ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ

Δεν έχουν σωθεί πολλά έργα, για να παρακολουθήσουμε σωστά την εξέλιξη της αρχαίας ελληνικής ζωγραφικής,

επειδή ζωγράφιζαν σ' επιφάνειες που φθείρονταν εύκολα. Το κενό αναπληρώνουν κάπως:

οι περιγραφές του Παυσανία και του Πλίνιου, που γι' αυτό είναι πολύτιμες,

τα χρώματα που έχουν απομείνει στα μνημεία, οι ξύλινες πινακίδες της Σικυώνας

και τα αγγεία.

ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΣΕ ΑΓΓΕΙΑ

ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ 11Ος-8Ος αιώνας π. Χ.

ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ 7Ος-6Ος αιώνας π.Χ.

(μελανόμορφα-ερυθρόμορφα)ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ5Ος αιώνας π.Χ.

(ερυθρόμορφα-λευκές λήκυθοι)

ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ1100-800 π.Χ.

Οι αιώνες που ακολουθούν μετά την κάθοδο των Δωριέων στην Ελλάδα, χαρακτηρίζονται ως Γεωμετρική εποχή. Στην αγγειογραφία, βλέπουμε διακόσμηση, που ακολουθεί

τις αρχές της αναλογίας, της συμμετρίας, της λιτότητας, της ακρίβειας.

Σύμβολα όπως ομόκεντροι κύκλοι και ημικύκλια στην αρχή, αργότερα παράλληλες ή διασταυρούμενες γραμμές, μαίανδροι κ.ά., διακοσμούν τα αγγεία.

Αμφορέας Διπύλου

Προς το τέλος της περιόδου θα προστεθούν και ανθρώπινες φιγούρες. Παραστάσεις που είναι εμπνευσμένες από επικά τραγούδια , μύθους και

παραδόσεις κάνουν την εμφάνισή τους, καθώς και νεκρικές συνθέσεις με "πρόθεση" και

"εκφορά" του νεκρού, όπως τις συναντάμε σε αμφορείς και κρατήρες του Διπύλου.

Αττικός γεωμετρικός

αμφορέας

Επιτάφιος αμφορέας Γεωμετρικής περιόδου,

είναι διακοσμημένος με παράσταση ταφής

και θρήνους.

Βρέθηκε στο Δίπυλο.

800 π.Χ.

Κρατήρας γεωμετρικής περιόδου,

παρουσιάζει νεκρώσιμη ακολουθία

και ιπποδρομίες.

730 π.Χ.

ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ 7Ος-6Ος αιώνας π.Χ

Η περίοδος της αρχαίας ελληνικής ιστορίας από περίπου το 750 π.Χ. έως το 500 π.Χ. ονομάζεται

αρχαϊκή εποχή. Ο όρος «αρχαϊκή εποχή» προέρχεται από την αρχαιολογία.

Η Αρχαϊκή ζωγραφική είναι επηρεασμένη από τα Ομηρικά έπη και τις παραδόσεις. Οι Θεοί, οι ημίθεοι, οι

ήρωες είναι παρόντες. Κι εδώ το στοιχείο του μύθου κυριαρχεί, τόσο

στις μελανόμορφες όσο αργότερα και στις ερυθρόμορφες

παραστάσεις.

Ηρακλής και Κένταυρος Νέσσος σε

ταφικό μελανόμορφο αμφορέα του

Ζωγράφου του Νέσσου,

620-610 π.Χ.

Μελανόμορφη αγγειογραφία ή Μελανόμορφος ρυθμός χαρακτηρίζεται

η αρχαία ελληνική ζωγραφική αγγείων, που αποδίδει τα εικονιστικά και

διακοσμητικά μοτίβα με μαύρο χρώμα πάνω στην ανοικτόχρωμη επιφάνεια του

πηλού και τις λεπτομέρειες με εγχάραξη.

Κορινθιακή Μελανόμορφη τεχνική

. Ο Ηρακλής σώζει την Ησιόνη 550 π.Χ.

Δεκαοχτώ πολεμιστές 640 π.Χ.

7ος π.Χ.αι. (Σικυώνα )Μάχη οπλιτών.

