Αδέλφική Σχέση και Αυτισμός

ΑΔΕΛΦΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΥΤΙΣΜΟΣ:

Ψυχοκοινωνικές Επιπτώσεις και Ενίσχυση της επικοινωνίας μεταξύ

των αδελφών μέσω του παιχνιδιού

Πίμπας Ιωάννης, Ψυχολόγος Πίμπας Ιωάννης, Ψυχολόγος MScMSc

Αργυρούπολη, Νοέμβριος 2011Αργυρούπολη, Νοέμβριος 2011

ΑΔΕΛΦΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΥΤΙΣΜΟΣ:Ψυχοκοινωνικές Επιπτώσεις και Ενίσχυση της επικοινωνίας

μεταξύ των αδελφών μέσω του παιχνιδιού

• ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ: Ψυχοκοινωνικό Σύστημα το Ψυχοκοινωνικό Σύστημα το οποίο περιλαμβάνειοποίο περιλαμβάνει – στενές διαπροσωπικές σχέσεις, – άμεση επικοινωνία– διαρκή και αμφίδρομη αλληλεπίδραση που επηρεάζει

και διαμορφώνει • την προσωπικότητα και την ταυτότητα των

νεώτερων μελών

ΣΤΟΧΟΣΣΤΟΧΟΣ: η δημιουργία δυνατών και υγιών δεσμών μεταξύ των μελών της οικογένειας

ΑΡΑΑΡΑ: Οτιδήποτε συμβεί σε ένα μέλος, αυτομάτως Οτιδήποτε συμβεί σε ένα μέλος, αυτομάτως επηρεάζονται και τα υπόλοιπα συναισθηματικά, επηρεάζονται και τα υπόλοιπα συναισθηματικά, γνωστικά αλλά και σε επίπεδο συμπεριφοράς γνωστικά αλλά και σε επίπεδο συμπεριφοράς



• ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΑΥΤΙΣΜΟΣΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΑΥΤΙΣΜΟΣ• Η οικογένεια επηρεάζει το παιδί με αυτισμό το παιδί με Η οικογένεια επηρεάζει το παιδί με αυτισμό το παιδί με

αυτισμό επηρεάζει την οικογένειααυτισμό επηρεάζει την οικογένεια

• Ο πρωταρχικός στόχος του οικογενειακού συστήματος (η σύναψη υγιών και δυνατών δεσμών) καθίσταται συχνά δύσκολος εξαιτίας των αδυναμιών του παιδιού με Αυτισμό:

• στην αντίληψη και τη κατανόηση των συναισθημάτων των άλλων, στην αντίληψη και τη κατανόηση των συναισθημάτων των άλλων, • στην αμοιβαιότητα κατά την επικοινωνιακή πράξη (διάλογος, παιχνίδι), στην αμοιβαιότητα κατά την επικοινωνιακή πράξη (διάλογος, παιχνίδι), • στην ικανότητα για πρόσκληση σε μια επικοινωνιακή πράξη, στην ικανότητα για πρόσκληση σε μια επικοινωνιακή πράξη, • στην ικανότητα εκδήλωσης στοργήςστην ικανότητα εκδήλωσης στοργής



• ΑΔΕΛΦΙΑ ΚΑΙ ΑΥΤΙΣΜΟΣΑΔΕΛΦΙΑ ΚΑΙ ΑΥΤΙΣΜΟΣ: • Υπάρχουν επιπτώσεις στην ψυχο-συναισθηματική τους ανάπτυξη Υπάρχουν επιπτώσεις στην ψυχο-συναισθηματική τους ανάπτυξη

και προσαρμογή;και προσαρμογή;

• Οι απόψεις είναι διφορούμενες!

