DNA

ΚΕΦΑΛΑΙΟ: 1ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

Διδακτικοί Στόχοι

1. Ν α αναφέρεις τα μακρομόρια που δομούν ένα κύτταρο2. Να ορίζεις τις έννοιες (μαύρα γράμματα) και να τις διακρίνεις

μεταξύ τους σε ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής3. Να διακρίνεις και να ταξινομείς τα αποτελέσματα των ερευνητών

στα πειράματα προσδιορισμού της ταυτότητας του γενετικού υλικού

4. Να αναφέρεις ποια δεδομένα υπέδειξαν και ποια πειράματα απέδειξαν ότι το DNA είναι το γενετικό υλικό

5. Να συγκρίνεις τα χαρακτηριστικά του γενετικού υλικού σε προκαρυωτικούς (βακτήρια, πλασμίδια βακτηρίων) και

ευκαρυωτικούς οργανισμούς (πυρήνας, μιτοχόνδρια, χλωροπλάστες)

6. Να αναφέρεις τα βιοφυσικά χαρακτηριστικά – δομή – του γενετικού υλικού

7. Να αναφέρεις τις λειτουργίες γενετικού υλικού8. Να αναφέρεις τα επίπεδα οργάνωσης του γενετικού υλικού σε

κάθε φάση του κυτταρικού κύκλου9. Να μπορείς να επεξηγήσεις την χρησιμότητα της οργάνωσης του

γενετικού υλικού. Να το συνδυάσεις με τα κεφάλαια 2 & 6.10. Να περιγράφεις τα στάδια παρασκευής του καρυότυπου11. Να λύνεις προβλήματα: προσανατολισμού αλυσίδων

12. Υπολογισμού φωσφωδιεστερικών δεσμών 13. Δεσμών υδρογόνου

4

Tαξίδι στο χρόνο................

1865 Τα γονίδια είναι διακριτοί παράγοντες.1869 Απομονώνεται το DNA από τον κυτταρικό πυρήνα.1903 Τα χρωμοσώματα είναι οι μονάδες της

κληρονομικότητας.1913 Τα γονίδια παρατάσσονται γραμμικά στα

χρωμοσώματα.

1928 Aνακάλυψη του παράγοντα μετασχηματισμού των αδρών βακτηρίων σε λεία --- Griffith

1944 Απόδειξη ότι το DNA είναι το γενετικό υλικό καθώς προκαλούσε τον μετασχηματισμό των αδρών βακτηρίων σε λεία --Avery , Mac – Cleod , Mc – Carthy

1950: Οι Maurice Wilkins, Rosalind Franklin, Francis H. C. Crick James D. Watson ανακαλύπτουν τη χημική δομή του DNA

1952 Οριστική επιβεβαίωση ότι το DNA είναι το γενετικό υλικό Hershey – Chase.

5

Tαξίδι στο χρόνο..... (συνέχεια) ......

1953: Οι Watson και Crick διατύπωσαν το μοντέλο της διπλής έλικας του DNA

1957 Ο Arthur Kornberg παρήγαγε DNA σε δοκιμαστικό σωλήνα

1966: Ανακάλυψη του γενετικού κώδικα

1972: Ο Paul Berg παρήγαγε τα πρώτα μόρια του ανασυνδυασμένου DNA

1985 : Ο Dr. Kary Mullis ανεκάλυψε τη διαδικασία της αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης (PCR)

2000: Οι J. Craig Ventor και Francis Collins ανακοίνωσαν την πλήρη χαρτογράφηση του ανθρώπινου γονιδιώματος

6

Το DNA είναι το γενετικό υλικό ή οι πρωτεΐνες;

Επιμέλεια ppt: Ν. Μοσχοπούλου

Μακρομόριο

 Moνομερές

Αριθμός διαφορετι

κών μονομερών

Διαφορετικές αλληλουχίες για ν μονομερή σε μία

αλυσίδα

Πρωτεϊνες Αμινοξύ 20 20ν

DNA Δεσοξυριβονουκλεoτίδιο

4 4ν

Μέχρι το 1944 πίστευαν ότι οι πρωτεΐνες ήταν το γενετικό υλικό επειδή είναι αποτέλεσμα συνδιασμού 20 αμινοξέων.

