winmag

Στατίνες: Η πολύτροπος μούσα της θεραπευτικής

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΓελάστε! Είναι... θεραπευτικό!

10 ερωτήσεις για την παιδική παχυσαρκία

Στ. Αντωναράκηςο χαρτογράφος της ζωής

Τ Ρ Ι m Η Ν Ι Α Ι Α Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ι Κ Η Ε Κ Δ Ο Σ Η

Project1 12/17/09 11:11 AM

Project1 12/17/09 11:09 AM Page 1

# 2

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Σ 2 0 1 0

Editorial

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΕΡΓΑΤΙΚΟΣ Ή ΕΡΓΑΣΙΟΜΑΝΉΣ

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: ΓΕΛΑΣΤΕ!ΕΙΝΑΙ... ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟ

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: 10 ΕΡΩΤΉΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΉΝΠΑΙΔΙΚΉ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ

ΙΣΤΟΡΙΑ: Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΛΙΜΟΣΚΑΙ Ο J. F. KENNEDY

ΠΡΟΟΡΙΣμΟΣ ΑΘΉΝΑ

32228

14

34

18

40

ΣΤΑΤΙΝΕΣ:Ή ΠΟΛΥΤΡΟΠΟΣ ΜΟΥΣΑΤΉΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΉΣ

4

10ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ:

ΚΑΘΉΓΉΤΉΣ ΓΕΝΕΤΙΚΉΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΉΜΙΟΥ ΤΉΣ ΓΕΝΕΥΉΣ

ΣΤΕΛΙΟΣ ΑΝΤΩΝΑΡΑΚΉΣ Ο ΧΑΡΤΟΓΡΑφΟΣ ΤΉΣ ζΩΉΣ ΜΑΣ

Περιοδική έκδοση της WinMedica Φαρμακευτική ΕΠΕ.

Ανάδοχος εταιρεία για επιλογή ύλης, σύνταξη, επιμέλεια, σελιδοποίηση και εκτύπωση, είναι η μ. ΠΙΤΣΙΛΙδΗΣ ΑΕ Αγ. Νικολάου 102, Γλυφάδα, ΤΘ 16674, τηλ. 2108947002.

Ή ευθύνη, έναντι παντός τρίτου,

για οτιδήποτε απορρέει από τα κείμενα ή το φωτογραφικό υλικό, βαρύνει την ανάδοχο εταιρεία.

# 3

w i n m a g * Τ Ε Υ Χ Ο Σ 0 2

Ελπίζουμε το πρώτο τεύχος του περιοδικού της winmedica να έχει κερδίσει την προσοχή σας, προσφέροντας ενδιαφέρουσες και ευχά-ριστες ευκαιρίες αναγνωστικής «απόδρασης» από την αδυσώπητη καθημερινή ρουτίνα.

Το winmag δημιουργήθηκε στα πλαίσια της προσπάθειάς μας για μια διαφορετική ποιότητα επικοινωνίας μαζί σας, με τους λειτουργούς υγείας αλλά και τους ασθε-νείς, πέρα από την συνήθη παρουσίαση των φαρμάκων μας, των κλινικών μελετών που υποστηρίζουν τη χρήση τους, των νεώτερων θεραπευτικών οδηγιών και από ό,τι άλλο συνήθως περιλαμβάνει η σωστή και υπεύθυνη ιατρική ενημέρωση από τους συνεργάτες μας.

Ζούμε σε καιρούς δύσκολους, ανταγωνιστικούς, οικονομικά πιεσμένους και με αυξανόμενους περιορισμούς. Τα σύνεφα των συσσωρευμένων προβλημάτων πυ-κνώνουν διαρκώς στον ουρανό του ταλαιπωρημένου Εθνικού Συστήματος Υγείας. Στα πλαίσια της συστηματικής επικοινωνιακής εκμετάλευσης ενός γενικότερου κλίματος δυσαρέσκιας καλλιεργείται ανηλεώς και αδιακρίτως η αμφισβήτηση και η απαξίωση του συστήματος, των λειτουργών υγείας, των προμηθευτών και όσων γενικώς συμμετέχουν στην δομή του συστήματος.Η προσοχή εστιάζεται μόνο στο κακό παράδειγμα και ο πέλεκυς της δυσφήμισης πίπτει το ίδιο βαρύς επι αδίκων και δικαίων.

Σε αυτό το γενικό κλίμα η φαρμακοβιομηχανία και οι άνθρωποί της βρίσκονται για μια ακόμα φορά στο στόχαστρο σαν να ήταν οι βασικοί υπεύθυνοι για την χρεωκο-πία του συστήματος και σε πολλές περιπτώσεις αντιμετωπίζονται σαν παράσιτα στα σπλάχνα του.

Εμείς, στη winmedica πιστεύουμε ότι η πραγματικότητα είναι διαφορετική.Προτιμάμε να βλέπουμε τις 120 νέες θέσεις εργασίας που δημιουργήσαμε στην καρδιά της πιο εκτεταμένης διεθνούς χρηματοοικονομικής κρίσης. Προτιμάμε να βλέπουμε την ενεργή συμβολή μας στην συνεχιζόμενη εκπαίδευση των ιατρών και τον επιστημονικό εξοπλισμό των μονάδων του συστήματος. Προτιμάμε να βλέπουμε την συνεισφορά μας στην εγχώρια και διεθνή φαρμακευ-τική έρευνα, είτε για εξέλιξη και βελτίωση υπαρχόντων φαρμάκων, είτε για εντε-λώς νέες θεραπείες.Προτιμάμε να βλέπουμε τις επενδύσεις σε παραγωγικές και ερευνητικές μονά-δες που μπορεί κάποτε να επαναπατρίσουν διακεκριμένους διεθνώς επιστήμονες όπως ο κ. Αντωναράκης (winmag σελ. 9) και να αξιοποιήσουν το «λιμνάζον» επι-στημονικό δυναμικό της χώρας μας.Προτιμάμε να βλέπουμε τον άνθρωπο-επαγγελματία υγείας, ιατρό, νοσηλευτή, φαρμακοποιό, μεσα απο μία διαχρονική επαγγελματική & ανθρώπινη σχέση, αξι-όπιστη, υπεύθυνη και κυρίως ποιοτική.Προτιμάμε να παραμένουμε πιστοί στο όραμά μας, που είναι «Να υπηρετούμε τη ζωή μέσα από την υγεία, με σεβασμό προς τους ασθενείς και τους πελάτες μας, τους συναδέλφους και τους επενδυτές μας, τους στρατηγικούς μας εταίρους και την κοινωνία μας».

Το δεύτερο τεύχος του περιοδικού μας είναι γεγονός σε μια συγκυρία ακόμα πιο δύσκολη απο εκείνη του πρώτου τεύχους. Εμείς επιμένουμε να επικοινωνούμε μαζί σας με αισιοδοξία:

Γελάστε! Είναι... θεραπευτικό! ■Αντώνης Κυριακόπουλος Διευθυντής marketing

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Σ 2 0 1 0

# 4

# 5


oι στατίνες εισήχθησαν στη θεραπευτική στα τέλη της δεκαετίας του ’80, με ένδει-ξη τη μείωση των επιπέδων

της χοληστερόλης του αίματος. Με τον καιρό εξελίχθηκαν στη σημαντικότερη φαρμακευτική καρδιοπροστατευτική παρέμβαση, ισάξια, σε θεραπευτική αξία, με το διάσημο «μπαλονάκι». Οι πωλήσεις τους ξεπερνούν σε αξία κάθε άλλη κατηγορία φαρμάκων. Δεν είναι τυχαίο ότι, σύμφωνα με τις οδηγίες της Αμερικανικής Καρδιολο-γικής Εταιρείας, καθημερινά 36 έως 50 εκατομμύρια Αμερικάνοι πρέπει να λαμβάνουν στατίνη, για να μειώσουν τις πιθανότητες εμφράγματος, ισχαιμικού επεισοδίου και αγγειοπλαστικής. Ο αριθμός αυτός πρόκειται να αυξηθεί, επειδή νέα εργαστηριακά και κλινικά ευρήματα αποδεικνύουν ότι οι στατίνες ασκούν και άλλα, παράπλευρα βιολο-γικά οφέλη, κάνοντας την πρόταση του Reckless ακόμα πιο επίκαιρη…Στη βάση αυτών των νέων ανακα-λύψεων βρίσκονται οι λεγόμενες πλειοτροπικές δράσεις των στατινών.

Ενδείξεις γι’ αυτές υπήρχαν από τις πρώτες κιόλας κλινικές μελέτες, όταν είχε γίνει αντιληπτό ότι οι στατίνες δεν επενεργούν μόνο μέσω της μείωσης της LDL-C, αλλά και με άλλους, παρά-πλευρους βιοχημικούς μηχανισμούς, η φύση και οι επιπτώσεις των οποίων άρχισαν να γίνονται κατανοητές μόνο τα τελευταία χρόνια. Το εύρος των δυνητικών θεραπευτικών εφαρμογών που προκύπτουν από τις νέες ανα-καλύψεις είναι τόσο πλατύ, που τα φάρμακα αυτά βρίσκονται πολύ κοντά στο να χαρακτηριστούν φάρμακα-«θαύματα».

ΒΙΟΧΗμΙΚΗ δΡΑΣΗΣτη βάση όλων των δράσεων των στατινών φαίνεται να βρίσκεται η ανα-στολή της αναγωγάσης του 3-υδρόξυ-3-μέθυλ-γλουτάρυλ –συνένζυμου Α (Hmg-Coa reductase). Το ένζυμο αυτό βρίσκεται στην αρχή της βιοσυνθετικής οδού, που καταλήγει στην παραγωγή της χοληστερόλης και η αναστολή του μειώνει τα επίπεδα της τελευταίας στον οργανισμό. Η βιοσυνθετική αυτή οδός,

πριν καταλήξει στη σύνθεση της χολη-στερόλης, παράγει μία σειρά μικρών ακόρεστων ανθρακικών αλυσίδων που ονομάζονται ισοπρένια, με σημαντι-κότερα το φαρνεζύλιο (FPP) και τη γερανυλγερανιόλη (ggPP), η παρα-γωγή των οποίων αναστέλλεται από τις στατίνες, παράλληλα με την παραγωγή της χοληστερόλης. Ο βιολογικός ρόλος των FPP και ggPP, είναι να επικολ-λούνται σε συγκεκριμένες g-πρωτεΐνες μικρού μεγέθους, με πιο γνωστές τις πρωτεΐνες Rho (Ras homologues), Rac, Rab Ras και CDC42. Η διαδι-κασία αυτή ονομάζεται πρενυλίωση, συμβαίνει μετα-μεταγραφικά και είναι ζωτικής σημασίας, επειδή προσδί-δει στις συγκεκριμένες πρωτεΐνες την ικανότητα να προσδένονται στις λιπιδικές μεμβράνες των κυττάρων, όπου και δρουν ως «μοριακοί διακό-πτες», ελέγχοντας πολλαπλά μονοπάτια μεταφοράς μοριακών σημάτων που σχετίζονται με την αναδιοργάνωση του κυτταρικού σκελετού, την ενδοκυττα-ρική διαμεμβρανική μετακίνηση, την απόπτωση, τον πολλαπλασιασμό και

Όταν το καλοκαίρι του 2004 ο John Reckless, πρόεδρος του μη κερδοσκοπικού Βρετανικού οργανισμού Heart UK, πρότεινε, μεταξύ σοβαρού και αστείου, στους υγειονομικούς υπεύθυνους της χώρας του να προσθέσουν στατίνες στο δίκτυο ύδρευσης, πολλοί έσπευσαν να τον ειρωνευτούν, προβαίνοντας σε λογοπαίγνια με το «παράτολμο» του επιθέτου του. Η υπερβολή του, ωστόσο, αναδείκνυε το εύρος της παρουσίας των στατινών στη ζωή μας…

ΣΤΑΤΙΝΕΣ:Η ΠΟΛΥΤΡΟΠΟΣ ΜΟΥΣΑ

ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ

ΤΟΥ ΓΡΉΓΟΡΉ ΛΑΣΚΑΡΉ, Pharm. D., Ph.D.

# 6

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Σ 2 0 1 0

την κυτταρική επιβίωση. Οι στατίνες, ελαττώνοντας τη διαθεσιμότητα των FPP και ggPP, ελέγχουν τη δραστι-κότητα των κρίσιμων αυτών πολυ-λειτουργικών πρωτεϊνών και τροποποι-ούν μία ευρεία γκάμα φλεγμονογόνων ανοσολογικών αντιδράσεων. Η εμπλο-κή των πρωτεϊνών τύπου Rho στις βιοχημικές λειτουργίες του οργανι-σμού, είναι τόσο διαδεδομένη, που οι στατίνες είναι σε θέση να επηρεάσουν την εξέλιξη νόσων, εκ πρώτης όψεως παθοφυσιολογικά ανόμοιων, όπως π.χ. η θρομβοεμβολική νόσος και ο καρκί-νος του προστάτη.

ΘΡΟμΒΟΕμΒΟΛΙΚΗ ΝΟΣΟΣ (VtE)Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι τα αίτια των φλεβικών εμβολών είναι πα-ρόμοια με αυτά του σχηματισμού θρόμ-βου στα αγγεία, οπότε η χρήση στατινών θα μπορούσε να προστατέψει και από περιπτώσεις εν τω βάθει φλεβοθρόμ-βωσης και πνευμονικής εμβολής. Ήδη από το 2001 είχαν δημοσιευθεί οι πρώτες επιδημιολογικές μελέτες παρατήρησης, όπου είχε διαφανεί μία ισχυρή αρνητική συσχέτιση μεταξύ χρήσης στατινών και θρομβοεμβολι-κών επεισοδίων. Η συσχέτιση αυτή επιβεβαιώθηκε στη μεγάλη διπλή τυφλή τυχαιοποιημένη κλινική μελέτη JUPiTER, στην οποία συμμετείχαν 17.802 άτομα με φυσιολογικά επίπεδα LDL και αυξημένη τιμή CRP. Στη μελέ-τη αυτή, πέραν από την αποτίμηση της επίδρασης της ροσουβαστατίνης στη μείωση των καρδιαγγειακών συμβα-μάτων, είχε επιλεχθεί ως δευτερεύον σημείο διερεύνησης και η εκτίμηση της επίδρασης του φαρμάκου στη συχνότητα εκδήλωσης θρομβοεμβο-λικών επεισοδίων (VTE). Τα αποτελέ-σματα δημοσιεύθηκαν το 2009 και ήταν εντυπωσιακά: μετά από 1,9 έτη (μ.ο), όσοι λάμβαναν ροσουβαστατίνη, είχαν 47% λιγότερες πιθανότητες εμφάνισης VTE, σε σχέση με όσους είχαν ενταχθεί στην ομάδα του εικονικού φαρμάκου, διαφορά που ήταν στατιστικά σημαντι-κή (Ρ<0,007) (1).

Τα ευρήματα αυτά επιβεβαιώθηκαν στις αρχές του 2010, όταν επιστήμονες από το Ιατρικό Κέντρο Άλμπερτ Αϊνστά-ιν της Φιλαδέλφεια, εξέτασαν αναδρο-μικά τα θρομβοεμβολικά περιστατικά των ογκολογικών ασθενών του κέντρου τους, για το διάστημα 2004-2007. Οι πάσχοντες από καρκίνο έχουν περίπου 400% περισσότερες πιθανότητες από το γενικό πληθυσμό να εμφανίσουν VTE, ενώ το ποσοστό αυτό φτάνει το

650% στους χημειοθεραπευόμενους , καθιστώντας τα θρομβοεμβολικά επει-σόδια κύριο παράγοντα θανάτου αυτής της ομάδας ασθενών. Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι όσοι είχαν συμπαγείς όγκους και χρησιμοποιούσαν στατίνες για διάστημα 10,2 μηνών (μ.ο) μετά το εξιτήριό τους, είχαν περίπου 70% λι-γότερες πιθανότητες εκδήλωσης VTE, γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό για την παράταση της επιβίωσής τους (2).

Αξίζει να τονισθεί ότι ουρολόγοι από το Πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα ισχυρίζονται ότι η πτώση των περιστατικών καρκίνου του προστάτη που παρατηρείται στις ΗΠΑ τα τελευταία 15 χρόνια, ίσως οφείλεται στην αυξανόμενη χρήση στατινών!

# 7


ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ ΕΠΕΙΣΟδΙΑΗ σημασία της χρήσης στατινών στη δευτεροπαθή πρόληψη εκδήλωσης νέου εγκεφαλικού, έγινε αντιληπτή το 2006, όταν δημοσιεύτηκαν τα αποτελέ-σματα της διπλής τυφλής τυχαιοποιη-μένης κλινικής δοκιμής SPaRCL. Στη μελέτη αυτή που διήρκεσε 5 χρόνια, 4.731 άτομα με φυσιολογική τιμή LDL, που είχαν υποστεί πρόσφατα εγκεφα-λικό και που δεν έπασχαν από κάποιο καρδιαγγειακό νόσημα, τυχαιοποιή-θηκαν στη λήψη, είτε 80 mg ατορβα-στατίνης, είτε placebo. Βρέθηκε ότι η ατορβαστατίνη μείωσε τις πιθανότητες εκδήλωσης ισχαιμικού εγκεφαλικού επεισοδίου κατά 20% περίπου (από-λυτο ποσοστό μείωσης 2,2%), ενώ ταυτόχρονα μειώθηκαν - όπως ήταν αναμενόμενο- και τα καρδιαγγειακά συμβάματα. Η προστασία που παρείχε η ατροβαστατίνη, ήταν ανεξάρτητη από την υπολιπιδαιμική δράση, γεγονός που υποδεικνύει ότι η δράση ασκείται μέσω των πλειοτροπικών ιδιοτήτων των στατινών, με προεξάρχουσα την αύξη-ση της βιοδιαθεσιμότητας του μονοξει-δίου του αζώτου (ΝΟ), η οποία οδηγεί σε τοπική αγγειογένεση και βελτίωση της μικροκυκλοφορίας (3).Το πιο πρόσφατο εύρημα, στο συγκεκρι-μένο τομέα, ήρθε από το Πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων. Σε μία αναδρομική επι-δημιολογική μελέτη που δημοσιεύθηκε το Δεκέμβριο του 2009 στο περιοδικό neurology, η ομάδα του Καθηγητή Νευρολογίας Σωτήρη Γιαννόπουλου, εξέτασε το ιστορικό 794 ανθρώπων που εμφάνισαν για πρώτη φορά εγκεφαλικό και, αφού έλαβε υπόψη όλους τους παράγοντες που θα μπορούσαν να επη-ρεάσουν την έκβασή τους, ανακάλυψε ότι όσοι λάμβαναν στατίνες είχαν κατά 50% μειωμένο κίνδυνο να προσβληθούν από δεύτερο εγκεφαλικό στα επόμενα 10 χρόνια. Το όφελος διατηρούταν για όσο καιρό λαμβάνονταν οι στατίνες και ήταν ανεξάρτητο από το επίπεδο της LDL των ασθενών, δείχνοντας πάλι προς την κατεύθυνση των πλειοτροπικών δράσεων (4).

Τα στοιχεία που αφορούν το ρόλο των στατινών στην υπαραχνοειδή αιμορρα-γία είναι ακόμα συγκεχυμένα. Το τοπίο αναμένεται να ξεκαθαρίσει όταν θα δημοσιευθούν τα αποτελέσματα της μεγάλης σχετικής κλινικής μελέτης STaSH, η οποία τη στιγμή που γράφο-νται αυτές οι γραμμές είναι σε εξέλιξη.

ΠΕΡΙΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΦΥΛΑΞΗΜέχρι πριν λίγα χρόνια, ένα από τα επίμαχα ζητήματα των χειρουργικών συνεδρίων, ήταν κατά πόσον έπρεπε να διακόπτεται η αγωγή με στατίνες σε ασθενείς που επρόκειτο να υποβλη-θούν σε χειρουργική επέμβαση, λόγω πιθανών αιμορραγικών επιπλοκών. Σήμερα το ερώτημα έχει μετατοπιστεί στο κατά πόσο οι στατίνες πρέπει να συμπεριληφθούν στη λίστα των προαπαιτούμενων της προεγχειρητικής αγωγής, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι

πιθανότητες καρδιαγγειακών μετεγχει-ρητικών επιπλοκών.Παρά το γεγονός ότι η παθοφυσιολογία του περιεγχειρητικού εμφράγματος δεν είναι απόλυτα κατανοητή, είναι κοινώς αποδεκτό ότι σημαντικό ρόλο παίζει η έκκριση κατεχολαμινών. Οι ουσίες αυτές που εκκρίνονται σε μεγάλα ποσά κατά τη διάρκεια και μετά την εγχεί-ρηση, δημιουργούν ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από αιμοδυναμική αστάθεια, αγγειόσπασμο, μειωμένη ινωδολυτική ικανότητα, υπερπηξιμότη-τα του αίματος και αυξημένη φλεγ-μονώδη διήθηση. Οι συνθήκες αυτές

οδηγούν σε διάρρηξη αθηρωματικών πλακών που υπάρχουν στο αγγειακό σύστημα του ασθενούς, με αποτέλεσμα το σχηματισμό μικρο-θρόμβων και την πρόκληση οξέων καρδαγγειακών συμβαμάτων. Προοπτικές επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι άνθρωποι που εισή-χθησαν σε μονάδες εντατικής θερα-πείας με οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου είχαν μεγαλύτερη πιθανότητα να επι-ζήσουν, αν λάμβαναν στατίνες πριν την εισαγωγή τους. Το απρόσμενο εύρημα ήταν ότι η διακοπή της στατίνης κατά τη νοσηλεία, είχε ως αποτέλεσμα αυ-ξημένες πιθανότητες θανάτου, ακόμα και σε σχέση με αυτούς που δεν είχαν λάβει ποτέ στατίνες στη ζωή τους. Οι παρενέργειες αυτές εκδηλώνονται συχνά και σε μη καρδιοχειρουργικά περιστατικά, όπως είναι οι επεμβάσεις μεγάλων αγγείων. Το 2007, γιατροί από

το νοσοκομείο Pitier-Salpetriere του Παρισιού, ανακοίνωσαν ότι η αλλαγή των προεγχειρητικών οδηγιών του νοσοκομείου που αφορούσαν τις στατί-νες, από απαγόρευση χορήγησης σε μη διακοπή, πριν τη διεξαγωγή μεγάλων αγγειακών χειρουργικών επεμβάσεων, οδήγησε σε μείωση των μετεγχειρητι-κών εμφραγμάτων κατά πέντε φορές, όπως αυτό τεκμαιρόταν από εργαστη-ριακές μετρήσεις (π.χ. τροπονίνη Ι) (5). Η συνέχεια αυτών των ευρημάτων ήρθε το Σεπτέμβριο του 2009, όταν δημοσιεύθηκαν τα αποτελέσματα της διπλής τυφλής τυχαιοποιημένης

Προοπτικές επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι άνθρωποι που εισήχθησαν σε μονάδες εντατικής θεραπείας με οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου, είχαν μεγαλύτερη πιθανότητα να επιζήσουν, αν λάμβαναν στατίνες πριν την εισαγωγή τους. Το απρόσμενο εύρημα ήταν ότι η διακοπή της στατίνης κατά τη νοσηλεία, είχε ως αποτέλεσμα αυξημένες πιθανότητες θανάτου, ακόμα και σε σχέση με αυτούς που δεν είχαν λάβει ποτέ στατίνες στη ζωή τους.

# 8

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Σ 2 0 1 0

μελέτης DECREaSE-iV. Χειρουργοί από το Ρότερνταμ, το Αϊντχόβεν και το Λάιντεν τυχαιοποίησαν, πριν τη διεξαγωγή μείζονος αγγειακής επέμ-βασης (ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής, αορτολαγόνια παράκαμψη, αρτηριακή παράκαμψη κάτω άκρων και καρωτι-δική ενδαρτηρεκτομή), 497 άτομα είτε σε προεγχειρητική χορήγηση (μ.ο 37 ημέρες πριν το χειρουργείο) 80 mg φλουβαστατίνης παρατεταμένης απο-δέσμευσης, είτε σε εικονικό φάρμακο και κατέγραψαν τα επεισόδια ισχαιμί-ας του μυοκαρδίου μέχρι και 30 ημέ-ρες μετά το χειρουργείο. Οι ολλανδοί επιστήμονες βρήκαν ότι οι ασθενείς που λάμβαναν προεγχειρητικά στατί-νη, είχαν 50% λιγότερες πιθανότητες εκδήλωσης ισχαιμικού επεισοδίου και 50% λιγότερες πιθανότητες θανάτου (Ρ<0,01 και P<0,03 αντίστοι-χα), ενώ δεν αναφέρθησαν σοβαρές παρενέργειες (6). Στην ανακοίνωσή τους οι επιστήμονες αναφέρουν ότι λόγω του περιορισμένου διαστήματος χορήγησης, οι ευνοϊκές δράσεις της φλουβαστατίνης οφείλονται πιθα-νότατα στις αντιφλεγμονώδεις και όχι στις αντιχοληστεριναιμικές της ιδιότητες.

ΑΛΛΟΓΕΝΗΣ μΕΤΑμΟΣΧΕΥΣΗ ΑΡΧΕΓΟΝΩΝ ΑΙμΟΠΟΙΗΤΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝΗ ανοσοτροποιητική δράση των στα-τινών είναι γνωστή από το 2004, όταν κλινικές μελέτες προέκτειναν τα in vitro και in vivo ευρήματα, αποδεικνύ-οντας ότι οι ουσίες αυτές μπορούν να ανακουφίσουν τα συμπτώματα πασχό-ντων από ρευματοειδή αρθρίτιδα και από σκλήρυνση κατά πλάκας. Ένα πεδίο, όπου αναζητούνται ασφα-λείς ανοσοτροποποιητικές ουσίες, είναι αυτό των μεταμοσχεύσεων και ιδίως αυτό των μεταμοσχεύσεων αιμοποιητικών κυττάρων για την αντιμετώπιση αιματολογικών νεοπλα-σιών. Ένας από τους κινδύνους που απειλούν τον λήπτη, είναι η αντίδραση του μοσχεύματος έναντι του δέκτη

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΗ

Η έρευνα των ευνοϊκών δράσεων των στατινών δε θα μπορούσε φυσικά να μην επεκταθεί και στο πεδίο της πρόληψης και καταπολέμησης του καρκί-νου. Είναι ειρωνικό ότι, ενώ στα αρχικά στάδια της κλινικής έρευνας των στατινών υπήρχε η ανησυχία της πρόκλησης καρκίνου (κάτι που καταρρί-φτηκε από μεγάλες μετα-αναλύσεις ασφάλειας), σύγχρονες επιδημιολο-γικές μελέτες αφήνουν ανοιχτή την πιθανότητα δράσης κατά του καρκίνου του παχέος εντέρου, του μελανώματος και του προστάτη. Για την τελευταία μορφή καρκίνου φαίνεται ότι η χορήγηση στατινών μειώνει τις πιθανότητες εξέλιξης της νόσου σε προχωρημένη μορφή, δράση που μάλλον οφείλεται στις αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες των ουσιών. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι το μάιο του 2010, Αμερικανοί και Καναδοί ουρολόγοι, εξετάζοντας τα δείγματα βιοψίας καρκίνων προστάτη από ριζι-κές προστατεκτομές, βρήκαν ότι οι χρήστες στατινών εμφάνιζαν μειωμένη διήθηση των καρκινικών περιοχών του προστάτη αδένα από φλεγμονογόνα κύτταρα του ανοσοποιητικού, γεγονός που σχετίζεται άμεσα με τη βαρύτητα της νόσου (8). Αξίζει να τονισθεί ότι ουρολόγοι από το Πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα, ισχυ-ρίζονται ότι η πτώση των περιστατικών καρκίνου του προστάτη που παρα-τηρείται στις ΗΠΑ τα τελευταία 15 χρόνια, ίσως οφείλεται στην αυξανόμενη χρήση στατινών!

# 9


(graft Versus Host Disease, gVHD), όπου τα ανοσοποιητικά κύτταρα του μοσχεύματος επιτίθενται στους ιστούς του δέκτη. Το σύνδρομο αυτό εκδηλώ-νεται με βλάβες σε συγκεκριμένα συ-στήματα, όπως ήπαρ, δέρμα, βλεννο-γόνοι και γαστρεντερικό. Επιστήμονες από το Αντικαρκινικό Ινστιτούτο Fred Hutchinson του Πανεπιστημίου του Σιάτλ, ανέλυσαν τα αποτελέσματα 567 πασχόντων από αιματολογικές νεοπλα-σίες, στους οποίους έγινε αλλογενής μεταμόσχευση αρχέγονων αιμοποι-ητικών κυττάρων από ιστοσυμβατό συγγενή δότη. Ανακάλυψαν ότι όσοι λήπτες έλαβαν μόσχευμα από δότη που χρησιμοποιούσε στατίνες, είχαν 70% λιγότερες πιθανότητες εκδήλωσης οξέος gVHD, ιδίως όσον αφορά τη γαστρεντερική του συνιστώσα, χωρίς να επηρεαστεί αρνητικά η εξέλιξη της υποκείμενης κακοήθειας. Τα απο-τελέσματα περιορίστηκαν σε όσους λήπτες λάμβαναν κυκλοσπορίνη και όχι τακρόλιμους. Τα αποτελέσματα κρί-νονται ιδιαιτέρως σημαντικά, όχι μόνο λόγω του μεγέθους του οφέλους, αλλά και λόγω της ουσιαστικής ανυπαρξίας ασφαλούς αγωγής για τη συγκεκριμένη πάθηση (7).

