ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ-ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ 1

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

-Καλλίμαχος εἰς τοῦτ’ ἀναιδείας ἦλθεν, ὥσθ’ ἁπάντων με τῶν γεγενημένων ᾐτιᾶτο (Ο Καλλίμαχος έφτασε σε τόση αναίδεια, ώστε με κατηγορούσε για όλα όσα είχαν γίνει). -Ἐν τῷ ἀσφαλεῖ ἤδη ἔσομαι, ὡς μηδὲν ἂν ἔτι κακὸν παθεῖν (Θα είμαι πια ασφαλής, ώστε να μην είναι δυνατό να πάθω πια κάποιο κακό). -Ἀφίεμέν σε ἐπὶ τούτῳ, ἐφ’ ᾧτε μηκέτι φιλοσοφεῖν (Σε αφήνουμε με αυτή τη συμφωνία, να μη φιλοσοφείς δηλαδή πια). -Συνέβησαν πρὸς Λακεδαιμονίους ἐφ’ ᾧ ἐξίασιν ἐκ τῆς Πελοποννήσου ὑπόσπονδοι καὶ μηδέποτε ἐπιβήσονται αὐτῆς (Συνθηκολόγησαν με τους Λακεδαιμόνιους με τον όρο να φύγουν κάτω από συνθήκη από την Πελοπόννησο και να μην επιστρέψουν ποτέ από αυτή).

Εισάγονται με:

-Καλλίμαχος εἰς τοῦτ’ ἀναιδείας ἦλθεν, ὥσθ’ ἁπάντων με τῶν γεγενημένων ᾐτιᾶτο (Ο Καλλίμαχος έφτασε σε τόση αναίδεια, ώστε με κατηγορούσε για όλα όσα είχαν γίνει). -Καὶ κατεφαίνετο πάντα αὐτόθεν, ὥστε οὐκ ἂν ἔλαθεν ὁρμώμενος ὁ Κλέων τῷ στρατῷ (Και από εκεί φαίνονταν όλα, ώστε δεν μπορούσε ο Κλέων να εφορμήσει κρυφά με το στρατό). -Πλοῖα ὑμῖν πάρεστιν, ὥστε ὅπῃ ἂν βούλησθε, ἐξαίφνης ἂν ἐπιπέσοιτε (Έχετε πλοία, ώστε, με όποιο τρόπο θέλετε, μπορείτε να επιτεθείτε ξαφνικά). -Ἀλλὰ οὐκ ἐδίδαξεν, ὥστε ἡμᾶς αὐτοὺς δέοι τούς τε ἀγαθοὺς καὶ τοὺς κακοὺς κρίνειν (Αλλά δε δίδαξε, ώστε εμείς οι ίδιοι πρέπει να διακρίνουμε και τους καλούς και τους κακούς). -Τίς οὕτω δεινὸς λέγειν, ὥστε σὲ πεῖσαι; (Ποιος είναι τόσο ικανός στο λόγο, ώστε να σε πείσει). -Ἐν τῷ ἀσφαλεῖ ἤδη ἔσομαι, ὡς μηδὲν ἂν ἔτι κακὸν παθεῖν (Θα είμαι πια ασφαλής, ώστε να μην είναι δυνατό να πάθω πια κάποιο κακό). -Οὕτω σκαιὸς εἶ καὶ ἀναίσθητος, Αἰσχίνη, ὥστ’ οὐ δύνασαι λογίσασθαι (Τόσο απότομος και αδιάφορος είσαι Αισχίνη, ώστε δεν μπορείς να σκεφτείς ).

Εκφέρονται με:

Ὥστε οὐ μόνον ὡς ἐχθρῷ αὐτῷ προσήκει ἀλλὰ καὶ ὡς προδότῃ ὑμῶν τε καὶ ὑμῶν (Επομένως / συνεπώς, αρμόζει να τιμωρείται όχι μόνο σαν εχθρός αλλά και σαν προδότης δικός σας και δικός μας).

Προσέξτε ότι ο σύνδεσμος ὥστε στην αρχή περιόδου ή ημιπεριόδου …………………… …………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………..

ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ-ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ 2

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Επιρρηματικές προτάσεις κρίσης με άρνηση οὐ (μή με απαρέμφατο, ὥστε μὴ οὐ όταν προηγείται αρνητική έκφραση) -Καλλίμαχος εἰς τοῦτ’ ἀναιδείας ἦλθεν, ὥσθ’ ἁπάντων με τῶν γεγενημένων ᾐτιᾶτο (Ο Καλλίμαχος έφτασε σε τόση αναίδεια, ώστε με κατηγορούσε για όλα όσα είχαν γίνει). -Ἐν τῷ ἀσφαλεῖ ἤδη ἔσομαι, ὡς μηδὲν ἂν ἔτι κακὸν παθεῖν (Θα είμαι πια ασφαλής, ώστε να μην είναι δυνατό να πάθω πια κάποιο κακό). -Ἀφίεμέν σε ἐπὶ τούτῳ, ἐφ’ ᾧτε μηκέτι φιλοσοφεῖν (Σε αφήνουμε με αυτή τη συμφωνία, να μη φιλοσοφείς δηλαδή πια). -Συνέβησαν πρὸς Λακεδαιμονίους ἐφ’ ᾧ ἐξίασιν ἐκ τῆς Πελοποννήσου ὑπόσπονδοι καὶ μηδέποτε ἐπιβήσονται αὐτῆς (Συνθηκολόγησαν με τους Λακεδαιμόνιους με τον όρο να φύγουν κάτω από συνθήκη από την Πελοπόννησο και να μην επιστρέψουν ποτέ από αυτή).

Εισάγονται τους συνδέσμους ὥστε, ὡς (ώστε) ἐφ’ ᾧ, ἐφ’ ᾧτε (με τον όρο, με την προϋπόθεση, με τη συμφωνία να …) + απαρέμφατο ή οριστική μέλλοντα.

-Καλλίμαχος εἰς τοῦτ’ ἀναιδείας ἦλθεν, ὥσθ’ ἁπάντων με τῶν γεγενημένων ᾐτιᾶτο (Ο Καλλίμαχος έφτασε σε τόση αναίδεια, ώστε με κατηγορούσε για όλα όσα είχαν γίνει). -Καὶ κατεφαίνετο πάντα αὐτόθεν, ὥστε οὐκ ἂν ἔλαθεν ὁρμώμενος ὁ Κλέων τῷ στρατῷ (Και από εκεί φαίνονταν όλα, ώστε δεν μπορούσε ο Κλέων να εφορμήσει κρυφά με το στρατό). -Πλοῖα ὑμῖν πάρεστιν, ὥστε ὅπῃ ἂν βούλησθε, ἐξαίφνης ἂν ἐπιπέσοιτε (Έχετε πλοία, ώστε, με όποιο τρόπο θέλετε, μπορείτε να επιτεθείτε ξαφνικά). -Ἀλλὰ οὐκ ἐδίδαξεν, ὥστε ἡμᾶς αὐτοὺς δέοι τούς τε ἀγαθοὺς καὶ τοὺς κακοὺς κρίνειν (Αλλά δε δίδαξε, ώστε εμείς οι ίδιοι πρέπει να διακρίνουμε και τους καλούς και τους κακούς). -Τίς οὕτω δεινὸς λέγειν, ὥστε σὲ πεῖσαι; (Ποιος είναι τόσο ικανός στο λόγο, ώστε να σε πείσει). -Ἐν τῷ ἀσφαλεῖ ἤδη ἔσομαι, ὡς μηδὲν ἂν ἔτι κακὸν παθεῖν (Θα είμαι πια ασφαλής, ώστε να μην είναι δυνατό να πάθω πια κάποιο κακό). -Οὕτω σκαιὸς εἶ καὶ ἀναίσθητος, Αἰσχίνη, ὥστ’ οὐ δύνασαι λογίσασθαι (Τόσο απότομος και αδιάφορος είσαι Αισχίνη, ώστε δεν μπορείς να σκεφτείς).

Εκφέρονται με: -οριστική: το αποτέλεσμα παρουσιάζεται ως πραγματικό. -δυνητική οριστική: το αποτέλεσμα παρουσιάζεται ως δυνατό στο παρελθόν. -δυνητική ευκτική: το αποτέλεσμα παρουσιάζεται ως δυνατό στο παρόν και στο μέλλον. -ευκτική του πλαγίου λόγου μετά από ιστορικό χρόνο. -απαρέμφατο [το αποτέλεσμα παρουσιάζεται ως φυσικό ή λογικό επακόλουθο σύμφωνα με τον τρόπο σκέψης του ομιλητή (υποκειμενικό συμπέρασμα)] Στο διπλανό παράδειγμα με τον Αισχίνη η χρήση της οριστικής δείχνει ότι αυτό που δηλώνει η συμπερασματική είναι πραγματικότητα. Αν υπήρχε απαρέμφατο θα δήλωνε ότι ήταν γνώμη του ομιλητή. -δυνητικό απαρέμφατο: το αποτέλεσμα είναι δυνατό υπό προϋποθέσεις.