ΤΟ ΠΕΙΡΑΜΑ ΤΟΥ GRIFFITH 1928

ΤΟ ΠΕΙΡΑΜΑ ΤΟΥ GRIFFITH 1928

Περιγράψτε το πείραμα του Griffith

Σε τι συμπεράσματα κατέληξε ο Griffith;

Ποιους ζωντανούς οργανισμούς χρησιμοποίησε ο Griffith στα

πειράματά του;

9

Γιατί τα λεία βακτήρια Steptococcus pneumoniae με κάψα (S στέλεχος) είναι παθογόνα;

Τα λεία βακτήρια S.pneumoniae διαθέτουν κάψα που τους προστατεύει από τους αμυντικούς μηχανισμούς του ζώου.

10

Tο πείραμα των Avery, MacLeod και ΜcKarty ( 1944)

Διαχώρισαν τα συστατικά των νεκρών λείων βακτηρίων και διαπίστωσαν ότι μόνο το DNA είναι αυτό που

μετασχημάτιζε τα αδρά βακτήρια σε λεία

11

Το πείραμα των Hershey και Chase 1952 απετέλεσε την οριστική επιβεβαίωση ότι το DNA είναι το γενετικό υλικό

Ιχνηθέτηση του DNA του φάγου Τ2 με ραδιενεργό S35

(πρωτεΐνες ) και με ραδιενεργό P32 (DNA).

12

Τι είναι η ΙΧΝΗΘΕΤΗΣΗ;

Η σήμανση χημικών μορίων με τη χρήση

ραδιενεργών ισοτόπων

καιφθοριζουσών

ουσιών

Για ποιο λογο ηταν απαραιτητη η ιχνηθετηση στο πειραμα των Ηersey & chase ;

Ποια πειράματα έγιναν in vitro και ποια in vivo. Βαλτε + στο κουτάκι

Πείραμα In vitro In vivo

Griffith    

Anery Mc Leod Mac Garthy    

Hersey Chase    

Καλλιέργεια κυττάρων    

για καρυότυπο    

Απόδειξη ημισυντηριτικού    

τρόπου αντιγραφής    

Ποιο πειραμα απεδειξε οτι το dna ειναι το γενετικο μας υλικο ?

α. στο DNA.

β. στο RNA.

γ. στους υδατάνθρακες.

δ. στις πρωτεΐνες.

ΘΕΜΑ: 1, 2005

Στα πειράματά τους οι Avery, Mac-Leod και McCartyδιαπίστωσαν ότι o μετασχηματισμός των αδρώνβακτηρίων σε λεία οφείλεται …

17

IN VIVO << εν ζωή >>

Χρησιμοποιείται για την περιγραφή

μιας βιολογικής διαδικασίας όταν πραγματοποιείται

σε ένα ζωντανό οργανισμό

18

IN VITRO << στο γυαλί >>

Χρησιμοποιείται για την περιγραφή μιας βιολογικής διαδικασίας όταν πραγματοποιείται στο δοκιμαστικό σωλήνα

19

Άλλα βιοχημικά δεδομένα της εποχής υποστήριζαν ότι το DNA είναι το γενετικό υλικό .

Η ποσότητα του DNA είναι :

1. ♦ σε κάθε οργανισμό σταθερή ,

2. ♦ δεν εξαρτάται από τις αλλαγές στο περιβάλλον

3. ♦ είναι ίδια σε όλα τα είδη των κυττάρων ενός οργανισμού.

4. ♦ Οι γαμέτες (απλοειδής) έχουν τη μισή ποσότητα DNA απο τα σωματικά κύτταρα (διπλοειδή ).

5. ♦ είναι , κατά κανόνα , ανάλογη με την πολυπλοκότητα του οργανισμού.

ΝΑ ΠΕΡΙΓΡΆΨΕΤΕ ΤΟ ΠΕΊΡΑΜΑ ΤΟΥ GRIFFITH ΚΑΙ ΝΑΑΝΑΦΈΡΕΤΕ ΤΟ ΣΥΜΠΈΡΑΣΜΑ ΣΤΟ ΟΠΟΊΟ ΚΑΤΈΛΗΞΕ.ΜΟΝΆΔΕΣ 8

ΘΕΜΑ: 2 , 2011

Ο πνευμονιόκοκκος, τα δύο στελέχη του οποίου χρησιμοποίησε ο Griffith στο γνωστό πείραμα, είναι: α. μύκητας. β. βακτήριο. γ. ιός. δ. πρωτόζωο.

