολίες στηνδυσκολίες στην κοινωνική ανάπτυξη και την κοινωνική ανάπτυξη και την

επικοινωνία, επικοινωνία, εμμονές, εμμονές, δείκτη νοημοσύνης στα πλαίσια του φυσιολογικούδείκτη νοημοσύνης στα πλαίσια του φυσιολογικούαλλά τα άτομα με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας αλλά τα άτομα με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας παρουσιάζουν παρουσιάζουν γλωσσική καθυστέρησηγλωσσική καθυστέρηση σε αντίθεση με σε αντίθεση με τα άτομα με σύνδρομο τα άτομα με σύνδρομο Asperger.Asperger.

Κοινωνική αλληλεπίδρασηΚοινωνική αλληλεπίδραση

Παρατηρείται διαφορετική μορφή και ένταση Παρατηρείται διαφορετική μορφή και ένταση δυσκολιών στην κοινωνική αλληλεπίδραση δυσκολιών στην κοινωνική αλληλεπίδραση

Υπάρχει στοιχειώδης κοινωνική συμπεριφορά, Υπάρχει στοιχειώδης κοινωνική συμπεριφορά, αλλά παρουσιάζουν ιδιαίτερα ελλείμματα στην αλλά παρουσιάζουν ιδιαίτερα ελλείμματα στην κοινωνική κατανόηση και φαίνεται να υπάρχει κοινωνική κατανόηση και φαίνεται να υπάρχει ανεπάρκεια στην αναγνώριση και κατανόηση ανεπάρκεια στην αναγνώριση και κατανόηση συναισθηματικών καταστάσεωνσυναισθηματικών καταστάσεων

Τρεις θεωρίες για την περιγραφή Τρεις θεωρίες για την περιγραφή των κοινωνικών ελλειμμάτων σε των κοινωνικών ελλειμμάτων σε

παιδιά με ΔΑΦπαιδιά με ΔΑΦ■ Θεωρία του ΝουΘεωρία του Νου■ Θεωρία Κεντρικής ΣυνοχήςΘεωρία Κεντρικής Συνοχής■ Θεωρία Εκτελεστικής ΛειτουργίαςΘεωρία Εκτελεστικής Λειτουργίας

Θεωρία του ΝουΘεωρία του Νου Ικανότητα του ατόμου να αποδίδει Ικανότητα του ατόμου να αποδίδει νοητικές νοητικές

καταστάσειςκαταστάσεις στον στον εαυτόεαυτό του και στους του και στους άλλουςάλλους (πεποιθήσεις, προθέσεις, επιθυμίες και (πεποιθήσεις, προθέσεις, επιθυμίες και συναισθήματα) προκειμένου να ερμηνεύει και να συναισθήματα) προκειμένου να ερμηνεύει και να προβλέπει συμπεριφορές (προβλέπει συμπεριφορές (Wellman, 1990)Wellman, 1990). .

Η επίγνωση και κατανόηση του τι σκέφτονται, Η επίγνωση και κατανόηση του τι σκέφτονται, τι αισθάνονται και τι κάνουν οι άλλοι είναι τι αισθάνονται και τι κάνουν οι άλλοι είναι σημαντικές για την αποτελεσματικότητα του σημαντικές για την αποτελεσματικότητα του ατόμου στο κοινωνικό περιβάλλον (ατόμου στο κοινωνικό περιβάλλον (Hala, 1997)Hala, 1997)

Τα άτομα με αυτισμό παρουσιάζουν Τα άτομα με αυτισμό παρουσιάζουν νοητική νοητική

τύφλωσητύφλωση ( (Baron-Cohen, 1995)Baron-Cohen, 1995), στερούνται , στερούνται δηλαδή της ικανότητας να κατανοούν τον δηλαδή της ικανότητας να κατανοούν τον εαυτό τους και τους άλλους ως φορείς εαυτό τους και τους άλλους ως φορείς πεποιθήσεων, επιθυμιών, προθέσεων…πεποιθήσεων, επιθυμιών, προθέσεων…

Θεωρία του νουΘεωρία του νουΣύνδρομο Σύνδρομο Asperger – Asperger – Αυτισμός υψηλής Αυτισμός υψηλής

λειτουργικότηταςλειτουργικότητας Βραδύτερη ανάπτυξη (9-14 ετών) σε σχέση με τα Βραδύτερη ανάπτυξη (9-14 ετών) σε σχέση με τα

τυπικώς αναπτυσσόμενα παιδιά (4-5 ετών).τυπικώς αναπτυσσόμενα παιδιά (4-5 ετών).