• Εντούτοις υπάρχουν αρκετοί και διάφοροι αρκετοί και διάφοροι παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την εν παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την εν λόγω διεργασίαλόγω διεργασία



• ΑΔΕΛΦΙΑ ΚΑΙ ΑΥΤΙΣΜΟΣ: ΑΔΕΛΦΙΑ ΚΑΙ ΑΥΤΙΣΜΟΣ: • Παράγοντες που επηρεάζουν την ψυχο-συναισθηματική τους Παράγοντες που επηρεάζουν την ψυχο-συναισθηματική τους

ανάπτυξη και προσαρμογήανάπτυξη και προσαρμογή– η σχέση μεταξύ των γονέων η σχέση μεταξύ των γονέων – το φύλο και η ηλικία του τυπικά αναπτυσσόμενου παιδιούτο φύλο και η ηλικία του τυπικά αναπτυσσόμενου παιδιού– το μέγεθος της οικογένειας το μέγεθος της οικογένειας – ο βαθμός της λειτουργικότητας του παιδιού ο βαθμός της λειτουργικότητας του παιδιού – το κοινωνικό-οικονομικό επίπεδο της οικογένειας το κοινωνικό-οικονομικό επίπεδο της οικογένειας – το γονεϊκό άγχος το γονεϊκό άγχος – οι στάσεις των γονέων απέναντι στην ιδιαιτερότητα του παιδιού που ίσως οι στάσεις των γονέων απέναντι στην ιδιαιτερότητα του παιδιού που ίσως

είναι και ο πιο σημαντικός παράγοντας (Cicirelli, 1995, Lamorey, 1999):είναι και ο πιο σημαντικός παράγοντας (Cicirelli, 1995, Lamorey, 1999): • σύμφωνα με τους McHale, Sloan, & Simeonsson (1986) σύμφωνα με τους McHale, Sloan, & Simeonsson (1986) όσο πιο όσο πιο

δύσκολα προσαρμόζονται και αποδέχονται οι γονείς την δύσκολα προσαρμόζονται και αποδέχονται οι γονείς την διαταραχή του παιδιού τους τόσο πιο δύσκολα προσαρμόζονται διαταραχή του παιδιού τους τόσο πιο δύσκολα προσαρμόζονται στην εν λόγω κατάσταση τα αδέλφιαστην εν λόγω κατάσταση τα αδέλφια αυτών των παιδιών αυτών των παιδιών (ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το γεγονός ότι πολύ συχνά οι γονείς πολύ συχνά οι γονείς για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα αρνούνται να ονοματίσουν την για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα αρνούνται να ονοματίσουν την διαταραχή αυτή, αποφεύγοντας δηλαδή τον όρο Αυτισμόδιαταραχή αυτή, αποφεύγοντας δηλαδή τον όρο Αυτισμό)



• ΤΙ ΣΥΜΒΑΛΛΕΙ ΣΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ/ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΙ ΣΥΜΒΑΛΛΕΙ ΣΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ/ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΔΕΛΦΙΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ: ΤΗΣ ΑΔΕΛΦΙΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ:

– ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΑΝΑΓΚΩΝΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΑΝΑΓΚΩΝ– ΑΝΟΙΧΤΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΑΝΟΙΧΤΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ – ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ– ΚΑΤΑΛΛΗΛΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣΚΑΤΑΛΛΗΛΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ



• ΑΔΕΛΦΙΑ ΚΑΙ ΑΥΤΙΣΜΟΣΑΔΕΛΦΙΑ ΚΑΙ ΑΥΤΙΣΜΟΣ: ΑΝΑΓΚΕΣΑΝΑΓΚΕΣ– ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ:

• από ειδικούς • κυρίως από την ίδια την οικογένειακυρίως από την ίδια την οικογένεια

– ΣΑΦΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΗΛΙΚΙΑΚΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

• για την Αυτιστική Διαταραχή • για συμπτωματολογία της

– (πχ συχνά ο τυπικά αναπτυσσόμενος αδελφός αισθάνεται υπαίτιος για τις διαταρακτικές συμπεριφορές ή την διαταραχή του αδερφού του)



• ΑΔΕΛΦΙΑ ΚΑΙ ΑΥΤΙΣΜΟΣΑΔΕΛΦΙΑ ΚΑΙ ΑΥΤΙΣΜΟΣ: ΑΝΑΓΚΕΣΑΝΑΓΚΕΣ– ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ

ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ: • ΓΙΑ ΛΟΓΟΥΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΥΣ:ΓΙΑ ΛΟΓΟΥΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΥΣ:

