ΒΑΡΗΚΟΪΑ – ΚΩΦΩΣΗ (Msc Αδαµίδου Αιµιλία)

Η κώφωση είναι όρος που δηλώνει τέλεια ή µερική απώλεια ακοής. Σχετικά

µε την ακουοµετρία, η κώφωση αρχίζει από 70 έως 90 decibel, και από συχνότητες

500, 1000 και 2000 HZ (decibel είναι η µονάδα µέτρησης της έντασης του ήχου,

ενώ ΗΖ είναι η µονάδα µέτρησης της συχνότητάς του).

Οι Devis και Silverman προτείνουν τη χρησιµοποίηση του όρου «κώφωση»

όταν το κατώφλι ακουστικής ικανότητας του ατόµου στην οµιλία είναι µεγαλύτερο

από 92 db στις τρεις τουλάχιστον συχνότητες 500, 1000 και 2000 ΗΖ. Οι συχνότητες

αυτές θεωρούνται σηµαντικές για την οµιλία, γιατί πολλοί ήχοι της οµιλίας

περιλαµβάνονται µεταξύ των συχνοτήτων 500, 1000 και 2000 ΗΖ. Ο µέσος όρος

αυτών των συχνοτήτων είναι σηµαντικός. Οι ίδιοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι «εάν ο

µέσος όρος στις συχνότητες 500, 1000 και 2000 ΗΖ είναι πάνω από 92 db, τότε η

βλάβη είναι τελεία».

Ο καθορισµός των βαθµών βαρηκοΐας στο χώρο τις Ιατρικής διαφέρει από

αυτόν της Ειδικής Παιδαγωγικής. Ο Ιατρικός καθορισµός βασιζόταν στην

κατανόηση της καθοµιλουµένης γλώσσας στη φυσική ένταση. Σήµερα η διαβάθµιση

υπολογίζεται µε βάση την ποσοστιαία απώλεια της ακοής και το επίπεδο εξέλιξης της

οµιλίας.

Οι Bonninghaus και Roser δίνουν τον εξής πίνακα: 1. Φυσιολογική ακοή Κατανόηση καθοµιλουµένης γλώσσας από απόσταση : άνω των 6µ. Ποσοστιαία απώλεια ακοής σύµφωνα µε ακουόγραµµα : 0 – 20% 2. Ελαφρά βαρηκοΐα Κατανόηση καθοµιλουµένης γλώσσας από απόσταση : 4 – 6µ. Ποσοστιαία απώλεια ακοής σύµφωνα µε ακουόγραµµα : 20 – 40% 3. Μέση βαρηκοΐα Κατανόηση καθοµιλουµένης γλώσσας από απόσταση : 1 – 4µ. Ποσοστιαία απώλεια ακοής σύµφωνα µε ακουόγραµµα : 40 – 60% 4. Υψηλή βαρηκοΐα

Κατανόηση καθοµιλουµένης γλώσσας από απόσταση : 0,25 – 1µ. Ποσοστιαία απώλεια ακοής σύµφωνα µε ακουόγραµµα : 60 – 80%

5. Πλησιάζουσα στα όρια τις κώφωσης

Κατανόηση καθοµιλουµένης γλώσσας από απόσταση : 0 – 0,25µ. Ποσοστιαία απώλεια ακοής σύµφωνα µε ακουόγραµµα : 80 – 95% 6. Κώφωση

Κατανόηση καθοµιλουµένης γλώσσας από απόσταση : 0µ. Ποσοστιαία απώλεια ακοής σύµφωνα µε ακουόγραµµα : 100% Εκπαιδευτικός ορισµός κώφωσης και βαρηκοΐας: Οι όροι «κωφός –

βαρήκοος» έχουν δηµιουργήσει σύγχυση στους εκπαιδευτικούς, γιατί µερικοί τους

χρησιµοποιούν για να δηλώσουν το ίδιο πράγµα, άλλοι πάλι δίνουν διαφορετική

έννοια σε καθένα από αυτούς. Επειδή δε το ακουοµετρικό αποτέλεσµα δε βοηθάει

πάντα στο σωστό προσδιορισµό του ατόµου στην κατηγορία του κωφού ή του

βαρηκόου γιατί υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη (όπως

η χρησιµοποίηση της υπολειµµατικής ακοής από το ίδιο το άτοµο, η καλλιέργεια των

ακουστικών υπολειµµάτων, η αξιοποίηση του ακουστικού) το 1973 το συµβούλιο των

διευθυντών των σχολείων κωφών της Αµερικής δηµιούργησε µια επιτροπή που

στόχο είχε τον ακριβή καθορισµό των όρων «κωφός – βαρήκοος» για εκπαιδευτικούς

λόγους.