Αδυναμία σε πιο προηγμένα έργα Θεωρίας του Αδυναμία σε πιο προηγμένα έργα Θεωρίας του Νου που απαιτούν πιο σύνθετες νοητικές Νου που απαιτούν πιο σύνθετες νοητικές καταστάσεις (καταστάσεις (Happé, 1994). Happé, 1994).

Παρά τις όποιες καλές επιδόσεις τους συνεχίζουν Παρά τις όποιες καλές επιδόσεις τους συνεχίζουν

να εμφανίζουν δυσκολίες στην καθημερινή ζωή να εμφανίζουν δυσκολίες στην καθημερινή ζωή

και την κοινωνική αλληλεπίδρασηκαι την κοινωνική αλληλεπίδραση

Θεωρία Κεντρικής Συνοχής (Θεωρία Κεντρικής Συνοχής (Frith, 1989)Frith, 1989)

Η ικανότητα που μας επιτρέπει να επεξεργαζόμαστε Η ικανότητα που μας επιτρέπει να επεξεργαζόμαστε κατάλληλα τις πληροφορίεςκατάλληλα τις πληροφορίες ώστε να αντιλαμβανόμαστε τις ώστε να αντιλαμβανόμαστε τις καταστάσεις και τα γεγονότα ανάλογα με το καταστάσεις και τα γεγονότα ανάλογα με το πλαίσιο.πλαίσιο.

((θυμόμαστε συνολικά μια ιστορία χωρίς να θυμόμαστε θυμόμαστε συνολικά μια ιστορία χωρίς να θυμόμαστε επιμέρους σκηνές)επιμέρους σκηνές)

Τα άτομα με αυτισμό παρουσιάζουν ανικανότητα να Τα άτομα με αυτισμό παρουσιάζουν ανικανότητα να προσλάβουν γρήγορα πληροφορίες και να «αντλούν την προσλάβουν γρήγορα πληροφορίες και να «αντλούν την ουσία» από αυτά που συμβαίνουν γύρω τους (ουσία» από αυτά που συμβαίνουν γύρω τους (Frith, 1989)Frith, 1989)

Θεωρία Κεντρικής Συνοχής Θεωρία Κεντρικής Συνοχής Σύνδρομο Σύνδρομο Asperger – Asperger – Αυτισμός Υψηλής Αυτισμός Υψηλής

ΛειτουργικότηταςΛειτουργικότητας

Είναι σε θέση αρκετές φορές να περιγράψουν τα Είναι σε θέση αρκετές φορές να περιγράψουν τα

συναισθήματα των άλλων, τις προθέσεις και τις συναισθήματα των άλλων, τις προθέσεις και τις

κοινωνικές συμβάσεις αλλά παρουσιάζουν κοινωνικές συμβάσεις αλλά παρουσιάζουν

αδυναμία να ενεργήσουν χρησιμοποιώντας αυτή αδυναμία να ενεργήσουν χρησιμοποιώντας αυτή

τη γνώση αυθόρμητα.τη γνώση αυθόρμητα.

Θεωρία Εκτελεστικής ΛειτουργίαςΘεωρία Εκτελεστικής Λειτουργίας

Η λειτουργία που βοηθάει το άτομο να Η λειτουργία που βοηθάει το άτομο να

εφαρμόσει κατάλληλη εφαρμόσει κατάλληλη στρατηγική επίλυσης στρατηγική επίλυσης

προβλημάτωνπροβλημάτων για την επίτευξη του σκοπού για την επίτευξη του σκοπού

του.του.

Θεωρία Εκτελεστικής Λειτουργίας Θεωρία Εκτελεστικής Λειτουργίας Σύνδρομο Σύνδρομο Asperger – Asperger – Αυτισμός Υψηλής Αυτισμός Υψηλής

ΛειτουργικότηταςΛειτουργικότηταςΗ ανεπάρκεια στην Εκτελεστική Λειτουργία Η ανεπάρκεια στην Εκτελεστική Λειτουργία ενδεχομένως να προκαλεί:ενδεχομένως να προκαλεί:

ανεπιτυχείς κοινωνικές αλληλεπιδράσειςανεπιτυχείς κοινωνικές αλληλεπιδράσεις

ακαδημαϊκές δυσκολίεςακαδημαϊκές δυσκολίες

δυσκολία στην αντίληψη συναισθημάτωνδυσκολία στην αντίληψη συναισθημάτων

αδυναμία επίλυσης προβλημάτων που αδυναμία επίλυσης προβλημάτων που

δυσκολεύει την κοινωνική συνδιαλλαγή τουςδυσκολεύει την κοινωνική συνδιαλλαγή τους

ΣυναισθήματαΣυναισθήματαΑπλά συναισθήματαΑπλά συναισθήματα (χαρά, λύπη, φόβος, (χαρά, λύπη, φόβος,

θυμός). Απαραίτητα για την επιβίωση και τη θυμός). Απαραίτητα για την επιβίωση και τη σύναψη βασικών διαπροσωπικών σχέσεωνσύναψη βασικών διαπροσωπικών σχέσεων

Σύνθετα συναισθήματαΣύνθετα συναισθήματα (ζήλια, ντροπή, (ζήλια, ντροπή, αμηχανία…) αναφέρονται στην κοινωνική αμηχανία…) αναφέρονται στην κοινωνική σύγκριση. σύγκριση. Όροι που έχουν σχέση με κοινωνικό Όροι που έχουν σχέση με κοινωνικό ενδιαφέρον και αφορούν τον εαυτόενδιαφέρον και αφορούν τον εαυτό

«κοινωνικά συναισθήματα»«κοινωνικά συναισθήματα»

«Κοινωνικά Συναισθήματα»«Κοινωνικά Συναισθήματα»

Προϋπόθεση ενσυναίσθησης και κατανόησης Προϋπόθεση ενσυναίσθησης και κατανόησης της έννοιας του εαυτούτης έννοιας του εαυτού

Περιέχουν δύο πτυχές της Θεωρίας του Νου:Περιέχουν δύο πτυχές της Θεωρίας του Νου: Κατανόηση κοινωνικών παραβάσεωνΚατανόηση κοινωνικών παραβάσεων Αρνητικές κοινωνικές αξιολογήσειςΑρνητικές κοινωνικές αξιολογήσεις

Συναισθήματα και τυπικώς Συναισθήματα και τυπικώς αναπτυσσόμενα παιδιάαναπτυσσόμενα παιδιά

Αποτελούν βασική προϋπόθεση για ανάπτυξη Αποτελούν βασική προϋπόθεση για ανάπτυξη ανθρώπινων σχέσεωνανθρώπινων σχέσεων

1ο έτος1ο έτος διακρίνουν τα διαφορετικά συναισθήματα διακρίνουν τα διαφορετικά συναισθήματα στους ενήλικεςστους ενήλικες

2ο – 3ο έτος2ο – 3ο έτος χρησιμοποιούν έννοιες γύρω από τα χρησιμοποιούν έννοιες γύρω από τα συναισθήματασυναισθήματα

Γύρω στα 5-6Γύρω στα 5-6 αναπτύσσεται η ικανότητα απόκρυψης αναπτύσσεται η ικανότητα απόκρυψης συναισθημάτωνσυναισθημάτων

6 και άνω6 και άνω συνειδητός έλεγχος συναισθημάτων και συνειδητός έλεγχος συναισθημάτων και κατανόηση σύνθετων συναισθημάτωνκατανόηση σύνθετων συναισθημάτων

Συναισθήματα Συναισθήματα AS/ HFAAS/ HFAΑναγνωρίζουν και κατανοούν απλά Αναγνωρίζουν και κατανοούν απλά συναισθήματα από τις συναισθηματικές συναισθήματα από τις συναισθηματικές εκφράσεις των άλλων εκφράσεις των άλλων

Δυσκολεύονται να κατανοήσουν συναισθήματα Δυσκολεύονται να κατανοήσουν συναισθήματα που περιέχουν αντιφάσεις σε σχέση με τις που περιέχουν αντιφάσεις σε σχέση με τις προσδοκίες και τις γνώσεις τους και να προσδοκίες και τις γνώσεις τους και να συνδέσουν τις συναισθηματικές εκφράσεις στο συνδέσουν τις συναισθηματικές εκφράσεις στο πλαίσιο που εμφανίζονταιπλαίσιο που εμφανίζονται

Σπουδαιότητα «κοινωνικών Σπουδαιότητα «κοινωνικών συναισθημάτων»συναισθημάτων»