– αποφεύγεται το συναίσθημα της απομόνωσης – περιορίζεται η εντύπωση ότι η οικογένεια και οι ειδικοί ασχολούνται

αποκλειστικά με το άλλο παιδί. – ΠΡΕΠΕΙ: οι γονείς να αφιερώνουν ιδιαίτερο, ξεχωριστό χρόνο με το

μεγαλύτερο ή μικρότερο αδερφό του Αυτιστικού παιδιού όπου θα έχει την αίσθηση αλλά και την επικύρωση του γεγονότος ότι είναι και αυτό στο επίκεντρο της προσοχής

• ΓΙΑ ΛΟΓΟΥΣ ΠΡΑΚΤΙΚΟΥΣΓΙΑ ΛΟΓΟΥΣ ΠΡΑΚΤΙΚΟΥΣ: – ενημέρωση για τις εκπαιδευτικές παρεμβάσεις – ΓΕΝΙΚΕΥΣΗ: δίδεται η δυνατότητα εφαρμογής των εν λόγω

παρεμβάσεων και σε χώρους άλλους όπως στο σπίτι, στην παιδική χαρά ή οπουδήποτε αλλού



– ΣΥΖΗΤΗΣΗ-ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ-ΔΙΑΒΕΒΑΙΩΣΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ-ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ-ΔΙΑΒΕΒΑΙΩΣΗ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ

• Σύγχυση • Ενοχή• Ντροπή• Θυμός• Ξεσπάσματα• Ανυπακοή

– απομάκρυνση και απομόνωσηαπομάκρυνση και απομόνωση



• ΑΔΕΛΦΙΑ ΚΑΙ ΑΥΤΙΣΜΟΣΑΔΕΛΦΙΑ ΚΑΙ ΑΥΤΙΣΜΟΣ: Μια ευκαιρίαΜια ευκαιρία– Πετυχαίνεται βελτίωση της επικοινωνίαςβελτίωση της επικοινωνίας και

φωτίζονται διαφορετικάφωτίζονται διαφορετικά:• τα έντονα και απότομα ξεσπάσματα (πχ επειδή μπορεί

να τον ενόχλησε το άγγιγμα του αδελφού του ή επειδή μπορεί να υπάρχει κάποιος έντονος θόρυβος)

• οι στερεοτυπίες• οι έμμονες ενασχολήσεις με το περιορισμένο

ρεπερτόριο ενδιαφερόντων, • η απουσία λόγου

– Ενισχύεται και οριοθετείταιΕνισχύεται και οριοθετείται η θέση του αδελφού στο οικογενειακό σύστημα



• ΑΔΕΛΦΙΑ ΚΑΙ ΑΥΤΙΣΜΟΣ: Μια ευκαιρίαΑΔΕΛΦΙΑ ΚΑΙ ΑΥΤΙΣΜΟΣ: Μια ευκαιρία– η μοναδικότητα της αδελφικής σχέσης παρέχει δυνατότητες:

• κοινωνικοποίησης και εκπαίδευσης κοινωνικά αποδεκτών τρόπων συμπεριφοράς

• συναισθηματικής κατανόησης

– όταν αυτή χαρακτηρίζεται από: • ανοιχτή επικοινωνία

• αποδοχή

• κατανόηση



ΑΔΕΛΦΙΑ ΚΑΙ ΑΥΤΙΣΜΟΣ: ΑΔΕΛΦΙΑ ΚΑΙ ΑΥΤΙΣΜΟΣ:

–ΠΩΣ ΒΟΗΘΑ ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΗΝ ΠΩΣ ΒΟΗΘΑ ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΗΝ ΑΔΕΛΦΙΚΗ ΣΧΕΣΗ;ΑΔΕΛΦΙΚΗ ΣΧΕΣΗ;



• ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ: Γέφυρα επικοινωνίας-Μέσο ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ: Γέφυρα επικοινωνίας-Μέσο ΚοινωνικοποίησηςΚοινωνικοποίησης– ένα μέσον έκφρασης ένα μέσον έκφρασης – μια ανάγκημια ανάγκη– μια ευχάριστη διεργασία η οποία παρέχει μια ευχάριστη διεργασία η οποία παρέχει

