Sharon Wegscheider-Cruse, Συντροφικότητα. Πώς να χτίσετε τη σχέση...

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ .................................................................................11

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ...........................15

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ...................................................................17Οικειότητα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ................................................................39Συντροφικότητα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ .....................................................................55Εισβολείς Ι

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ...............................................................69Εισβολείς ΙΙ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ ................................................................85Δέσμευση

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ .....................................................................103Ιστορικά σχέσεων

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΟΔΗΓΟΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΣΧΕΣΕΩΝ ..........................................119

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ................................................................................157

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ............................................................................161Εντατικά προγράμματα για τις σχέσεις

Η «συντροφικότητα» προκύπτει από μία γεμάτη πάθος, ψυχική ―συναισθηματική―

σεξουαλική δέσμευση ανάμεσα σε δύο ανθρώπους, η οποία γαλουχεί και τους δύο

και διατηρεί σε υψηλό βαθμό τον σεβασμό στην αξία του κάθε συντρόφου.

Η σχέση αποτελεί μία δυναμική διαδικασία ανάμεσα σε έναν άν-θρωπο και έναν άλλο άνθρωπο, έναν τόπο, μία πεποίθηση ή ένα γεγονός. Η σχέση μπορεί να εμπλέκει ένα πρόσωπο με:

• ένα άλλο πρόσωπο• ένα κατοικίδιο• υλικά αγάθα, αυτοκίνητο, τιμαλφή• την εργασία του, έναν ρόλο

Η σχέση ενός ατόμου με ένα πρόσωπο, ένα κατοικίδιο, με υλικά αγαθά, το επάγγελμά του, μπορεί να πάρει τη μορφή της μονόπλευ-ρης προσκόλλησης.

Αντιπαραθέστε, όμως, τη μονόπλευρη προσκόλληση σ’ ένα δια-

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Συντροφικότητα

6 ΣΥΝΤΡΟΦΙΚΟΤΗΤΑ. ΠΩΣ ΝΑ ΧΤΙΣΕΤΕ ΤΗ ΣΧΕΣΗ ΣΑΣ

φορετικό είδος σχέσης ― σε μία δυναμική σχέση που χαρακτηρίζεται από «αμοιβαία προσκόλληση». Μία σχέση με έναν εραστή, έναν φίλο, ένα κατοικίδιο ή έναν εργοδότη μπορούν να αποτελέσουν όλες πα-ραδείγματα εκείνου του μοντέλου σχέσης που διέπεται από αμοιβαι-ότητα ―όταν υπάρχει, δηλαδή, αμοιβαία συναισθηματική σύνδεση και διάθεση ανταπόδοσης.

Επομένως, η συντροφικότητα αποτελεί ένα είδος ενισχυμένης σχέσης, μιας σχέσης με πλεονέκτημα. Δύο άνθρωποι που επιλέγουν μία σχέση αμοιβαιότητας μπορούν να παραδεχτούν ότι καλλιεργούν τη «συντροφικότητα».

Κάνοντας σκέψεις αναφορικά με το ζήτημα της συντροφικότη-τας, ίσως φαινόταν χρήσιμο να δούμε αυτό που η Ανίτα και ο Ρό-μπερτ Τέιλορ ονομάζουν «συμμαχία του ζευγαριού». Η συμμαχία αυτή βασίζεται σ’ ένα συμβόλαιο ― ένα συμβόλαιο με όρους ρητούς και υπονοούμενους. Η συμμαχία διαγράφει μία τροχιά που καλύ-πτει και βάθος και διάρκεια. Και η συμμαχία του ζευγαριού έχει συνέχεια. Οι Τέιλορ λένε:

«Η ένωση ενός ζευγαριού μπορεί να έχει μεγάλη ή μικρή δι-άρκεια, μικρή ή μεγάλη ένταση, μπορεί να χαρακτηρίζεται από αυταρχισμό ή να βασίζεται στον διάλογο, μπορεί να ανα-ζωογονεί ή να καταστρέφει, να προκαλεί ευχαρίστηση ή άγχος, να είναι οικεία ή παράξενη. Όποιαδήποτε κι αν είναι η φύση της σχέσης, η δέσμευση δύο ανθρώπων προκειμένου να γίνουν ζευγάρι ενεργοποιεί μια δυναμική στη σχέση που είναι ανεξάρτητη από την ατομικότητα του κάθε συντρόφου. Το ζευγάρι, που στηρίζεται κατά τα άλλα στους στόχους, τις προσπάθειες και την αλληλεπίδραση των δύο ανθρώπων που το συνθέτουν, έχει τη δική του ξεχωριστή υπόσταση και αντι-μετωπίζει αλλαγές, τόσο προβλέψιμες όσο και απρόβλεπτες».

Η αδράνεια μπορεί να παίξει κάποιον ρόλο στη συνέχεια μιας σχέσης. Σύμφωνα με τη Νευτώνεια φυσική, όταν κινείται ένα σώμα τείνει να παραμένει σε κίνηση. Κατ’ αναλογία, οι Τέιλορ επισημαί-νουν ότι ένα ζευγάρι «μέσα σ’ ένα σύστημα αδράνειας», τείνει να διατηρείται και να επιβιώνει σε μεγάλες κρίσεις. «Με βάση την ίδια θεωρία, ένα σώμα σε ακινησία τείνει να παραμένει σε ακινησία και

7ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ. ΣΥΝΤΡΟΦΙΚΟΤΗΤΑ

παρόμοια πολλές σχέσεις συνεχίζονται σε μία κατάσταση ανίας ή αδιάφορης συνύπαρξης, και οφείλουν την επιβίωσή τους σε κανέ-ναν άλλο λόγο πέρα από το ότι δεν έτυχε να αντιμετωπίσουν μέχρι στιγμής τόση πίεση, ώστε να επέλθει μία οριστική ρήξη».