Οι παρακάτω όροι προτάθηκαν και χρησιµοποιούνται σαν εκπαιδευτικοί όροι:

ΚΩΦΟΣ είναι κάποιος που η ακοή του είναι κατεστραµµένη σε τέτοιο βαθµό

(συνήθως 70 db και άνω) που τον εµποδίζει να αντιληφθεί την οµιλία µέσω

ακοής µόνο, είτε φορά ακουστικό είτε όχι.

ΒΑΡΗΚΟΟΣ είναι κάποιος που η ακοή του είναι τόσο κατεστραµµένη (συνήθως

35 ως 69 db) που τον δυσκολεύει, αλλά δεν τον εµποδίζει τελείως να αντιληφθεί

την οµιλία µέσω ακοής µόνο, είτε φορά ακουστικό είτε όχι.

Υπάρχουν και απόψεις σε ότι αφορά τον ορισµό του κωφού και βαρήκοου

ατόµου οι υποστηρικτές των οποίων στηρίζονται στον εκπαιδευτικό προσανατολισµό

και στην ικανότητα του ατόµου ή στα φυσιολογικά δεδοµένα τις Ιατρικής Επιστήµης.

Οι υποστηρικτές του εκπαιδευτικού προσανατολισµού ορίζουν ότι :

• Το παιδί που υποφέρει από απώλεια ακοής στα πρώτα δύο ή τρία

χρόνια της ζωής του, µε συνέπεια να µην αποκτά γλώσσα µε φυσικό

τρόπο, θεωρείται κωφό.

• Το παιδί που χάνει την ικανότητα να ανακαλύπτει τον ήχο, αφού έχει

αποκτήσει γλώσσα, λέγεται βαρήκοο.

Οι υποστηρικτές των φυσιολογικών δεδοµένων ορίζουν ότι παιδιά που δεν

µπορούν να ακούσουν ήχους σε µια ορισµένη συχνότητα και πάνω από αυτήν,

θεωρούνται κωφά. Τα άλλα θεωρούνται βαρήκοα.

Ανάµεσα σε ένα βαρήκοο και σε ένα κωφό παιδί υπάρχει ουσιαστική

διαφορά. Ένα βαρήκοο παιδί µαθαίνει τη γλώσσα όπως και ένα ακούον δηλαδή µέσω

της ακοής και είναι σε θέση να χρησιµοποιήσει την οµιλία για επικοινωνία. Μπορεί

να ακούσει την οµιλία , αλλά πρέπει αυτή να έχει ορισµένη ένταση και να προέρχεται

από µικρή σχετικά απόσταση. Τα ακουστικά είναι απαραίτητα για τα βαρήκοα παιδιά.

Αντίθετα σε ένα κωφό παιδί η γλώσσα έρχεται όχι µέσω της ακοής, αλλά

µέσω της χειλεανάγνωσης ή των νοηµάτων ή άλλων τρόπων. Η εκµάθηση της

γλώσσας λοιπόν για ένα κωφό παιδί αποτελεί τεράστιο πρόβληµα για το οποίο

παλεύει όλη του τη ζωή.

Η φυσιολογική ακοή είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη του

λόγου µε τον οποίο ο άνθρωπος εκφράζει τις σκέψεις του, επικοινωνεί µε το

περιβάλλον. Με συχνότητα της τάξης του 4% συµβαίνει αµφοτερόπλευρη απώλεια

ακοής σε παιδιά κάτω των 5 χρόνων, ενώ ετερόπλευρη απώλεια ακοής συµβαίνει σε

συχνότητα 8 – 10%. Αν η απώλεια ακοής συµβεί µέχρι τον 7ο χρόνο, τότε χάνεται

βαθµιαία και η ικανότητα της οµιλίας που είχε αναπτυχθεί, όµως µπορούν να

εκπαιδευτούν ευκολότερα τα παιδιά αυτά στη γλώσσα ακόµη και αν η εκπαίδευσή

τους αρχίσει µερικά χρόνια αργότερα. Κατά τον Lenneberg τα κωφά παιδιά µέχρι την

ηλικία των 6 χρόνων έχουν συνήθως λεξιλόγιο από 10 ως 50 λέξεις καθαρά

αρθρωµένες, ενώ δεν έχουν ακόµη την ικανότητα να αντιλαµβάνονται τη γλώσσα µε

χειλεανάγνωση ή µε το σύνηθες διάβασµα.

ΑΙΤΙΑ ΑΚΟΥΣΤΙΚΗΣ ΑΠΩΛΕΙΑΣ

1. Κληρονοµικά

2. Ενδοµήτριοι παράγοντες: λοιµώξεις κατά το 1ο τρίµηνο της κύησης,

ωτοτοξικά φάρµακα, σακχαρώδης διαβήτης κ. ά.

