Skemi bi t˙ejjija g˙aΩ-Ωjara tal-Papa f’Malta · 2019-10-18 · Litur©ija u Sagramenti ......

1

Kummissjoni Teolo©ika DjoçesanaArçidjoçesi ta’ Malta

Jannar 2010

Skemi bi t˙ejjijag˙aΩ-Ωjara tal-Papa f’Malta

Editur - Dun Hector Scerri

Il-Papa u l-Missjoni Tieg˙u ...................................Dun Mario DelmarIl-Kelma ta’ Alla ....................................................Dun Pawl SciberrasKnisja-Kultura-Soçjetà ..........................................Prof. Stanley FioriniViΩjoni ta’ Knisja-Komunjoni .................................Ms Anna PaceIs-Saçerdot ...........................................................Dun Mario DelmarIl-Óajja Kkonsagrata .............................................Patri Christopher Caruana O.P.Il-Lajçi ..................................................................Sur Joe FarrugiaLitur©ija u Sagramenti ..........................................Sur Manuel MicallefDjakonija u Ìustizzja ............................................Ms Josephine VassalloIx-Xandir tal-Kelma ..............................................Ms Pauline Dimech S.D.C.L-Edukazzjoni .......................................................Dr Adrian GellelIΩ-Ûg˙aΩag˙ ..........................................................Patri Christopher Caruana O.P.Ûwie© u Familja ....................................................Sur Harry Agius OrdwayIt-Tbatija ..............................................................Dun Pawl SciberrasL-Immigrazzjoni u r-Refu©jati ................................Patri Edgar Busuttil S.J.L-Ambjent .............................................................Dr Paul PacePunti mill-Ençikliçi ...............................................Dun Hector ScerriPunti g˙all-EΩerçizzi tar-Randan ...........................Dun Hector Scerri

Lista ta’ Kontributuri

Lista ta’ Kontributuri ............................................................................................................... 2

Da˙la ...................................................................................................................................... 4

Il-Papa u l-Missjoni Tieg˙u ...................................................................................................... 6

Il-Kelma ta’ Alla ..................................................................................................................... 13

Knisja-Kultura-Soçjetà ........................................................................................................... 16

ViΩjoni ta’ Knisja-Komunjoni .................................................................................................. 20

Is-Saçerdot ............................................................................................................................ 24

Il-Óajja Kkonsagrata .............................................................................................................. 28

Il-Lajçi ................................................................................................................................... 30

Litur©ija u Sagramenti ........................................................................................................... 32

Djakonija u Ìustizzja ............................................................................................................. 34

Ix-Xandir tal-Kelma ............................................................................................................... 36

L-Edukazzjoni ........................................................................................................................ 39

IΩ-Ûg˙aΩag˙ ........................................................................................................................... 43

Ûwie© u Familja ..................................................................................................................... 46

It-Tbatija ............................................................................................................................... 49

L-Immigrazzjoni u r-Refu©jati ................................................................................................. 52

L-Ambjent .............................................................................................................................. 55

Punti mill-Ençikliçi ................................................................................................................ 58

Punti g˙all-EΩerçizzi tar-Randan ............................................................................................ 68

Werrej

4

Huwa ta’ pjaçir kbir g˙alija li nippreΩenta dan il-ktejjeb li fih ©abra g˙anja ta’ materjal mit-tag˙lim tal-Papa Benedittu XVI. L-g˙an ta’ din il-©abra huwa li fil-©img˙at li ©ejjin, b’mod partikulari fir-Randan, in˙ejju ru˙na g˙all-G˙id il-Kbir permezz tal-kitbiet u d-diskorsi tal-Papa. Dan jg˙inna wkoll biex mhux biss nid˙lu fl-ispirtu tat-t˙ejjija g˙aΩ-Ωjara pastorali ta’ Benedittu XVI fostna nhar is-17 u t-18 t’April, imma wkoll biex b˙ala Knisja lokali nkomplu napprofondixxu diversi aspetti tat-tag˙lim tieg˙u.

Il-Kummissjoni Teolo©ika Djoçesana ©iet afdata mis-Segreterija Pastorali li t˙ejji dan il-materjal. Il-materjal in©abar minn bosta persuni li b’©eneroΩità kbira offrew l-g˙ajnuna tag˙hom. Il-fatt li kienu ˙afna li taw is-sehem tag˙hom f’dil-biçça xog˙ol jag˙mel dan il-ktejjeb g˙odda ferm g˙anja. Naturalment kien me˙tie© xi editing, g˙alkemm saru sforzi biex l-istili ta’ min ©abar il-materjal ikunu rispettati, sa fejn dan kien possibbli. F’isem is-Segreterija

Pastorali u l-Kummissjoni Teolo©ika nrodd ˙ajr lil dawk kollha li ming˙ajr il-kontribut tag˙hom dan il-ktejjeb ma kienx jara d-dawl.

Dan il-ktejjeb qieg˙ed jitqassam prinçipalment fost is-saçerdoti, ir-reli©juΩi u l-operaturi pastorali tal-Arçidjoçesi. Fih hemm materjal li jista’ jintuΩa g˙all-eΩerçizzi tar-Randan, g˙all-omeliji, g˙al-laqg˙at tal-g˙aqdiet u l-movimenti, u g˙ar-riflessjoni u l-formazzjoni personali. Il-Kummissjoni Teolo©ika, fil-laqg˙a tag˙ha ta’ Novembru 2009, iddeçidiet li toffri materjal mill-Ma©isteru ta’ Benedittu XVI dwar it-tmien temi tas-Sinodu Djoçesan (1999-2003), kif ukoll dwar materjal ie˙or ta’ relevanza attwali. B’kollox hemm 18-il titlu differenti.

It-talba tieg˙i lil Alla hi li jsir kull uΩu possibbli ta’ dan il-ktejjeb. Il-materjal li fih – ˙afna drabi b’format ta’ punti u siltiet qosra – g˙andu wkoll jistieden lil diversi individwi biex ifittxu t-test s˙i˙

Da˙la

5

tad-dokument jew diskors li jkun qed ji©i kkwotat. Dawn it-testi jistg˙u jinstabu façilment fuq is-sit elettroniku tal-Vatikan (www.vatican.va), ta˙t “Benedict XVI” jew ekwivalenti lingwistiçi o˙ra. Xi w˙ud mill-materjal kien deher ukoll b’ilsienna f’pubblikazzjonijiet o˙ra.

Dun Hector ScerriPresident tal-Kummissjoni Teolo©ika

22 ta’ Jannar 2010

Minn qalbi nawgura li dan il-ktejjeb ikun strument çkejken biex isir ˙afna ©id spiritwali u pastorali ©ewwa l-gΩejjer tag˙na, speçjalment fl-okkaΩjoni tal-1950 anniversarju mill-mi©ja fostna tal-Appostlu Missierna San Pawl, kif ukoll taΩ-Ωjara pastorali tal-Qdusija Tieg˙u l-Papa Benedittu XVI.

6

1. Min hu?‘B˙alissa, f’qalbi ma©enb xulxin, in˙oss Ωew© emozzjonijiet li jmorru kontra xulxin. Fuq na˙a wa˙da, sens ta’ nuqqas ta’ ˙ila u ta’ biΩa’ umana waqt li qed niffaççja ir-responsabiltà tal-Knisja universali, li ng˙atat lili l-biera˙ b˙ala Suççessur tal-Appostlu Pietru f’din is-Sede ta’ Ruma. Fuq na˙a o˙ra, qed in˙oss ˙afna sens ta’ gratitudni lejn Alla li … qatt ma j˙alli l-mer˙la tieg˙u we˙idha, imma jmexxiha tul iΩ-Ωminijiet ta˙t it-tmexxija ta’ dawk li hu stess g˙aΩel b˙ala Vigarji ta’ Ibnu u li g˙amilhom rg˙ajja tal-mer˙la.’ (Missa Pro Ecclesia: mill-ewwel messa©© ta’ Benedittu XVI f’g˙eluq il-Konçelebrazzjoni Ewkaristika mal-membri tal-Kulle©© Kardinalizju fil-Kappella Sistina, 20 April 2005)

‘Inti Kristu! Inti Pietru! Qed in˙oss qisni qed ner©a’ ng˙ix l-istess xena tal-Van©elu (Mt 16:15-19); Jien, is-Suççessur ta’ Pietru,

ner©a’ ntenni bit-treg˙id il-kliem ansjuz tas-sajjied tal-Galilija u nisma’ mill-©did b’emozzjoni kbira l-weg˙da rassikuranti tal-Img˙allem divin…‘Inti ‘Pietru’, u fuq din il-blata jiena nibni l-Knisja tieg˙i’ (Mt 16:18). Meta g˙aΩilni b˙ala Isqof ta’ Ruma, il-Mulej riedni nkun il-Vigarju tieg˙u, riedni nkun il-‘blata’ li fuqha a˙na lkoll nistg˙u noqog˙du b’rasna mistrie˙a.’ (Idem, 20 April 2005)

‘Venerabbli ˙uti, lejkom imur ir-ringrazzjament l-aktar personali tieg˙i g˙all-fiduçja li intom po©©ejtu fija meta ele©©ejtuni Isqof ta’ Ruma u Rag˙aj tal-Knisja Universali’. (mill-Udjenza ta’ Benedittu XVI mal-Kulle©© Kardinalizju 22 April 2005)

MistoqsijietKif in˙ares lejh il-Papa? In˙ossni ˙a©a

wa˙da mieg˙u?G˙andi xejn rispett u spirtu ta’ ubbidjenza

lejh?

Il-Papa u l-Missjoni Tieg˙u

Skemi bi t˙ejjija g˙aΩ-Ωjara tal-Papa f’Malta

7

Konxju li hu s-suççessur ta’ Pietru u l-‘Blata’ li fuqu g˙andi nserra˙ fit-triq tal-˙ajja tieg˙i?

2. X’inhi l-Missjoni tieg˙u?‘Waqt li jaqdi l-ministeru tieg˙u, il-Papa l-©did jaf li l-missjoni tieg˙u hi li jag˙mel li d-dawl ta’ Kristu jidher lill-ir©iel u n-nisa tal-lum; mhux id-dawl tieg˙u, imma dak ta’ Kristu’ (20 April 2005)

‘B˙al Pietru, jien ukoll in©edded il-weg˙da ta’ fedeltà inkondizzjonata lil Kristu. Irrid naqdi lilu biss, billi niddedika lili nnifsi kollni kemm jien g˙as-servizz tal-Knisja tieg˙u’. (Idem)

‘Jekk minn na˙a g˙andi quddiem g˙ajnejja l-limiti tal-persuna tieg˙i u tal-˙iliet tieg˙i, minn na˙a o˙ra naf sewwa x’inhi n-natura tal-missjoni li ©iet afdati lili u li ser naqdi b’dedizzjoni interjuri. Hawnhekk m’g˙andhomx x’jaqsmu l-unuri, imma s-servizz li rrid naqdi b’sempliçità u disponibiltà, fl-imitazzjoni

tal-Img˙allem u s-Sinjur tag˙na, li ma ©iex biex ikun moqdi imma biex jaqdi (Mt 20:28), u fl-A˙˙ar Çena ˙asel saqajn l-appostli u ordnalhom li jag˙mlu l-istess (Ìw 13:13-14)’. (22 April 2005)

‘Kif setg˙u 115-il isqof, minn kull kultura u minn kull pajjiz, jiskopru l-wie˙ed li lilu l-Mulej xtaq jafda l-missjoni li t˙oll u torbot?’ (Omelija fil-Quddiesa tal-bidu tal-Pontifikat fi Pjazza San Pietru, 24 April 2005)

‘Il-programm reali tal-gvern tieg˙i huwa li ma nag˙milx ir-rieda tieg˙i, li ma ni©rix wara l-ideat tieg˙i, imma li nisma’, flimkien mal-Knisja kollha, il-kelma u r-rieda ta’ Alla, li nkun immexxi minnu, sabiex ikun Alla nnifsu li jmexxi l-Knisja f’din is-sieg˙a tal-istorja tag˙na’. (Idem, 24 April 2005)

8


‘Din hija l-missjoni tas-Suççessuri kollha ta’ Pietru: li jkunu l-gwida fil-professjoni tal-fidi fi Kristu, Iben Alla l-Óaj. Is-Sede ta’ Ruma hi fuq kollox is-Sede ta’ din il-fidi. Mill-g˙oli ta’ fuq din is-Sede l-isqof ta’ Ruma g˙andu l-obbligu li kontinwament itenni: Dominus Iesus – ‘Ìesù hu l-Mulej’ kif Pawlu kiteb fl-ittri tieg˙u lir-Rumani (10:9) u lill-Korintin (1 Kor 12:3)…Is-Sede ta’ Pietru jobbligana lkoll ng˙idu, kif Pietru qal f’mument ta’ kriΩi fost id-dixxipli meta ˙afna minnhom riedu jitilquh: ‘Mulej, g˙and min immorru? Inti g˙andek il-kliem tal-˙ajja ta’ dejjem, u a˙na nemmnu u nafu li Inti l-Qaddis ta’ Alla’ (Ìw 6: 68ff)’. (mill-Omelija ta’ Benedittu XVI fil-Quddiesa li fiha ˙a l-Pussess tas-Sede b˙ala l-Isqof ta’ Ruma fil-BaΩilka ta’ San Ìwann Lateran, 07 Mejju 2005)

‘Dak li jog˙qod fuq is-sede ta’ Pietru irid jiftakar fi kliem il-Mulej lil Xmun Pietru fl-A˙˙ar Çena: ‘…u int, imbag˙ad, meta ter©a’ lura g˙as-sewwa, wettaq lil ˙utek’ (Lq 22:32). Dak li g˙andu l-uffiççju tal-ministeru Petrin irid ikun konxju li hu bniedem fra©li u dg˙ajjef – hekk ukoll il-qawwiet tieg˙u huma dg˙ajfa u fra©li – u g˙andu bΩonn il-˙in

kollu ta’ purifikazzjoni u konverΩjoni. Imma jrid ikun konxju wkoll li l-qawwa biex isa˙˙a˙ lil ˙utu fil-fidi u li jΩommhom mag˙qudin fl-istqarrija ta’ Kristu Msallab u Rxuxtat ©ejja mill-Mulej’. (Idem, 07 Mejju 2005)

‘L-Isqof ta’ Ruma joqg˙od fuq is-Sede biex jag˙ti xhieda ta’ Kristu. G˙alhekk, is-Sede huwa simbolu tal-potestas docendi, is-setg˙a li jg˙allem, li hija parti essenzjali tal-mandat li l-Mulej ta lil Pietru, u warajh lit-Tnax, li j˙oll u jorbot’. (Idem, 07 Mejju 2005)

‘Il-qawwa tat-tag˙lim tbezza’ lil ˙afna nies kemm fil-Knisja kif ukoll barra minnha. Dawn isaqsu jekk din hijiex theddida g˙al-libertà tal-kuxjenza jonkella presuppost li jmur kontra l-liberta’ tal-˙sieb. Mhuwiex hekk. Is-setg˙a li Kristu ta lil Pietru u lis-Suççessuri tieg˙u hija mandat ta’ qadi, fil-veru sens tal-kelma. Is-setg˙a tat-tag˙lim fil-Knisja tinvolvi impenn g˙as-servizz tal-ubbidjenza tal-fidi. Il-Papa mhuwiex xi monarka assolut li l-˙sibijiet u x-xewqat tieg˙u huma li©i. G˙al kuntrarju, il-ministeru tal-Papa huwa garanzija ta’ ubbidjenza g˙al Kristu u l-Kelma Tieghu. Quddiem kull tentattiv biex il-Kelma ta’ Alla tkun addattata jew Ωvujtata mis-sens tag˙ha,


9

(il-Papa) m’g˙andux jesprimi l-idejat tieg˙u stess, imma je˙tie© li hu u l-Knisja l-˙in kollu jkunu marbuta mal-ubbidjenza tal-Kelma ta’ Alla’. (Idem, 07 Mejju 2005)

‘G˙alhekk, is-setg˙a (tal-Papa) mhijiex li jkun ‘il fuq mill-Kelma ta’ Alla, iΩda g˙as-servizz tag˙ha’…Is-Sede hija – ˙alli ner©g˙u ng˙iduha – simbolu tas-setg˙a tat-tag˙lim, li hija setg˙a ta’ ubbidjenza u servizz, sabiex il-Kelma ta’ Alla – il-Verità! – tkun tista’ tiddi fostna u turina t-triq tal-˙ajja’. (Idem, 07 Mejju 2005)

‘Li tippresjiedi fid-duttrina u fl-im˙abba g˙andhom ikunu, fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar, l-istess ˙a©a: it-tag˙lim kollu tal-Knisja iwassal g˙all-im˙abba’. (Idem, 07 Mejju 2005)

Mistoqsijiet• Kemm jinteressani li nkun naf x’qed

jg˙allem il-Papa?• Kemm naqra xog˙lijiet / diskorsi / omeliji

tieg˙u?• Kemm nipprova nifhem u nixtarr it-tag˙lim

tieg˙u? Kemm hemm fija dak is-sens ta’ ubbidjenza lejn il-Kelma ta’ Alla u t-tag˙lim uffiççjali tal-Knisja?

3. X’hemm f’qalbu?‘G˙alhekk, fil-waqt li qed in˙ejji ru˙i g˙as-servizz li hu proprju tas-Suççessur ta’ Pietru, nixtieq ukoll nikkonferma d-determinazzjoni tieg˙i li, fuq il-passi tal-Predeçessuri tieg˙i u f’konformità fidila mat-tradizzjoni ta’ 2000 sena tal-Knisja, inkompli npo©©i fil-prattika l-Konçilju Vatikan it-tieni’. (Quddiesa mal-Kardinali, 20 April 2005)

‘Il-programm reali tal-gvern tieg˙i huwa li ma nag˙milx ir-rieda tieg˙i, li ma ni©rix wara l-ideat tieg˙i, imma li nisma’ , flimkien mal-Knisja kollha, il-Kelma u r-rieda ta’ Alla, li nkun immexxi minnu, sabiex ikun Alla nnifsu li jmexxi l-Knisja f’din is-sieg˙a tal-istorja tag˙na’. (Bidu tal-Pontifikat, 24 April 2005)

‘Wa˙da mill-karatteristiçi fundamentali tar-rag˙aj hija li jrid i˙obb lil dawk il-bnedmin afdati lilu, hekk kif i˙obb lil Kristu, li lilu jrid jaqdi…Li tirg˙a tfisser li t˙obb, u li t˙obb tfisser ukoll li tkun lest li tbati. Li t˙obb tfisser: li tag˙ti lin-nag˙a© il-©id veru, l-ikel tal-verità ta’ Alla, tal-kelma ta’ Alla, l-ikel tal-preΩenza tieg˙u, li huwa jag˙tina fis-Sagrament Mqaddes. G˙eΩieΩ ˙bieb, f’dan

10


il-mument nista’ ng˙id biss: itolbu g˙alija, biex nitg˙allem dejjem iΩjed in˙obb lill-Mulej. Itolbu g˙alija biex jien nitg˙allem in˙obb dejjem iΩjed lill-mer˙la tieg˙u: intom, il-Knisja Qaddisa, kull wie˙ed minnkom u intom ilkoll flimkien’. (Idem, 24 April 2005)

‘Qed na˙seb b’mod partikulari fiΩ-Ωg˙aΩag˙. Noffri t-tg˙anniqa mimlija im˙abba tieg˙i lilkom, intom is-sie˙ba privile©©jati fid-djalogu mal-Papa Ìwanni Pawlu II…Jien bi ˙siebni nkompli dan id-djalogu, g˙eΩieΩ Ωg˙aΩag˙, il-futur u t-tama tal-Knisja u tal-umanità, billi nisma’ l-aspettattivi tag˙kom bix-xewqa li ng˙inkom tiltaqg˙u b’mod dejjem iktar profond ma’ Kristu l-Óaj, dejjem Ωg˙aΩug˙’. (20 April 2005)

‘Nixtieq hawnhekk nuri ˙a©a o˙ra: kemm fix-xbieha tar-rag˙aj u kemm f’dik tas-sajjied to˙ro© b’mod espliçitu s-sej˙a g˙all-unità. ‘G˙andi wkoll nag˙a© o˙ra, li m’humiex minn dan il-maqjel; lilhom ukoll je˙tie© li ni©bor, u huma jisimg˙u le˙ni, u jkun hemm mer˙la wa˙da, rag˙aj wie˙ed’ (Ìw 10:16), jg˙id Ìesù fit-tmiem tad-diskors tar-rag˙aj it-tajjeb…Ag˙mel (Mulej) li nkunu rag˙aj wie˙ed u mer˙la wa˙da! …G˙inni nkun qaddej tal-unità!’ (24 April 2005)

‘Mela, konxju g˙all-a˙˙ar fil-bidu tal-ministeru tieg˙u fil-Knisja ta’ Ruma li Pietru ˙asel f’demmu, is-Suççessur attwali ta’ Pietru jie˙u fuqu b˙ala l-missjoni ewlenija tieg˙u d-dmir li ja˙dem bla heda biex jer©a’ jibni l-g˙aqda s˙i˙a u viΩibbli tad-dixxipli kollha ta’ Kristu. Din hi l-ambizzjoni tieg˙u, id-dmir li hu ma jistax ja˙rab minnu. Hu konxju li l-intenzjonijiet tajba mhumiex biΩΩejjed biex dan jintla˙aq. Ìesti konkreti li jid˙lu fil-qlub u li jçaqilqu l-kuxjenzi huma essenzjali, ©esti li jispiraw f’kul˙add dik il-konverΩjoni interjuri li hija me˙tie©a minn qabel g˙al kull progress ekumeniku.’ (20 April 2005)

MistoqsijietIl-Papa j˙ossu dmir ewlieni tieg˙u li jpo©©i

fil-prattika l-Konçilju Vatikan II. Kemm qed nipprova nag˙mlu dan jien? Mid˙la xejn tad-dokumenti ta’ dan il-Konçilju?

Jekk jien Ωag˙Ωug˙/a, kemm in˙oss din il-viçinanza tal-Papa? Qieg˙ed jien – skont ix-xewqa espliçita tieg˙u – nipprova niskopri dejjem iktar lil Kristu f’˙ajti?

Il-Papa jg˙id li jixtieq jisma’ xi jrid Alla minnu. G˙andi fija dan l-atte©©jament li nisma’ xi jrid Alla minni u li nwettqu dan fil-prattika?