ΘΕΜΑ: 1 2008

ΘΕΜΑ:2 2002

Να περιγράψετε τις διαδικασίες στις οποίες γνωρίζετε ότι βρίσκει εφαρμογή η ιχνηθέτηση. Μονάδες 15

23Επιμέλεια ppt: Ν. Μοσχοπούλου

24

Rosalind Franklin (1920 – 1958)

Maurice Wilkins με την X-ray κρυσταλλογραφική συσκευή το

1954.

25

Το 1962 οι F. Crick, J. Watson και M. Wilkins παίρνουν το βραβείο Nobel για την ανακάλυψη της δομής

του DNA

Francis Crick James Watson

Maurice Wilkins

26

Δημοσίευση των J.D. Watson & F.Crick στο περιοδικό Nature ,30 Μay 1953, Vol.171

27ΕΚΦΕ Δ΄ ΑΘΗΝΑΣ (Επιμέλεια ppt: Γ. Πάλλα)

Ο Κρικ, έλεγε ότι μια τραγουδίστρια σε ένα νυκτερινό κέντρο στη Χονολουλού, του είπε πως όταν ήταν μαθήτρια, τον καταράστηκε και αυτόν και τον Γουάτσον, για τα δύσκολα πράγματα που έπρεπε να μάθει για το DΝΑ. Στην πραγματικότητα, για να καταλάβει κάποιος τη δομή του DΝΑ, όταν αυτή παρουσιάζεται σωστά, είναι πολύ εύκολο. αφού η δομή του δεν παραβιάζει την κοινή λογική, όπως συμβαίνει με την κβαντομηχανική ή τη σχετικότητα.

28Επιμέλεια ppt: Ν. Μοσχοπούλου

DNA (στο χώρο)

Η δεξιόστροφη διπλή έλικα.

29

Σύμφωνα με το μοντέλο της διπλής έλικας:

o Το DNA αποτελείται από δύο πολυνουκλεοτιδικές αλυσίδες σχηματίζουν στο χώρο μια δεξιόστροφη διπλή έλικα.

o Eχει έναν εξωτερικό σκελετό ,από μόρια φωσφορικής ομάδας και δεοξυριβόζης Ο σκελετός είναι υδρόφιλος .

o Στο εσωτερικό μέρος οι αζωτούχες βάσεις συνδέονται σύμφωνα με τον κανόνα της συμπληρωματικότητας . Α=Τ , GΞC. Οι αζωτούχες βάσεις είναι υδρόφοβες

o Οι δυο αλυσίδες είναι συμπληρωματικές, δηλ. η αλληλουχία των βάσεων της μιας καθορίζει την αλληλουχία της άλλης.

o Οι δυο αλυσίδες είναι αντιπαράλληλες.

30

Το DNA αποτελείται από νουκλεοτίδια που ενώνονται με 3΄ 5΄φωσφοδιεστερικό δεσμό ανάμεσα στο ΟΗ του 3΄ άνθρακα της πεντόζης του πρώτου νουκλεοτιδίου

και της φωσφορικής ομάδας του 5΄ άνθρακα της πεντόζης του δεύτερου νουκλεοτιδίου.

Ο προσανατολισμός της πολυνουκλεοτιδικής αλυσίδας είναι

5΄→ 3΄

α

31ΕΚΦΕ Δ΄ ΑΘΗΝΑΣ (Επιμέλεια ppt: Γ. Πάλλα)

Αδενίνη

ΓουανίνηΚυτοσίνη

Θυμίνη

32ΕΚΦΕ Δ΄ ΑΘΗΝΑΣ (Επιμέλεια ppt: Γ. Πάλλα)

Μεταξύ των βάσεων Αδενίνης και θυμίνης σχηματίζονται δύο δεσμοί υδρογόνου, ενώ μεταξύ των βάσεων Γουανίνης και Κυτοσίνης σχηματίζονται τρεις δεσμοί υδρογόνου