• κίνητρα για συναισθηματική ανάπτυξη,για κίνητρα για συναισθηματική ανάπτυξη,για επιβεβαίωση και επικύρωσηεπιβεβαίωση και επικύρωση

– μια εμπειρία «κοινή» μεταξύ δρώντων προσώπων και μια εμπειρία «κοινή» μεταξύ δρώντων προσώπων και μέσω αυτού του μοιράσματος το παιδί:μέσω αυτού του μοιράσματος το παιδί:

• μαθαίνει κοινωνικούς ρόλους/κοινωνικές θέσειςμαθαίνει κοινωνικούς ρόλους/κοινωνικές θέσεις (παιδί, (παιδί, μαθητής, φίλος κλπ)μαθητής, φίλος κλπ)

• μαθαίνει την ικανότητα διαπραγμάτευσηςμαθαίνει την ικανότητα διαπραγμάτευσης• μαθαίνει την ικανότητα συμβιβασμού μαθαίνει την ικανότητα συμβιβασμού • μαθαίνει την ικανότητα να κατανοεί την οπτική του άλλου μαθαίνει την ικανότητα να κατανοεί την οπτική του άλλου

((WolfbergWolfberg & & SchulerSchuler, 1999), 1999)



• ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ και ΑΥΤΙΣΜΟΣ: Μια ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ και ΑΥΤΙΣΜΟΣ: Μια πρόκλησηπρόκληση– Το αυτιστικό παιδί δυσκολεύεταιΤο αυτιστικό παιδί δυσκολεύεται

• στην κοινωνική διάσταση του παιχνιδιού (στην «κοινή εμπειρία»)στην κοινωνική διάσταση του παιχνιδιού (στην «κοινή εμπειρία»)

• και συχνά εκδηλώνεικαι συχνά εκδηλώνει – ένα είδος απομονωμένουένα είδος απομονωμένου– επαναλαμβανόμενου επαναλαμβανόμενου – μικρής διάρκειας μικρής διάρκειας – χωρίς ιδιαίτερη φαντασία και συμβολισμό παιχνίδι χωρίς ιδιαίτερη φαντασία και συμβολισμό παιχνίδι

• ΌΜΩΣ:ΌΜΩΣ: εάν το παιχνίδι είναι εάν το παιχνίδι είναι δομημένο και οργανωμένο κατάλληλαδομημένο και οργανωμένο κατάλληλα μπορεί να αποτελέσει μια μπορεί να αποτελέσει μια ικανοποιητική επικοινωνιακή-κοινωνική ικανοποιητική επικοινωνιακή-κοινωνική πράξη:πράξη:

• ανάπτυξη και εξέλιξη υγιούς σχέσης μεταξύ των αδερφών (ανάπτυξη και εξέλιξη υγιούς σχέσης μεταξύ των αδερφών (Hobson et Hobson et alal., 2009, ., 2009, BeyerBeyer, 2009, , 2009, HessHess, 2006, , 2006, ThomasThomas & & SmithSmith, 2004, , 2004, WhitakerWhitaker, , 2004, 2004, WofbergWofberg & & SchulerSchuler, 1999) , 1999)



• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ



• ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ και ΑΥΤΙΣΜΟΣ:ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ και ΑΥΤΙΣΜΟΣ:– 4 απλοί κανόνες αλληλεπίδρασης (4 απλοί κανόνες αλληλεπίδρασης (Whitaker, 2004)Whitaker, 2004)

Προσέγγιση του Προσέγγιση του παιδιού-κάλεσμα «έλα παιδιού-κάλεσμα «έλα

να παίξουμε!» (ή «θέλεις να παίξουμε!» (ή «θέλεις να παίξουμε;»)να παίξουμε;»)