Προτού να εμβαθύνουμε στο ζήτημα της δυναμικής ενός ζευγα-ριού, θα ήταν ίσως σε αυτό το σημείο ωφέλιμο να δούμε πότε είναι δύο άνθρωποι έτοιμοι για σχέση.

Ετοιμότητα για συντροφικότητα

Είμαστε έτοιμοι να συνάψουμε αυτό το είδος της σχέσης που απαι-τεί δέσμευση, όταν έχουμε αποκτήσει ανεξαρτησία σε σημαντικούς τομείς της ζωής μας: τον κοινωνικό, τον συναισθηματικό, τον οικο-νομικό, τον πνευματικό και τον υλικό.

Όταν κάποιος είναι συναισθηματικά ανεξάρτητος, τότε είναι σε θέση να αναλάβει την ευθύνη για τα συναισθήματά του. Ας δούμε το παράδειγμα της Τζάνετ και του Ρον. Τον περισσότερο καιρό απολαμβάνουν τη σχέση τους, ωστόσο αρκετές φορές ο Ρον γίνεται βαρύθυμος, απόμακρος και εριστικός. Αυτή η συμπεριφορά κάνει την Τζάνετ να νιώθει απόγνωση, μοναξιά και θυμό. Αυτού του εί-δους η αλληλεπίδραση ήταν συχνό φαινόμενο κατά τα πρώτα έτη του γάμου τους. Τελικά, η Τζάνετ επέμεινε στο να ζητήσουν βοή-θεια από κάποιον ειδικό. Μετά από μόλις πέντε συνεδρίες μ’ έναν σύμβουλο γάμου, τόσο η Τζάνετ όσο και ο Ρον, «βρήκαν την άκρη». Κατά την παιδική ηλικία του Ρον, η μητέρα του υπήρξε πολύ ευά-λωτη και απαιτητική μετά τον θάνατο του πατέρα του.

Στο θέμα μας, αν έχουμε αφήσει «ανοιχτές υποθέσεις» μ’ έναν γονιό, αυτές ανακύπτουν στη σχέση μας. Ο Ρον ανακάλυψε ότι όταν η Τζάνετ του μιλούσε για ζητήματα του σπιτιού, της δουλειάς και για ευθύνες, αυτός άκουγε «τη μητέρα του» να μιλάει και αντιδρούσε όπως έκανε ως παιδί και ως έφηβος. Ο Ρον είδε την αναλογία, καθώς ξεδιπλωνόταν στις συνεδρίες, και συνειδητοποίησε ότι επέρ-ριπτε ευθύνες και πρόβαλε τα συναισθηματικά του κατάλοιπα στην Τζάνετ.

Ο Ρον τότε ανέλαβε την ευθύνη για ό,τι ένιωθε. Έγινε μέλος σε μία ανδρική ομάδα θεραπείας και έμαθε περισσότερα για τα συναι-


σθήματα και τη συμπεριφορά του. Ανέλαβε την ευθύνη και έγινε συναισθηματικά ανεξάρτητος. Η ποιότητα της επικοινωνίας μεταξύ του Ρον και της Τζάνετ βελτιώθηκε.

Η κοινωνική ανεξαρτησία είναι εξίσου σημαντική για μία σχέση. Σημαίνει την ανάπτυξη της ικανότητας να συνάπτουμε και να διατηρούμε φιλίες που ενισχύουν τη σχέση ενός ζευγαριού. (Θέλω να κάνω μία σαφή διάκριση μεταξύ αυτού του είδους των φιλικών σχέσεων και κάποιες άλλες προσωπικές φιλίες που χωρί-ζουν το ζευγάρι, προκαλούν τη ζήλεια και απομυζούν ενέργεια. Αυτό που εννοώ με τον όρο κοινωνική ανεξαρτησία είναι το να ανα-λαμβάνουμε την ευθύνη να δημιουργούμε φιλίες που ενισχύουν τη σχέση μας.)

Ο Μπιλ και η Καρολάιν επέλυσαν τις διαμάχες τους για το πρό-βλημα της υπέρ-εξάρτησης που αντιμετώπιζαν μερικά χρόνια πριν. Ο Μπιλ είναι σκιέρ ― το σκι είναι το αγαπημένο του σπορ από μικρό παιδί. Η Καρολάιν, από την άλλη μεριά, είναι άτομο που της αρέσει να περνάει χρόνο στο σπίτι, να διαβάζει και να ασχολείται με εργόχειρα. Ο Μπιλ δυσανασχετούσε με την απροθυμία της Κα-ρολάιν για τα ταξίδια τους για σκι και ένιωθε στέρηση σε περί-πτωση που δεν πήγαιναν. Η Καρολάιν ένιωθε πίεση όταν πήγαινε εκδρομή για σκι μόνο και μόνο για να ευχαριστήσει τον Μπιλ. Μετά από μία εκτενή συζήτηση για τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους, ο Μπιλ αποφάσισε να βρει έναν φίλο να πηγαίνει μαζί του για σκι.