ΙΣΧΑΙμΙΚΟ μΥΟΚΑΡδΙΟΜία από τις πιο σημαντικές ανα-καλύψεις, τόσο σε θεωρητικό-φαρμακολογικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο, είναι αυτή του Suzuki και των συνεργατών του. Οι ιάπωνες επιστή-μονες, πειραματιζόμενοι με ισχαιμικό μυοκάρδιο χοίρων (ένα από τα καλύτε-ρα μοντέλα προσομοίωσης ανθρώπινης καρδιάς), ανακάλυψαν ότι η πραβαστα-τίνη βελτιώνει τη συσταλτικότητα των ισχαιμικών περιοχών του μυοκαρδίου, όχι αυξάνοντας την αιμάτωσή τους, αλλά κινητοποιώντας βλαστικά κύτταρα από τον μυελό προς την καρδιά, όπου και μετατρέπονται σε κύτταρα του μυο-καρδίου. Η ανακοίνωση αυτή αποκάλυ-ψε έναν έως τώρα άγνωστο μηχανισμό δράσης των στατινών, ο οποίος παρέχει τη λογική βάση, όχι μόνο για τη δοκιμή,

των στατινών σε περιπτώσεις ισχαιμι-κής καρδιοπάθειας, αλλά και για την ανατροπή του δόγματος που ορίζει ότι η συσταλτικότητα των ισχαιμικών περι-οχών ανατάσσεται μόνο με επαναιμά-τωση, π.χ. κατόπιν αγγειοπλαστικής (9).

too Good to BE trUEΤο παραπάνω κλίμα αισιοδοξίας ήρθε, ωστόσο, να δυναμιτίσει μία μεγάλη μετα-ανάλυση 13 κλινικών μελετών χορήγησης στατινών, που, δημοσιεύθηκε το Φεβρουάριο του 2010 στο Lancet. H ανασκόπηση αυτή έδειξε ότι η χρήση στατινών αυξάνει κατά 9% την πιθανότητα εμφάνισης διαβήτη, κάτι που είχε διαφανεί και από τα αποτελέσματα της JUPiTER (10). Σύμφωνα με τους συγγραφείς, το αρνητικό αυτό εύρημα δεν είναι αρκετό για να επισκιάσει τα οφέλη των στατινών. Όπως τόνισε ο καθη-γητής του Χάρβαρντ και εκδότης του Lancet, ο Christopher Cannon, για κάθε έναν άνθρωπο που παθαίνει διαβήτη λόγω χρήσης στατινών, άλλοι πέντε θα σώσουν τις ζωές τους και άλλοι τόσοι θα αποφύγουν το εγκε-φαλικό και την αγγειοπλαστική. Η ανακοίνωση αυτή του Lancet σίγουρα ψαλιδίζει τα όνειρα προληπτικής χορήγησης στατινών και περιορίζει το πεδίο εφαρμογής των πλειοτροπικών δράσεών τους, μόνο σε περιπτώσεις που μπορεί να αποδειχθεί πέραν πάσης αμφιβολίας ότι το αναμενό-μενο όφελος υπερβαίνει τον πιθανό κίνδυνο. Άλλωστε, αυτό ορίζουν και οι κανόνες της επιστήμης, οι οποίοι θα ισχύουν πάντα κατά τρόπο ανα-κουφιστικά αμείλικτο. Η αναζήτηση για το μαγικό χάπι συ-νεχίζεται. Πιθανώς αυτό να κρύβεται στη φύση και στον μύκητα monascus purpureus, γνωστού και ως Red Yeast Rice, μίας φυσικής πηγής μίγματος αναλόγων στατίνης. Πρό-σφατη διπλή τυφλή κλινική μελέτη από το Brind Center for integrative medicine του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια, έδειξε ότι 1800 mg

Red Yeast Rice ημερησίως μειώ-νουν τα επίπεδα της χοληστερόλης περίπου όσο και οι στατίνες, χωρίς να προκαλούν τις παρενέργειές τους, τουλάχιστον όσον αφορά τα συμπτώ-ματα μυοπάθειας (11). Η συγκεκρι-μένη ανακοίνωση μάς υπενθύμισε ότι οι στατίνες είναι ουσιαστικά προϊό-ντα φυσικής προέλευσης: η πρώτη στατίνη απομονώθηκε το 1973 από το μύκητα, Penicillium citrinum. Απ’ ότι φαίνεται, η φύση επιμένει να μας καλεί. Παραφράζοντας τις Γραφές, «μύκητας ει και εις μύκηταν απελεύσει»! ■ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ1. glynn J, Danielson E, Fonseca a et al. a rand-

omized trial of rosuvastatin in the prevention of venous thromboembolism. nEJm, 2009, 360:1851-61.

2. Khemasuwan D, DiVietro m, Tangdhana-kanond K et al. Statins decrease the occur-rence of venous thromboembolism in pa-tients with cancer. am J med, 2010, 123:60-5.

3. amarenco P, Bogousslavsky J, Callahan a et al. High-dose atorvastatin after stroke or transient ischemic attack. nEJm, 2006, 355:549-59.

4. milionis H, giannopoulos S, Kosmidou m et al. Statin therapy after first stroke reduces 10-year stroke recurrence and improves sur-vival. neurology, 2009, 72:1816-22.

5. Le manach Y, godet g, Coriat P et al. The impact of postoperative discontinuation or continuation of chronic statin therapy on car-diac outcome after major vascular surgery. anesth analg, 2007, 104:1326-33.

6. Schouten O, Boersma E, Hoeks S et al. Flu-vastatin and perioperative events in patients undergoing vascular surgery. nEJm, 2009, 361:980-9.

7. Rotta m, Storer B, Storb R et al. Donor sta-tin treatment protects against severe acute graft-versus-host disease after related allo-genic hematopoietic transplantation. Blood, 2010, 115:1288-95.

8. Banez L, Klink J, Jayachandran J et al. as-sociation between statins and prostate tumor inflammatory infiltrate in men undergoing radical prostatectomy. Cancer Epidemio Biom Prev, 2010, 19:722-8.

9. Suzuki g, iyer V, Cimato T et al. Pravastatin improves function in hibernating myocardium by mobilizing CD133 and cKit bone marrow progenitor cells and promoting myocytes to reenter the growth phase of the cardiac cell cycle. Circ Res, 2009, 104:255-64.

10. Sattar n, Preiss D, murray H et al. Statins and risk of incident diabetes: a collaborative meta-analysis of randomized statin trials. Lancet, 2010, DOi:10.1016/S0140-6736-(09)61965-6.

# 10

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Σ 2 0 1 0

o δρ Αντωναράκης, βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα, προσκεκλημένος της Ελληνοαμερικανικής Ια-

τρικής Εταιρείας και μίλησε για «Το Αλφαβητάριο της Ζωής». Στη διάρ-κεια της ομιλίας του, αναφέρθηκε εκτενώς στο ανθρώπινο γονιδίωμα, το οποίο είναι γραμμένο στα χρωμο-σώματα που βρίσκονται στον πυρήνα όλων των κυττάρων μας, χαρακτη-ρίζοντάς το ως ένα «βιβλίο πληρο-φοριών», που, αν και γραμμένο με μόλις τέσσερα γράμματα, περιέχει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για την ανθρώπινη ύπαρξη. «Οι πληροφορίες αυτές “αντιγράφο-νται” από κύτταρο σε κύτταρο και η

«θαυμαστή και πιστή αυτή αντιγρα-φή» από κύτταρο σε κύτταρο, από γενιά σε γενιά, μας κάνει όλους να μοιάζουμε μεταξύ μας, ώστε να ανή-κουμε στο ανθρώπινο είδος. Ωστόσο, η αντιγραφή αυτή δεν είναι πάντοτε τέλεια. Συχνά γίνονται λάθη. Αυτές οι παραλλαγές του γονιδιώματος, που συσσωρεύονται με το χρόνο και με τις γενεές, είναι υπεύθυνες για «το δώρο που έχουμε σαν είδος», δηλαδή τη διαφορετικότητα του κάθε ανθρώπου», τονίζει.Ο δρ Αντωναράκης ζει έντονα τον ενθουσιασμό και την ανείπωτη χαρά της γνώσης, που ξεπηδά μέσα από την έρευνα και μας αποκαλύ-πτει πως το γονιδίωμα, πρόκειται

σύντομα να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο σήμερα αντιλαμβανόμαστε και ασκούμε την Ιατρική.

Κύριε Καθηγητά, έχετε επικεντρώ-σει εδώ και χρόνια την έρευνά σας στο χρωμόσωμα 21. Γιατί σας έχει κεντρίσει τόσο το ενδιαφέρον το συγκεκριμένο χρωμόσωμα;Το χρωμόσωμα 21 είναι το μι-κρότερο ανθρώπινο χρωμόσωμα. Αντιστοιχεί στο 1% του ανθρώπινου γονιδιώματος και αποτελείται από περίπου 33.000.000 νουκλεοτίδια. Τρία αντίγραφα αυτού του χρωμο-σώματος προκαλούν το σύνδρομο Down, την πιο κοινή, γενετική αιτία πνευματικής καθυστέρησης.

Γνωστός ως ο «χαρτογράφος» του DNa, ο διεθνούς φήμης Καθηγητής Γενετικής στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης και Διευθυντής του Τμήματος Ιατρικής Γενετικής του Νοσοκομείου της ίδιας πόλης, δρ Στυλιανός Αντωναράκης, είναι ο άνθρωπος που αποκρυπτογράφησε τις γενετικές μεταλλάξεις που προκαλούν ορισμένες από τις σοβαρότερες κληρονομικές παθήσεις, όπως την αιμοφιλία, τη μεσογειακή αναιμία και το σύνδρομο Down.

Ο χαρτογράφος της ζωής

ΣΤΕΛΙΟΣ ΑΝΤΩΝΑΡΑΚΉΣ

ΤΉΣ ΝΕΚΤΑΡΙΑΣ ΚΑΡΑΚΩΣΤΑ

# 12

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Σ 2 0 1 0

Έχει κι άλλα μυστικά να μας αποκα-λύψει το συγκεκριμένο χρωμόσωμα;Το χρωμόσωμα 21 έχει περίπου 300 γονίδια. Κάθε ένα από αυτά σχετίζεται με μία ή περισσότερες αρρώστιες. Γι’ αυτό και θεωρώ πως η μελέτη του

χρωμοσώματος 21, θα μας δώσει πολ-λές ακόμη πληροφορίες για ποικίλες αρρώστιες. Η τρισωμία 21 είναι μια αρ-ρώστια – «μοντέλο» για όλες τις τρισω-μίες, για την πνευματική καθυστέρηση, για το alzheimer, το πρόωρο γήρας και

μια μορφή λευχαιμίας και συγγενούς καρδιοπάθειας. Άρα, η μελέτη του χρωμοσώματος 21 και του συνδρόμου Down είναι σημαντική, γιατί θα μας βοηθήσει να μάθουμε περισσότερα και για πολλές άλλες γενετικές ασθένειες.

Γνωστός ως ο «χαρτογράφος» του DNA, ο διεθνούς φήμης Καθηγητής Γενετικής στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης και Διευθυντής του Τμήματος Ιατρικής Γενετικής του Νοσοκομείου της ίδιας πόλης, δρ Στυλιανός Αντωναράκης, είναι ο άνθρωπος που αποκρυπτογράφησε τις γενετικές μεταλλάξεις που προκαλούν ορισμένες από τις σοβαρότερες κληρονομικές παθήσεις, όπως την αιμοφιλία, τη μεσογειακή αναιμία και το σύνδρομο Down.

# 13


Έχετε επισημάνει ότι στόχος σας είναι να βρεθεί η θεραπεία και όχι η πρόληψη του συνδρόμου down. Η λύση στο πρόβλημα θα έλθει με τη μορφή μια γονιδιακής θεραπεί-ας ή κάποιου φαρμάκου;Η λύση θα βρεθεί με μια φαρμα-κευτική θεραπεία. Υπάρχει σήμερα μία σειρά από διαφορετικά πο-ντίκια, που έχουν μερική ή πλήρη τρισωμία 21. Μια σειρά φαρμάκων δοκιμάζονται στα ποντίκια αυτά, με ελπιδοφόρα αποτελέσματα, κυρίως στην μνήμη.Ελπίζω πως σύντομα θα είμαστε σε θέση να προχωρή-σουμε και σε κλινικές μελέτες σε ανθρώπους.

Πόσο σημαντική είναι η συμβολή της τεχνολογίας στα επιτεύγματα της Γενετικής; Η ανάπτυξη τόσο της τεχνολογίας, όσο και της πληροφορικής, είναι εξέχουσας σημασίας για τη γενε-τική πρόοδο. Τα καίρια ερωτήματα της Γενετικής είναι παλιά και γνω-στά. Οι απαντήσεις τους όμως είναι δυνατές, στο μέτρο που η τεχνολο-γία και η πληροφορική επιτρέπουν το πείραμα και την ανάλυσή του.

Ποιος θα είναι ο ρόλος του γονι-διώματος στην Ιατρική του μέλλο-ντος;Η Ιατρική του μέλλοντος θα ξεκινά από τη μελέτη του γονιδιώματος. Εκτιμώ πως η γονιδιωματική πλη-ροφορία θα είναι απαραίτητη πριν

από κάθε διαγνωστική και θερα-πευτική προσπάθεια. Κάθε άνθρω-πος (νεογέννητο) θα πρέπει να έχει στο ιατρικό του (απόρρητο) αρχείο, το κείμενο του γονιδιώματός του, που θα καθοδηγεί τη ζωή του. Στην Ιατρική του μέλλοντος, ο γενετιστής θα είναι ένας σύμβου-λος υγείας, όπως σήμερα είναι οι

οικονομικοί σύμβουλοι, που θα μας συμβουλεύει πώς να προστατεύου-με το κεφάλαιο της υγείας μας από τη γέννησή μας. Τα δε φάρμακα θα είναι ειδικά φτιαγμένα, όχι απλά για την πάθηση, αλλά για την πάθηση στο συγκεκριμένο ασθενή. Η Γενετι-κή θα μπορέσει στο μέλλον να μας δώσει πολλές απαντήσεις και να αλλάξει την ιατρική πράξη. Ωστόσο, απέχουμε πολύ από αυτό.

Για τους επιστήμονες, το ενδια-φέρον βρίσκεται στις διαφορές που κάνουν τον καθέναν από εμάς ξεχωριστό και οι οποίες δεν ξεπερ-νούν το 1%-2% της αλληλουχίας του DΝΑ. Το μεγάλο ζητούμενο είναι να πληροφορηθούμε το ρόλο που έχουν αυτές οι παραλλαγές, όχι μόνο στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μας (ύψος, χρώμα ματιών, κλπ), αλλά και στην υγεία μας. Οι γνώ-σεις μας σχετικά με τη συσχέτιση γονιδίων και νοσημάτων σε ατομικό επίπεδο είναι, ωστόσο, περιορι-σμένες ακόμη. Θα χρειαστεί πολύς χρόνος και έρευνα από τις επόμε-νες γενιές, έως ότου απαντηθούν όλα τα ερωτήματά μας.

Ποιες είναι οι βασικότερες κατευ-θύνσεις της γονιδιακής θεραπείας σήμερα;Η γονιδιακή θεραπεία είναι ακόμη στα σπάργανα και θα είναι δυνατή μόνο για μερικές σπάνιες αρρώ-στιες και μορφές καρκίνου. Η μεγάλη ελπίδα της Γενετικής είναι, αντίθετα, η πρόληψη και η φαρμα-κευτική αντιμετώπιση των διαφό-ρων ασθενειών.

Τι σημαίνει έρευνα για εσάς;Έρευνα θα πει καλύτερη διάγνωση και πιο αποτελεσματική θεραπεία. Έρευνα θα πει ελπίδα, το αύριο. Έρευνα θα πει, μια ζωή γεμάτη από τον ενθουσιασμό και την ανείπωτη χαρά της γνώσης. ■

Στην Ιατρική του μέλλοντος, ο γενετιστής θα είναι ένας σύμβουλος υγείας όπως σήμερα είναι οι οικονομικοί σύμβουλοι, που θα μας συμβουλεύει πώς να προστατεύουμε το κεφάλαιο της υγείας μας από τη γέννησή μας.

ΠΩΣ ΣΧΟΛΙΑζΕΤΕ ΤΟ BraindrainG, δΗΛΑδΗ ΤΗ δΙΑΡΡΟΗ μΥΑΛΩΝ ΠΟΥ ΥΦΙΣΤΑΤΑΙ Η ΕΛΛΑδΑ, ΕΛΛΗΝΩΝ

ΠΟΥ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΠΟΥΝ ΤΗΝ ΕΛΛΑδΑ, ΑΛΛΑ δΙΑΠΡΕΠΟΥΝ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ;

Ο χώρος της έρευνας είναι διεθνής και δεν ορίζεται με σύνορα. Όμως τα ερευνητικά εργαστήρια χρειάζονται σοβαρές επιχορηγήσεις και η έρευνα -δυστυχώς- δεν είναι προτεραιότητα στην Ελλάδα. Έτσι, πολλοί νέοι επι-στήμονες, που καίγονται από τη φωτιά της έρευνας, δεν μπορούν να αναπτυχθούν. Τι να περιμένουν μέσα στην Ελλάδα; Θαυμάζω τις πρωτοβουλίες πολλών φωτεινών παραδειγμάτων, σαν αυτό του ακαδημαϊκού καθηγητή κ. Σκαλκέα, για τη δημιουργία ερευνητικών Ινστιτούτων, που είναι διεθνώς ανταγωνιστικά και μπορούν να κρατήσουν νέους επιστήμονες στα ελληνικά εργαστήρια.

# 14

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Σ 2 0 1 0

# 15


oι Ιάπωνες, παγκόσμιοι μέντορες της εργασιομα-νίας έρχονται καθημερινά αντιμέτωποι με το karοshi,

που σημαίνει «υπερβολική δουλειά μέχρι θανάτου». Ενδεικτικό του προβλήματος στη χώρα του ανατέλ-λοντος ηλίου είναι πως, για πρώτη φορά στα χρονικά, τα υπουργεία Υγείας και Κοινωνικών Υποθέσε-ων προωθούν νομοσχέδιο, ώστε οι εργαζόμενοι να παίρνουν με…το ζόρι το σύνολο της ετήσιας αδείας που δικαιούνται βάσει του νόμου, δηλαδή 18 ημέρες. Επιπλέον, η Ιαπωνική κυβέρνηση έχει θέσει ως στόχο να ενθαρρύνει τους εργαζομέ-νους, να αλλάξουν τις καθημερινές τους συνήθειες, ώστε να πάψουν να εργάζονται εμμονοληπτικά και να μάθουν να ισορροπούν τις υποχρεώ-σεις τους, ανάμεσα στη δουλειά και στην οικογένεια- και αν δεν έχουν οικογένειες, να δημιουργήσουν.

Από την άλλη, η Ιαπωνία συγκατα-λέγεται εδώ και χρόνια μεταξύ των κρατών με τα μεγαλύτερα ποσοστά αυτοκτονιών στον κόσμο. Πέρυσι ο αριθμός των αυτοχείρων έφτασε τις 30.000. Αρκετές από τις αυτοκτονίες, αποδόθηκαν στον αυξημένο αριθ-μό εταιρικών χρεοκοπιών. Πολλοί, όμως, ήταν και εκείνοι που δεν άντεξαν το στρες των ατελείωτων ωρών εργασίας, των διαρκώς αυξανόμενων απαιτήσεων των εργοδοτών, αλλά και της αβεβαιότητας για το μέλλον. Η εργασιομανία είναι μια επικίν-δυνη διαταραχή, που δεν αφορά μόνο τον άνθρωπο που υποφέρει από αυτή και τον περίγυρό του, αλλά και το κοινωνικό σύνολο, αναφέρει η κα Κασσιανή Μαδεμ-λή, Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπεύτρια. Ο όρος «workaholic», που έχει επικρατήσει, είναι μια παράφραση του Αλκοολικού στα Αγγλικά και

είναι ενδεικτικός του μεγέθους του προβλήματος του εργασιοεθισμού. Και επειδή το ναρκωτικό είναι η υπέρ-εργασία, ο εργασιομανής πρέ-πει να νικήσει τον εθισμό του, ενώ ταυτόχρονα εργάζεται. Μοιάζει σαν να του συστήνουν οι ειδικοί να κόψει το ποτό, γιατί κινδυνεύει η ζωή του, αλλά ταυτόχρονα να είναι αναγκα-σμένος να πίνει τρία ουϊσκάκια την ημέρα...

Εγώ, ο εργασιομανής... Όποιος αγαπάει τη δουλειά του ή εί-ναι αναγκασμένος εκ των πραγμάτων να εργάζεται πολλές ώρες, δεν ση-μαίνει ότι είναι και εργασιομανής. Η διαφορά είναι πως, ο «workaholic» σκέφτεται διαρκώς, ό,τι σχετίζεται με την εργασία του, όταν δεν μπορεί να ασχοληθεί με αυτήν αισθάνεται ανεπαρκής με έντονα συναισθήμα-τα θλίψης, παρόμοια με αυτά της κατάθλιψης. Αποφεύγει να παίρνει

Ή ψυχολογική εξάρτηση από τη δουλειά- ή αλλιώς εργασιομανία- είναι όπως όλες οι άλλες εξαρτήσεις. Μόνο που κάποιος δεν μπορεί να μείνει «καθαρός» από αυτήν, αφού πρέπει έτσι κι αλλιώς να …εργάζεται σε καθημερινή βάση. Βέβαια, ο εργασιο-εξαρτημένος έχει ως πλεονέκτημα το ότι, αντί να επαιτεί ψιλά από τους περαστικούς για τη… δόση του, εισπράττει πολλά περισσότερα, παίρνει προαγωγές, πηγαίνει επαγγελματικά ταξίδια και απολαμβάνει αξιοζήλευτες ανέσεις. Αλλά, δεν έχει κανενός άλλου είδους ζωή εκτός εργασίας...

Εργατικόςή Εργασιομανής;

ΤΉΣ ΕΛΕΝΑΣ ΚΙΟΥΡΚΤΣΉ

# 16

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Σ 2 0 1 0

άδεια και αν το κάνει, τη διακόπτει ή συνεχίζει υποφέροντας από ενοχές, νευρικότητα και υπερβολικό άγχος.Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, η δουλειά να ανταγωνίζεται όλες τις άλλες πτυχές της ζωής του. Φοβάται ότι, αν απουσιάσει, κάποιος άλλος θα πάρει τη θέση του ή ότι η απουσία του, θα αποδείξει στους γύρω του ότι, δεν είναι και τόσο σημαντικός. Και αυτό που βλέπει ως αντάλλαγμα για την αφοσίωσή του, είναι ένας συ-γκρατημένα ικανοποιημένος εργο-δότης και μια αχάριστη οικογένεια. Πρόκειται για μια αυτοκαταστροφική κατάσταση, όπου η καθημερινότητα του ατόμου περιστρέφεται γύρω από το στρες, την εξουσία και τον έλεγχο, επισημαίνει η ψυχολόγος. Ουσιαστικά, ο εργασιομανής στην προσπάθειά του να καταπολεμήσει την απουσία διαλόγου με τον εαυτό

του και να αρνηθεί την εσωτερική μοναξιά του, επιδιώκει να ελέγξει όσο περισσότερα πράγματα μπορεί. Άλλωστε, η εργασία συνιστά γενι-κότερα ένα τομέα που χρησιμοποι-ούν οι άνθρωποι -κάποιες φορές συνειδητά και άλλες ασυνείδητα- για να μεταθέσουν, να μετατοπίσουν και -κάποιες φορές- να λύσουν προσω-πικά τους προβλήματα. Πολύ συχνά λέγεται το, «θα το ρίξω στη δουλειά για να ξεχαστώ». Και

αυτό συμβαίνει, όχι τόσο γιατί απα-σχολούμε αλλού το μυαλό μας, αλλά διότι μέσα από τη δουλειά, θα έχου-με την επιτυχία που δεν είχαμε στη σχέση μας ή θα λάβουμε την ανα-γνώριση, που ποτέ δεν μας έδωσαν οι γονείς μας, εξηγεί η κα Μαδεμλή. Έτσι, αντί να λύσουμε τα προβλήμα-τα με τον εαυτό μας, αρκούμαστε στο γεγονός ότι, είμαστε «κάποιοι» στην επαγγελματική μας ζωή. Όταν αυτό, όμως, γίνεται συνήθεια,

H εργασία συνιστά γενικότερα ένα τομέα που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι -κάποιες φορές συνειδητά και άλλες ασυνείδητα- για να μεταθέσουν, να μετατοπίσουν και -κάποιες φορές- να λύσουν προσωπικά τους προβλήματα.

# 17


παύει να είναι διέξοδος. Δεν είναι τυχαίο, πως έχει διαπιστωθεί από τους ειδικούς ότι, οι εργασιομανείς δουλεύουν για να συγκαλύψουν τη χαμηλή αυτοεκτίμηση και τα άλυτα ζητήματα που αντιμετωπίζουν στις προσωπικές τους σχέσεις. Αν πάρου-με ως βάση το ότι κάθε δυσκολία στη ζωή, ωθεί εκείνον που τη βιώνει, να βρει τρόπο να ανταπεξέλθει και να αισθανθεί καλύτερα, ο τρόπος αυτός για τους εργασιομανείς είναι το να δουλεύουν περισσότερο. Αναθέτουν στους εαυτούς τους πολλές ευθύνες και αναλώνονται σε αυτές. Κάθε επιτυχία είναι και μια ανακούφιση. Όμως, καθώς αναλαμβάνουν όλο και περισσότερες υποχρεώσεις, παρα-μελούν την προσωπική τους ζωή, την υγεία τους και τους ανθρώπους που τους αγαπούν. Δημιουργούν δηλαδή νέες δυσκολίες, τις οποίες και πάλι θα αντιμετωπίσουν με το μοναδικό τρόπο που ξέρουν: δουλεύοντας ακό-μη περισσότερο. Έτσι, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος, που οδηγεί σε ανεξέλεγκτες, αλλά σίγουρα δυσάρε-στες συνέπειες.

Επιχείρηση…αποτοξίνωση Το να παραδεχτεί κάποιος, ότι είναι αδύναμος όσον αφορά στον εθισμό του απέναντι στην δουλειά, δεν είναι καθόλου εύκολο. Από τη μια θα πρέπει να καταπολεμήσει την μητροπολιτική αντίληψη του ότι, το να δουλεύει μέχρι τελικής πτώσεως είναι μια κοινωνικά αρεστή αρετή και από την άλλη, να συνειδητοποιήσει πως η υπέρ-εργασία κλέβει πολύτιμο χρόνο από υπέροχες καταστάσεις- οικογένεια, παιδιά, πνευ-ματική εξέλιξη, αγάπη, ηρεμία μυαλού, βοήθεια προς τους άλλους-που δεν θα έχει δεύτερη ζωή για να τις απολαύσει. Καλό λοιπόν είναι, να προσπαθήσει να αντιληφθεί πως, η ανάλωση υπερβολι-κού χρόνου στη δουλειά, έχει επηρε-άσει την ορθή κρίση του, γεγονός που τον οδηγεί σε λανθασμένες αποφάσεις. Με άλλα λόγια, η θεραπεία προκύπτει, όταν ο εργασιομανής αντικαταστήσει το

νοσηρό ενδιαφέρον του για την υπέρ-εργασία με άλλες πηγές ευχαρίστησης. Σύμφωνα με την κα Μαδεμλή, ο πιο ουσιαστικός παράγοντας για να επιτευ-χθεί αυτό, είναι το άτομο να αποδεχτεί ότι, κάπου βαθιά μέσα του υπάρχει μια πελώρια «τρύπα» και ότι χρησιμοποιεί τη δουλειά για να τη καλύψει. Τότε θα αναγνωρίσει, το τι πραγ-ματικά του συμβαίνει και τι δι-αστρεβλωμένη πραγματικότητα βιώνει. Αυτό μπορεί να γίνει με την συμβολή ενός ειδικού ψυχολόγου ή με κάποιες καθημερινές και πολύ σημαντικές αλλαγές, όπως με το να βάλει αυστηρά όρια στην εργάσιμη ημέρα του. Δηλαδή, να δεσμευτεί στον εαυτό του πως, θα μείνει στο γραφείο μόνο, μέχρι μια συγκεκρι-μένη ώρα και μετά θα φύγει. Αυτό σημαίνει πως, θα συμφωνήσει να μην ολοκληρώσει όλο το φόρτο που προέκυψε και να αποδεχτεί το ότι, κάποιες εκκρεμότητες μπορούν να περιμένουν ως την επομένη το πρωί, που θα είναι ξεκούραστος και πιο αποτελεσματικός. Πριν φύγει από τον εργασιακό χώρο, μπορεί να προγραμματίσει τις προτεραιότητές του για την άλλη μέρα, κάτι που θα του προσφέρει αίσθημα ηρεμίας και σταθερότητας. Απαραίτητο είναι, ένα συγκεκριμένο απόγευμα από τις εργάσιμες ημέρες της εβδομάδας-το ίδιο πάντα π.χ. τη Τρίτη- να κλείνει την επαγγελμα-τική του ατζέντα και να το αφιερώ-νει με επαγγελματική προσήλωση στην προσωπική του χαλάρωση. Όσον αφορά στα Σαββατοκύριακα, να κλείνει το κινητό και την οθόνη του υπολογιστή και το μόνο που να επιτρέπει στον εαυτό του, είναι να βλέπει φίλους, να βγαίνει έξω και αν έχει σχέση ή οικογένεια, να περνά μεγάλο μέρος του ελεύθερου χρόνου του μαζί τους. Παράλληλα, έχει σημασία να αρχίσει να φροντίζει την υγεία του. Να κάνει ένα πλήρες τσε-κάπ και να ακολουθήσει τρία βασικά πράγματα: την ισορροπημένη δια-

τροφή, τον καλό ύπνο και την ήπια άσκηση, που θα του επιτρέψουν να ισορροπήσει τόσο οργανικά όσο και ψυχολογικά. ■INFO Ή κυρία Κασσιανή Μαδεμλή είναι πτυχιούχος Παιδαγωγικής Ψυχολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, με μεταπτυ-χιακό δίπλωμα στη Κοινωνική Ψυχι-ατρική και Παιδοψυχιατρική από την Ιατρική Σχολή Ιωαννίνων.

ΚΛΑΣΙΚΑ ΣΥμΠΤΩμΑΤΑ:

• Έχετε μετατρέψει το σπίτι σας σε ένα δεύτερο γραφείο

• Η ανταγωνιστικότητα και η φιλοδοξία σας σε σχέση με την εργασία έχουν ξεπεράσει τα όρια του φυσιολογικού και ανεκτού

• Η δουλειά, σάς απασχολεί συνεχώς, ακόμα και κατά τις μη εργάσιμες ώρες

• Οι διακοπές και οι αργίες σάς προκαλούν αρνητικά συναισθήματα

• Συνήθως, μεταφέρετε μαζί σας τα απαραίτητα της δουλειάς στο μέ-ρος όπου παραθερίζετε (υπολογι-στή, κινητό τηλέφωνο κλπ)

• Θεωρείτε τη ξεκούραση, τη δια-σκέδαση, ακόμα και τον ύπνο ως χαμένο χρόνο

• Είστε κοινωνικά απομονωμένος, νευρικός και αποφεύγετε επαφές με φίλους

• Παραμελείτε συστηματικά τον/την σύντροφο ή την οικογένεια, για χάρη των εργασιακών υποχρεώσεων ή εκκρεμοτήτων, επιμένοντας πως, ό,τι κάνετε είναι για εκείνους

• Αισθάνεστε συνεχή κόπωση, ένταση και εκνευρισμό

• Εκδηλώνετε σημάδια άγχους, όπως πονοκεφάλους, αϋπνίες, δυσκολίες στην αναπνοή, τρίξιμο δοντιών, ταχυκαρδία ή έλκος

• δεν ελέγχετε την υγεία σας γιατί η δουλειά προηγείται.