11

4. X’qed jistenna minna?‘Eminenzi, bi gratitudni li ©ejja mill-qalb g˙all-fiduçja li wrejtu fija, nitlobkom biex tweΩnuni bit-talb tag˙kom u bil-kollaborazzjoni kostanti, attiva u g˙aqlija tag˙kom. Nitlob ukoll lil ˙uti fl-Episkopat li jkunu qrib tieg˙i fit-talb u l-pariri tag˙hom, sabiex jien inkun tassew is-Servus Servorum Dei (Qaddej tal-Qaddejja ta’ Alla)’. (20 April 2005)

‘U issa, f’dan il-mument, jien li jien qaddej dg˙ajjef ta’ Alla, irrid nie˙u dan ix-xog˙ol enormi, li tassew jiΩboq il-kapaçità umana kollha. Kif nista’ nag˙mel dan? B’liema mod se jirnexxili nag˙mel dan? … Ma rridx in©orr wa˙di dak li fil-verità ma nista’ qatt in©orr wa˙di. Il-Qaddisin kollha ta’ Alla qeg˙din hawn biex i˙arsuni, isostnuni u jweΩnuni. U t-talb tag˙kom, g˙eΩieΩ ˙bieb, l-indul©enza tag˙kom, l-im˙abba tag˙kom, il-fidi tag˙kom, u t-tama tag˙kom jakkumpanjawni’. (24 April 2005)

‘…itolbu g˙alija, biex nitg˙allem dejjem iΩjed in˙obb lill-Mulej. Itolbu g˙alija, biex jien nitg˙allem in˙obb dejjem iΩjed lill-mer˙la tieg˙u: intom, il-Knisja Qaddisa, kull wie˙ed

minnkom u intom ilkoll flimkien. Itolbu g˙alija, sabiex jien ma na˙rabx, min˙abba l-biΩa’, quddiem l-ilpup. Nitolbu g˙al xulxin, sabiex il-Mulej jerfag˙na u a˙na nitg˙allmu nerfg˙u lil xulxin’. (24 April 2005)

‘…kemm fix-xbieha tar-rag˙aj u kemm f’dik tas-sajjied to˙ro© b’mod espliçitu s-sej˙a g˙all-unità… ‘u jkun hemm mer˙la wa˙da, rag˙aj wie˙ed’ (Ìw 10:16) …nag˙mlu dak kollu li huwa possibbli biex nimxu t-triq lejn l-unità…Mulej, ftakar fil-weg˙da tieg˙ek. T˙allix li x-xibka tieg˙ek titqatta’ u g˙inna nkunu qaddejja tal-unità!’ (24 April 2005)

‘G˙alhekk, illum, jien nixtieq b’qawwa kbira u b’konvinzjoni kbira, u mill-esperjenza personali ta’ ˙ajja twila, ng˙id lilkom, g˙eΩieΩ Ωg˙aΩag˙: tibΩg˙ux minn Kristu! Hu ma jie˙u xejn, u jag˙ti kollox. Min jing˙ata g˙alih, jirçievi mitt darba aktar. Iva, ift˙u bera˙ il-bibien g˙al Kristu u ssibu l-˙ajja vera.’ (24 April 2005)

12


MistoqsijietIn˙ossu dmir tieg˙i li nitlob spiss g˙all-

Papa?Nitlob u na˙dem xejn g˙all-g˙aqda fil-Knisja,

fil-familja, fil-parroçça tieg˙i, fil-politika?Ix-xewqa tal-Papa hi li a˙na nift˙u bera˙ il-

bibien ta’ ˙ajjitna g˙al Kristu. Ìesù huwa tassew il-Óajja tieg˙i?

13

“G˙inu lin-nies jiskopru l-vera kewkba li turi t-triq g˙alina: Ìesù Kristu! Ejja nag˙mlu ˙ilitna kollha biex insiru nafuh dejjem iktar u a˙jar, biex inkunu nistg˙u inwasslu o˙rajn lejh b’konvinzjoni. G˙alhekk l-im˙abba lejn l-Iskrittura hija daqshekk importanti, u b˙ala riΩultat, daqshekk importanti wkoll li nkunu nafu l-fidi tal-Knisja li tift˙ilna t-tifsira tal-Iskrittura. Huwa l-Ispirtu s-Santu li jmexxi l-Knisja waqt li l-fidi tag˙ha dejjem tikber, u jwassalha biex tid˙ol dejjem iktar fil-fond tal-verità (ara Ìw 16:13)”. (Omelija fil-Quddiesa g˙as-16-il Jum Dinji taΩ-Ûg˙aΩag˙, f’Marienfeld, Kolonja, il-Ìermanja, 21 Awwissu 2005)

“G˙eΩieΩ Ωg˙aΩag˙, in˙e©©i©kom li tiksbu familjarità mal-Bibbja, li ΩΩommuha dejjem qrib tag˙kom, biex tkun g˙alikom b˙al boxxla li turikom it-triq fejn g˙andkom taslu. Meta taqrawha, titg˙allmu ssiru tafu iktar lil Kristu Ìesù. Jg˙id San Ìlormu: ‘Min ma jafx l-Iskrittura ma jafx lil Kristu’ (PL 24,17;

Il-Papa Benedittu XVI dwar il-Kelma t’Alla

ara wkoll Dei Verbum, 25). Wie˙ed mill-modi biex issiru tafu u tiggustaw iktar il-Kelma ta’ Alla hija l-lectio divina, li hija verament mixja spiritwali f’tar©iet. Mil-lectio, ji©ifieri li taqra u ter©a’ taqra pass mill-Iskrittura Mqaddsa biex taqbad tajjeb l-elementi ewlenin tieg˙u, wie˙ed jg˙addi g˙all-meditatio, li hi b˙al waqfa interjuri, li fiha r-ru˙ iddur lejn Alla, tfittex li tifhem dak li l-Kelma tg˙idilna llum fil-˙ajja konkreta tag˙na. Ti©i mbag˙ad l-oratio, li tg˙innha nid˙lu f’diskursata diretta ma’ Alla, u li twassalna g˙all-contemplatio, li tg˙inna nΩommu ’l qalbna attenta g˙all-preΩenza ta’ Kristu, li l-Kelma tieg˙u hija b˙al ‘fanal li jag˙ti d-dawl f’post mudlam, sa ma jibda jbexbex il-jum u f’qabkom titla’ l-kewkba ta’ filg˙odu’ (2 Pt 1:19). Il-qari u l-istudju u l-meditazzjoni tal-Kelma jridu mbag˙ad jissarrfu f’˙ajja koerenti ta’ g˙aqda ma’ Kristu u t-tag˙lim tieg˙u”. (Messa©© g˙all-21 Jum Dinji taΩ-Ûg˙aΩag˙, 09 April 2006)

14


“Il-KristjaneΩmu mhuwiex filosofija imma ©rajja li Alla g˙amel li sse˙˙ f’din id-dinja, storja li hu ©abar flimkien b’mod reali u li jifforma flimkien mag˙na b˙ala Storja. G˙alhekk, fil-qari tag˙na tal-Bibbja, l-aspett storiku serju b’dak li jitlob g˙andu jkun tassew preΩenti: je˙tie© li nag˙rfu l-©rajja li qed isse˙˙, u proprju f’din l-azzjoni ta’ Alla, naraw l-Istorja sse˙˙ min-na˙a ta’ Alla”. (Diskors lill-Isqfijiet Svizzeri, 07 Novembru 2006)

“Il-Kelma ta’ Alla per eççellenza hija Ìesù Kristu, Alla u Bniedem. L-Iben ta’ Alla huwa l-Kelma Eterna, li kien minn dejjem ma’ Alla, g˙ax huwa stess huwa Alla: ‘Fil-bidu kienet il-Kelma, u l-Kelma kienet ma’ Alla, u l-Kelma kienet Alla’ (Ìw 1:1) …. Il-kliem u l-g˙emejjel kollha, imniΩΩla fl-Iskrittura Mqaddsa mill-awturi ispirati u m˙arsa b’fedeltà mit-Tradizzjoni tal-Knisja, jiltaqg˙u flimkien fil-Persuna tal-Mulej Ìesù, il-Kelma ta’ Alla”. (Mill-Instrumentum laboris g˙at-12-il Sinodu tal-Isqfijiet dwar Il-Kelma ta’ Alla fil-˙ajja u l-missjoni tal-Knisja, 11 Mejju 2008)

“Il-Kelma ta’ Alla biss tista’ tbiddel fil-fond il-qalb tal-bniedem; g˙alhekk huwa me˙tie© li dawk kollha li jemmnu u l-komunitajiet tag˙hom jid˙lu dejjem iktar f’intimità mal-Kelma tieg˙u … A˙na lkoll nafu kemm hu me˙tie© li l-Kelma ta’ Alla ssir iç-çentru tal-˙ajja tag˙na, biex nilqg˙u lil Kristu b˙ala l-feddej tag˙na, b˙ala s-Saltna ta’ Alla fil-persuna tieg˙u stess. Je˙tie© li niΩguraw li d-dawl tieg˙u jdawwal kull kuntest tal-umanità: mill-familja sal-iskola, sal-kultura, ix-xog˙ol, il-˙in liberu, u kull settur ie˙or tas-soçjetà u tal-˙ajja tag˙na. Meta nie˙du sehem fiç-çelebrazzjoni tal-Ewkaristija a˙na nag˙rfu dejjem l-g˙aqda qawwija li hemm bejn it-t˙abbir tal-Kelma ta’ Alla u s-Sagrifiççju tal-Ewkaristija: huwa l-Misteru nnifsu li qieg˙ed ji©i offrut g˙all-kontemplazzjoni tag˙na”. (Mill-Omelija fil-ftu˙ tat-12-il Sinodu tal-isqfijiet fuq Il-Kelma ta’ Alla fil-˙ajja u l-missjoni tal-Knisja, BaΩilka ta’ San Pawl Barra s-Swar, 05 Ottubru 2008)


15

“It-testi tal-Bibbja li huma ispirati minn Alla kienu afdati f’idejn il-komunità ta’ dawk li jemmnu, f’idejn il-Knisja ta’ Kristu, biex imantnu l-fidi u jdawlu l-˙ajja tal-karità”. (Lill-membri tal-Kummissjoni Pontifiçja Biblika fl-Assemblea Plenarja, 23 April 2009)

“Img˙allmin mill-esperjenza tag˙kom l-img˙oddija, komplu b’˙e©©a m©edda l-impenn tag˙kom, konxji mis-servizz lejn il-Knisja li huwa mitlub minnkom li tqarrbu

l-Bibbja lejn il-˙ajja tal-Poplu ta’ Alla, biex huma jkunu jafu kif jilqg˙u l-isfidi dejjem ©odda li Ω-Ωminijiet ta’ llum jag˙mlu lill-evan©elizzazzjoni l-©dida. It-tama tag˙na lkoll hija li l-Iskrittura Mqaddsa ssir f’din id-dinja sekularizzata, mhux biss ir-ru˙ tat-Teolo©ija iΩda wkoll l-g˙ajn tal-ispiritwalità u tat-t˙e©©i© g˙all-fidi ta’ dawk kollha li jemmnu fi Kristu”. (Lill-professuri u lill-istudenti tal-Istitut Pontifiçju Bibliku, f’g˙eluq il-100 sena mit-twaqqif tieg˙u, 26 Ottubru 2009)

16

Definizzjonijiet çari ta’ x’inhi l-fidi huma ta’ servizz g˙al kul˙add, (kemm g˙alina l-Kattoliçi kif) ukoll g˙al min qed niddjalogaw mieg˙u. Id-djalogu jista’ jsaffi l-Fidi Kattolika u jag˙ti apprezzament aktar profond tag˙ha imma qatt ma jista’ jibdilha fl-essenza tag˙ha. (The Ratzinger Report. An Exclusive Interview on the State of the Church. Joseph Cardinal Ratzinger with Vittorio Messori, San Francisco: Ignatius Press, 1986, p.155)

Il-kelma ‘Liberazzjoni’ donnha saret l-g˙ajta tal-kulturi kontemporanji kollha fil-kontinenti kollha. Fost is-segwaçi ta’ dawn il-kulturi, ir-rieda li jfittxu ‘liberazzjoni’ tippenetra t-teolo©ija fl-erbat irjie˙ kulturali tad-dinja. Fl-Amerka t’Isfel, ‘liberazzjoni’ tinftiehem prinçipalment f’sens soçjali, ekonomiku u politiku. G˙aldaqstant it-tfittxija g˙al salvazzjoni u redenzjoni – jew a˙jar ‘liberazzjoni’ kif jag˙Ωlu huma li jsej˙ulha – saret it-tfittxija ewlenija fit-teolo©ija. (The Ratzinger Report, p.171-2)

Knisja-Kultura-Soçjetà fit-Tag˙lim tal-Papa Benedittu XVI

It-teolo©ija qed tipprova twie©eb g˙all-mistoqsija l-aktar ta˙raq fid-dinja tal-lum: ji©ifieri, il-problema g˙ala l-bniedem, minkejja l-isforzi tieg˙u kollha, m’hu bl-ebda mod mifdi, m’huwiex ˙ieles, u jesperjenza aljenazzjoni dejjem tikber. Dan narawh fil-forom kollha tas-soçjetà tal-lum. L-esperjenza fundamentali tal-era tag˙na hi sewwasew l-esperjenza ta’ ‘aljenazzjoni’, ji©ifieri, il-kondizzjoni li l-Fidi Nisranija tradizzjonalment tesprimi b˙ala ‘nuqqas ta’ redenzjoni’. Hi l-esperjenza ta’ eΩistenza umana li qatg˙et lilha nnifisha minn Alla, biex sabet mhux ˙elsien, imma jasar. (The Ratzinger Report, p.172)

Li tkun konxju mis-‘sinjali taΩ-Ωminijiet’ tfisser l-iskoperta tal-kura©© biex ir-realtà t˙arsilha f’g˙ajnejha, wiçç imb’wiçç, biex tara dak li hu poΩittiv kif ukoll dak li hu negattiv. Jekk nie˙du din il-linja o©©ettiva, g˙andna naraw li l-programmi sekularisti ta’ liberazzjoni g˙andhom kollha element


17

wie˙ed komuni: qed jippruvaw jiksbu din il-liberazzjoni fil-pjan immanenti, fl-istorja, f’did-dinja. Imma hija sewwasew din il-viΩjoni limitata, ristretta g˙all-istorja u nieqsa minn apertura g˙at-traxxendent, li wasslet lill-bniedem g˙all-istat li fih jinsab. (The Ratzinger Report, p.173)

Minn Ωmien l-IlluminiΩmu ’l quddiem, ix-xjenza – jew tal-anqas parti minnha – stinkat biex issib tifsira g˙all-univers li fiha Alla ma jid˙olx. U jekk dan hu minnu, allura Alla ma jibqax me˙tie© g˙al ˙ajjitna. Imma kull attentat f’din id-direzzjoni, meta l-aktar li jkun qorob lejn soluzzjoni, jisfaxxa: trid u ma tridx, jibda jidher çar li hemm xi ˙a©a nieqsa fl-ekwazzjoni. Meta Alla jonqos, l-affarijiet ma jinkwadrawx g˙all-bniedem, g˙ad-dinja, g˙all-univers. U nispiççaw b’Ωew© alternattivi. X’©ie l-ewwel? Ir-Ra©uni Kreattiva – l-Ispirtu li ˙alaq kollox u j©ib kollox ’il quddiem – jew in-‘Nuqqas ta’ Ra©uni’ li, minkejja li hi priva minn

kull sens, b’xi mod tnissel kosmos ordnat matematikament, inkluΩ il-bniedem iddotat bir-ra©uni? (Omelija, Regensburg, 12 Settembru 2006)

Illum li tg˙allimna nag˙rfu l-patolo©iji u l-mard li jhedded il-˙ajja assoçjati mar-reli©jon u mar-ra©uni, u l-modi kif l-imma©ni t’Alla tista’ tinqered bil-mibeg˙da u l-fanatiΩmu, issir ˙a©a importanti li ng˙idu bil-miftu˙ u bla tlaqliq min hu l-Alla li nemmnu fih. Dan biss jista’ jilliberana milli nibΩg˙u minn Alla – li fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar hu l-g˙erq tal-ateiΩmu. Dan l-Alla wa˙du jsalvana milli nkunu beΩg˙ana quddiem id-dinja u je˙lisna mill-ansjetà quddiem il-vojt tal-˙ajja. (Idem)

Il-Fidi u r-Ra©uni jirfdu ’l xulxin fil-mog˙dijiet distinti tag˙hom lejn il-Verità. Il-Fidi ming˙ajr Ra©uni twassal g˙all-fundamentaliΩmu. Ir-Ra©uni ming˙ajr Fidi tipproduçi sekulariΩmu li ma jwassal qatt

18


lill-bniedem jag˙mel il-mistoqsijiet l-aktar fundamentali dwar l-ori©ni tieg˙u, id-destin a˙˙ari tieg˙u, is-sens ta’ kollox. (Diskors, l-Università ta’ Regensburg, 12 Settembru 2006)

Jekk ma a˙niex kapaçi nittamaw g˙al xi ˙a©’iΩjed minn dak li nistg˙u niksbu, jew g˙al xi ˙a©’iΩjed milli jwieg˙duna l-awtoritajiet politiçi jew ekonomiçi, ˙ajjietna ma jdumux ma jisfaw ming˙ajr ebda tama. Hu importanti li nkun naf li nista’ nissokta nittama anke jekk f’˙ajti stess jew fiç-çirkostanzi storiçi li nkun fihom ma jkun jidher li hemm xejn g˙al xhiex nittama. (Il-Papa kien g˙adu kemm semma b˙ala eΩempju lill-Kardinal Nguyen Van Thuan fiç-çella tal-˙abs fil-Vjetnam.) Hija biss iç-çertezza kbira tat-tama li ˙ajti u l-istorja in ©enerali, minkejja l-fallimenti kollha, huma ankrati u miΩmuma fis-sod bil-qawwa indistruttibbli tal-Im˙abba, li tag˙tihom sens u importanza; din il-kwalità ta’ tama biss kapaçi tqawwi l-qalb u tag˙ti l-perseveranza. ... Ir-Renju t’Alla hu t-twe©iba g˙at-tama tag˙na ... u g˙alhekk l-im©ieba tag˙na m’hix indifferenti quddiem Alla u g˙alhekk m’hix indifferenti g˙al kif tiΩvol©i l-istorja umana. Nistg˙u ninfet˙u a˙na stess g˙al Alla biex

id-dinja tinfeta˙ g˙alih u Hu jkun jista’ jid˙ol. A˙na kapaçi nilliberaw ˙ajjitna u lid-dinja mill-veleni u t-tni©©iΩ li kapaçi jherru l-preΩent u l-futur. ... Dan jag˙mel sens ukoll jekk minn barra jidher li ma ksibna xejn u qisna impotenti quddiem il-qawwiet tal-˙aΩen. G˙alhekk minn na˙a l-wa˙da, l-azzjonijiet tag˙na jnisslu tama g˙alina u g˙all-o˙rajn, imma fl-istess ˙in, hi t-tama qawwija msejsa fuq il-weg˙diet t’Alla li ttina kura©© u tmexxilna ri©lejna fi Ωminijiet tajba u f’o˙rajn ˙Ωiena. (Ençiklika Spe Salvi, 35)

Sar ˙afna progress fil-battalja kontra t-tbatija fiΩika; imma t-tbatijiet tal-innoçenti u t-tbatija mentali, f’dawn l-a˙˙ar Ωminijiet Ωdiedu, mhux naqsu. ... Dan g˙aliex il-bniedem mhux kapaçi jxejjen il-qawwa tal-˙aΩen, tad-dnub li, kif naraw çar daqs il-kristall, hu g˙ajn ma taqtax ta’ tbatija. Alla wa˙du kapaçi jag˙mel dan ... ‘li jne˙˙i d-dnub tad-dinja’. Bil-Fidi fl-eΩistenza ta’ din il-qawwa, it-tama g˙all-fejqan tad-dinja ˙ar©et fl-istorja. (Spe salvi, 36)

Nistg˙u nippruvaw nillimitaw it-tbatija, ni©©ildulha, imma ma nistg˙ux inxejnuha g˙al kollox. Huwa sewwasew meta nippruvaw na˙arbu mit-tbatija billi nitwarrbu minn kull


19

˙a©a li tista’ ©©ibilna w©ig˙, meta nippruvaw na˙arbu mill-isforz, u t-tbatija li j©ib mieg˙u, fil-kisba tal-verità, tal-im˙abba, tat-tjubija, huwa hemm li nkunu ntlaqna mal-kurrent ta’ ˙ajja vojta, li forsi ma fihiex tbatija, imma fejn is-sensazzjoni mtarrxa, mudlama ta’ ˙ajja bla sens u ta’ solitudni Ωgur li hi l-aktar akuta. Ma nfiqux billi nwarrbu fil-©enb fejn tid˙ol it-tbatija, imma nfiequ bil-kapaçità tag˙na li naççettawha, billi nimmaturaw permezz tag˙ha u nsibu sens f’g˙aqda ma’ Kristu li bata b’im˙abba infinita. (Spe salvi, 37)

X’hemm li jista’ jo˙loq mill-©did l-entuΩjaΩmu u l-kunfidenza? X’hemm li jqawwi l-qalb lill-ispirtu biex jer©a’ jag˙raf jaqbad mill-©did it-triq, jerfa’ g˙ajnejh lejn ix-xefaq, jo˙lom f’˙ajja li tixraq lis-sej˙a tieg˙u, jekk mhux is-sbu˙ija? Eg˙ΩieΩ ˙bieb, b˙ala artisti intom tafu tajjeb li l-esperjanza ta’ dak li hu sabi˙, il-©miel awtentiku, mhux dak li jg˙addi u artifiçjali, m’hi xejn fattur supplementari jew sekondarju fit-tfittxija tag˙na g˙as-sens tal-˙ajja u tal-kuntentizza; l-esperjenza ta’ dak li hu sabi˙ ... twassal lejn laqg˙a wiçç imb’wiçç mar-realtà fil-˙ajja tag˙na ta’ kuljum, te˙lisha mid-dlam, tibdilha, tag˙milha tiddi u sabi˙a. Is-sbu˙ija – kemm dik tal-univers

naturali u dik espressa fl-arti – sewwasew g˙ax tifta˙ u twessa’ l-orizzonti tal-konoxxenza tal-bniedem, turina b’subg˙ajha t-triq lil hinn minna, i©©ibna wiçç imb’wiçç mal-ba˙˙ tal-Infinità, taf tkun il-mog˙dija lejn it-traxxendent, lejn il-Misteru a˙˙ari, lejn Alla. (Indirizz lill-artisti, 21 Novembru 2009).

Il-kultura tal-lum hija mmarkata, kemm bir-relativiΩmu u s-so©©etiviΩmu, kif ukoll b’metodi u atte©©jamenti li xi drabi huma superfiçjali, anke banali. Dawn huma ta’ ˙sara g˙as-serjetà tar-riçerka u r-riflessjoni, u b˙ala konsegwenza, g˙ad-djalogu, l-iskambju u l-komunikazzjoni interpersonali. G˙alhekk huwa neçessarju biex mill-aktar fis jin˙olqu mill-©did il-kundizzjonijiet essenzjali g˙al ... studju u riçerka aktar profondi. Dawn iwasslu biex id-djalogu u l-iskambju dwar bosta problemi jkunu aktar ra©onevoli u effettivi, bil-g˙an ... li sse˙˙ formazzjoni li ©©ib il-bniedem ‘il quddiem fis-s˙u˙ija kollha tieg˙u. (Diskors lill-membri tal-Akkademji Pontifiçji, Vatikan, 28 Jannar 2010)

20

Il-komunjoni ta’ m˙abba li torbot flimkien l-Iben mal-Missier u mal-bnedmin hi fl-istess waqt il-mudell u l-g˙ajn tal-komunjoni fraterna li g˙andha tg˙aqqad id-dixxipli flimkien: .. ‘biex ikunu huma lkoll ˙a©a wa˙da.. kif a˙na wkoll ˙a©a wa˙da’ (Ìw 17:21-22). (Udjenza Ìenerali, 29 Marzu 2006)

Kif nistg˙u nag˙tu aktar spazju g˙all-˙idma fejjieda ta’ Alla fina b˙ala individwi, familji, gruppi, parroççi, u fid-djoçesi tag˙na? Nistg˙u nifirdu l-komunjoni tag˙na ma’ Alla minn dik ta’ bejnietna b˙ala nsara?

