ΠΑΡΕΥΞΕΙΝΙΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ

2. Αγώνες για τη δημιουργία

αυτόνομης Ποντιακής

Δημοκρατίας (1917-1922)

Στους αγώνες για τη δημιουργία μιας αυτόνομης

Ποντιακής Δημοκρατίας πρωτοστατούν

• Έλληνες της Διασποράς (βασικοί εκπρόσωποι)

Κ. Κωνσταντινίδης (Μασσαλία)

Β. Ιωαννίδης, Θ. Θεοφυλάκτου (Βατούμ)

Ι. Πασσαλίδης (Σοχούμ)

Λ. Ιωαννίδης, Φ. Κτενίδης (Κρασνοντάρ)

•Έλληνες Πόντου (ξεχωρίζουν σεβάσμιες μορφές

της Εκκλησίας)

Χρύσανθος (μητροπολίτης

Τραπεζούντας)Γερμανός Καραβαγγέλης

(μητροπολίτης Αμάσειας)

Απρίλιος 1916

(λίγες μέρες πριν τη ρωσική κατοχή της πόλης),

παράδοση της Τραπεζούντας στον Χρύσανθο (Μ.Τ.)

από τον Τούρκο

Βαλή Μεχμέτ Τζεμάλ Αζμή μπεή (!)

Ο Χρύσανθος έγινε αποδεκτός από

όλους (ρώσους / προξενικούς

εκπροσώπους κρατών) ως ηγέτης στην

ευαίσθητη περιοχή.

Η 2χρονη προεδρία του,

ως Φεβρουάριο 1918, ⇢

διάλειμμα δημοκρατίας & αρμονικής

συμβίωσης χριστιανών-μουσουλμάνων

• 1917: επικράτηση Μπολσεβίκων

• Φεβρουάριος 1918: ο ρωσικός στρατός

εγκαταλείπει την Τραπεζούντα ⇒ την περιοχή

κατέχουν πάλι οι Νεότουρκοι.

Συνέπεια: πολλοί Έλληνες ανατολικού Πόντου και Καρς(ρωσοτουρκικά σύνορα), για να γλιτώσουν τις διώξεις

από Νεότουρκους,

φεύγουν στη Ρωσία (όπου εμφύλιος)

Ο ξεριζωμός ευαισθητοποίησε τους Έλληνες της Ρωσίας

που είχαν ήδη αποφασίσει

(Α΄ Πανελλήνιο Συνέδριο Ιούλιος 1917, Ταϊγάνιο)

Εκλογή Κεντρικού Συμβουλίου για τη δημιουργία ανεξάρτητου Ποντιακού Κράτους

με πρωτεύουσα το Ροστόβ.

Οργάνωση Ποντίων της Διασποράς

για πρώτη φορά

σε όλες τις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας

(Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Καβάλα, Βόλο)

Και σε πόλεις του εξωτερικού

Ευρώπη: πρωτεργάτης του αγώνα

ο Κ. Κωνσταντινίδης, από τη Μασσαλία

• Με διαδοχικά υπομνήματα Ενημέρωνε τους

συμμάχους για την τραγική κατάσταση στον Πόντο.

• Τύπωσε και κυκλοφόρησε χάρτη που όριζε τα

σύνορα της προτεινόμενης Ποντιακής Δημοκρατίας.

• Τύπωσε το χάρτη και σε σχήμα ταχυδρομικού

δελτίου (καρτ-ποστάλ)

«Πολίτες του Πόντου ξεσηκωθείτε …»

Η ρωσική επανάσταση

ξεσήκωσε τους Πόντιους.

Πρώτο Παγκόσμιο Παν-ποντιακό Συνέδριο

(Μασσαλία Φεβρουάριος 1918)

Ο Κωνσταντινίδης με τηλεγράφημα προς Τρότσκι

ζητά υποστήριξη της Σοβιετικής Ένωσης.

Η ελληνική κυβέρνηση Βενιζέλου: αρχικά σύμφωνη

με τις εθνικές διεκδικήσεις των Ποντίων.

Όμως

στο Συνέδριο Ειρήνης στο Παρίσι

(Δεκέμβριος 1918)

Ο Βενιζέλος πιέστηκε από τους συμμάχους ⇢

δεν περιέλαβε τον Πόντο στις διεκδικήσεις

αλλά τον παραχώρησε

στην υπό ίδρυση Αρμενική Δημοκρατία

• Απογοήτευση Ελλήνων του Πόντου από τη στάση

Βενιζέλου.

• Έντονες διαμαρτυρίες στα συνέδρια που

πραγματοποίησαν (Μπακού, Κρασνοντάρ, Βατούμ,

Μασσαλία)

• Τηλεγραφήματα διαμαρτυρίας προς Βενιζέλο.

• Απρίλιος 1919, ο Χρύσανθος στο Παρίσι ενημερώνει

το Βενιζέλο

• Έγκριση Βενιζέλου να ενημερώσει και τους ξένους

πολιτικούς που συμμετέχουν στη συνδιάσκεψη.

• Κατανόηση από όλους. Εξαίρεση οι Άγγλοι

Απάντηση προέδρου Ουίλσον (ΗΠΑ)

στον Χρύσανθο

«…Ο Πόντος πρέπει να γίνει ανεξάρτητος.

Μίαν ψήφον έχω εις την Συνδιάσκεψιν

αλλά θα τη διαθέσω υπέρ του λαού σας».