Η έλλειψη ικανότητας κατανόησής τους έχει Η έλλειψη ικανότητας κατανόησής τους έχει ευρύτερες ευρύτερες κοινωνικές συνέπειεςκοινωνικές συνέπειες που αναστατώνουν που αναστατώνουν την αλληλεπίδραση και τις διαπροσωπικές σχέσεις την αλληλεπίδραση και τις διαπροσωπικές σχέσεις ((Heerey, Kelter & Capps, 2003)Heerey, Kelter & Capps, 2003)

Κοινωνικά συναισθήματα όπως ντροπή-αμηχανία Κοινωνικά συναισθήματα όπως ντροπή-αμηχανία παρέχουν παρέχουν κίνητρο τήρησης κοινωνικών κανόνωνκίνητρο τήρησης κοινωνικών κανόνων και και η αναγνώρισή τους βοηθάει τα άτομα να η αναγνώρισή τους βοηθάει τα άτομα να αποκαθιστούν τις κοινωνικές σχέσειςαποκαθιστούν τις κοινωνικές σχέσεις που που κινδυνεύουν από κοινωνικές καταπατήσειςκινδυνεύουν από κοινωνικές καταπατήσεις

«Κοινωνικά σφάλματα» («Κοινωνικά σφάλματα» (Faux Pas)Faux Pas)

Ένα άτομο Ένα άτομο λέει κάτιλέει κάτι χωρίς να λαμβάνει χωρίς να λαμβάνει υπόψη του ή να γνωρίζει ότι υπάρχει κάποιο υπόψη του ή να γνωρίζει ότι υπάρχει κάποιο θέμα που ο ακροατής του θέμα που ο ακροατής του δεν ήθελεδεν ήθελε ίσως να ίσως να ακούσει ή να ξέρει,ακούσει ή να ξέρει,γεγονός που έχει γεγονός που έχει αρνητικές συνέπειεςαρνητικές συνέπειες τις τις οποίες το άτομο οποίες το άτομο δεν επεδίωκεδεν επεδίωκε..

Περιέχουν Περιέχουν ακούσιες προσβολέςακούσιες προσβολές

Σκοπός της έρευναςΣκοπός της έρευνας

Η διερεύνηση της αναγνώρισης και Η διερεύνηση της αναγνώρισης και κατανόησης της ντροπής – αμηχανίας σε κατανόησης της ντροπής – αμηχανίας σε παιδιά με παιδιά με AS/HFA AS/HFA μέσα από ένα έργο μέσα από ένα έργο «κοινωνικού σφάλματος»«κοινωνικού σφάλματος»

Συγκεκριμένα ελέγχουμε:Συγκεκριμένα ελέγχουμε:

Την ικανότητα κατανόησης της ντροπής – Την ικανότητα κατανόησης της ντροπής – αμηχανίας που προκαλείται από τα αμηχανίας που προκαλείται από τα «κοινωνικά σφάλματα» σε παιδιά με «κοινωνικά σφάλματα» σε παιδιά με AS/HFAAS/HFA

Τη σχέση των πιθανών προβλημάτων της Τη σχέση των πιθανών προβλημάτων της αναγνώρισης και κατανόησης της αναγνώρισης και κατανόησης της αμηχανίας με τη Θεωρία του Νουαμηχανίας με τη Θεωρία του Νου

Την πιθανότητα συμβολής επιπλέον Την πιθανότητα συμβολής επιπλέον ελλειμμάτων στην Εκτελεστική Λειτουργία ελλειμμάτων στην Εκτελεστική Λειτουργία και την Κεντρική Συνοχήκαι την Κεντρική Συνοχή

ΜέθοδοςΜέθοδος

ΔΕΙΓΜΑ ΔΕΙΓΜΑ Δύο ομάδες παιδιών Δύο ομάδες παιδιών α) παιδιά με α) παιδιά με AS/HFAAS/HFAβ) τυπικώς αναπτυσσόμενα παιδιά β) τυπικώς αναπτυσσόμενα παιδιά Εξομοιωμένα ως προς το φύλο, τη νοητική Εξομοιωμένα ως προς το φύλο, τη νοητική

ηλικία και τη λεκτική και μη λεκτική ηλικία και τη λεκτική και μη λεκτική νοημοσύνηνοημοσύνη