It-talb, g˙alhekk, hu l-attività prinçipali tal-Knisja li qed titwieled, u li permezz tieg˙u tirçievi l-g˙aqda mill-Mulej u t˙alli r-rieda tieg˙u tmexxiha. (Omelija ta’ Pentekoste, BaΩilka ta’ San Pietru, 11 Mejju 2008)

ViΩjoni ta’ Knisja-Komunjoni fit-Tag˙lim tal-Papa Benedittu XVI

Ejja nitolbu g˙al xulxin, biex il-Mulej i©orrna u biex nitg˙allmu n©orru lil xulxin. (Omelija fil-Quddiesa tal-bidu tal-Pontifikat fi Pjazza San Pietru, 24 Mejju 2005)

Barra milli ninkora©©ixxi lil individwi li jemmnu biex isibu ˙in g˙al talb personali quddiem is-Sagrament tal-Altar, in˙oss id-dmir li n˙e©©e© parroççi u gruppi o˙ra tal-Knisja biex i˙allu ˙inijiet g˙al adorazzjoni kollettiva. (EΩortazzjoni Appostolika dwar l-Ewkaristija, Sacramentum Caritatis, 22 Frar 2007)

Nistg˙u nimxu f’din it-triq bl-isforzi tag˙na biss? Jista’ n-nisrani jintilef f’attività biss bla ma’ jkollu relazzjoni ma’ Alla kemm b˙ala persuna u kemm b˙ala membru ta’ kwalunkwe grupp?

F’Pentekoste l-Ispirtu, bid-don tal-ilsna, juri li l-preΩenza tieg˙u i©©ib l-g˙aqda u tibdel il-konfuΩjoni f’komunjoni. (Omelija ta’ Pentekoste, Pjazza San Pietru, 04 Lulju 2006)


21

Kif nag˙rfu jekk l-g˙aqda ta’ bejnietna hix ©enwina u jekk hix ©ejja mill-Ispirtu ta’ Alla?

Ejja n©eddu l-g˙arfien tag˙na dwar …ir-responsabiltà tal-Knisja li tkun ..sinjal u strument tas-sliem ta’ Alla g˙all-©nus kollha. (Omelija ta’ Pentekoste, BaΩilka ta’ San Pietru, 11 Ìunju 2008)

Qeg˙da l-Knisja li fiha a˙na msie˙ba tkun tassew sinjal u strument tal-komunjoni b’missjoni fid-dinja ?

Qeg˙din na˙dmu flimkien fil-bini tal-Ìisem Mistiku? (Omelija, St Patrick’s Cathedral, New York, 19 April 2008)

Il-Knisja.. g˙andha tifta˙ il-fruntieri bejn il-bnedmin u tkisser il-˙itan ta’ firda bejn klassi u razza. Fiha ma jistax ikun hemm min hu minsi jew umiljat. Fil-Knisja hemm biss a˙wa liberi ta’ Ìesù Kristu. (Omelija, Ordinazzjoni Saçerdotali, BaΩilka ta’ San Pietru, 15 Mejju 2005)

Fil-komunità ta’ dawk li jemmnu ma jista’ qatt ikun hemm wisg˙a g˙al faqar li jiç˙ad lil xi ˙add il-me˙tie© g˙al ˙ajja dinjituΩa. (Ençiklika Deus Caritas Est, 25 Diçembru 2005, n.20)

Kif qed na©ixxu b˙ala komunitajiet umani u nsara ma’ min hu differenti minna?

L-Ewkaristija hi element kostruttiv tal-eΩistenza u l-attività tal-Knisja...Il-litur©ija hi espressjoni ra©©janti tal-misteru tal-G˙id, li fih Kristu ji©bidna lejh u jsej˙ilna g˙all-komunjoni. (EΩortazzjoni Appostolika Sacramentum Caritatis, n.15)

Kif qed ikunu espressjoni ta’ dan il-litur©iji tag˙na, specjalment l-Ewkaristija? Kif se naslu g˙al dan?

Il-veru skop tal-vja©© tag˙na hu l-komunjoni ma’ Alla. Hu nnifsu hu d-dar ta’ ˙afna g˙amajjar (ara Ìw 14:2ss); imma a˙na

22


nistg˙u biss nog˙lew lejn dawn l-g˙amajjar billi nimxu ‘lejn il-Galilija’, nivvja©©aw fil-mog˙dijiet tad-dinja, inwasslu l-Van©elu lill-popli kollha, in©orru d-don tal-im˙abba tieg˙u lill-ir©iel u n-nisa taΩ-Ωminijiet kollha. (Omelija, Corpus Domini, Ruma, 26 Mejju 2005)

A˙na tassew komunità li t˙obb il-bniedem ta’ Ωmienna? Il-bniedem tallum i˙ossna qrib tieg˙u? Id-don tal-im˙abba hu fil-fatt l-ewwel don li nixtiequ naqsmu mal-bniedem tallum? Nixtiequ li lkoll nin©abru flimkien f’komunjoni wa˙da?

Il-partecipazzjoni attiva tal-lajçi ma tie˙u ebda ©id mill-konfuΩjoni li to˙rog mill-fatt li wie˙ed ma jag˙rafx, fil-komunjoni tal-Knisja, il-funzjonijiet differenti partikulari ta’ kull wie˙ed. (EΩortazzjoni Appostolika Sacramentum Caritatis, n.35)

Min hu responsabbli biex din il-mentalità tissawwar u tissoda? Kif se naslu? Il-‘vokazzjoni’ hi biss tas-saçerdot u tar-reli©juΩ/a? Il-komunjoni n˙arsu lejha b˙ala Bxara Tajba fi Ωmienna?

Il-Komunjoni hi tassew il-Bxara t-Tajba, r-rimedju mog˙ti lilna mill-Mulej biex ni©©ieldu s-solitudni li llum thedded lil kul˙add, id-don prezzjuΩ li j©ieg˙elna n˙ossuna milqug˙a u ma˙buba minn Alla, fl-g˙aqda tal-Poplu tieg˙u mi©bur f’isem it-Trinità; hi d-dawl li jag˙mel il-Knisja tiddi b˙al dawl fil-g˙oli fost il-©nus. (Udjenza Ìenerali, 29 Marzu 2006)

Irnexxielna nsibu modi ©odda ta’ kif il-Knisja tista’ tiddi b’dan il-mod speçjalment fl-aspett ta’ xhieda ta’ komunjoni?

Minn komunjoni s˙i˙a mieg˙u jo˙or©u l-elementi kollha tal-˙ajja tal-Knisja; l-ewwelnett il-komunjoni bejn il-fidili kollha, l-impenn g˙ax-xandir u x-xhieda tal-Van©elu, l-im˙abba kbira g˙al kul˙add, u speçjalment g˙all-ifqar u l-aktar umli. (Quddiesa mal-Kardinali, Kappella Sistina, 20 April 2005)

Xi tfisser g˙alina ‘il-Knisja tal-Fqar’? Lejn min narawh imur l-aktar lil Ìesù tal-Van©elu? Fiex a˙na fil-komunjoni s˙i˙a mieg˙u?


23

Il-mog˙dija lejn komunjoni s˙i˙a kif xtaqha Ìesù g˙ad-dixxipli tieg˙u te˙tie©, flimkien ma’ doçilità g˙al dak li l-Ispirtu jg˙id lill-Knejjes, kura©©, ©entilezza, fermezza u tama, biex nil˙qu l-iskop tag˙na. Fuq kollox, te˙tie© talb persistenti u qalb wa˙da, biex niksbu mir-Rag˙aj it-Tajjeb id-don tal-g˙aqda tal-mer˙la tieg˙u…. Il-Knisja trid tkompli tibni pontijiet ta’ ˙biberija ma’ dawk tar-reli©jonijiet kollha, biex tfittex il-©id veru ta’ kull persuna u tas-socjetà kollha kemm hi. (Diskors lil delegati minn Knejjes u Komunitajiet ekkleΩjali o˙ra u minn Reli©jonijiet o˙ra, 25 April 2005)

G˙inna nkunu qaddejja tal-g˙aqda! (Omelija fil-Quddiesa tal-bidu tal-Pontifikat fi Pjazza San Pietru, 24 April 2005)

Kif nistg˙u nrawmu u n˙e©©u din ix-xewqa g˙all-g˙aqda speçjalment bejn l-Insara, bla ma n˙ossuna mhedda, anzi b’sens ta’ missjoni li jkollha impatt veru fuq is-soçjetà?

24

1. Is-Sagrament tal-Ordni Sagri‘Ìesù … jipproklama … li hu nnifsu huwa r-Rag˙aj it-Tajjeb li permezz tieg˙u Alla nnifsu jie˙u ˙sieb il-˙lejqa tieg˙u, il-bniedem, ji©bor flimkien lill-bnedmin u jmexxihom lejn il-merg˙a vera…Is-Sagrament tal-Ordni jesprimi preçiΩament dan il-punt: permezz tas-Sagrament is-saçerdot huwa inserit kollu kemm hu fi Kristu, sabiex billi jibda minnu u ja©ixxi ta˙t g˙ajnejh huwa jkun jista’ jwettaq f’komunjoni mieg˙u is-servizz ta’ Ìesù, ir-Rag˙aj uniku, li fih Alla, b˙ala bniedem, irid ikun ir-Rag˙aj tag˙na.’ (Omelija, Ordinazzjoni tal-Presbiteri, Vatikan 07 Mejju 2006)

‘Wie˙ed isir saçerdot permezz tas-Sagrament, u dan ifisser preçiΩament: bl-g˙otja tieg˙ek innifsek lil Kristu, sabiex ikun jista’ juΩani; sabiex inkun nista’ naqdih u nimxi wara s-sej˙a tieg˙u, anki jekk dan

Is-Saçerdot fit-Tag˙lim tal-Papa Benedittu XVI

imur kontra x-xewqa li nil˙aq is-sodisfazzjon u l-istima personali tieg˙i.’ (Idem)

‘Li nsiru saçerdoti fil-Knisja tfisser li permezz tas-Sagrament tal-Ordni nid˙lu f’din l-g˙otja tieg˙u innifsu (ta’ Kristu) u li nid˙lu fih bl-esseri tag˙na kollu.’ (Omelija, Ordinazzjoni tal-Presbiteri, Vatikan 03 Mejju 2009)

‘…Óamis ix-Xirka hija okkaΩjoni g˙alina (saçerdoti) biex ta’ spiss insaqsu lilna nfusna: g˙al xiex g˙idna l-‘iva’ tag˙na? Xi tfisser ‘tkun saçerdot ta’ Ìesù Kristu’? It-tieni Kanoni tal-Missal tag˙na … jiddeskrivi l-essenza tal-ministeru saçerdotali bil-kliem li bih, fil-Ktieb tad-Dewteronomju (18:5,7), huwa deskritt l-essenza tas-saçerdozju tal-Antik Testment: astare coram te et tibi ministrare (li tkun fil-preΩenza tal-Mulej u taqdi f’ismu). Hemm mela Ωew© dmirijiet li jiddefinixxu l-essenza tal-ministeru


25

saçerdotali: l-ewwelnett, ‘li tieqaf quddiem il-preΩenza (tal-Mulej)’…li t˙ares lejh, li tkun hemm g˙ad-dispoΩizzjoni tieg˙u...Is-saçerdot irid ikun bniedem rett, vi©ilanti, persuna li trid tibqa’ wieqfa. Is-servizz huwa mbag˙ad mag˙dud ma’ dan. ‘Li taqdi lill-Mulej’ …li titg˙allem ukoll li tag˙raf lill-Mulej fil-kelma tieg˙u u twassalha lil dawk kollha afdati f’idejk’. (Omelija, Quddiesa taΩ-Ûjut, Óamis ix-Xirka, Vatikan 20 Marzu 2008)

2. Il-Missjoni tas-Saçerdot‘G˙eΩieΩ ˙bieb, din ukoll hija l-missjoni tag˙kom: li twasslu l-Evan©elju lil kul˙add sabiex kul˙add ikun jista’ j©arrab il-fer˙ ta’ Kristu u sabiex ikun hemm il-fer˙ f’kull belt. X’jista’ jkun hemm iktar sabi˙ minn dan?’ (Omelija, Ordinazzjoni tal-Presbiteri, Vatikan 27 April 2008)

‘Li taqdi lill-Mulej’ – il-qadi saçerdotali preçiΩament ifisser ukoll li nitg˙allmu nkunu nafu lill-Mulej fil-Kelma tieg˙u u li nwassluha lil dawk li huma afdati lilna.’ (Omelija, Quddiesa taΩ-Ûjut, Óamis ix-Xirka, Vatikan 20 Marzu 2008)

‘Ovvjament, saçerdot, rag˙aj tal-erwie˙, g˙andu qabel xejn jie˙u ˙sieb dawk li jemmnu u jg˙ixu bil-Knisja, li jfittxu fiha il-˙ajja tag˙hom u li, min-na˙a tag˙hom, b˙ala ©ebel ˙aj, jibnu l-Knisja, u b’hekk, ikunu qeg˙din jibnu u jwieΩnu lis-saçerdot. Però, irridu wkoll – b˙alma qal il-Mulej – no˙or©u dejjem mill-©did ‘fil-mog˙dijiet u fl-eg˙lieqi’ (Lq 14:23) biex inwasslu l-istedina ta’ Alla g˙all-Ikla tieg˙u lil dawk ukoll li s’issa g˙adhom ma semg˙u xejn jew li g˙adhom ma ©ewx imçaqilqa minn ©ewwa.’ (Omelija, Ordinazzjoni Presbiteri, Vatikan 07 Mejju 2006)

26


‘Konsagrazzjoni tfisser mela li ˙a©a tittie˙ed mid-dinja biex ting˙ata lil Alla l-˙aj. L-o©©ett jew persuna ma tibqax tag˙na, u lanqas tag˙ha nnifsiha, imma tkun inserita f’Alla. Din li tag˙ti xi ˙a©a biex ting˙ata lil Alla a˙na nsej˙ulha wkoll sagrifiççju: dan l-o©©ett mhux se jibqa’ proprjetà tieg˙i, imma tieg˙u…l-essenza tas-saçerdozju (huwa dan): xi ˙a©a tg˙addi ming˙and xi ˙add g˙al g˙and xi ˙add ie˙or, li tittie˙ed mid-dinja u ting˙ata lil Alla.’ (Omelija, Quddiesa taΩ-Ûjut, Óamis ix-Xirka, Vatikan 09 April 2009)

3. Iç-ça˙da u s-Salib fil-˙ajja tas-Saçerdot‘Ìesù kien ‘imwarrab’…Hekk l-appostlu, b˙as-saçerdot, i©arrab huwa wkoll is-Salib, u permezz tieg˙u biss jista’ jkun tassew utli g˙all-bini tal-Knisja. Alla j˙obb jibni l-Knisja permezz ta’ nies li, fil-waqt li jimxu wara Kristu, ipo©©u l-fiduçja kollha tag˙hom f’Alla biss.’ (Omelija, Ordinazzjoni tal-Presbiteri, Vatikan 03 Mejju 2009)

‘Inkunu mag˙qudin ma’ Kristu titlob minna iç-ça˙da. Tfisser li ma nkunux irridu li tg˙addi tag˙na, li nag˙mlu r-rieda tag˙na,

li nsiru xi ˙add ie˙or, imma li nintelqu f’idejh, ikun xi jkun kif jew fejn irid juΩana.’ (Omelija, Quddiesa taΩ-Ûjut, Óamis ix-Xirka, Vatikan 09 April 2009)

‘Il-˙ajja ma ting˙atax biss fil-mument tal-mewt u mhux biss bil-martirju. Irridu nag˙tuha ©urnata b’©urnata. Jum wara jum je˙tie© nitg˙allem li ˙ajti mhix tieg˙i g˙alija nnifsi. Jum wara jum irrid nitg˙allem nintelaq (f’idejn Alla); li nkun lest inwettaq dak kollu li hu, il-Mulej, je˙tie© ming˙andi f’mument partikulari, anki jekk affarijiet o˙ra jkunu jidhru iktar jog˙©buni jew importanti g˙alija: tfisser li tag˙ti ˙ajtek u mhux te˙odha.’ (Omelija, Ordinazzjoni tal-Presbiteri, Vatikan 07 Mejju 2006)

4. It-Talb fil-Óajja tas-Saçerdot‘Li nid˙lu fil-Verità, fi Kristu – parti minn dan il-proçess huwa t-talb, li fih a˙na neΩerçitaw il-˙biberija tag˙na mieg˙u u wkoll insiru nafuh: hu kif inhu, kif ja˙sibha, kif ja©ixxi. It-talb huwa vja©© fil-komunjoni personali ma’ Kristu’. (Omelija, Quddiesa taΩ-Ûjut, Óamis ix-Xirka, Vatikan 09 April 2009)


27

‘Hawnhekk irrid immiss punt li huwa ˙afna g˙al qalbi: it-talb u r-rabtiet tieg˙u mal-qadi. Rajna li nkunu ordnati saçerdoti tfisser li nid˙lu b’mod sagramentali u eΩistenzjali fit-talba ta’ Kristu g˙al dawk ‘li huma tieg˙u’. Minn dan, a˙na s-saçerdoti nirçievu sej˙a speçjali g˙at-talb f’sens qawwi Kristoçentriku: ji©ifieri, a˙na msej˙in biex ‘nibqg˙u’ fi Kristu, kif l-evan©elista Ìwanni j˙obb jirrepeti (ara Ìw 1:35-39; 15: 4-10) u dan jintla˙aq speçjalment permezz tat-talb. Il-ministeru tag˙na huwa kollu marbut ma’ dan li fi kliem ie˙or ifisser it-talb, u minnu jidddependi il-©id li jo˙ro©.’ (Omelija, Ordinazzjoni tal-Presbiteri, Vatikan 03 Mejju 2009)

5. It-tentazzjoni tal-AttiviΩmu‘L-attiviΩmu fih innifsu jista’ jkun ukoll erojku, imma fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar l-attività esterna tkun bla frott u titlef l-effett tag˙ha jekk kemm-il darba ma tkunx ©ejja minn komunjoni interjuri profonda ma’ Kristu. Il-˙in li nag˙tu g˙al dan huwa tassew ˙in ta’ attività pastorali, ta’ attività pastorali awtentika. Is-saçerdot irid ikun fuq kollox bniedem ta’ talb.’ (Omelija, Quddiesa taΩ-Ûjut, Óamis ix-Xirka, Vatikan 13 April 2006)

6. Il-periklu tal-familjarità‘Taqdi lil Mulej’…Hemm Ωew© aspetti o˙ra li jag˙mlu parti minn dan il-qadi. Óadd mhu iktar qrib tal-Img˙allem daqs il-qaddej li g˙andu aççess g˙all-iktar dimensjonijiet privati tal-˙ajja tieg˙u. F’dan is-sens, ‘li taqdi’ tfisser li tkun qrib, titlob familjarità. Din il-familjarità i©©ib mag˙ha wkoll periklu: billi a˙na (s-saçerdoti) il-˙in kollu niltaqg˙u ma’ dak li hu sagru, dan jista’ jsir drawwa g˙alina. B’dan il-mod il-biΩa’ reverenzjali tintefa. Ikkondizzjonati bid-drawwiet kollha tag˙na ma nibqg˙ux naraw il-fatt kbir, ©did u sorprendenti li hu nnifsu huwa preΩenti, jitkellem mag˙na, jag˙ti lilu nnifsu lilna. Irridu g˙alhekk nitqabdu l-˙in kollu biex ma nie˙dux din ir-realtà straordinarja b˙ala drawwa. Irridu ne˙duha kontra l-indifferenza tal-qalb, fil-waqt li nkunu dejjem konxji mill-©did tan-nuqqasijiet tag˙na u tal-grazzja li hemm fil-fatt li hu ta lilu nnifsu f’idejna.’ (Omelija, Quddiesa taΩ-Ûjut, Óamis ix-Xirka, Vatikan 20 Marzu 2008)

Is-Saçerdot u l-Ewkaristija‘Biex tkunu ministri denji tieg˙u, je˙tie© tmantnu lilkom infuskom kontinwament bl-Ewkaristija, li hi l-g˙ajn u l-quççata tal-˙ajja nisranija.’ (Omelija, Ordinazzjoni tal-Presbiteri, Vatikan 29 April 2007)

28

Sa mill-bidu tag˙ha, il-Óajja kkonsagrata kienet immarkata bl-g˙atx g˙al Alla: quaerere Deum. J’Alla l-ewwel u l-akbar xewqa tag˙kom tkun li tag˙tu xhieda tal-fatt li je˙tie© li lil Alla nisimg˙uh u n˙obbuh b’qalbna kollha, b’mo˙˙na kollu u bil-qawwa kollha tag˙na, qabel kollox u kul˙add. (Lir-reli©juΩi tad-djoçesi ta’ Ruma, 10 Diçembru 2005)

Il-˙ajja ta’ talb u ta’ kontemplazzjoni li hi mibnija fuq il-misteru Ewkaristiku hija wkoll il-qalb tal-vokazzjoni tal-persuni kkonsagrati u li g˙aΩlu t-triq tas-sequela Christi, li jing˙ataw lill-Mulej b’qalb s˙i˙a u f’relazzjoni mill-iΩjed intima mieg˙u. Bir-rabta inkondizzjonata li g˙andhom ma’ Kristu u mal-Knisja tieg˙u, il-missjoni speçjali li g˙andhom hija li jfakkru li kul˙add huwa msejja˙ g˙all-qdusija…L-ir©iel u nisa kkonsagrati jwasslu l-messa©© li Alla biss jag˙ti sens s˙i˙ lill-eΩistenza umana. (Lill-Isqfijiet KanadiΩi, 11 Mejju 2006)

Fid-dinja dejjem iΩjed konfuΩa u diΩorjentata, l-ir©iel u n-nisa kkonsagrati g˙andhom il-missjoni li jag˙tu xhieda tal-preΩenza t’Alla li tittrasfigura l-istess dinja. Intom tal-Mulej: dan huwa l-mod li fih g˙aΩiltu tixb˙u lil Kristu – kast, fqir u ubbidjenti – sabiex id-dinja temmen u ssalva. Din ir-rabta tant speçjali u s˙i˙a li g˙andkom ma’ Kristu te˙lisna mis-seduzzjoni tal-idoli foloz li toffri d-dinja. (Indirizz lis-Superjuri Ìenerali tal-Istituti tal-Óajja kkonsagrata, 22 Mejju 2006)