Κρατήρας με τρεις διαφορετικές παραστάσεις 610-580 π.Χ. :

Ο Ηρακλής και το συμπόσιο του Ευρύτιου. Τέσσερις πολεμιστές. Ιππείς

Αθηναϊκή μελανόμορφη τεχνική

 

Ζωγράφος του Νέσσου Αττικός μελανόμορφος αμφορέας,

Ύψος 122 εκ. 615-605 π.Χ.

Πρωτομελανόμορφος ρυθμός, 630 - 600 π.Χ. Την περίοδο αυτή έχει σχεδόν επικρατήσει ο μελανόμορφος ρυθμός και διακρίνονται, όπως ήταν φυσικό, οι κορινθιακές επιρροές. Σημαντικότερος αγγειογράφος της εποχής

είναι ο ζωγράφος του Νέσσου.   

Μελανόμορφος ρυθμός, πρώιμη περίοδος, 600 - 570

π.Χ. Ζωγράφος των Γοργόνων

Μελανόμορφος λέβης με υπόστατο. 595-585 π.Χ.

Σοφίλος 580 π.Χ. (μαθητής του ζωγράφου των Γοργόνων)

Κλειτίας, αγγείο Francois

Μελανόμορφος ελικωτός

κρατήρας. 570-565 π.Χ.

Στη γ΄ζώνη της α΄και β΄πλευράς

εικονίζεται ο γάμος του Πηλέα με τη Θέτιδα.

Αγγείο Νεάρχου

Αττικός μελανόμορφος κάνθαρος, 560-555 π.Χ.  

Στον κάνθαρο του Νεάρχου παρουσιάζεται για πρώτη φορά το θέμα του ζεψίματος των αλόγων

στην Αττική αγγειογραφία, ένα θέμα που έγινε από τα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ. πολύ αγαπητό στα μελανόμορφα αγγεία.

Η πυκνή, σωστή και λεπτή χάραξη του Νέαρχου καθώς επίσης και η παρουσία λευκού και ιώδους επίθετου «χρώματος» κάνει το αγγείο αυτό, παρά την αποσπασματική του κατάσταση, να

συγκαταλέγεται στα αριστουργήματα του αττικού Κεραμικού.

Αγγείο Νεάρχου

Μελανόμορφος ρυθμός, ώριμη περίοδος, 560 - 530  π.Χ.

Λυδός Αμφορέας - ψυκτήρας.

560 - 540 π.Χ. Ο Θησέας σκοτώνει το Μινώταυρο.

Η επιστροφή του Ηφαίστου στον Όλυμπο.

545 π.Χ.

Ζωγράφος του Άμαση (Εισάγει καθημερινές σκηνές στα έργα του.)

Αμφορέας 550-525 π.Χ. Πολεμιστής ανάμεσα σε νέους.

Λήκυθος, 550 π.Χ.

Γαμήλια πομπή.

Διόνυσος και Μαινάδες ΑΜΑΣΙΣ ΜΕΠΟΙΗΣΕΝ

Άμασις (αγγειογράφος)

550–530 π.Χ. Ο Ηρακλής στον Όλυμπο.

Αγγείο Νικοσθένους 6Ος αι. π.Χ.

Εξηκίας Ο Εξηκίας είναι ένας από τους σημαντικότερους

αγγειογράφους.

Κύλικα, 540-535 π.Χ.

Η απεικόνιση σχετίζεται με την ιστορία του Διόνυσου,

σύμφωνα με την οποία ο θεός, όταν κάποτε είχε πέσει στα χέρια

Τυρρηνών πειρατών, μεταμόρφωσε το κατάρτι του πλοίου

σε κληματαριά

και τους πειρατές σε δελφίνια.

Εξηκίας

Αμφορέας, 535-530 π.Χ. Ο Αχιλλέας σκοτώνει

τη βασίλισσα των Αμαζόνων

Πενθεσίλεια.

Εξηκίας

Αμφορέας, 530-525 π.Χ. Εικονίζεται ο Αίας ο Σαλαμίνιος

τη στιγμή που προσπαθεί να στερεώσει το ξίφος του στη γη,

λίγο πριν πραγματοποιήσει την απόφασή του να βάλει τέλος στη ζωή του.

Δεξιά βρίσκονται τα όπλα του και αριστερά ένα ψηλό φοινικόδεντρο.