Προϋποθέσεις συμμετοχήςΠροϋποθέσεις συμμετοχής AS/HFA:AS/HFA:α) διαγνωσμέναα) διαγνωσμέναβ) νοητική ηλικία αντίστοιχη με τη νοητική β) νοητική ηλικία αντίστοιχη με τη νοητική

ηλικία στην οποία αναγνωρίζουν την ντροπή – ηλικία στην οποία αναγνωρίζουν την ντροπή – αμηχανία τα τυπικώς αναπτυσσόμενα παιδιάαμηχανία τα τυπικώς αναπτυσσόμενα παιδιά

γ) επιτυχία σε έργα Θεωρίας του Νου 1ης τάξηςγ) επιτυχία σε έργα Θεωρίας του Νου 1ης τάξηςδ) σωστές απαντήσεις σε επτά από τις δέκα δ) σωστές απαντήσεις σε επτά από τις δέκα

ερωτήσεις κατανόησης των ιστοριώνερωτήσεις κατανόησης των ιστοριών

Προϋποθέσεις συμμετοχήςΠροϋποθέσεις συμμετοχής

Τυπικώς αναπτυσσόμενα παιδιάΤυπικώς αναπτυσσόμενα παιδιάα) επιβεβαίωση του δασκάλου ότι δεν α) επιβεβαίωση του δασκάλου ότι δεν παρουσιάζει πρόβλημα που να χρίζει ειδικής παρουσιάζει πρόβλημα που να χρίζει ειδικής εκπαίδευσηςεκπαίδευσηςβ) επιτυχία σε έργα θεωρίας του νου 1ης τάξηςβ) επιτυχία σε έργα θεωρίας του νου 1ης τάξηςγ) νοητική ηλικία αντίστοιχη με την ηλικιακήγ) νοητική ηλικία αντίστοιχη με την ηλικιακή

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΚανονιστικά δεδομένα για αναγνώριση Κανονιστικά δεδομένα για αναγνώριση συναισθήματος ντροπής – αμηχανίας και συναισθήματος ντροπής – αμηχανίας και «κοινωνικού σφάλματος» σε δείγμα 60 - 100 «κοινωνικού σφάλματος» σε δείγμα 60 - 100 τυπικώς αναπτυσσόμενων παιδιών ηλικίας 9-11τυπικώς αναπτυσσόμενων παιδιών ηλικίας 9-11

Πιλοτική έρευνα σε δείγμα τυπικώς Πιλοτική έρευνα σε δείγμα τυπικώς αναπτυσσόμενων παιδιών για τον έλεγχο της αναπτυσσόμενων παιδιών για τον έλεγχο της λεκτικής κατανόησης του έργου όπως αυτό λεκτικής κατανόησης του έργου όπως αυτό τροποποιήθηκετροποποιήθηκε

Καθορισμός δείγματοςΚαθορισμός δείγματος

Δύο συνεδρίεςΔύο συνεδρίες1η συνεδρία: 1η συνεδρία:

πρώτη επαφήπρώτη επαφή

αξιολόγηση νοημοσύνηςαξιολόγηση νοημοσύνης

ερωτηματολόγιο κοινωνικής προσαρμογής σε ερωτηματολόγιο κοινωνικής προσαρμογής σε γονείςγονείς

δημογραφικά στοιχεία από γονείςδημογραφικά στοιχεία από γονείς

2η συνεδρία:2η συνεδρία: Έργα Θεωρίας του Νου 1ης τάξης Έργα Θεωρίας του Νου 1ης τάξης Ερωτήσεις κατανόησης των ιστοριών Ερωτήσεις κατανόησης των ιστοριών

«κοινωνικού σφάλματος»«κοινωνικού σφάλματος»

Ερευνητική διαδικασίαΕρευνητική διαδικασίαΔύο συνεδρίεςΔύο συνεδρίες1η συνεδρία1η συνεδρίαα) έργα θεωρίας του νου 2ης τάξηςα) έργα θεωρίας του νου 2ης τάξηςα) έργα εκτελεστικής λειτουργίαςα) έργα εκτελεστικής λειτουργίαςβ) έργα κεντρικής συνοχήςβ) έργα κεντρικής συνοχήςγ) έργο για αναγνώριση συναισθημάτωνγ) έργο για αναγνώριση συναισθημάτων2η συνεδρία2η συνεδρίαΈργο «κοινωνικού σφάλματος»Έργο «κοινωνικού σφάλματος»