Ο Μπιλ πήρε την πρωτοβουλία να ψάξει και βρήκε έναν συνερ-γάτη του, τον Φρανκ, που βρισκόταν περίπου στην ίδια κατάσταση. Το πρόβλημα της κοινωνικής ανεξαρτησίας λύθηκε με τρόπο απλό: Δύο φορές τον χρόνο ο Μπιλ και ο Φρανκ κάνουν διακοπές για σκι. Προς το τέλος κάθε ταξιδιού η Καρολάιν και η σύντροφος του Φρανκ τούς συναντούν στις διακοπές τους για μερικές μέρες προ-κειμένου να δούνε τα αξιοθέατα. Και η Καρολάιν και ο Μπιλ εκ-πληρώνουν τις κοινωνικές τους ανάγκες και τις ανάγκες της σχέσης τους χωρίς να πρέπει να εξαρτάται αποκλειστικά ο ένας από τον άλλον για παρέα και αναψυχή.

Με τον όρο πνευματική ανεξαρτησία εννοώ ότι κάθε άτομο κα-τευθύνει την προσοχή του και διατηρεί το ενδιαφέρον του σε ποικίλα θέματα, και ότι οι σύντροφοι χρησιμοποιούν όσα μαθαίνουν προκει-μένου να ενισχύσει ο ένας τον άλλον, ενισχύοντας κατά συνέπεια και


τη σχέση τους. Όταν φτάνουμε σε επίπεδο πνευματικής ανεξαρτη-σίας, είμαστε σε θέση να σκεφτόμαστε οι ίδιοι για τον εαυτό μας, να διαμορφώνουμε τις δικές μας απόψεις, να αναζητούμε οι ίδιοι τις πληροφορίες που χρειαζόμαστε, να έχουμε δική μας κρίση. Να έχουμε ποικίλα ενδιαφέροντα ― όπως ο Τεντ και η Τζιν.

Ο Τεντ ενδιαφέρεται πολύ για τους υπολογιστές, τα αθλητικά, το κάμπινγκ, την πεζοπορία, την ιατρική και τη μουσική. Διαβάζει περιοδικά, φυλλάδες ειδικού ενδιαφέροντος, συμμετέχει σε συνέ-δρια και ενημερώνεται πάνω σε πολλά και διάφορα θέματα. Η Τζιν ενδιαφέρεται για την επικαιρότητα, τα πολιτικά, τα τοπικά νέα, τις επιχειρήσεις και τη λογιστική. Κι αυτή, επίσης, μένει ενήμερη και είναι καλά πληροφορημένη σε διάφορα θέματα. Η Τζιν και ο Τεντ ανυπομονούν για τον χρόνο που περνούν μαζί. Ο καθένας τους ανα-λαμβάνει την ευθύνη να προσφέρει καινούργιες πληροφορίες και δημιουργικές ιδέες στον άλλον.

Η υλική ανεξαρτησία αναφέρεται στο να φροντίζει κάποιος το σώμα του. Αυτό περιλαμβάνει την προσωπική υγιεινή, τη σωστή διατροφή, την αναπνοή που δεν μυρίζει τσιγάρο και την καθαριό-τητα του σώματος, την επιμελημένη εμφάνιση και ούτω καθεξής. Πολλές φορές εκπλήσσομαι όταν βλέπω σε τι συχνότητα ένας σύ-ντροφος απωθείται από μία συνήθεια ή τη φυσική κατάσταση του άλλου συντρόφου ― και επίσης εκπλήσσομαι όταν διαπιστώνω πόσο δύσκολο είναι να ωθήσω τους ανθρώπους να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους για τον σύντροφό τους.

Λέγοντας οικονομική ανεξαρτησία εννοώ τη δυνατότητα οικονο-μικής συνεισφοράς του κάθε ατόμου στη σχέση. Καθώς φαίνεται, θα έπρεπε να ορίζεται χρηματική αξία στις οικιακές εργασίες, όταν τα ζευγάρια αποφασίζουν ότι ο ένας από τους δύο θα ασχοληθεί με τα «οικιακά». Η παρωχημένη αντίληψη ότι ο ένας θα εξασφαλίζει τα χρήματα και ο άλλος θα αναλάβει τη φροντίδα του σπιτιού και της οικογένειας έχει αποδειχτεί επιζήμια για όλους. Έχει μεγάλη σημα-σία να αναλάβουν και οι δύο σύντροφοι ευθύνες για τις δουλειές του σπιτιού, την κοινωνική ζωή, τη δημιουργία υγιούς περιβάλλοντος, τη φροντίδα των παιδιών ― και ιδιαίτερα δε όταν εργάζονται και οι δύο. Είναι ωφέλιμο, επίσης, να έχουν και οι δύο την αίσθηση της οικονομικής συμβολής και ελευθερίας. Ένας ικανοποιητικός βαθ-μός οικονομικής ανεξαρτησίας μπορεί να επιτευχθεί όταν ο καθένας


διατηρεί έναν προσωπικό τραπεζικό λογαριασμό και από την άλλη υπάρχει ένας κοινός λογαριασμός για τις ανάγκες της οικογένειας και ένας ακόμη κοινός για επαγγελματικούς σκοπούς.

Συμπερασματικά, προετοιμάζουμε τον εαυτό μας για μία σχέση κατά την προσπάθειά μας να γίνουμε ολοκληρωτικά ανεξάρτητοι. Τότε, μία προσωπικότητα ολοκληρωμένη είναι σε θέση να γνωρίσει μία άλλη ολοκληρωμένη προσωπικότητα και να αναπτύξουν εκεί-νον τον συναισθηματικό δεσμό που ονομάζεται «συντροφικότητα».