Dawk li l-Mulej g˙aΩilhom g˙all-˙ajja kkonsagrata jag˙tu xejra definittiva lix-xewqa profonda li l-bniedem g˙andu g˙al Alla. B’din l-g˙aΩla juru li g˙andhom ˙olma wa˙da biss: is-Saltna t’Alla, li Alla jsaltan permezz tar-rieda tag˙na, f’qalbna, f’din id-dinja. Fihom hemm jaqbad dak l-g˙atx li huwa mitmum biss bl-im˙abba ta’ dak li hu Etern. (Messa©© fil-Jum Mondjali tal-Óajja kkonsagrata, 02 Frar 2007)

Il-Papa Benedittu XVI dwar il-Óajja Kkonsagrata


29

L-eΩempju tag˙hom id-dinja ma tifhmux u tinfixel quddiemu, g˙ax ma fehmitx li “l-im˙abba dejjiema a˙jar mill-˙ajja”. (Idem)

Meta xi ˙add jitlaq u jinqata’ minn kollox biex jimxi wara Kristu, proprju fuq l-eΩempju kura©©juΩ tal-Mulej innifsu, il-persuna kkonsagrata neçessarjament issir “sinjal ta’ kontradizzjoni”, g˙ax qeg˙da tmur fid-direzzjoni opposta tal-lo©ika ta’ din id-dinja. (Idem)

Dan il-˙elsien ©did... deher fuq kollox fiç-ça˙diet il-kbar, ibda mill-ir˙ieb tal-qedem sa Fran©isk ta’ Assisi u san-nies ta’ Ωmienna, li fl-Istituti u l-Movimenti reli©juΩi moderni, g˙all-im˙abba ta’ Kristu ˙allew kollox biex iwasslu lill-bnedmin il-fidi u l-im˙abba ta’ Kristu, biex jg˙inu l-persuni li jbatu fil-©isem u fir-ru˙. Hemm is-“sustanza” l-©dida kienet im©arrba tabil˙aqq b˙ala “sustanza”, mit-tama ta’ dawn in-nies mimsusa minn Kristu ˙ar©et tama g˙all-o˙rajn li kienu jg˙ixu fid-dlam u bla tama. Hemm intwera li din il-˙ajja l-©dida g˙andha tabil˙aqq “sustanza” u “sustanza” li tag˙ti l-˙ajja lill-o˙rajn. (Ençiklika Spe Salvi, n.8)

30

“Ir-rwol speçifiku tal-lajk huwa li jlewwen l-ordni temporali bi spirtu Nisrani u li jibdlu biex ikun konformi mal-pjan divin.” (Lill-Isqfijiet tal-Paraguay, Castel Gandolfo, 10 Settembru 2008)

“Sabiex il-messa©© nisrani jkun jista’ jasal fl-ibg˙ad kantunieri tad-dinja, me˙tie©a il-koperazzjoni tal-lajçi. ... Il-lajçi jridu ja˙dmu sabiex jippromwovu l-©ustizzja u l-onestà, u biex jiddefendu valuri importanti, b˙all-qdusija tal-˙ajja umana u d-dinjità taΩ-Ωwie© u l-familja.” (Idem)

“In-nuqqas gravi ta’ saçerdoti ma g˙andu qatt içajpar id-differenza bejn ir-rwol tal-lajçi u dak tal-kleru ordnat. ... Me˙tie© li tkun evitata s-sekularizzazzjoni tal-qassisin u l-klerikalizzazzjoni tal-lajçi.” (Lill-Isqfijiet tal-BraΩil, Castel Gandolfo, 17 Settembru 2009)

Il-Papa Benedittu XVI dwar il-Lajçi

“Wasal iΩ-Ωmien li nistaqsu lilna nfusna dwar fejn waslet id-Djoçesi (ta’ Ruma) tag˙na u kemm nirrikonoxxu u ninkora©©ixxu l-koresponsabiltà ta’ kul˙add, b’mod partikulari tal-lajçi. Il-mandat tal-evan©elizzazzjoni ma jikkonçernax lil ftit, imma lill-img˙ammdin kollha.” (Fil-ftu˙ tal-Laqg˙a Pastorali g˙ad-Djoçesi ta’ Ruma, San Ìwann Lateran, 26 Mejju 2009)

“G˙ad fadal triq twila x’nimxu. Bosta mill-img˙ammdin ma j˙ossuhomx parti mill-komunità ekkleΩjali u jg˙ixu emar©inati, ji©u biss fil-parroççi f’çerti okkaΩΩjonijiet biex jirçievu servizzi reli©juΩi. Meta mqabbel man-numru ta’ dawk li jg˙ixu fil-parroçça, il-lajçi li lesti ja˙dmu f’oqsma appostoliçi g˙adu Ωg˙ir wisq.” (Idem)

“Il-Poplu ta’ Alla jfisser a˙na lkoll – mill-Papa sa l-a˙˙ar tarbija li kienet mg˙ammda.” (Idem)


31

“Huwa me˙tie© li nsa˙˙u l-istrutturi pastorali b’mod li ftit ftit, il-koresponsabiltà tal-membri kollha tal-Poplu ta’ Alla ti©i promossa. Me˙tie©a bidla ta’ mentalità. Il-lajçi ma jistg˙ux ikunu meqjusa b˙ala kollaboraturi tal-kleru, imma g˙andhom ikunu rikonoxxuti b˙ala koresponsabbli g˙all-eΩistenza u l-azzjoni tal-Knisja u b’hekk tissa˙˙a˙ il-konsolidazzjoni ta’ lajçi maturi u mpenjati.” (Idem)

“Din il-kuxjenza komuni li a˙na Knisja tal-img˙ammdin kollha, bl-ebda mod ma tnaqqas mir-responsabiltà tal-kappillani. Hija proprju r-responsabiltà tag˙kom, g˙eΩieΩ kappillani, li trawwmu l-iΩvilupp spiritwali u appostoliku ta’ dawk li di©à kkommettew lilhom infushom biex ja˙dmu fil-parroççi. Dawn huma l-qalba tal-komunità li sservi ta’ ˙mira g˙all-o˙rajn. G˙alkemm ji©ri li spiss dawn il-komunitajiet huma Ωg˙ar, biex ma t˙alluhomx jitilfu l-identità u l-˙e©©a tag˙hom, iridu jkunu mg˙allma li jisimg˙u il-Kelma ta’ Alla fi spirtu ta’ talb, u dan permezz tal-prattika tal-lectio

divina. ... Imma jekk il-Kelma ti©bor il-komunità, hija l-Ewkaristija li tag˙milha ©isem wie˙ed. G˙alhekk il-Knisja mhix ir-riΩultat ta’ individwi mi©bura flimkien, imma l-unità ta’ dawk li huma mg˙ajjxa mill-Kelma ta’ Alla u l-ÓobΩ tal-Óajja.” (Idem)

Domandi g˙ar-riflessjoni• Nemmen li jiena wkoll g˙andi

responsabiltà x’in©orr fil-missjoni li Kristu ˙alla f’idejn il-Knisja?

• Kif qed nipprova nwettaq din ir-responsabiltà?

• X’inhuwa l-iskop veru tal-˙idma li qed inwettaq?

• Qatt ikkunsidrajt li l-missjoni li nwettaq fil-parroçça mhix tieg˙i, imma ta’ Kristu?

• G˙alija, min huma s-saçerdoti?• Infittex xejn li nifforma a˙jar lili nnifsi

sabiex inkun nista’ naqdi a˙jar il-missjoni tieg˙i fil-parroçça?

• Na˙dem xejn mal-o˙rajn jew nippreferi na˙dem g˙al rasi?

32

L-EΩortazzjoni Appostolika Sacramentum Caritatis (22 Frar 2007) tal-Papa Benedittu XVI tesplora l-post tal-Ewkaristija fil-˙ajja tal-Knisja kemm b˙ala ç-çentru u l-quççata ta’ ˙ajjitha u wkoll billi titfa dawl fuq l-attività kollha tal-Knisja. Id-dokument jie˙u ispirazzjoni mill-propoΩizzjonijiet tas-Sinodu tal-Isqfijiet u tpo©©ihom fil-kuntest tat-tag˙lim tal-Knisja.

Id-dokument hu maqsum fit-tliet taqsimiet: L-Ewkaristija b˙ala (i) misteru li g˙andna nemmnu fih, (ii) niççelebrawh u (iii) ng˙ixuh.

Dan jirrifletti l-istruttura tal-KatekiΩmu. Il-Papa jg˙aqqad dan it-tag˙lim mal-ewwel ençiklika tieg˙u, Deus caritas est, li fiha jsemmi ta’ spiss is-sagrament tal-Ewkaristija u jis˙aq dwar ir-rabta mal-im˙abba nisranija, kemm g˙al Alla u kemm g˙all-proxxmu. Dawn huma Ωew© siltiet:

Il-Papa Benedittu XVI dwar il-Litur©ija u s-Sagramenti

Is-sagrament tal-karità, l-Ewkaristija Mqaddsa hi r-rigal li Ìesù Kristu ˙alla tieg˙u nnifsu. Hekk kixfilna l-im˙abba infinita ta’ Alla g˙al kull ra©el u mara. X’g˙a©eb g˙andu jqajjem f’qalbna l-misteru Ewkaristiku! (Sacramentum Caritatis, n.1)

Il-vera hena jinsab fl-g˙arfien li l-Mulej g˙adu mag˙na, jakkumpanjana b’fedeltà matul it-triq. L-Ewkaristija twettaq fina l-iskoperta li Kristu, irxuxtat mill-mewt, hu mag˙na llum fil-misteru tal-Knisja, li hi Ìismu. A˙na sirna xhieda ta’ dan il-misteru ta’ M˙abba. Ejjew in˙e©©u lil xulxin biex nimxu bil-fer˙, qalbna mg˙a©©ba, lejn il-laqg˙a tag˙na mal-Ewkaristija Mqaddsa, biex a˙na nesperjenzaw u nxandru lill-o˙rajn il-verità fil-kliem li qal Ìesù qabel ˙alla lid-dixxipli: “Ara, Jiena mag˙kom dejjem, sal-a˙˙ar tad-dinja” (Mt 28:20). (Sacramentum Caritatis, n.97)


33

Fi Frar 2007, il-Papa indirizza lill-konfessuri tal-erba’ baΩiliçi papali f’Ruma. Hu kellimhom dwar il-missjoni tal-konfessur u da˙al fil-fond tal-post tas-saçerdot konfessur fis-Sagrament tar-Rikonçiljazzjoni.

Din hija silta minnu:F’dan il-proçess misterjuΩ ta’ ti©did interjuri, il-konfessur mhuwiex spettatur passiv imma persona dramatis, ji©ifieri hu strument attiv tal-˙niena divina.

Fil-bidu tas-Sena g˙as-Saçerdoti, il-Papa xandar Ittra lis-Saçerdoti kollha biex i˙e©©i©hom jirriflettu fuq ˙ajjithom u l-ministeru tag˙hom (16 Ìunju 2009):

Fid-dinja tallum, b˙aΩ-Ωminijiet im˙awdin tal-Kurat t’Ars, il-˙ajja u l-attività tas-saçerdoti je˙tie©u jing˙arfu permezz ta’ xhieda determinata tal-Van©elu... Jekk ma rridux nesperjenzaw vojt eΩistenzjali u l-ministeru tag˙na jkun kompromess, je˙tie© li nsaqsu lilna nfusna mill-©did: “A˙na tassew ma˙kuma mill-Kelma t’Alla? Veru li l-Kelma t’Alla hi l-ikel li bih ng˙ixu iktar mill-˙obΩ u l-˙wejje© ta’ did-dinja? Nafuha verament il-Kelma? In˙obbuha? In˙alluha tbiddilna mill-qieg˙ dil-Kelma hekk li t˙alli marka f’˙ajjitna u ssawwar il-mod kif na˙sbu?

34

Il-©ustizzja hi parti integrali minn dik l-im˙abba fl-g˙emil u fis-sewwa. (Udjenza Ìenerali, 08 Lulju 2009)

Hemm Ωew© kriteri operattivi: il-©ustizzja u l-©id komuni. Bis-sa˙˙a tal-a˙˙ar, il-karità takkwista dimensjoni soçjali. Kull Nisrani hu msejja˙ biex jippratika din il-karità. (Idem)

Il-bniedem jista’ jirrezisti u jeg˙leb l-u©ig˙ tal-©u˙, imma ma jistax jg˙ix fejn il-©ustizzja u l-verità ma jeΩistux. (Laqg˙a maΩ-Ωg˙aΩag˙ ta’ Sardinja, Pjazza Yenne, Cagliari, 07 Settembru 2008)

Il-fidi hi tan©ibbli fl-universitajiet u fl-iskejjel tag˙na? Qed ting˙ata espressjoni ferventi litur©ika u sagramentali permezz tat-talb, atti ta’ karità, interess fil-©ustizzja, u rispett lejn il-˙olqien ta’ Alla? F’dan biss nistg˙u nag˙tu xhieda tat-tifsira ta’ min a˙na u fiex nemmnu. (Laqg˙a ma’ edukaturi Kattoliçi, Università Kattolika tal-Amerika, Washington DC, 17 April 2008)

Djakonija u Ìustizzja

L-Insara huma msej˙a biex ifittxu l-©ustizzja; g˙ad li j©orru fihom il-qawwa tal-im˙abba, li sa˙ansitra tmur lil hinn mill-©ustizzja. (Laqg˙a mal-membri tal-Unjoni Nisranija Taljana ta’ Imprendituri u Managers UCID, Vatikan, 06 Marzu 2006)

It-triq li mxew il-lajçi Nsara min-nofs tas-seklu dsatax sa issa, wasslithom biex jag˙rfu li l-g˙emejjel tal-karità m’g˙andhomx jissostitwixxu l-impenn g˙all-©ustizzja soçjali. (Idem)

Irridu nwie©bu b’azzjoni soçjali im©edda li minnha to˙ro© l-im˙abba qawwija universali. B’hekk nassiguraw li l-g˙emejjel tag˙na ta’ ˙niena u ©ustizzja jsiru tama f’azzjoni g˙all-o˙rajn. (Laqg˙a maΩ-Ωg˙aΩag˙ u s-seminaristi, St Joseph Seminary, Yonkers, New York, 19 April 2008)


35

L-im˙abba, ‘caritas’, hi me˙tie©a dejjem; l-ebda soçjetà ma tista’ tkun daqshekk ©usta li ma tin˙ti©hiex. (Ençiklika Deus Caritas Est, 25 Diçembru 2005, n.28)

Il-karità titlob ©ustizzja: l-g˙arfien u r-rispett lejn id-drittijiet le©ittimi tal-individwi u l-popli (Ençiklika Caritas in Veritate, 29 Ìunju 2009, n. 6)

Il-©ustizzja u l-karità je˙tie©u x-xewqa g˙all-©id komuni u l-˙idma g˙aliha (Idem, n. 7)

Mistoqsijiet g˙ar-riflessjoni• G˙aliex a˙na msej˙a li nwie©bu kemm

bl-im˙abba kif ukoll bil-©ustizzja g˙all-˙ti©ijiet umani?

• Ming˙ajr ener©ija spiritwali l-©ustizzja ma tistax timxi ’l quddiem. Kif jistg˙u l-g˙emejjel ta’ im˙abba ji©©eneraw ener©ija spiritwali?

• X’rabta hemm bejn l-Ewkaristija, l-im˙abba u l-˙idma g˙all-©ustizzja?

• X’inhu r-rwol tal-lajçi fil-Knisja fil-promozzjoni tal-©ustizzja soçjali?

36

Il-Kardinal Joseph Ratzinger lill-katekisti u l-g˙alliema tar-reli©jon, f’Ruma, 10 Diçembru 2000• Li tevan©elizza jfisser…li tg˙allem l-arti ta’

kif suppost tg˙ix. • Fil-bidu tal-˙ajja pubblika tieg˙u, Ìesù

jg˙id: “Bag˙atni…nwassal il-bxara t-tajba lill-fqajrin” (Lq 4:18); dan ifisser: Jien g˙andi t-twe©iba g˙all-mistoqsija fundamentali tieg˙ek; jien se nurik il-mog˙dija g˙all-˙ajja, it-triq lejn il-fer˙ – anzi: Jien dik it-triq.

• Il-Knisja dejjem tevan©elizza u qatt ma waqfet tevan©elizza. Tiççelebra l-misteru Ewkaristiku kuljum, tamministra s-sagramenti, ixxandar il-kelma tal-˙ajja – il-Kelma ta’ Alla, u tikkommetti lilha nfisha g˙all-kawΩi ta’ ©ustizzja u karità.

• Kul˙add g˙andu bΩonn il-Van©elu; Il-Van©elu hu ma˙sub g˙al kul˙add u mhux biss g˙al çirku speçifiku, u hu g˙alhekk li a˙na obligati li nfittxu modi ©odda kif inwasslu l-Van©elu lil kul˙add.

Xandir tal-Kelma

• Ne˙tie©u evan©elizzazzjoni ©dida…Evan©elizzazzjoni ©dida ma tfissirx li ti©bed f’daqqa wa˙da folol kbar ta’ nies li kienu tbieg˙du mill-Knisja, billi tuΩa metodi ©odda u iktar raffinati…Evan©elizzazzjoni ©dida tfisser…li tie˙u r-riskju, g˙al darb’o˙ra u bl-umiltà, taΩ-Ωerrieg˙a çkejkna, li t˙alli f’idejn Alla il-meta u il-kif se tikber (Mk 4:26-29).

• A˙na ma rridux inΩidu s-setg˙a u t-tifrix tal-istituzzjonijiet tag˙na, imma a˙na nixtiequ naqdu g˙all-©id tan-nies u tal-umanità, irridu li nag˙tu l-wisa’ lil dak li hu l-Óajja.

• Il-pjan Trinitarju – li jidher fl-Iben, li ma jitkellimx f’ismu – juri l-mod ta’ ˙ajja tax-xandar awtentiku tal-Kelma.

• Ix-xandir tal-Kelma mhux sempliçiment mod ta’ kif wie˙ed jitkellem, imma mod ta’ ˙ajja.

• Din il-forma Kristolo©ika u pnewmatolo©ika tal-evan©elizzazzjoni hi wkoll, fl-istess ˙in, forma ekkleΩjolo©ika.


37

• Ìesù ppriedka mal-jum, u talab mal-lejl…Li titkellem dwar Alla u li titkellem ma’ Alla jridu dejjem imorru flimkien.

• Ìesù ma fediex id-dinja bi kliem sabi˙ imma bit-tbatija u l-mewt tieg˙u. Il-Passjoni tieg˙u…tag˙ti qawwa lid-diskors tieg˙u.

• Is-suççess tal-missjoni ta’ Pawlu ma kienx frott ta’ arti retorika qawwija jew ta’ prudenza pastorali: is-suççess tieg˙u kien marbut mat-tbatija, mar-rabta tieg˙u mal-Passjoni ta’ Kristu.

• It-teolo©ija je˙tie© li ter©a’ tmur lura g˙al teo-lo©ija vera, li titkellem dwar u ma’ Alla. It-teologu Metz g˙andu ra©un: l-”unum necessarium” g˙all-bniedem hu Alla…G˙alhekk, je˙tie© li l-evan©elizzazzjoni, l-ewwelnett, titkellem dwar Alla, ixxandar l-uniku Alla veru: Il-Óallieq – dak li Jqaddes – l-Im˙allef.

Benedittu XVI, fl-Angelus, fil-pjazza tal-Vatikan, fir-raba’ Óadd tal-Avvent, 23 Diçembru 2007• Il-Ver©ni Marija, li ma kkomunikatx

lid-dinja idea, imma lil Ìesù, il-Kelma inkarnata, hi mudell uniku tal-evan©elizzazzjoni.

• Jalla kull nisrani u kull komunità t˙oss il-fer˙ li taqsam ma’ o˙rajn l-a˙bar it-Tajba li “Alla hekk ˙abb lid-dinja li ta lil Ibnu l-wa˙dieni biex kull min jemmen fih…ikollu l-˙ajja ta’ dejjem.” (Ìw 3:16-17).

Benedittu XVI fil-Jum Dinji taΩ-Ûg˙aΩag˙, 2008• Hemm bΩonn li ner©g˙u niftakru li

nistg˙u nkunu xhieda ta’ Kristu biss jekk in˙allu lill-Ispirtu s-Santu jmexxina, hu li hu “l-a©ent ewlieni tal-Evan©elizzazzjoni” (ara Evangelii Nuntiandi, n.75) u “l-a©ent ewlieni tal-missjoni” (ara Redemptoris Missio, n.21).

38


• Hemm dawk li ja˙sbu li jekk tippreΩenta t-teΩor prezzjuΩ tal-fidi lil bnedmin o˙ra li ma jemmnux, ifisser li qed turi nuqqas ta’ tolleranza lejhom, imma mhux hekk, g˙aliex li tippreΩenta lil Kristu ma jfissirx li timponih fuq l-o˙rajn (ara Evangelii Nuntiandi, n.80).

• Elfejn sena ilu, it-tnax-il Appostlu taw ˙ajjithom biex Kristu jsir mag˙ruf u ma˙bub. Matul is-sekli minn dak iΩ-Ωmien ‘l hawn il-Van©elu kompla jixtered permezz ta’ r©iel u nisa ispirati mill-istess ˙e©©a missjunarja. Illum ukoll hemm bΩonn ta’ dixxipli ta’ Kristu li, b’mod ©eneruΩ, jag˙tu mill-˙in u l-ener©ija tag˙hom biex jaqdu l-Van©elu.

• Hemm bΩonn li intom tkunu qaddisin, u li tkunu missjunarji, g˙aliex qatt ma nistg˙u nifirdu l-qdusija mill-missjoni. (ara Redemptoris Missio, n.90).

• TibΩg˙ux issiru missjunarji qaddisin, b˙al San Fran©isk Saverju li vvja©©a tul il-Lvant Imbieg˙ed biex ixandar l-a˙bar it-tajba sakemm ˙ela sa˙˙tu kollha, jew

b˙al Santa TereΩa tal-Bambin Ìesù li kienet missjunarja g˙alkemm qatt ma ˙alliet il-Kunvent Karmelitan. It-tnejn li huma “Patruni tal-Missjoni”. Kunu lesti li toffru ˙ajjitkom biex iddawlu d-dinja bil-verità ta’ Kristu; li twie©bu bl-im˙abba g˙all-mibeg˙da u g˙an-nuqqas ta’ rispett lejn il-˙ajja; li xxandru t-tama ta’ Kristu rxuxtat f’kull rokna tad-dinja.

Mistoqsijiet g˙ar-riflessjoni• X’jinvolvi x-xandir tal-Kelma?• X’jifhem il-Papa bil-fraΩi “evan©elizzazzjoni

©dida”?• X’sehem g˙andhom t-talb u t-tbatija fl-

evan©elizzazzjoni?• Min g˙andu jkun iç-çentru tal-

evan©elizzazzjoni?• X’sehem g˙andhom iΩ-Ωg˙aΩag˙ fix-xandir

tal-Kelma?• X’jidhirlek mill-mudelli li jqieg˙ed

quddiemna l-Papa: Marija, omm Ìesù, San Fran©isk Saverju u Santa TereΩa tal-Bambin Ìesù?

