‘Ψυχική Ανθεκτικότητα και Στρατηγικές Διαχείρισης της Αλλαγής’

Σύντοµο εργαστήρι @ Public Συντάγµατος

Facilitator/Coach: Niki Anandi Koulouri

Αθήνα 04.03.16

Περιεχόµενα

²  Τι είναι η ψυχική ανθεκτικότητα

²  Ένα χάρισµα εκ γενετής ή µια δυναµική διαδικασία;

²  Καλλιεργώντας την ψυχική ανθεκτικότητα

²  ‘Είµαι’ - Σκέψεις και συναισθήµατα – Τι επηρεάζει τη σκέψη µας

²  Πως σταµατάµε τη σκέψη

²  Εργαλειοθήκη για την καλλιέργεια της ψυχικής ανθεκτικότητας

²  Ερωτήσεις – Απαντήσεις (διάδραση µε το κοινό)

²  Εργασία προσωπικής ανάπτυξης

Resilience: ένας τρόπος ερµηνείας … για το πως οι άνθρωποι µπορούν να διαχειριστούν τη ζωή και να ζουν καλά παρά τις αντίξοες καταστάσεις

resiliō (re + salire, resilire) = rebound

Resilience

Η ικανότητα του ατόµου να ξεπερνά τις αντιξοότητες, τις στρεσογόνες

καταστάσεις, τις κρίσεις και να συνεχίζει µε την

εξέλιξή του

δύο παραµέτροι •  έκθεση στις ‘δυσκολίες’ •  προσαρµογή αυτών των

‘δυσκολιών’ σε ‘θετικά αποτελέσµατα’

επαναφέρει προσαρµόζει

Επαναφορά

Μπορεί κάποιος πραγµατικά να

επιστρέψει αλώβητος στο αρχικό στάδιο;

Προσαρµογή

•  αναγνωρίζουµε τα συναισθήµατα και τις

ανάγκες µας

•  ταυτόχρονα βάζουµε στόχο να

υλοποιήσουµε τη βέλτιστη δυνατή κατάσταση για εµάς,

παρά τις αντιξοότητες

εκ γενετής χάρισµα δυναµική διαδικασία

‘Γεννιόµαστε όλοι µε την έµφυτη ικανότητα για

aνθεκτικότητα, µε την οποία είµαστε σε θέση να αναπτύξουµε κοινωνική

ικανότητα, να λύνουµε προβλήµατα, να έχουµε αυτονοµία και

µία αίσθηση σκοπού.’

Bonnie Benard (1995)

Fostering Resiliency in Children and Teens,

‘Κάθε άνθρωπος έχει µια έµφυτη ικανότητα για ανθεκτικότητα,

µια τάση που λειτουργεί καλύτερα

όταν οι άνθρωποι έχουν συνθήκες στη ζωή τους στις

οποίες έχουν χτίσει ανθεκτικότητα. 

Όλοι οι άνθρωποι έχουν µία

εσωτερική αναπτυξιακή σοφία.’

Bonnie Benard (1995)

Fostering Resiliency in Children and Teens

Ψυχική Ανθεκτικότητα = Διαδικασία •  είναι µία αλληλεπίδραση µεταξύ συγκεκριµένων χαρακτηριστικών του ατόµου και του ευρύτερου περιβάλλοντός του

•  µια ισορροπία µεταξύ του stress και της ικανότητας να το χειρίζεται

•  µία δυναµική και αναπτυξιακή διαδικασία που είναι σηµαντική στις µεταβατικές φάσεις της ζωής  

Ann Masten (1994, Πανεπιστήµιο της Μινεσότα)

Η ανθεκτικότητα δεν είναι ένα γνώρισµα που οι άνθρωποι είτε έχουν είτε δεν έχουν. Περιλαµβάνει τις συµπεριφορές, τις σκέψεις και τις ενέργειες που µπορεί κάποιος να µάθει και να αναπτύξει . American Psychological Association ‘The Road to Resilience’

‘Ένα σετ από µεταβλητές διαδικασίες που

µπορούν να υιοθετηθούν και να

καλλιεργηθούν ...’