Συνήθως ένα διχασμένο άτομο, που δεν έχει ολοκληρωθεί ως προσωπικότητα, αναζητά έναν σύντροφο προκειμένου να καλύψει τα κενά του εαυτού του. Στην περίπτωση που υπάρχουν κομμάτια του εαυτού μας που δεν έχουν αναπτυχθεί, παρουσιάζουμε μία ισχυρή τάση να περιμένουμε από έναν άλλον άνθρωπο να καλύψει το δικό μας κενό. Εάν αισθανόμαστε ανεπαρκείς σε βασικούς το-μείς της ζωής μας, είναι πιθανό να μας προσελκύσει κάποιος που κατά την αντίληψή μας είναι πιο δυναμικός, πιο ικανός ― κάποιος που, με λίγα λόγια, δεν έχει τις δικές μας ελλείψεις.

Συμβαίνει μερικές φορές ένας πολύ συνεσταλμένος άνθρωπος να αισθάνεται έλξη για ένα δυναμικό ή ένα εξωστρεφές άτομο. Στα πρώιμα στάδια μιας σχέσης, το συνεσταλμένο άτομο απαλλάσσεται από πολλές ευθύνες καθώς ο δυναμικός της σχέσης αναλαμβάνει να ρυθμίζει τα πάντα. Αυτή η τακτική θα είναι αποδοτική όμως για ένα περιορισμένο χρονικό διάστημα. Ωστόσο, αν ο μετριοπαθής σύ-ντροφος θελήσει να αποκτήσει περισσότερο δυναμισμό, μπορεί να προκληθεί αναστάτωση, εφόσον οι παραδοσιακοί ρόλοι της σχέση αλλάζουν και οι συμβατικές προσδοκίες δεν εκπληρώνονται.

• Ο συνεσταλμένος ελκύεται από τον εξωστρεφή ― έπειτα αι-σθάνεται υποτελής.

• Ο εξωστρεφής ελκύεται από τον συνεσταλμένο ― έπειτα αι-σθάνεται πλήξη.

• Ο δυναμικός ελκύεται από τον ευάλωτο ― έπειτα αγανακτεί που έχει αναλάβει όλες τις ευθύνες.

• Ο ευάλωτος ελκύεται από τον δυναμικό ― έπειτα αισθάνεται υποταγμένος και υποτιμημένος.

• Ο γοητευτικός και ευχάριστος ελκύεται από τον σοβαρό ― έπειτα πλήττει και αισθάνεται περιορισμένος.


• Ο σοβαρός ελκύεται από τον γοητευτικό και ευχάριστο ― έπειτα δυσανασχετεί με την παραβίαση της ιδιωτικότητάς του.

• Ο γενναιόδωρος ελκύεται από τον συντηρητικό ― έπειτα νιώ-θει ότι ελέγχεται.

• Ο συντηρητικός ελκύεται από τον γενναιόδωρο ― έπειτα δυ-σαρεστείται με το να ξοδεύουν πολύ και νιώθει ότι τον χρησι-μοποιούν.

Η «συντροφικότητα» είναι ο δυνατός συναισθηματικός δεσμός μεταξύ δύο υγιών και χαρούμενων

ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων.

Υπάρχουν κι άλλα ενδεχόμενα. Για παράδειγμα, μπορεί να έρθει η στιγμή που το πιο δυναμικό άτομο στη σχέση θα κουραστεί να έχει «το πάνω χέρι». Όταν δύο άνθρωποι νιώσουν έλξη ο ένας από τον άλλον εξαιτίας κάποιας ανάγκης τους, πρέπει και οι δύο να παραμείνουν με αυτή την ανάγκη προκειμένου να διατηρηθεί η σχέση τους. Εάν ο ένας ή και οι δύο βρούνε τρόπους να ξεπεράσουν τις ελλείψεις τους, τότε η αρχική υπόσταση της σχέσης αλλάζει. Τότε ίσως οι δεσμευμένοι αρχίσουν να «αποδεσμεύονται».

Κατά τη συναισθηματική απομάκρυνση η σχέση του ζευγαριού γίνεται εύθραστη, η οποία μπορεί να διατηρηθεί με κάποια μορφή για αρκετό χρονικό διάστημα, αλλά οι πιθανότητες υπό αυτές τις συνθήκες δεν είναι υπέρ της συντροφικότητας.

Η εξανθρωπιστική διαδικασία

Ο ψυχίατρος Ρόμπερτ Σάιντενμπεργκ εμμένει στην άποψη ότι ο γάμος μπορεί να αποτελέσει για τα ζευγάρια το μέσο προκειμένου να επιταχύνουν αυτό που ο ίδιος ονομάζει «διαδικασία εξανθρωπι-σμού» ― «η δυνατότητα για συμβίωση, για ολοκλήρωση της προσω-πικότητας, για διακίνηση ιδανικών και αξιών, για προσδιορισμό ορίων, για τη δοκιμασία της ηθικής και για τη χαλιναγώγηση των κατώτερων ενστίκτων».