Εξηκίας

Αμφορέας. 530 π.Χ.Ο Αχιλλέας και ο Αίας παίζουν πεντάγραμμα, ένα παιχνίδι που το επινόησε ο

Παλαμήδης και παιζόταν με πεσσούς που τους μετακινούσαν πάνω σε πέντε γραμμές. Οι ήρωες, των οποίων τα ονόματα αναγράφονται, είναι τόσο αφοσιωμένοι

στο παιχνίδι τους, ώστε το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι οι ζαριές τους· ο Αχιλλέας ψιθυρίζει «τέσσερα» και ο Αίαντας «τρία». Έτσι, δεν έχουν αντιληφθεί

την επίθεση των Τρώων. Την τελευταία στιγμή τους ειδοποίησε η Αθηνά και κατόρθωσαν να αποκρούσουν την επίθεση.

Παναθηναϊκοί αμφορείς(συνήθως μελανόμορφοι)

Ο Ηρακλής φέρνει τον Κέρβερο

στον Ευρυσθέα.

Πίνακες του Πιτσά (Σικυώνα)540 π.Χ.

Οι πίνακες αυτοί που αποτελούν μοναδικά δείγματα ζωγραφικής, βρέθηκαν σε ένα σπήλαιο στο χωριό Πιτσά, στην περιοχή της Σικυωνίας. Αν και έχουν φθαρεί πολύ από το πέρασμα του χρόνου,είναι έξοχα κομμάτια ζωγραφικής, σχεδιασμένα επάνω σε ξύλινα πινάκια με πληθώρα χρωμάτων.

Πίνακες του Πιτσά (Σικυώνα)

ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ5Ος-4Ος αι. π.Χ.

Κλασική ονομάστηκε η ελληνική τέχνη του 5ου και 4ου αι. π. Χ., με την έννοια ότι τα δημιουργήματα έφτασαν την τελειότητα. Στην κλασική εποχή κυριαρχεί το μέτρο. Το πνεύμα και η ύλη, συνυπάρχουν σε μια τέλεια αρμονία, καταλήγοντας σε μια τεχνική τελειότητα.

Παναθηναϊκός αμφορέας με αγώνα δρόμου, 480-470 π.Χ.

ΠΟΛΥΓΝΩΤΟΣ

Δημιουργός της αρχαίας ελληνικής ζωγραφικής θεωρείται ο Πολύγνωτος, που ίδρυσε την Αττική Σχολή.

Ο Πολύγνωτος, πρώτος απόδωσε προοπτικά τ' αντικείμενα και στις φυσικές τους διαστάσεις, ώστε να φαίνονται τα σκιερά και

τα φωτεινά τους μέρη. Η σημαντικότερη όμως προσφορά του Πολύγνωτου ήταν η

αναλυτική χρήση των χρωμάτων με τα οποία δουλεύει η φύση ( δηλαδή η παραγωγή περισσότερων χρωματικών διαβαθμίσεων)

Πρόκειται για την περίφημη «Πολυγνώτεια τετραχρωμία». Τα χρώματα αυτά είναι: το άσπρο, το μαύρο, το κεραμμυδί

(χοντροκόκκινο), η ώχρα και όλα τα παράγωγά τους (το γκρί, το καφέ, το πράσινο, το κίτρινο, το πορτοκαλί, το

ροζ, κλπ.).Η χρήση των «Πολυγνώτειων χρωμάτων» χαρακτηρίζει ολόκληρη

την αρχαία Ελληνική ζωγραφική. Ο Πολύγνωτος διακόσμησε πολλά αρχαία μνημεία και από την

τέχνη του επηρεάστηκε και η αγγειογραφία

Οι λευκές λήκυθοι (αττικά ταφικά αγγεία)

Στην κλασική τέχνη του 5ου και του 4ου π.Χ. αι.

εξακολουθεί να υπάρχειη ερυθρόμορφη αττική αγγειογραφία,

Όμως τον ίδιο καιρό εμφανίζεται

και ένα νέο είδος αττικού αγγείου, η λευκή λήκυθος,

που προορίζεται αποκλειστικά για ταφικές προσφορές,

γι' αυτό και τα θέματα της διακόσμησής της

είναι επικήδεια.

Ερυθρόμορφη αγγειογραφία

Ερυθρόμορφος ρυθμός:

Ονομάζεται έτσι, επειδή οι μορφές είναι κόκκινες σε μαύρο φόντο, ενώ οι λεπτομέρειες αποδίδονται με μαύρες γραμμές. Χρονολογικά ακολουθεί το μελανόμορφο ρυθμό

(530 - 320 π.Χ.).

