Οη Φνίληθεο ή Σηδώληνη ήηαλ αξραίνο ζεκηηηθόο ιαόο, πνπ θαηνηθνύζε ζηελ πεξηνρή ηεο

Φνηλίθεο, ζηηο αλαηνιηθέο αθηέο ηεο Μεζνγείνπ. Η κεγαιύηεξε έθηαζε ηεο Φνηλίθεο ζήκεξα

θαιύπηεηαη από ην θξάηνο ηνπ Ληβάλνπ θαη από ην Ιζξαήι.

Σύκθωλα κε ηε κπζνινγία πήξε ην όλνκά ηεο από ηνλ Φνίληθα, πνπ ήηαλ αδεξθόο ηνπ

Κάδκνπ, είηε από ηε ιέμε "θνηλόο" (= εξπζξόο), εμαηηίαο ηεο θαηεξγαζίαο θαη ηνπ εκπνξίνπ ηεο

πνξθύξαο, πνπ ήηαλ ε θύξηα απαζρόιεζε ηνπ ιανύ απηνύ, είηε από ηα θνηληθόδεληξα πνπ

αθζνλνύζαλ ζηε ρώξα απηή. Οη Φνίληθεο ήηαλ απόγνλνη ηνπ Χαλαάλ, γηνπ ηνπ Χακ θαη εγγνλνύ

ηνπ Νώε (Γέλεζηο 10,15). Καηά ηνλ Ηξόδνην νη Φνίληθεο πξνήιζαλ από ηελ Δξπζξά ζάιαζζα θαη

εγθαηαζηάζεθαλ ζηε Φνηλίθε γύξω ζην 2000 π.Χ.

Η Αγία Γξαθή ηε Φνηλίθε ηελ απνθαιεί γε Χαλαάλ, θαη ηνπο θαηνίθνπο ηεο

Χαλαλαίνπο. Τν ίδην ηνπο νλνκάδεη θαη ε Καηλή Γηαζήθε, όπωο "γπλαίθα

Χαλαλαία" (Μαηζαίνο 15,22) θαη "γπλαίθα Σπξνθνίληζζα" Μάξθνο 7,26).

Γη' απηό θαη νη θάηνηθνη ηεο πεξηνρήο ηελ νλόκαζαλ "Χλα" (Χαλαάλ) θαη ηε

ζεωξνύζαλ ηκήκα ηεο Γεο Χαλαάλ. Δκθαλίδνληαη επίζεο ωο θάηνηθνη ηεο

Τύξνπ, ή αθόκε ωο Σηδώληνη.

Η δηακόξθωζε ηνπ εδάθνπο ηεο Φνηλίθεο επλόεζε ηε δεκηνπξγία κηθξώλ

πόιεωλ - θξαηώλ, πνπ δηαηήξεζαλ πάληα θάπνηα ηνπηθή απηνλνκία. Αξρηθά

ίδξπζαλ θαηά κήθνο ηεο παξαιίαο ηεο Φνηλίθεο ηηο γλωζηέο πόιεηο - θξάηε

Βύβιν, Άξαδν, Βεξπηό, Σηδώλα, Τύξν, Τξίπνιε, Άθθα, Γάβαια θ.ά. Αξρεγόο

θάζε "θξαηηδίνπ" νξηδόηαλ ν θιεξνλνκηθόο βαζηιηάο.

Γύξω ζηα κέζα ηνπ 17νπ αηώλα π.Χ. νη Αηγύπηηνη επέβαιαλ ηελ επηθπξηαξρία

ηνπο ζηηο Φνηληθηθέο πόιεηο. Μεηά ηελ εηζβνιή ηωλ Χεηηαίωλ (14νο αηώλαο),

ν αηγππηηαθόο έιεγρνο εμαζζέληζε ζηαδηαθά θαη νη πόιεηο ηεο Φνηλίθεο

θαηνρύξωζαλ ηελ αλεμαξηεζία ηνπο.