Παιχνίδι Παιχνίδι προσαρμοσμένο προσαρμοσμένο

στους προσωπικούς στους προσωπικούς ρυθμούς του παιδιού ρυθμούς του παιδιού

Διασκέδαση (το τελικό Διασκέδαση (το τελικό αποτέλεσμα δεν έχει αποτέλεσμα δεν έχει τόσο σημασία όσο το τόσο σημασία όσο το

περιεχόμενο)περιεχόμενο)

Απλός και χωρίς Απλός και χωρίς βιασύνη λόγοςβιασύνη λόγος



• ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ και ΑΥΤΙΣΜΟΣ: Μια κοινή εμπειρία ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ και ΑΥΤΙΣΜΟΣ: Μια κοινή εμπειρία ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΑΔΕΛΦΩΝΑΔΕΛΦΩΝ

– εγκαθίδρυση εγκαθίδρυση ΡΟΥΤΙΝΑΣ-ΕΠΑΝΑΛΗΨΗΣΡΟΥΤΙΝΑΣ-ΕΠΑΝΑΛΗΨΗΣ (στόχος: ένα (στόχος: ένα αναγνωρίσιμο μοτίβο συμπεριφοράς) δημιουργώντας ένα αναγνωρίσιμο μοτίβο συμπεριφοράς) δημιουργώντας ένα «κοινό ενδιαφέρον»«κοινό ενδιαφέρον»

– ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ (πχ το χαλί, ένα (πχ το χαλί, ένα τραπέζι)τραπέζι)

– ΞΕΚΑΘΑΡΟΣ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΣΕ ΔΥΟ ΜΕΡΗΞΕΚΑΘΑΡΟΣ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΣΕ ΔΥΟ ΜΕΡΗ (με μια κολλητική ταινία λόγου χάρη) (με μια κολλητική ταινία λόγου χάρη)

– ΞΕΚΑΘΑΡΕΣ ΚΑΙ ΑΠΛΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ των αποδεκτών ΞΕΚΑΘΑΡΕΣ ΚΑΙ ΑΠΛΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ των αποδεκτών τρόπων συμπεριφοράςτρόπων συμπεριφοράς κατά το παιχνίδι (λχ «δεν κατά το παιχνίδι (λχ «δεν σπρώχνω», «δεν κλωτσάω», «περιμένω την σειρά μου» σπρώχνω», «δεν κλωτσάω», «περιμένω την σειρά μου» κλπ)κλπ)

– αξιοποίηση παιχνιδιών τα οποία θα κινούν το αξιοποίηση παιχνιδιών τα οποία θα κινούν το ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΕΡΙΕΡΓΕΙΑ του παιδιού με ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΕΡΙΕΡΓΕΙΑ του παιδιού με ΑυτισμόΑυτισμό



• ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ και ΑΥΤΙΣΜΟΣ:ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ και ΑΥΤΙΣΜΟΣ:• ΟΠΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗΟΠΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ

• Τι προσφέρει η οπτικοποίηση Τι προσφέρει η οπτικοποίηση (φωτογραφίες ή κάρτες όπου (φωτογραφίες ή κάρτες όπου αναγράφεται το όνομα του κάθε παίχτη, αριθμοί με τα ονόματα των αναγράφεται το όνομα του κάθε παίχτη, αριθμοί με τα ονόματα των παιχτών)παιχτών) ; ;– οργάνωση της εμπειρίαςοργάνωση της εμπειρίας– συγκεκριμενοποίησησυγκεκριμενοποίηση– βοηθά το παιδί να βοηθά το παιδί να γνωρίζει το τι να αναμένειγνωρίζει το τι να αναμένει χωρίς να απογοητεύεται και χωρίς να απογοητεύεται και

να εκδηλώνει διάφορες διαταρακτικές συμπεριφορές και ξεσπάσματανα εκδηλώνει διάφορες διαταρακτικές συμπεριφορές και ξεσπάσματα

• αποτελούν βοηθητικές παραμέτρους για το παιχνίδιαποτελούν βοηθητικές παραμέτρους για το παιχνίδι – να έχει ένα ουσιαστικό περιεχόμενο (να έχει ένα ουσιαστικό περιεχόμενο (GammerltoftGammerltoft & & Sollok Sollok