# 18

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Σ 2 0 1 0

Παρότι ζούμε στην εποχή της αδιάκοπης ροής πληροφοριών και οι προειδοποιήσεις είναι σαφείς και «αφοριστικές» για την υπερκατανάλωση τροφής και λιπαρών –ιδίως ζωικής προέλευσης–, τόσο το πρόβλημα των υπέρβαρων, όσο και των παχύσαρκων παιδιών στην Ελλάδα, μοιάζει να έχει πάρει επιδημικές διαστάσεις. Και οι επιπτώσεις του «φαινομένου» είναι ανησυχητικά δυσοίωνες για την υγεία των παιδιών και τις…ευθύνες των γονιών.


ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ

10ερωτήσεις για τη

# 19


4.

3.

1.

5.

2.

6.

Σε τι επιδημιολογικά επίπεδα βρίσκεται η παιδική παχυσαρκία στην Ελλάδα;

Είναι γενικά παραδεκτό ότι η παχυσαρκία και, ιδίως, η παιδική και εφηβική αποτελεί σημαντικό ιατροκοινωνικό πρόβλημα στον αιώνα που διανύουμε και αγγίζει διαστάσεις επιδημίας. Στο Δυτικό κόσμο, όπου ανήκουμε, ένα στα πέντε παιδιά είναι παχύσαρκο και ένα στα τέσσερα είναι υπέρβα-ρο. Στοιχεία από την Παγκόσμια Οργάνωση υγείας αναφέρουν, ότι ο επιπολασμός της παχυσαρκίας έχει σημειώσει αύξηση κατά 50 % τις τελευταίες δύο δεκαετίες και αυτό είναι το πιο ανησυχητικό. Πού οφείλεται το πρόβλημα των υπέρβαρων και παχύσαρκων παιδιών;

Μελέτες σε δίδυμα, υιοθετημένα και σε διαφορετικούς πολιτισμικά πληθυσμούς έχουν δείξει ότι, η γενετική προδιάθεση καθορίζει το σωματικό βάρος σε ποσοστό από 20 – 80 %. Πιστεύεται ακόμη ότι, υπάρχει ισχυρή αλληλεπίδραση μεταξύ γενετικών κοινωνικών και περιβαλλοντικών παραγόντων, οι οποίοι έχουν σημαντικό ρόλο στην εκδήλωση της παιδικής και εφηβι-κής παχυσαρκίας. Η υπόθεση αυτή υποστηρίζεται από το γεγονός ότι, τις τελευταίες δεκα-ετίες ο επιπολασμός της παιδικής παχυσαρκίας έχει πάρει ανεξέ-λεγκτες διαστάσεις, γεγονός που αποκλείει την εμφάνιση γενετικών αλλαγών σε επίπεδο πληθυσμών και επιτάσσει την ύπαρξη περιβαλ-λοντικών και κοινωνικοοικονομι-κών μεταβολών, που οδηγούν στην εκδήλωση της παχυσαρκίας.Είναι, λοιπόν, σαφές πως, τα αίτια για τα υπέρβαρα ή παχύσαρκα παιδιά σχετίζονται, κυρίως, με τον τρόπο ζωής που έχουμε υιοθετή-

σει. Η ολοένα και λιγότερη φυσική δραστηριότητα, δηλαδή το παιχνίδι και η άσκηση, η υπερκατανάλωση τροφής, κυρίως, λόγω του περιο-ρισμένου διαθέσιμου χρόνου που έχουν οι γονείς, ώστε να φροντί-σουν τα παιδιά τους να λαμβάνουν θρεπτικά γεύματα και μικρογεύματα και τέλος το έντονο και το «μετακα-τοχικό» σύνδρομο υπερφαγίας, το οποίο χαρακτηρίζει τους μεγαλύ-τερης ηλικίας γονείς ή τον παππού και τη γιαγιά, περιγράφουν τους λόγους που οδηγούν στο πρόβλημα.

Η κατανάλωση σνακ και λιπαρών πόσο συντελεί στην παιδική παχυσαρκία;

Βλαπτική είναι η υπερκατανάλωση λιπαρών και γενικότερα η υπερκα-τανάλωση οποιουδήποτε τροφίμου, που συμβάλλει στην αύξηση του βάρους. Όσο αφορά στα σνακ, αν οι επιλογές που θα γίνουν είναι οι σω-στές, όχι μόνο δεν συντελούν στην εμφάνιση παιδικής παχυσαρκίας, αλλά αντίθετα συμβάλλουν στην πρόληψή της, εφόσον βοηθούν στην αντιμετώπιση της πείνας.

Πώς αντιμετωπίζεται η παιδική παχυσαρκία; Τη μεγαλύτερη σημασία πριν την αντιμετώπιση έχει η πρόληψη. Η διατροφή του παιδιού πρέπει να περιλαμβάνει πέντε βασικά και μελετημένα γεύματα: το πρωινό, το κολατσιό, το μεσημεριανό, το απο-γευματινό και το βραδινό γεύμα. Κι όλα αυτά, σε συγκεκριμένες ώρες, γιατί φαγητό δεν σημαίνει να αφή-νουμε το παιδί να τρώει ό,τι θέλει, όποτε το θέλει.Η σωστή αντιμετώπιση της παιδι-κής παχυσαρκίας στηρίζεται πά-ντοτε σε ένα συνδυασμό θεραπευ-τικών μέτρων: ενίσχυση σωματικής δραστηριότητας με έμφαση στις μικροδραστηριότητες της καθημε-

ρινής ζωής, αλλαγή τρόπου διατρο-φής και καταπολέμηση διαταραχών διατροφικής συμπεριφοράς (βου-λιμικές τάσεις, συχνά τσιμπολογή-ματα, νυκτερινή υπερφαγία), καθώς και ψυχολογική στήριξη με σκοπό την τροποποίηση της συμπεριφοράς σε μόνιμη βάση.

Αν και τα μμΕ επιδιώκουν να επιστήσουν τη προσοχή στη σωστή διατροφή, οι γονείς είναι σωστά ενημερωμένοι;

Κατά τη γνώμη μου είναι λυπηρό και, ειδικά στην περιφέρεια, το γεγονός ότι φαίνεται, να τελούν υπό, αν όχι αμάθεια, τουλάχιστον υπό ημιμάθεια.Γι’ αυτό και η πολιτεία πρέπει να εντείνει τις προσπάθειές της, κα-θότι το πρόβλημα των υπέρβαρων και παχύσαρκων παιδιών εγκυμονεί κινδύνους, που έχουν συσχετι-σθεί με την εκδήλωση σοβαρών επιπλοκών στην νοσηρότητα και θνησιμότητα, αλλά και με σοβαρά ψυχοκοινωνικά προβλήματα. Και οι γονείς πρέπει να αντιληφθούν, ότι το πάχος δεν είναι υγεία. Ενδεικτι-κά η αύξηση της περιμέτρου της μέσης στα παιδιά προκαλεί σοβαρή ανησυχία, λόγω της σχέσης του πάχους του κεντρικού τμήματος του σώματος με νοσηρότητες κατά την ενήλικη ζωή, που περιλαμβάνουν υπερχοληστερολαιμία, υπερτρυγλυ-κεριδαιμία, υπερινσουλιναιμία και σακχαρώδη διαβήτη. Σε τι επίπεδο ευρίσκεται η ποιότητα ζωής των παχύσαρκων παιδιών;

Το κοινωνικό στίγμα συμβάλλει στην ανάδειξη της παχυσαρκίας σε ένα από τα πιο δυσεπίλυτα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζουν τα παιδιά στο Δυτικό κόσμο και τελευταία και στην Ελλάδα. Χρησιμοποιώντας ένα εργαλείο εκτίμησης της παιδι-ατρικής QOL (Quality Of Life) που

# 20

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Σ 2 0 1 0

8.

7. μετρά τη φυσική, συναισθηματική, κοινωνική και σχολική λειτουργι-κότητα, οι ερευνητές συνέκριναν τις βαθμολογίες της σχετιζόμενης με την υγεία QOL106 παχύσαρκων παιδιών και εφήβων (54 % αγόρια, μέση ηλικία: 12,1 έτη), με παλαιότε-ρες δημοσιευμένες βαθμολογήσεις QOL.Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η μέση βαθμολόγηση της QOL των παχύσαρκων παιδιών, ήταν σημα-ντικά χαμηλότερη από των παιδιών με φυσιολογικό βάρος και ότι τα παχύσαρκα παιδιά είχαν, επίσης, χαμηλότερες βαθμολογήσεις σε όλους τους τομείς λειτουργικότητας. Μέσα στην παχύσαρκη ομάδα, οι

βαθμολογήσεις της QOL σχετίζονταν αντιστρόφως ανάλογα με το δείκτη μάζας σώματος. Τα αποτελέσματα αυτά υπογραμμίζουν το βαρύ ψυχο-κοινωνικό φορτίο που φέρουν τα πα-χύσαρκα παιδιά. Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι, η ποιότητα ζωής που αναφέρθηκε από τα παιδιά αυτά, ήταν συγκρίσιμη με τις αναφορές των καρκινοπαθών παιδιών. Πρέπει, λοιπόν, να αναγνωρίσουμε την ανά-γκη υποστήριξης των παιδιών στην αντιμετώπιση συναισθηματικών, κοινωνικών και εκπαιδευτικών προ-βλημάτων, που μπορεί να αποτελούν πρόκληση εξίσου μεγάλη με την απώλεια βάρους.

Ποιος ο ρόλος της οικογένειας στη διατροφική αγωγή του παιδιού;

Τεράστιος, όπως και οι ευθύνες απέναντι στο παιδί. Πρέπει να αντι-ληφθούν πως, όλοι στην οικογένεια πρέπει να μάθουν τα τρώνε υγιεινά και να είναι σωματικά δραστήριοι -για να αποτελέσουν πρότυπο μίμη-σης- και όχι μόνο το υπέρβαρο παιδί.

Προληπτικά πώς μπορούν να δράσουν οι γονείς;

Οι γονείς δεν πρέπει να απαγορεύουν στα παιδιά το ποπ κορν ή τα τσιπς, όμως, πρέπει να τα συνηθίσουν να

# 21


9.

τρώνε, αντί αυτών, άψητους ξηρούς καρπούς ή αντί για παγωτό, γιαούρτι παγωμένο, αντί για χάμπουργκερ, ένα σπιτικό μπιφτέκι. Καλό είναι, επίσης, να συνηθίσουν να τους δίνουν φρέσκα φρούτα, χυμούς και λαχανικά. Έχει σημασία να προετοιμάζουν το κολα-τσιό των παιδιών για το σχολείο από το σπίτι, για να αποφεύγουν τα «έτοι-μα» παρασκευάσματα του κυλικείου. Τέλος έχει σημασία να ελέγχουν το τι τρώει το παιδί (π.χ. πολλές φορές οι παππούδες, οι γιαγιάδες, οι θείοι κ.α. προσπαθούν να δείξουν την αγάπη τους στο παιδί δίνοντας του διάφορα γλυκίσματα).Οι απαγορεύσεις και η υπερβολική

πίεση ή η χρήση της τροφής για τι-μωρία ή για επιβράβευση του παιδιού πετυχαίνουν πάντοτε το αντίθετο από το επιθυμητό αποτέλεσμα, ενώ δεν μπορούμε να συζητάμε για πρόλη-ψη παχυσαρκίας, αν δεν τονίσουμε την αξία της καθημερινής φυσικής δραστηριότητας.

Πώς τα παιδιά μπορούν να διαπαιδαγωγηθούν στις διατροφικές επιλογές τους;

Οι συνήθειες διατροφής αναπτύσσο-νται κατά την παιδική ηλικία. Όταν αναπτυχθούν συνήθειες φτωχής διατροφής είναι δύσκολο να αλλά-

10.

ξουν. Μακροχρόνια, όμως, μπορούν να προκαλέσουν συναισθηματικά και φυσικά προβλήματα, όπως ευερέ-θιστο χαρακτήρα, καταπίεση, άγχος, κόπωση και ασθένειες. Τα παιδιά μαθαίνουν κατά ένα μεγάλο ποσοστό, με τη μίμηση, την εκμάθηση καλών συνηθειών διατροφής, γι’ αυτό η μητέρα πρέπει να καταφέρει να προσελ-κύσει το παιδί στο τραπέζι με νόστιμες, θρεπτικές και υγιεινές τροφές.Όσο συνεχίζουν τα παιδιά να ανα-πτύσσονται, τόσο αυξάνει και η προσπάθεια των να επιβληθούν. Οι γονείς πρέπει να σέβονται όσο γίνεται περισσότερο αυτές τις ανάγκες. Νέα τρόφιμα πρέπει να δίνονται βαθμιαία σε μικρά ποσά με όσο το δυνατόν πιο ελκυστικό τρόπο. Τα παιδιά συχνά προτιμούν τροφές σε μικρά κομμάτια που είναι απλά παρασκευασμένες. Η ώρα του φαγητού πρέπει να είναι ευχάριστη και το φαγητό δεν πρέπει να δίνεται με βία στο παιδί.

Συμπερασματικά τι θα συμβουλεύατε την Ελληνική οικογένεια;

Οι γονείς δεν πρέπει με κανένα τρόπο να σχολιάζουν αρνητικά την εμφάνιση του παιδιού, διότι χρειάζεται υποστή-ριξη, αποδοχή και ενθάρρυνση στη προσπάθειά του. Επίσης, οι γονείς δεν πρέπει να υποβάλουν το παιδί σε στερητική δίαιτα για να χάσει βάρος. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο από το ιατρό και μόνο για ειδικούς λόγους. Το κρέας και τα γλυκίσματα πρέπει να περιορίζονται σε μικρές ποσότητες. Τα τρόφιμα που περιέχουν πολλά λιπαρά ή και ζάχαρη πρέπει να χρη-σιμοποιούνται αραιά. Προσοχή: Σε παιδιά κάτω των 2 ετών δεν συνιστά-ται η ελάττωση του λίπους. Η βάση της διατροφής πρέπει να είναι τα δη-μητριακά ολικής άλεσης, τα όσπρια, τα λαχανικά και τα φρούτα. Εν όψει δε του καλοκαιριού, τα φρούτα και τα πράσινα λαχανικά-που υπάρχουν εν αφθονία - πρέπει να ενταχθούν σε κάθε κύριο γεύμα. ■

# 22

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Σ 2 0 1 0

# 23


Kάθε Σάββατο πρωί, στους Κήπους του Λουξεμβούρ-γου στο Παρίσι, δυνατά γέλια αντηχούν, τραβώ-

ντας τη προσοχή των, ίσως όχι και τόσο «ευδιάθετων» περαστικών. Πρόκειται για τα μέλη ενός Club de Rire (κλαμπ γέλιου) που πληρώ-νουν μια φορά την εβδομάδα από 3 ευρώ για να γελούν, εφαρμόζοντας παράλληλα ασκήσεις γιόγκα. Το «φαινόμενο», ξεκίνησε πριν από 10 χρόνια στην Ινδία από έναν οικογε-νειακό γιατρό, τον Μαντάν Καταρία, ο οποίος όταν διάβασε μια μελέτη σχετικά με τις ωφέλιμες ιδιότητες του γέλιου, ίδρυσε στη Βομβάη μια ανάλογη λέσχη. Σήμερα, από τη Φιλανδία ως την Αμερική υπάρχουν, τουλάχιστον, άλλα 1.800 τέτοια κλαμπ διάδοσης του γέλιου. Τη σημασία του γέλιου για τον άνθρωπο την γνώριζαν και οι αρχαίοι Έλληνες, αφού ο Γέλωτας μαζί με τον Πόθο

και την Ηδονή, ήταν τα δώρα τής θεάς Αφροδίτης προς τους θνητούς. Και ο «μέγας» Ιπποκράτης πίστευε στην θεραπευτική αξία του γέλιου, αφού η χαρά είναι υγεία. Κι ενώ όλοι παραπονιόμαστε, ότι βιώνουμε καταθλιπτικές εποχές, αποτελεί κοινό μυστικό ότι, το γέλιο μακραί-νει τη ζωή, αφού έχει επιστημονικά αποδειχτεί πως, προστατεύει την καρδιά, ενισχύει το ανοσοποιητικό, καταπολεμά τον πόνο και την κατά-θλιψη. Επιπλέον, αντιμετωπίζει το στρες, αφού οτιδήποτε ενοχλητικό, βασανιστικό ή ανυπόφορο αποδυνα-μώνεται, γιατί απλώς, μας φαίνεται αστείο. Άλλωστε και ο Σαίξπηρ υπο-στήριζε πως, «όσο γελάμε, τίποτα δεν χάθηκε». Το «αστείο» είναι...σχετικόΟι άνθρωποι χρειάζονται να γε-λούν, ακόμη και υπό πολύ αντίξοες συνθήκες. Σε ορισμένες περιπτώ-

σεις, η πραγματικότητα είναι τόσο ανυπόφορη, που υπάρχει άμεση ανάγκη αποσυμπίεσης. Σύμφωνα με τους ερευνητές Βίκτωρ Ράσκιν και Σαλβατόρε Ατάρντο, οι περισσότερες αστείες καταστάσεις και τα ανέκδο-τα βασίζονται σε μια δυσαρμονία, που εμφανίζεται, είτε από την αρχή, είτε στο τέλος. Για παράδειγμα, αναφέρει το Economist, πολλοί θα έβρισκαν αστείο και μόνο το γεγονός ότι, ένα συνέδριο για το χιούμορ πραγματοποιείται στη Γερμανία. Tο παγκοσμίου κύρους Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, διοργάνωσε ειδικό συνέδριο για να εξερευνηθεί περισ-σότερο η φυσιολογία του γέλιου, τα μυστικά του οποίου παραμένουν στο «μικροσκόπιο». Ενδιαφέρουσα είναι η θεωρία του Δρ Άπλτρη Ρόντεν από το Πανεπιστήμιο του Τύμπινγκεν, πως «το χιούμορ και η θρησκεία είναι δύο διαφορετικοί και, ίσως, ανταγωνιστικοί μεταξύ τους τρόποι

Οικονομική κρίση, βία, θεομηνίες, καταστροφές…δελτία ειδήσεων; Γελάστε όσο περισσότερο μπορείτε! Ακόμα και από μέσα σας. Το γέλιο είναι το καλύτερο «φάρμακο» για τους δύσκολους καιρούς. Οι ειδικοί προφανώς δεν το «συνταγογραφούν», αλλά ασφαλώς το συνιστούν ανεπιφύλακτα.

Γελάστε! Είναι...θεραπευτικό!


# 24

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Σ 2 0 1 0

να αντιμετωπίζει κάποιος τον θάνατο και τις αναποδιές της ζωής». Ίσως, αυτός να είναι ο λόγος που το 95% των κειμένων από σημαντικούς χριστιανούς λογίους, που ερεύνησε ο δρ. Μορίαλ, απορρίπτουν το χιού-μορ, συνδέοντάς το με το ψέμα και την τεμπελιά (θέμα που πραγματεύ-εται Το Όνομα του Ρόδου). Το γέλιο είναι μια ευεργετική και απαραίτητη φυσιολογική λειτουργία του οργανι-σμού. Ενισχύει τις κοινωνικές σχέ-σεις και όταν μια ομάδα ανθρώπων γελά, το μήνυμα είναι: «χαλάρωσε, είσαι μεταξύ φίλων». Όμως, πολλές φορές συνιστά και ένδειξη ανωτε-ρότητας. Έρευνες έδειξαν, ότι οι ερ-γοδότες λένε περισσότερα ανέκδοτα

από τους υπαλλήλους τους. Το10% των συνανθρώπων μας υποφέρουν από έναν παθολογικό φόβο, ότι οι άλλοι θα γελάσουν σε βάρος τους και αποφεύγουν τους δημόσιους χώρους. Σύμμαχος της ιατρικής...Τα εκπληκτικά αποτελέσματα του γέλιου, όπως η 20% μείωση της λήψης φαρμάκων, κυρίως αναλγη-τικών και η κατά 50% μείωση της νοσηλείας των παιδιών (έρευνα του Columbia University), κέντρισαν το ενδιαφέρον πολλών επιστημόνων, πανεπιστημίων και επιστημονικών περιοδικών σε επίπεδο μελετών

και περαιτέρω ανάπτυξης της γελωτοθεραπείας.Ενδεικτικά, στο Stanford University School of medicine του Σαν Φραντσίσκο, λειτουργεί ινστιτούτο γελωτολογίας και στο Πανεπιστήμιο της Οκλαχόμα διοργανώνονται κύκλοι μαθημάτων humor therapy. Στην Ελλάδα, η πρώτη Kλινική Γέλιου (ένα πο-λυεπίπεδο πρόγραμμα γελωτο-θεραπείας) ιδρύθηκε από τον γιατρό Βελονισμού και Oλιστι-κής Θεραπευτικής κ. aλέξανδρο Λουπασάκη, ο οποίος και υπογρά-φει το βιβλίο «Γέλιο, η καλύτερη θεραπεία» (εκδόσεις Κέδρος). «Το γέλιο δεν είναι αστεία υπό-

Τα εκπληκτικά αποτελέσματα του γέλιου, όπως η 20% μείωση της λήψης φαρμάκων, κυρίως αναλγητικών και η κατά 50% μείωση της νοσηλείας των παιδιών (έρευνα του Columbia University), κέντρισαν το ενδιαφέρον πολλών επιστημόνων, πανεπιστημίων και επιστημονικών περιοδικών σε επίπεδο μελετών και περαιτέρω ανάπτυξης της γελωτοθεραπείας.

# 25


θεση. Σύμφωνα με τον J.walsh, η υγεία ενός ατόμου είναι ανάλογη της ποιότητας του γέλιου του. Η γελωτοθεραπεία εντάσσεται στο πλαίσιο της ολιστικής ιατρικής, που «βλέπει» τον άνθρωπο ως σύνολο -σώμα, νους, συναίσθημα- και αποδίδει μεγάλη σημασία στον τρόπο ζωής. Η αισιοδοξία που μας προσφέρεται μαθαίνοντας να (χαμο-)γελάμε, μπορεί να συμπλη-ρώσει οποιαδήποτε θεραπεία «κλασικής» ή «εναλλακτικής» ιατρικής και κατέχει βασιλική θέση στο χώρο της προληπτικής ιατρικής. Το γέλιο δεν είναι πανάκεια, αλλά αυτό δεν υποβαθμίζει τη σημασία του, στο πλαίσιο μιας συνολικής προληπτικής ή θεραπευτικής αγω-γής», τονίζει ο έλληνας γιατρός και διευκρινίζει: «Ο ανθρώπινος οργανισμός διαθέτει τα δικά του ηρεμιστικά, αντιφλεγμονώδη και παυσίπονα και, βεβαίως, ένα πάνσοφο αμυντικό σύστημα, που αν το αξιοποιήσουμε -κυρίως σε προληπτικό επίπεδο- μπορούμε να έχουμε καταπληκτικά αποτελέ-σματα. Το γέλιο από μόνο του δεν μπορεί να θεραπεύσει την αλλερ-γία ή την περιαρθρίτιδα του ώμου, αλλά μπορεί να αποτελέσει τον φιλοσοφικό άξονα της αισιοδοξίας και της θετικής σκέψης. Γελώντας, καταπολεμούμε τον ιό της «έλλειψης χαράς» και ενεργοποιούμε τους αυτοθεραπευ-τικούς μας μηχανισμούς». Ειδικά για τα παιδιά η γελωτο-θεραπεία θεωρείται σήμερα ως ένα από τα βασικά εργαλεία, που συμπληρώνουν την νοσηλευτική παιδιατρική και, μάλιστα, σε ασθέ-νειες όπως ο καρκίνος, το aiDS και η λευχαιμία. Πρόκειται για μία ενταγμένη υπηρεσία στις παιδια-τρικές κλινικές Ευρώπης, Αμερι-κής, Ν. Αφρικής, Ισραήλ, Χονγκ Κονγκ και Τουρκίας, με ειδικά εκπαιδευμένους γιατρούς-κλόουν,

που εργάζονται σε στενή συνεργα-σία με τους θεράποντες γιατρούς, τους νοσοκόμους και τους γονείς. Νοσηλευτικό προσωπικό φορά

ειδικές ρόμπες, που αναγράφουν διάφορα ευχάριστα, όπως «προσο-χή, η καλή διάθεση μπορεί να είναι επικίνδυνη για την ασθένειά σου».

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Σ 2 0 1 0

# 26

Η θεραπευτική δύναμη του γέλιου

Ενισχύει το ανοσοποιητικό: Έχει υπολογιστεί ότι, ύστερα από ένα ξέσπασμα γέλιου, ο οργανισμός απελευθερώνει μεγαλύτερη ποσότη-τα φυσικών αντισωμάτων στη μύτη και στο αναπνευστικό σύστημα, τα οποία τον προφυλάσσουν από τις «επιθέσεις» ιών και μικροβίων. Το γέλιο, βοηθά στη δημιουργία περισ-σότερων T-κυττάρων, που ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα, αυξάνει τη συγκέντρωση των αντισωμάτων που κυκλοφορούν στο αίμα και

ανεβάζει τον αριθμό των λευκών αιμοσφαιρίων, που είναι απαραίτητα για την αποτελεσματική εξάλειψη των λοιμώξεων. Ευεργετεί την καρδιά: Πρόσφατη μελέτη που παρουσιάστηκε στο Συνέ-δριο της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας στη Νέα Ορλεάνη, έδειξε για πρώτη φορά, ότι ένας από τους καλύτε-ρους τρόπους προστασίας της καρδιάς είναι να γελάμε συχνά, ακόμη και σε δύσκολες καταστάσεις. Μια καλή δόση γέλιου καθημερινά, έχει τα ανάλογα αποτελέσματα για το καρδιαγγειακό

σύστημα με τη σωματική άσκηση, γιατί ενδυναμώνει την κυκλοφορία του αί-ματος. Όπως είπε ο καθηγητής Μαϊκλ Μίλερ, διευθυντής του Κέντρου για την Προληπτική Καρδιολογία του Πανεπι-στημίου του Ιατρικού Κέντρου του Μέ-ριλαντ της Βαλτιμόρης, «μπορούμε να εντάξουμε το γέλιο στις καθημερινές μας δραστηριότητες, όπως κάνουμε και με άλλες καρδιοπροστατευτικές δραστηριότητες, με το να διαβάζουμε κάτι ευχάριστο ή να παρακολουθούμε μια κωμωδία. Παράλληλα, χρειάζεται να παίρνουμε τους εαυτούς μας λιγότε-ρο στα σοβαρά».

Αντίθετα, η κατάθλιψη, που συχνά συνοδεύεται από έναν επικίνδυνο τρόπο ζωής - κάπνισμα, οινοπνευ-ματώδη, κατάχρηση φαρμάκων, αυξάνει κατά 44% τον κίνδυνο θνησιμότητας, επισήμανε ο Δρ Γουέιν Τζιάνγκ από το Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας, επικαλούμενος μελέτη που βασίστηκε σε δείγμα χιλίων ανθρώπων, οι οποίοι παρου-σίασαν καρδιαγγειακά προβλήματα.

Τονώνει το αναπνευστικό: Το γέλιο βαθαίνει την αναπνοή μας και αποτελεί μία πολύ καλή μέθο-δο οξυγονοθεραπείας, αφού, όταν γελάμε, ο αέρας μέσα στα πνευμό-νια μας κινείται με ταχύτητα 120 χλμ./ ώρα. Είναι τόσο ευεργετικό για την αναπνοή, ώστε μπορεί να έχει τα ίδια αποτελέσματα με τις ειδικές αναπνευστικές ασκήσεις φυσιοθεραπείας, για ασθενείς με άσθμα ή χρόνια βρογχίτιδα. Γε-λώντας αυξάνεται η χωρητικότητα των πνευμόνων, ώστε μπορούν να φιλτράρουν και να προωθούν περισ-σότερο οξυγόνο, αποτρέποντας την αναπνευστική «συμφόρηση». Καταπολεμά το στρες: Το γέλιο ενεργοποιεί την έκκριση ενδορ-φινών-ορμονών της ευεξίας- και μειώνει τα επίπεδα της κορτιζόλης και της αδρεναλίνης, ορμονών του

Το ξεκαρδιστικό γέλιο ασκεί εσωτερικό μασάζ στην σπλαχνική κοιλότητα και κινητοποιεί τον πεπτικό σωλήνα, ανακουφίζοντας από αεροφαγία, κακή χώνεψη και δυσκοιλιότητα.

# 27


στρες. Στο Πανεπιστημιακό Κέντρο Εναλλακτικών Θεραπειών της Κα-λιφόρνια διαπίστωσαν, ότι μετά την παρακολούθηση μιας κωμωδίας, τα επίπεδα κατάθλιψης και θυμού ενός γκρουπ ασθενών έπεσαν κατά 98%, η δε διάθεσή τους είχε ήδη βελτιωθεί, όταν ενημερώθηκαν, ότι δυο ημέρες μετά θα έβλεπαν μια διασκεδαστική ταινία. Σύμφωνα και με το επιστημονικό έντυπο neuron, το χιούμορ είναι ένας αποτελε-σματικός μηχανισμός αντιμετώπι-σης του στρες. Ο Δρ ‘aλλαν Ρέις, επικεφαλής Ερευνητικής ομάδας του Πανεπιστημίου Στάνφορντ της Καλιφόρνια, επισήμανε ότι, «η αποκρυπτογράφηση του μηχανισμού του εγκεφάλου, που ευθύνεται για το γέλιο, θα βοηθήσει μελλοντικά τους επιστήμονες να κατανοήσουν καλύτερα τα ψυχικά νοσήματα. Άλλωστε, η σταδιακή απώλεια του χιούμορ, είναι ένα κοινό σύμπτωμα της κατάθλιψης». Ανακουφίζει από τον πόνο: Οι ενδορφίνες δεν «ευθύνονται» μόνο για την καλή διάθεση, αλλά έχουν και τον ρόλο των φυσικών παυσίπο-νων του οργανισμού. Ασθενείς που νοσηλεύονταν με σοβαρότατα προ-βλήματα στη σπονδυλική στήλη και πόνους, ανέφεραν ότι δέκα λεπτά γέλιου, κατάφερναν να τους ανακου-φίζουν για δύο ώρες περίπου, όταν η χορήγηση αναλγητικών φαρμάκων δεν είχε καμία επίδραση πάνω τους. Ωφελεί το γαστρεντερικό: Είναι το μόνο σύστημα που «σκέφτεται» με την ίδια ένταση, όπως ο εγκέφαλος, για αυτό το άγχος ή η κακή διάθεση, εκδηλώνονται με συμπτώματα όπως δυσπεψία, καούρες, μετεωρισμός κ.α. Το ξεκαρδιστικό γέλιο ασκεί εσωτερικό μασάζ στην σπλαχνι-κή κοιλότητα και κινητοποιεί τον πεπτικό σωλήνα, ανακουφίζοντας από αεροφαγία, κακή χώνεψη και δυσκοιλιότητα. ■

ΤΑ ΠΑΡΑδΟΞΑ ΤΟΥ ΓΕΛΙΟΥ

• Βρετανικό πείραμα ονόματι «Εργαστηριακό Γέλιο» (laugh lab), απο-κάλυψε ότι, όσο μεγαλώνουμε γελάμε περισσότερο, γιατί η αίσθηση του χιούμορ αυξάνεται με τις εμπειρίες μας.