Ο Σάιντενμπεργκ συνεχίζει λέγοντας: «Όλα αυτά τείνουν να ισχύουν σε καθαρά θεωρητικό επίπεδο, μέχρι να βιώσει κάποιος στην πραγματικότητα σε καθημερινή βάση το «δούναι και λαβείν» που προκύπτει από την οικειότητα που καλλιεργεί ο γάμος. Τότε, λοιπόν, μπορεί να δοθεί η ευκαιρία για να ανακαλύψει κάποιος τι και ποιος είναι στην ουσία, αντί να αρκείται στις εντυπώσεις από ό,τι είχε ζήσει μέχρι εκείνη τη στιγμή. Τότε μπορεί κάποιος να ανα-καλύψει πόσο γενναιόδωρος, πόσο ανεκτικός, πόσο ιδιοτελής, πόσο ξεχωριστός είναι πραγματικά».

Οι ιδεαλιστικές αντιλήψεις για τον εαυτό μας, κατά συνέπεια, δοκιμάζονται σκληρά ― δοκιμάζονται στην πραγματική ζωή, όχι στον κόσμο της φαντασίας και του ονείρου. «Στον γάμο δίνεται η ευκαιρία να καταρριφθούν οι μύθοι για τον εαυτό μας...» Ο Σάιντεν-μπεργκ βλέπει τον γάμο σαν έναν μεγάλο ισοπεδωτή, σαν «έναν κοινωνικό λειτουργό ο οποίος, για μερικούς, διαλύει τις αυταπάτες περί σπουδαιότητας του εαυτού τους, περί αντοχής, ειλικρίνειας, ηθικής ακεραιότητας και μεγαλοψυχίας. Και είναι για το καλό τους».

Με τον γάμο, από την άλλη, μπορεί να δοθεί η ευκαιρία σε όσους έχουν χαμηλή αυτοπεποίθηση να συνειδητοποιήσουν ότι έχουν μεγάλα ψυχικά αποθέματα ― «μεγαλύτερο ψυχικό σθένος από όσο μπορούσαν ποτέ να φανταστούν».

Ο Σάιντενμπεργκ ολοκληρώνει λέγοντας: «... όλα είναι θεωρη-τικά και αφηρημένα μέχρι που η αξία τους αποδεικνύεται στην πράξη μέσω της οικειότητας που μόνο ο γάμος μπορεί ενδεχομένως να προσφέρει. Η πραγματική ωρίμανση συμβαδίζει μόνο με την ευχα-ρίστηση και τις απογοητεύσεις, οι οποίες αναπόφευκτα σε διδάσκουν και σε κινητοποιούν».

Αυτή είναι η ωρίμανση που προκύπτει σε μία σχέση.Μία από τις πιο σημαντικές, ίσως, απόψεις για να κατανοή-

σουμε ό,τι αφορά στις σχέσεις είναι ότι η συντροφικότητα ενισχύει την προσωπική ζωή του κάθε συντρόφου. Η συντροφικότητα πά-ντοτε προκύπτει ανάμεσα σε δύο ανθρώπους που έχουν αφοσιωθεί, όχι μόνο ο ένας στον άλλον αλλά και στη σχέση τους. Και δεν θεω-ρούν δεδομένη τη συντροφικότητα που έχουν αναπτύξει ― την εκτι-μούν και συχνά εκφράζουν ένα αίσθημα χαράς αλλά και έκπληξης που η σχέση τους αποκτά υπόσταση. Είναι αφοσιωμένοι στο να μα-


θαίνουν περισσότερα προς όφελος της σχέσης τους. Της δίνουν προσοχή, ενδιαφέρονται γι’ αυτήν και την προστατεύουν. Εν τέλει απολαμβάνουν τη σχέση τους και είναι ευτυχισμένοι.

Η «Συνέργεια» στις σχέσεις

Συνέργεια έχουμε όταν δύο οργανισμοί (όργανα, ουσίες κ.λπ.) ή άνθρωποι συνεργάζονται ή συνδυάζονται με τέτοιον τρόπο που το τελικό αποτέλεσμα της συνδυαστικής τους δράσης προκύπτει ενι-σχυμένο ― με άλλα λόγια, όταν ο συνδυασμός των δύο παράγει ένα προϊόν ή αποτέλεσμα ανώτερο της ποιότητας που είχε αρχικά το κάθε συμβαλλόμενο μέρος ή του αποτελέσματος που θα προέ-κυπτε αν δρούσαν μεμονωμένα. Συνεπώς, κατά το φαινόμενο της συνέργειας ένα και ένα κάνουν τρία και όχι δύο.

Νίνα Ο’ Νιλ και Τζορτζ Ο’ Νιλ

Στην αγάπη, η ένωσή σας ισοδυναμεί με τρία: Η συνέργεια των δυο σας προσθέτει κάτι παραπάνω στη ζωή σας και μαζί δημιουργείτε μία σχέση που είναι ανώτερη από την ποιότητα των μερών της. Δι-ατηρείτε ο καθένας σας τη μοναδικότητά σας, αλλά επιτρέπετε μία χαλαρή, φυσική αλληλεξάρτηση. Η Νίνα και ο Τζορτζ Ο’Νιλ απο-καλούν τη διαδικασία αυτή «συνεργική αναβάθμιση» ή «η ισχύς των δύο μέσω της ατομικής ισχύος».