33ΕΚΦΕ Δ΄ ΑΘΗΝΑΣ (Επιμέλεια ppt: Γ. Πάλλα)

Συνήθης συμβολισμός

T-A και C-G

T A

C G

34ΕΚΦΕ Δ΄ ΑΘΗΝΑΣ (Επιμέλεια ppt: Γ. Πάλλα)

35ΕΚΦΕ Δ΄ ΑΘΗΝΑΣ (Επιμέλεια ppt: Γ. Πάλλα)

36

 Χρησιμοποιώντας ραδιενεργά ή φθορίζοντα νουκλεοτίδια A,

C, T και G καθορίζουμε την ακολουθία των γονιδίων σε

ένα κομμάτι του DNA

DNA το τέλειο «δακτυλικό

αποτύπωμα» του κάθε ατόμου

37

Το γενετικό υλικό ελέγχει όλες τις λειτουργίες του κυττάρου.

1. Η αποθήκευση της γενετικής πληροφορίας.

2. Η διατήρηση και η μεταβίβαση της γενετικής πληροφορίας εξασφαλίζεται με τον αυτοδιπλασιασμό.

3. Η έκφραση των γενετικών πληροφοριών .

Το κεντρικό Δόγμα της Βιολογίας

38

Τι είναι το γονιδίωμα;

ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΓΕΝΕΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΕΝΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟY( πυρήνα-μιτοχόνδριο- χλωροπλάστη )

ΣΥΝΗΘΩΣ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΣΤΟ ΓΕΝΕΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΤΟΥ ΠΥΡΗΝΑ

39

Ένα ή δύο αντίγραφα DNA;

Απλοειδή κύτταρα

Ένα μόνο αντίγραφο του DNA σε κάθε κύτταρο.Σε προκαρυωτικά και γαμέτες διπλοειδών οργανισμών

Διπλοειδή κύτταρα

Υπάρχουν δυο αντίγραφα του DNA σε κάθε κύτταρο.Σε•σωματικά κύτταρα των ανώτερων ευκαρυωτικών οργανισμών.• πυρήνα • μιτοχόνδρια • χλωροπλάστες.

40

Ποια είναι η δομή προκαρυωτικού-ευκαρυωτικού κυττάρου;

41

Πώς είναι το Γενετικό υλικό των προκαρυωτικών κυττάρων;

1. Είναι ένα δίκλωνο κυκλικό μόριο DNA.

2. Έχει μήκος 1mm περίπου .

3. Αναδιπλώνεται και πακετάρεται με τη βοήθεια πρωτεϊνών με τελικό μήκος 1μm.

4. Είναι απλοειδές( ένα αντίγραφο)

5. Σε πολλά βακτήρια , υπάρχουν και τα πλασμίδια τα οποία αποτελούν το 1%-2% του βακτηριακού DNA.

42

Τα πλασμίδια1. Βρίσκονται ένα ή περισσότερα ανά κύτταρο

1. Αντιγράφονται ανεξάρτητα από το κύριο μόριο DNA

2. Περιέχουν γονίδια ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά.

3. Περιέχουν γονίδια μεταφοράς DNA από βακτήριο σε βακτήριο.

4. Ανταλλάσσουν γενετικό υλικό τόσο μεταξύ τους όσο και με το κύριο μόριο DNA

5. Μεταφέρονται από ένα βακτήριο σε άλλο και με τον τρόπο αυτό μετασχηματίζουν το βακτήριο

στο οποία εισέρχονται και του προσδίδουν καινούργιες ιδιότητες

43

.

Έχει πολύπλοκη οργάνωση

Το μήκος του είναι πολύ μεγαλύτερο των προκαρυωτικών

Αποτελείται από πολλά ευθύγραμμα κομμάτια

( τα χρωμοσώματα ) που ο αριθμός και το μέγεθος τους διαφέρει από είδος σε είδος.

Τα κομμάτια του DNA πακετάρονται, αναδιπλώνονται και συσπειρώνονται με τη βοήθεια πρωτεϊνών .