• Το 1939 οι άνθρωποι γελούσαν κατά μέσο όρο 19 λεπτά την ημέρα, το 1982 έξι λεπτά και το 1990 μόνο τέσσερα λεπτά. Το 2006 το γέλιο έμοιαζε είδος προς εξαφάνιση…

• Ένας άνδρας που γελά τρανταχτά, εκπνέει τον αέρα από τους πνεύμονές του με ταχύτητα που αγγίζει τα 100 χιλιόμετρα ανά ώρα.

• Οι άνδρες λένε περισσότερα αστεία παρουσία γυναικών και εκείνες έχουν την τάση να γελούν περισσότερο μεταξύ ανδρών.

• Γελώντας, καταναλώνουμε 20% περισσότερες θερμίδες. Άτομα που γελούν 10 έως15 λεπτά κάθε μέρα για ένα χρόνο, μπορούν να χάνουν περίπου 2 κιλά ετησίως (έρευνα πανεπιστημίου Vanderbilt του nashville Τενεσσύ).

• Το γέλιο είναι μεταδοτικό. Επιδημία γέλιου σημειώθηκε το 1962 στην Τανζανία και διήρκεσε δυόμισι χρόνια. Περίπου χίλιες νεαρές γυναίκες «μολύνθηκαν» και το θέμα λύθηκε με καραντίνα των «γελαστών» χω-ριών. Το χρονικό της επιδημίας καταγράφηκε σε ιατρικές επιθεωρήσεις.

# 28

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Σ 2 0 1 0

Πηγές: Αμερικανική Ένωση Καρδιολογίας, www.healthview.gr

Τα προϊόντα ολικής αλέσεως προστατεύουν από τον διαβήτη Αμερικανοί ερευνητές ανέλυσαν στοιχεία από 39.765 άντρες και 157.463 γυναίκες. Κανένας από τους συμμετέχοντες δεν εμφάνιζε διαβήτη, καρδιοπάθεια ή καρκί-νο στην έναρξη της έρευνας. Ή κατανάλωση καφέ και άσπρου ρυζιού, καθώς και άλλων τροφών αξιολογήθηκε κάθε 2 χρόνια. Στην επανεξέταση καταγράφηκαν 10.507 περιστατικά διαβήτη τύπου 2. Αφού έλαβαν υπόψη οι ερευ-νητές παράγοντες κινδύνου, που σχετίζονταν με τον τρόπο ζωής και τη διατροφή, ανακάλυψαν ότι, άνθρωποι που κατανάλωναν 5 ή περισσότερες μερίδες την εβδομάδα άσπρο ρύζι είχαν 17% περισσότερες πιθανότητες να εμ-φανίσουν διαβήτη 2, σε σχέση με όσους κατανάλωσαν λιγότερο από μια μερίδα άσπρο ρύζι τον μήνα. Αντίθετα, άνθρωποι που κατανά-λωναν 2 ή περισσότερες μερίδες καφέ ρύζι την εβδομάδα, είχαν 11% λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν διαβήτη 2. Ο Dr. Qi Sun, από το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ στη Βοστόνη, δήλωσε ότι, υπολόγισε πως, η αντικατά-σταση 50 γρ. την ημέρα άσπρου ρυζιού με την ίδια ποσότητα καφέ ρυζιού, συνδεόταν με 16% χαμη-λότερο κίνδυνο εμφάνισης δια-βήτη 2, ενώ η ίδια αντικατάσταση με προϊόντα ολικής αλέσεως σαν ομάδα, συνδεόταν με χαμηλότερο κίνδυνο για διαβήτη κατά 36%. ■

Η Αμερικανική Ένωση Καρδιολογίας δημοσίευσε εφτά βήματα – συμβουλές, εξηγώντας τη φτωχή, μέτρια και ιδανική υγεία της καρδιάς.Τα εφτά βήμα-τα είναι τα εξής• Να μην έχει υπάρ-ξει ποτέ κάποιος καπνιστής ή να έχει διακόψει για διάστη-μα άνω του έτους. • Ο Δείκτης Μάζας Σώματος να είναι μικρότερος του 25. • Να ασκείται τουλά-χιστον 150 λεπτά (μέτρια ένταση) ή 75 (γρήγορη ένταση) κάθε εβδομάδα. • Να υιοθετήσει τουλάχιστον τέσσερις από τις παρακάτω διατροφικές συστάσεις: να καταναλώνει 1,5 φλιτζάνι φρούτα και λαχανικά την ημέρα, να κα-ταναλώνει ιχθυέλαια δυο ή περισσότερες φορές την εβδομάδα, να μην καταναλώ-νει περισσότερα από 3 κουτιά των 355 ml αναψυκτικών με ζάχαρη την εβδομάδα,

να καταναλώνει 3 ή περισ-σότερες μερίδες των 28 γρ. τροφών πλούσιων σε φυτικές

ίνες, όπως μια φέτα ψωμί, ολικής αλέσεως την

ημέρα, να κατανα-λώνει λιγότερη ποσότητα από 1.500 mg την ημέρα αλατιού ή τρία τέταρτα του κουταλιού

τσαγιού, αλάτι. • Ή ολική χολη-

στερόλη να είναι χαμηλότερη από 200

mg/dl. • Ή αρτηριακή πίεση να

είναι κάτω από 120/80. • Ή γλυκόζη αίματος νηστείας να είναι χαμηλότερη από 100 mg/dl. Ο Dr. Donald Lloyd-Jones, Καρδιολόγος και συγγραφέας των οδηγιών, δήλωσε ότι, αυτοί οι 7 παράγοντες μπορούν να αποτελέσουν την «πηγή νεότητας» για την καρδιά. ■

Εφτά βήματα για υγιή καρδιάΠηγή: Αμερικανική Ένωση Καρδιολογίας

Αν και πολλοί θεωρούν ότι, η καρδιοπάθεια αφορά μόνο τα άτομα μέσης ηλικίας, ο καρδιο-λόγος Dr. anand rohatgi κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, τονίζοντας πως, η αθηροσκλήρωση ξεκι-νάει νωρίς, ενώ συνιστά η έναρξη του ελέγχου χολη-στερόλης, να αρχίζει από την ηλικία των 20 ετών.

Όπως επισημαί-νει ο καρδιολόγος, στο Ιατρικό Κέντρο Southwestern του Πα-νεπιστημίου του Τέξας, ενδείξεις σκλήρυνσης των αρτηριών -αθηρο-σκλήρωσης- μπορεί να παρατηρηθούν ακόμη και σε έφηβους.Εφόσον ο πρώιμος έλεγχος της χοληστερό-

λης αποκαλύψει χαμηλά επίπεδα της «καλής» hDL χοληστερόλης ή μέτρια αυξημένα επί-πεδα της «κακής» LDL χοληστερόλης, αναφέ-ρει ο Dr. rohatgi, θα πρέπει να υιοθετηθούν κάποιες αλλαγές στον τρόπο ζωής και τα άτο-μα αυτά να ελέγχονται κάθε 1-2 έτη. ■

Έλεγχος της χοληστερόληςαπό την ηλικία των 20

Πηγή: United Press international

# 29


Αμερικανοί ερευ-νητές υποστήριξαν ότι, μια απλή εξέταση Dna μπορεί, ενδε-χομένως, να προβλέ-ψει, αν κάποιος έχει περισσότερες πιθανό-τητες να χάσει βάρος με διατροφή χαμηλή σε λιπαρά ή χαμηλή σε υδατάνθρακες. Συγκεκριμένα, οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Stanford, ανέλυσαν στοιχεία 101 γυναικών

που έδωσαν δείγμα Dna. Οι γυναίκες ακο-λουθούσαν διαφορε-τική διατροφή για ένα χρόνο. Τα διατροφικά σχήματα ήταν πολύ χα-μηλών υδατανθράκων, πολύ χαμηλών υδα-τανθράκων/υψηλής πρωτεΐνης και χαμη-λών ή πολύ χαμηλών λιπαρών.Οι ερευνητές χώ-ρισαν την ομάδα σε 3 γενότυπους, που περιέγραψαν ως

ανταποκρινόμενους στη δίαιτα χαμη-λών υδατανθράκων, χαμηλών λιπαρών και ισορροπημένης δίαιτας. Ανακάλυψαν ότι, όσες γυναίκες ακολουθούσαν δίαιτα που ταίριαζε με το γενότυπό τους, έχασαν 2 έως 3 φορές περισ-σότερο βάρος σε 12 μήνες, σε σύγκριση με όσες ακολουθούσαν μια «ακατάλληλη» δίαιτα. ■

Τα άτομα που πάσχουν από σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (iBS) δεν διατρέ-χουν αυξημένο κίνδυνο για πολύποδες, καρκίνο του παχέος εντέρου ή φλεγ-μονώδεις νόσους του εντέρου, όπως η Crohn και στις περισσότερες περιπτώ-σεις, δεν χρειάζεται να υποβληθούν σε κολονοσκόπηση, υποστηρίζουν Αμερικανοί επιστήμονες. «Οι ασθενείς

και οι γιατροί πολλές φορές τρομάζουν με τα συμπτώματα του συνδρόμου, πιστεύοντας ότι, υποδηλώνουν κάποια πιο επικίνδυνη νόσο», αναφέρει ο Dr. william D. Chey, κύριος συγγραφέ-ας της μελέτης, που παρουσιάζεται στην online έκδοση του περιοδικού american Journal of gastroenterology.Ο Dr. Chey και οι συνάδελφοί του,

κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι, οι κολονοσκοπήσεις δεν είναι απα-ραίτητες για τα συνήθη περιστατικά με το σύνδρομο, εκτός εάν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό ορθοκολικού καρκίνου, ή ο ασθενής παρουσιάζει ανησυχητικά συμπτώματα, όπως ανε-ξήγητη απώλεια βάρους, αναιμία ή αιμορραγία από το γαστρεντερικό. ■

Εξέταση DNaεντοπίζει την κατάλληλη δίαιτα

Η κολονοσκόπηση δεν είναι απαραίτητη;

Πηγή: Αμερικανική Ένωση Καρδιολογίας

Πηγές: HealthDay news, «american Journal of gastroenterology».

Πηγή: archives of Pediatrics and adolescent medicine

Η παχυσαρκία καθυστερεί την έναρξη της εφηβείας Η σχέση μεταξύ του σωματικού λίπους και της έναρξης της εφηβεί-ας, δεν είναι η ίδια για αγόρια και κορίτσια, σύμφωνα με νέα έρευνα του Πανεπιστημίου του michigan. Η επικεφαλής της εν λόγω έρευνας, Dr. Joyce m. Lee, ανακάλυψε πως, το αυ-ξημένο λίπος στο σώμα σχετίζεται με καθυστερημένη έναρξη εφηβείας στα αγόρια, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στα κορίτσια, στα οποία το αυξημένο σωματικό βάρος, οδηγεί, συνήθως, στην επιτάχυνση της ανάπτυξής τους. Η ερευνητική ομάδα ανέλυσε στοι-χεία 401 αγοριών από διαφορετικό κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο, σε 10 περιοχές της χώρας. Τα αγόρια γεννήθηκαν το 1991 και το βάρος και ύψος τους καταγράφηκαν από την ηλικία των 2 ετών έως τα 12. Τα στοι-χεία αποκάλυψαν ότι, εμφανίστηκε αργότερα η έναρξη της εφηβείας σε ποσοστό 7% των αγοριών με χαμηλό Δείκτη Μάζας Σώματος, στο 13,3% των αγοριών με μέτριο Δείκτη Μάζας Σώματος και στο 14% των αγοριών με υψηλό Δείκτη Μάζας Σώματος. ■

# 30

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Σ 2 0 1 0

Τα αποτελέσματα νέας μελέτης ερευνητών από το group Health Research institute, στο Σιάτλ και το Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, με επικεφαλής την Dr. Elizabeth Lin, τα οποία δημοσιεύονται στο περιοδικό «Diabetes Care», δείχνουν ότι, η κα-τάθλιψη αυξάνει τον κίνδυνο σοβαρών επιπλοκών από τον διαβήτη, όπως νεφρική ανεπάρκεια, ή τύφλωση και αγγειακά προβλήματα που οδηγούν σε καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό επεισόδιο.Στους εθελοντές με διαβήτη τύπου 2 που παρακολουθήθηκαν για 5 χρόνια, η σοβαρή κατάθλιψη σχετιζόταν με υψηλότερο κίνδυνο κατά 36%, να εμφανιστούν προχωρημένες μακρο-αγγειακές επιπλοκές, όπως νεφρική νόσος τελικού σταδίου ή τύφλωση και 25% υψηλότερο κίνδυνος εμφάνισης μακροαγγειαών επιπλοκών, όπως εγκεφαλικό επεισόδιο ή έμφραγμα, σε σύγκριση με διαβητικούς που δεν εμφάνισαν κατάθλιψη. Οι κλινικώς σημαντικοί κίνδυνοι παρέμεναν ακό-μα και όταν οι ερευνητές έλαβαν υπό-ψη τη σοβαρότητα του διαβήτη και τις δραστηριότητες αυτοφροντίδας. Οι ερευνητές εξέτασαν 3.723 ασθενείς, για διάστημα 5 ετών και

υπολόγισαν τη σχέση μεταξύ κατάθλι-ψης και κινδύνου για προχωρημένες επιπλοκές. Ακόμα και σε ασθενείς με διαβήτη, που δεν είχαν προηγου-μένως ενδείξεις μικροαγγειακών ή μακροαγγειακών προβλημάτων, η κατάθλιψη αύξανε τις πιθανότητες εμφάνισής τους.Σύμφωνα με τους ερευνητές, χρειά-ζονται περαιτέρω έρευνες για να απο-σαφηνιστεί ο βιολογικός μηχανισμός, που αφορά τη σχέση κατάθλιψης και επιπλοκών διαβήτη και για να εξε-ταστούν παρεμβάσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να είναι αποτελεσματικές στη μείωση του κινδύνου. ■

Η κατάθλιψη«επιβαρύνει» τον διαβήτη

Πηγή: «Diabetes Care»Πηγές: «Circulation», www.healthview.gr

Τρία διατροφικά σχήματα που προστατεύουν την καρδιάΤρία είδη διατροφής, η Μεσογειακή, η χαμηλών λιπαρών και η χαμηλών υδα-τανθράκων είναι το ίδιο αποτελεσμα-τικά, στο να βοηθήσουν την εικόνα των μπλοκαρισμένων αρτηριών, σύμφωνα με Ισραηλινούς ερευνητές. Ή έρευνα, που πραγματοποιήθηκε σε 140 ανθρώπους και δημοσιεύεται στο περιοδικό «Circulation», ανακάλυψε ότι, η διατροφή μπορεί, ενδεχομένως, να μειώσει τη συσσώρευση λίπους στις αρτηρίες. Ή ομάδα του Πανεπι-στημίου Ben-Gurion ανακάλυψε ότι, στο τέλος της έρευνας, που διήρκε-σε 2 χρόνια, το αρτηριακό τοίχωμα μειώθηκε κατά 5%. Ειδικοί δήλωσαν ότι, η έρευνα είναι ενδιαφέρουσα, αλλά η δίαιτα δεν είναι μαγικό χάπι. Ή αθηροσκλήρυνση είναι προοδευ-τική νόσος, στην οποία οι αρτηρίες σκληραίνουν από αποθέματα λίπους, αυξάνοντας τον κίνδυνο καρδιοπάθει-ας και εγκεφαλικών επεισοδίων. Οι ερευνητές της παρούσας μελέτης, η οποία διενεργήθηκε σε συνεργασία με ερευνητές των ΉΠΑ, της Γερμανίας και του Καναδά, θέλησαν να διαπι-στώσουν, αν η φυσιολογική διαδικα-σία γήρανσης μπορεί να αναστραφεί, μέσω της διατροφής. Εθελοντές ακολούθησαν ένα από τα τρία είδη διατροφής. Τους ζητήθηκε να τη δια-τηρήσουν για 2 χρόνια και να καταγρά-φουν τις τροφές σε ημερολόγιο. Ή έρευνα πραγματοποιήθηκε σε υπέρ-βαρους εθελοντές, κυρίως άντρες, ηλι-κίας 40 έως 65 ετών. Χρησιμοποιώντας τρισδιάστατη απεικονιστική μέθοδο, οι ερευνητές μέτρησαν τον όγκο του τοιχώ-ματος της καρωτίδας, στην έναρξη της έρευνας και 2 χρόνια αργότερα.

Ή επικεφαλής της έρευνας, Iris Shai, δήλωσε ότι, ήταν ενδιαφέρουσα η δια-πίστωση πως, τα διαφορετικά διατρο-φικά σχήματα είχαν παρόμοιο αποτέ-λεσμα. Ή έρευνα υπέδειξε ότι, η σχέση μπορεί να συνδέεται με την πτώση της αρτηριακής πίεσης, που προκαλείται από την αλλαγή στη διατροφή. Ο Dr Charles Knight, Γραμματέας της Βρετανικής Ένωσης Καρδιαγγειακών, δήλωσε ότι, αν και η έρευνα είναι σχετικά μικρή και δεν συνεχίστηκε,

ώστε να καταγράψει τους ανθρώπους που εμφάνισαν καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό επεισόδιο, τα αποτελέσμα-τα είναι πολύ ενδιαφέροντα. Σημείωσε ότι, η έρευνα ενισχύει τις αυξανόμενες ενδείξεις, που υποστηρίζουν την άποψη πως, η αθηροσκλήρυνση είναι «τρο-ποποιήσιμη» πάθηση. Ωστόσο, προει-δοποίησε ότι η κλίμακα μείωσης των τοιχωμάτων της αρτηρίας ήταν σχετικά μικρή και ότι η αλλαγή στη διατροφή, αν και βοηθητική, δεν είναι πανάκεια. ■

# 31


Τα βλαστοκύτταρα ενδέχεται να μπορούν να χρησιμοποιηθούν και στην αντιμετώπιση του σοβαρού άσθματος, υποστηρίζουν επιστή-μονες, αναφέροντας ότι, η χορήγηση βλαστοκυτ-τάρων σε ποντίκια από τον μυελό των οστών τους, τα απάλλαξε από τα συμπτώματα της ανα-πνευστικής πάθησης.Οι επιστήμονες, που

χορήγησαν τα βλα-στοκύτταρα με ένεση σε ποντίκια, τα οποία είχαν αναπτύξει άσθμα κατόπιν έκθεσής τους σε γύρη, πιστεύουν ότι, τα βλαστοκύτταρα μειώνουν τη φλεγμονή στους αεραγωγούς, που αποτελεί μια φυσιολογι-κή απόκριση του ανοσο-ποιητικού συστήματος στο σοβαρό άσθμα. Τα ευρήματα της μελέτης,

που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Proceedings of the national academy of Sciences, δεν προκάλεσαν έκπλη-ξη στους ερευνητές, καθώς τα συγκεκριμένα βλαστοκύτταρα χρησι-μοποιούνται ήδη για την καταστολή της φλεγ-μονώδους απόκρισης, μετά τη μεταμόσχευση μυελού των οστών στον άνθρωπο. ■

Βλαστοκύτταρα στηναντιμετώπιση του άσθματος

Πηγές: Telegraph, «Proceedings of the national academy of Sciences»Πηγές: «Cancer Epidemiology, Biomarkers & Prevention», www.healthview.gr

Οι στατίνεςβοηθούν ασθενείς με καρκίνο του προστάτη Σύμφωνα με νέα έρευνα οι στατίνες μειώνουν σημαντικά τη φλεγμονή όγκου του προστάτη, γεγονός που μπορεί, ενδεχομένως, να βοηθήσει στη μείωση του κινδύνου εξέλιξης της νόσου. Ερευνητές του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου Duke, ανακάλυψαν, ότι η χρήση των στατινών πριν την επέμβα-ση καρκίνου στον προστάτη, σχετιζόταν με 69% χαμηλότερη πιθανότητα φλεγ-μονής εντός του όγκου του προστάτη. Οι ερευνητές εξέτασαν δείγματα ιστού όγκων προστάτη, από 236 άντρες που υποβλήθηκαν σε επέμ-βαση. Στους ασθενείς περιλαμβά-νονταν 37, οι οποίοι έλαβαν στατίνες ένα χρόνο πριν την επέμβαση. Γενικά, ποσοστό 82% των αντρών εμφάνιζε φλεγμονώδη κύτταρα στον όγκο του προστάτη και περίπου το ένα τρίτο είχε εμφανή φλεγμονή όγκου. Έχοντας λάβει υπόψη παράγοντες όπως η ηλικία, η φυλή και ο Δείκτης Μάζας Σώματος, η ερευνητική ομάδα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, η χρή-ση στατινών σχετιζόταν με μειωμένη φλεγμονή εντός των όγκων. Επιπλέον, παρατήρησαν ότι η φλεγμονή, ήταν περισσότερο πιθανή μεταξύ αντρών μεγαλύτερης ηλι-κίας με καρκίνο στον προστάτη σε πιο προχωρημένο στάδιο, οι οποίοι περίμεναν περισσότερο χρόνο πριν τη βιοψία και την εγχείρηση. Ο επικεφαλής της έρευνας, Dr. Lionel Banez, δήλωσε ότι αυξημέ-νες ενδείξεις υποδεικνύουν πως, οι στατίνες μπορεί, ενδεχομένως, να μειώσουν τον κίνδυνο εξέλιξης καρκίνου στον προστάτη. ■

Ο ιός του aidS μπορεί να κρυφτεί στον μυελό των οστών, αποφεύγοντας έτσι τα φάρμακα και στη συνέχεια μπορεί να «αφυπνιστεί» και να προ-καλέσει επιδείνωση της ασθένειας, σύμφωνα με μια νέα αμερικανική επι-στημονική έρευνα, η οποία μπορεί να ανοίξει το δρόμο για πιο αποτελεσμα-τική φαρμακευτική αγωγή στο μέλλον.

Μέχρι στιγμής έχει βρεθεί μια τέτοια «κρυψώνα» του ιού του aiDS στα «μακροφάγα» κύτταρα του αίματος και άλλη μια στα λεμφοκύτταρα. Αν οι επιστήμονες μπορέσουν να «καθα-ρίσουν» αυτές τις «κρυψώνες» του ιού, τότε οι ασθενείς με aiDS δεν θα χρειάζεται να παίρνουν φάρμακα σε όλη τη ζωή τους. ■

Νέα «κρυψώνα» του ιού του aidS στον μυελό των οστών

Πηγή: http://health.ana-mpa.gr

# 32

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Σ 2 0 1 0

Eρευνητές από την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ υποστηρίζουν πως, η μείω-ση της διατροφικής πρόσληψης κορε-σμένων λιπαρών και η αντικατάστασή τους από τα πιο υγιεινά πολυακόρεστα λιπαρά μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο ενός ατόμου να αναπτύξει καρδιακή νόσο κατά 20%.Οι επιστήμονες ανέλυσαν τα ευρή-ματα οκτώ προηγούμενων μελετών στις οποίες συμμετείχαν πάνω από 13.000 άτομα και απέδειξαν ότι, κάθε αύξηση κατά 5% στην κατανάλωση πολυακόρεστων λιπαρών, συνδεόταν με 10% μείωση του κινδύνου ανάπτυ-ξης καρδιακής νόσου.Σύμφωνα με τους ερευνητές, η μέση αύξηση της πρόσληψης των ωφέ-λιμων αυτών λιπαρών κατά 10%, οδήγησε σε 20% μείωση του κινδύνου καρδιακής νόσου σε μια περίοδο λίγο μεγαλύτερη των 4 ετών.Όπως επισημαίνει η κα Victoria Taylor, εκπρόσωπος του Βρετανικού Ιδρύματος Καρδιάς (British Heart Foundation), η έρευνα αυτή επιβε-

βαιώνει τη σημασία των τρεχουσών συστάσεων για μείωση της δια-τροφικής πρόσληψης κορεσμένων λιπαρών. «Μια ωφέλιμη για την υγεία της καρδιάς διατροφή, πρέπει να συνδυάζει τη χαμηλή πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών και αλατιού με την κατανάλωση λιπαρών ψαριών και τουλάχιστον πέντε μερίδων φρούτων και λαχανικών ημερησίως», κατέληξε η Taylor. ■

Αμερικανοί ερευ-νητές εντόπισαν ένα γονίδιο, που ενδέχε-ται να ευθύνεται για περίπου ένα τρίτο των περιστατικών καρκίνου του πνεύ-μονα, σε άτομα που δεν έχουν καπνίσει ποτέ στη ζωή τους.Οι ερευνητές, εξέτα-σαν τα γονιδιώματα 2.272 εθελοντών, οι

οποίοι δεν είχαν κα-πνίσει ποτέ (σχεδόν 900 εκ των οποίων είχαν λάβει διάγνωση καρκίνου του πνεύ-μονα) και ανακάλυ-ψαν ότι, περίπου 30% των μη καπνιστών με καρκίνο του πνεύμο-να, έφεραν την ίδια μετάλλαξη σε ένα γονίδιο που ονομάζε-ται GPC5.

Οι εργαστηριακές μελέτες αποκάλυ-ψαν ότι, η γενετική μετάλλαξη που εντοπίσθηκε στους μη καπνιστές, καθιστά το γονίδιο GPC5 λιγότερο ενερ-γό στον καρκινικό ιστό του πνεύμονα, σε σύγκριση με τον υγιή ιστό.Ή έρευνα, που

δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Lancet Oncology», δείχνει ότι, υπό φυσιολο-γικές συνθήκες, το GPC5 ενδέχεται να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη της ανά-πτυξης όγκων.Οι επιστήμονες υπο-στηρίζουν ότι, ενδε-χομένως, ο καρκίνος

του πνεύμονα σε μη καπνιστές (παγκο-σμίως περίπου 15% των ανδρών και 52% των γυναικών, που αναπτύσσουν καρκίνο του πνεύμονα, δεν έχουν καπνίσει ποτέ) είναι διαφορετική νόσος από τον καρ-κίνο του πνεύμονα που αναπτύσσεται σε καπνιστές. ■

«Καλά λιπαρά»και κίνδυνος καρδιακής νόσου

Ο «εχθρός» των μη καπνιστών

Πηγές: BBC news, www.healthview.gr

Πηγές: «Cancer Research UK», «Lancet Oncology»

Πηγές: «Circulation», www.in.gr

Στυτικήδυσλειτουργίακαι έμφραγμα Η στυτική δυσλειτουργία είναι ισχυρός προγνωστικός δείκτης εμ-φράγματος και θανάτου μεταξύ των ανδρών που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου, σύμφωνα με γερ-μανική έρευνα που δημοσιεύεται στο επιστημονικό έντυπο «Circulation». Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Σάαρλαντ έθεσαν υπό ιατρική παρα-κολούθηση 1.519 άνδρες, οι οποίοι είχαν ήδη εκδηλώσει καρδιαγγειακή νόσο και διαπίστωσαν ότι, εκείνοι που υπέφεραν από στυτική δυ-σλειτουργία είχαν διπλάσιο κίνδυνο εμφράγματος ή και θανάτου. Εκτός από την διπλάσια πιθανότη-τα θανάτου ή εμφράγματος, εί-χαν, επιπλέον, 10% περισσότερες πιθανότητες να υποστούν εγκεφαλικό επεισόδιο και 20% επιπλέον κίνδυνο να νοσηλευθούν για καρδιακή ανε-πάρκεια, μετά από συνυπολογισμό παραγόντων, όπως η ηλικία και το κάπνισμα. ■

# 33


Οι ακτινογραφίες αποτυγχάνουν να εντοπίσουν μέχρι και το ένα τρίτο των καταγμάτων ισχίου και λεκάνης, σύμφωνα με νέα έρευνα αμερικανικών γιατρών του Πανε-πιστημίου Duke. Οι γιατροί προ-ειδοποιούν ότι, το να εξαρτάται η διάγνωση μόνο από τις ακτινο-γραφίες, μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένο συ-μπέρασμα. Όταν επανεξέτασαν τα αποτελέσματα ακτινογραφιών 92 ασθενών, με εξέταση μαγνητι-κής τομογραφίας ανακάλυψαν ότι, είχαν διαφύγει 35 κατάγματα. Ο επικεφαλής της έρευνας, Dr Charles Spritzer,

δήλωσε ότι η διάγνωση των καταγ-μάτων συνήθως ξεκινά και τελειώ-νει με ακτινογραφίες του ισχίου, της λεκάνης ή και των δυο. Σε ορισμέ-νες περιπτώσεις ωστόσο, ο απο-κλεισμός τραυματικού κατάγματος είναι δύσκολος. ■

Κρίσιμο πρόβλημα για τη Δημόσια Υγεία και την οικονομία απο-τελεί η κακή θρέψη των νοσηλευομένων, καθώς πλήττει έως και 40% των ασθενών, που εισάγονται στο νοσο-κομείο και 60% των ατόμων που ζουν στα γηροκομεία, σύμφω-να με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που παρουσιάστη-καν από τους φορείς European nutrition

Health alliance και European Society for Clinical nutrition and metabolism, σε πρόσφατη συνάντησή τους. Όταν ένας ασθενής δεν τρέφεται σωστά, η ανάρρωσή του επιβρα-δύνεται, η παραμονή του στο νοσοκομείο παρατείνεται, οι πιθα-νότητες να εμφανίσει επιπλοκές πολλαπλασι-άζονται και η θνησιμό-τητά του αυξάνεται.