Ὥστε οὐ μόνον ὡς ἐχθρῷ αὐτῷ προσήκει ἀλλὰ καὶ ὡς προδότῃ ὑμῶν τε καὶ ὑμῶν (Επομένως / συνεπώς, αρμόζει να τιμωρείται όχι μόνο σαν εχθρός αλλά και σαν προδότης δικός σας και δικός μας).

Προσέξτε ότι ο σύνδεσμος ὥστε στην αρχή περιόδου ή ημιπεριόδου εισάγει κύρια πρόταση και μεταφράζεται επομένως, συνεπώς.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ Στις προτάσεις που ακολουθούν να αναγνωρίσετε τις συμπερασματικές προτάσεις και να δικαιολογήσετε την έγκλισή τους.

1) Ἔχω τριήρεις, ὥστε ἑλεῖν τὸ ἐκείνων πλοῖον. 2) Πᾶν ποιοῦσιν οὗτοι, ὥστε μὴ διδόναι δίκην. 3) Οἱ βάρβαροι ἔφασαν Ξενοφῶντι ἀποδώσειν τοὺς νεκρούς, ἐφ’ ᾧ μὴ καίειν

τὰς οἰκίας. 4) Οἱ Τριάκοντα πᾶν ἐποίησαν, ὥστε μὴ δοῦναι δίκην. 5) Οὕτως ἰσχυρόν ἐστιν ἡ ἀλήθεια, ὥστε ἐπικρατεῖ πάντων τῶν ἀνθρωπίνων

λογισμῶν. 6) Εὐαγόρας τὴν πόλιν οὕτως ηὔξησεν, ὥστε μηδεμιᾶς τῶν Ἑλληνίδων πόλεων

ἀπολελεῖφθαι. 7) Τὰ δρεπανηφόρα ἅρματα εἶχον τὰ δρέπανα ἐκ τῶν ἀξόνων εἰς πλάγιον

ἀποτεταμένα, ὡς διακόπτειν ὅτῳ ἐντυγχάνοιεν. 8) Καί μοι οἱ θεοὶ οὕτως ἐν τοῖς ἱεροῖς ἐσήμηναν, ὥστε καὶ ἰδιώτην γνῶναι ἂν

ὅτι τῆς μοναρχίας ἀπέχεσθαί με δεῖ. 9) Καὶ τὴν Βοιωτίαν ἐξέλιπον Ἀθηναῖοι πᾶσαν σπονδὰς ποιησάμενοι ἐφ’ ᾧ

τοὺς ἄνδρας κομιοῦνται. Να μεταφέρετε τις προτάσεις που ακολουθούν από τα νέα ελληνικά στα αρχαία ελληνικά. 1) Έζησε τόσο αισχρά, ώστε δε θα το πίστευες. 2) Έζησε τόσο αισχρά, ώστε πέθανε επίσης αισχρά. 3) Έχουμε διδαχθεί από τόσο πολλούς δασκάλους, ώστε (είναι λογικό να)

γνωρίζουμε το καθετί. 4) Έχουμε διδαχτεί από τόσο πολλούς δασκάλους, ώστε (είναι πιθανόν) να

γνωρίζουμε το καθετί.

ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ-ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ 3

Λύσεις ασκήσεων Στις προτάσεις που ακολουθούν να αναγνωρίσετε τις συμπερασματικές προτάσεις και να δικαιολογήσετε την έγκλισή τους.