Πώς είναι το γενετικό υλικόΤων ευκαρυωτικών κυττάρων;

44

ΠακετάρισμαΣυσπείρωση

Αναδίπλωση

45Επιμέλεια ppt: Ν. Μοσχοπούλου

46

H συμπύκνωση του DNA

47Peter J. Russell, iGenetics: Copyright © Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings.

Η δομή του νουκλεοσώματος

Το νουκλεόσωμα αποτελείται από DNA μήκους 146 ζευγών βάσεων και από οκτώ μόρια πρωτεινών ( Η2Β,Η2Α,Η3,Η4) που ονομάζονται ιστόνες

48Επιμέλεια ppt: Ν. Μοσχοπούλου

49

Ένα μεταφασικό χρωμόσωμα

50Επιμέλεια ppt: Ν. Μοσχοπούλου

Πακετάρισμα DNA

G

C

A

T

Πρωτεΐνη στήριξης (scaffold)

ΜεταφασικόΧρωμόσω

μα 700 nm

11 nm

30 nm200 nm

2 nm

Περιοχή θηλιών

Νουκλεοσώματα

DNA έλικα

Σφικτό ελικοειδές νήμα

51

Το DNA αλλάζει μορφές αλλά η σύστασή του παραμένει σταθερή.

Τα ινίδια χρωματίνης διπλασιάζονται κατά την μεσόφαση , συσπειρώνονται και εμφανίζονται ως αδελφές χρωματίδες των χρωμοσωμάτων.

Στο τέλος της μίτωσης αποσυσπειρώνονται σταδιακά και εμφανίζονται ξανά ως ινίδια χρωματίνης

52

O ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ

Πρόκειται για το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από τη δημιουργία ενός κυττάρου ως τότε που το ιδιο θα παράγει απογόνους.

Διακρίνεται στη μεσόφαση

(G1 –S-G2) και στη μίτωση M

53

ΠΩΣ ΜΕΤΡΙΕΤΑΙ ΤΟ ΜΗΚΟΣ ΕΝΟΣ ΝΟΥΚΛΕΪΚΟΥ ΟΞΕΟΣ;

Με τον αριθμό/αλληλουχία των βάσεων

Στο μόριο DNA → ζεύγη βάσεων Στο μόριο m-RNA → βάσεις

Π.χ:Homo Sapiens 3x109 ζεύγη βάσεων για το DNA

και 3x109 βάσεις για το RNA

54

Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων που αναφέρονται στο 1ο Κεφάλαιο

Θέμα 4ο (Ιούνιος 2000)

Ένα ανθρώπινο σωματικό κύτταρο έχει 46 χρωμοσώματα.

Α. 1. Πόσα μόρια DNA υπάρχουν συνολικά στα χρωμοσώματα του συγκεκριμένου κυττάρου, στο στάδιο της μετάφασης της μίτωσης; (μονάδες ) 2. Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. (μονάδες )Β. Να περιγράψετε τις χαρακτηριστικές μορφές με τις οποίες εμφανίζεται το γενετικό υλικό ενός ευκαρυωτικού κυττάρου, ανάλογα με το στάδιο του κυτταρικού κύκλου που βρίσκεται. (μονάδες )

55

Θέμα 2ο (Ιούνιος 2001) Γ. Ποια κυτταρικά οργανίδια χαρακτηρίζονται ως ημιαυτόνομα και γιατί; (μονάδες 3)

Θέμα 3ο (Ιούνιος 2001) Α. Σε δύο κύτταρα έγινε ανάλυση του γενετικού υλικού τους και βρέθηκε η παρακάτω σύσταση σε αξωτούχες βάσεις.:

 

Κύτταρο 1 28 28 22 22

Κύτταρο 2 31 31 19 19

A T C G

Τα κύτταρα 1 και 2 ανήκουν στο ίδιο ή διαφορετικά είδη οργανισμών; (μονάδες 2)Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας . (μονάδες 3) Β. Από το φυτό Zea mayw (καλαμπόκι) απομονώθηκαν τρία διαφορετικά φυσιολογικά κύτταρα, στα οποία προσδιορίστηκε το μέγεθος του γονιδιώματος σε ζεύγη βάσεων. Στο πρώτο κύτταρο το μέγεθος του γονιδιώματος υπολογίστηκε σε 20 x 109 ζεύγη βάσεων, στο δεύτερο κύτταροο σε 5 x 109 ζεύγη βάσεων, και στο τρίτο κύτταρο σε 10 x 109 ζεύγη βάσεων. Να εξηγήσετε γιατί υπάρχουν οι διαφορές αυτές στο μέγεθος του γονιδιώματος των τριών κυττάρων. (μονάδες 12)