Ann Masten

Ψυχικά ανθεκτικοί άνθρωποι - 1

² Έχουν αυτοπεποίθηση

² Γνωρίζουν τις δυνάµεις τους, αξιοποιούν τους εσώτερους πόρους τους

² Έχουν αίσθηση σκοπού – αποστολής

² Ελέγχουν τον εαυτό τους, τη σκέψη και την απόκρισή τους

Ψυχικά ανθεκτικοί άνθρωποι - 2

² Βιώνουν θετικά συναισθήµατα – διατηρούν την ενέργειά τους υψηλά

² Είναι δηµιουργικοί, περίεργοι, ευέλικτοι, προσαρµοστικοί

² Φροντίζουν τον εαυτό τους και διατηρούν ισορροπία στη ζωή τους

Ψυχικά ανθεκτικοί άνθρωποι - 3

² Γνωρίζουν στρατηγικές και εργαλεία για να διαχειρίζονται την αλλαγή και τις αντιξοότητες, να διαχειρίζονται το στρες

² Εστιάζουν στους στόχους τους και στις λύσεις

² Ζουν νέες ευκαιρίες, να δοκιµάζουν νέες εµπειρίες

² Δηµιουργούν θετικές, επικοδοµητικές σχέσεις µε άλλους ανθρώπους

Θετική στάση

‘Η ικανότητα κάποιου να βλέπει τη θετική όψη των πραγµάτων δεν είναι

απλώς Πολλυαννιασµός –

είναι ένας υγιής µηχανισµός αυτοπροστασίας που εδράζεται σε µια φυσιολογική βιολογική βάση.’

Δρα Πίτερ Φένγουικ

(καθηγητής νευροψυχιατρικής)

Θετική στάση

‘Το να είσαι αισιόδοξος µαθαίνεται’

Martin Seligman

καθηγητής ψυχολογίας, Πανεπιστήµιο Πενσυλβάνια, ΗΠΑ

Learned Optimism: ‘How to Change Your mind and Your Life.’

Καλλιεργώντας τη ψυχική ανθεκτικότητα

3 πηγές

3 πηγές

²  Σύνδεση µε τον εαυτό

²  Σύνδεση µε τους άλλους

²  Κουλτούρα ψυχικής ανθεκτικότητας

Έχω – Είµαι – Μπορώ *

² Έχω

² Είµαι

² Μπορώ

* Από την ψυχολόγο Edith Grotberg

Έχω

² Έχω ανθρώπους που µπορώ να απευθυνθώ για βοήθεια

² Έχω ανθρώπους που πιστεύουν σε εµένα και µε υποστηρίζουν ότι ‘µπορώ να το κάνω’

² Έχω ανθρώπους που είναι εδώ για µένα και µε βοηθάνε

Είµαι

²  Είµαι τα δυνατά µου σηµεία

²  Είµαι τα συναισθήµατά µου

²  Είµαι οι σκέψεις µου και οι πεποιθήσεις µου – Τι πιστεύω για ...

²  Είµαι οι αξίες µου/τα σηµαντικά µου

Μπορώ

² Ποιές δεξιότητες έχω που µπορούν να µπουν σε εφαρµογή για να είµαι ψυχικά ανθεκτικός/ή;

² Μπορώ να πω ότι νιώθω και σκέφτοµαι;

² Μπορώ να είµαι ευέλικτος/η;

² Μπορώ να αφήσω τους ανθρώπους να µε βοηθήσουν;

Σύνδεση µε τους άλλους

Ο κύκλος υποστήριξής µου

‘Όλοι οι άνθρωποι χρειάζονται υπενθύµιση της δύναµής τους.’ Edith Grotberg Ph.D

‘a problem shared is a problem halved’

Ποιές είναι οι πεποιθήσεις σχετικά µε το να ζητάµε βοήθεια;