3. Βλάβες κατά την διάρκεια του τοκετού : τραυµατισµοί, ανοξαιµία,

εγκεφαλική αιµορραγία

4. Προωρότητα

5. Ο πυρηνικός ίκτερος

6. Επίκτητοι παράγοντες: ιώσεις, µηνιγγίτιδα, µηνιγγοεγκεφαλίτιδα,

τραυµατισµοί, ωτοξικά φάρµακα.

7. Κρανιοπροσωπικά σύνδροµα

8. Ακουστικό τραύµα από ήχους υψηλής έντασης

9. Σύνδροµο ξαφνικής απώλειας ακοής

10. Αυτοάνοσες διαταραχές και διαταραχές µεταβολισµού λιπιδίων

Συνήθως στο 1/3 των περιπτώσεων δε βρίσκεται αιτιολογία. Στη σχολική ηλικία

συχνή αιτία βαρηκοΐας είναι η καταρροϊκή ή πυώδης µέση ωτίτιδα που

προέρχεται από υπερτροφία των αδενοειδών εκβλαστήσεων ή συχνές λοιµώξεις

του ανώτερου αναπνευστικού συστήµατος.

ΤΥΠΟΙ ΑΚΟΥΣΤΙΚΗΣ ΑΠΩΛΕΙΑΣ

1. Ακουστική απώλεια τύπου αγωγιµότητας: Αφορά βλάβες στο εξωτερικό

αυτί, τον ακουστικό πόρο και το µέσο αυτί. Αυτού του είδους η απώλεια είναι

ελαφριά ή µέτρια και ονοµάζεται «ακουστική απώλεια επαφής». Οι ήχοι στον

πάσχοντα µπλοκάρονται όταν καλύπτεται το αυτί µε το χέρι. Μπορεί να

βελτιωθεί µε ακουστικά η απώλεια αυτή.

2. Ακουστική απώλεια τύπου αντίληψης: Αφορά νευροαισθητηριακή βλάβη

προερχόµενη από τον κοχλία ή το ακουστικό νεύρο. Το 50% είναι κληρονοµική.

Συνήθως η απώλεια είναι µεγάλη και τα ακουστικά δεν αποτελούν λύση. Άλλα

ουσιαστικά βοηθήµατα όπως η χειλεανάγνωση, η νοηµατική γλώσσα και γενικά

η εκπαίδευση στη γλώσσα είναι απαραίτηττα για παιδιά µε νευροαισθητήρια

απώλεια.

3. Ακουστική απώλεια µεικτού τύπου: Οφείλεται σε βλάβη και των δύο

συστηµάτων, αγωγής και αντιλήψεως. Ο µεικτός τύπος δηµιουργεί ελαττωµένη

ευαισθησία (λόγω απώλειας της αγωγιµότητας) και απώλεια στο εσωτερικό αυτί

µε αλλοίωση ήχων (λόγω της νευροαισθητηρίου απώλειας).

4. Ακουστική αγνωσία: Προέρχεται από ανωµαλία στη λειτουργία του κεντρικού

νευρικού συστήµατος και διαταραχή των νευρικών συνδέσεων µεταξύ κοχλία

και φλοιού του εγκεφάλου. Ο ασθενής δίνει διαφορετικά ακουοµετρικά

αποτελέσµατα κάθε φορά που γίνεται η µέτρηση γιατί αδυνατεί να ερµηνεύσει

τα διάφορα ακουστικά µηνύµατα πάντα κατά τον ίδιο τρόπο.

5. Δυσακουσία: Οφείλεται σε κακή λειτουργία του αισθητηρίου οργάνου ή σε

ανώµαλη λειτουργία του µυαλού. Ο ασθενής ακούει, αλλά δεν µπορεί να

ξεχωρίσει τις λέξεις.

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΚΟΥΣΤΙΚΗΣ ΑΠΩΛΕΙΑΣ

Γενικά ακούµε σε τρία επίπεδα: 1. Πρωτόγονο επίπεδο: Ακούµε τις ήχους του περιβάλλοντος, που δεν τους

προσέχουµε συνειδητά π.χ. το ηλεκτρικό ψυγείο που δουλεύει. Το επίπεδο

αυτό είναι σηµαντικό ψυχολογικά για τον άνθρωπο γιατί του δίνεται η

αίσθηση ότι είναι µέρος του κόσµου.

2. Προειδοποιητικό επίπεδο: Ακούµε τις θορύβους που µας προειδοποιούν για

κάτι π.χ. το κορνάρισµα του αυτοκινήτου.

3. Συµβολικό επίπεδο: Στο επίπεδο αυτό ο άνθρωπος επικοινωνεί συνειδητά.