Στο βιβλίο τους με τίτλο, Ανοιχτός Γάμος, οι Ο’ Νιλ περιγράφουν τη λειτουργία αυτής της συνέργειας ως εξής: «Όπως μία αλυσιδωτή αντίδραση, από τη στιγμή που συντελείται αυτή η διαδικασία της συνέργειας, αυτό που παράγει εντείνεται και εξελίσσεται, και καθώς εξελίσσεται ανατροφοδοτεί τη σχέση με νέες ερμηνείες, νέες ανα-καλύψεις, νέες εξερευνήσεις του εαυτού μας και εφαρμόζεται σε ένα σύστημα που μας ενδυναμώνει, μας αναζωογονεί και μας βοηθά να ωριμάσουμε, ένα σύστημα που δεν έχει όρια εκτός εκείνων που ο ίδιος μπορείς να θέσεις».


Βασικές συμπεριφορές σε μία σχέση

Όσον αφορά σε μία σχέση, υπάρχουν κάποιες βασικές συμπεριφο-ρές που αυξάνουν την εμπιστοσύνη, προάγουν το ενδιαφέρον και τέλος ενισχύουν το αίσθημα της ασφάλειας και της ανακούφισης. Οι συμπεριφορές που περιγράφονται παρακάτω δημιουργούν μία αίσθηση ευτυχίας και στους δύο ανθρώπους που απαρτίζουν μία σχέση:

1. Σεβασμός: Σεβασμός σημαίνει να υπολογίζεις τις σκέψεις και τα συναισθήματα του άλλου. Σημαίνει να συνειδητοποι-είς τι μπορεί να πληγώσει και να αποφεύγεις ανάλογες συ-μπεριφορές και σχόλια. Η Κέι δείχνει σεβασμό όταν ρωτάει τον Κεν αν χρειάζεται κάποιες στιγμές ησυχίας στο σπίτι πριν το βραδινό φαγητό. Ο Κεν δείχνει σεβασμό όταν τηλε-φωνεί στην Κέι στην περίπτωση που θα αργήσει να γυρίσει στο σπίτι. Σεβασμός σημαίνει να συμπεριφέρεσαι στον σύ-ντροφό σου με όση αβρότητα θα αντιμετώπιζες και έναν ξένο που έχει κύρος.

2. Ενθάρρυνση: Η Κέι προσφέρει ενθάρρυνση στον Κεν όταν στηρίζει την προσπάθειά του να επιλύσει μία διαμάχη με την οικογένειά του. Του κάνει ερωτήσεις, μοιράζεται μαζί του τις σκέψεις και τα συναισθήματά της και τον ρωτά πώς σκέφτε-ται και αισθάνεται ο ίδιος. Ο Κεν ενθαρρύνει την Κέι όταν αυτή προσπαθεί να κάνει δίαιτα. Της φέρνει σπίτι φρέσκα ψάρια και ο ίδιος της προτείνει να πάνε μαζί έναν περίπατο μετά το φαγητό. Παύουν τα δώρα-γλυκά και οι έξοδοι για φαγητό περιορίζονται στο ελάχιστο.

3. Επιβεβαίωση: Τόσο ο Γκλεν όσο και η Ναν έχουν μάθει αρκετά καλά ο ένας τον άλλον ώστε να γνωρίζει ο καθένας τα προτερήματα του συντρόφου του και τι έχει ανάγκη από τον άλλον. Έχουν καλλιεργήσει τη συνήθεια να προσέχει ο ένας τα θετικά χαρακτηριστικά του άλλου και να τα σχολι-άζει.Ο Γκλεν λέει στη Ναν ότι...

― της πάει πολύ το κόκκινο... κάνει πολύ νόστιμα τάκος...― έχει όμορφα μάτια... είναι συναρπαστικό να είναι μαζί

της...


Η Ναν λέει στον Γκλεν ότι...― του πάει το τζιν... χορεύει πολύ ωραία...― φτιάχνει πολύ νόστιμη σαλάτα... έχει πολύ καλή αί-

σθηση του χιούμορ.4. Ικανότητα να ζητάς συγγνώμη: Όλοι μας κάνουμε λάθη. Το

να έχει κάποιος την ικανότητα να λέει «Συγγνώμη», είναι πολύ ευεργετικό για τη σχέση. Η συναισθηματική εγγύτητα προκαλεί στους ανθρώπους τόση θετική ενέργεια που η προ-σπάθεια να αποδείξουν ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο σε μία διαμάχη είναι πραγματικά τεράστιο «χάσιμο» πολύτιμου χρόνου. Όταν κάποιος έχει άδικο δεν είναι ανάγκη ο σύντρο-φός του να το επιδεικνύει πεισματικά ούτε ο ίδιος να αναλώ-νει πολύ χρόνο προκειμένου να δικαιολογηθεί. Είναι πιο ουσιώδες να ειπωθεί ένα «Συγγνώμη» και να συνεχίσουν τη ζωή τους.

5. Υιοθέτηση και χρήση ενός λεξιλογίου που προσδιορίζει τα συναισθήματα: Πολλές φορές με κάποιον που γνωρίζουμε καλά, περιορίζουμε την επικοινωνία μας έχοντας την αξίωση να καταλάβει ο άλλος από ένστικτο τι πραγματικά θέλουμε. Δυστυχώς, αυτή η συμπεριφορά δεν έχει πάντα επιτυχή απο-τελέσματα και έτσι εγείρονται οι παρεξηγήσεις. Οικειότητα σημαίνει να προσπαθούμε να είμαστε σαφείς με ό,τι ακριβώς αισθανόμαστε ― πράγμα που δεν είναι εύκολο, διότι τα συ-ναισθήματά μας μπερδεύονται. Παρόλα αυτά, αξίζει η προ-σπάθεια να μάθουμε να χρησιμοποιούμε λέξεις που προσδιορίζουν ακριβώς αυτό που αισθανόμαστε, όπως...