Γι’ αυτό και η πρόληψη και η αντιμετώπιση της κακής θρέψης, καθώς και ο συστηματικός και υποχρεωτικός έλεγχος όλων των ασθενών στα κέντρα υγείας, γηρο-κομεία, νοσοκομεία, θεωρούνται βασικό συστατικό για τη βελ-τίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών, της ορθής κλινικής πράξης, αλλά και της αποφυγής επιπλέον εξόδων στη φροντίδα υγείας. ■

«Αποτυγχάνουν» οι ακτινογραφίες;

Η δυσθρεψία σκοτώνει

Πηγές: «american Journal of Roentgenology», www.iatronet.gr

Πηγές: «European nutrition Health alliance»,«European Society for Clinical nutrition and metabolism»

Πηγές: «new England Journal of medicine», www.healthview.gr

Ασθενής σεκώμα επικοινωνείμε εγκεφαλικάκύματαΒρετανοί και Βέλγοι ερευνητές χρη-σιμοποίησαν απεικονιστική μέθοδο, τη λειτουργική μαγνητική τομογρα-φία, για να δείξουν ότι, άντρας που είχε υποστεί σοβαρό τραυματισμό στον εγκέφαλο, σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα το 2003 και βρισκόταν σε κωματώδη κατάσταση, μπορούσε να σκεφτεί απαντήσεις «ναι» ή «όχι» σε ερωτήσεις, αλλάζοντας οικειοθελώς την εγκεφαλική δραστηριότητά του. Οι ειδικοί δήλωσαν ότι, το αποτέλε-σμα δείχνει πως όλοι οι ασθενείς που βρίσκονται σε κατάσταση παρόμοια, θα πρέπει να επαναξιολογηθούν και, ενδεχομένως, μπορεί να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο περιθάλπονται στο μέλλον. Μετά τον εντοπισμό ενδείξε-ων συνείδησης, οι γιατροί υπέβαλαν τον ασθενή στην εξέταση, ενώ του ζητούσαν να απαντήσει «ναι» ή «όχι» σε ερωτήσεις, όπως, «το όνομα του πατέρα σου είναι Thomas;» κ.α.. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι, αλλά-ζοντας την εγκεφαλική δραστηριότη-τα ο άντρας επικοινωνούσε με την απάντησή του. Ο ερευνητής adrian Owen, από το medical Research Council, δήλωσε ότι εξεπλάγη όταν είδε τα αποτελέ-σματα της εξέτασης και ότι ο ασθενής μπορούσε να απαντήσει σωστά στις ερωτήσεις, αλλάζοντας απλώς τις σκέψεις του. Η συγκεκριμένη απεικονιστική μέ-θοδος μπορεί να αποκωδικοποιήσει τις απαντήσεις του εγκεφάλου σε ερωτήσεις υγιών ανθρώπων με 100% ακρίβεια, αλλά δεν έχει δοκιμαστεί ποτέ σε ασθενείς που δεν δύνανται να μιλήσουν ή να κινηθούν. ■

# 34

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Σ 2 0 1 0

O Ιρ

λανδ

ικός

λιμ

ός, 1

845-

1849

. Έργ

ο το

υ 19

00, ά

γνω

στου

καλ

λιτέ

χνη

# 35


Ο μεγάλος Λιμός και ο J.F.Kennedy

Του ΜιχΑλΗ ΠιΤσιλιδΗ

# 36

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Σ 2 0 1 0

h πατατιά (Solanum tuberosum) κατάγεται από τις Άνδεις, όπου και σήμερα συναντά κανείς άγρια φυτά, των οποίων οι κόνδυλοι (πατάτες) είναι πολύ μικροί και μάλλον άχρηστοι στους ανθρώπους. Στο φυσικό του βιότοπο το φυτό προσβάλλεται από τον παρασιτικό μύκητα Phy-tophthora infestans (περονόσπορος), αλλά η επί αιώνες συμβίωση έχει οδηγήσει σε μια κατάσταση οικολογικής ισορροπίας. Ή πατατιά και ο μύκητας επιβιώνουν θαυμάσια μαζί. φυσικά, ο περονόσπορος ακολούθησε την πατάτα, σε κάθε μεταναστευτική της περιπέτεια.

Στην Ευρώπη, η πατατιά ει-σήχθη το 1565 (στην Ελλάδα το 1830). Όμως, από τον 18ο αιώνα και μετά, οι συνεχείς

προσπάθειες βελτίωσης του φυτού, οδήγησαν σε πατατιές με μεγάλους βολβούς και υψηλές αποδόσεις. Η πατάτα έγινε και παραμένει μέχρι σήμερα, ένα από τα πιο βασικά είδη διατροφής. Όμως, η ισορροπία με τον μύκητα διαταράχθηκε. Η «πολιτισμέ-νη» πατάτα δεν είναι τόσο ανθεκτική όσο η άγρια. Με την εμπειρία και τις ανάλογες καλλιεργητικές τεχνικές, όμως, οι σοδειές διασώζονται, εκτός από τις περιπτώσεις όπου οι καιρικές συνθήκες οδηγούν σε υπερπολλα-πλασιασμό των μυκήτων και κατα-στροφή του φυτού.

1845, η χρονιά της μεγάλης κατα-στροφήςΣτην ευρωπαϊκή ήπειρο και, ει-δικότερα στην Ιρλανδία, η μεγάλη καταστροφή της πατάτας έγινε το 1845. Για δυο χρόνια, η καταστρο-

φή δεν περιορίστηκε στο φύλλωμα του φυτού, αλλά πρόσβαλε και τους κονδύλους, στο έδαφος και στις αποθήκες. Πριν την καταστροφή, ο καιρός ήταν εξαιρετικά κακός επί πολ-

Vincent van Gogh, The Potato Eaters, 1885.

# 37


λές εβδομάδες. Η θερμοκρασία ήταν η χαμηλότερη της τελευταίας εικοσαετίας και η συνεχής ομίχλη διακοπτόταν από έντονες βροχο-πτώσεις. Και ξαφνικά ξέσπασε το κακό. Μέσα στο κρύο και την

υγρασία, ο μύκητας άρχισε να προ-καλεί το κιτρίνισμα και το θάνατο των φυτών της πατάτας. Για πολλές οικογένειες, όμως, αυτά τα φυτά ήταν η μοναδική πηγή διατροφής τους ενώ, παράλληλα, αγνοούσαν

την αιτία της συμφοράς και ήταν αδύνατο να την ελέγξουν. Γράφει ο E.C.Large (The advance of Fungi, 1940): «Οι γαιοκτήμονες που ζού-σαν μακριά από τη γη τους, επι-σκέπτονταν τα κτήματα που είχαν στην Ιρλανδία και έμεναν εμβρό-ντητοι από τα στίφη των ταλαίπω-ρων, βρόμικων και αξιοθρήνητων ανθρώπων που ξεπηδούσαν, τρό-πος του λέγειν, από το πουθενά». Το χειμώνα του 1845 οι άνθρωποι αυτοί πέθαιναν από την πείνα και η επόμενη χρονιά αποδείχτηκε πολύ χειρότερη. Πώς θα μπορούσαν να ερμηνεύσουν την καταστροφή;

Πολλοί πίστεψαν ότι ήταν έργο του διαβόλου, τιμωρία του Θεού για τα προηγηθένα χρόνια αφθο-νίας. Ένας κληρικός απέδωσε την καταστροφή στον ηλεκτρισμό που γέμισε τα χωράφια εξ αιτίας τών ατμομηχανών που διέσχιζαν την ύπαιθρο με την ιλιγγιώδη ταχύτητα των 20 μιλίων την ώρα. Φυσικά, όλες οι ανάλογες προσπάθειες να ελεγχθεί η κατάσταση, απέτυχαν. Τελικά, ένας μεγάλος ερασιτέχνης φυσιοδίφης, ο αιδεσιμότατος miles Berkley, ανακάλυψε τη μού-χλα, παρατηρώντας στο μικροσκό-πιο ένα μολυσμένο φύλλο πατά-τας. Ανακοίνωσε ότι ένα πλήθος από μικροσκοπικές ίνες κατα-βροχθίζει τα φυτά. Η άποψή του απορρίφθηκε ως ανόητη. Δεκαπέ-ντε χρόνια αργότερα, δικαιώθηκε, από τον γερμανό φυτοπαθολόγο anton de Bary. Για κακή τύχη των ιρλανδών αγροτών, η καταστροφή ήρθε μετά από μια χρονιά πλού-σιας παραγωγής. Εξαιτίας της, οι αγρότες αποθήκευσαν μεγά-λες ποσότητες από πατάτες στα σπίτια τους. Με τον τρόπο αυτό, ο μύκητας ξεχειμώνιασε ασφαλώς και, όταν οι καιρικές συνθήκες το επέτρεψαν, κατέστρεψε τόσο τα φυτά, όσο και τις αποθηκευμένες ποσότητες.

Vincent van Gogh, The Potato Eaters, 1885.

# 38

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Σ 2 0 1 0

Ο πληθυσμός αποδεκατίζεταιΤο 1845 η Ιρλανδία, με πλη-θυσμό περίπου 8 εκατομμύ-ρια κατοίκων, ήταν μια από τις πολυπληθέστερες χώρες τής Ευρώπης. Η εισαγωγή της πατάτας στην Ιρλανδία έγινε περίπου έναν αιώνα πριν. Η επιλογή της ήταν σχεδόν υπο-χρεωτική, για την επιβίωση των εξαθλιωμένων αγροτών. Πράγματι, οι γαιοκτήμονες της Ιρλανδίας αποσπούσαν σχεδόν το σύνολο της παρα-γωγής των σιτηρών ενώ, πα-ράλληλα, άφηναν ελάχιστη γη στους αγρότες για τις δικές τους καλλιέργειες. Έτσι, ήταν υποχρεωμένοι να επιλέξουν προϊόν με πολύ υψηλή από-δοση, ώστε να αντισταθμίσουν το έλλειμμα γης. Και το προ-ϊόν αυτό ήταν - και σε αυτή την περίπτωση, όπως και στην Ελλάδα του Καποδίστρια - η πατάτα.

Όπως συμβαίνει πάντα, όταν μια νέα πηγή υψηλής ποιότη-τας τροφής είναι διαθέσιμη σε ποσότητες, ο πληθυσμός της χώρας αυξήθηκε, με πολύ γρήγορους ρυθμούς. Οι Ιρλανδοί, από περίπου 3,5 εκατ. που ήταν το 1700, έφτα-σαν τα 8 εκατ. μέχρι το 1840. Τη διετία της καταστροφής (1845-6), πέθαναν από την πείνα 1 εκατ. φτωχοί Ιρλανδοί και 2 εκατ. μετανάστευσαν προς τις ΗΠΑ και την Αυστρα-λία. Ο πληθυσμός έπεσε κάτω από τα 5 εκατ. σε 2-3 χρόνια! Αλλά δεν ήταν μόνο η πείνα. Πολλοί από αυτούς που διέ-φυγαν το θάνατο ήταν εξαιρε-τικά αδύνατοι και ανεπαρκείς, όσον αφορά το ανοσοποιητικό

Άγαλμα στη μνήμη του Ιρλανδικού Λιμού. Βρίσκεται στο Δουβλίνο.

# 39


τους σύστημα. Έτσι, ξέσπα-σαν επιδημίες φυματίωσης, τυφοειδούς πυρετού και δυσεντερίας.

Στην Αμερική, τώρα, οι ιρλανδοί μετανάστες υπο-χρεώθηκαν να εργαστούν στα εργοστάσια και να ζήσουν σε συνθήκες συνωστισμού και με όρους εξαιρετικά ανθυγιεινούς. Αυτή η κατά-σταση στην οποία δεν ήταν συνηθισμένοι, οδήγησε το ήδη αδυνατισμένο ανοσοποι-ητικό τους σύστημα σε νέες περιπέτειες. Πράγματι, η αιφνίδια και δραματική αύ-ξηση της θνησιμότητας από φυματίωση στις περιοχές Φιλαδέλφειας, Νέας Υόρκης και Βοστώνης, η οποία κα-ταγράφηκε γύρω στα 1850, αποδίδεται στους ιρλανδούς μετανάστες τους οποίους, κυρίως, έπληξε.

Ανάμεσα στους μετανάστες ήταν και οι οικογένειες Fitzgerald από το Kerry και oι Kennedy από το wexford. Ένας κοινός απόγονος των δυο οικογενειών, ο John Fitzgerald Kennedy, γεννή-θηκε το 1917 και εξελέγη πρόεδρος των ΗΠΑ το 1960, για να έχει το γνωστό τέλος λίγα χρόνια αργότερα. Το ερώτημα αν θα είχε συμβεί αυτό χωρίς τη βίαιη πα-ρέμβαση ενός μύκητα που καταστρέφει την πατάτα, δεν πρόκειται να απαντη-θεί ποτέ όπως, άλλωστε, δεν έχει απαντηθεί κανένα ερώτημα που αφορά το ρόλο της προσωπικότητας στην Ιστορία… ■

Άγαλμα στη μνήμη του Ιρλανδικού Λιμού. Βρίσκεται στο Δουβλίνο.

# 40

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Σ 2 0 1 0

Αθήνα καιπάλι Αθήνα...

ΜΙΑ ΒΟΛΤΑ ΣΤΉΝ ΠΟΛΉ ΤΩΝ ΑΝΤΙΘΕΣΕΩΝ

ΕΠιΜΕλΕιΑ: ΘΕοδουλοσ ΠΑΠΑΒΑσιλΕιου

# 41


«Αθήνα, Αθήνα, χαρά της γης και της αυγής, μικρό γαλάζιο κρίνο, κάποια βραδιά στην αμμουδιά, κοχύλι σου θα μείνω». Οι στίχοι του Νίκου Γκάτσου, μελοποιημένοι από τον Μάνο Χατζιδάκη, είναι ένα μόνο από τα δεκάδες τραγούδια που υμνούν την ωραία Αθήνα. Χιλιοτραγουδισμένη, χιλιοφωτογραφημένη, χιλιο...αμφισβητούμενη...Ίσως, επειδή είναι η πόλη με τα χίλια πρόσωπα, που μπορεί με την ίδια ευκολία να σε πικράνει, αλλά και να σε ταξιδέψει σε μέρη και συναισθήματα πρωτόγνωρα...

# 42

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Σ 2 0 1 0

Eίναι πολλές φορές δύσκολο, έως και αδύνατο για τους σύγχρονους κατοίκους της πρωτεύουσας, να αντιλη-

φθούν το γιατί ο Κωστής Παλαμάς χαρακτήρισε την Αθήνα «ζαφειρό-πετρα στης γης το Δακτυλίδι». Είναι ακόμη πιο δύσκολο να καταλάβουν τον «έρωτα» που εξέφραζε η Σοφία Βέ-μπο, μέσα από τους στίχους του Μίμη Τραϊφόρου, τραγουδώντας «Αθήνα και πάλι Αθήνα κι απόψε τα χείλη μου ας πουν, Αθήνα και πάλι Αθήνα και γέροι και νιοι και παιδιά σ’ αγαπούν».

Για τους παλιότερους, το σύγχρονο πρόσωπο της Αθήνας μοιάζει απο-κρουστικό, σε σχέση με τη ρομαντική εικόνα του παρελθόντος. Για τους

νεότερους, η Αθήνα είναι η πόλη της χαοτικής κυκλοφορίας, της απεργίας, της διαδήλωσης και γενικότερα μια...ζοφερή πέτρα στο εξελιγμένο «ευρω-παϊκό» δακτυλίδι!

Την ίδια ώρα, όμως και «παλιοί» και νέοι, μέσα σε ελάχιστο χρόνο θα μπορέσουν να βρουν δεκάδες επιχει-ρήματα, που θα μετατρέψουν την αφι-λόξενη και απρόσωπη πόλη τους, στην πρωτεύουσα των ατελείωτων επιλο-γών (για φαγητό, ποτό, διασκέδαση κτλ), του ωραίου καιρού, της λαμπρής ιστορίας και των πολιτιστικών δρώμε-νων, δίνοντας στην Αθήνα τις απαραί-τητες...προϋποθέσεις, για να καταστεί ένας ιδανικός προορισμός διακοπών ή, ακόμη και μόνιμης διαμονής!

Αναζητώντας τα χίλια (καλά) πρόσωπα... «Το νέο Μουσείο της Ακρόπολης σχεδιάστηκε με δύο στόχους: να προσφέρει τις καλύτερες συνθήκες παρουσίασης των εκθεμάτων του και να είναι φιλικό στους επισκέπτες του. Ο περίπατος στις αίθουσές του είναι μια διαδρομή στην ιστορία, ανάμεσα στα αριστουργήματα της Αρχαϊκής και Κλασικής εποχής, αλλά και στις αρχαίες γειτονιές της Αθήνας. Το Μουσείο προσφέρει πολλές δυνα-τότητες ανάπαυλας και αναψυχής, έχει τεράστια ποικιλία εκθεμάτων και διαθέτει ένα οικείο περιβάλ-

# 43


λον για τα πιο ευρηματικά έργα της αρχαιότητας», αναφέρει στο χαιρετι-σμό του ο Δημήτριος Παντερμαλής, Πρόεδρος του νέου, αναμενόμενου και «πολυδιαφημισμένου» Μουσείου της Ακρόπολης, που βρίσκεται 300 περίπου μέτρα νοτιοανατολικά του Παρθενώνα, στην ιστορική συνοικία Μακρυγιάννη. Αυτός θα μπορούσε να είναι ο πρώτος και πιο...σύγχρονος λόγος για να επισκεφτεί κανείς ή για να αγαπήσει ξανά την Αθήνα. Ένας σύγχρονος λόγος, που με σύγχρονο τρόπο σε ταξιδεύει στην ιστορία 3.000 χρόνων...

Θα μπορούσε κανείς πολύ εύκολα να γράψει έναν οδηγό της Αθήνας, παραθέτοντας απλά τα πιο «κλασικά» σημεία ενδιαφέροντος της πόλης, που αποδεδειγμένα, αποτελούν πόλο έλξης για τους επισκέπτες, αλλά και τους κατοίκους της.

Μια επίσκεψη στην Ακρόπολη, μια βόλτα στους γεμάτους από ζωή δρό-μους του Θησείου, μια στάση για ου-ζάκι, μεζεδάκι και ελληνική μουσική στα μεζεδοπωλεία του Ψυρρή... Μια κυριακάτικη «έφοδος» στο Μοναστη-ράκι και την αγορά του, που συνδυάζει

μοναδικά τα σουβενίρ, τις αντίκες και τα βινύλια, με την...τελευταία λέξη της μόδας... Μια βραδινή βόλτα στην Πανεπιστημίου για να θαυμάσεις φωτισμένα τα κτίρια της Ακαδημίας Αθηνών, του Πανεπιστημίου και της Εθνικής Βιβλιοθήκης (που αποτελούν τη λεγόμενη «Νεοκλασική Τριλογία»), αλλά και ένα πέρασμα από την εντυ-πωσιακή Βουλή... Μια «επιδρομή» στους εμπορικούς δρόμους της πόλης για...shopping therapy και μια έξοδος στα νότια προάστια, για καφέ, ποτό ή φαγητό, «παρέα» με την πάντα χαλα-ρωτική συντροφιά της θάλασσας...

# 44

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Σ 2 0 1 0

Εμείς αναζητήσαμε στα διάφορα έντυπα, αλλά και στο διαδίκτυο κεί-μενα, αναφορές και προτάσεις, που «αγγίζουν» μια διαφορετική Αθήνα ή έστω τη γνωστή Αθήνα, αλλά με ένα ιδιαίτερο τρόπο παρουσιασμέ-νη...Στόχος είναι, να κάνουμε μια σύντομη βόλτα στην πρωτεύουσα, που θα δώσει μια «εναλλακτική» οπτική γωνία, σε όσους λίγο γνωρί-ζουν αυτή την πόλη (ανάμεσά τους και πολλοί Αθηναίοι), αλλά και για να την θυμηθούν, όλοι αυτοί που ξέχασαν να την αγαπούν...

Ένας άγνωστος παράδεισος... Από την Ιωάννα Γκομούζα, www.athinorama.gr

Το ξέρατε ότι ο μεγαλύτερος Βοτανι-κός Κήπος της Ανατολικής Μεσογείου βρίσκεται μισή ώρα από το κέντρο της Αθήνας; Ακολουθώντας τους ανοιξιάτι-κους συνειρμούς του Μάη, περπατήσα-με στο πιο όμορφο πάρκο της πόλης.

Πού; Στον Βοτανικό Κήπο Ιουλίας και Αλεξάνδρου Ν. Διομήδους στο Χαϊδά-ρι, σε μια έκταση 1.860 στρεμμάτων!

Τι θα δω; 2.500 είδη φυτών, ελληνικά και… εξωτικά, σε μια έκταση που δια-τηρεί σε μεγάλο βαθμό το δασικό ύφος της. Αυτή άλλωστε είναι ακόμα μία από τις ιδιαιτερότητες του Κήπου: το ότι στο οικοσύστημά του συμβιώνουν αυτοφυή δασικά αλλά και καλλιεργούμενα είδη. Πάρε λοιπόν το κατατοπιστικό έντυπο από την είσοδο και φύγαμε.

Σεργιανίζοντας: Ξεκινάμε από τον δεν-δρώνα και σε λίγα βήματα κάνουμε το…γύρο του πλανήτη: χαλαρώνουμε κάτω από τους κέδρους του Άτλαντα, παρα-τηρούμε με…φόβο τα τεράστια αγκάθια της σινικής γλεδισχίας, κάνουμε μαντε-ψιές για το πόσο ψηλές είναι οι εντυπω-σιακές βορειοαμερικανικές σεκόιες και οι ραγώδεις γιούκας και αναζητούμε το φοίνικα του Θεόφραστου, που φύεται σε λίγες τοποθεσίες στην Κρήτη και τη Νοτιοδυτική Μ. Ασία.

μόνο εδώ: Το τμήμα ιστορικών φυτών με είδη που αναφέρονται στην αρχαία ελληνική μυθολογία και γραμματεία, την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη, είναι μοναδικό στον κόσμο και, ναι, έχουν και κώνειο!

Για φουλ άνοιξη, πάντως, το καλύτερό μας είναι ο ανθώνας. Σε ξεμυαλίζει με τα πολύχρωμα παρτέρια και τα καλλωπιστικά δέντρα και σε ταξιδεύει μακριά, καθώς διασχίζεις τις μικρές λιμνοδεξαμενές με τα ανθισμένα νούφαρα. Στον Κήπο θα βρείτε ακόμα, τμήματα οικονομικών και φαρμακευτι-κών φυτών, θερμοκήπιο και φυτώριο.Η ιστορία ξεκίνησε τη δεκαετία του ‘50, χάρη στο κληροδότημα του ακαδημαϊκού Αλέξανδρου Διομήδους στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και την παραχώρηση της δασικής έκτασης, όπου αναπτύσσεται ο Κήπος από το Υπουργείο Γεωργίας. Οι εργασίες βασίστηκαν στα σχέδια της πανεπι-στημιακού H. Hammerbacher και ο χώρος άνοιξε στο κοινό το 1975. Έκτοτε, βέβαια, έχουν δημιουργηθεί νέα τμήματα και διαδρομές.

Πώς έρχομαι; Με το λεωφορείο 812 από την Πλ. Κουμουνδούρου, στην Ιερά Οδό 401, τηλ. 2105811557. Καθημερινά 8 π.μ.-2 μ.μ. Σάβ., Κυρ. 10 π.μ.-3 μ.μ.. Είσοδος ελεύθερη.

δες οπωσδήποτε• Τη «λίμνη με τα βήματα»• Τα παρτέρια του ανθώνα• Το «διάδρομο» από μπαμπού• Το εξαιρετικά σπάνιο κορεάτικο

δίστιχο αμπελόφυλλο.«Στις άρτια οργανωμένες εγκα-ταστάσεις του, λειτουργεί Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, στα πλαίσια της οποίας γίνεται ξενάγηση φορέων και σχολείων, αλλά και απλών επισκεπτών, συντελώντας σημαντικά στην επιμόρφωση του κοινού. Στόχος του είναι να φέρει σε επαφή το ευρύ

Πηγ

ές: w

ww

.dig

ital-

cam

era.

gr, Ί

δρυμ

α Στ

αύρο

ς Ν

ιάρχ

ος

# 45


κοινό με τον φυσικό πλούτο του πλα-νήτη, ενώ παράλληλα φροντίζει για τη διατήρηση και προστασία σπάνιων και απειλούμενων φυτών. Μέσα σε αυτό το πανέμορφο, κα-ταπράσινο τοπίο, που ντύνεται από γραφικά πέτρινα μονοπάτια, αλλά και με λιμνούλες με υδροχαρή φυτά, ένα πλήθος από άγρια ωδικά πουλιά έχουν βρει ένα ασφαλές καταφύγιο, αλλά και ένα μόνιμο τόπο διαμονής και αναπαραγωγής. (...)Τα ηχητικά και οπτικά ερεθίσμα-τα είναι τόσο εντυπωσιακά, που θα σας μαγέψουν κυριολεκτικά. Η πανδαισία των χρωμάτων και των αρωμάτων θα σας ενθουσιάσουν και θα απολαύσετε με τα παιδιά σας μακρινές περιηγητικές διαδρομές πεζοπορίας με απόλυτη ασφάλεια». Γεωργία Νικητέα, www.ecoview.gr.

Ένα χαριτωμένο χωριό στο κέντρο της ΑθήναςΑπό το http://nylou.com

Μια επίσκεψη στην Αθήνα δεν μπο-ρεί να είναι ολοκληρωμένη, χωρίς μια βόλτα στη περιοχή της Πλάκας, την παλιά πόλη των Αθηνών.

Η περιοχή αυτή παραμένει αναλλοίωτη τα τελευταία εκατό χρόνια και αποτελεί μια ζωντανή υπενθύμιση της πόλης, όπως ήταν τον περασμένο αιώνα. Οι αυστηροί πολεοδομικοί κανόνες και η ακόμη αυστηρότερη εφαρμογή τους, διατήρησαν τον χαρακτήρα της Πλάκας ακέραιο. Η μοναδική παραχώρηση υπήρξε για τα καφέ, τις ταβέρνες και τα εστιατόρια, κάνοντας έτσι την Πλάκα ελκυστικό προορισμό για τους τουρί-στες, αλλά και για τους Έλληνες.

Η κύρια είσοδος της Πλάκας είναι από την οδό Κυδαθηναίων: στο τέλος της οδού Φιλλελήνων, που ξεκινάει από την Πλατεία Συντάγματος, στρίψτε δεξιά και μετά αμέσως αριστερά, στο πρώτο στενό. Το τρίτο κτίριο, στο αριστερό σας χέρι, είναι η οικία Σεφεριάδη. Το τριώρο-φο μέγαρο χτίσθηκε στην δεκαετία του 1920 από τον πατέρα του Γιώργου Σεφέρη και της Ιωάννας Τσάτσου και αποτέλεσε την έδρα της οικογένειας στην Αθήνα. Η οικογένεια Τσάτσου, η Ιωάννα και ο πανεπιστημιακός, μετέπειτα Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνος, έμεναν για πολλά χρόνια στον τρίτο όροφο. Ο Νομπελίστας ποιη-τής χρησιμοποιούσε το διαμέρισμα στο ημιυπόγειο, όταν επισκεπτόταν την Αθήνα από τις διάφορες πρωτεύουσες

όπου υπηρετούσε στο Διπλωματικό Σώμα και πριν χτίσει το σπίτι της οδού Άγρας 20, στο Παγκράτι, στις αρχές της δεκαετίας του ‘60. Από εδώ συνεχίζετε στην Κυδαθηναί-ων, περνάτε την μικρή πλατεία με τα εστιατόρια και τα καφέ και φτάνετε στην διασταύρωση με την οδό Ανδριανού. Εδώ βρίσκεστε στη καρδιά της Πλάκας. Στρίψτε αριστερά και μετά περίπου 100 μέτρα θα βρεθείτε στην στήλη του Ανδριανού, μια αρχαία στήλη που

στέκεται στο μέσο ενός ανασκαμ-μένου αρχαιολογικού χώρου. Τώρα, γυρίστε πίσω στην διασταύρωση των οδών Κυδαθηναίων και Ανδριανού. Συνεχίστε την Ανδριανού προς τα κάτω, περνώντας μπροστά από τα κοσμηματοπωλεία και τα τουριστικά μαγαζιά, μέχρι να συναντήσετε τον αρχαιολογικό χώρο στο τέλος του δρόμου, περίπου 200 μέτρα από την Κυδαθηναίων. Εκεί κατευθυνθείτε αριστερά και ακολουθήστε όποιον δρόμο βρείτε, με κατεύθυνση προς τον λόφο της Ακρόπολης και την ήσυ-χη περιοχή των Αναφιώτικων. Αξίζει να σταθείτε λίγο εδώ και να περιπλα-νηθείτε στα δρομάκια της περιοχής. Τα Αναφιώτικα, μια γειτονιά ακριβώς κάτω από τον λόφο της Ακρόπολης, θυμίζει Κυκλάδες. Δημιουργήθηκε

# 46

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Σ 2 0 1 0

τον 19ο αιώνα, από μετανάστες που ήρθαν από την Ανάφη και δημιούργη-σαν αυτόν τον οικισμό ακολουθώντας την αρχιτεκτονική παράδοσή τους. Ολόκληρη αυτή η περιοχή είναι η πιο όμορφη και η λιγότερο εμπορική γωνιά της Πλάκας, όπου πολλοί ευκατάστατοι Αθηναίοι έχουν αγοράσει κατοικίες, τις οποίες αναστηλώνουν και μετατρέ-πουν σε κύρια οικία τους. Κάπου εδώ τελειώνει η βόλτα στην Πλάκα…

Πάμε μια βόλτα στο κέντρο…Από το http://www.travelstyle.gr

μΟΝΑΣΤΗΡΑΚΙ-ΓΚΑζΙΕδώ όπου το αρχαίο συνυπάρχει με το σύγχρονο και οι κλασικές αξίες συναντούν την εξέλιξη, μπορείτε να βρείτε ό,τι βάλει ο νους σας. Πλημμυρισμένη από πολυσύνθετες γειτονιές, καθεμιά με το δικό της χαρακτήρα, η πόλη εντυπωσιάζει με τα ανακαινισμένα νεοκλασικά, τα σύγχρονα μουσεία, τα καταστήματα μοντέρνας αισθητικής, τους πολυά-ριθμους χώρους ιστορικής μνήμης, αλλά και την ξέφρενη και πολύπλευ-ρη διασκέδαση. Ο μόνος τρόπος για να την γνωρίσει κανείς, είναι να χαθεί μες στους δρόμους της, να νιώσει τον παλμό της, να βιώσει τους ρυθμούς της και φυσικά να γνωρίσει τους κατοίκους της...