39

Temi Prinçipali li huma g˙al qalb il-Papa• Ir-relazzjoni u l-komplimentarjetà bejn

r-ra©uni u l-fidi• L-importanza ta’ edukazzjoni s˙i˙a• Il-post çentrali tal-edukazzjoni tal-qalb

fost is-su©©etti tekniçi u xjentifiçi• Il-periklu tar-relativiΩmu • Il-periklu tal-framentazzjoni tal-g˙erf• In-natura delikata tar-relazzjoni ta’ bejn

l-g˙alliem u l-istudent fejn it-tag˙lim irid dejjem isse˙˙ f’kuntest ta’ libertà u qatt ta’ impoΩizzjoni. Dan japplika b’mod partikulari g˙all-preΩentazzjoni tal-messa©© tal-fidi

L-Edukazzjoni fit-Tag˙lim tal-Papa Benedittu XVI

Siltiet ta’ min jirrifletti fuqhom mit-tag˙lim tal-Papa Benedittu XVI

Dwar Edukazzjoni s˙i˙aWe know well that for an authentic educational endeavour, communicating a correct theory or doctrine does not suffice. Something far greater and more human is needed: the daily experienced closeness that is proper to love, whose most propitious place is above all the family community, but also in a parish, movement or ecclesial association, in which there are people who care for their brothers and sisters because they love them in Christ, particularly children and young people, but also adults, the elderly, the sick and families themselves. The great Patron of educators, St John Bosco, reminded his spiritual sons that

40


“education is something of the heart and that God alone is its master” (Epistolario, 4, 209). (Address to participants in the Ecclesial Diocesan Convention of Rome, 2005)

Fuq l-G˙alliemaIt needs first of all that closeness and trust which are born from love: I am thinking of the first and fundamental experience of love which children have, or at least should have, from their parents. Yet every true teacher knows that if he is to educate he must give a part of himself, and that it is only in this way that he can help his pupils overcome selfishness and become in their turn capable of authentic love. (Letter on the Urgent task of Education, 2008)

Teachers, as witnesses, account for the hope that nourishes their own lives (cf. 1 Pt 3:15) by living the truth they propose to their pupils, always in reference to the one they have encountered and whose dependable goodness they have sampled with joy. And so with Saint Augustine they say: “We who speak and you who listen acknowledge ourselves as fellow disciples of a single teacher” (Sermons, 23:2). (Address to the Bishops of Ontario, 2006)

Dwar ir-relazzjoni ta’ bejn l-g˙alliem u l-istudentThe educational relationship is delicate by nature: in fact, it calls into question the freedom of the other who, however gently, is always led to make a decision. Neither parents nor priests nor catechists, nor any other educators can substitute for the freedom of the child, adolescent or young person whom they are addressing. The proposal of Christianity in particular challenges the very essence of freedom and calls it to faith and conversion. (Address to participants in the Ecclesial Diocesan Convention of Rome, 2005)

L-edukazzjoni u l-isfida tar-relativiΩmuWith such a relativistic horizon, therefore, real education is not possible without the light of the truth; sooner or later, every person is in fact condemned to doubting in the goodness of his or her own life and the relationships of which it consists, the validity of his or her commitment to build with others something in common. (Address to participants in the Ecclesial Diocesan Convention of Rome, 2005).


41

With regard to the educational forum, the diakonia of truth takes on a heightened significance in societies where secularist ideology drives a wedge between truth and faith. This division has led to a tendency to equate truth with knowledge and to adopt a positivistic mentality which, in rejecting metaphysics, denies the foundations of faith and rejects the need for a moral vision. Truth means more than knowledge: knowing the truth leads us to discover the good. Truth speaks to the individual in his or her entirety, inviting us to respond with our whole being. This optimistic vision is found in our Christian faith because such faith has been granted the vision of the Logos, God’s creative Reason, which in the Incarnation, is revealed as Goodness itself. Far from being just a communication of factual data – “informative” – the loving truth of the Gospel is creative and life-changing – “performative” (cf. Spe Salvi, n.2). With confidence, Christian educators can liberate the young from the limits of positivism and awaken receptivity to the truth, to God and his goodness. In this way you will also help to form their conscience which, enriched by faith, opens a sure path to inner peace and

to respect for others. (Meeting with Catholic Educators, Catholic University of America, Washington D.C., 2008)

Dokumenti Prinçipali b’riflessjonijiet dwar l-edukazzjoniApostolic Visit to the Czech Republic, Meeting with Members of the Academic Community, 27 September 2009http://www.vatican.va/holy_father/benedict_xvi/speeches/2009/september/documents/hf_ben-xvi_spe_20090927_mondo-accademico_en.html

Meeting with Catholic Educators, Catholic university of America in Washington, D.C., 17 April 2008 http://www.vatican.va/holy_father/benedict_xvi/speeches/2008/april/documents/hf_ben-xvi_spe_20080417_cath-univ-washington_en.html

Presentation of the Letter on the Urgent task of Education, 23 February 2008http://www.vatican.va/holy_father/benedict_xvi/speeches/2008/february/documents/hf_ben-xvi_spe_20080223_diocesi-roma_en.html

42


Letter to the faithful of Rome on the Urgent task of Education, 21 January 2008http://www.vatican.va/holy_father/benedict_xvi/letters/2008/documents/hf_ben-xvi_let_20080121_educazione_en.html

Dokumenti li jag˙mlu referenzi çari g˙all-Edukazzjoni(Undelivered) Lecture by the Holy Father Benedict XVI at the University of Rome “La Sapienza”, 16 January 2008http://www.vatican.va/holy_father/benedict_xvi/speeches/2008/january/documents/hf_ben-xvi_spe_20080117_la-sapienza_en.html

Letter of His Holiness Benedict XVI on the occasion of the General Chapter of the Salesians of Don Bosco, 1 March 2008 http://www.vatican.va/holy_father/benedict_xvi/letters/2008/documents/hf_ben-xvi_let_20080301_capitolo-salesiani_en.html

Address of the Holy Father Benedict XVI to the Bishops of Ontario, Canada, on their ad limina Apostolorum Visit, 8 September 2006http://www.vatican.va/holy_father/benedict_xvi/speeches/2006/september/documents/hf_ben-xvi_spe_20060908_canada-ontario_en.html

Address of His Holiness Benedict XVI to the Participants in the Fourth National Ecclesial Convention, 19 October 2006http://www.vatican.va/holy_father/benedict_xvi/speeches/2006/october/documents/hf_ben-xvi_spe_20061019_convegno-verona_en.html

Address of his Holiness Pope Benedict XVI to participants in the Ecclesial Diocesan Convention of Rome, 6 June 2005http://www.vatican.va/holy_father/benedict_xvi/speeches/2005/june/documents/hf_ben- xvi_spe_20050606_convegno-famiglia_en.html

43

Messa©© fl-okkaΩjoni tal-G˙oxrin Jum Mondjali taΩ-Ûg˙aΩag˙, Cologne, Awwissu 2005G˙eΩieΩ Ωg˙aΩag˙, il-Ma©i rnexxielhom jaslu Betlem g˙ax obdew u mxew wara l-istilla li mexxiethom. Fil-fatt, “Meta raw l-istilla huma mtlew b’fer˙ kbir” (Mt 2:10). G˙eΩieΩ ˙bieb Ωg˙aΩag˙ tieg˙i, huwa importanti li titg˙allem tosserva s-sinjali li Alla permezz tag˙hom ikellimna, isej˙ilna u jmexxina. Meta a˙na nsiru konxji li qed imexxina, qalbna jkollha wkoll esperjenza li timlieha b’fer˙ profond u ta’ veru, flimkien max-xewqa qawwija li niltaqg˙u mieg˙u, flimkien mal-kura©© li nimxu warajh b’fedeltà.

Omelija fil-quddiesa f’Marienfield, Cologne, 21 Awwissu 2005G˙eΩieΩ Ωg˙aΩag˙, kif jista’ Ìesù fil-quddiesa jqassmilna Ìismu u Demmu? Billi jibdel il-˙obΩ f’Ìismu u l-inbid f’Demmu, u jantiçipa l-mewt tieg˙u, jaççettaha f’qalbu, u jittrasformaha f’©est ta’ im˙abba. Dak

Il-Papa liΩ-Ûg˙aΩag˙

li minn barra jidher biss b˙ala vjolenza brutali – il-Kruçifissjoni – issa jinbidel minn ©ewwa g˙otja ta’ m˙abba totali. Din hija l-bidla profonda li se˙het fl-A˙˙ar Çena u li bdiet sensiela ta’ bidliet li jwasslu g˙at-trasformazzjoni tad-dinja fejn Alla jkun kollox f’kollox.

G˙alhekk jekk il-Knisja tg˙idilna li l-Ewkaristija hija parti essenzjali ta’ jum il-Óadd, din mhijiex xi kilba tag˙ha g˙all-poter. Nhar Óadd il-G˙id filg˙odu, l-ewwel in-nisa mbag˙ad id-dixxipli kellhom il-grazzja li jaraw lill-Mulej. Minn dak il-mument ’il quddiem, kienu jafu li l-ewwel jum tal-©img˙a, il-Óadd, kellu jkun il-jum tieg˙u, il-jum ta’ Kristu l-Mulej. Il-jum li fih beda l-˙olqien sar il-jum li fih il-˙olqien ©ie mitmum. Il-˙olqien u l-fidwa huma marbuta flimkien. G˙alhekk il-Óadd huwa tant jum importanti.

La tibqg˙ux lura mill-Quddiesa tal-Óadd, anzi g˙inu lil ˙addie˙or jiskopriha wkoll. Dan g˙aliex l-Ewkaristija tag˙tina l-fer˙ li

44


tant g˙andna bΩonn, u je˙tie© ng˙oΩΩuha iktar fil-fond ta’ qalbna, je˙tie© in˙obbuha iΩjed.

Ejjew mela nie˙du l-impenn li dan nag˙mluh. Huwa tassew “worth it”! Ejja niskopru s-sbu˙ija immensa tal-litur©ija li g˙andha l-Knisja: mhuwiex a˙na li qeg˙din niççelebraw g˙alina nfusna jew g˙al rasna, iΩda huwa Alla l-˙aj li qed i˙ejji festa g˙alina.

Permezz tal-Ewkaristija taslu wkoll biex tiskopru s-Sagrament tar-Rikonçiljazzjoni, fejn Alla fil-˙niena tieg˙u bla tarf jer©a’ dejjem i˙allina nibdew ˙ajjitna mill-©did.

Kull min skopra lil Kristu jrid bil-fors iwassal lill-o˙rajn g˙andu. Fer˙ kbir b˙al dan ma tistax iΩΩommu ©o fik. Trid twasslu lill-o˙rajn. Messa©© fil-21 Jum Mondjali taΩ-Ûg˙aΩag˙, 09 April 2006G˙eΩieΩ ˙bieb tieg˙i, fittxu li timmeditaw spiss dwar il-kelma t’Alla u ˙allu l-Ispirtu s-Santu jkun l-g˙alliem tag˙kom. Imbag˙ad intom tiskopru li l-mod kif ja˙sibha Alla huwa differenti mill-mod kif ja˙seb il-bniedem. Meta tikkontemplaw lil Alla titg˙allmu tqisu l-istorja ta’ ˙ajjitkom bin-nuççali tieg˙u. Il-˙ajja hija vja©©, mhux ming˙ajr ˙afna ingann, diffikultajiet u

tbatija. IΩda ftakru li l-preΩenza tal-im˙abba t’Alla ma t˙allikom qatt wa˙idkom, g˙ax huwa dawl li jkeççi d-dlamijiet tal-biΩa’ u jixg˙elilkom mog˙dijietkom anki fl-ag˙ar Ωminijiet.

Omelija waqt it-23 Jum Mondjali taΩ-Ûg˙aΩag˙, f’Randwick, Sydney, 20 Lulju 2008Ma˙bubin Ωg˙aΩag˙, issa ˙alli nag˙mlilkom jien mistoqsija. Intom x’ser t˙allu lill-©enerazzjoni ta’ warajkom? Qeg˙din tibnu ˙ajjitkom fuq baΩi soda, fuq xi ˙a©a li tibqa’? Qeg˙din t˙allu f’˙ajjitkom spazju g˙all-Ispirtu f’dinja li tag˙mel ˙ilitha biex tinsa lil Alla, jew anki twarrbu f’isem liberta’ falza? Kif qeg˙din tuΩaw id-doni li intom ©ejtu mog˙tija, il-“qawwa” li l-Ispirtu s-Santu anki issa lest li jo˙ro© fikom? X’wirt ser t˙allu lil Ωg˙aΩag˙ o˙rajn li jridu ji©u warajkom? X’differenza ser tag˙mlu intom?

G˙eΩieΩ ˙bieb Ωg˙aΩag˙, il-Mulej qed jitlobkom li tkunu profeti fiΩ-Ωminijiet ©odda tag˙na, messa©©iera tal-im˙abba tieg˙u, li ti©bdu n-nies lejn il-Missier u tibnu futur ta’ tama g˙all-umanità kollha.

Id-dinja g˙andha bΩonn dan it-ti©did! F’˙afna mis-soçjetajiet tag˙na jeΩisti propjru ma©enb il-©id materjali, deΩert spiritwali li


45

qed jinxtered: sens ta’ vojt minn ©ewwa, tip ta’ biΩa’ li m’g˙andux isem, disprament fis-skiet.

Il-Knisja wkoll te˙tie© dan it-ti©did! G˙andha bΩonn il-fidi tag˙kom, l-idejaliΩmu tag˙kom u l-©eneroΩità tag˙kom, sabiex anki hi tkun dejjem Ωag˙Ωug˙a fl-Ispirtu (Lumen Gentium, n.4). Il-Knisja te˙tie© b’mod speçjali d-doni taΩ-Ωg˙aΩag˙, taΩ-Ωg˙aΩag˙ kollha. G˙andha bΩonn tikber fl-Ispirtu li anki llum jag˙tikom il-fer˙ f’Ωog˙Ωitkom u jispirakom biex taqdu lill-Mulej bil-qalb. Ift˙u qalbkom g˙al dik il-qawwa! Nag˙mel dan l-appell b’mod speçjali lil dawk fostkom li l-Mulej qed isej˙ilkom g˙as-saçerdozju u g˙all-˙ajja konsagrata. La tibΩg˙ux tg˙idu “iva” lil Ìesu, li ssibu l-fer˙ tag˙kom filli tag˙mlu r-rieda tieg˙u, billi tag˙tu ˙ajjitkom kompletament g˙all-qdusija, u li tuΩaw it-talenti kollha tag˙kom g˙all-qadi ta’ ˙utkom!

Messa©© g˙all-24 Jum Mondjali taΩ-Ûg˙aΩag˙, 22 Frar 2009IΩ-Ωg˙oΩija huwa Ωmien ta’ tama g˙aliex t˙ares ’il quddiem b’˙afna ˙olm. Meta nkunu Ωg˙aΩag˙ ikollna f’qalbna ˙afna idejali u pjanijiet. IΩ-Ωg˙oΩija hija wkoll Ωmien meta nie˙du deçiΩjonijiet kbar li jaffettwaw lil ˙ajjitna. Forsi g˙alhekk ˙afna Ωg˙aΩag˙

matul dan iΩ-Ωmien ta’ ˙ajjithom ikollhom ˙afna mistoqsijiet kbar: x’qed nag˙mel hawn jien f’din id-dinja? Xi skop g˙andha l-˙ajja? Kif nista’ nikseb il-fer˙? G˙aliex tant tbatija, mard u l-mewt? X’hemm wara l-mewt?

Dawn id-domandi qishom muntanji g˙olja wisq quddiem l-ostakli li jkollna ma’ wiççna: diffikultajiet bl-istudji, il-qg˙ad, argumenti fil-famija, kriΩijiet fir-relazzjonijiet tag˙na, mard jew diΩabilità, faqar ta’ riΩorsi ekonomiçi. U allura Ω-Ωg˙aΩag˙ jistaqsu: kif nista’ nΩomm il-fjamma tal-im˙abba taqbad ©ewwa qalbi? (Kif ktibt fi Spe Salvi,) ix-xjenza, l-ekonomija, it-teknolo©ija ma jistg˙ux jag˙tuna t-tama, g˙ax din it-tama li tant ne˙tie©u ©ejja ming˙and Alla biss.

G˙al xi w˙ud – sfortunatament dan mhux numru Ωg˙ir – is-soluzzjoni hija ˙arba u aljenazzjoni b’im©ieba perikuluΩa u vjolenti, frott ta’ dipendenza fuq ix-xorb u l-alko˙ol, li huma nassa g˙al ˙afna li ma jinteb˙ux. IΩda madanakollu, anki dawk li jsibu ru˙hom f’dawn is-sitwazzjonijiet min˙abba li l-eΩempji ˙Ωiena li jkunu rçevew, dik ix-xewqa g˙all-fer˙ u l-im˙abba vera ma tintefiex. Kif nistg˙u inkellmu lil dawn iΩ-Ωg˙aΩag˙ dwar it-tama? Irridu nsibu evan©eliΩΩazzjoni ©dida li tkellem lil dawn iΩ-Ωg˙aΩag˙ dwar l-im˙abba t’Alla.

46

Il-familja naturali, pedament tal-paçi dinjija. (Messa©© g˙all-Jum il-Paçi, 01 Jannar 2008)• Il-familja naturali, imwaqqfa fuq Ωwie©

bejn ra©el u mara, hija l-benniena tal-˙ajja u tal-im˙abba u l-ewwel u l-aqwa g˙alliema tal-paçi.

• F’familja soda nsibu l-elementi fundamentali tal-paçi…. ©ustizzja u m˙abba bejn l-a˙wa; ir-rwol ta’ awtorità min-na˙a tal-©enituri; interess mimli m˙abba lejn il-membri tal-istess familja li huma x’aktarx dg˙ajfa min˙abba Ω-Ωg˙orija, il-mard, jew ix-xju˙ija; im˙abba reçiproka li ©©eg˙lna ng˙inu lil xulxin u li na˙fru lil xulxin.

• Dan kollu jg˙in biex il-familja tkun l-ewwel u l-aqwa g˙alliema tal-paçi. Min˙abba f’hekk, vjolenza fi ˙dan familja, hija mistmerra bil-bosta, aktar u aktar meta l-familja hi meqjusa b˙ala çellula fundamentali tas-soçjetà.

• Fejn jistg˙u Ω-Ωg˙ar jibdew jitg˙allmu

IΩ-Ûwie© u l-Familja fit-Tag˙lim ta’ Benedittu XVI

igawdu bil-mod mit-‘tog˙ma’ ©enwina tal-paçi jekk mhux minn ©ol-“bejta” naturali li n-natura ˙ejjiet g˙alihom? L-ilsien tal-familja hu l-ilsien tal-paçi; minnu rridu nistg˙anew inkella nitilfu t-tifsira tal-paçi.

• Minkejja it-ta˙dit Ωejjed li jing˙ad, is-soçjetà qatt ma tista’ tieqaf milli tirriferi g˙all-‘grammatika’ li t-tfal kollha jitg˙allmu mill-bixriet u l-azzjonijiet ta’ ommijiethom u ta’ missirijiethom anki qabel ma dawn jitg˙allmu jitkellmu.

• Il-familja tin˙tie© li jkollha dar, xog˙ol, u g˙arfien ©ust ta’ dak li jwettqu l-©enituri f’darhom, il-possibbiltà ta’ skola g˙at-tfal, u kura tas-sa˙˙a baΩika g˙al kull membru. Meta s-soçjetà tonqos milli tonora dan, tkun qed içça˙˙ad lilha nfisha minn g˙ajn tant importanti g˙all-paçi.

• Il-media tal-komunikazzjonijiet soçjali, b’mod speçjali min˙abba il-potenzjal edukattiv tag˙ha, g˙andha r-responsabiltà li tqanqal rispett lejn

47

il-familja billi tkun çara dwar l-aspettativi u d-drittijiet tag˙ha, u turi s-sbu˙ija tag˙ha.

• “Ma rridux ninsew li l-familja hi li hi min˙abba l-‘iva’ çara u responsabbli ta’ ra©el u mara, u li din tkompli tg˙ix mill-‘iva’ rikonoxxenti tat-tfal li bil-mod il-mod jibdew isiru parti minnha. Il-komunità tal-familja, biex timxi ’l quddiem, trid il-kunsens qawwi tal-membri kollha tag˙ha.”

Siltiet o˙raWaqt li l-avvanzi xjentifiçi u teknolo©içi jistg˙u jkunu ta’ g˙ajnuna kbira, x’u˙ud minnhom jistg˙u jtellfu l-identità tal-persuna umana u tal-familja. In˙e©©e© lill-komunità internazzjonali timxi b’©ustizzja meta ti©i biex t˙ares id-drittijiet tal-bniedem. (Diskors lill-Ìnus Mag˙quda, New York, 18 April 2008)

Óe©©i©t lill-Isqfijiet biex jitkellmu dwar l-argumenti morali u soçjali li g˙addejjin minnhom preΩentament biex jwettqu lil-lajçi

˙alli dawn ikunu l-˙mira qalb il-komunità, imma qabel kollox fi ˙dan il-familja. Óe©©i©thom biex jer©g˙u jipproponu is-Sagrament taΩ-Ûwie© b˙ala rigal u impenn li ma jistax jin˙all bejn ra©el u mara, bil-g˙an prinçipali li jilqg˙u u jrabbu t-tfal. Il-Knisja u l-familja, flimkien mal-iskola, speçjalment skejjel b’ispirazzjonijiet Kristjani, g˙andhom ja˙dmu flimkien biex joffru liΩ-Ωg˙ar edukazzjoni morali tajba, imma f’din il-˙idma dawk li ja˙dmu fil-komunikazzjonijiet u fid-divertiment g˙andhom ukoll responsabiltà kbira”. (Udjenza Ìenerali, wara r-ritorn mill-Istati Uniti, 30 April 2008)

Mill-Ençiklika Deus Caritas Est (25 Diçembru 2005):

L-ewwelnett niftakru fil-firxa l-aktar wiesg˙a fit-tifsira tal-kelma “m˙abba”: nitkellmu fuq l-im˙abba ta’ pajjiΩna, kif ukoll fuq l-im˙abba g˙all-professjoni tag˙na, l-im˙abba bejn il-˙bieb, l-im˙abba g˙ax-xog˙ol, l-im˙abba bejn ©enituri u wlied, bejn

48


l-a˙wa u l-familjari, l-im˙abba lejn g˙ajrna u l-im˙abba lejn Alla. B’dankollu fost dawn it-tifsiriet kollha, tispikka tassew b’mod partikulari l-im˙abba bejn ra©el u mara, fejn ©isem u ru˙ jing˙aqdu biex ma jinfirdu qatt u fejn il-bnedmin ikollhom ˙jiel ta’ weg˙da ta’ hena li ma tistax teg˙libha. Din tista’ tidher b˙ala l-milja tal-im˙abba u kull forma o˙ra ta’ m˙abba tidbiel quddiemha. (n.2)

F’orjentament mibni fil-˙olqien, l-im˙abba eros tmexxi l-bniedem lejn iΩ-Ωwie©, ji©ifieri lejn çerta rabta li hi mmarkata b’mod wa˙dieni u definit. Hekk, u hekk biss, ise˙˙ l-g˙an intimu tal-bniedem. IΩ-Ωwie© bejn ra©el wie˙ed u mara wa˙da jaqbel max-xbieha ta’ Alla wie˙ed. IΩ-Ωwie© imsejjes fuq l-im˙abba esklussiva u definita jsir ix-xbieha (ikona) tar-relazzjoni ta’ Alla mal-poplu tieg˙u u tal-poplu ma’ Alla; il-mod kif Alla j˙obb isir il-kejl tal-im˙abba umana. Din ir-rabta intima bejn l-im˙abba – eros u Ω-Ωwie© fil-Kotba Mqaddsa, wie˙ed, kwaΩi jista’ jg˙id, li ma jsibx b˙alha f’ebda ktieb ie˙or. (n.11)

Jum il-Paçi, 2008 …Kull ˙a©a li sservi biex iddg˙ajjef lill-familja mibnija fuq iΩ-Ωwie© bejn ra©el u mara, kull ˙a©a li direttament jew indirettament tfixkel biex din b’responsabiltà

tkun lesta li taççetta ˙ajja ©dida, kull ˙a©a li xxekkel id-dritt tag˙ha li primarjament hi responsabbli g˙all-edukazzjoni tat-tfal tag˙ha, din to˙loq ostaklu o©©ettiv fit-triq lejn il-paçi.