Απώλεια ακοής σε db Ικανότητα αντίληψης οµιλίας Το ένα αυτί Το άλλο αυτί

25 25 Ασήµαντη δυσκολία 40 25-40 Δυσκολία στην οµιλία 55 40-55 Δυσκολία στην κανονική οµιλία 70 55-70 Δυσκολία στη δυνατή οµιλία 90 70-90 Αντιλαµβάνεται µόνο τη δυνατή

φωνή µε τη βοήθεια ακουστικού 90+ 90+ Δεν αντιλαµβάνεται την οµιλία µε τη βοήθεια ακουστικού ΒΑΘΜΟΣ ΑΚΟΥΣΤΙΚΗΣ ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ

ΣΗΜΑΣΙΑ (ΤΗΣ KIRK)

Είδος απώλειας : Ήπια

Ένταση ήχου για αντίληψη: 27-40db

Εκπαιδευτικά συµπεράσµατα: Μπορεί να έχει δυσκολία µε τους µακρινούς

θορύβους. Χρειάζεται τοποθέτηση σε µπροστινό θρανίο στην τάξη και

λογοθεραπεία.

Είδος απώλειας : Μέτρια

Ένταση ήχου για αντίληψη: 41-55db

Εκπαιδευτικά συµπεράσµατα: Καταλαβαίνει τη συνοµιλία. Είναι δυνατό να

χάνει τη συζήτηση που γίνεται στην τάξη. Χρειάζεται ακουστικά και

λογοθεραπεία.

Είδος απώλειας : Μέτρια σοβαρή

Ένταση ήχου για αντίληψη: 56-70db

Εκπαιδευτικά συµπεράσµατα: Χρειάζεται ακουστικά και λογοθεραπεία,

ακουστική καλλιέργεια και ειδική εκπαίδευση στην εκµάθηση της γλώσσας σε

εντατική µορφή.

Είδος απώλειας : Σοβαρή

Ένταση ήχου για αντίληψη: 71-90db

Εκπαιδευτικά συµπεράσµατα: Μπορεί να ακούει µόνο δυνατούς θορύβους,

κοντινούς. Το άτοµο αυτό θεωρείται πολλές φορές κωφό. Χρειάζεται ειδική

εκπαίδευση, ακουστικά και εκπαίδευση λόγου και γλώσσας.

Είδος απώλειας : Τέλεια κώφωση

Ένταση ήχου για αντίληψη: 91db+

Εκπαιδευτικά συµπεράσµατα: Δεν ακούει δυνατούς θορύβους. Πληροφορίες

παίρνει περισσότερο από το οπτικό κανάλι, παρά από το ακουστικό. Το άτοµο

αυτό θεωρείται οπωσδήποτε κωφό.

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΑΚΟΥΣΤΙΚΗΣ ΑΠΩΛΕΙΑΣ

1. Με την αξιολόγηση των πληροφοριών που δίνουν οι γονείς σχετικά µε την

αντίδραση του παιδιού σε ακουστικά ερεθίσµατα και την ικανότητα της

οµιλίας του.

2. Με την προσεκτική εκτίµηση των συνθηκών της περιγεννητικής περιόδου και

αναγνώριση πιθανών κινδύνων ανάπτυξης βαρηκοΐας ή κώφωσης για να γίνει

πρώιµη εκτίµηση της ακοής και διάγνωση της διαταραχής.

3. Με λεπτοµερή κλινική εξέταση από ωτορινολαρυγγολόγο για να

διαπιστωθούν κρανιοπροσωπικά σύνδροµα.

4. Με ανιχνευτικές δοκιµασίες ακοής και οµολίας.

5. Με προκλητικά δυναµικά ακοής και στελεχιαία ακουστικά προκλητά

δυναµικά (η διάγνωση γίνεται από τις πρώτες µέρες τις ζωής).

6. Με τυµπανοµετρία (απλούστερη των προκλητών δυναµικών, αλλά δεν

εφαρµόζεται στα νεογνά).

7. Με αξονική τοµογραφία των κροταφικών οστών για την ανακάλυψη

συγγενών ανωµαλιών.

ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΥΠΑΡΞΗΣ ΒΑΡΗΚΟΪΑΣ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ

ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ

1. Καθυστέρηση οµιλίας

2. Διαταραχές οµιλίας

3. Απουσία κοινωνικής συµπεριφοράς

4. Έλλειψη έκφρασης και απάθεια

5. Ευερεθιστότητα

6. Παρορµητικότητα

7. Φτωχή αντίληψη εννοιών

8. Φτωχή σκέψη που περιορίζεται µόνο σε πρακτικές έννοιες

9. Νοητική υστέρηση λόγω απουσίας πολλών εξωτερικών ερεθισµάτων

10. Σχολική αποτυχία µε δυσκολία στην αναπαράσταση εικόνων, τις αριθµητικές

πράξεις, την ανάγνωση, το συντακτικό, τη γραµµατική, στη µνήµη

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Επικοινωνία είναι η πράξη µέσω της οποίας κάνει κάποιος γνωστές σε έναν ή