- φοβάμαι- με κατακρίνεις- νιώθω ανεπαρκής- με ταπείνωσες- με πλήγωσες- νιώθω μοναξιά- με παραμελείς- είμαι ευάλωτος/η- με ελέγχεις

- νιώθω απροστάτευτος/η- νιώθω θλίψη- είμαι μπερδεμένος/η- με υποτιμάς- με αγνοείς- νιώθω ανασφάλεια- νιώθω εγκατάλειψη- με αδικείς- νιώθω ενοχές


Είναι σημαντικό να ενισχύουμε τον εαυτό μας καθώς και τον/τη σύντροφό μας και αυτός/ή αντίστοιχα εμάς, και σ’ έναν μεγάλο βαθμό αυτή η ενίσχυση προέρχεται από την τήρηση των βασικών αρχών συμπεριφοράς στη σχέση μας.

Η συντροφικότητα και η οικειότητα που προκύπτει από αυτήν είναι απόρροια των αποφάσεων που παίρνουμε για το είδος της σχέσης που επιθυμούμε να έχουμε με τον σύντροφό μας ― καθώς και της αποφασιστικότητάς μας να φέρουμε σε πέρας και να πράξουμε ό,τι απαιτείται προκειμένου να δημιουργήσουμε μία σχέση.

Η συντροφικότητα και η οικειότητα που προκύπτει από αυτήν καθορίζονται

από τη συνειδητή απόφαση και αφοσίωση.

Όρια

ΕνθυμήσειςΠοτέ δεν θα ’βλεπα ένα κάστροΧωρίς εσένα να σκεφτώ...Ν’ αναρωτιέμαι πώς άραγε θα ήτανΑν είχαμε υψώσει τείχος γύρω μαςΑντί γι’ ανάμεσά μας.Ρόις Έλλις Ντάνιελς

Προκειμένου να αρχίσουμε να χτίζουμε μία σχέση ή να την προστα-τέψουμε, το να μάθουμε πώς να θέτουμε όρια είναι καθοριστικής σημασίας. Τα όρια είναι οι περιορισμοί που θέτουμε για να προ-στατέψουμε την ευημερία μας. Τα όρια αποτελούν τον τρόπο να καταστήσουμε σαφές στους γύρω μας ότι είμαστε σημαντικοί και ότι σημαντικές είναι και οι ανάγκες μας. Είναι ευνόητο ότι και εμείς από την πλευρά μας σεβόμαστε τα όρια των άλλων.

Τα όρια είναι απαραίτητα για να αποτρέψουμε «τις εισβολές» που εξαντλούν την ενέργειά μας και μας αποπροσανατολίζουν από τη σχέση μας. Απαιτούνται διαύγεια και ενέργεια προκειμένου να πετύχει μία σχέση, και η σχέση πρέπει να προστατεύεται από αν-


θρώπους, ουσίες και γεγονότα που απομυζούν την ενέργεια και μας αποσυντονίζουν από τη σχέση μας.

Πολλά και διάφορα είδη στρεσογόνων παραγόντων απειλούν μία σχέση τους οποίους σχολιάζω λεπτομερώς στην επόμενη ενό-τητα. Προς το παρόν ας δούμε το εικονογραφημένο παράδειγμα που πιθανόν να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τη λειτουργία των ορίων σε σχέση με τις εισβολές που μπορεί να δεχτει μία σχέση.

Τα όρια υποδεικνύουν απλώς ότι κάποιος ή κάτι μπορεί να «ει-σβάλει» σε τέτοιο βαθμό σε μία σχέση που η ενέργεια η οποία απαι-τείται για να οικοδομηθεί απομυζάται και έτσι η σχέση πλήττεται από αυτή την απώλεια. Τα ζευγάρια θέτουν όρια για να προστατεύ-σουν τους εαυτούς τους από τις εισβολές και να διατηρήσουν ενέρ-γεια για τη σχέση τους.

Συντροφικότητα: Χίμαιρα ή Πραγματικότητα;

Ίσως να σας έχει δημιουργηθεί μέχρι στιγμής η εντύπωση ότι ανα-φέρομαι σε μία ιδανική ή τέλεια σχέση. Η συντροφικότητα ακούγεται καλή στη θεωρία, νομίζετε, ακούγεται όμως πολύ καλή για να είναι αληθινή. Ίσως θεωρείτε ότι η συντροφικότητα είναι μία καλοστη-μένη ουτοπία ή ότι, αν πράγματι συμβαίνει, είναι εξαιρετικά σπάνιο ή τρομερά δύσκολο να διατηρηθεί.

Δεν είναι έτσι. Στα τελευταία κεφάλαια θα παρουσιάσω το ιστορικό της σχέσης μερικών περιπτώσεων ζευγαριών, όπου έχουν αναπτύξει αυτό το είδος της οικειότητας που αναγνωρίζουμε στη συντροφικότητα, και θα περιγράψω τους τρόπους που χρησιμο-ποίησαν προκειμένου να την αναπτύξουν και να τη διατηρήσουν. Θα παραθέσω ακόμη κάποια παραδείγματα ζευγαριών που δεν επένδυσαν στη σχέση τους και θα δείξω πώς πήραν τέλος αυτές οι σχέσεις.