Έργο «κοινωνικού σφάλματος» (Έργο «κοινωνικού σφάλματος» (faux pas)faux pas)

Αναπτύχθηκε από τους Αναπτύχθηκε από τους Baron-Cohen, Baron-Cohen, O’Riordan, Stone & Plaisted (1999)O’Riordan, Stone & Plaisted (1999)

Προσαρμόστηκε από τους Προσαρμόστηκε από τους Banerjee (2000) Banerjee (2000) Banerjee & Henderson (2001)Banerjee & Henderson (2001)

Παρουσιάζεται ως μια νέα δοκιμασία θεωρίας Παρουσιάζεται ως μια νέα δοκιμασία θεωρίας του Νου που εξετάζει έναν πιο προηγμένο του Νου που εξετάζει έναν πιο προηγμένο συλλογισμό νοητικών καταστάσεων σε σχέση συλλογισμό νοητικών καταστάσεων σε σχέση με τα έργα θεωρίας του νου 1ης και 2ης τάξης με τα έργα θεωρίας του νου 1ης και 2ης τάξης

Το έργο φαίνεται να είναι ένα Το έργο φαίνεται να είναι ένα καλύτερο μέτροκαλύτερο μέτρο του «φυσικού» συλλογισμού νοητικών του «φυσικού» συλλογισμού νοητικών καταστάσεων σε σχέση με τις τυποποιημένες καταστάσεων σε σχέση με τις τυποποιημένες δοκιμασίες ψευδούς πεποίθησης. δοκιμασίες ψευδούς πεποίθησης.

Αποτελεί έναν Αποτελεί έναν αποτελεσματικό και χρήσιμοαποτελεσματικό και χρήσιμο δείκτη κοινωνικής κατανόησης που αφορά δείκτη κοινωνικής κατανόησης που αφορά στις «πραγματικές» κοινωνικές συνέπειες.στις «πραγματικές» κοινωνικές συνέπειες.

Οι νοητικές καταστάσεις του έργου αφορούν Οι νοητικές καταστάσεις του έργου αφορούν φανταστικές κοινωνικές καταστάσειςφανταστικές κοινωνικές καταστάσεις της της καθημερινής ζωής.καθημερινής ζωής.

Σημαντικότερες πτυχές του έργου:Σημαντικότερες πτυχές του έργου:

Οι ερωτήσεις που αφορούν στην έλλειψη Οι ερωτήσεις που αφορούν στην έλλειψη πρόθεσης και έλλειψη γνώσης ως αίτιο πρόθεσης και έλλειψη γνώσης ως αίτιο «κοινωνικού σφάλματος»«κοινωνικού σφάλματος»

Περιγραφή του έργουΠεριγραφή του έργου

10 ιστορίες με αναφορά σε ένα «κοινωνικό 10 ιστορίες με αναφορά σε ένα «κοινωνικό σφάλμα»σφάλμα»

10 ιστορίες χωρίς «κοινωνικό σφάλμα» 10 ιστορίες χωρίς «κοινωνικό σφάλμα» φαινομενικά όμοιεςφαινομενικά όμοιες

2-3 χαρακτήρες2-3 χαρακτήρεςΠαρουσίαση του «κοινωνικού σφάλματος» στην Παρουσίαση του «κοινωνικού σφάλματος» στην

τελευταία – προτελευταία ή τρίτη από το τελευταία – προτελευταία ή τρίτη από το τέλος φράσητέλος φράση

Προσαρμογές του έργουΠροσαρμογές του έργουα) σενάρια που αγγίζουν την ελληνική α) σενάρια που αγγίζουν την ελληνική πραγματικότηταπραγματικότηταβ) σενάρια που προκαλούν αποκλειστικά το β) σενάρια που προκαλούν αποκλειστικά το συναίσθημα της ντροπής – αμηχανίαςσυναίσθημα της ντροπής – αμηχανίαςγ) σενάρια με ακροατήριο ή όχι με οικεία ή όχι γ) σενάρια με ακροατήριο ή όχι με οικεία ή όχι πρόσωπαπρόσωπαδ) ερώτηση που θα εξετάζει την ικανότητα δ) ερώτηση που θα εξετάζει την ικανότητα επίλυσης προβλήματοςεπίλυσης προβλήματοςε) ως προς τον τρόπο παρουσίασης του έργουε) ως προς τον τρόπο παρουσίασης του έργου