Μερικές πεποιθήσεις

²  ‘Κράτα τα πράγµατα για τον εαυτό σου’

²  ‘Οι άνθρωποι πρέπει να είναι ανεξάρτητοι’

²  ‘Αν ζητήσω βοήθεια οι άνθρωποι θα µε κακοχαρακτηρίσουν’

Υποστηρικτικές σχέσεις

²  Mentor

²  Όταν είµαστε πληγωµένοι

²  Για να µοιραστούµε προβλήµατα

²  Για να γελάµε, για να διασκεδάζουµε

²  Όταν θέλουµε να είµαστε µε κάποιον που µας γνωρίζει καλά

²  Όταν χρειαζόµαστε µια καλή συµβουλή

²  Για να ανακαλύψουµε και να δοκιµάσουµε νέα πράγµατα

Εργασία µε τον εαυτό

Ο κύκλος υποστήριξής µου

3 πηγές

²  Σύνδεση µε τον εαυτό

²  Σύνδεση µε τους άλλους

²  Κουλτούρα ψυχικής ανθεκτικότητας

Σύνδεση µε τον εαυτό

Σκέψεις - συναισθήµατα

Nothing is either good or bad. Thinking makes it so.’

William Shakespeare

Τι σκέψεις κάνουµε;

Τι επηρεάζει τη σκέψη µας;

Επηρεάζει τη σκέψη µας –1

1.   Μη υποστηρικτικές σκέψεις (Unhelpful Thinking Habits)

2.   Το προσωπικό µας στυλ µε το οποίο εξηγούµε τα πράγµατα (Explanatory Style)

3.   Βαθιές πυρηνικές πεποιθήσεις (Core Beliefs)

Βασικές πυρηνικές πεποιθήσεις – Είναι αλήθεια;

² Δεν είναι 100% αλήθεια

² Μπορεί να µην είναι αλήθεια σε αυτήν την περίπτωση

² Είναι 100% αλήθεια

Παραδείγµατα πυρηνικών πεποιθήσεων -1

Επίτευξη

² Πρέπει πάντα να έχω δίκιο.

² Τα λάθη είναι αποτυχίες

² Είµαι ..

Παραδείγµατα πυρηνικών πεποιθήσεων -2

Αποδοχή

² Υπάρχει δυνατή ανάγκη να: ² αρέσουµε … ² γινόµαστε αποδεκτοί ...

² λένε καλά λόγια για µας ...

² µας επιβραβεύουν ...

Παραδείγµατα πυρηνικών πεποιθήσεων -3

Έλεγχος

² Υπάρχει δυνατή ανάγκη να έχουµε τον έλεγχο σε ανθρώπους και καταστάσεις

² Νιώθουµε άβολα και άλλα αρνητικά συναισθήµατα, όταν δεν έχουν τον έλεγχο

Οι βασικές πυρηνικές µου πεποιθήσεις

² Η σχέση µου µε τον έλεγχο

² Ζητώντας βοήθεια

² Όταν τα πράγµατα δεν πάνε καλά

² Κάνοντας λάθη

² Η σχέση µου µε τους άλλους

Γιατί είναι σηµαντικό να έχουµε επίγνωση των βασικών πεποιθήσεών και κανόνων µας;

Ποιά η σχέση µε τη ψυχική ανθεκτικότητα;

Οι βασικές µου πεποιθήσεις/ κανόνες µε εξυπηρετούν ή µε εµποδίζουν;

Περιοριστικές πεποιθήσεις

²  ‘Πάντα έχω δίκιο ...’

²  ‘Τα καινούργια πράγµατα µε φοβίζουν ...’

²  ‘Καλύτερα να αποφεύγεις τα πράγµατα ή να µην κάνεις τίποτα ...’

²  ‘Δεν είµαι καλός -ή αρκετά ...’