Ξεκινώντας με έναν περίπατο στο αρ-χαιολογικό πάρκο της Διονυσίου Αρε-οπαγίτου, θα καταλήξετε να χαζεύετε την ποικιλόχρωμη και πολυπολιτισμι-κή αγορά του Μοναστηρακίου, με ένα σουβλάκι στο ένα χέρι και μια τσάντα με σουβενίρ στο άλλο. Αν βέβαια προτιμάτε την άνεση και την πολυτέλεια, κάντε τη βόλτα σας με αμαξάκι υπό το φως του δειλινού και δοκιμάστε τη σύγχρονη ελληνική κουζίνα σε υψηλής ποιότητας και αισθητικής εστιατόρια, που θα σας εκπλήξουν ευχάριστα με τις γαστρι-μαργικές τους συνθέσεις. Άλλωστε,

οι Έλληνες σεφ τα τελευταία χρόνια καταφέρνουν θαυμάσια να αξιοποι-ούν με μεράκι και αγάπη τα ελληνικά προϊόντα, αναδεικνύοντας τις γεύσεις και κρατώντας έτσι το ενδιαφέρον τού κοινού σε υψηλά επίπεδα. Αν είστε τυχεροί, όλο και κάποια εναλλακτική έκθεση ή συναυλία θα φιλοξενεί η ανανεωμένη Τεχνόπολις. Διαφορετικά η μποέμικη συνοικία του Γκαζιού, ως άλλο Soho, είναι έτοιμη να σας κεράσει ένα δροσερό cocktail, ενώ εσείς ρεμβάζετε στην αναπαυτική μαξιλάρα σας, τα γεμάτα κόσμο πεζούλια των πεζοδρομίων.

# 47


ΟμΟΝΟΙΑΜε αφετηρία την καρδιά της πόλης, την πολύβουη μα πλέον όχι και τόσο γοητευτική Πλατεία Ομονοίας, ανηφορίστε την οδό Αθηνάς. Την προσοχή εδώ τρα-βούν τα νεοκλασικά που «στεφανώνουν» την Πλατεία Κοτζιά ή Δημαρχείου. Hot spot το Δημαρχειακό Μέ-γαρο και το κτίριο της Εθνικής Τράπεζας του 1840. Γνωστή και ως «ο δρόμος της αγοράς», η Αθηνάς φι-λοξενεί την Κεντρική Αγορά (τροφίμων) της πόλης. Εδώ όλα τα αγαθά είναι παραταγμένα μπροστά σας, μια ζωντανή εικόνα που βλέπετε, αγγίζετε, μυρίζετε και γεύεστε (κατά περίπτωση!). Η κοντινή οδός Ευ-ριπίδου μοσχοβολάει μπαχαρικά, ενώ τα γύρω στε-νά κατακλύζονται από μαγαζάκια που πωλούν κάθε λογής προϊόντα: από καπέλα μέχρι είδη σπιτιού και από λουλούδια μέχρι... ζεστούς λουκουμάδες.

# 48

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Σ 2 0 1 0

Και μια διαφορετική προσέγγιση… Από τον Στέλιο Βραδέλη, περιοδικό «Ταχυδρόμος»

Ξένος στην Αθήνα. «Θα μείνω για λίγο, για την εμπειρία», υποσχέθηκα στον εαυτό μου. Προσπάθησα να ανακαλύ-ψω όλες αυτές τις γωνιές της πόλης, που μέσα από ιστορίες, τραγούδια και μυθιστορήματα είχαν αποκτήσει μυθικές διαστάσεις στο μυαλό μου. Εξάρχεια, Πλατεία Βικτωρίας, Λόφος Στρέφη. Καλύτερα να μην το έψαχνα. «O Άσιμος δεν ζει πια εδώ», μου φώναξε κατάμουτρα το γκράφιτι, αλλά το προσπέρασα. Στην πολιτικώς ορθή εποχή, χωράνε μόνο οι προκάτ επαναστάσεις. Κατάλαβα ότι τα ρα-ντεβού με τα είδωλα είναι επικίνδυνα. Γυρίζω τους δρόμους. Κάτι με τραβάει στην πόλη αυτή που δεν μπορώ να το προσδιορίσω. Σαν ξεπεσμένη κόμισσα που έχει για καμάρι της τα προικιά του παρελθόντος, όμως είναι πιο υπερή-φανη για το λίφτινγκ που έκανε και δεν της πέτυχε. Θέλει να γίνει μοντέρ-να μητρόπολη, ένα τραγούδι όμως φτάνει για να εξάψει τα πάθη και να

ρίξει στα χαρακώματα τους Βόρειους και τους Δυτικούς. Oι εκπλήξεις της έχουν τη συνέπεια του Αϊ-Βασίλη. Ξέ-ρεις πού και γιατί θα γίνει το καθετί. Στα νυχτομάγαζα, όσο και να προσπα-θεί να το κρύψει, το τσιφτετέλι την ταρακουνά περισσότερο από το ροκ. Φλερτάρει με το σούσι, αλλά χορταίνει στις χασαποταβέρνες της Βάρης και της Χασιάς. Θα μείνω, το αποφάσισα, γιατί πουθενά αλλού ο γάμος και το διαζύγιο της Ανατολής και της Δύσης δεν έχουν τόση πλάκα.

Πολλά πρόσωπα, με λίγα λόγια…Αυτά είναι κάποια από τα χίλια πρό-σωπα μιας πόλης, η οποία έχει τη μο-ναδική ικανότητα να παίρνει την όψη, που εσύ θες να της δώσεις. Μπορεί να είναι απίστευτα ρομαντική, κουρα-στική, νοσταλγική, χαοτική, ξέφρενη, «χορταστική», φιλόξενη, απρόσωπη, γοητευτική, μυστήρια, προβλέψιμη… Μπορεί να συνδυάσει το τσιφτετέλι και τον μέχρι πρωίας «γαριφαλο-πόλεμο» στις μεγάλες πίστες, με το φεστιβάλ τζαζ στην «Τεχνόπολη» του Δήμου Αθηναίων, το κλασικό ρεπερ-

τόριο στο θέατρο, με τις επιθεωρή-σεις, το σούσι με το…παϊδάκι, τις συναυλίες στο Μέγαρο Μουσικής, με τα υπαίθρια πάρτι, υπό τους ήχους της ραπ μουσικής, μια επίσκεψη σε ένα μουσείο ή μια έκθεση ζωγραφικής, με μια «έφοδο» στην Ερμού και το Κολωνάκι για ψώνια…

Αυτή είναι η Αθήνα, που μπορείς να την μισήσεις και να την λατρέψεις την ίδια στιγμή. Αυτή είναι η Αθήνα, στην οποία πάντα θα επιστρέφεις, αναζη-τώντας ένα ακόμη «πρόσωπο», που δεν μπόρεσες να ανακαλύψεις στην τελευταία σου επίσκεψη… ■

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣΣΤΟ δΙΑδΙΚΤΥΟ

www.cityofathens.grhttp://www.athinainfo.gr/ http://nylou.com/ http://www.eot.gr/http://whispering-planet.blogspot.comhttp://www.theacropolismuseum.gr

1. ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ Pantium® 40 mg γαστροανθεκτικά δισκία 2. ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ σε δραστικά συστατικά Κάθε γαστροανθεκτικό δισκίο περιέχει 40 mg παντοπραζόλης (ως pantoprazole sodium sesquihydrate). Έκδοχα: Κάθε γαστροανθεκτικό δισκίο περιέχει 36 mg σορβιτόλης. Για τον πλήρη κατάλογο των εκδόχων βλέπετε παράγραφο 6.1. 3. ΚΛΙΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 3.1 Θεραπευτικές ενδείξεις Για την ανακούφιση των συμπτωμάτων και την βραχυχρόνια θεραπεία γαστρεντερικών παθήσεων που απαιτούν τη μείωση της έκκρισης οξέος. δωδεκαδακτυλικό έλκος - γαστρικό έλκος - μέτρια και σοβαρή οισοφαγίτιδα από παλινδρόμηση - εκρίζωση του Helicobacter pylori σε συνδυασμό με αντιβιοτική θεραπεία σε ασθενείς με πεπτικό έλκος - σύνδρομο Zollinger-Ellison και άλλες υπερεκκριτικές καταστάσεις. 3.2 Δοσολογία και τρόπος χορήγησης Τρόπος χορήγησης Τα δισκία Pantium® 40 mg δεν πρέπει να μασώνται ή να συνθλίβονται και πρέπει να καταπίνονται ολόκληρα μαζί με νερό πριν από γεύμα. Δωδεκαδακτυλικό έλκος Η συνιστώμενη δόση είναι 40 mg παντοπραζόλης ημερησίως (1 γαστροανθεκτικό δισκίο Pantium® 40 mg). Τα δωδεκαδακτυλικά έλκη θεραπεύονται γενικά μέσα σε δυο εβδομάδες. Αν η θεραπευτική περίοδος των δυο εβδομάδων δεν είναι επαρκής, η θεραπεία επιτυγχάνεται σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις μέσα στις επόμενες δύο επιπλέον εβδομάδες. Γαστρικό έλκος και μέτρια και σοβαρή οισοφαγίτιδα από παλινδρόμηση Η συνιστώμενη δόση είναι 40 mg παντοπραζόλης ημερησίως (1 γαστροανθεκτικό δισκίο Pantium® 40 mg). Συνήθως απαιτείται μια περίοδος τεσσάρων εβδομάδων για τη θεραπεία των γαστρικών ελκών και την οισοφαγίτιδα από παλινδρόμηση. Αν αυτή δεν είναι επαρκής, η θεραπεία επιτυγχάνεται συνήθως μέσα στις επόμενες τέσσερις επιπλέον εβδομάδες. Εκρίζωση του Helicobacter pylori (H. pylori) Η συνιστώμενη δόση είναι 40 mg παντοπραζόλης 2 φορές την ημέρα (1 γαστροανθεκτικό δισκίο Pantium® 40 mg 2 φορές την ημέρα) με συνδυασμένη θεραπεία με έναν από τους τρεις παρακάτω συνδυασμούς: α) αμοξικιλλίνη 1 g δύο φορές την ημέρα + κλαριθρομυκίνη 500 mg δύο φορές την ημέρα β) κλαριθρομυκίνη 250-500 mg δύο φορές την ημέρα + μετρονιδαζόλη 400-500 mg δύο φορές την ημέρα γ) αμοξικιλλίνη 1 g δύο φορές την ημέρα + μετρονιδαζόλη 400-500 mg δύο φορές την ημέρα Το δεύτερο δισκίο παντοπραζόλης πρέπει να λαμβάνεται πριν από το βραδινό γεύμα. Συνδυασμένη θεραπεία πρέπει να χορηγείται στις περισσότερες περιπτώσεις για 7 ημέρες και σε κάποιες φορές έως 14 ημέρες. Πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι επίσημες τοπικές οδηγίες (π.χ. εθνικές συστάσεις) αναφορικά με την αντοχή των βακτηρίων και την συνετή χρήση και συνταγογράφηση αντιβακτηριακών παραγόντων.Σύνδρομο Zollinger-Ellison και άλλες υπερεκκριτικές καταστάσεις Για την αντιμετώπιση του συνδρόμου Zollinger-Ellison και άλλων υπερεκκριτικών καταστάσεων, η αρχική θεραπεία είναι 80 mg την ημέρα (2 γαστροανθεκτικά δισκία Pantium® 40 mg). Μετέπειτα η δοσολογία μπορεί να αυξάνεται ή να μειώνεται αναλόγως των αναγκών, λαμβάνοντας τις μετρήσεις έκκρισης γαστρικού οξέος ως οδηγό. Με δόσεις άνω των 80 mg ημερησίως, η δόση πρέπει να διαιρείται και να χορηγείται δύο φορές ημερησίως. Παροδική αύξηση της δοσολογίας σε άνω των 160 mg παντοπραζόλης είναι δυνατή αλλά δεν πρέπει να εφαρμόζεται για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο από όσο απαιτείται για τον επαρκή έλεγχο της έκκρισης του γαστρικού οξέος. Η διάρκεια της θεραπείας σε σύνδρομο Zollinger-Ellison και άλλες παθολογικές υπερεκκριτικές καταστάσεις δεν είναι περιορισμένη και πρέπει να προσαρμόζεται ανάλογα με τις κλινικές ανάγκες. Ηλικιωμένοι Δεν πρέπει να γίνεται υπέρβαση της ημερήσιας δόσης των 40 mg παντοπραζόλης εκτός από την θεραπεία για την εκρίζωση του H. pylori, όπου οι ηλικιωμένοι ασθενείς πρέπει να λαμβάνουν την συνήθη δόση παντοπραζόλης (2 40 mg/ημέρα) κατά τη διάρκεια θεραπείας μιας εβδομάδας. Ασθενείς με νεφρική δυσλειτουργία Δεν πρέπει να γίνεται υπέρβαση της ημερήσιας δόσης των 40 mg παντοπραζόλης σε ασθενείς με μειωμένη νεφρική λειτουργία. Για αυτό το λόγο η τριπλή θεραπεία για το H. pylori δεν είναι κατάλληλη για αυτούς τους ασθενείς (βλέπε παράγραφο 4.3). Ασθενείς με ηπατική δυσλειτουργία Σε ασθενείς με σοβαρή ηπατική δυσλειτουργία πρέπει να χορηγούνται 40 mg παντοπραζόλης μέρα παρά μέρα (βλέπε παραγράφους 4.3 και 4.4). Σε αυτούς τους ασθενείς τα επίπεδα των ηπατικών ενζύμων θα πρέπει να παρακολουθούνται κατά την διάρκεια της θεραπείας. Σε περίπτωση αύξησης των επιπέδων των ηπατικών ενζύμων, η θεραπεία με παντοπραζόλη θα πρέπει να διακοπεί. Για αυτό το λόγο η τριπλή θεραπεία για το H. pylori δεν είναι κατάλληλη για αυτούς τους ασθενείς. Παιδιά Δεν υπάρχουν στοιχεία για την χρήση της παντοπραζόλης σε παιδιά. Γι’ αυτό τα δισκία παντοπραζόλης δεν πρέπει να χορηγούνται σε παιδιά. 3.3 Αντενδείξεις Υπερευαισθησία στην παντοπραζόλη ή σε κάποιο από τα έκδοχα. Η παντοπραζόλη όπως και κάθε αναστολέας αντλίας πρωτονίων, δεν πρέπει να χορηγείται με αταζαναβίρη (βλέπε παράγραφο 4.5). Δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για την προσαρμογή των δόσεων σε ασθενείς με μέτρια και σοβαρή νεφρική δυσλειτουργία. Σε ασθενείς με σοβαρή ηπατική δυσλειτουργία, η δοσολογία πρέπει να μειωθεί σε 40 mg παντοπραζόλη μέρα παρά μέρα. Για αυτό το λόγο, η τριπλή θεραπεία για το H.pylori δεν είναι κατάλληλη για αυτούς τους ασθενείς 3.4 Ιδιαίτερες προειδοποιήσεις και ιδιαίτερες προφυλάξεις κατά τη χρήση Δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για την προσαρμογή των δόσεων σε ασθενείς με μέτρια και σοβαρή νεφρική δυσλειτουργία. Σε ασθενείς με σοβαρή ηπατική ανεπάρκεια πρέπει να χορηγούνται 40 mg παντοπραζόλης μέρα παρά μέρα. Σε ασθενείς με σοβαρή ηπατική δυσλειτουργία, τα ηπατικά ένζυμα πρέπει να παρακολουθούνται τακτικά κατά τη διάρκεια της θεραπείας με παντοπραζόλη, ειδικά κατά την μακροχρόνια χρήση. Σε περίπτωση αύξησης των τιμών των ηπατικών ενζύμων η θεραπεία πρέπει να διακοπεί (βλέπε παραγράφους 4.2 και 4.3) Η παντοπραζόλη των 40 mg δεν ενδείκνυται για την θεραπεία των ήπιων γαστρεντερικών ενοχλημάτων όπως η λειτουργική δυσπεψία. Στη περίπτωση της συνδυασμένης θεραπείας, οι Περιλήψεις των Χαρακτηριστικών των Προϊόντων των αντιστοίχων φαρμακευτικών προϊόντων θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη. Η μειωμένη γαστρική οξύτητα από οποιονδήποτε παράγοντα - περιλαμβανομένων των αναστολέων της αντλίας πρωτονίων - αυξάνει τους γαστρικούς πληθυσμούς των βακτηριδίων που βρίσκονται φυσιολογικά στον γαστρεντερικό σωλήνα. Η θεραπεία με αντιόξινα φάρμακα μπορεί να οδηγήσει σε ελαφρά αυξημένο κίνδυνο γαστρεντερικών λοιμώξεων όπως από Salmonella και Campylobacter. Σε ασθενείς με σύνδρομο Zollinger-Ellison-Syndrome και άλλες παθολογικές υπερεκκριτικές καταστάσεις που απαιτούν μακροχρόνια θεραπεία, η παντοπραζόλη όπως και τα άλλα φάρμακα που είναι αναστολείς του οξέος, μπορεί να μειώσουν την απορρόφηση της βιταμίνης Β12 (κυανοκοβαλαμίνης) λόγω της υποχλωρυδρίας ή αχλωρυδρίας. Αυτό θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη σε ασθενείς με μειωμένα αποθέματα στο οργανισμό, ή με παράγοντες κινδύνου για μειωμένη απορρόφηση βιταμίνης Β12 σε περίπτωση μακροχρόνιας θεραπείας ή αν παρατηρούνται σχετικά κλινικά συμπτώματα. Πριν τη θεραπεία, πρέπει να αποκλεισθεί κακοήθης νόσος του οισοφάγου ή του στομάχου επειδή η θεραπεία με παντοπραζόλη μπορεί να ανακουφίσει από τα συμπτώματα των κακοήθων νόσων και μπορεί έτσι να καθυστερήσει την διάγνωση. Ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στην θεραπεία μετά από 4 εβδομάδες θα πρέπει να εξετάζονται. Δεν υπάρχει εμπειρία με τη χρήση της παντοπραζόλης σε παιδιά. Το Pantium® περιέχει σορβιτόλη. Ασθενείς με σπάνια κληρονομικά προβλήματα δυσανεξίας στην φρουκτόζη, δεν πρέπει να παίρνουν αυτό το φάρμακο. 3.5.Ανεπιθύμητες ενέργειες: Συχνές ≥ 1/100 έως < 1/10 Όχι συχνές ≥ 1/1.000 έως < 1/100 Σπάνιες ≥ 1/10.000 έως < 1/1.000 Πολύ σπάνιες < 1/10.000, περιλαμβανομένων των μεμονωμένων αναφορών Συχνές: Κεφαλαλγία, Πόνος στην άνω κοιλιακή χώρα, διάρροια, δυσκοιλιότητα, μετεωρισμός Μη συχνές: Ζάλη, διαταραχές της όρασης (θάμβος οράσεως), Ναυτία, έμετος, Αλλεργικές αντιδράσεις όπως κνησμός και εξάνθημα του δέρματος Σπάνιες: Ξηροστομία, Αρθραλγία Πολύ σπάνιες: Λευκοπενία, θρομβοκυτοπενία, Αναφυλακτικές αντιδράσεις περιλαμβανομένης της αναφυλακτικής καταπληξίας, Κατάθλιψη, Σοβαρή ηπατοκυτταρική βλάβη που οδηγεί σε ίκτερο με ή χωρίς ηπατική ανεπάρκεια. Κνίδωση, αγγειοοίδημα σοβαρές δερματικές αντιδράσεις όπως σύνδρομο Stevens-Johnson, πολύμορφο ερύθημα, σύνδρομο Lyell, φωτοευαισθησία, Μυαλγία, Διάμεση νεφρίτιδα, Περιφερικό οίδημα που υποχωρεί μετά το τέλος της θεραπείας. Αυξημένα ηπατικά ένζυμα, (τρανσαμινάσες γ-γλουταμυλική τρανσφεράση), αυξημένα τριγλυκερίδια, αυξημένη θερμοκρασία σώματος 4. ΚΑΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΑΔΕΙΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ WIN MEDICA Φαρμακευτική ΕΠΕ, Παπαδιαμαντοπούλου 41, 115 28 Αθήνα 5. ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΔΕΙΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ 8050/13-4-2009 Χορηγείται με ιατρική συνταγή. Καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία. Περαιτέρω πληροφορίες διατίθενται από την WIN MEDICA Φαρμακευτική ΕΠΕ. ΛΙΑΝΙΚΗ ΤΙΜΗ: 34.99 b

1. ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ Jalra 50 mg δισκία 2. ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ Κάθε δισκίο περιέχει 50 mg βιλνταγλιπτίνης. Έκδοχο: Κάθε δισκίο περιέχει 47,82 mg άνυδρης λακτόζης. 3.ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ 3.1 Θεραπευτικές ενδείξεις Η βιλνταγλιπτίνη ενδείκνυνται για τη θεραπεία του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2: Ως διπλή από του στόματος θεραπεία σε συνδυασμό με - μετφορμίνη, σε ασθενείς με ανεπαρκή γλυκαιμικό έλεγχο παρά τη μονοθεραπεία με τη μέγιστη ανεκτή δόση μετφορμίνης, - σουλφονυλουρία, σε ασθενείς με ανεπαρκή γλυκαιμικό έλεγχο παρά τη μέγιστη ανεκτή δόση σουλφονυλουρίας και για τους οποίους η μετφορμίνη δεν είναι κατάλληλη λόγω αντενδείξεων ή δυσανεξίας, - θειαζολιδινεδιόνη, σε ασθενείς με ανεπαρκή γλυκαιμικό έλεγχο και για τους οποίους η χρήση μιας θειαζολιδινεδιόνης είναι κατάλληλη. 3.2 Δοσολογία και τρόπος χορήγησης Ενήλικες Όταν χρησιμοποιείται σε σχήμα διπλού συνδυασμού με μετφορμίνη, ή με μια θειαζολιδινεδιόνη η συνιστώμενη ημερήσια δόση της βιλνταγλιπτίνης είναι 100 mg, χορηγούμενα ως μια δόση 50 mg το πρωί και μία δόση 50 mg το βράδυ.Όταν χρησιμοποιείται σε σχήμα διπλού συνδυασμού με σουλφονυλουρία, η συνιστώμενη δόση της βιλνταγλιπτίνης είναι 50 mg άπαξ ημερησίως, χορηγούμενη το πρωί. Σε αυτό τον πληθυσμό ασθενών, τα 100 mg βιλνταγλιπτίνης ημερησίως δεν ήταν πιο αποτελεσματικά από τα 50 mg βιλνταγλιπτίνης άπαξ ημερησίως. Οι δόσεις άνω των 100 mg δεν συνιστώνται. Η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα της βιλνταγλιπτίνης ως τριπλής από του στόματος θεραπείας σε συνδυασμό με μετφορμίνη και μια θειαζολιδινεδιόνη ή με μετφορμίνη και μια σουλφονυλουρία δεν έχει τεκμηριωθεί. Το Jalra μπορεί να χορηγηθεί με ή χωρίς τροφή (βλ. επίσης παράγραφο 5.2). Επιπρόσθετες πληροφορίες για ειδικούς πληθυσμούς Νεφρική δυσλειτουργία Δεν απαιτείται αναπροσαρμογή της δόσης σε ασθενείς με ήπια νεφρική δυσλειτουργία (κάθαρση κρεατινίνης ≥50 ml/min). Η χρήση του Jalra δεν συνιστάται σε ασθενείς με μέτρια ή σοβαρή νεφρική δυσλειτουργία ή σε ασθενείς που υποβάλλονται σε αιμοδιύλιση με νεφροπάθεια τελικού σταδίου (ESRD) (βλ. επίσης παραγράφους 4.4 και 5.2). Ηπατική δυσλειτουργία To Jalra δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται σε ασθενείς με ηπατική δυσλειτουργία περιλαμβανομένων των ασθενών με επίπεδα αμινοτρανσφεράσης της αλανίνης (ALT) ή ασπαρτικής αμινοτρανσφεράσης (AST) σε τιμή > 3x το ανώτερο φυσιολογικό όριο (ULN) πριν από την έναρξη της θεραπείας (βλ. επίσης παραγράφους 4.4 και 5.2). Ηλικιωμένοι (≥ 65 ετών) Δεν απαιτείται αναπροσαρμογή της δόσης σε ηλικιωμένους ασθενείς. Η εμπειρία σε ασθενείς ηλικίας 75 ετών και άνω είναι περιορισμένη και συνιστάται προσοχή κατά τη θεραπεία του συγκεκριμένου πληθυσμού (βλ. επίσης παραγράφους 5.1 και 5.2). Παιδιατρικός πληθυσμός (< 18 ετών) Το Jalra δεν συνιστάται για χρήση σε παιδιά και εφήβους λόγω έλλειψης στοιχείων για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα. 3.3 Αντενδείξεις Υπερευαισθησία στη δραστική ουσία ή σε κάποιο από τα έκδοχα. 3.4 Ειδικές προειδοποιήσεις και προφυλάξεις κατά τη χρήση Γενικά Το Jalra δεν αποτελεί υποκατάστατο της ινσουλίνης σε ασθενείς που χρειάζονται ινσουλινοθεραπεία. Το Jalra δεν πρέπει να χορηγείται σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 1 ή για τη θεραπεία της διαβητικής κετοξέωσης. Νεφρική δυσλειτουργία Η εμπειρία είναι περιορισμένη σε ασθενείς με μέτρια ως σοβαρή νεφρική δυσλειτουργία και σε ασθενείς με νεφροπάθεια τελικού σταδίου (ESRD) που υποβάλλονται σε αιμοδιύλιση. Συνεπώς, η χρήση του Jalra δεν συνιστάται στους συγκεκριμένους ασθενείς. Ηπατική δυσλειτουργία Το Jalra δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται σε ασθενείς με ηπατική δυσλειτουργία περιλαμβανομένων των ασθενών με επίπεδα ALT ή AST πριν την έναρξη της θεραπείας.> 3x ULN. Παρακολούθηση ηπατικών ενζύμων Έχουν αναφερθεί σπάνια περιστατικά ηπατικής δυσλειτουργίας (περιλαμβανομένης της ηπατίτιδας). Σε αυτά τα περιστατικά οι ασθενείς ήταν γενικά ασυμπτωματικοί χωρίς κλινικές συνέπειες και οι τιμές των ηπατικών δοκιμασιών επέστρεψαν στα φυσιολογικά επίπεδα μετά τη διακοπή της θεραπείας. Πριν την έναρξη της θεραπείας με Jalra θα πρέπει να διενεργούνται δοκιμασίες ηπατικής λειτουργίας ώστε να είναι γνωστές οι τιμές των αρχικών επιπέδων του ασθενούς. Η ηπατική λειτουργία θα πρέπει να παρακολουθείται κατά τη διάρκεια της θεραπείας με Jalra ανά τρίμηνα διαστήματα κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους θεραπείας και κατόπιν σε τακτά διαστήματα. Οι ασθενείς που αναπτύσσουν αυξημένα επίπεδα τρανσαμινασών πρέπει να παρακολουθούνται με δεύτερη αξιολόγηση της ηπατικής λειτουργίας προκειμένου να επιβεβαιωθεί το εν λόγω εύρημα και κατόπιν να παρακολουθούνται με συχνές εξετάσεις της ηπατικής λειτουργίας μέχρι το/τα μη φυσιολογικό/-ά εύρημα/-τα να υποχωρήσει/ουν. Εάν η αύξηση της AST ή της ALTσε τιμή 3x ULN ή μεγαλύτερη επιμένει, συνιστάται η διακοπή της θεραπείας με Jalra. Οι ασθενείς που παρουσιάζουν ίκτερο ή άλλα σημεία που υποδεικνύουν ηπατική δυσλειτουργία θα πρέπει να διακόπτουν το Jalra. Μετά τη διακοπή της θεραπείας με Jalra και την ομαλοποίηση