Mill-Jum Dinji g˙all-Familji fi Spanja, 08 Lulju 2006Il-Familja hi istituzzjoni unika fil-pjan t’Alla, u l-Knisja ma tistax tieqaf milli xxandarha u tippromwovi l-importanza fundamentali tag˙ha.Skont l-Evan©elji ta’ San Mattew u San Luqa, ejjew in˙arsu lejn Ìesù, Marija, u ÌuΩeppi, u naduraw il-misteru ta’ Alla li g˙aΩel li jitwieled minn mara, il-Ver©ni Mqaddsa, u ©ie fid-dinja b˙al kull bniedem ie˙or. B’dan il-mod Hu qaddes ir-realtà tal-familja, imlieha bi grazzja divina, biex Ωvela il-vokazzjoni u l-missjoni tag˙ha.Il-Familja Mqaddsa ta’ NaΩaret hija il-veru mudell ta’ kull familja Nisranija li, mag˙quda fis-Sagrament taΩ-Ûwie© u msoqqija bil-Kelma u bl-Ewkaristija, hija msej˙a biex taqdi il-vokazzjoni u l-missjoni meraviljuΩi tag˙ha b˙ala çellula ˙ajja mhux biss fis-soçjetà, imma wkoll fil-Knisja, sinjal u strument ta’ g˙aqda g˙all-umanità kollha.

49

“Nistg˙u nippruvaw innaqqsu t-tbatija, ni©gieldu kontriha, imma ma nistg˙u qatt inwarrbuha g˙al kollox.” (Ençiklika Spe Salvi, n.37)

Il-fejqan ise˙˙ “bil-˙ila tag˙na li naççettaw it-tbatija, nimmaturaw permezz tag˙ha, u nfittxu sens fiha permezz tal-g˙aqda tag˙na ma’ Kristu Ìesù, li bata b’im˙abba bla qjies g˙alina”. (Idem)

“Soçjetà li ma g˙andhiex il-˙ila taççetta lill-membri tag˙ha li qeg˙din ibatu u li ma tistax taqsam fl-u©ieg˙ tag˙hom u ©©orru minn ©ewwa mag˙hom b’sens ta’ ‘kompassjoni’ hija soçjetà krudila u inumana”. (Spe Salvi, n.38)

Il-Fidi nisranija wrietna dejjem li “Alla – Verità u M˙abba nfushom – ried li jbati g˙alina u mag˙na ... Hu nnifsu sar bniedem biex ikun jista’ jbati tassew mal-bnedmin,

Is-Sens tat-Tbatija fit-Tag˙limtal-Papa Benedittu XVI

billi jbati fil-©isem mag˙hom, b˙alma jixhdu r-rakkonti tal-Passjoni ta’ Ìesù”. (Spe Salvi, n.39)

“Fit-tbatija umana kollha li ng˙addu minnha jing˙aqad mag˙na Wie˙ed li jg˙addi mit-tbatija huwa stess u j©orr dik it-tbatija mag˙na. F’kull tbatija hemm ukoll il-konsolazzjoni tal-im˙abba ta’ Alla li j˙oss mal-bniedem”. (Idem)

“L-g˙ajta (karba) tag˙na lil Alla fit-tbatija, b˙alma kienet g˙al Ìesù nnifsu fuq is-salib, hija l-mod l-aktar profond u qawwi li bih nistqarru l-fidi tag˙na fil-qawwa sovrana ta’ Alla”. (Ençiklika Deus Caritas Est, n.31)

Meta l-insara “ji©u ma˙kuma b˙al kull bniedem ie˙or fid-dubji drammatiçi tal-©rajjiet storiçi, jistg˙u jibqg˙u Ωguri bla ma jit˙arrku li Alla hu Missier tag˙hom u j˙obbhom, ukoll meta is-skiet tieg˙u ma jifhmuhx”. (Idem)

50


“Ìesù bata u miet fuq is-salib bi m˙abba kbira g˙alina. B’hekk, jekk nifhmu dan il-misteru sewwa, huwa ta sens lit-tbatija tag˙na, sens li r©iel u nisa ta’ kull Ωmien fehmuh u g˙amluh tag˙hom, u b’hekk ©arrbu paçi kbira ukoll fid-djieqa ta’ provi ˙arxa kemm fiΩiçi u kemm morali”. (Diskors ta’ qabel l-Angelus, 01 Frar 2009)

“Il-vera twe©iba g˙ad-dramm uman tat-tbatija mhijiex li toffri l-mewt, ‘˙elwa’ kemm tridha, imma li tixhed g˙all-im˙abba li tg˙inna niffaççjaw l-u©ieg˙ u l-agunija b’mod uman”. (Idem)

“Nistg˙u nibqg˙u Ωguri minn dan: l-ebda demg˙a, la ta’ dawk li jbatu u lanqas ta’ dawk qrib tag˙hom, ma hi mitlufa g˙al Alla”. (Idem)

Marija turina li “id-dawl, it-talb, it-tama u l-konverΩjoni, huma msejsa fuq il-blata tal-im˙abba ta’ Alla, li la˙qet il-qofol tar-rivelazzjoni tag˙ha fis-salib glorjuΩ ta’ Kristu.” Is-skiet quddiem it-tbatija “mhuwiex skiet vojt, imma wie˙ed mimli bit-talba u l-g˙arfien tal-preΩenza tal-Mulej, li ˙abbna sal-punt li ji©i merfug˙ fuq is-salib g˙alina”. (Udjenza Ìenerali, 17 Settembru 2008)

“M’intomx wa˙idkom fit-tbatija tag˙kom, g˙ax Kristu nnifsu huwa qrib ˙afna ta’ dawk li jbatu ... Quddiem tant u©ieg˙, in˙ossuna bla ˙ila u aktarx ma nsibux il-kliem li jixirqu. Quddiem ˙una jew o˙tna fil-misteru tat-tbatija, is-skiet rispettuΩ u ta’ kompassjoni, il-preΩenza fit-talb, ©est li j˙enn u jsabbar, ˙arsa mimlija tjieba, tbissima, ˙afna drabi huma aktar milqug˙a minn kull kliem ie˙or”. (Diskors fiç-Çentru Kardinal Paul-Emile Léger, f’Yaoundé, Kamerun, 19 Marzu 2009)

“Is-salvazzjoni u t-tbatija g˙andhom ˙afna x’jaqsmu ma’ xulxin. Il-˙sieb tal-Knisja Kattolika dwar dan huwa msejjes fuq g˙arfien f’postu tat-tajjeb u l-˙aΩin. It-tajjeb ©ej mill-pjan perfett ta’ Alla. Il-˙aΩin, min-na˙a l-o˙ra, huwa riΩultat tal-˙sibijiet u l-pjanijiet egoistiçi u suppervi tal-˙lejjaq. Is-salvazzjoni, g˙alhekk, hija l-azzjoni ta’ Alla li twarrab il-qawwa tal-˙aΩin billi tirba˙ha darba g˙al dejjem. Dan se˙˙ meta Ìesù laqa’ l-mewt fuq is-salib b’rieda ˙ielsa, u fil-qawmien tieg˙u mill-qabar. Bil-mewt tieg˙u il-Bniedem-Alla jeqred il-mewt; bil-qawmien i©edded il-˙ajja, u jag˙ti tama ta’ ˙ajja g˙al dejjem lill-bnedmin kollha”. (Diskors ta’ qabel l-Angelus, 01 Frar 2009)


51

“Fil-misteru tal-passjoni, il-mewt u l-qawmien ta’ Kristu, it-tbatija tal-bniedem issib is-sens tag˙ha u l-milja tad-dawl. Fl-A˙˙ar Çena, qabel ma re©a’ lura g˙and il-Missier, il-Mulej Ìesù tbaxxa biex ja˙sel saqajn l-Appostli biex idewwaqhom minn qabel mill-att kbir ta’ m˙abba li kellu jag˙mel fuq is-salib. B’dan il-©est, hu stieden lid-dixxipli biex jimxu wara dan il-mod ta’ ˙sieb ta’ m˙abba li tag˙ti lilha nnifisha g˙al dawk l-aktar dg˙ajfa u fil-bΩonn”. (Messa©© g˙al Jum il-Morda, 11 Frar 2010)

52

In-Nuqqas ta’ Ìustizzja u l-ImmigrazzjoniHuma ˙afna dawk li bi tbatija kbira u b’riskju g˙al ˙ajjithom i˙allu pajjiΩhom biex ifittxu kenn u ˙ajja a˙jar. L-immigrazzjoni, jg˙id il-Papa, tpo©©ina wiçç imb’wiçç ma’ sitwazzjoni li ebda pajjiΩ fid-dinja ma jista’ jindirizza wa˙du, iΩda fejn is-solidarjetà tal-komunità internazzjonali trid tkun akkumpanjata minn solidarjetà ©enwina lejn kull persuna. Kull immigrant, ikompli jis˙aq il-Papa, “huwa persuna li g˙andu drittijiet fundamentali li jridu ji©u rrispettati minn kul˙add, f’kull çirkostanza”. Dawn id-drittijiet jinbtu mid-dinjità ta’ kull persuna, li hija xbieha t’Alla u li g˙alhekk jist˙oqqilha rispett. (Ara Ençiklika Caritas in Veritate, 29 Ìunju 2009, nn.21;41;62)

L-Immigrazzjoni u r-Rifu©jati fit-Tag˙lim tal-Papa Benedittu XVI

Irridu nistaqsu g˙aliex ˙allew pajjiΩhom mhux biss g˙aliex waslu“Nixtieq ni©bed l-attenzjoni fuq it-tendenza li nieqfu fuq il-mistoqsija tal-wasla tag˙hom (tal-immigranti) filwaqt li ma nag˙tux kas tar-ra©unijiet g˙aliex huma ˙allew art twelidhom”. (Messa©© g˙at-92 Ìurnata Mondjali tal-Immigranti u Refu©jati, 18 Ottubru 2005)

Il-Kundizzjonijiet tal-familji tar-rifu©jati“...In˙ossni fid-dmir li ni©bed l-attenzjoni tag˙kom g˙all-familji tar-refu©jati, li l-kundizzjonijiet tag˙hom jidher li marru g˙al ag˙ar meta nqabbluhom mal-passat, anke b’mod speçjali rigward l-g˙aqda mill-©did tan-nukleu tal-familja”. (Messa©© g˙at-93 Ìurnata Mondjali tal-Immigranti u Refu©jati, 18 Ottubru 2006)


53

L-immigranti minuri huma iktar vulnerabbli u f’iktar periklu li jkunu sfruttati“... Dawn is-subien u l-bniet (immigranti minuri fl-aΩil) ˙afna drabi jispiççaw fit-triq mitluqa g˙alihom nfushom u priΩa g˙all-abbuΩi ming˙ajr raΩan li ˙afna drabi jbiddluhom f’o©©etti ta’ vjolenza fiΩika, morali u sesswali”. (Messa©© g˙all-94 Ìurnata Mondjali tal-Immigranti u Refu©jati, 18 Ottubru 2007)

Il-Papa jirreferi g˙al testi mill-iskrittura meta jitkellem dwar l-Immigrazzjoni u r-Rifu©jati“Tassew ng˙idilkom, kull ma g˙amiltu ma’ wie˙ed mill-iΩg˙ar fost dawn ˙uti g˙amiltuh mieg˙i.” (Mt 25:40,45). Kif nistg˙u ma nag˙tux kas tal-immigrant u tar-refu©jat minuri b˙ala dawk li huma fost “l-iΩg˙ar”? B˙ala tfajjel Ìesù stess g˙amel esperjenza ta’ refu©jat, skont il-Van©elu, biex je˙les

mit-theddid ta’ Erodi, hu kellu ja˙rab lejn l-E©ittu ma’ ÌuΩeppi u Marija (Mt 2:14). (Messa©© g˙all-94 Ìurnata Mondjali tal-Immigranti u Refu©jati, 18 Ottubru 2007)

Il-Knisja t˙ares lejn din id-dinja kollha tat-tbatija u vjolenza mill-g˙ajnejn ta’ Ìesù, li kien mqanqal mill-˙niena meta ˙ares lejn il-folla li kienu qishom nag˙a© bla rag˙aj (ara Mt 9:34).

Il-Knisja ta˙dem g˙ad-drittijiet tal-immigranti, refu©jati u l-familji tag˙hom “Il-Knisja tinkora©©ixxi r-reviΩjoni tal-istrumenti legali internazzjonali li jwasslu biex jiddefendu d-drittijiet tal-immigranti, refu©jati u l-familji tag˙hom…

… (Il-Knisja) fet˙et çentri fejn l-immigranti ji©u mismug˙a, djar fejn huma ji©u milqug˙a, uffiççji g˙as-servizz offruti lil persuni u familji, flimkien ma’ inizjattivi

54


li ©ew imwaqqfa biex jg˙inu fil-bΩonnijiet li dejjem jikbru”. (Messa©© g˙at-93 Ìurnata Mondjali tal-Immigranti u Refu©jati, 18 Ottubru 2006)

Id-Dmir tag˙na b˙alha nsara lejn l-immigranti:“...L-ospitalità u s-solidarjetà lill-barranin, speçjalment jekk ikunu tfal, hija t˙abbira tal-Vangelu ta’ solidarjetà”. (Messa©© g˙as-96 Ìurnata Mondjali tal-Immigranti u Refu©jati, 16 Ottubru 2009)

“.......Jien nistieden l-komunitajiet ekkleΩjali tal-lokal biex jag˙tu mer˙ba u juru simpatija lejn (l-immigranti) Ωg˙aΩag˙ u tfal mal-©enituri tag˙hom, u jippruvaw jifhmu l-˙ajja ˙arxa tag˙hom u jkunu favur l-inkluΩjoni tag˙hom”. (Messa©© g˙all-94 Ìurnata Mondjali tal-Immigranti u Refu©jati, 18 Ottubru 2007)

Ir-Rifu©jati iridu jikkultivaw attitudni poΩittiva lejn is-soçjetà li tirçevihom“Ir-refu©jati huma mitluba li jrawmu fihom attitudnijiet poΩittivi u miftu˙a g˙as-soçjetà li qeda tirçevihom u b’rieda attiva jaççettaw l-istediniet biex jipparteçipaw fil-bini flimkien ta’ komunità integrata li tkun ‘familja komuni’ g˙al kul˙add”. (Messa©© g˙at-93 Ìurnata Mondjali tal- Immigranti u Refu©jati, 18 Ottubru 2006)

55

X’inhi l-kawΩa tal-kunflitti dinjin?Mill-Ittra g˙al Jum il-Paçi: Il-Persuna Umana, fil-Qalba tal-Paçi, 01 Jannar 2007, n.9

“Il-qerda tal-ambjent, l-uΩu impropju u egoist tieg˙u, u l-˙aΩna selva©©a tar-riΩorsi tad-dinja jikkawΩaw in©ustizzji, kunflitti u gwerer, g˙ax huma l-frott ta’ viΩjoni inumana ta’ Ωvilupp. Fil-fatt, jekk Ωvilupp ikun limitat biss g˙all-aspett teknolo©iku-ekonomiku, u ma jikkunsidrax id-dimensjoni morali-reli©juΩa, ma jistax ikun parti integrali mill-iΩvilupp tal-bniedem, anzi jkun distorsjoni tar-realtà li twassal lill-bniedem biex jirrikorri g˙all-kapaçità distruttiva tieg˙u.”

L-Ambjent fit-Tag˙lim tal-Papa Benedittu XVI

Sfida g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ …Mill-omelija waqt iç-çelebrazzjoni Ewkaristika, waqt iΩ-Ωjara pastorali f’Loreto g˙all-okkaΩjoni tal-Agorà taΩ-Ωg˙aΩag˙ Taljani (02 Settembru 2007)

“M’hemmx dubju li wie˙ed mill-oqsma li je˙tie© tittie˙ed azzjoni ur©enti fuqu hu l-˙arsien tal-˙olqien. Il-futur tal-pjaneta hu afdat f’idejn il-©enerazzjonijiet ©odda, li fihom hemm sinjali çari ta’ Ωvilupp li mhux dejjem kien kapaçi j˙ares il-bilançi delikati tan-natura. Qabel ikun tard wisq, hemm bΩonn deçiΩjonijiet kura©©uΩi li jwasslu g˙all-˙olqien mill-©did ta’ alleanza b’sa˙˙itha bejn l-umanità u d-dinja. Hemm bΩonn ta’ ‘iva’ deçiΩiva sabiex jit˙ares il-˙olqien kif ukoll g˙all-impenn qawwi sabiex jitre©©g˙u lura tendenzi li jistg˙u jwasslu g˙al degrad irreversibbli.”

56


“Wara ˙afna, sid dawk il-qaddejja re©a’ lura u beda jag˙mel il-kontijiet mag˙hom.” (Mt 25:19)Mill-ittra g˙al Jum il-Paçi: Il-Familja Umana, Komunità ta’ Paçi, 01 Jannar 2008, n.7

“Il-familja te˙tie© dar, ambjent san li fih tiΩviluppa relazzjonijiet xierqa. G˙all-familja umana, din id-dar hi d-dinja, l-ambjent li Alla l-Óallieq tana biex ng˙ixu fih bi kreattività u responsabiltà. Jen˙tie© li nie˙du ˙sieb l-ambjent: li kien afdat f’idejna biex in˙arsuh u nikkoltivawh b’responsabiltà ˙ielsa g˙all-©id komuni b˙ala prinçipju baΩiku u kostanti.”

X’inhu l-progress?Mill-Ençiklika Spe Salvi (30 Novembru 2007, n.22)

“Jekk il-progress teknolo©iku ma jimxix id f’id mal-progress fil-formazzjoni etika tal-bniedem, fl-iΩvilupp intern tal-bniedem (ara Ef 3:16; 2 Kor 4:16), allura ma jistax jissejja˙ progress, imma theddida g˙all-bniedem u g˙ad-dinja.”

Ir-relazzjoni bejn l-ambjent u l-bniedemMill-Ençiklika Caritas in Veritate (29 Ìunju 2009, n.48)

“Fin-natura, il-bniedem li jemmen jag˙raf ir-riΩultat tal-g˙a©eb tal-att ˙allieq ta’ Alla, li a˙na nistg˙u nuΩawh b’mod responsabbli biex nissodisfaw il-˙ti©ijiet le©©ittimi tag˙na, sew materjali sew o˙rajn, filwaqt li nirrispettaw il-bilanç intrinsiku tal-˙olqien. Jekk dil-viΩjoni tintilef, nispiççaw jew inqisu n-natura b˙ala tabù li ma jintmessx, jew bil-maqlub, ninqdew biha ˙aΩin. Ebda attitudni minn dawn ma taqbel mal-viΩjoni Nisranija tan-natura b˙ala l-frott tal-˙olqien ta’ Alla.”“In-natura tkellimna fuq il-Óallieq (ara Rum 1:20) u fuq im˙abbtu g˙all-bniedem. Hija ddestinata biex tin©abar fi Kristu fi tmiem iΩ-Ωmien (ara Ef 1:9-10; Kol 1:19-20). G˙alhekk hi wkoll ‘vokazzjoni’”.


57

Ir-rwol tal-Knisja quddiem kwistjonijiet ambjentali …Mill-Ençiklika Caritas in Veritate (29 Ìunju 2009, n.51)

“Il-Knisja g˙andha responsabiltà g˙all-˙olqien u g˙andha ssostni din ir-responsabiltà fl-isfera pubblika. Hi u tag˙mel hekk, g˙andha tiddefendi mhux biss l-art, l-ilma u l-arja b˙ala doni tal-˙olqien li huma ta’ kul˙add. G˙andha fuq kollox t˙ares lill-bniedem mill-qerda tieg˙u nnifsu.”

X’g˙andi nag˙mel?Mill-Ençiklika Caritas in Veritate (29 Ìunju 2009, n.51)

“Il-mod li bih il-bniedem jittratta l-ambjent jinfluwenza l-mod kif hu jittratta lilu nnifsu, u bil-maqlub. Dan jistieden lis-soçjetà kontemporanja tag˙mel reviΩjoni serja tal-istil ta’ ˙ajjitha … Hemm ˙tie©a ta’ bidla effettiva fil-mentalità li tista’ twassal g˙all-adozzjoni ta’ stili ©odda ta’ ˙ajja li fihom it-tiftix tal-verità, tal-©miel, tat-tjieba u tal-g˙aqda mal-o˙rajn b’risq l-iΩvilupp komuni huma fatturi li jiddeterminaw l-g˙aΩliet fil-konsum, it-tfaddil u l-investimenti’.”

Mill-ittra g˙all-Jum il-Paçi: “Jekk trid tkabbar il-Paçi, ipprote©i l-˙olqien” (01 Jannar 2010, n.5)

“L-umanità te˙tie© ti©did kulturali profond; te˙tie© li ter©a’ tiskopri dawk il-valuri li jistg˙u jservu ta’ pedament sod sabiex jinbena futur a˙jar g˙al kul˙add. Il-kriΩijiet preΩenti – sew jekk ekonomiçi, b’rabta mal-ikel, ambjentali jew soçjali – huma fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar kriΩijiet morali, u lkoll relatati ma’ xulxin. Jitolbu minna li ner©g˙u nikkonsidraw it-triq li qed nivvja©©aw flimkien.”