περισσότερους ανθρώπους τις σκέψεις, τις εµπειρίες, τα αισθήµατά, τις ανάγκες, τις

επιθυµίες του. Τι γίνεται µε τα άτοµα που έχουν µεγάλη ακουστική απώλεια; Πώς

επικοινωνούν; Η ανθρώπινη επικοινωνία διακρίνεται σε :

α) φωνητική – ακουστική

β) οπτική

γ) απτική

δ) οσφραντική

ε) γευστική

Υπάρχουν κυρίως δύο µέθοδοι- φιλοσοφίες επικοινωνίας που χρησιµοποιούνται

µε τα κωφά άτοµα : η ολική ή συνθετική και η προφορική.

Κατά την ολική επικοινωνία γίνεται χρήση οµιλίας, χειλεοανάγνωσης,

γραπτού λόγου, ακοής, νοηµάτων, νοηµατικής γλώσσας, δακτυλικού αλφαβήτου. Η

µέθοδος αυτή δεν παραβλέπει την ανάπτυξη της οµιλίας και γενικά της γλώσσας των

ακουόντων, αλλά χρησιµοποιεί επιπλέον τη γλώσσα των νοηµάτων.

Κατά την προφορική επικοινωνία γίνεται χρήση οµιλίας, χειλεοανάγνωσης,

γραπτού λόγου και ακοής. Νοήµατα δεν χρησιµοποιούνται.

Τα τελευταία χρόνια η θεραπεία των βαρήκοων ή κωφών έχει µεγάλη προόδο

µε τη χρησιµοποίηση ηλετροακουστικών ενισχυτικών συσκευών µε σκοπό να

αξιοποιηθεί το υπόλοιπο της ακοής.

Εκτός από την χρησιµοποίηση των πιο πάνω συσκευών το παιδί πρέπει να

µάθει χειλεοανάγνωση (µάθηση τις οµιλίας µε τις κινήσεις των χειλιών).

Ταυτόχρονα µε την χειλεοανάγνωση το παιδί µαθαίνει να συνεννοείται µε

νεύµατα. Με τη γλώσσα των νοηµάτων µπορούµε να δώσουµε στο κωφό παιδί τις

γνώσεις που χρειάζεται, πριν ακόµη µάθει τη γραπτή γλώσσα, ενώ µε τον προφορικό

λόγο δεν µπορούµε να του διδάξουµε τίποτα, γιατί δε γνωρίζει από πριν τη γλώσσα

που είναι αυτό καθεαυτό το εκπαιδευτικό όργανο. Η κατανόηση µιας φράσης είναι

ένα είδος µετάφρασης, ένα είδος puzzle, που ο κωφός καλείται να συναρµολογήσει.

Όσο περισσότερες εµπειρίες, γνώσεις έχει το παιδί τόσο καλύτερα θα κάνει

χειλεοανάγνωση και ας µη βλέπει τόσο καλά από τη θέση που βρίσκεται. Βέβαια, αν

βλέπει θαυµάσια και δεν έχει εµπειρίες, γνώσεις, τότε δεν µπορεί να κάνει σωστή

χειλεοανάγνωση.

Η Νοηµατική γλώσσα είναι διεθνής. Με το πέρασµα του χρόνου η γλώσσα

µεταβάλλεται και πλουτίζεται. Είναι µια αυτόνοµη και ανεξάρτητη γλώσσα µε τη

δική της γραµµατική και συντακτική δοµή. Η σύνταξη εξαρτάται από το πια λέξη της

πρότασης θεωρεί ο εκφραζόµενος σ’ αυτήν πιο σπουδαία ή ποια λέξη θέλει να

τονίσει, οπότε τη βάζει πρώτη στην πρότασή του. Δεν έχει άρθρα, δεν ξεχωρίζει ενικό

ή πληθυντικό αριθµό. Έχει τρεις ρηµατικούς χρόνους (ενεστώτα, αόριστο, µέλλοντα)

και δεν έχει εγκλήσεις. Η προστακτική, η ερώτηση και το θαυµαστικό δίνονται µε την

έκφραση του προσώπου. Σαν βοηθητικό ρήµα έχει το ρήµα «κάνω» αντί του «είναι»

και δεν γίνεται διαχωρισµός ανάµεσα στο κτητικό επίθετο και την κτητική

αντωνυµία. Ο υπερθετικός βαθµός του επιθέτου ή του επιρρήµατος δίνεται µε τη λέξη

«πολύ». Το επίθετο µπαίνει µε το όνοµα που προσδιορίζει. Συνήθως το επίρρηµα

µπαίνει πρώτο στην πρόταση. Η Νοηµατική δεν είναι υποκατάστατο της

προφορικής µεθόδου, αλλά ένα επιπρόσθετο κανάλι γλώσσας.