Θάνατος Πριάμου (από αγγείο του 5ου π.Χ. αι.)

Λήκυθος με την Νίκη, 470 π.Χ.

  Τα έργα από σκηνές της μυθολογίας,

της θεογονίας, των Ομηρικών επών κ.ά., περιστοιχίζονται πολλές φορές

από μαιάνδρους, σταυρούς και άλλα σύμβολα.

Αττικός ερυθρόμορφος καλυκωτός κρατήρας.

515/10 π.Χ.

Υπογράφεται από τον αγγειοπλάστη Ευξίθεο

και τον αγγειογράφο Ευφρόνιο. Εικονίζεται η μεταφορά

του νεκρού Σαρπηδόνα από τον Ύπνο και το Θάνατο

στη Λυκία.

Αττικός ερυθρόμορφος καλυκωτός κρατήρας του ζωγράφου των Νιοβιδών. Επάνω, εικονίζεται η μάχη

των θεών εναντίον των γιγάντων. Κάτω, εικονίζεται ο Διόνυσος με μαινάδες και σατύρους. 455-450 π.Χ.

Αττικός ερυθρόμορφος αμφορέας του Μύσου, 500 π.Χ.

Ο βασιλιάς Κροίσος της Λυδίας επάνω στην πυρά,

προσφέρει σπονδή πριντον θάνατο του…

Αχιλλέας και Πάτροκλος (από αγγείο του 5ου π.Χ. αι.)

Ο Ηρακλής και το λιοντάρι της Νεμέας,

στάμνος 490 π.Χ.

Οι Λέσβιοι ποιητές

Αλκαίος

και Σαπφώ

Αττική κύλιξ 470 π.Χ.

Οι άθλοι του Θησέως, αττικό

ερυθρόμαυρο κύπελλο,440 π.Χ.

Αττικός ερυθρός κύλιξ-κρατήρας, 430-420 π.Χ.

από την ομάδα Δίνος.

Ο θάνατος του Ακταίου από τα σκυλιά του.

Η Άρτεμις τον μετέτρεψε σε ελάφι,

όταν καυχήθηκεότι ήταν καλύτερος κυνηγός.

Αττικός ερυθρόμορφος ψυκτήρας του 520/10 π.Χ. που αποδίδεται στον Όλτο.

Εικονίζονται έξι γενειοφόροι οπλίτες να ιππεύουν σε δελφίνια.

Η παράσταση είναι επηρεασμένη από κάποιο θεατρικό έργο όπως βεβαιώνουν παρόμοιες αγγειογραφίες

καθώς και η έμμετρη επιγραφή του αγγείου «επί δελφίνος».

Ερυθρόμορφος αμφορέας του ζωγράφου του Αχιλλέα 450-440 π.Χ.

Ο Οιδίποδας και η

Σφίγγα.

Ερυθρόμορφα αγγεία

Ζωγράφος του Μειδίου

Αττικός ερυθρόμορφος ελικωτός κρατήρας, ζωγράφος του Τάλω. Περίπου 400 π.Χ.

Στην κύρια όψη του αγγείου εικονίζεται ο Τάλως, ο χάλκινος γίγαντας

που φύλαγε την Κρήτη, να ψυχορραγεί στα χέρια

των Διόσκουρων. Στο λαιμό του αγγείου

εικονίζεται διονυσιακή σκηνή.

Αττικές λήκυθοι

«Τάφος του βουτηχτή» Β' μισό 5ου αιώνα π.Χ.

Τοιχογραφία από τον «τάφο του Βουτηχτή». Έτσι ονομάστηκε ένας τάφος από την αρχαία Ποσειδωνία με τοιχογραφίες στις

τέσσερις πλευρές του και στο κάλυμμα του, στο οποίο παριστάνεται ένας νέος τη στιγμή που κάνει βουτιά από μια

εξέδρα στη θάλασσα. Στη φωτογραφία εικονίζονται συμποσιαστές πάνω στις κλίνες τους. Οι συγκεκριμένες

τοιχογραφίες μας δίνουν μια εικόνα της ελληνικής ζωγραφικής αυτής της περιόδου.

Ετρουσκική ζωγραφική 30ς αι π.Χ.