58

Mill-Ençiklika Deus Caritas Est (25 Diçembru 2005):Il-laqg˙a mal-Mulej li hu M˙abba:“B˙ala bidu g˙all-eΩistenza nisranija m’hemmx xi deçiΩjoni etika jew xi idea g˙olja, iΩda hemm laqg˙a ma’ ©rajja, ma’ Persuna, li tag˙ti lill-˙ajja orizzont ©did u direzzjoni deçiΩiva. Fl-Evan©elju tieg˙u Ìwanni fisser dan l-avveniment b’dawn il-kelmiet: ‘Alla hekk ˙abb lid-dinja li ta lil Ibnu l-wa˙dieni, biex kull min jemmen fih ikollu l-˙ajja ta’ dejjem’ (3:16). Bit-tqeg˙id tal-im˙abba fiç-çentru, il-fidi nisranija ©abret dak li kien il-qofol tal-fidi ta’ Israel u fl-istess ˙in hija tat lil dan il-qofol dehra aktar profonda u wiesg˙a... Billi Alla kien li ˙abbna l-ewwel (ara 1 Ìw 4:10), issa l-im˙abba mhix aktar ‘kmandament’ biss, iΩda hija t-twe©iba g˙ar-rigal tal-im˙abba, li bih Alla joqrob lejna” (n.1).

Punti mill-Ençikliçi tal-Papa Benedittu XVI

L-Im˙abba t’Alla:“Dan l-g˙emil ta’ Alla jie˙u s-sura drammatika tieg˙u billi, f’Ìesù Kristu, Alla nnifsu jsus wara “n-nag˙©a l-mitlufa”, ji©ifieri wara l-umanità mwe©©g˙a kif ukoll mitlufa. Meta Ìesù fil-parabboli tieg˙u jitkellem dwar ir-rag˙aj li jmur wara n-nag˙©a l-mitlufa, dwar il-mara li tfittex id-drakma, dwar il-missier li jo˙ro© jilqa’ lil ibnu l-˙ali u jg˙annqu, dawn mhux biss huma kliem, iΩda fihom it-tifsira tal-istess eΩistenza tieg˙u u tal-g˙emil tieg˙u” (n.12).

Ewkaristija u ˙ajja:“Fl-istess ‘qima’ (kult), fit-tqarbina Ewkaristika hemm il-fatt reali li a˙na ma˙bubin u li g˙andna n˙obbu wkoll lill-o˙rajn. Ewkaristija li ma tg˙addix g˙al im˙abba mwettqa fil-prattika hija mfarrka fiha nnifisha... Fil-litur©ija tal-Knisja, fit-talb tag˙ha, fil-komunità ta’ dawk li jemmnu, a˙na n©arrbu l-im˙abba ta’ Alla, nilm˙u l-preΩenΩa tieg˙u u hekk ukoll nitg˙allmu


59

nag˙rfuha fil-˙ajja ta’ kuljum. Kien hu l-ewwel li ˙abbna u jibqa’ l-ewwel li j˙obbna; g˙alhekk a˙na wkoll nistg˙u nwe©buh bl-im˙abba” (n.14;17).

Il-karità – dmir tal-Knisja:“L-im˙abba tal-proxxmu bl-g˙eruq tag˙ha fl-im˙abba ta’ Alla hi qabel kollox dmir g˙al kull min jemmen, iΩda hija wkoll dmir f’kull livell tal-komunità kollha tal-Knisja: mill-komunità lokali g˙all-Knisja partikolari u sal-Knisja kollha universali. B˙ala komunità, il-Knisja g˙andha twettaq l-im˙abba. Minn dan ji©i li l-im˙abba g˙andha wkoll ˙tie©a ta’ organizzazzjoni, biex tkun servizz ordinat g˙all-komunità” (n.20).

L-Aspetti essenzjali tal-Knisja:“Il-qalba tan-natura tal-Knisja tidher fi tliet dmirijiet: ix-xandir tal-Kelma t’Alla (kerygma – martyria), iç-çelebrazzjoni tas-sagramenti (leitourgia) u s-servizz tal-karità (diakonia). Huma dmirijiet li jinvolvu lil xulxin u ma jistg˙ux jinfirdu. G˙all-Knisja, il-karità mhix g˙amla ta’ ˙idma soçjali li tista’ tit˙alla f’idejn o˙rajn, iΩda hi min-natura stess tag˙ha, hi espressjoni indispensabbli tal-istess natura tag˙ha” (n.25).

Dwar dawk impenjati fil-˙idmiet ta’ karità tal-Knisja:“Barra t-t˙ejjija professjonali, dawn l-operaturi je˙tie©u qabel kollox ‘il-formazzjoni tal-qalb’: je˙tie© li dawn jitmexxew g˙al dik il-laqg˙a ma’ Alla fi Kristu li tqajjem fihom l-im˙abba u tifta˙ il-qalb tag˙hom lejn l-o˙rajn, biex hekk l-im˙abba ma tkunx g˙alihom kmandament impost, biex ng˙idu hekk, minn barra, iΩda konsegwenza ˙ier©a mill-fidi li ta˙dem bl-im˙abba (ara Gal 5:6)” (n.31).

Min huma l-qaddisin?Dawn “jibqg˙u mudelli mag˙rufa ˙afna ta’ karità soçjali lill-bnedmin kollha ta’ rieda tajba. Il-qaddisin huma dawk il-messa©©iera veri tad-dawl fil-qalba tal-istorja, g˙aliex huma r©iel u nisa ta’ fidi, ta’ tama u ta’ m˙abba” (n.40).

Mill-Ençiklika Spe Salvi (30 Novembru 2007):X’jag˙mel il-messa©© nisrani“Il-KristjaneΩmu ma kienx biss ‘a˙bar tajba’ – komunikazzjoni ta’ kontenuti li sa dak il-waqt ma kenux mag˙rufa. Bil-lingwa©© tag˙na ng˙idu: il-messa©© nisrani mhuwiex biss ‘informattiv’, iΩda ‘performattiv’.

60


Dan ifisser: il-Van©elu mhuwiex biss komunikazzjoni ta’ ˙wejje© li wie˙ed jista’ jsir jafhom, iΩda huwa komunikazzjoni li tipproduçi l-fatti u tbiddel il-˙ajja. Il-bieb mudlam taΩ-Ωmien, tal-©ejjieni, infeta˙ bera˙. Min g˙andu t-tama jg˙ix b’mod differenti: ’il dan ing˙atatlu ˙ajja ©dida” (n.2).

Il-laqg˙a ma’ Ìesù Kristu“Il-KristjaneΩmu ma ©abx messa©© soçjo-rivoluzzjonarju ... Dak li Ìesù, li hu nnifsu miet fuq is-salib, ©ab kien xi ˙a©a differenti g˙al kollox: il-laqg˙a ma’ Sid is-sidien kollha, il-laqg˙a ma’ Alla l-˙aj u g˙alhekk il-laqg˙a ma’ tama li kienet aqwa mit-tbatijiet tal-jasar u li g˙aldaqstant kienet tbiddel minn ©ewwa l-˙ajja u d-dinja” (n.4).

“... Min ma jafx lil Alla, g˙ad li jista’ jkollu bosta tamiet, fil-fondnett hu bla tama, bla tama kbira li twieΩen il-˙ajja kollha (ara Ef 2:12). It-tama kbira u vera tal-bniedem, li jibqa’ s˙i˙ minkejja d-deluΩjonijiet, tista’ tkun biss Alla – Alla li ˙abbna u g˙adu j˙obbna ‘sal-a˙˙ar’, ‘sat-tmiem’ (ara Ìw 13;1; 19:30). Minn jintmess mill-im˙abba jibda jifhem x’inhi sewwasew il-‘˙ajja’. Jibda

jifhem xi tfisser il-kelma tat-tama li ltqajna mag˙ha fir-rit tal-Mag˙mudija: mill-fidi nistenna l-‘˙ajja ta’ dejjem’ – il-˙ajja vera, li minn ©ewwa u ming˙ajr theddid, fis-s˙u˙ija kollha tag˙ha hija sempliçement ˙ajja... Il-˙ajja fit-tifsira vera tag˙ha hi ˙a©a li a˙na ma jkollniex minna nfusna jew fina nfusna: hija relazzjoni. U l-˙ajja fis-s˙u˙ija kollha tag˙ha hija relazzjoni ma’ dak li hu l-g˙ajn tal-˙ajja. Jekk g˙andna relazzjoni ma’ dak li ma jmutx, li hu l-Óajja nfisha u l-Im˙abba nfisha, mela a˙na g˙andna l-˙ajja. Mela ‘ng˙ixu’” (n.27).

Tama fil-Mulej“A˙na ne˙tie©u t-tamiet - Ωg˙ar jew kbar – li, jum wara jum, iΩommuna mexjin. IΩda ming˙ajr it-tama l-kbira, li g˙andha teg˙leb il-bqija, dawn mhumiex biΩΩejjed. Din it-tama l-kbira tista’ tkun biss f’Alla, li j˙addan l-univers u li jista’ jipproponilna u jag˙tina dak li wa˙edna ma nistg˙ux nil˙quh. Sewwasew g˙ax dan jing˙atalna b˙ala rigal huwa parti mit-tama. Alla huwa s-sies tat-tama – mhux xi alla hu min hu, imma dak Alla li g˙andu wiçç ta’ bniedem u li ˙abbna sal-a˙˙ar: kull wie˙ed u l-umanità kollha f’daqqa” (n.31).


61

Mezzi ta’ tag˙lim u ta˙ri© tat-tamaL-ençiklika titkellem dwar:1. it-talb b˙ala skola ta’ tama (nn.32-34); 2. l-g˙emil u t-tbatija b˙ala mezzi li

minnhom nitg˙allmu t-tama (nn.35-40); u3. il-Ìudizzju b˙ala mezz ta’ tag˙lim u ta’

ta˙ri© tat-tama (nn.41-48). Xi siltiet...

“L-ewwel mezz essenzjali ta’ tag˙lim tat-tama huwa t-talb. Jekk ˙add ma g˙adu jismag˙ni, Alla jibqa’ jismag˙ni. Jekk ma nista’ nitkellem ma’ ˙add, ma nista’ nsejja˙ lil ˙add, lil Alla nista’ nkellmu dejjem. Jekk ma baqa’ ˙add li jista’ jg˙inni – fejn hemm ˙tie©a jew stennija li tmur lil hinn mill-˙ila tal-bniedem li jittama – hu jista’ jg˙inni. Jekk ninsab mitluq wa˙di g˙al kollox ...; iΩda min jitlob mhu qatt wa˙du g˙al kollox” (n.32).

“Titlob ma jfissirx to˙ro© mill-istorja, tintefa’ f’rokna u tiçça˙˙ad mill-hena tieg˙ek. It-talb tajjeb huwa proçess ta’ tisfija ©ewwiena li biha nistg˙u n˙addnu lil Alla, u sewwasew g˙alhekk, in˙addnu lill-bnedmin. Fit-talb il-bniedem irid jitg˙allem x’jista’ tabil˙aqq jitlob lil Alla – x’inhu dak li Alla jixraqlu. G˙andu jitg˙allem li ma jistax jitlob kontra

l-ie˙or. G˙andu jitg˙allem li ma jistax jitlob ˙wejje© superfiçjali u komdi li jkun jixtieqhom f’dak il-waqt – hija t-tama çkejkna Ωbaljata li tbieg˙du minn Alla. G˙andu jsaffi xewqatu u tamietu” (n.33).

“Hu importanti li wie˙ed ikun jaf: jiena dejjem nista’ nibqa’ nittama, anki jekk min˙abba ˙ajti jew min˙abba l-waqt storiku li qieg˙ed ng˙ix ikun jidher li ma jkolli xejn aktar fiex nittama. Hi biss it-tama l-kbira li hi çertezza li, minkejja l-fallimenti kollha, il-˙ajja personali tieg˙i u l-©rajja tad-dinja huma m˙arsin fil-qawwa tal-Im˙abba li ma tistax tinqered” (n.35).

“Je˙tie© nag˙mlu kull ma nistg˙u biex innaqqsu t-tbatija: inwaqqfu, kemm hu possibbli, it-tbatija tal-innoçenti; intaffu l-we©g˙at; ng˙inu biex jintreb˙u t-tbatijiet psikiçi. Huma kollha dmirijiet kemm tal-©ustizzja kif ukoll tal-im˙abba li jid˙lu fid-dmirijiet fundamentali tal-eΩistenza nisranija u ta’ kull ˙ajja tabil˙aqq umana” (n.36).

“Nistg˙u nfittxu li nnaqqsu t-tbatija, li nissieltu kontrieha, iΩda ma nistg˙ux inne˙˙uha g˙al kollox... Mhux l-iffrankar

62


tat-tbatija, il-˙arba quddiem l-u©ig˙, li jfejjaq lill-bniedem, imma l-˙ila li wie˙ed jilqa’ t-tribulazzjoni u jimmatura fiha, li jsib sens permezz tal-g˙aqda ma’ Kristu, li bata b’im˙abba bla tmiem” (n.37).

“Dinja bla Alla hija dinja bla tama (ara Ef 2:12) ... Ix-xbieha tal-Ìudizzju Universali hija qabel xejn xbieha tal-biΩa’, imma hija xbieha ta’ tama; g˙alina aktarx hi sa˙ansitra x-xbieha deçiΩiva tat-tama. Imma mhijiex forsi wkoll xbieha ta’ twerwir? Jiena ng˙id: hija xbieha li ssejja˙ g˙ar-responsabiltà” (n.44).

Mill-Ençiklika Caritas in Veritate (29 Ìunju 2009):“… L-im˙abba jista’ wie˙ed i˙ares lejha b˙ala tifsira awtentika ta’ umanità u b˙ala element ta’ importanza fundamentali fir-relazzjonijiet umani, anki ta’ natura pubblika. Hu biss fil-verità li l-im˙abba tiddi u tista’ ting˙ex b’mod awtentiku. Il-verità hija dawl u tag˙ti tifsira u valur lill-im˙abba” (n.3).

“Ming˙ajr verità, ming˙ajr fiduçja u m˙abba lejn dak li hu veru, mhemmx

kuxjenza u responsabiltà soçjali, u l-g˙emil soçjali jispiçça f’idejn interessi privati u ra©unamenti tal-poter, b’effetti li j˙arbtu s-soçjetà, aktar u aktar f’soçjetà riesqa lejn il-globalizzazzjoni, f’waqtiet diffiçli b˙alma huma dawk attwali” (n.5).

Óarsa ©enerali biex nifhmu x’qed jg˙id Benedittu XVI fl-ençiklika Caritas in Veritate

Caritas in Veritate hija t-tielet ençiklika tal-Papa Benedittu XVI. Kif g˙andna nilqg˙uh dokument b˙al dan?L-ençiklika Caritas in Veritate li l-Papa Benedittu XVI ffirma fid-29 ta’ Ìunju 2009 kienet ilha mistennija u kienet ilha tin˙ema. Ing˙ad li meta kienet g˙oddha lesta u kienet fil-faΩi tal-a˙˙ar irtokki, faqqg˙et il-kriΩi ekonomika internazzjonali. G˙aldaqstant, in˙ass li kien prudenti li l-pubblikazzjoni ti©i posposta sabiex issir riflessjoni attenta u attwali dwar l-ekonomija mondjali.

It-temi li l-Papa jiΩviluppa tant tajjeb mhumiex indirizzati lill-Kattoliçi biss, jew g˙all-insara biss. Il-kontenut ta’ Caritas in Veritate qieg˙ed hemm g˙ar-riflessjoni tal-


63

bnedmin kollha ta’ rieda tajba. Fil-fatt, b˙al kull ençiklika, fl-ewwel pa©na nsibu lil min hi indirizzata. B˙alma meta niktbu ittra jew e-mail, a˙na nibdew “G˙aΩiΩ …, G˙aΩiΩa...”, u mbag˙ad niktbu l-isem tal-persuna li lilha qeg˙din niktbu, l-istess fl-ençikliçi: “Lill-Isqfijiet, presbiteri u djakni, lill-persuni kkonsagrati, fidili lajçi u lill-bnedmin kollha ta’ rieda tajba, dwar l-iΩvilupp uman s˙i˙ fl-im˙abba u l-verità”.

L-ençiklika hija l-aktar kapitlu reçenti tad-Duttrina Soçjali tal-KnisjaCaritas in Veritate hija dokument importanti ˙afna f’dik is-serje ta’ encikliçi u kitbiet o˙ra li flimkien jag˙mlu dik li nsej˙ulha d-Duttrina Soçjali tal-Knisja – ji©ifieri dak it-tag˙lim kollu tal-Papiet u tal-Isqfijiet li jittratta temi b˙ax-xog˙ol, id-drittijiet u d-doveri tal-˙addiema u tas-sidien, il-faqar fid-dinja, il-paçi fid-dinja… biex insemmu biss ftit. Xi ˙add sejja˙ Caritas in Veritate b˙ala “l-ençiklika soçjali tat-tielet millennju”. F’Awwissu 2009, l-ekx Prim Ministru ngliΩ Tony Blair qal: “The recent papal encyclical is a remarkable document in many respects. It repays reading and re-reading” (Diskors fit-30 Laqg˙a ta’ Rimini, organizzata minn Comunione e Liberazione, 27 Awwissu 2009).

Ir-rabta bejn l-ençiklika tal-Papa Benedittu XVI u ençiklika ta’ Pawlu VIBenedittu XVI xtaq ifakkar l-aspetti l-aktar importanti ta’ Populorum Progressio fl-erbg˙in anniversarju tag˙ha. Fil-fatt, huwa jiddedika l-ewwel sezzjoni (minn sitta) ta’ Caritas in Veritate biex joffri “qari mill-©did” ta’ bosta elementi çentrali li kien Ωvol©a Pawlu VI, erbg˙in sena ilu. Japplikahom g˙al Ωminijietna. L-ençiklika tittratta bosta aspetti mill-˙ajja soçjali, ekonomika, politika mhux b’lenti ta’ pessimiΩmu, imma b’mod realistiku.

Fi ftit kliem: x’inhu l-pedament tal-ençiklika?Mhuwiex façli ti©bor ençiklika li hija ferm twila (124 pa©na fit-traduzzjoni maltija) fi ftit kliem! Imma, meta wie˙ed jirrifletti dwar dak li fiha, is-sotto-titolu tag˙ha jispjega, jitfa’ dawl çar fuq il-kontenut. L-ençiklika tittratta l-iΩvilupp uman s˙i˙ fl-im˙abba u l-verità.

Kif qalilna Monsinjur Arçisqof Pawl Cremona O.P., dan l-a˙˙ar, irridu nibdew bl-ideja Kristjana tal-˙olqien u mmorru lura g˙all-Ìenesi: Alla u l-bniedem li qeg˙din

64


f’relazzjoni – kull persuna hija ma˙luqa xbieha t’Alla, u hemm komunikazzjoni bejn Alla u l-bniedem. Fil-fatt, fil-para.4 jg˙id hekk: “Il-verità, infatti, hi logos (i.e. kelma) li jo˙loq dia-logos (i.e. djalogu), mela komunikazzjoni u komunjoni”. L-Arçisqof tag˙na, huwa u jikkummenta dwar l-ençiklika qal hekk: “Sal-Konçilju kien hemm Ωew© stejjer (histories): il-Knisja miexja wa˙edha, u l-umanità miexja wa˙edha. Mill-Konçilju ‘l hawn, g˙andna l-umanità miexja u l-Knisja li tag˙ti d-dawl lill-umanità” (Seminar dwar l-ençiklika, CAK, B’kara, 20 Novembru 2009, u Diskors waqt il-Manifestazzjoni ta’ Kristu Re, Swatar, 22 Novembru 2009).

Elaborazzjoni dwar dak li jg˙id il-Papa fid-diversi partijiet ta’ Caritas in VeritateL-ençiklika tag˙tina direzzjoni tassew umana u dawl tassew nisrani g˙al diversi sitwazzjonijiet li jinqalg˙u. Tag˙tina tag˙lim biex nifhmu r-realtà ta’ madwarna, u tindirizza din ir-realtà biex jittie˙du deçiΩjonijiet minn min jista’ jo˙odhom fuq livelli differenti, kul˙add skont ir-

responsabiltà li g˙andu.Benedittu XVI jittratta l-iΩvilupp ˙olistiku

(s˙i˙) tal-bniedem fid-dinja tal-lum f’diversi aspetti li jolqtuh. Jibni fuq dak li qalu l-Papiet ta’ qablu. Fost is-su©©etti li wie˙ed jiltaqa’ mag˙hom f’Caritas in Veritate, insemmi: il-©id komuni, il-globalizzazzjoni, il-©u˙ fid-dinja, kif qed tikber il-popolazzjoni f’xi na˙at tad-dinja waqt li fi bnadi o˙ra l-età medja qed tog˙la, l-ambjent, l-edukazzjoni g˙al kul˙add, ir-relazzjoni bejn kummerç u etika…

Tifsira tal-kliem “relazzjoni bejn kummerç u etika”Il-Papa jis˙aq fuq il-fatt li l-kummerç, il-business g˙andu jsir b’mod etiku. Ji©ifieri li g˙andhom dejjem ji©u rispettati çerti prinçipji biex ˙add ma ji©i sfruttat, u li ma jkunx hemm abbuΩ. Jekk irridu nitkellmu dwar l-iΩvilupp awtentiku ta’ kull bniedem, hu min hu, u jinsab fejn jinsab fid-dinja, g˙andna nΩommu dejjem quddiemna l-Verità dwar il-bniedem u d-dinjità tieg˙u. Fil-fatt, ˙sieb çentrali li jorbot il-qafas tal-ençiklika kollha huwa dan: il-qawwa ˙elliesa ta’ m˙abba vera fil-verità. Benedittu XVI jis˙aq li “ming˙ajr il-verità, ming˙ajr il-fiduçja u l-im˙abba g˙al dak kollu li hu veru, ma jkunx hemm kuxjenza soçjali u responsabiltà soçjali” (n.5).


65

Iç-çentralità tad-dinjità tal-bniedemHawnhekk hu l-pern ta’ kollox. Dan ng˙iduh mhux biss g˙ax jg˙allmuh il-Papiet jew il-Knisja, imma wkoll g˙ax huwa prinçipju minn ewl id-dinja. Hemm li©i, insej˙ulha l-li©i naturali, li hija mnaqqxa fil-qalb ta’ kull bniedem, u li kienet, sa mill-bidu, fil-pedament ta’ kull çiviltà u soçjetà tal-bnedmin. G˙alfejn ng˙idu “la toqtolx” jew “la tisraqx”? G˙ax Alla qal hekk? Iva, imma mhux biss. Ma noqtolx, ma nisraqx u ma nag˙milx affarijiet o˙ra li nsej˙ulhom “˙Ωiena” g˙ax iferu l-bniedem, kemm min jirçevihom, kif ukoll min jag˙milhom. Imorru kontra d-dinjità tal-bniedem, hu min hu, anke jekk jappartjeni g˙al reli©jon o˙ra, jew sa˙ansitra ma jappartjeni g˙al ebda reli©jon.Permezz tal-ençiklika niftakru li pro©ett fejn il-bniedem mhux fiç-çentru jfalli. Il-Papa jis˙aq fuq il-valur tal-bniedem s˙i˙ li jinse© xbieki (networks) ta’ m˙abba.