Στην ηλικία των επτά χρόνων τα παιδιά πρέπει να φοιτήσουν στην στοιχειώδη

εκπαίδευση. Τα κωφά παιδιά και αυτά µε ελάχιστο «υπόλοιπο ακοής» πρέπει να

παρακολουθήσουν σχολή κωφαλάλων. Παιδιά µε υψηλού βαθµού βαρηκοΐα πρέπει

να παρακολουθήσουν σχολείο βαρηκόων µε την βοήθεια του κατάλληλου

ακουστικού. Τέλος, παιδιά µε µέσου βαθµού βαρηκοΐα µπορούν να

παρακολουθήσουν κανονικό σχολείο µε την βοήθεια ακουστικού.

Απαραίτητη προϋπόθεση για την εκπαίδευση των κωφαλάλων είναι η

φυσιολογική νοηµοσύνη του.

ΟΔΗΓΙΕΣ ΚΑΛΗΣ ΠΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

ΑΚΟΥΟΝΤΟΣ ΜΕ ΚΩΦΟ

Τράβηγµα της προσοχής του κωφού ατόµου µε ένα σκούντηµα ή ένα

οπτικό σινιάλο

Σκούρα ρούχα και όχι κοσµήµατα που τραβούν την προσοχή

Ενηµέρωση για το θέµα που συζητείται ή πρόκειται να συζητηθεί

Οµιλία αργή, καθαρή, µε καθαρή άρθρωση (να µην «µασάµε λέξεις»)

χωρίς υπερβολές (όχι υποκοριστικά)

Χρησιµοποίηση µικρών, απλών προτάσεων

Το πρόσωπο του οµιλούντος να είναι απέναντι από το κωφό άτοµο για

να κάνει καλύτερη χειλεοανάγνωση

Η πλάτη του παιδιού να είναι στραµµένη στο φως το οποίο πρέπει να

φωτίζει πολύ καλά το πρόσωπό του

Ο ακούων και ο οµιλών να µην στέκεται µπροστά από αναµµένο φως

ή ανοικτό παράθυρο γιατί ο κωφός που προσπαθεί να διαβάσει τα

χείλη του θαµπώνεται από το φως µε αποτέλεσµα να δυσκολεύεται

στη χειλεοανάγνωση που κάνει.

Να του µιλάµε στο ύψος που βρίσκεται και όχι από άλλο επίπεδο

Όχι τσίχλα ή τσιγάρο στο στόµα ούτε χέρια µπροστά στο πρόσωπο,

όταν µιλάµε σ’ έναν κωφό

Κοίταγµα εκ µέρους του ακούοντος κατευθείαν στα µάτια του κωφού

για να υπάρχει στον κωφό το συναίσθηµα της απευθείας επικοινωνίας

(σ’ αυτήν την περίπτωση και αν υπάρχει διερµηνέας παρόν, ο κωφός

θα γυρίσει στο µέρος µόνο αν χρειαστεί)

Να αφήνουµε να αγγίζει το στόµα µας όταν µιλάµε για να

«αισθάνεται» την οµιλία µας

Όταν του µιλάµε να συνδυάζουµε λέξεις µε αντικείµενα που θα τον

προτρέπουµε να περιεργάζεται.

Να του συνδυάζουµε πράξεις µε λέξεις

Να τον βοηθούµε να αναπτύξει ενδιαφέροντα

Να του µιλάµε για πράγµατα που µπορεί να δει και να καταλάβει

Να του δίνουµε υπευθυνότητα

Να του δείχνουµε ευγένεια π.χ. την ώρα της επικοινωνίας, αν ακουστεί

το τηλέφωνο να κουδουνίζει, ο ακούων ενηµερώνει τον κωφό για το

γεγονός και ζητά συγγνώµη για τη διακοπή, χωρίς να τον αγνοεί

Να του συµπεριφερόµαστε σα να πρόκειται για ισότιµο µέλος της

οικογένειας

Να του δείχνουµε αγάπη και να του προσφέρουµε αποδοχή και

ασφάλεια

Να του διδάσκουµε την ανεξαρτησία και να αποφεύγουµε την

υπερπροστασία

Να του διδάσκουµε την πειθαρχία (όπως στα φυσιολογικά παιδιά)

Να θυµόµαστε ότι στερώντας από έναν κωφάλαλο τα φυσιολογικά

ερεθίσµατα τον οδηγούµε σε νοητική υστέρηση και µη προσαρµογή

στο περιβάλλον

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ (ΚΩΦΩΣΗ ΚΑΙ ΕΥΦΥΪΑ – ΤΟ

ΤΥΦΛΟΚΩΦΟ ΠΑΙΔΙ)

Το παιχνίδι αποτελεί σηµαντικό µέσο µάθησης. Είναι ιδιαίτερης σηµασίας,

γιατί αναπτύσσει ολοκληρωτικά το άτοµο και συνιστά έναν τρόπο έκφρασης και

δηµιουργικότητας. Το παιχνίδι συνδέεται άµεσα µε την ανάπτυξη της γλώσσας, τη

συµβολική σκέψη, τη δηµιουργικότητα και την ανάπτυξη τις κοινωνικής

συµπεριφοράς. Παράλληλα ευνοεί την κινητικότητα και τη γνωστική καλλιέργεια.