Οη Φνίληθεο ήθκαζαλ ωο πνιηηηζκόο από ην 1200 π.Χ. έωο ην 900 π.Χ.. Δπεηδή ε

θαιιηεξγήζηκε έθηαζε ηεο πεξηνρήο ήηαλ κηθξή, νη Φνίληθεο εθκεηαιιεύηεθαλ

ηελ πινύζηα μπιεία ηνπ βνπλνύ Λίβαλνο θαη ζηξάθεθαλ ζηε ζάιαζζα. Σελ

πεξίνδν απηή εμαπιώζεθαλ ζε όιε ηε Μεζόγεην, ηδξύνληαο απνηθίεο θαη

αζρνιήζεθαλ κε ην εκπόξην, ελώ νη θνηληθηθέο πόιεηο γλώξηζαλ πεξίνδν

ζρεηηθήο εηξήλεο θαη επεκεξίαο

Οη Φνίληθεο ππήξμαλ άθηαζηνη ζηε ραιθνπξγία θαη ιέγεηαη όηη ππήξμαλ νη πξώηνη

πνπ δηαθόζκεζαλ κεηαιιηθά αγγεία κε αλάγιπθεο παξαζηάζεηο. Σα ρξπζά

θαη αξγπξά αγγεία ηωλ Φνηλίθωλ εμαίξνληαη από ηνλ Όκεξν. Απνδείρηεθαλ

επίζεο εμαηξεηηθνί ηερλίηεο ζηε γιππηηθή δηαθόζκεζε αληηθεηκέλωλ από

ειεθαληόδνλην θαη από πνιύηηκνπο ιίζνπο.

Ολνκαζηόο ππήξμε ν βαζηιηάο ηεο Σύξνπ Χηξάκ Α΄ (960 π.Χ.), πνπ έζηεηιε ζην

βαζηιηά νινκώληα ηερλίηεο θαη μπιεία από θέδξνπο γηα λα ρηίζεη ζηελ

Ηεξνπζαιήκ ηνλ πεξίθεκν Ναό ηνπ (Β' Βαζηιεηώλ 2,11, Γ' Βαζηιεηώλ 5,9. 17-18).