NordenhofNordenhof, 2007, , 2007, WolfbergWolfberg & & SchulerSchuler, 1999), 1999)– να αποκτήσει έναν παιδαγωγικό χαρακτήρα να αποκτήσει έναν παιδαγωγικό χαρακτήρα – να ενισχύσει την αδελφική σχέσηνα ενισχύσει την αδελφική σχέση



• ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ και ΑΥΤΙΣΜΟΣ: ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ και ΑΥΤΙΣΜΟΣ: – ΑΠΛΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ:ΑΠΛΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ: αφορμή για έναρξη της επικοινωνιακής αφορμή για έναρξη της επικοινωνιακής

πράξηςπράξης • το κύλισμα μιας μπάλας μεταξύ των δυο παιδιών το κύλισμα μιας μπάλας μεταξύ των δυο παιδιών • το παιχνίδι με τις πάσες ή ακόμη και το παιχνίδι με τις πάσες ή ακόμη και • το παιχνίδι με τα τουβλάκια όπου δίνεται στο παιδί κάθε φορά από το παιχνίδι με τα τουβλάκια όπου δίνεται στο παιδί κάθε φορά από

ένα τουβλάκι για να τα συλλέγει ένα τουβλάκι για να τα συλλέγει • «κυνήγι του κρυμμένου θησαυρού»«κυνήγι του κρυμμένου θησαυρού»

Προσοχή στο Προσοχή στο αντικείμενο αντικείμενο

που θα επιλεγείπου θα επιλεγεί



• ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ και ΑΥΤΙΣΜΟΣ: ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ και ΑΥΤΙΣΜΟΣ: – ΧΕΙΡΟΚΟΥΚΛΕΣ ΚΑΙ ΔΡΑΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝΧΕΙΡΟΚΟΥΚΛΕΣ ΚΑΙ ΔΡΑΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ

(συμβολικό επίπεδο παιχνιδιού): «το κουτί, το κουνελάκι και η (συμβολικό επίπεδο παιχνιδιού): «το κουτί, το κουνελάκι και η αλεπού» αλεπού» (Βογινδρούκας & Βογινδρούκας & SherrattSherratt, 2005), 2005)

• Σημαντικό Σημαντικό είναι το παιδί να είναι το παιδί να εμπλακεί με το σώμα του (και με τον εμπλακεί με το σώμα του (και με τον λόγο του)λόγο του), φωνάζοντας και προειδοποιώντας το κουνελάκι όταν θα , φωνάζοντας και προειδοποιώντας το κουνελάκι όταν θα βλέπει την αλεπού. Το ίδιο αυτό παιχνίδι θα μπορούσε να βλέπει την αλεπού. Το ίδιο αυτό παιχνίδι θα μπορούσε να δραματοποιηθεί και οι συμπαίκτες να αναλάβουν συγκεκριμένους δραματοποιηθεί και οι συμπαίκτες να αναλάβουν συγκεκριμένους ρόλους ρόλους

– Νέες τεχνολογίες:Νέες τεχνολογίες: αυτές θα μπορούσαν να αποκτήσουν έναν αυτές θα μπορούσαν να αποκτήσουν έναν διαδραστικό και επικοινωνιακό ρόλο (διαδραστικό και επικοινωνιακό ρόλο (απλά ηλεκτρονικά απλά ηλεκτρονικά παιχνίδια να αποτελέσουν ευκαιρίες για εφαρμογή κανόνων παιχνίδια να αποτελέσουν ευκαιρίες για εφαρμογή κανόνων τύπου τύπου «περιμένω την σειρά μου για να παίξω«περιμένω την σειρά μου για να παίξω» ή και τρόπων » ή και τρόπων έναρξης/πρόσκλησης για παιχνίδι έναρξης/πρόσκλησης για παιχνίδι «θέλεις να παίξουμε μαζί;»«θέλεις να παίξουμε μαζί;» )



• ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ και ΑΥΤΙΣΜΟΣ: ο ρόλος ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ και ΑΥΤΙΣΜΟΣ: ο ρόλος του τυπικά αναπτυσσόμενου αδελφού του τυπικά αναπτυσσόμενου αδελφού – τα τα μεγαλύτερα αδέρφιαμεγαλύτερα αδέρφια είναι δυνατόν να είναι δυνατόν να

αναλάβουν τον ρόλο του «αναλάβουν τον ρόλο του «εκπαιδευτή» εκπαιδευτή» του του αυτιστικού παιδιού στις δεξιότητες παιχνιδιού αυτιστικού παιδιού στις δεξιότητες παιχνιδιού και κατ’ επέκταση στις κοινωνικές δεξιότητεςκαι κατ’ επέκταση στις κοινωνικές δεξιότητες

• αρκετά διαδεδομένες πλέον οι ομάδες κοινωνικών αρκετά διαδεδομένες πλέον οι ομάδες κοινωνικών δεξιοτήτων με την συμμετοχή και των αδελφών των δεξιοτήτων με την συμμετοχή και των αδελφών των αυτιστικών παιδιών που στοχεύουν στην εκπαίδευση αυτιστικών παιδιών που στοχεύουν στην εκπαίδευση παιχνιδιού, τα αποτελέσματα αυτών των ομάδων είναι παιχνιδιού, τα αποτελέσματα αυτών των ομάδων είναι αρκετά υποσχόμενες (αρκετά υποσχόμενες (WhitakerWhitaker, 2004, , 2004, HessHess, 2006, , 2006, WolfbergWolfberg & & SchulerSchuler, 1999 κα), 1999 κα)



• ΑΔΕΛΦΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΥΤΙΣΜΟΣ: ΣυνοψίζονταςΑΔΕΛΦΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΥΤΙΣΜΟΣ: Συνοψίζοντας– ΤΑ ΑΔΕΛΦΙΑΤΑ ΑΔΕΛΦΙΑ: σημαντικοί για την κοινωνικοποίηση του αυτιστικού : σημαντικοί για την κοινωνικοποίηση του αυτιστικού

παιδιού (είτε αυτό συντελείται μέσω της μίμησης, είτε της παιδιού (είτε αυτό συντελείται μέσω της μίμησης, είτε της καθοδήγησης κα) καθοδήγησης κα)

– Η δημιουργία Η δημιουργία μιας ΘΕΤΙΚΗΣ ΑΔΕΛΦΙΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣμιας ΘΕΤΙΚΗΣ ΑΔΕΛΦΙΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ είναι κρίσιμη είναι κρίσιμη – Είναι σημαντικό από την πλευρά των Είναι σημαντικό από την πλευρά των ΓΟΝΕΩΝΓΟΝΕΩΝ::

– να αναγνωρίζεται ξεκάθαρα και να επικυρώνεται η θέση του να αναγνωρίζεται ξεκάθαρα και να επικυρώνεται η θέση του αδελφού στο οικογενειακό σύστημα, αδελφού στο οικογενειακό σύστημα,

– να μην επιβαρύνεται με τον ρόλο του αποκλειστικού να μην επιβαρύνεται με τον ρόλο του αποκλειστικού παιδαγωγού-φροντιστή του αδερφού του (παιδαγωγού-φροντιστή του αδερφού του (Ο ΜΙΚΡΟΣ Ο ΜΙΚΡΟΣ ΓΟΝΙΟΣΓΟΝΙΟΣ))

– να μην αγνοούνται τα συναισθήματά τουνα μην αγνοούνται τα συναισθήματά του– να παρέχεται η να παρέχεται η ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΚΑΙ ΣΩΣΤΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΚΑΙ ΣΩΣΤΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

για το περιεχόμενο της διαταραχής έτσι ώστε να φωτιστούν για το περιεχόμενο της διαταραχής έτσι ώστε να φωτιστούν διαφορετικά οι εκάστοτε «διαταρακτικές» και δυσνόητες διαφορετικά οι εκάστοτε «διαταρακτικές» και δυσνόητες συμπεριφορές του Αυτιστικού παιδιού συμπεριφορές του Αυτιστικού παιδιού



• ΑΔΕΛΦΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΥΤΙΣΜΟΣ: ΣυνοψίζονταςΑΔΕΛΦΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΥΤΙΣΜΟΣ: Συνοψίζοντας– Το παιχνίδι πεδίο δημιουργίας και ανάπτυξης μιας θετικής Το παιχνίδι πεδίο δημιουργίας και ανάπτυξης μιας θετικής

και δυνατής αδελφικής σχέσηςκαι δυνατής αδελφικής σχέσης • διδάσκονται με έναν φυσικό τρόπο διδάσκονται με έναν φυσικό τρόπο ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΑΠΟΔΕΚΤΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΑΠΟΔΕΚΤΟΙ

ΤΡΟΠΟΙΤΡΟΠΟΙ αλληλεπίδρασης και επικοινωνίας αλληλεπίδρασης και επικοινωνίας• για τον αδελφό του αυτιστικού παιδιού, η επικοινωνία γίνεται πιο για τον αδελφό του αυτιστικού παιδιού, η επικοινωνία γίνεται πιο

σαφής και ξεκάθαρη έχοντας σαφή ενημέρωσησαφής και ξεκάθαρη έχοντας σαφή ενημέρωση

– Στρατηγικές όπωςΣτρατηγικές όπως • σαφείς και απλές οδηγίες σαφείς και απλές οδηγίες • προσέγγιση του Αυτιστικού παιδιού και άνευ όρων αποδοχήπροσέγγιση του Αυτιστικού παιδιού και άνευ όρων αποδοχή• επιδίωξη συμμετοχής (ακόμη και μίμησης) στον «αυτιστικό επιδίωξη συμμετοχής (ακόμη και μίμησης) στον «αυτιστικό

τρόπο» παιχνιδιού τρόπο» παιχνιδιού κατά τα πρώτα στάδια επικοινωνίαςκατά τα πρώτα στάδια επικοινωνίας – θεωρούνται ως ικανές στο θεωρούνται ως ικανές στο να άρουν τα εμπόδια στην κοινωνική να άρουν τα εμπόδια στην κοινωνική

ενσωμάτωση του Αυτιστικού παιδιούενσωμάτωση του Αυτιστικού παιδιού



• ΑΔΕΛΦΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΥΤΙΣΜΟΣ: ΣυνοψίζονταςΑΔΕΛΦΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΥΤΙΣΜΟΣ: Συνοψίζοντας

– Μέσω του παιχνιδιού το παιδί με αυτισμό είναι σε Μέσω του παιχνιδιού το παιδί με αυτισμό είναι σε θέση:θέση:• να αναπτύξει τις δημιουργικές τους δεξιότητες να αναπτύξει τις δημιουργικές τους δεξιότητες

κατακτώντας κατακτώντας – πιο ευέλικτους τρόπους συμπεριφοράς και σκέψης πιο ευέλικτους τρόπους συμπεριφοράς και σκέψης

• να μάθει να μάθει – κοινωνικά αποδεκτούς τρόπους δημιουργίας σχέσης με τους κοινωνικά αποδεκτούς τρόπους δημιουργίας σχέσης με τους

γύρω του και την πολυπλοκότητα μιας τέτοιας διεργασίας γύρω του και την πολυπλοκότητα μιας τέτοιας διεργασίας

– Μέσω του παιχνιδιού ο αδελφός του αυτιστικού Μέσω του παιχνιδιού ο αδελφός του αυτιστικού παιδιού είναι σε θέση:παιδιού είναι σε θέση:• έχει την ευκαιρία με έναν φυσικό τρόπο να έχει την ευκαιρία με έναν φυσικό τρόπο να

επικοινωνήσει με τον αδελφό του/τηςεπικοινωνήσει με τον αδελφό του/της



• ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣΧΡΗΣΙΜΕΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

– http://www.siblingsupport.org – http://www.autism.org.uk/



• ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΠΟΛΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΠΟΛΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΣΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ!ΧΡΟΝΟ ΣΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ!

Αδέλφική Σχέση και Αυτισμός

Documents

Transcript of Αδέλφική Σχέση και Αυτισμός