Το παιχνίδι παίζει σπουδαίο ρόλο στην ανάπτυξη της ευφυΐας. Το κωφό παιδί

δεν ασχολείται µε το ελεύθερο παιχνίδι όσο το ακούον µε αποτέλεσµα να µην

αναπτύσσει τις δεξιότητες του ακούοντος στο ίδιο χρονικό διάστηµα µε συνέπεια να

µην αναπτύσσει και τόσο τον δείκτη ευφυΐας του. Για τον λόγο αυτό οι γονείς ή ο

δάσκαλος πρέπει να επιλέξει τις δραστηριότητες που είναι ενδεδειγµένες για το κωφό

παιδί και θα το οδηγήσουν στη µάθηση και στην ανάπτυξη του δείκτη ευφυΐας του.

Παρακάτω παρατίθενται ορισµένες πρακτικές µέθοδοι για να µετατραπεί το

παιχνίδι σε µια ευχάριστη, ψυχαγωγική και δηµιουργική διαδικασία.

Χρησιµοποιείστε Χειροπιαστές Δραστηριότητες

o Επιδείξτε τη δραστηριότητα στο παιδί µε το να τοποθετείτε τα χέρια

σας κάτω από τα χέρια του παιδιού και να έχετε το παιδί να ακολουθεί

τα χέρια του, ενώ παρουσιάζετε τη δραστηριότητα.

o Εισάγετε, «δείξτε» το υλικό στο παιδί επιτρέποντας του να το µυρίσει,

να το αγγίξει µα το νιώσει, να το γευτεί. Αν το παιδί αντιλαµβάνεται

καλύτερα δια της αφής, φέρνουµε το υλικό στα χέρια του παιδιού.

o Όταν παρουσιάζετε ένα νέο παιχνίδι, δείξτε στο παιδί πώς να

ασχοληθεί µε αυτό και µετά αφήστε το µόνο του να το γνωρίσει και να

ασχοληθεί.

Επιδιώξτε τη σταθεροποίηση

Επειδή ένα τυφλόκωφο παιδί συχνά δε µπορεί να επιβεβαιώσει οπτικά ή

ακουστικά αν έχει ολοκληρώσει µια εργασία, βοηθήστε το παιδί να το

προσδιορίσει απτικά.

Παράδειγµα: Στο παιχνίδι στο οποίο το παιδί πρέπει να βάλει τα καρφάκια ή τα

ξυλάκια µέσα στις υποδοχές, για να διαπιστώσει ότι προχωράει καλά πείτε του να

σπρώξει όλα τα ξυλάκια στην άκρη. Αν δεν µπορεί να τα µετακινήσει, σηµαίνει ότι

τα έχει τοποθετήσει σωστά στις υποδοχές.

Η επιβεβαίωση βοηθά το παιδί να αποκτήσει µια αίσθηση ολοκλήρωσης. Για

αυτό καλό είναι σε κάθε δραστηριότητα να υπάρχει διαθέσιµος χρόνος και για

αυτό.

Επιλέξτε τα καλύτερα υλικά

Όταν διδάσκετε κάτι καινούριο επιλέξτε το αντιπροσωπευτικότερο δείγµα

υλικού που µπορείτε να βρείτε.

Χρησιµοποιείτε πραγµατικά αντικείµενα, όσο είναι δυνατόν, γιατί παρέχουν

περισσότερες ενδείξεις, τις οποίες µπορεί το παιδί να χρησιµοποιήσει

προσδιορισµό και διάκριση.

Παράδειγµα: Αν ο στόχος είναι να εισάγετε την έννοια της ταξινόµησης, µπορείτε να

χρησιµοποιήσετε, για παράδειγµα, ποικιλία φρούτων ή ρούχων. Το παιδί µπορεί να

µάθει να τα αναγνωρίζει και να τα ξεχωρίζει από το χρώµα, την αφή, τη µυρωδιά και

τη γεύση. Όσο µεγαλύτερη είναι η ποικιλία των ενδείξεων τόσο περισσότερο

καλλιεργείται η ικανότητα του παιδιού να αναγνωρίζει και να προσδιορίζει τα

αντικείµενα.