Προς το παρόν σκεφτείτε αυτό: Μελέτες ζευγαριών με ευτυχι-σμένο γάμο δείχνουν ότι το να έχεις την ικανότητα να μοιράζεσαι και ο σεβασμός –και όχι «ο έρωτας»– είναι οι λέξεις κλειδιά που τα ίδια τα ζευγάρια χρησιμοποιούν για να περιγράψουν τον ευτυχισμένο γάμο. Αυτήν την άποψη αναλύουν λεπτομερώς οι Λέντερερ και Τζάκσον στο βιβλίο τους Οι Αυταπάτες του Γάμου:


«Ο ευτυχισμένος, εύρυθμος, επιτυχημένος γάμος δεν έχει ως άμεση προϋπόθεση την αγάπη, όπως αυτή ορίζεται σ’ αυτό το βιβλίο ή ακόμη και την εφαρμογή του Χρυσού Κανόνα... Οι φυσιολογικοί άνθρωποι δεν θα έπρεπε να αισθάνονται ματαίωση ή απογοήτευση αν δεν βρίσκονται σε μία διαρκή κατάσταση αγάπης. Εάν βιώνουν την ευτυχία που πηγάζει από την αγάπη (ή έστω φαντάζονται ότι τους συμβαίνει αυτό) για ένα 10% του συνολικού χρόνου που είναι παντρεμένοι, εάν προσπαθεί να συμπεριφέρεται ο ένας στον άλλον με τέ-τοια ευγένεια, όπως θα αντιμετώπιζαν και έναν ξένο άν-θρωπο με κύρος, και εάν προσπαθούν να καταστήσουν τον γάμο τους μία σχέση αποδοτική ―τέτοια που να ωφελεί πρα-κτικά και να ικανοποιεί και τους δύο― τότε υπάρχουν πολ-λές πιθανότητες να έχει αυτός ο γάμος μεγάλη διάρκεια και να αποκτήσει πιο ισχυρές βάσεις από τις επονομαζόμενες σχέσεις αγάπης».

Ο Λάντερερ και ο Τζάκσον περιγράφουν αδρομερώς τα στοι-χεία ενός ικανοποιητικού γάμου:

1. Οι σύζυγοι σέβονται ο ένας τον άλλον: Σε όσο περισσότερους τομείς της ζωής τους αντιμετωπίζονται με σεβασμό από τον σύ-ντροφό τους, τόσο πιο ικανοποιητικός είναι και ο γάμος τους.

2. Δείχνει ανοχή ο ένας στον άλλον: Αναγνωρίζουν ότι και οι ίδιοι κάνουν λάθη, ότι είναι ευάλωτα όντα και μπορούν συνε-πώς να δεχτούν τις ατέλειες του άλλου.

3. Προσπαθούν να είναι όσο το δυνατόν πιο δραστήριοι στη σχέση τους και να περιορίζουν στο ελάχιστο την παθητικό-τητα. Η επικοινωνία και ο διάλογος παίζουν σημαντικό ρόλο σ’ αυτή τη διαδικασία συνύπαρξης: «Μία σχέση αποτελεί μία διαδικασία που συνεπάγεται συνεχούς αλλαγής∙ και η συνε-χής αλλαγή απαιτεί από τους συζύγους να μη σταματήσουν να φροντίζουν τη σχέση τους μέχρι να πεθάνουν.»

...διαφορετικά θα καταντήσουν «Σύζυγοι υπό Ζυγό».


Καλά νέα για τις σχέσεις

Τα καλά νέα είναι ότι σήμερα στη δουλειά μου βλέπω περισσότερα από ποτέ ζευγάρια να αφοσιώνονται σε ζητήματα συναισθηματικής οικειότητας και εκπλήρωσης της σχέσης τους. Με την τόνωση του αυτοσεβασμού κατά την ανάρρωση από διάφορων ειδών εξαρτή-σεων, όπως εξαρτήσεις από ουσίες ή άλλα άτομα, οι άνθρωποι σή-μερα απαιτούν μεγαλύτερη ευχαρίστηση από τη σχέση τους και είναι πρόθυμοι να «δουλέψουν» γι’ αυτό, είναι πρόθυμοι να «δουλέ-ψουν» προκειμένου να καλλιεργήσουν τη συντροφικότητα.

Και το αποτέλεσμα; Υπάρχουν πολλοί νικητές, και οι σύντροφοι εκφράζουν μεγαλύτερη ικανοποίηση και είναι πιο ευτυχισμένοι στη σχέση τους. Σε πολλές περιπτώσεις, όταν οι γονείς δουλεύουν πάνω στη σχέση τους, αποτελούν και θετικά πρότυπα για τα παιδιά τους. Αντί να επηρεάζονται από αλλοτριωμένα πρότυπα και συμπεριφο-ρές αποξένωσης, τα παιδιά τώρα έχουν γονείς που μπορούν να απο-τελέσουν παράδειγμα με τη δική τους στοργική συμπεριφορά, η οποία θεμελιώνεται στον αυτοσεβασμό και αποσκοπεί στην ανά-πτυξη και τη διατήρηση της σχέσης.

Η αγάπη και η οικειότητα είναι μεταδοτικές, και οι οικογένειες στις οποίες κυριαρχεί η συντροφικότητα θα δημιουργήσουν νέες γενιές με υγιείς σχέσεις.

Sharon Wegscheider-Cruse, Συντροφικότητα. Πώς να χτίσετε τη σχέση...

Documents

Transcript of Sharon Wegscheider-Cruse, Συντροφικότητα. Πώς να χτίσετε τη σχέση...