Αναμενόμενα αποτελέσματαΑναμενόμενα αποτελέσματαΤα παιδιά με Τα παιδιά με AS/HFA AS/HFA αναγνωρίζουν την αναγνωρίζουν την

ύπαρξη «κοινωνικού σφάλματος»ύπαρξη «κοινωνικού σφάλματος»

Έχουν πρόβλημα στον προσδιορισμό του Έχουν πρόβλημα στον προσδιορισμό του συναισθήματοςσυναισθήματος που προκαλείται από το που προκαλείται από το «κοινωνικό σφάλμα»«κοινωνικό σφάλμα»

Έχουν πρόβλημα στην επίλυση Έχουν πρόβλημα στην επίλυση προβλήματοςπροβλήματος

Η αναγνώριση του «κοινωνικού σφάλματος» Η αναγνώριση του «κοινωνικού σφάλματος» και ο προσδιορισμός του συναισθήματος και ο προσδιορισμός του συναισθήματος σχετίζεται με τη Θεωρία του Νουσχετίζεται με τη Θεωρία του Νου

Έργο «απροσδόκητης μετατόπισης» (Έργο «απροσδόκητης μετατόπισης» (SallySally- - Ann testAnn test, , WimmerWimmer & & PernerPerner, 1983). , 1983).

Πρόκειται για ένα κλασικό έργο θεωρίας του νου Πρόκειται για ένα κλασικό έργο θεωρίας του νου πρώτης τάξης που μετράει την απόδοση ψευδών πρώτης τάξης που μετράει την απόδοση ψευδών πεποιθήσεων. Σ΄ αυτό το έργο παρουσιάζονται στο πεποιθήσεων. Σ΄ αυτό το έργο παρουσιάζονται στο παιδί δύο κούκλες, με τα ονόματα παιδί δύο κούκλες, με τα ονόματα SallySally και και AnnAnn. Η . Η Sally Sally έχει ένα καλάθι και η έχει ένα καλάθι και η Ann Ann ένα κουτί. Το παιδί ένα κουτί. Το παιδί βλέπει τη βλέπει τη Sally Sally να τοποθετεί το βόλο της στο καλάθι να τοποθετεί το βόλο της στο καλάθι και να βγαίνει έξω. Ενώ αυτή βρίσκεται έξω, η και να βγαίνει έξω. Ενώ αυτή βρίσκεται έξω, η Ann Ann μετακινεί το βόλο από το καλάθι στο δικό της κουτί και μετακινεί το βόλο από το καλάθι στο δικό της κουτί και φεύγει. Στη συνέχεια η φεύγει. Στη συνέχεια η Sally Sally επιστρέφει. Ο ερευνητής επιστρέφει. Ο ερευνητής ρωτάει το παιδί «πού θα ψάξει η ρωτάει το παιδί «πού θα ψάξει η Sally Sally για το βόλο για το βόλο της;»της;»

Έργο κεντρικής συνοχήςΈργο κεντρικής συνοχήςΔοκιμασία ένθετων εικόνων για παιδιά Δοκιμασία ένθετων εικόνων για παιδιά

((ChildrenChildren’’s Embedded Figure Tests Embedded Figure Test – – CEFTCEFT. . Witkin et alWitkin et al., 1971).., 1971).

Η δοκιμασία αυτή ελέγχει τις οπτικοχωρικές Η δοκιμασία αυτή ελέγχει τις οπτικοχωρικές ικανότητες του υποκειμένου και την προσοχή ικανότητες του υποκειμένου και την προσοχή της αντιληπτικής λεπτομέρειας. Περιέχει της αντιληπτικής λεπτομέρειας. Περιέχει σημάδια μιας κρυμμένης εικόνας (τρίγωνο ή σημάδια μιας κρυμμένης εικόνας (τρίγωνο ή σχήμα σπιτιού) ανάμεσα σε μία ευρύτερη και σχήμα σπιτιού) ανάμεσα σε μία ευρύτερη και συγκεκριμένη εικόνα (π.χ. ρολόι), τα οποία τα συγκεκριμένη εικόνα (π.χ. ρολόι), τα οποία τα παιδιά καλούνται να εντοπίσουν.παιδιά καλούνται να εντοπίσουν.

ΈργοΈργο εκτελεστικήςεκτελεστικής λειτουργίαςλειτουργίας

Δοκιμασία του πύργου του ΑνόϊΔοκιμασία του πύργου του Ανόϊ ((Tower of Anoi TestTower of Anoi Test). ).