1) Ἔχω τριήρεις, ὥστε ἑλεῖν τὸ ἐκείνων πλοῖον. (εισάγεται με το ὥστε, εκφέρεται με απαρέμφατο, καθώς το αποτέλεσμα παρουσιάζεται ως λογικό επακόλουθο) 2) Πᾶν ποιοῦσιν οὗτοι, ὥστε μὴ διδόναι δίκην. (εισάγεται με το ὥστε, εκφέρεται με απαρέμφατο, καθώς το αποτέλεσμα παρουσιάζεται ως λογικό επακόλουθο) 3) Οἱ βάρβαροι ἔφασαν Ξενοφῶντι ἀποδώσειν τοὺς νεκρούς, ἐφ’ ᾧ μὴ καίειν

τὰς οἰκίας. (εισάγεται με το ἐφ’ ᾧ+απαρέμφατο και δηλώνει όρο, προϋπόθεση, συμφωνία) 4) Οἱ Τριάκοντα πᾶν ἐποίησαν, ὥστε μὴ δοῦναι δίκην. (εισάγεται με το ὥστε, εκφέρεται με απαρέμφατο, καθώς το αποτέλεσμα παρουσιάζεται ως λογικό επακόλουθο) 5) Οὕτως ἰσχυρόν ἐστιν ἡ ἀλήθεια, ὥστε ἐπικρατεῖ πάντων τῶν ἀνθρωπίνων

λογισμῶν. (εισάγεται με το ὥστε, εκφέρεται με οριστική, καθώς το αποτέλεσμα παρουσιάζεται ως κάτι το πραγματικό) 6) Εὐαγόρας τὴν πόλιν οὕτως ηὔξησεν, ὥστε μηδεμιᾶς τῶν Ἑλληνίδων

πόλεων ἀπολελεῖφθαι. (εισάγεται με το ὥστε, εκφέρεται με απαρέμφατο, καθώς το αποτέλεσμα παρουσιάζεται ως λογικό επακόλουθο) 7) Τὰ δρεπανηφόρα ἅρματα εἶχον τὰ δρέπανα ἐκ τῶν ἀξόνων εἰς πλάγιον

ἀποτεταμένα, ὡς διακόπτειν ὅτῳ ἐντυγχάνοιεν. (εισάγεται με το ὡς, εκφέρεται με απαρέμφατο, καθώς το αποτέλεσμα παρουσιάζεται ως λογικό επακόλουθο) 8) Καί μοι οἱ θεοὶ οὕτως ἐν τοῖς ἱεροῖς ἐσήμηναν, ὥστε καὶ ἰδιώτην γνῶναι ἂν

ὅτι τῆς μοναρχίας ἀπέχεσθαί με δεῖ. (εισάγεται με το ὥστε, εκφέρεται με δυνητικό απαρέμφατο, καθώς το αποτέλεσμα παρουσιάζεται ως δυνατό υπό προϋποθέσεις) 9) Καὶ τὴν Βοιωτίαν ἐξέλιπον Ἀθηναῖοι πᾶσαν σπονδὰς ποιησάμενοι, ἐφ’ ᾧ

τοὺς ἄνδρας κομιοῦνται. (εισάγεται με το ἐφ’ ᾧ + οριστική μέλλοντα και δηλώνει όρο, προϋπόθεση, συμφωνία) Να μεταφέρετε τις προτάσεις που ακολουθούν από τα νέα ελληνικά στα αρχαία ελληνικά. 1) Έζησε τόσο αισχρά, ώστε δε θα το πίστευες. Οὕτως αἰσχρῶς ἔζην, ὥστε σε μὴ πιστεῦσαι. 2) Έζησε τόσο αισχρά, ώστε πέθανε επίσης αισχρά. Οὕτως αἰσχρῶς ἔζην, ὥστε καὶ αἰσχρῶς ἀπέθανεν. 3) Έχουμε διδαχθεί από τόσο πολλούς δασκάλους, ώστε (είναι λογικό να)

γνωρίζουμε το καθετί.

ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ-ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ 4

Τόσοις διδασκάλοις πεπαιδεύμεθα, ὥστε νῦν τὸ πᾶν ἴσμεν. 4) Έχουμε διδαχτεί από τόσο πολλούς δασκάλους, ώστε (είναι πιθανόν) να

γνωρίζουμε το καθετί. Τόσοις διδασκάλοις πεπαιδεύμεθα, ὥστε νῦν τὸ πᾶν εἰδέναι.

ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ-ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ 5

Κείμενο για μετάφραση και εξάσκηση 'Ex ¢rcÁj oân Øm‹n, Ópwj ¨n dÚnwmai, dihg»somai t¦ pepragmšna. 'Emoˆ g¦r, ð ¥ndrej dikastaˆ, pat¾r mšn ™sti Swpa‹oj, Ön oƒ plšontej e„j tÕn PÒnton ¤pantej ‡sasin oÛtwj o„ke…wj prÕj S£turon diake…menon éste pollÁj mn cèraj ¥rcein, ¡p£shj d tÁj dun£mewj ™pimele‹sqai tÁj ™ke…nou. PunqanÒmenoj d kaˆ perˆ tÁsde tÁj pÒlewj kaˆ perˆ tÁj ¥llhj `Ell£doj ™peqÚmhs' ¢podhmÁsai. Gem…saj oân Ð pat»r mou dÚo naàj s…tou kaˆ cr»mata doÝj ™xšpemyen ¤ma kat’ ™mpor…an kaˆ kat¦ qewr…an· sust»santoj dš moi Puqodèrou toà Fo…nikoj Pas…wna ™crèmhn tÍ toÚtou trapšzV.

Ἰσοκράτους Τραπεζιτικός, 3-4 Ασκήσεις

1. Να εντοπίσετε και να αναγνωρίσετε (εισαγωγή, εκφορά, αιτιολόγηση εκφοράς) τις συμπερασματικές προτάσεις του κειμένου.

2. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τους υπογραμμισμένους όρους του κειμένου.

3. τὰ πεπραγμένα: να αντικατασταθεί χρονικά ο ρηματικός τύπος.

πυνθανόμενος: να σχηματίσετε το β΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής όλων των χρόνων.

4. ὑμῖν: να σχηματίσετε τη δοτική ενικού αριθμού.

δύνωμαι: να σχηματίσετε το γ΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής ενεστώτα. πατήρ: να σχηματίσετε τη δοτική πληθυντικού. ἴσασιν: να σχηματίσετε το β΄ πρόσωπο της οριστικής ενεστώτα. ναῦς : να σχηματίσετε τη γενική ενικού αριθμού.

ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ-ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ 6

Μετάφραση Από την αρχή λοιπόν, όπως μπορώ, θα σας διηγηθώ αυτά που έχουν γίνει. Ο πατέρας μου, κύριοι δικαστές, είναι ο Σωπαίος, για τον οποίο όλοι αυτοί που πλέουν στον Πόντο γνωρίζουν πόσο φιλικές σχέσεις έχει με το Σάτυρο ώστε να εξουσιάζει μεγάλη έκταση και να έχει τη φροντίδα όλης γενικά της δύναμης εκείνου. Όταν πληροφορήθηκα και γι’ αυτήν εδώ την πόλη και για την υπόλοιπη Ελλάδα θέλησα να ξενιτευτώ. Αφού ο πατέρας μου μού γέμισε δύο πλοία με σιτάρι και μου έδωσε χρήματα με έστειλε και για να ασχοληθώ με το εμπόριο και για περιήγηση. όταν ο Πυθόδωρος ο Φοίνικας μου σύστησε τον Πασίωνα, χρησιμοποιούσα την τράπεζά του. Λύσεις ασκήσεων 1. ὥστε πολλῆς μὲν χώρας ἄρχειν, (ὥστε) ἁπάσης δὲ τῆς δυνάμεως ἐπιμελεῖσθαι τῆς ἐκείνου: συμπερασματικές προτάσεις, εισάγονται με το ὥστε και εκφέρονται με απαρέμφατο γιατί το αποτέλεσμα παρουσιάζεται ως φυσικό ή λογικό επακόλουθο σύμφωνα με τον τρόπο σκέψης του ομιλητή (υποκειμενικό συμπέρασμα). 2. Øm‹n: έμμεσο αντικείμενο στο διηγήσομαι dikastaˆ: επιθετικός προσδιορισμός στο διηγήσομαι diake…menon: κατηγορηματική μετοχή (εξαρτάται από το ἴσασιν) ¡p£shj: κατηγορηματικός προσδιορισμός στο δυνάμεως kat’ ™mpor…an: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει σκοπό 3. ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ πραττόμενα πυνθάνει (ῃ) ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ἐπυνθάνου ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ πραξόμενα /πραχθησόμενα πεύσει (ῃ) ΑΟΡΙΣΤΟΣ πραξάμενα/ πραχθέντα ἐπύθου ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ πεπραγμένα πέπυσαι ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ ἐπέπυσο 4. ὑμῖν > σοι δύνωμαι > δυνάσθω πατήρ > πατράσι ἴσασιν > οἶσθα ναῦς > νεώς

ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ-ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ 7