Επίσκεψη Χρύσανθου στο Εριβάν,

διαπραγματεύσεις με τους Αρμένιους

και με τους μουσουλμάνους του Πόντου

για την ίδρυση Συνομοσπονδίας

αμοιβαία καχυποψία

χάσιμο πολύτιμου χρόνου

μοιραίο

Συνθήκη φιλίας και συνεργασίας Κεμάλ και Μπολσεβίκων

Μάρτιος 1921

[ταφόπετρα του ποντιακού ζητήματος]

Έδωσε στον Κεμάλ την οικονομική, στρατιωτική και ηθική

δυνατότητα

•Α. να συνεχίσει τις επιχειρήσεις κατά των Ποντίων

•Β. να εμφανιστεί στη συνδιάσκεψη του Λονδίνου με

υπερβολικές απαιτήσεις που δεν απορρίφθηκαν από τις

νικήτριες Δυνάμεις αν και συμμαχικές προς τους Έλληνες

Το αρνητικό κλίμα δεν πτόησε

τον ποντιακό ελληνισμό

Γερμανός Καραβαγγέλης, μητροπολίτης Αμάσειας,

10 Μαρτίου 1921

πρότεινε στον υπ.εξ. Μπαλτατζή

συνεργασία με Αρμένιους και Κούρδους

εναντίον του Κεμάλ.

_Κυβέρνηση Γούναρη αδρανεί_

ΑΠΟΓΟΗΤΕΥΣΗ

Πρωτοβουλία Καραβαγγέλη για 2 συνέδρια

1. Κωνσταντινούπολη, 17 Αυγ. 1921

2. Αθήνα, 4 Σεπτ. 1921

Αρχές 1922, τελευταία αργοπορημένη προσπάθεια ποντοαρμενικής συνεργασίας

⇎ τα συμφέροντα των Μεγάλων Δυνάμεων είχαν αλλάξει πλευρά

Ο Κεμάλ εκμεταλλεύεται την ευνοϊκή συγκυρία & με φανερή τη στήριξη μπολσεβίκων, Ιταλίας, Γαλλίας

και σιωπή (;) Αγγλίας

Αντεπιτίθεται,

το μέτωπο καταρρέει

• Η Ποντιακή Δημοκρατία έμεινε όνειρο.

• Οι πρωτεργάτες θανατώθηκαν σφραγίζοντας

την εθνική συμφορά

• Ο ποντιακός ελληνισμός ακολούθησε τη

μοίρα του ελληνισμού της Μικράς Ασίας.

Την περίοδο της γενοκτονίας ένας δεύτερος

ελληνισμός ζούσε και μεγαλουργούσε στη Ρωσία

• Κατοικούσαν περισσότεροι από 500.000

Πόντιοι

• Το 1918 ξεπέρασαν τις 750.000 με τις

ομαδικές μετοικεσίες καταδιωγμένων

Ποντίων

• Σήμερα περισσότεροι από 500.000 οι

οποίοι διατηρούν τις πατροπαράδοτες

ελληνοποντιακές παραδόσεις

Το τέλος της ιστορίας και του πολιτισμού

στον Πόντο

ήταν τραγικό και σταμάτησε βίαια

με την αναγκαστική ανταλλαγή

πληθυσμών

που όρισε η Συνθήκη της Λοζάνης 1923.

τέλος

3. Η μεθοδευμένη εξόντωση (γενοκτονία)

των Ελλήνων του Πόντου

1915: γενοκτονία Αρμενίων από Νεότουρκους (γνωστή)

1916 – 1923: μεθοδευμένη εξόντωση Ποντίων, ανάλογη ποσοτικά και ηθικά (άγνωστη)

• 1913: ζουν στον Πόντο 697.000 Πόντιοι.

• Μέχρι το 1923, θανατώνονται από Νεότουρκους και Κεμαλικούςπερισσότεροι από 353.000 (πλέον 50%).

Εξορίες, φυλακίσεις, «αμελέ ταμπουρού»

Πολλά κοινά με τη γενοκτονία Εβραίων.

Δύο διαφορές (Π. Ενεπεκίδης)

• Δεν έχει ιδεολογική, ψευδοεπιστημονική

θεμελίωση περί ευγονικής, γενετικής και άριας ή

σημιτικής φυλής.

• Εξυπηρετεί πολιτική σκοπιμότητα εκκαθάρισης

Μ. Ασίας από το ελληνικό στοιχείο.

Εξορίες κλπ, πολλοί πεθαίνουν από κακουχίες.

• Επιδείνωση της κατάστασης για τους

Πόντιους

15 Μαΐου 1919,

ο ελληνικός στρατός

στη Σμύρνη.

19 Μαΐου 1919,

ο Κεμάλ στη Σαμψούντα

• 24 Ιουλίου 1923, Συνθήκη Λοζάνης: ορίστηκε ως σύνορο Ελλάδας-Τουρκίας ο Έβρος

• 30 Ιανουαρίου 1923: Σύμβαση Ανταλλαγής πληθυσμών

Η συντριπτική πλειοψηφία Ελλήνων Προσφύγων είχε εγκαταλείψει τον Πόντο πριν τη Σύμβαση.

Ο Παρευξείνιος Ελληνισμός (1914 – 1924)

• Εξοντώθηκε

• Διασπάρθηκε (Ευρώπη, Αμερική, Περσία, Σοβιετική Ένωση, Ελλάδα)

Αρχεία ΥΠΕΞ Ευρώπης και Αμερικής καθώς

και εκθέσεις διεθνών οργανισμών

πιστοποιούν το μέγεθος του διωγμού που

υπέστησαν οι Έλληνες του Πόντου.