Το έργο εξετάζει ικανότητες χρήσης Το έργο εξετάζει ικανότητες χρήσης στρατηγικών στρατηγικών επίλυσης προβλήματος. Το παιδί επίλυσης προβλήματος. Το παιδί πρέπει να αναπαραγάγει μια μορφή δίσκων πρέπει να αναπαραγάγει μια μορφή δίσκων πάνω σε τρεις πασσάλους ακολουθώντας πάνω σε τρεις πασσάλους ακολουθώντας ορισμένους κανόνες που στην πραγματικότητα ορισμένους κανόνες που στην πραγματικότητα απαιτούν από το παιδί να σκεφτεί και να απαιτούν από το παιδί να σκεφτεί και να σχεδιάσει εκ των προτέρων τη στρατηγική του.σχεδιάσει εκ των προτέρων τη στρατηγική του.

Ο Μιχάλης βρίσκεται σε μία από τις τουαλέτες του Ο Μιχάλης βρίσκεται σε μία από τις τουαλέτες του σχολείου. Ο Γιάννης και ο Πέτρος βρίσκονται στις σχολείου. Ο Γιάννης και ο Πέτρος βρίσκονται στις βρύσες έξω από τις τουαλέτες. Ο Γιάννης λέει στον βρύσες έξω από τις τουαλέτες. Ο Γιάννης λέει στον Πέτρο: Πέτρο: «Γνωρίζεις αυτό το καινούριο αγόρι στην «Γνωρίζεις αυτό το καινούριο αγόρι στην τάξη που το όνομά του είναι Μιχάλης. Δε σου τάξη που το όνομά του είναι Μιχάλης. Δε σου φαίνεται ότι είναι κάπως περίεργος;».φαίνεται ότι είναι κάπως περίεργος;». Ο Μιχάλης Ο Μιχάλης εκείνη την ώρα βγήκε από την τουαλέτα. Ο Πέτρος εκείνη την ώρα βγήκε από την τουαλέτα. Ο Πέτρος είπε «A! Γεια σου Μιχάλη, πηγαίνεις για είπε «A! Γεια σου Μιχάλη, πηγαίνεις για ποδόσφαιρο;»ποδόσφαιρο;»

Πού βρισκόταν ο Γιάννης και ο Πέτρος όταν Πού βρισκόταν ο Γιάννης και ο Πέτρος όταν μιλούσαν;μιλούσαν;

Γνώριζε ο Γιάννης ότι ο Μιχάλης ήταν στην τουαλέτα;Γνώριζε ο Γιάννης ότι ο Μιχάλης ήταν στην τουαλέτα;

Ο Σπύρος βρίσκεται σε μία από τις τουαλέτες του Ο Σπύρος βρίσκεται σε μία από τις τουαλέτες του σχολείου. Ο Γιώργος και ο Δημήτρης βρίσκονται σχολείου. Ο Γιώργος και ο Δημήτρης βρίσκονται στις βρύσες έξω από τις τουαλέτες. Ο Γιώργος λέει στις βρύσες έξω από τις τουαλέτες. Ο Γιώργος λέει στον Δημήτρη: στον Δημήτρη: «Γνωρίζεις αυτό το καινούριο αγόρι «Γνωρίζεις αυτό το καινούριο αγόρι στην τάξη που το όνομά του είναι Σπύρος. Δε σου στην τάξη που το όνομά του είναι Σπύρος. Δε σου φαίνεται πολύ ήρεμος;».φαίνεται πολύ ήρεμος;». Ο Σπύρος εκείνη την ώρα Ο Σπύρος εκείνη την ώρα βγαίνει από την τουαλέτα. Ο Δημήτρης λέει «A! βγαίνει από την τουαλέτα. Ο Δημήτρης λέει «A! Γεια σου Σπύρο, πηγαίνεις για ποδόσφαιρο;»Γεια σου Σπύρο, πηγαίνεις για ποδόσφαιρο;»

Πού βρισκόταν ο Γιώργος και ο Δημήτρης όταν Πού βρισκόταν ο Γιώργος και ο Δημήτρης όταν μιλούσαν;μιλούσαν;

Γνώριζε ο Γιώργος ότι ο Σπύρος ήταν στην τουαλέτα;Γνώριζε ο Γιώργος ότι ο Σπύρος ήταν στην τουαλέτα;