των εξετάσεων ηπατικής δυσλειτουργείας, δεν θα πρέπει να αρχίζει ξανά η θεραπεία με Jalra. Καρδιακή ανεπάρκεια Η εμπειρία της θεραπείας με βιλνταγλιπτίνη σε ασθενείς με συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια λειτουργικής κατηγορίας I II κατά New York Heart Association (NYHA) είναι περιορισμένη και επομένως η βιλνταγλιπτίνη πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή στους συγκεκριμένους ασθενείς. Δεν υπάρχει εμπειρία από τη χρήση της βιλνταγλιπτίνης στο πλαίσιο κλινικών δοκιμών σε ασθενείς με νόσο λειτουργικής κατηγορίας III IV κατά NYHA και επομένως η χρήση της δεν συνιστάται στους συγκεκριμένους ασθενείς. Διαταραχές του δέρματος Έχουν αναφερθεί δερματικές βλάβες, που περιλαμβάνουν φλύκταινες και εξελκώσεις, στα άκρα πιθήκων σε προκλινικές τοξικολογικές μελέτες (βλ. παράγραφο 5.3). Παρόλο που δεν παρατηρήθηκε αυξημένη συχνότητα εμφάνισης δερματικών βλαβών σε κλινικές δοκιμές, υπήρξε περιορισμένη εμπειρία σε ασθενείς με δερματικές επιπλοκές λόγω διαβήτη. Για το λόγο αυτό στα πλαίσια της συνηθισμένης φροντίδας του διαβητικού ασθενούς, συνιστάται η παρακολούθηση για επιπλοκές από το δέρμα όπως οι φλύκταινες ή οι εξελκώσεις. Έκδοχα Τα δισκία περιέχουν λακτόζη. Οι ασθενείς με σπάνια κληρονομικά προβλήματα δυσανεξίας στη γαλακτόζη, έλλειψη λακτάσης Lapp ή δυσαπορρόφηση γλυκόζης-γαλακτόζης δεν πρέπει να πάρουν αυτό το φαρμακευτικό προϊόν. 3.5 Ανεπιθύμητες ενέργειες Δεδομένα ασφάλειας ελήφθησαν συνολικά από 3.784 ασθενείς με έκθεση στη βιλνταγλιπτίνη σε ημερήσια δόση των 50 mg (άπαξ ημερησίως) ή των 100 mg (50 mg δις ημερησίως ή 100 mg άπαξ ημερησίως) σε ελεγχόμενες δοκιμές ελάχιστης διάρκειας 12 εβδομάδων. Από αυτούς τους ασθενείς, 2.264 ασθενείς έλαβαν βιλνταγλιπτίνη ως μονοθεραπεία και 1.520 ασθενείς έλαβαν βιλνταγλιπτίνη σε συνδυασμό με άλλο φαρμακευτικό προϊόν. 2.682 ασθενείς έλαβαν θεραπεία με βιλνταγλιπτίνη 100 mg ημερησίως (είτε 50 mg δις ημερησίως είτε 100 mg άπαξ ημερησίως) και 1.102 ασθενείς έλαβαν θεραπεία με βιλνταγλιπτίνη 50 mg άπαξ ημερησίως. Η πλειονότητα των ανεπιθύμητων ενεργειών σε αυτές τις δοκιμές ήταν ήπιες και παροδικές, χωρίς να απαιτήσουν τη διακοπή της θεραπείας. Δεν βρέθηκε κάποια σχέση μεταξύ των ανεπιθύμητων αντιδράσεων και της ηλικίας, της εθνικότητας, της διάρκειας έκθεσης ή της ημερήσιας δόσης. Έχουν αναφερθεί σπάνια περιστατικά ηπατικής δυσλειτουργίας (περιλαμβανομένης της ηπατίτιδας). Σε αυτά τα περιστατικά οι ασθενείς ήταν γενικά ασυμπτωματικοί χωρίς κλινικές συνέπειες και οι τιμές των ηπατικών δοκιμασιών επέστρεψαν στα φυσιολογικά επίπεδα μετά τη διακοπή της θεραπείας. Σε δεδομένα από ελεγχόμενες μελέτες μονοθεραπείας ή θεραπείας συνδυασμού διάρκειας ως 24 εβδομάδων, η συχνότητα εμφάνισης των αυξήσεων της ALT ή της AST σε τιμή 3x ULN (ταξινομημένες ως παρούσες σε δύο διαδοχικές μετρήσεις ή κατά την τελική υπό θεραπεία επίσκεψη) ήταν 0,2%, 0,3% και 0,2% για τη βιλνταγλιπτίνη 50 mg μία φορά την ημέρα, τη βιλνταγλιπτίνη 50 mgδύο φορές την ημέρα και όλα τα φάρμακα σύγκρισης, αντίστοιχα. Αυτές οι αυξήσεις των τρανσαμινασών ήταν γενικά ασυμπτωματικές, μη εξελισσόμενης φύσης και δεν συνδέθηκαν με χολόσταση ή ίκτερο. Σπάνια περιστατικά αγγειοοιδήματος έχουν αναφερθεί για τη βιλνταγλιπτίνη σε παρόμοιο ποσοστό με τα φάρμακα ελέγχου. Μεγαλύτερο ποσοστό περιστατικών αναφέρθηκε όταν η βιλνταγλιπτίνη χορηγούνταν σε συνδυασμό με έναν αναστολέα του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτασίνης (ACE-Inhibitor). Η πλειονότητα των περιστατικών αυτών ήταν ήπιας βαρύτητας και υποχώρησαν με συνεχιζόμενη θεραπεία με βιλνταγλιπτίνη. Οι ανεπιθύμητες αντιδράσεις που αναφέρθηκαν σε ασθενείς που έλαβαν Jalra σε διπλά τυφλές μελέτες ως μονοθεραπεία και πρόσθετες θεραπείες παρατίθενται παρακάτω για κάθε ένδειξη ανά οργανικό σύστημα και απόλυτη συχνότητα. Οι συχνότητες ορίζονται ως πολύ συχνές (≥1/10), συχνές (≥1/100, <1/10) όχι συχνές (≥1/1.000, <1/100) σπάνιες (≥1/10.000, <1/1.000) πολύ σπάνιες (<1/10.000), μη γνωστές (δεν μπορούν να εκτιμηθούν με βάση τα διαθέσιμα δεδομένα). Εντός κάθε κατηγορίας συχνότητας εμφάνισης, οι ανεπιθύμητες ενέργειες παρατίθενται κατά φθίνουσα σειρά σοβαρότητας. Συνδυασμός με μετφορμίνη Σε ελεγχόμενες κλινικές δοκιμές με συνδυασμό βιλνταγλιπτίνης 100 mg ημερησίως + μετφορμίνη δεν αναφέρθηκαν περιπτώσεις απόσυρσης ασθενών εξαιτίας ανεπιθύμητων ενεργειών σε καμία από τις ομάδες που υποβάλλονταν σε θεραπεία και ελάμβαναν είτε βιλνταγλιπτίνη 100 mg ημερησίως + μετφορμίνη ή εικονικό φάρμακο + μετφορμίνη. Σε κλινικές δοκιμές, η επίπτωση της υπογλυκαιμίας ήταν συχνή σε ασθενείς που έλαβαν βιλνταγλιπτίνη 100 mg ημερησίως σε συνδυασμό με μετφορμίνη (1%) και όχι συχνή σε ασθενείς που έλαβαν εικονικό φάρμακο + μετφορμίνη (0,4%). Δεν αναφέρθηκαν σοβαρά υπογλυκαιμικά επεισόδια στα σκέλη της βιλνταγλιπτίνης. Σε κλινικές δοκιμές, το σωματικό βάρος δεν μεταβλήθηκε όταν βιλνταγλιπτίνη 100 mg ημερησίως προστέθηκε στη μετφορμίνη (+0,2 kg και 1,0 kg για τη βιλνταγλιπτίνη και το εικονικό φάρμακο αντίστοιχα). Πίνακας 1 Ανεπιθύμητες ενέργειες που αναφέρθηκαν σε ασθενείς που έλαβαν Jalra 100 mg την ημέρα σε συνδυασμό με μετφορμίνη σε διπλά τυφλές μελέτες (N=208) Διαταραχές του νευρικού συστήματος Συχνές: Τρόμος, Κεφαλαλγία, Ζάλη, Όχι συχνές: Κόπωση Διαταραχές του γαστρεντερικού συστήματος Συχνές: Ναυτία Διαταραχές του μεταβολισμού και της θρέψης Συχνές: Υπογλυκαιμία Συνδυασμός με μια σουλφονυλουρία Σε ελεγχόμενες κλινικές δοκιμές με συνδυασμό βιλνταγλιπτίνης 50 mg + μια σουλφονυλουρία, η συνολική επίπτωση των περιπτώσεων απόσυρσης ασθενών εξαιτίας ανεπιθύμητων ενεργειών ήταν 0,6% στην ομάδα που ελάμβανε βιλνταγλιπτίνη 50 mg + σουλφονυλουρία έναντι 0% στην ομάδα που ελάμβανε εικονικό φάρμακο + σουλφονυλουρία. Σε κλινικές δοκιμές, η επίπτωση της υπογλυκαιμίας όταν προστέθηκε βιλνταγλιπτίνη 50 mg μία φορά την ημέρα σε γλιμεπιρίδη ήταν 1,2% έναντι 0,6% για το εικονικό φάρμακο + γλιμεπιρίδη. Δεν αναφέρθηκαν σοβαρά υπογλυκαιμικά επεισόδια στα σκέλη της βιλνταγλιπτίνης. Σε κλινικές δοκιμές, το σωματικό βάρος δεν μεταβλήθηκε όταν βιλνταγλιπτίνη 50 mg ημερησίως προστέθηκε στη γλιμεπιρίδη ( 0,1 kg και 0,4 kg για τη βιλνταγλιπτίνη και το εικονικό φάρμακο αντίστοιχα). Πίνακας 2 Ανεπιθύμητες ενέργειες που αναφέρθηκαν σε ασθενείς που έλαβαν Jalra 50 mg σε συνδυασμό με μια σουλφονυλουρία σε διπλά τυφλές μελέτες (N=170) Λοιμώξεις και παρασιτώσεις Πολύ σπάνιες: Ρινοφαρυγγίτιδα Διαταραχές του νευρικού συστήματος Συχνές: Τρόμος, Κεφαλαλγία, Ζάλη, Εξασθένιση Διαταραχές του γαστρεντερικού συστήματος Όχι συχνές: Δυσκοιλιότητα Διαταραχές του μεταβολισμού και της θρέψης Συχνές: Υπογλυκαιμία Συνδυασμός με μια θιαζολιδινεδιόνη Σε ελεγχόμενες κλινικές δοκιμές με συνδυασμό βιλνταγλιπτίνης 100 mg ημερησίως + μια θιαζολιδινεδιόνη, δεν αναφέρθηκαν περιπτώσεις απόσυρσης ασθενών εξαιτίας ανεπιθύμητων ενεργειών σε καμία από τις ομάδες που ελάμβαναν είτε βιλνταγλιπτίνη 100 mg ημερησίως + θιαζολιδινεδιόνη ή εικονικό φάρμακο + θιαζολιδινεδιόνη. Σε κλινικές δοκιμές, η επίπτωση της υπογλυκαιμίας ήταν όχι συχνή σε ασθενείς που ελάμβαναν βιλνταγλιπτίνη + πιογλιταζόνη (0,6%) αλλά συχνή στους ασθενείς που ελάμβαναν εικονικό φάρμακο + πιογλιταζόνη (1,9%). Δεν αναφέρθηκαν σοβαρά υπογλυκαιμικά επεισόδια στα σκέλη της βιλνταγλιπτίνης. Στη μελέτη με πρόσθετη θεραπεία με πιογλιταζόνη οι απόλυτες αυξήσεις βάρους με εικονικό φάρμακο και Jalra 100 mg ημερησίως ήταν 1,4 και 2,7 kg αντίστοιχα. Η επίπτωση περιφερικού οιδήματος όταν προστέθηκε βιλνταγλιπτίνη 100 mg ημερησίως σε θεραπεία με μέγιστη δόση πιογλιταζόνης (45 mg μία φορά την ημέρα) ήταν 7,0%, έναντι 2,5% για τη βασική θεραπεία με πιογλιταζόνη μόνο. Πίνακας 3 Ανεπιθύμητες ενέργειες που αναφέρθηκαν σε ασθενείς που έλαβαν Jalra 100 mg την ημέρα σε συνδυασμό με μια θιαζολιδινεδιόνη σε διπλά τυφλές μελέτες (N=158) Διαταραχές του νευρικού συστήματος Όχι συχνές: Κεφαλαλγία, Εξασθένιση Διαταραχές του μεταβολισμού και της θρέψης Συχνές: Αύξηση σωματικού βάρους Όχι συχνές: Υπογλυκαιμία Αγγειακές διαταραχές Συχνές: Περιφερικό οίδημα Επιπρόσθετα, σε ελεγχόμενες δοκιμές με σχήμα μονοθεραπείας με βιλνταγλιπτίνη, η συνολική επίπτωση των περιπτώσεων απόσυρσης ασθενών εξαιτίας ανεπιθύμητων ενεργειών δεν ήταν μεγαλύτερη για τους ασθενείς που υποβάλλονταν σε θεραπεία με βιλνταγλιπτίνη σε δόσεις 100 mg ημερησίως (0,3%) απ’ ότι για τους ασθενείς που υποβάλλονταν σε θεραπεία με εικονικό φάρμακο (0,6%) ή τα φάρμακα σύγκρισης (0,5%).Σε ελεγχόμενες συγκριτικές μελέτες με σχήμα μονοθεραπείας, η υπογλυκαιμία ήταν όχι συχνή και αναφέρθηκε στο 0,4% (7 από 1.855) των ασθενών που υποβλήθηκαν σε θεραπεία με βιλνταγλιπτίνη 100 mg ημερησίως έναντι 0,2% (2 από 1.082) των ασθενών στις ομάδες που υποβλήθηκαν σε θεραπεία με δραστικό φάρμακο σύγκρισης ή εικονικό φάρμακο, χωρίς να αναφερθούν σοβαρά επεισόδια. Σε κλινικές δοκιμές, το σωματικό βάρος δεν μεταβλήθηκε όταν βιλνταγλιπτίνη 100 mg ημερησίως χορηγήθηκε ως μονοθεραπεία ( 0,3 kg και 1,3 kg για τη βιλνταγλιπτίνη και το εικονικό φάρμακο αντίστοιχα). Πίνακας 4 Ανεπιθύμητες ενέργειες που αναφέρθηκαν σε ασθενείς που έλαβαν Jalra 100 mg την ημέρα ως μονοθεραπεία σε διπλά τυφλές μελέτες (N=1.855) Διαταραχές του νευρικού συστήματος Συχνές: Ζάλη, Όχι συχνές: Κεφαλαλγία, Διαταραχές του γαστρεντερικού συστήματος Όχι συχνές: Δυσκοιλιότητα Διαταραχές του μυοσκελετικού συστήματος και του συνδετικού ιστού Όχι συχνές: Αρθραλγία Διαταραχές του μεταβολισμού και της θρέψης Όχι συχνές: Υπογλυκαιμία Λοιμώξεις και παρασιτώσεις Πολύ σπάνιες: Λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος, Ρινοφαρυγγίτιδα Αγγειακές διαταραχές Όχι συχνές: Οίδημα περιφερικό 4. ΚΑΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΑΔΕΙΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ Novartis Europharm Limited, Wimblehurst Road, Horsham, West Sussex, RH12 5AB, Ηνωμένο Βασίλειο 5. ΑΡΙΘΜΟΣ(ΟΙ) ΑΔΕΙΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ EU/1/08/485/001-011 Χορηγείται με απλή ιατρική συνταγή. Καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία6. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ: Win Medica, Παπαδιαμαντοπούλου 41, 115 28 Ιλίσια Αθήνα ΛΙΑΝΙΚΗ ΤΙΜΗ: Jalra 50mg 28 δισκία 65,22 b

1. ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ Zomarist 50 mg/850 mg επικαλυμμένα με λεπτό υμένιο δισκία Zomarist 50 mg/1000 mg επικαλυμμένα με λεπτό υμένιο δισκία 2. ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ •Zomarist 50 mg/850 mg επικαλυμμένα με λεπτό υμένιο δισκία Κάθε επικαλυμμένο με λεπτό υμένιο δισκίο περιέχει 50 mg βιλνταγλιπτίνης και 850 mg υδροχλωρικής μετφορμίνης (που αντιστοιχεί σε 660 mg μετφορμίνης). • Zomarist 50 mg/1000 mg επικαλυμμένα με λεπτό υμένιο δισκία Κάθε επικαλυμμένο με λεπτό υμένιο δισκίο περιέχει 50 mg βιλνταγλιπτίνης και 1000 mg υδροχλωρικής μετφορμίνης (που αντιστοιχεί σε 780 mg μετφορμίνης). 3. ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ 3.1 Θεραπευτικές ενδείξεις Το Zomarist ενδείκνυται για τη θεραπεία ασθενών με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, οι οποίοι αδυνατούν να επιτύχουν επαρκή γλυκαιμικό έλεγχο με τη μέγιστη ανεκτή από του στόματος δόση μετφορμίνης μεμονωμένα ή οι οποίοι λαμβάνουν ήδη συνδυασμό βιλνταγλιπτίνης και μετφορμίνης ως ξεχωριστά δισκία. 3.2 Δοσολογία και τρόπος χορήγησης Ενήλικες Με βάση την τρέχουσα δόση της μετφορμίνης που λαμβάνει ο ασθενής, το Zomarist μπορεί να ξεκινά είτε με τη λήψη της περιεκτικότητας 50 mg/850 mg ή με τα 50 mg/1000 mg δύο φορές την ημέρα, ένα δισκίο το πρωί και ένα το βράδυ. Η συνιστώμενη ημερήσια δόση είναι 100 mg βιλνταγλιπτίνης συν 2000 mg υδροχλωρικής μετφορμίνης. Οι ασθενείς που λαμβάνουν βιλνταγλιπτίνη και μετφορμίνη από ξεχωριστά δισκία μπορούν να μεταπηδήσουν σε Zo-marist που περιέχει τις ίδιες δόσεις κάθε συστατικού. Δόσεις βιλνταγλιπτίνης άνω των 100 mg δεν συνιστώνται. Δεν υπάρχει κλινική εμπειρία από τη βιλνταγλιπτίνη και τη μετφορμίνη σε τριπλό συνδυασμό με άλλους αντιδιαβητικούς παράγοντες. Η λήψη του Zom-arist με ή αμέσως μετά από γεύμα ενδεχομένως περιορίζει τα γαστρεντερικά συμπτώματα που σχετίζονται με τη μετφορμίνη (βλ. επίσης παράγραφο 5.2). Επιπρόσθετες πληροφορίες για ειδικούς πληθυσμούς Νεφρική δυσλειτουργία Το Zomarist δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται σε ασθενείς με κάθαρση κρεατινίνης < 60 ml/min (βλ. παραγράφους 4.3, 4.4 και 5.2). Ηπατική δυσλειτουργία Το Zomarist δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται σε ασθενείς με ηπατική δυσλειτουργία, περιλαμβανομένων αυτών με επίπεδα αμινοτρανσφεράσης της αλανίνης (ALT) ή ασπαρτικής αμινοτρανσφεράσης (AST) σε τιμή > 3x το ανώτερο φυσιολογικό όριο (ULN) πριν από την έναρξη της θεραπείας (βλ. παραγράφους 4.3, 4,4 και 4.8). Ηλικιωμένοι (≥ 65 ετών) Καθώς η μετφορμίνη απεκκρίνεται μέσω των νεφρών και οι ηλικιωμένοι ασθενείς παρουσιάζουν τάση για έκπτωση της νεφρικής λειτουργίας, οι ηλικιωμένοι ασθενείς που λαμβάνουν Zomarist θα πρέπει να υποβάλλονται τακτικά σε ελέγχους της νεφρικής λειτουργίας (βλ. παράγραφο 4.4). Το Zom-arist δεν έχει μελετηθεί σε ασθενείς ηλικίας άνω των 75 ετών. Συνεπώς, η χρήση του Zomarist δεν συνιστάται στον συγκεκριμένο πληθυσμό. Παιδιατρικός πληθυσμός (< 18 ετών) Το Zomarist δεν συνιστάται για χρήση σε παιδιά και εφήβους λόγω έλλειψης στοιχείων για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα. 3.3 Αντενδείξεις Υπερευαισθησία στις δραστικές ουσίες ή σε κάποιο από τα έκδοχα, Διαβητική κετοξέωση ή διαβητικό προ-κώμα, Νεφρική ανεπάρκεια ή νεφρική δυσλειτουργία οριζόμενη ως κάθαρση κρεατινίνης < 60 ml/min (βλ. παράγραφο 4.4)Οξείες καταστάσεις που μπορεί να μεταβάλλουν τη νεφρική λειτουργία, όπως: αφυδάτωση, σοβαρή λοίμωξη, καταπληξία,ενδαγγειακή χορήγηση ιωδιωμένων σκιαγραφικών μέσων (βλ. παράγραφο 4.4). Οξεία ή χρόνια νόσος που μπορεί να προκαλέσει ιστική υποξία, όπως: καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια, πρόσφατο έμφραγμα του μυοκαρδίου καταπληξία. Ηπατική δυσλειτουργία (βλ. παραγράφους 4.2, 4.4 και 4.8). Οξεία δηλητηρίαση από οινόπνευμα, αλκοολισμός. Θηλασμός (βλ. παράγραφο 4.6). 3.4 Ειδικές προειδοποιήσεις και προφυλάξεις κατά τη χρήση Γενικά Το Zomarist δεν είναι υποκατάστατο ινσουλίνης για ινσουλινοεξαρτώμενους ασθενείς και δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 1. Γαλακτική οξέωση Η γαλακτική οξέωση είναι μια πολύ σπάνια αλλά σοβαρή μεταβολική επιπλοκή που μπορεί να εμφανιστεί εξαιτίας συσσώρευσης μετφορμίνης. Περιπτώσεις γαλακτικής οξέωσης σε ασθενείς υπό αγωγή με μετφορμίνη έχουν

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ

αναφερθεί κυρίως για διαβητικούς ασθενείς με σημαντική νεφρική ανεπάρκεια. Σε ασθενείς με διαταραχή της ηπατικής λειτουργίας, η κάθαρση των γαλακτικών μπορεί να περιορισθεί. Η επίπτωση γαλακτικής οξέωσης μπορεί και θα πρέπει να μειώνεται μέσω εκτίμησης άλλων σχετιζόμενων παραγόντων κινδύνου, όπως πτωχά ελεγχόμενος διαβήτης, κέτωση, παρατεταμένη νηστεία, υπερβολική κατανάλωση οινοπνεύματος, ηπατική ανεπάρκεια και άλλες καταστάσεις που συνδέονται με υποξία (βλ. επίσης παραγράφους 4.3 και 4.5). Διάγνωση γαλακτικής οξέωσης Η γαλακτική οξέωση χαρακτηρίζεται από οξειδωτική δύσπνοια, κοιλιακό άλγος και υποθερμία συνοδευόμενα από κώμα. Τα διαγνωστικά εργαστηριακά ευρήματα είναι μειωμένο pH αίματος, επίπεδα γαλακτικού οξέος στο πλάσμα ανώτερα από 5 mmol/l και αυξημένο χάσμα ανιόντων και λόγος γαλακτικού/πυροσταφυλικού οξέος. Εάν πιθανολογείται μεταβολική οξέωση, η αγωγή με το φαρμακευτικό προϊόν θα πρέπει να διακόπτεται και ο ασθενής να εισάγεται αμέσως σε νοσοκομείο (βλ. παράγραφο 4.9). Νεφρική δυσλειτουργία Καθώς η μετφορμίνη απεκκρίνεται μέσω των νεφρών, οι συγκεντρώσεις της κρεατινίνης στον ορό θα πρέπει να παρακολουθείται σε τακτική βάση: - τουλάχιστον μία φορά το έτος σε ασθενείς με φυσιολογική νεφρική λειτουργία - τουλάχιστον δύο με τέσσερις φορές το έτος σε ασθενείς με επίπεδα κρεατινίνης ορού που κυμαίνονται στο ανώτερο φυσιολογικό όριο και σε ηλικιωμένους ασθενείς. Η νεφρική δυσλειτουργία σε ηλικιωμένους ασθενείς είναι συνήθης και ασυμπτωματική. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται σε περιπτώσεις στις οποίες υπάρχει ενδεχόμενο διαταραχής της νεφρικής λειτουργίας, για παράδειγμα, κατά την έναρξη αγωγής με αντιυπερτασικά ή διουρητικά ή ΜΣΑΦ. Ηπατική δυσλειτουργία Ασθενείς με ηπατική δυσλειτουργία, περιλαμβανομένων αυτών με επίπεδα ALT ή AST πριν την έναρξη της θεραπείας > 3x ULN. δεν πρέπει να υποβάλλονται σε θεραπεία με Zomarist (βλ. παράγραφους 4.2, 4.3 και 4.8). Παρακολούθηση ηπατικών ενζύμων Έχουν αναφερθεί σπάνια περιστατικά ηπατικής δυσλειτουργίας (περιλαμβανομένης της ηπατίτιδας) με τη βιλνταγλιπτίνη. Σε αυτά τα περιστατικά οι ασθενείς ήταν γενικά ασυμπτωματικοί χωρίς κλινικές συνέπειες και οι τιμές των ηπατικών δοκιμασιών επέστρεψαν στα φυσιολογικά επίπεδα μετά τη διακοπή της θεραπείας. Πριν την έναρξη της θεραπείας με Zomarist θα πρέπει να διενεργούνται δοκιμασίες ηπατικής λειτουργίας ώστε να είναι γνωστές οι τιμές των αρχικών επιπέδων του ασθενούς. Η ηπατική λειτουργία θα πρέπει να παρακολουθείται κατά τη διάρκεια της θεραπείας με Zomarist ανά τρίμηνα διαστήματα κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους θεραπείας και κατόπιν σε τακτά διαστήματα. Οι ασθενείς που αναπτύσσουν αυξημένα επίπεδα τρανσαμινασών πρέπει να παρακολουθούνται με δεύτερη αξιολόγηση της ηπατικής λειτουργίας προκειμένου να επιβεβαιωθεί το εν λόγω εύρημα και κατόπιν να παρακολουθούνται με συχνές εξετάσεις της ηπατικής λειτουργίας μέχρι το/τα μη φυσιολογικό/-ά εύρημα/-τα να υποχωρήσει/ουν. Εάν η αύξηση της AST ή της ALT σε τιμή 3 φορές το ανώτερο φυσιολογικό όριο (ULN) ή μεγαλύτερη επιμένει, συνιστάται η διακοπή της θεραπείας με Zomarist. Οι ασθενείς που παρουσιάζουν ίκτερο ή άλλα σημεία που υποδεικνύουν ηπατική δυσλειτουργία θα πρέπει να διακόπτουν το Zomarist. Μετά τη διακοπή της θεραπείας με Zomarist και την ομαλοποίηση των εξετάσεων ηπατικής δυσλειτουργείας, δεν θα πρέπει να αρχίζει ξανά η θεραπεία με Zomarist. Καρδιακή ανεπάρκεια Η εμπειρία της θεραπείας με βιλνταγλιπτίνη σε ασθενείς με συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια λειτουργικής ομάδας I-II κατά NYHA (Καρδιολογική Εταιρεία Νέας Υόρκης) είναι περιορισμένη και επομένως η βιλνταγλιπτίνη πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή στους συγκεκριμένους ασθενείς. Δεν υπάρχει εμπειρία από τη χρήση της βιλνταγλιπτίνης στο πλαίσιο κλινικών δοκιμών σε ασθενείς με νόσο λειτουργικής κατηγορίας III-IV κατά NYHA και επομένως η χρήση της δεν συνιστάται στους συγκεκριμένους ασθενείς. Η μετφορμίνη αντενδείκνυται σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια , για το λόγο αυτό το Zomarist, αντενδείκνυται σε αυτό τον πληθυσμό ασθενών (βλ. παράγραφο 4.3). Δερματικές διαταραχές Δερματικές βλάβες, που περιλαμβάνουν φλύκταινες και εξελκώσεις, έχουν αναφερθεί με χρήση βιλνταγλιπτίνης σε άκρα πιθήκων σε μη-κλινικές τοξικολογικές μελέτες (βλ. παράγραφο 5.3). Παρότι δερματικές βλάβες δεν παρατηρήθηκαν σε αυξημένο ποσοστό σε κλινικές δοκιμές, η εμπειρία σε ασθενείς με δερματικές επιπλοκές λόγω διαβήτη είναι περιορισμένη. Συνεπώς, σε συμμόρφωση με τη συνήθη φροντίδα του διαβητικού ασθενή, συνιστάται η παρακολούθηση για δερματικές διαταραχές, όπως οι φλύκταινες ή οι εξελκώσεις. Χειρουργική επέμβαση Καθώς το Zomarist περιέχει μετφορμίνη, η αγωγή θα πρέπει να διακόπτεται 48 ώρες πριν από προγραμματισμένη χειρουργική επέμβαση με γενική αναισθησία και συνήθως θα πρέπει να επανεκκινείται τουλάχιστον 48 ώρες κατόπιν αυτής. Χορήγηση ιωδιωμένου σκιαγραφικού μέσου Η ενδαγγειακή χορήγηση ιωδιωμένων σκιαγραφικών μέσων σε ακτινολογικές εξετάσεις μπορεί να οδηγήσει σε νεφρική ανεπάρκεια. Συνεπώς, καθώς το σκεύασμα περιέχει μετφορμίνη, η χορήγηση Zomarist θα πρέπει να διακόπτεται πριν ή κατά τη διάρκεια της εξέτασης και να επανεκκινείται τουλάχιστον 48 ώρες κατόπιν αυτής, μόνο αφού επανεκτιμηθεί η νεφρική λειτουργία και διαπιστωθεί ότι είναι φυσιολογική (βλ. παράγραφο 4.5). 3.5 Ανεπιθύμητες ενέργειες Δεν έχουν διεξαχθεί θεραπευτικές κλινικές δοκιμές με το Zomarist. Ωστόσο, η βιοϊσοδυναμία του Zomarist με τη συγχορηγούμενη βιλνταγλιπτίνη και μετφορμίνη έχει τεκμηριωθεί (βλ. παράγραφο 5.2). Τα στοιχεία που παρουσιάζονται εδώ αναφέρονται στη συγχορήγηση βιλνταγλιπτίνης και μετφορμίνης, με προσθήκη βιλνταγλιπτίνης σε μετφορμίνη. Δεν έχουν διεξαχθεί μελέτες προσθήκης μετφορμίνης σε βιλνταγλιπτίνη. Οι περισσότερες ανεπιθύμητες ενέργειες ήταν ελαφρές και παροδικές, χωρίς να απαιτούν διακοπή της θεραπείας. Δεν βρέθηκε κάποια σχέση μεταξύ των ανεπιθύμητων ενεργειών και της ηλικίας, της εθνικότητας, της διάρκειας έκθεσης ή της ημερήσιας δόσης. Έχουν αναφερθεί σπάνια περιστατικά ηπατικής δυσλειτουργίας (περιλαμβανομένης της ηπατίτιδας) με τη βιλνταγλιπτίνη. Σε αυτά τα περιστατικά οι ασθενείς ήταν γενικά ασυμπτωματικοί χωρίς κλινικές συνέπειες και οι τιμές των ηπατικών δοκιμασιών επέστρεψαν στα φυσιολογικά επίπεδα μετά τη διακοπή της θεραπείας. Σε δεδομένα από ελεγχόμενες μελέτες μονοθεραπείας ή θεραπείας συνδυασμού διάρκειας ως 24 εβδομάδων, η συχνότητα εμφάνισης των αυξήσεων της ALT ή της AST σε τιμή 3x ULN (ταξινομημένες ως παρούσες σε δύο διαδοχικές μετρήσεις ή κατά την τελική υπό θεραπεία επίσκεψη) ήταν 0,2%, 0,3% και 0,2% για τη βιλνταγλιπτίνη 50 mg μία φορά την ημέρα, τη βιλνταγλιπτίνη 50 mgδύο φορές την ημέρα και όλα τα φάρμακα σύγκρισης, αντίστοιχα. Αυτές οι αυξήσεις των τρανσαμινασών ήταν γενικά ασυμπτωματικές, μη εξελισσόμενης φύσης και δεν συνδέθηκαν με χολόσταση ή ίκτερο. Έχουν αναφερθεί σπάνιες περιπτώσεις αγγειοοιδήματος με βιλνταγλιπτίνη σε παρόμοιο ποσοστό με τους μάρτυρες. Ένα μεγαλύτερο ποσοστό περιπτώσεων αναφέρθηκαν όταν η βιλνταγλιπτίνη χορηγήθηκε σε συνδυασμό με αναστολέα ΜΕΑ. Τα περισσότερα περιστατικά ήταν ήπιας βαρύτητας και αποκαταστάθηκαν με συνέχιση της χορήγησης βιλνταγλιπτίνης. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες που αναφέρθηκαν σε ασθενείς που έλαβαν βιλνταγλιπτίνη σε διπλές τυφλές μελέτες ως επιπρόσθετη θεραπεία σε μετφορμίνη (Πίνακας 1) και ως μονοθεραπεία (Πίνακας 2) παρατίθενται παρακάτω ανά οργανικό σύστημα και απόλυτη συχνότητα. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες που παρατίθενται στον Πίνακα 3 βασίζονται σε στοιχεία διαθέσιμα στην Περίληψη Χαρακτηριστικών του Προϊόντος για τη μετφορμίνη στην Ε.Ε. Οι συχνότητες εμφάνισης καθορίζονται ως πολύ συχνές (≥1/10), συχνές (≥1/100 έως <1/10), όχι συχνές (≥1/1.000 έως <1/100), σπάνιες (≥1/10.000 έως <1/1.000), πολύ σπάνιες (<1/10,000), μη γνωστές (δεν μπορούν να εκτιμηθούν με βάση τα διαθέσιμα δεδομένα). Εντός κάθε κατηγορίας συχνότητας εμφάνισης, οι ανεπιθύμητες ενέργειες παρατίθενται κατά φθίνουσα σειρά σοβαρότητας. Πίνακας 1 Ανεπιθύμητες ενέργειες που αναφέρθηκαν σε ασθενείς που έλαβαν βιλνταγλιπτίνη 100 mg ημερησίως ως επιπρόσθετη θεραπεία σε μετφορμίνη σε σύγκριση με συνδυασμό εικονικού φαρμάκου και μετφορμίνης σε διπλά τυφλές μελέτες (N=208) Διαταραχές του νευρικού συστήματος Συχνές: Τρόμος, Κεφαλαλγία, Ζάλη, Όχι συχνές: Κόπωση Διαταραχές του γαστρεντερικού συστήματος Συχνές: Ναυτία Διαταραχές του μεταβολισμού και της θρέψης Συχνές: Υπογλυκαιμία Σε ελεγχόμενες κλινικές δοκιμές με συνδυασμό βιλνταγλιπτίνης 100 mg ημερησίως και μετφορμίνης, δεν αναφέρθηκε καμία απόσυρση ασθενούς εξαιτίας ανεπιθύμητων ενεργειών στην ομάδα της βιλνταγλιπτίνης 100 mg ημερησίως συν μετφορμίνη ή στην ομάδα εικονικού φαρμάκου συν μετφορμίνη. Σε κλινικές δοκιμές, η επίπτωση της υπογλυκαιμίας ήταν συχνή σε ασθενείς που έλαβαν βιλνταγλιπτίνη σε συνδυασμό με μετφορμίνη (1%) και όχι συχνή σε ασθενείς που έλαβαν εικονικό φάρμακο + μετφορμίνη (0,4%). Κανένα σοβαρό επεισόδιο υπογλυκαιμίας δεν αναφέρθηκε στα σκέλη βιλνταγλιπτίνης. Σε κλινικές δοκιμές, το σωματικό βάρος δεν μεταβλήθηκε από τα αρχικά επίπεδα όταν προστέθηκε βιλνταγλιπτίνη 100 mg ημερησίως στη μετφορμίνη (+0,2 kg και 1.0 kg για τη βιλνταγλιπτίνη και το εικονικό φάρμακο αντίστοιχα). Συμπληρωματικές πληροφορίες για τις επιμέρους δραστικές ουσίες του σταθερού συνδυασμού Βιλνταγλιπτίνη Πίνακας 2 Ανεπιθύμητες ενέργειες που αναφέρθηκαν σε ασθενείς που έλαβαν βιλνταγλιπτίνη 100 mg ημερησίως ως μονοθεραπεία σε διπλές τυφλές μελέτες (N=1.855)Διαταραχές του νευρικού συστήματος Συχνές: Ζάλη, Όχι συχνές: Κεφαλαλγία, Διαταραχές του γαστρεντερικού συστήματος Όχι συχνές: Δυσκοιλιότητα, Διαταραχές του μυοσκελετικού συστήματος και του συνδετικού ιστού Όχι συχνές: Αρθραλγία, Διαταραχές του μεταβολισμού και της θρέψης Όχι συχνές: Υπογλυκαιμία Λοιμώξεις και παρασιτώσεις Πολύ σπάνιες: Λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος, Ρινοφαρυγγίτιδα Αγγειακές διαταραχές Όχι συχνές: Περιφερικό οίδημα. Η συνολική επίπτωση των περιπτώσεων απόσυρσης ασθενών από ελεγχόμενες δοκιμές με σχήμα μονοθεραπείας εξαιτίας ανεπιθύμητων ενεργειών δεν ήταν μεγαλύτερη για τους ασθενείς που έλαβαν βιλνταγλιπτίνη σε δόσεις 100 mg ημερησίως (0,3%) απ’ ό,τι για τους ασθενείς που έλαβαν εικονικό φάρμακο (0,6%) ή φάρμακα σύγκρισης (0,5%). Σε ελεγχόμενες μελέτες σύγκρισης με σχήμα μονοθεραπείας, η υπογλυκαιμία ήταν όχι συχνή, αναφέρθηκε στο 0,4% (7 από τους 1.855) των ασθενών που έλαβαν βιλνταγλιπτίνη 100 mg ημερησίως έναντι ποσοστού 0,2% (2 από τους 1.082) των ασθενών στις ομάδες που έλαβαν θεραπεία με δραστικό φάρμακο σύγκρισης ή εικονικό φάρμακο, χωρίς κανένα σοβαρό επεισόδιο. Σε κλινικές δοκιμές, το σωματικό βάρος δεν μεταβλήθηκε από τα αρχικά επίπεδα όταν βιλνταγλιπτίνη 100 mg ημερησίως χορηγήθηκε ως μονοθεραπεία.( 0,3 kg και 1,3 kg για τη βιλνταγλιπτίνη και το εικονικό φάρμακο αντίστοιχα). Μετφορμίνη Πίνακας 3 Γνωστές ανεπιθύμητες ενέργειες για τη μετφορμίνη Διαταραχές του μεταβολισμού και της θρέψης Πολύ σπάνιες: Μείωση της απορρόφησης βιταμίνης B12 και γαλακτική οξέωση* Διαταραχές του νευρικού συστήματος Συχνές: Μεταλλική γεύση Διαταραχές του γαστρεντερικού συστήματος Πολύ συχνές: Ναυτία, έμετος, διάρροια, κοιλιακό άλγος και απώλεια όρεξης Διαταραχές του ήπατος και των χοληφόρων Πολύ σπάνιες: Μη φυσιολογικές τιμές σε δοκιμασίες ηπατικής λειτουργίας ή ηπατίτιδα** Διαταραχές του δέρματος και του υποδόριου ιστού Πολύ σπάνιες: Δερματικές αντιδράσεις, όπως ερύθημα, κνησμός και κνίδωση *Μείωση της απορρόφησης της βιταμίνης B12 με ελάττωση των επιπέδων ορού έχει παρατηρηθεί πολύ σπάνια σε ασθενείς υπό μακροχρόνια αγωγή με μετφορμίνη. Η εξέταση της αιτιολογίας αυτής συνιστάται εάν ο ασθενής πάσχει από μεγαλοβλαστική αναιμία. **Έχουν αναφερθεί μεμονωμένες περιπτώσεις μη φυσιολογικών τιμών σε δοκιμασίες της ηπατικής λειτουργίας ή ηπατίτιδα που αποκαταστάθηκαν με διακοπή της θεραπείας. Γαστρεντερικές ανεπιθύμητες ενέργειες εκδηλώνονται συχνότερα κατά την έναρξη της θεραπείας και στις περισσότερες περιπτώσεις αποκαθίστανται αυτόματα. Για την αποτροπή τους συνιστάται να λαμβάνεται η μετφορμίνη σε δύο δόσεις την ημέρα κατά την διάρκεια ή αμέσως μετά τα γεύματα. Μια αργή αύξηση της δόσης μπορεί επίσης να βελτιώσει την ανοχή από το γαστρεντερικό. 4. ΚΑΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΑΔΕΙΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ Novartis Europharm Limited, Wimblehurst Road, Horsham, West Sussex, RH12 5AB, Ηνωμένο Βασίλειο 5. ΑΡΙΘΜΟΣ(ΟΙ) ΑΔΕΙΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ EU/1/08/483/001 006, EU/1/08/483/013 015Χορηγείται με απλή ιατρική συνταγή. Καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία 6. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ: Win Medica, Παπαδιαμαντοπούλου 41, 115 28 Ιλίσια ΑθήναΛΙΑΝΙΚΗ ΤΙΜΗ: Zomarist 50mg/850mg: 130,26 b. Zomarist 50mg/1000mg: 130,26 b(συσκευασίες των 60 δισκίων)

1. ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ZARATOR 10 mg, επικαλυμμένο με λεπτό υμένιο δισκίο. ZARATOR 20 mg, επικαλυμμένο με λεπτό υμένιο δισκίο. ZARATOR 40 mg, επικαλυμμένο με λεπτό υμένιο δισκίο. 2. ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ Κάθε επικαλυμμένο με λεπτό υμένιο δισκίο περιέχει: 10 mg ατορβαστατίνης [ως atorvastatin-calcium (trihydrate)] ή 20 mg ατορβαστατίνης [ως atorvastatin- calcium (trihydrate)] ή 40 mg ατορβαστατίνης [ως atorvastatin-calcium (trihydrate)]. Κάθε Zarator 10mg επικαλυμμένο με λεπτό υμένιο δισκίο περιέχει 32,80 mg lactose monohydrate. Κάθε Zarator 20mg επικαλυμμένο με λεπτό υμένιο δισκίο περιέχει 65,61 mg lactose monohydrate. Κάθε Zarator 40mg επικαλυμμένο με λεπτό υμένιο δισκίο περιέχει 131,22 mg lactose monohydrate. 3. ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ 3.1 Θεραπευτικές ενδείξεις ΥπερχοληστερολαιμίαΤο ZARATOR ενδείκνυται ως συμπλήρωμα της δίαιτας για τη μείωση των αυξημένων επιπέδων της ολικής χοληστερόλης, της LDL-χοληστερόλης, της απολιποπρωτεΐνης Β και των τριγλυκεριδίων σε ασθενείς με πρωτοπαθή υπερχοληστερολαιμία, συμπεριλαμβανομένης της ετερόζυγης οικογενούς υπερχοληστερολαιμίας και της συνδυασμένης (μεικτής) υπερλιπιδαιμίας (τύπος ΙIα και ΙIβ κατά Fredrick-son), όταν η δίαιτα και τα άλλα μη φαρμακολογικά μέτρα δεν επαρκούν.Το ZARATOR ενδείκνυται επίσης για τη μείωση της ολικής

χοληστερόλης και της LDL – χοληστερόλης σε ασθενείς με ομόζυγο οικογενή υπερχοληστερολαιμία ως συμπλήρωμα σε άλλες υπολιπιδαιμικές θεραπείες (π.χ. LDL αφαίρεση) ή όταν οι θεραπείες αυτές δεν είναι διαθέσιμες. Πρόληψη Καρδιαγγειακής Νόσου Πρόληψη των καρδιαγγειακών συμβαμάτων σε ασθενείς για τους οποίους εκτιμάται ότι έχουν υψηλό κίνδυνο να εμφανίσουν το πρώτο καρδιαγγειακό σύμβαμα (βλέπε Παράγραφο 5.1), ως συμπλήρωμα στη ρύθμιση άλλων παραγόντων κινδύνου. 3.2 Δοσολογία και τρόπος χορήγησης Ο ασθενής πριν από τη λήψη του ZARATOR θα πρέπει να ακολουθήσει μια σταθερή υπολιπιδαιμική δίαιτα, την οποία και θα συνεχίσει κατά τη διάρκεια της θεραπείας του με το ZARATOR. Η δοσολογία πρέπει να εξατομικεύεται με βάση τα αρχικά επίπεδα της LDL-χοληστερόλης, τους στόχους της θεραπείας και την ανταπόκριση του ασθενούς. Η συνήθης αρχική δόση είναι 10 mg μία φορά την ημέρα. Τροποποίηση της δοσολογίας πρέπει να γίνεται ανά μεσοδιαστήματα 4 εβδομάδων ή μεγαλύτερα. Η μέγιστη δόση είναι 80 mg μία φορά την ημέρα. Κάθε ημερήσια δόση ατορβαστατίνης πρέπει να χορηγείται εφάπαξ και μπορεί να λαμβάνεται οποιαδήποτε ώρα της ημέρας, μετά ή άνευ γεύματος. Σε ασθενείς με επιβεβαιωμένη στεφανιαία νόσο ή άλλους ασθενείς με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ισχαιμικών επεισοδίων, ο στόχος της θεραπείας είναι η επίτευξη επιπέδων LDL – χοληστερόλης <3 mmol/l (ή <115 mg/dl) και ολικής χοληστερόλης <5 mmol/l (ή <190mg/dl). [Προσαρμογή από το άρθρο: “Prevention of coronary heart disease in clinical practice: Recommendations of the Sec-ond Joint Task Force of European and Other Societies on Coronary Prevention” του περιοδικού Atherosclerosis 140 (1998) 199-270].Πρωτοπαθής υπερχοληστερολαιμία και συνδυασμένη (μεικτή) υπερλιπιδαιμία Η πλειονότητα των ασθενών ελέγχεται με χορήγηση 10 mg ZARATOR άπαξ ημερησίως. Τα αποτελέσματα της θεραπείας φαίνονται σε 2 εβδομάδες, ενώ η μέγιστη θεραπευτική ανταπόκριση συνήθως επιτυγχάνεται σε 4 εβδομάδες, διαρκεί δε όσο ο ασθενής παίρνει το φάρμακο. Ετερόζυγος οικογενής υπερχοληστερολαιμία Η θεραπεία αρχίζει με 10 mg ZARATOR ημερησίως. Οι δόσεις να εξατομικεύονται και να τροποποιούνται κάθε 4 εβδομάδες έως 40 mg ημερησίως. Στη συνέχεια, ή η δοσολογία αυξάνεται στη μέγιστη τιμή των 80 mg ημερησίως ή χορηγούνται 40 mg ατορβαστατίνης μία φορά την ημέρα, σε συνδυασμό με κάποια ρητίνη ανταλλαγής ιόντων. Ομόζυγος οικογενής υπερχοληστερολαιμία Σε μία μελέτη παρηγορητικής χορήγησης (Compassionate use study) σε 64 ασθενείς υπήρξαν διαθέσιμες πληροφορίες για 46 ασθενείς για τους οποίους είχε επιβεβαιωθεί η ύπαρξη LDL υποδοχέων. Σ’ αυτούς τους 46 ασθενείς, η μέση μείωση της LDL – χοληστερόλης ήταν περίπου 21%. Η ατορβαστατίνη χορηγήθηκε σε δόσεις μέχρι και 80 mg ημερησίως. Η δοσολογία της ατορβαστατίνης σε ασθενείς με ομόζυγο οικογενή υπερχοληστερολαιμία είναι 10 έως 80 mg ημερησίως. Η ατορβαστατίνη πρέπει να χορηγείται σ’ αυτούς ως συμπλήρωμα σε άλλες υπολιπιδαιμικές θεραπείες (π.χ. LDL αφαίρεση) ή όταν οι θεραπείες αυτές δεν είναι διαθέσιμες. Πρόληψη Καρδιαγγειακής Νόσου Στις μελέτες πρωτογενούς πρόληψης η δόση ήταν 10 mg/ημέρα. Υψηλότερες δόσεις μπορεί να είναι απαραίτητες ώστε να επιτευχθούν τα επίπεδα LDL-χοληστερόλης που προβλέπονται από τις τρέχουσες κατευθυντήριες οδηγίες. Δοσολογία σε ασθενείς με νεφρική ανεπάρκεια Η νεφρική ανεπάρκεια δεν επηρεάζει τις συγκεντρώσεις της ατορβαστατίνης στο πλάσμα ή την επίδρασή της στα λιπίδια, επομένως δεν χρειάζεται τροποποίηση της δοσολογίας. Χορήγηση σε ηλικιωμένους Η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια του φαρμάκου σε ασθενείς ηλικίας μεγαλύτερης των 70 ετών, όταν χρησιμοποιούνται οι συνιστώμενες δόσεις, είναι παρόμοιες με εκείνες που παρατηρήθηκαν στο γενικό πληθυσμό. Χορήγηση σε παιδιά Η παιδιατρική χρήση πρέπει να συνιστάται μόνο από τους ειδικούς. Η εμπειρία στα παιδιά είναι περιορισμένη σε ένα μικρό αριθμό ασθενών (ηλικίας 4 – 17 ετών) με σοβαρές δυσλιπιδαιμίες, όπως η ομόζυγος οικογενής υπερχοληστερολαιμία. Η συνιστώμενη αρχική δοσολογία σε αυτή την πληθυσμιακή ομάδα είναι 10 mg ατορβαστατίνης ημερησίως. Η δόση μπορεί να αυξηθεί μέχρι 80 mg ημερησίως, σύμφωνα με την ανταπόκριση και την ανεκτικότητα του ασθενούς. Τα δεδομένα ασφάλειας ως προς την ανάπτυξη σ’ αυτόν τον πληθυσμό ασθενών δεν έχουν αξιολογηθεί. 3.3 Αντενδείξεις Το Zarator αντενδείκνυται σε ασθενείς: με υπερευαισθησία στη δραστική ουσία ή σε κάποιο από τα έκδοχα αυτού του φαρμάκου, με ενεργό ηπατική νόσο ή ανεξήγητη, επιμένουσα αύξηση των τρανσαμινασών του ορού μεγαλύτερη από το 3-πλάσιο των ανώτατων φυσιολογικών ορίων, με μυοπάθεια, κατά τη διάρκεια της κύησης, κατά τη διάρκεια του θηλασμού, σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας που δεν χρησιμοποιούν τα κατάλληλα αντισυλληπτικά μέτρα 3.4 Ειδικές προειδοποιήσεις και προφυλάξεις κατά τη χρήση Επίδραση στο ήπαρ Οι ηπατικές δοκιμασίες πρέπει να εκτελούνται πριν από την έναρξη της θεραπείας και στη συνέχεια περιοδικά. Οι ασθενείς που παρουσιάζουν οποιοδήποτε κλινικό σημείο ή σύμπτωμα ενδεικτικό ηπατικής βλάβης θα πρέπει να υποβάλλονται σε έλεγχο της ηπατικής λειτουργίας. Οι ασθενείς με αυξημένα επίπεδα τρανσαμινασών θα πρέπει να παρακολουθούνται μέχρις ότου οι διαταραχές αποκατασταθούν. Αν μία αύξηση των τιμών των τρανσαμινασών, μεγαλύτερη του 3πλάσιου των ανώτερων φυσιολογικών τιμών επιμένει, συνιστάται μείωση της δόσης ή διακοπή της χορήγησης του ZARATOR (βλέπε παράγραφο 4.8). Το ZARATOR πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή σε ασθενείς που καταναλώνουν σημαντικές ποσότητες οινοπνεύματος ή/και έχουν ιστορικό ηπατικής νόσου. Επίδραση στους σκελετικούς μυς Η ατορβαστατίνη, όπως και άλλοι αναστολείς της HMG-CoA αναγωγάσης, μπορεί, σε σπάνιες περιπτώσεις, να επιδράσει στους σκελετικούς μυς και να προκαλέσει μυαλγία, μυοσίτιδα και μυοπάθεια, που μπορεί να εξελιχθεί σε ραβδομυόλυση, μία δυνητικά απειλητική για τη ζωή κατάσταση, που χαρακτηρίζεται από σημαντικά αυξημένα επίπεδα της φωσφοκινάσης της κρεατίνης (CPK) (>10 φορές τα ανώτατα φυσιολογικά όρια), μυοσφαιριναιμία και μυοσφαιρινουρία, που μπορεί να προκαλέσει νεφρική ανεπάρκεια. Πριν την έναρξη της θεραπείας Η ατορβαστατίνη πρέπει να χορηγείται με προσοχή σε ασθενείς με προδιαθεσικούς παράγοντες για εμφάνιση ραβδομυόλυσης. Στις καταστάσεις που ακολουθούν πρέπει να προσδιορίζονται τα επίπεδα της φωσφοκινάσης της κρεατίνης (CPK) πριν την έναρξη της θεραπείας με στατίνες: - Νεφρική ανεπάρκεια - Υποθυρεοειδισμός - Ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό κληρονομικής μυϊκής διαταραχής - Προηγούμενο ιστορικό μυϊκής τοξικότητας με στατίνη ή φιμπράτη - Προηγούμενο ιστορικό ηπατικής νόσου και/ή όταν καταναλώνονται μεγάλες ποσότητες οινοπνεύματος - Σε ηλικιωμένους (ηλικίας > 70 ετών) η χρησιμότητα μιας τέτοιας μέτρησης πρέπει να εξετάζεται με βάση την ύπαρξη άλλων παραγόντων που προδιαθέτουν για ραβδομυόλυση. Σε αυτές τις καταστάσεις θα πρέπει να σταθμίζεται ο κίνδυνος σε σχέση με το πιθανό όφελος της θεραπείας και συνιστάται κλινική παρακολούθηση. Εάν τα επίπεδα της CPK είναι σημαντικώς αυξημένα (>5 φορές τα ανώτατα φυσιολογικά όρια) πριν από την έναρξη της θεραπείας δεν πρέπει να γίνει έναρξη αυτής. Προσδιορισμός της φωσφοκινάσης της κρεατίνης Η φωσφοκινάση της κρεατίνης (CPK) δεν πρέπει να προσδιορίζεται μετά από εντατική άσκηση ή παρουσία οποιασδήποτε άλλης εύλογης αιτίας αύξησης της CPK, γιατί αυτό δυσκολεύει την ερμηνεία των αποτελεσμάτων. Εάν τα επίπεδα της CPK, πριν την έναρξη της θεραπείας, είναι σημαντικώς αυξημένα (>5 φορές τα ανώτατα φυσιολογικά όρια) πρέπει να προσδιορίζονται εκ νέου 5 έως 7 ημέρες αργότερα για την επιβεβαίωση των αποτελεσμάτων. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας - Πρέπει να ζητείται από τους ασθενείς να αναφέρουν αμέσως μυϊκούς πόνους, κράμπες ή αδυναμία, ιδιαίτερα εάν συνοδεύονται από αίσθημα κακουχίας ή πυρετό. - Εάν εμφανιστούν τέτοια συμπτώματα, ενώ ένας ασθενής βρίσκεται υπό θεραπεία με ατορβαστατίνη, πρέπει να προσδιορίζονται τα επίπεδα της CPK. Εάν διαπιστωθεί ότι τα επίπεδα είναι σημαντικώς αυξημένα (>5 φορές τα ανώτατα φυσιολογικά όρια) η θεραπεία θα πρέπει να σταματήσει. - Εάν τα μυϊκά συμπτώματα είναι σοβαρά και προκαλούν καθημερινές διαταραχές, ακόμα και αν τα επίπεδα της CPK είναι αυξημένα σε ≤5 x ανώτατα φυσιολογικά όρια, θα πρέπει να εκτιμάται η ανάγκη διακοπής της θεραπείας. - Εάν τα συμπτώματα υποχωρήσουν και τα επίπεδα της CPK επανέλθουν στο φυσιολογικό, τότε μπορεί να εξεταστεί το ενδεχόμενο επαναχορήγησης της ατορβαστατίνης ή η χορήγηση μιας άλλης στατίνης στη χαμηλότερη δόση και υπό στενό έλεγχο. - Η ατορβαστατίνη πρέπει να διακοπεί εάν σημειωθούν κλινικά σημαντικές αυξήσεις στα επίπεδα της CPK (>10 φορές τα ανώτατα φυσιολογικά όρια) ή εάν διαγνωσθεί ή υπάρχει υπόνοια ραβδομυόλυσης. Ο κίνδυνος εμφάνισης ραβδομυόλυσης αυξάνεται όταν η ατορβαστατίνη χορηγείται ταυτόχρονα με κάποια φαρμακευτικά προϊόντα όπως: κυκλοσπορίνη, ερυθρομυκίνη, κλαριθρομυκίνη, ιτρακοναζόλη, κετοκοναζόλη, νεφαζοδόνη, νιασίνη, γεμφιβροζίλη, άλλες φιβράτες ή αναστολείς της HIV πρωτεάσης (Βλέπε παράγραφο 4.5 και παράγραφο 4.8). Οι ασθενείς με σπάνια κληρονομικά προβλήματα δυσανεξίας στην γαλακτόζη, έλλειψη λακτάσης Lapp ή δυσαπορρόφηση γλυκόζης-γαλακτόζης, δεν θα πρέπει να λαμβάνουν αυτό το φάρμακο. 3.5 Ανεπιθύμητες ενέργειες Οι συχνότερα αναμενόμενες ανεπιθύμητες ενέργειες προέρχονται κυρίως από το γαστρεντερικό και περιλαμβάνουν δυσκοιλιότητα, μετεωρισμό, δυσπεψία, κοιλιακό άλγος, και συνήθως υποχωρούν με τη συνέχιση της θεραπείας. Ποσοστό μικρότερο του 2% των ασθενών διέκοψε τη συμμετοχή του στις κλινικές μελέτες εξαιτίας ανεπιθύμητων ενεργειών που αποδόθηκαν στο ZARATOR. Με βάση δεδομένα από κλινικές μελέτες και τη σημαντική εμπειρία που αποκτήθηκε μετά την κυκλοφορία του φαρμάκου στην αγορά, ο πίνακας που ακολουθεί παρουσιάζει τις ανεπιθύμητες ενέργειες που εμφανίστηκαν με το ZARATOR. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες κατατάσσονται ανάλογα με τη συχνότητα εμφάνισής τους σε: συχνές (≥1/100, <1/10), όχι συχνές (≥1/1.000, <1/100), σπάνιες (≥1/10.000, <1/1.000), πολύ σπάνιες (≤1/10.000). Διαταραχές του γαστρεντερικού συστήματος Συχνές: δυσκοιλιότητα, μετεωρισμός, δυσπεψία, ναυτία, διάρροια. Όχι συχνές: ανορεξία, έμετος. Διαταραχές αιμοποιητικού και λεμφικού συστήματος Όχι συχνές: θρομβοκυτοπενία. Διαταραχές ανοσοποιητικού συστήματος Συχνές: αλλεργικές αντιδράσεις.Πολύ σπάνιες: αναφυλακτικές αντιδράσεις. Διαταραχές του ενδοκρινικού συστήματος. Όχι συχνές: αλωπεκία, υπεργλυκαιμία, υπογλυκαιμία, παγκρεατίτιδα. Ψυχιατρικές διαταραχές Συχνές: αϋπνία. Όχι συχνές: αμνησία. Διαταραχές του νευρικού συστήματος Συχνές: κεφαλαλγία, ζάλη, παραισθησίες, υπαισθησία. Όχι συχνές: περιφερική νευροπάθεια. Διαταραχές του ήπατος και των χοληφόρων Σπάνιες: ηπατίτιδα, χολοστατικός ίκτερος. Δέρμα/Εξαρτήματα δέρματος Συχνές: δερματικό εξάνθημα, κνησμός. Όχι συχνές: κνίδωση. Πολύ σπάνιες: αγγειοοίδημα, φυσαλιδώδη εξανθήματα (συμπεριλαμβανομένων του πολύμορφου ερυθήματος, του συνδρόμου Stevens-Johnson και της τοξικής επιδερμικής νεκρόλυσης). Διαταραχές του ωτός και του λαβυρίνθου Όχι συχνές: εμβοές. Διαταραχές του μυοσκελετικού συστήματος Συχνές: μυαλγία, αρθραλγία.Όχι συχνές: μυοπάθεια. Σπάνιες: μυοσίτιδα, ραβδομυόλυση. Διαταραχές αναπαραγωγικού συστήματος Όχι συχνές: ανικανότητα. Γενικές διαταραχές Συχνές: εξασθένηση, θωρακικό άλγος, οσφυαλγία, περιφερικό οίδημα. Όχι συχνές: κακουχία, αύξηση σωματικού βάρους. Παρακλινικές εξετάσεις Σε ασθενείς που έπαιρναν ZARA-TOR παρατηρήθηκε αύξηση των επιπέδων των τρανσαμινασών, γεγονός που συμβαίνει και με άλλους αναστολείς της HMG-CoA αναγωγάσης. Η αύξηση αυτή ήταν συνήθως μικρή, παροδική και δεν χρειάστηκε διακοπή της θεραπείας. Σε ασθενείς που έπαιρναν ZARATOR, κλινικά σημαντική αύξηση των τρανσαμινασών του ορού (τρεις φορές πάνω από τα ανώτατα φυσιολογικά όρια) παρατηρήθηκε σε ποσοστό 0,8%. Η αύξηση αυτή, ήταν δοσοεξαρτώμενη, σε όλους δε τους ασθενείς ήταν αναστρέψιμη. Επίπεδα της CPK μεγαλύτερα του 3πλάσιου των ανώτατων φυσιολογικών ορίων παρατηρήθηκαν σε ποσοστό 2,5% των ασθενών που ελάμβαναν ZARATOR, ποσοστό που είναι παρόμοιο με αυτό που παρατηρήθηκε σε κλινικές μελέτες με άλλους αναστολείς της HMG-CoA αναγωγάσης. Επίπεδα 10 φορές πάνω από τα ανώτατα φυσιολογικά όρια παρατηρήθηκαν σε ποσοστό 0,4% των ασθενών υπό θεραπεία με ZARATOR. (βλέπε παράγραφο 4.4). 4. ΚΑΤΟΧΟΣ ΑΔΕΙΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: WINMEDICA ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΕΠΕ, Παπαδιαμαντοπούλου 41, 115 28 Αθήνα. Τηλ.: 210 7488858-860 Fax: 210 7488827 5. ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΔΕΙΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Δισκία 10 mg: 64286/11-11-2008, Δισκία 20 mg: 72834/11-11-2008, Δισκία 40 mg: 72836/11-11-2008 Χορηγείται με ιατρική συνταγή. Καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία. ΛΙΑΝΙΚΗ ΤΙΜΗ: 15,33b, 24,31b, 41,83b Under license of Pfizer

Bοηθήστε να γίνουν τα φάρμακα πιο ασφαλή:Συμπληρώστε την “κΙτρΙνη κΑρτΑ”

Aναφέρατε:• ΟλεΣ τις ανεπιθύμητες ενέργειες για τα Nέα φάρμακα• Tις ΣOBAPEΣ ανεπιθύμητες ενέργειες για τα Γνωστά φάρμακα

N

winmag

Documents

Transcript of winmag