Γεληθά, όηαλ βαζίιεπε ν Χηξάκ, νη εκπνξηθέο ζρέζεηο ηωλ Φνηλίθωλ κε ηνπο

Ηνπδαίνπο αλαπηύρζεθαλ ηδηαίηεξα. Αξγόηεξα όκωο (αξρέο 8νπ αηώλα π.Χ.), νη

Φνίληθεο άξρηζαλ πόιεκν ελάληηα ζην Ηζξαήι, ιεειαηώληαο κε ην ζηόιν ηνπο ηηο

ηνπδαϊθέο αθηέο θαη αξπάδνληαο λένπο γηα δνύινπο. Σελ ίδηα πεξίνδν άξρηζαλ λα

επεθηείλνληαη πξνο ηα δπηηθά θαη νη Αζζύξηνη. Οη Αζζύξηνη βαζηιηάδεο

Αζνπξκπαληπάι Β΄ (883 - 859 π.Χ.) θαη αικαλάζαξ Β΄ (858 - 824 π.Χ.) θαη νη

δηάδνρνί ηνπο (8νο - 7νο αηώλαο) πνιηόξθεζαλ επαλεηιεκκέλα θνηληθηθέο πόιεηο,

ππνηάζζνληαο θαη θαηαζηξέθνληαο πνιιέο απ' απηέο. Μεηά ηελ θαηάξξεπζε ηνπ

αζζπξηαθνύ θξάηνπο, νη Φνίληθεο ζπκκάρεζαλ κε ηελ Αίγππην ελάληηα ζηνπο

Βαβπιώληνπο

Ζ παξαθκή ηνπ Φνηληθηθνύ πνιηηηζκνύ άξρηζε όηαλ ν Βαβπιώληνο βαζηιηάο Ναβνπρνδνλόζνξαο βάδηζε ην 587 π.Χ. ελάληηα ζηε Φνηλίθε, θαηέιαβε ηε ηδώλα θαη έζθαμε ηνπο θαηνίθνπο ηεο. Αξγόηεξα ην Βαβπιωληαθό θξάηνο θαηαιύζεθε ην 538 π.Χ. από ηνλ Κύξν ην Μέγα θαη νη Φνίληθεο ππνηάρηεθαλ ζηνπο Πέξζεο. Οη Φνίληθεο, ράξε ζηε ζαιάζζηα δύλακή ηνπο, έγηλαλ ην επλννύκελν έζλνο ηωλ Πεξζώλ θαη αλέπηπμαλ αθόκα πεξηζζόηεξν ηελ εκπνξηθή ηνπο δξαζηεξηόηεηα. Σν 525 π.Χ. εθζηξάηεπζαλ καδί κε ηνλ Κακβύζε ελάληηα ζηελ Αίγππην. ηνπο ειιελνπεξζηθνύο πνιέκνπο ζπκκάρεζαλ κε ηνπο Πέξζεο ελάληηα ζηνπο Έιιελεο. Γηέιπζαλ ην ζηόιν ηωλ Ηωληθώλ πόιεωλ ζηε λαπκαρία ηεο Λάδεο (496 π.Χ.), κε ζπλέπεηα ηελ άιωζε ηεο Μηιήηνπ από ηνπο Πέξζεο θαη ηελ θαηαζηξνθή ηεο. Σα θνηληθηθά πινία απνηεινύζαλ ηε κηζή λαπηηθή δύλακε ηωλ Πεξζώλ. Αξγόηεξα νη Φνίληθεο βνήζεζαλ ηνπο Αζελαίνπο ελάληηα ζηε πάξηε (λαπκαρία ηεο Κλίδνπ). Από ηελ επνρή απηή (αξρέο 4νπ αηώλα π.Χ.), νη Φνίληθεο ήξζαλ ζε ζηελόηεξε επηθνηλωλία κε ηνπο Αζελαίνπο θαη πνιινί Φνίληθεο έκπνξνη εγθαηαζηάζεθαλ ζηελ Αζήλα.

Ζ θνηληθηθή ζξεζθεία έρεη πνιιά θνηλά ζηνηρεία κε ην πάλζεν ηωλ ζεκηηηθώλ

ιαώλ ηεο ζπξνπαιαηζηηληαθήο πεξηνρήο θαη ηεο Μεζνπνηακίαο, όπωο νη

Αξακαίνη, νη νπκέξηνη, νη Αζζύξηνη θ.ά. Οη ζενί αξρηθά ήηαλ δπν, ν Διηνύλ

θαη ε Βεξνύη. Παηδηά ηνπο ήηαλ ν Οπξαλόο θαη ε Γε. Από ηνλ Οπξαλό

γελλήζεθε ν Δι, ν Γάθωλ, ν Άηιαο, ν Πόληνο θαη ν Εεπο Γήκαξνο, γηνο ηνπ

νπνίνπ ήηαλ ν Μειηθέξηεο, ν πνιηνύρνο ζεόο ηεο Σύξνπ. Ο Δι ήηαλ ε

αλώηεξε ζεόηεηα, απνκαθξπζκέλε από ηνλ θόζκν. Σν όλνκα Βάαι (Βήινο)

ζηε Φνηλίθε δελ ήηαλ όλνκα νξηζκέλνπ ζενύ, αιιά ζήκαηλε γεληθά ηνλ

Κύξην, αλ θαη ηαπηηδόηαλ κε ηνλ Δι, όπωο ην ζειπθό Βααιάη κε ηελ

Αζηάξηε. Ο επηθεθαιήο ζεόο ηνπ πάλζενπ θάζε πόιεο επνλνκαδόηαλ βάαι

(βάαι ηεο Σύξνπ π.ρ. ήηαλ ν Μειηθέξηεο) θαη ε ζεά ζύδπγόο ηνπ βααιάη.

ΒΑΓΓΔΛΖ ΓΚΑΣΖ Α’1 2012-2013 ΔΡΓΑΗΑ

ΗΣΟΡΗΑ