Il-Papa jorbot flimkien id-dinjità tal-bniedem mal-iΩvilupp awtentikuFl-ençiklika, Benedittu XVI jispjega li l-iΩvilupp veru g˙andu jippromwovi l-©id ta’ kull individwu, u l-©id tal-individwu s˙i˙. Matul l-ençiklika jo˙ro© çar li l-iΩvilupp

personali m’g˙andux ikun g˙ad-detriment ta’ ˙addie˙or, imma jfittex ukoll il-©id s˙i˙ tal-proxxmu, filwaqt li jkunu m˙arsa d-dmirijiet u d-drittijiet ta’ kul˙add. Fi kliem ie˙or, jekk l-iΩvilupp tieg˙i, jew l-iΩvilupp tan-negozju tieg˙i, jew tal-pajjiΩ tieg˙i jwassal biex ˙addie˙or ibati jew ikun Ωvanta©©jat, dak mhuwiex Ωvilupp veru.

Il-Papa jittratta temi ja˙arqu, b˙all-globalizzazzjoni, il-migrazzjoni u l-bdil fil-klima. Kien hemm min qal: “Ma ta˙sibx li l-Papa m’g˙andux jinda˙al f’polemiçi b˙al dawn?”It-twe©iba hija: Le. Il-Papa g˙andu messa©© x’joffri, b˙alma jista’ jkollhom mexxejja o˙ra. Li jpo©©i l-messa©© tal-Papa fuq livell og˙la huwa l-fatt li huwa g˙andu awtorità morali fuq livell dinji. Anke jekk isib min ma jaqbilx mieg˙u, jew min forsi jistrumentalizza xi ˙a©a li jkun qal il-Papa, il-messa©© tieg˙u huwa wie˙ed konsistenti u ta’ kwalità mill-og˙la. U dan jg˙odd ukoll g˙al din l-ençiklika. Tant huwa hekk li din l-ençiklika ntlaqg˙et tajjeb minn ˙afna mexxejja, u anke minn esperti fl-ekonomija, u esperti fil-˙ajja tas-soçjetajiet differenti madwar id-dinja. Caritas in Veritate intlaqg˙et b’interess,

66


anke g˙ax kien hemm stennija twila g˙aliha ta’ aktar minn sena. Dan il-fattur g˙en. Ir-rivista presti©juza The Economist tal-11 ta’ Lulju 2009 kienet ferm bilançjata dwar l-ençiklika u g˙amlet analiΩi tajba u poΩittiva tag˙ha. Bil-kummenti li nkitbu f’din ir-rivista, jidher li d-dokument tal-Papa ttie˙ed bis-serjetà.

Ir-rivista The Economist tg˙id li l-Papa ma jissimplifikax il-problemi planetarji billi jinsisti biss fuq il-virtujiet reli©juΩi, fosthom l-g˙aqal u l-qies, imma billi jipproponi triq tan-nofs. Ng˙idu a˙na, huwa jaççetta l-le©ittimità tas-swieq u tal-profitti, sakemm dawn ma jsirux allat, jew ’il fuq wisq mill-bnedmin li huma affettwati minn deçiΩjonijiet ekonomiçi.

Il-Papa dwar il-globalizzazzjoniBenedittu XVI jfittex li jmur fil-qalba tal-fenomenu. Jiddeskrivih b˙ala “spluΩjoni ta’ interdipendenza dinjija” (n.33). Band’o˙ra, jolqot il-musmar sew fuq rasu meta jfisser li l-globalizzazzjoni “tag˙milna ©irien ta’ xulxin, imma ma tag˙milniex a˙wa” (n.19). B’mod mill-aktar bilançjat, il-Papa jsemmi kemm l-aspett poΩittiv tal-fenomenu, kif ukoll il-konsegwenzi negattivi, fosthom il-

firdiet ©odda fl-umanità meta l-gwida li toffri l-im˙abba fil-verità tkun nieqsa.Il-Papa jg˙id li l-ekonomija, wa˙edha, mhix biΩΩejjed biex i©©ib il-©id komuni ’l quddiem. Lanqas l-im˙abba wa˙idha ma hi biΩΩejjed. IΩ-Ωew© aspetti jridu jkunu preΩenti flimkien. Il-pedament ta’ kull im©ieba dwar dan tibqa’ d-dinjità ta’ kull bniedem u l-iΩvilupp s˙i˙ tieg˙u.

Temi o˙ra trattati fl-ençiklika li huwa utli li jinqraw minna l-MaltinL-ençiklika fiha aspetti li jolqtu persuni f’poΩizzjoni ta’ responsabiltà fl-Istat, fil-partiti politiçi kollha, fit-trade unions, u fl-oqsma tal-finanzi u l-ekonomija. Caritas in Veritate fiha ˙afna insights li jitolbu riflessjoni u diskussjoni. L-ençiklika tittratta wkoll temi ja˙arqu b˙all-immigrazzjoni, l-ambjent, ir-rata tat-twelid – li kollha jimmeritaw diskussjoni serja fid-dawl ta’ dak li kiteb il-Papa. Hekk qal Andrea Riccardi fil-gazzetta taljana Il Corriere della Sera: “Dan il-Papa mhux biss jurina kif nemmnu imma wkoll kif na˙sbu!”


67

Prinçipji fundamentali fl-ençiklika li wie˙ed g˙andu jis˙aq fuqhomPrinçipju baΩiku huwa d-dinjità tal-bniedem. Prinçipji o˙ra jinkludu: il-gratwità b˙ala espressjoni ta’ fraternità (n.34); relazzjonijiet ta’ ˙biberija, solidarjetà u reçiproçità vera f’kull attività ekonomika (n.36); il-˙arsien tal-˙olqien (n.50); il-bniedem f’xibka poΩittiva ta’ relazzjonijiet awtentiçi b˙ala dimensjoni importanti tal-umanità tieg˙u (n.55).

Dimensjoni spiritwaliNaturalment, f’diversi partijiet tal-ençiklika nsibu referenza wkoll g˙al dak li naqraw fil-Kelma t’Alla. L-ewwel paragrafu tal-ençiklika jiffoka fuq Ìesù Kristu. Hemm, il-Papa jg˙id li “l-im˙abba fil-verità li g˙aliha Ìesù Kristu ta xhieda matul ˙ajtu, u speçjalment permezz tal-mewt u l-qawmien tieg˙u, hija l-qawwa prinçipali wara l-iΩvilupp awtentiku ta’ kull persuna u tal-umanità” (n.1). Lejn it-tmiem tal-ençiklika, il-Papa Benedittu jfakkarna li d-dibattitu soçjali huwa fil-fatt dibattitu dwar il-bniedem (n.75). Imbag˙ad, huwa jispjega kif il-bniedem, ma˙luq xbieha t’Alla, huwa don g˙all-o˙rajn, u huwa msejja˙ li jkun u li ja©ixxi f’relazzjoni mag˙hom. Din tal-a˙˙ar jg˙iduha anke

awturi o˙ra. Imma, imbag˙ad, il-Papa Benedittu joffri proposta o˙ra: “l-iΩvilupp hu marbut ukoll bl-g˙arfien tag˙na tar-ru˙” (n.76). L-iΩvilupp spiritwali tal-persuna hija dimensjoni baΩika tal-iΩvilupp uman s˙i˙. Il-ftu˙ lejn Alla ddawwalna fil-promozzjoni u l-bini ta’ soçjetà umanament b’sa˙˙itha.

KonkluΩjoniF’din l-ençiklika soçjali tal-Papa Benedittu, huwa çar li l-Knisja toffri viΩjoni u mhux soluzzjonijiet tekniçi. Huwa jitkellem dwar l-iΩvilupp veru ta’ kull bniedem, il-bniedem s˙i˙, il-qdusija tal-˙ajja, l-importanza tal-familja, is-solidarjetà bejn il-bnedmin u bejn il-pajjiΩi, id-distinzjoni bejn Knisja u Stat, l-immigrazzjoni – li nkunu soçjetà li tirrispetta d-dinjità ta’ kull bniedem, u li kull emigrant huwa bniedem.

Fl-a˙˙arnett, din l-ençiklika qed tg˙idilna li a˙na min a˙na, u qeg˙din fejn qeg˙din fid-dinja, a˙na responsabbli li nibnu soçjetà fejn tassew na˙sbu f’xulxin, naqbΩu g˙al xulxin u ng˙inu lil xulxin.

68

• Ir-Randan - Ωmien privile©©jat• Pellegrina©© interjuri lejn Alla• Nimmeditaw il-˙arsa kollha ˙niena ta’ Ìesù• Is-sawn, it-talb u l-g˙oti tal-karità• Ippenetrati mill-kelma t’Alla• Attenti g˙all-˙ti©ijiet ta’ ˙utna• Il-laqg˙a ma’ Ìesù• Il-konverΩjoni tal-iben il-˙ali u l-ebusija

tal-qalb tal-iben il-kbir• It-tbatija ta’ Ìesù u t-tbatija tag˙na• Is-sens awtentiku tas-sawm

“Ir-Randan huwa Ω-Ωmien privile©©jat tal-pellegrina©© interjuri lejn Dak li huwa l-g˙ajn tal-˙niena. Huwa pellegrina©© li matulu hu stess jakkumpanjana fid-deΩert tal-faqar tag˙na, filwaqt li jwieΩen lilna fil-mixja lejn il-fer˙ intens tal-G˙id ... Iva, anke llum, il-Mulej jisma’ l-g˙ajta tal-folol bil-©u˙ g˙all-fer˙, g˙all-paçi, g˙all-im˙abba. B˙al f’kull Ωmien, i˙ossuhom abbandunati. Madankollu, anke fid-deΩolazzjoni tal-miΩerja, tas-solitudni, tal-vjolenza u tal-©u˙ li jolqtu bla

Su©©erimenti/Punti g˙all-EΩerçizzi tar-Randan mit-Tag˙lim ta’ Benedittu XVI

distinzjoni lill-anzjani, l-adulti u t-tfal, Alla ma j˙allix li d-dlam ja˙kem fuqhom”. (Messa©© g˙ar-Randan 2006, 29 Settembru 2005)

“Anke llum, il-˙arsa kollha ˙niena ta’ Ìesù ma tiqafx milli t˙ares lejn il-bnedmin u l-popli. Huwa j˙ares lejhom g˙ax jaf li l-pro©ett divin jinkludi fih is-sej˙a g˙as-salvazzjoni. Ìesù jaf bil-perikli li jfixklu dan il-pro©ett u jit˙assar il-folol: jiddeçiedi li j˙arishom mill-ilpup, anke billi joffri ˙ajtu bi prezz. B’dik il-˙arsa, Ìesù j˙addan l-individwi u l-folol, u lkoll iressaqhom g˙and il-Missier, waqt li joffri lilu nnifsu b’sagrifiççju ta’ tpattija. (Messa©© g˙ar-Randan 2006)

“Quddiem l-isfidi kbar tal-faqar ta’ parti kbira tal-umanità, l-indifferenza u l-g˙eluq fl-egoiΩmu jinsabu f’kuntrast mal-˙arsa ta’ Ìesù. Is-sawm u l-karità, li flimkien mat-talb il-Knisja tipproponihom b’mod speçjali fiΩ-Ωmien tar-Randan, huma okkaΩjoni f’waqtha biex nissie˙bu ma’ dik il-˙arsa (ta’ Ìesù). (Messa©© g˙ar-Randan 2006)


69

“Dan huwa l-programm veru u çentrali tar-Randan: li tisma’ l-kelma tal-verità, tg˙ix, tlissen u tag˙mel il-verità, li tirrifjuta l-gideb li javvelena l-umanità u li hu l-bieb li jwassal g˙al kull ˙aΩen. Huwa ur©enti, g˙alhekk, li nisimg˙u mill-©did, matul dawn l-erbg˙in jum, l-Evan©elju, il-kelma tal-Mulej, kelma ta’ verità, sabiex f’kull nisrani, f’kull wie˙ed u wa˙da minna, jitqawwa l-g˙arfien tal-verità mog˙tija lilna biex ng˙ixuha u nkunu xhieda tag˙ha. Ir-Randan i˙e©©i©na g˙al dan – li n˙allu lilna nfusna nkunu ppenetrati mill-Kelma t’Alla u li g˙alhekk nag˙rfu l-verità fondamentali: min a˙na, minfejn ©ejjin, fejn g˙andna mmorru, u liema hi t-triq li g˙andna nie˙du. G˙alhekk, Ωmien ir-Randan joffrilna vja©© axxetiku u litur©iku li, filwaqt li jg˙inna nift˙u g˙ajnejna g˙ad-dg˙ufija tag˙na, jg˙inna nift˙u qalbna g˙all-im˙abba kollha ˙niena ta’ Kristu. (Udjenza Ìenerali, Ras ir-Randan, 01 Marzu 2006)

“Filwaqt li nersqu qrib lejn Alla, il-mixja tar-Randan twassalna biex in˙arsu lejn ˙utna u

l-˙ti©ijiet tag˙hom b’g˙ajnejn ©odda. Min jibda j˙ares lejn Alla, min i˙ares lejn wiçç Kristu, jibda j˙ares lejn ˙uh b’g˙ajnejn ©odda, jiskoprih, jiskopri t-tajjeb tieg˙u, il-˙aΩin tieg˙u, il-bΩonnijiet tieg˙u. Hu g˙alhekk li r-Randan, Ωmien ta’ smig˙ il-verità, huwa Ωmien tajjeb biex nikkonvertu g˙all-im˙abba, g˙ax il-verità profonda, il-verità t’Alla hija fl-istess ˙in im˙abba. Waqt li nikkonvertu g˙all-verità t’Alla, ma nistg˙ux ma nikkonvertux g˙all-im˙abba. (Idem)

“Imma x’©ieb sewwasew Ìesù, jekk ma ©iebx il-paci fid-dinja, il-©id g˙al kul˙add u dinja a˙jar? X’©ieb?

It-twe©iba tinstema’ semplici ˙afna. Huwa ©ieb lil Alla. Ìieb lil Alla li bil-mod il-mod rrivela lilu nnifsu qabel l-ewwel lil Abraham, imbag˙ad lil Mosè u l-Profeti, u mbag˙ad fil-letteratura sapjenzjali. Ìieb lil Alla li wera wiççu f’Israel biss u li kien miqjum fid-dinja mill-©nus g˙ad li ta˙t ˙afna dellijiet. Ìieb lil Alla ta’ Abraham, ta’ IΩakk, ta’ Ìakobb, lil

70


Alla l-veru li wrieh lin-nies tad-dinja.Hu ©ieb lil Alla. Issa nafu wiççu; issa nistg˙u ng˙ajtulu. Issa nafu t-triq li a˙na b˙ala bnedmin fuq din l-art g˙andna nie˙du. Ìesù ©ieb lil Alla u b’hekk il-verità, u a˙na g˙arafna t-triq tat-fidi, it-tama u l-im˙abba”. (Mill-ktieb Ìesù ta’ Nazaret, 2007, p.63)

Hemm meditazzjoni mill-isba˙ dwar il-Parabbola tal-iben il-˙ali f’Kapitlu 7 tal-ktieb tal-Papa Ìesù ta’ Nazaret (ara l-edizzjoni maltija, p.220-229). Dawn huma xi siltiet qosra:

“L-iben imur “f’art imbieg˙da”. Il-Missirijiet Qaddisa raw fiha fuq kollox li hu tbieg˙ed internament mid-dinja tal-missier – id-dinja ta’ Alla – raw il-ksur intern tar-relazzjoni, il-bog˙od tat-tluq minn dak li hu tieg˙ek u minnek innifsek. L-iben itajjar il-wirt. Kull ma jrid hu li jie˙u pjacir. Irid jie˙u kemm jista’ mill-˙ajja sa l-a˙˙arnett, jie˙u “il-˙ajja fil-milja tag˙ha”, kif kien jifhimha hu. Ma ried joqg˙od ta˙t l-ebda kmandament, l-ebda awtorità. Hu fittex il-libertà radikali: ried jg˙ix hu wa˙du u ma joqg˙od ta˙t ˙add. Hu ˙a pjaçir bil-˙ajja u ˙ass ru˙u awtonomu g˙all-a˙˙ar.

Huwa diffiçli g˙alina biex sewwasew f’dan naraw l-ispirtu tar-ribelljoni ta’ dan iΩ-Ωmien

kontra Alla u l-li©i tieg˙u? Biex naraw it-t˙ollija ta’ dak li s’issa kien is-sies li jerfa’, u x-xewqa g˙al libertà ming˙ajr limiti? Il-kelma Griega li hija uΩata g˙al ©id imtajjar, fil-lingwa©© tal-filosfi Griegi tfisser “sustanza”. L-iben il-˙ali ˙ela n-natura tieg˙u, lilu nnifsu” (p.221-222).

Dwar il-mument tal-konverΩjoni tal-iben il-˙ali, il-Papa jikteb hekk:“L-iben il-˙ali jifhem li huwa mitluf. Jifhem li d-dar hu kien ˙ieles u li l-qaddejja ta’ missieru huma aktar ˙ielsa minnu, li ˙aseb li sa jkun ˙ieles g˙al kollox. ‘Da˙al fih innifsu,’ jg˙id il-Van©elu (Lq 15:17). U anki din l-espressjoni, b˙alma ©ara b’dik tal-pajjiΩ imbieg˙ed, ter©a’ t˙arrek ir-riflessjoni filosofika tal-Missirijiet Qaddisa. ’Il bog˙od mid-dar jg˙ix lil hemm mill-ori©ni tieg˙u, dan il-bniedem kien telaq ’il bog˙od minnu nnifsu wkoll. Hu kien qed jg˙ix ’il bog˙od mill-verità ta’ eΩistenza tieg˙u.Il-konverΩjoni, it-‘triq lura’ tieg˙u qieg˙da hawn, li g˙araf dan, li fehem lilu nnifsu b˙ala aljenat, li tassew kien mar ‘f’art barranija’, u li issa jer©a’ lura lejh innifsu. Imma fih innifsu isib id-direzzjoni lejn missieru, lejn il-libertà tassew ta’ ‘iben’. Il-kliem li hu j˙ejji g˙ar-ritorn tieg˙u lejn id-dar, i©eg˙elna nag˙rfu l-wisa’ tal-mixja tieg˙u ©ewwiena li issa sa jag˙mel. Huwa espressjoni tal-eΩistenza li qieg˙da fit-


71

triq, li issa ter©a’ tmur lura d-dar, lejha nfisha u lejn il-missier, wara li taqsam id-deΩerti kollha” (p.222-223).

U dwar l-iben il-kbir, naqraw hekk:“Missieru mar fuqu wkoll u beda jkellmu bil-˙lewwa. L-iben il-kbir ma kien jaf xejn bil-bdil u l-mixi ©ewwieni tal-ie˙or, bit-triq fil-bg˙id ˙afna, bil-waqg˙a tieg˙u u li re©a’ sab lilu nnifsu mill-©did. Hu jara dan biss b˙ala in©ustizzja. U donnu jg˙id çar li hu wkoll kien ˙olom fil-mo˙bi b’libertà ming˙ajr limiti, li bl-ubbidjenza tieg˙u kien ©abar l-imrar ©o fih, u li ma jafx bil-grazzja tal-kenn tad-dar, bil-libertà tassew li hu kellu b˙ala iben. ‘Ibni,’ qallu missieru, ‘inti dejjem mieg˙i, u kull ma hu tieg˙i huwa tieg˙ek’ (Lq 15:31). B’hekk fissirlu l-kobor ta’ min ikun iben. Huwa l-istess kliem li Ìesù jg˙id fit-talba sacerdotali lil Missier, li bih ifisser ir-relazzjoni tieg˙u mal-Missier. ‘U dak kollu li hu tieg˙i huwa tieg˙ek, u dak li hu tieg˙ek huwa tieg˙i’ (Ìw 17:10)” (p.226-227).

“L-G˙id il-Kbir, li lejh ir-Randan huwa indirizzat, huwa il-misteru li jag˙ti sens lit-tbatija umana, ibda mill-abbundanza bla qies tal-kom-passjoni ta’ Alla li se˙˙et f’Ìesù Kristu. Il-mixja tar-Randan, li hi kollha kemm

hi mdawla bid-dawl tal-G˙id, tg˙inna ng˙ixu mill-©did dak li se˙˙ fil-qalb divina-umana ta’ Kristu waqt li kien tiela’ Ìerusalemm g˙all-a˙˙ar darba, biex joffri lilu nnifsu bi tpattija. It-tbatija u l-mewt niΩlu b˙al dalma aktar ma huwa qorob lejn is-salib, waqt li fl-istess ˙in saret aktar mkebbsa il-fjamma tal-im˙abba. It-tbatija ta’ Ìesù, fil-fatt, hija mimlija bid-dawl tal-im˙abba” (Çelebrazzjoni tal-Erbg˙a tal-Irmied, BaΩilka ta’ Santa Sabina, Ruma, 06 Frar 2008).

“Is-sawm jg˙inna nikbru fl-ispirtu tas-Samaritan il-˙anin, li jitbaxxa u jieqaf jg˙in lil ˙uh li qed ibati (ara l-ençiklika Deus Caritas est, n.15). Meta, bil-liberta’ kollha n˙addnu azzjoni ta’ ça˙da tag˙na nfusna min˙abba ˙addie˙or, inkunu qed ng˙idu li ˙una jew o˙tna mhumiex barranin g˙alina. Huwa preçiΩament biex inΩommu ˙aj dan l-atte©©jament ta’ min jilqa’ lil ˙utu u jkun attent g˙al ˙ti©ijithom li nqawwi qalb il-parroççi u kull komunità biex jintensifikaw, matul ir-Randan, id-drawwa tas-sawm privat u dak komunitarju, flimkien mal-qari tal-Kelma t’Alla u l-g˙oti ta’ karità. Mill-bidunett, dawn kienu sinjali li minnhom kienet ting˙araf il-komunità nisranija”. (Messa©© g˙ar-Randan 2009, 11 Diçembru 2008)

Drittijiet miΩmuma © Arçidjoçesi ta’ Malta, 2010

Kummissjoni Teolo©ika DjoçesanaKurja tal-ArçisqofPjazza San KalçedonjuIl-Furjana FRN 1535, Malta Tel: (356) 2590 6502Fax: (356) 2590 6507Email: [email protected]

Dan il-ktieb qed jitqassam b’xejn bil-kundizzjoni li ma jistax jinbieg˙ kif ukoll li ma jsir fih ebda tibdil fil-forma jew fil-produzzjoni teknika tieg˙u ming˙ajr il-permess bil-miktub tal-pubblikatur jew tal-editur.

ISBN: 978-99932-0-852-5

Skemi bi t˙ejjija g˙aΩ-Ωjara tal-Papa f’Malta · 2019-10-18 · Litur©ija u Sagramenti ......

Documents

Transcript of Skemi bi t˙ejjija g˙aΩ-Ωjara tal-Papa f’Malta · 2019-10-18 · Litur©ija u Sagramenti ......