Ενσωµατώστε νέα και οικεία υλικά

Κρατήστε ένα αγαπηµένο και ήδη γνώριµο παιχνίδι όταν εισάγετε κάτι

καινούριο, γιατί δίνει στο παιδί µια αίσθηση ασφάλειας όταν έρχεται

αντιµέτωπο µε κάτι νέο και άγνωστο.

Αν το παιδί έχει ένα αγαπηµένο αρκουδάκι τοποθετήστε το πάνω ή µέσα στο

νέο υλικό- παιχνίδι που θέλετε το παιδί να ανακαλύψει και να εξερευνήσει.

Διδάξτε µία µέθοδο αναζήτησης

Είναι σηµαντικό να διδάξετε ένα τυφλόκωφο παιδί µία µέθοδο αναζήτησης

για να εντοπίζει τα αντικείµενα στο χώρο του. Η πιο εύκολη µέθοδος για τα

περισσότερα παιδιά είναι η κυκλική µέθοδος.

Πιο συγκεκριµένα:

Δείξτε στο παιδί πώς µπορεί µε τα δύο του χέρια µαζί να «σαρώνει» το χώρο

µπροστά από το σώµα του, µετά στο πλάι και ύστερα πίσω από αυτό σε µια

κυκλική κίνηση.

Κατόπιν ζητήστε από το παιδί να τοποθετήσει τα χέρια του πάνω στα δικά

σας. Με οδηγό τα δικά σας χέρια δείξτε του πώς να χρησιµοποιεί την κυκλική

αναζήτηση για να εντοπίσει τα ζητούµενα υλικά/αντικείµενα.

Είναι καλύτερο να ξεκινήσετε µε µεγάλα ή σταθερά αντικείµενα και µετά

σταδιακά να περάσετε σε µικρότερα.

Παράδειγµα: Ένα αντικείµενο τοποθετηµένο σταθερά σε έναν πίνακα αποτελεί µια

καλή αρχή, γιατί το αντικείµενο δε θα µετακινηθεί όταν το παιδί το «σαρώσει» µε τα

χέρια του.

Ορίστε πότε το παιδί έχει τελειώσει µε το παιχνίδι του

Πολλά παιδιά θα πάρουν παιχνίδια, θα τα κρατήσουν για λίγο και µετά θα τα

πετάξουν. Αυτό δεν αποτελεί πάντα ένα δείγµα απόρριψης, αλλά και µια µορφή

εξερεύνησης. Για να καταλάβετε αν το παιδί έχει τελειώσει το παιχνίδι του µε ένα

αντικείµενο, δώστε το πάλι πίσω στο παιδί και παρατηρήστε την αντίδρασή του.

Αν, για παράδειγµα, κλείνει τα χέρια του ή το σπρώχνει µακριά, αυτό σηµαίνει ότι

έχει τελειώσει µε αυτό το παιχνίδι.

Επιλέξτε εύκολα στο χειρισµό παιχνίδια

Η επιτυχία του παιδιού να µάθει να παίζει ένα παιχνίδι και να συνεχίζει να

παίζει ανεξάρτητα, ενθαρρύνει την αίσθηση ανταγωνισµού του παιδιού. Γι’ αυτό

επιλέξτε παιχνίδια εύκολα στο χειρισµό, γιατί είναι πιο απλό για τα παιδιά να

µάθουν να παίζουν µε αυτά.

Κερδίστε την οπτική προσοχή του παιδιού

Για να κατευθύνεται την οπτική προσοχή του παιδιού σε ένα παιχνίδι, ανάψτε

ένα φως στο παιχνίδι ή βάλτε το πάνω σε ένα φωτισµένο κουτί ή ένα τραπέζι. Πολλά

παιδιά που έχουν αντίληψη του φωτός, συχνά προσλαµβάνουν και τα σχήµατα και

µπορούν σταδιακά να µάθουν να χρησιµοποιούν τη λειτουργική τους όραση.

Αντίστοιχα, για να τραβήξετε την ακουστική προσοχή του παιδιού χρησιµοποιήστε

παιχνίδια που παράγουν ήχους.

Δηµιουργήστε ρουτίνες

Παρουσιάστε τους δραστηριότητες σε συνεχείς ρουτίνες. Όταν οι

δραστηριότητες είναι δοµηµένες σε µια συνέχεια, το παιδί γνωρίζει τι να περιµένει,

προετοιµάζεται για τις επόµενες δραστηριότητες και συµµετέχει πιο ενεργά, γιατί

γνωρίζει τι ακολουθεί και τι αναµένεται από αυτό να κάνει. Με αυτές τις στρατηγικές

ενισχύεται η επικοινωνία και η κοινωνική αλληλεπίδραση µε τα παιδιά.