Το DNA αποτελεί το γενετικό υλικό όλων των κυττάρων και των περισσότερων ιών. Να περιγράψετε συνοπτικά τις λειτουργίες του γενετικού υλικού. Μονάδες 5 Θέμα :1 2001

Δίκλωνο κυκλικό μόριο DNA περιέχεται σε: α. γαμέτη β. ευκαρυωτικό πυρήνα γ. βακτήριο δ. Νουκλεόσωμα

ΘΕΜΑ: 1, 2002

Το γενετικό υλικό των προκαρυωτικών κυττάρων είναιένα … α. δίκλωνο γραμμικό μόριο DNA. β. δίκλωνο κυκλικό μόριο DNA. γ. δίκλωνο κυκλικό μόριο RNA. δ. μονόκλωνο κυκλικό μόριο RNA.

Θεμα: 1 2004

Το πλασμίδιο είναι :

α. δίκλωνο γραμμικό μόριο DNA. β. δίκλωνο κυκλικό μόριο DNA. γ. δίκλωνο κυκλικό μόριο RNA.

Θέμα:1, 2006

Η ΑΝΆΛΥΣΗ ΔΕΙΓΜΆΤΩΝ DNA ΑΠΌ ΔΎΟ ΒΑΚΤΗΡΙΑΚΈΣΚΑΛΛΙΈΡΓΕΙΕΣ ΈΔΩΣΕ ΤΑ ΕΞΉΣ ΑΠΟΤΕΛΈΣΜΑΤΑ: ΣΤΗΝ ΠΡΏΤΗΚΑΛΛΙΈΡΓΕΙΑ ΒΡΈΘΗΚΕ ΠΟΣΟΣΤΌ ΑΔΕΝΊΝΗΣ (Α) 28% ΚΑΙ ΣΤΗΔΕΎΤΕΡΗ ΒΡΈΘΗΚΕ ΠΟΣΟΣΤΌ ΓΟΥΑΝΊΝΗΣ (G) 28%. ΝΑ ΕΞΗΓΉΣΕΤΕ ΑΝ ΤΑ ΒΑΚΤΉΡΙΑ ΤΩΝ ΔΎΟ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΏΝΑΝΉΚΟΥΝ ΣΤΟ ΊΔΙΟ Ή ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΌ ΕΊΔΟΣ.

ΜΟΝΆΔΕΣ 4

ΘΕΜΑ: 2, 2011

ΘΕΜΑ:2 2003

Από τι αποτελείται το νουκλεόσωμα και ποιος είναι ο ρόλος του; Μονάδες 10

ΘΕΜΑ:2 2004

Ποια είναι η δομή του DNA στο χώρο σύμφωνα με το μοντέλο της διπλής έλικας των Watson και Crick; Μονάδες 9

ΘΕΜΑ:2 2006

Πώς οργανώνεται το γενετικό υλικό στα προκαρυωτικά κύτταρα;

64

Γνωρίζετε ότι….

Το 97% του DNA στο ανθρώπινο γονιδίωμα έχει άγνωστη λειτουργία.

12000 γράμματα του DNA αποκωδικοποιούνται κάθε δευτερόλεπτο από το Human Genome Project.

Ο πυρήνας ενός συνήθους ανθρώπινου κυττάρου έχει διάμετρο 5-8 μm και περιέχει 2 m DNA σαν ένα μπαλάκι του τένις που περιέχει 20 Km εξαιρετικά λεπτής κλωστής. ( Alberts,2000 )

65

Η δημιουργία του καρυότυπου στον άνθρωπο

1. Χρησιμοποιούνται κύτταρα που διαιρούνται φυσιολογικά είτε από κυτταροκαλλιέργειες με επαγωγή της διαίρεσης .

2. Χρησιμοποιούνται ουσίες που σταματούν την κυτταρική διαίρεση στο στάδιο της μετάφασης

3. Τα κύτταρα επωάζονται σε υποτονικό διάλυμα και σπάει η κυτταρική τους μεμβράνη.

4. Τα χρωμοσώματα απλώνονται σε αντικειμενοφόρο πλάκα και χρωματίζονται.

66

Τα χρωμοσώματα ταξινομούνται κατά ζεύγη και κατά ελλατούμενο μέγεθος.

Ο αριθμός και η μορφολογία τους είναι χαρακτηριστικό κάθε είδους.

Το ανθρώπινο γονιδίωμα αποτελείται από 23 ζεύγη ομόλογων χρωμοσωμάτων.

Διακρίνονται σε

αυτοσωμικά ( 22 ζεύγη όμοια και στα δυο φύλα) και σε φυλετικά , (ΧΥ αρσενικό, ΧΧ θηλυκό άτομο).

Η δημιουργία του καρυότυπου στον άνθρωπο ( Συνέχεια )

67

Ανθρώπινος καρυότυπος

68

Τα χρωμοσώματα του ανθρώπου

69

Πώς είναι το DNA των Χλωροπλαστών;

Το DNA είναι δίκλωνο κυκλικό μόριο μεγαλύτερο του μιτοχονδριακού.

Περιέχει πληροφορίες σχετικά με την φωτοσύνθεση.

Ο Χλωροπλάστης είναι ημιαυτόνομο οργανίδιο .

70

Πώς είναι το DNA των μιτοχονδρίων;

Το DNA είναι δίκλωνο κυκλικό μόριο σε 2 έως 10 αντίγραφα.

Περιέχει πληροφορίες σχετικά με την οξειδωτική φωσφορυλίωση και

κωδικοποιεί μικρό αριθμό πρωτεϊνών.

Είναι ημιαυτόνομο οργανίδιο.

71

Πώς είναι το γενετικό υλικό των ιών;

Περιέχουν ένα είδος νουκλεΪκού οξέος DNA ή RNA

Το DNA είναι μονόκλωνο ή δίκλωνο, γραμμικό ή κυκλικό

Το RNA είναι γραμμικό (σε σπάνιες περιπτώσεις κυκλικό) μονόκλωνο ή δίκλωνο

Ο Ιός HIV

Τα φυλετικά χρωμοσώματα του ανθρώπου βρίσκονται: α. μόνο στα μυϊκά κύτταρα β. μόνο στα γεννητικά κύτταρα γ. σε όλα τα κύτταρα δ. μόνο στα ηπατικά κύτταρα.

Ο ΚΑΡΥΟΤΥΠΟΣ...

α. απεικονίζει την ταξινόμηση των χρωμοσωμάτων κατά ελαττούμενο μέγεθος.

β. χρησιμοποιείται για τον εντοπισμό γονιδιακών μεταλλάξεων.

γ. απεικονίζει το γενετικό υλικό κατά το στάδιο της μεσόφασης.

δ. χρησιμοποιείται μόνο για τη μελέτη φυλετικών χρωμοσωμάτων.

Θέμα:1 , 2006

Στους περισσότερους οργανισμούς ένα μιτοχόνδριο περιέχει

α. ένα μόριο κυκλικού DNA. β. δύο έως δέκα μόρια κυκλικού

DNA. γ. ένα μόριο γραμμικού RNA. δ. πολλά μόρια γραμμικού RNA.

ΘΕΜΑ:1 2008

ΘΕΜΑ:2 2007

Ποια κυτταρικά οργανίδια χαρακτηρίζονται ως ημιαυτόνομα (μονάδες 2) και για ποιο λόγο; (μονάδες 5)

Βιβλιογραφία

Παρουσίαση Ν. Μοσχοπούλου

Παρουσίαση ΕΚΦΕ Δ Αθήνας

Υποργείο Παιδέιας Δια βίου μάθησης κ

θρησκευμάτων, θέματα παρελθόντων ετών

Σχολικό εγχειρίδιο: Βιολογία Γ λυκείου,

Θετικής κατεύθυνσης