‘Είµαστε το αποτέλεσµα εκείνων που έχουµε σκεφτεί’

Βούδας

Πως παίρνουµε τον έλεγχο των σκέψεών µας;

Πως παίρνουµε τον έλεγχο των σκέψεών µας;

²  Αναγνώριση

²  Αποδοχή

²  Δράση ²  Σταµατώ τη σκέψη ²  Προκαλώ τη σκέψη ²  Αλλάζω τη σκέψη

Αναγνωρίζουµε τι συµβαίνει

Αποδεχόµαστε τον εαυτό µας

Μπαίνουµε στη δράση

Βήµατα δράσης

²  Σταµατάµε την σκέψη

²  Προκαλούµε την σκέψη

²  Αλλάζουµε την σκέψη

Ποιός είναι ο εσωτερικός διάλογος;

Σταµατάµε την σκέψη

²  Τεχνική βαθιάς αναπνοής

²  Τεχνική χαλάρωσης των µυών

²  Τεχνική δηµιουργικού οραµατισµού για χαλάρωση

²  Χρησιµοποιούµε λέξεις και φράσεις που βοηθούν να σταµατήσει αυτό που συµβαίνει

²  Σκεφτόµαστε διαφορετικά

Προκαλούµε την σκέψη

²  Τι συµβαίνει;

²  Το τεστ της πραγµατικότητας – Reality Test

² Ψάχνουµε για άλλες εξηγήσεις

²  Βάζουµε τα πράγµατα σε µια νέα οπτική

²  Δηµιουργούµε άλλη εναλλακτική

1. Το τεστ της πραγµατικότητας

²  ‘Που είναι η απόδειξη’;

²  ‘Το µαντεύω, ή είναι πραγµατικά αλήθεια’;

²  ‘Αυτές οι σκέψεις µε βοηθούν ή µε κρατούν πίσω;’

²  ‘Είναι απλά καταστροφή ή µια ενόχληση αυτό που συµβαίνει;’

²  ‘Είναι πέρα από τον έλεγχό µου και την ευθύνη µου;’

2. Ψάχνουµε για άλλες εξηγήσεις

²  ‘Υπάρχει άλλος τρόπος να το δω αυτό;’

²  ‘Μήπως επικεντρώνοµαι στις αδυναµίες και καθόλου στα δυνατά σηµεία;’

²  ‘Υπάρχει κάτι που µπορώ να κάνω για αυτό;’

3. Βάζουµε τα πράγµατα σε µια νέα οπτική

²  ‘Αυτό θα µε επηρεάσει αύριο;’

²  ‘Μήπως χάνω κάτι καλό σε αυτό;’

²  ‘Μήπως περιµένω από τον εαυτό µου / από τις περιστάσεις ... να είναι όλα τέλεια;’

²  ‘Αυτό που συµβαίνει πρόκειται να διαρκέσει για πάντα ή µόνο αυτή τη στιγµή;’

4. Δηµιουργούµε µια άλλη εναλλακτική

²  ‘Ένας καλύτερος τρόπος για αυτό είναι ...’

²  ‘Αυτό δεν είναι αλήθεια ... γιατί ...’

²  ‘Το πιο πιθανό να συµβεί είναι ... και µπορώ να το διαχειριστώ ... (ή µπορώ να διαχειριστώ ...)’

Χρησιµοποιούµε τις σκέψεις µας για να αντιµετωπίσουµε ό,τι συµβαίνει

ABC Model

²  (Α) Something bad happens (Adversity) ²  (B) We have certain thoughts (Beliefs) ²  (C) Feelings/behaviour follow (Consequences)

Το εργαλείο B-C Connections

²  Αν νιώθουµε λύπη, οι πεποιθήσεις µας µπορεί να έχουν να κάνουν µε µια πραγµατική ζηµιά ή µε απώλεια αυταξίας. (ή για αυτό που πιστεύουµε ότι είναι ζηµιά ή απώλεια)

²  Αν νιώθουµε θυµό, οι πεποιθήσεις µας µπορεί να έχουν να κάνουν µε την παραβίαση των δικαιωµάτων µας (ή αυτών που πιστεύουµε για δικαιώµατά µας)

²  Αν νιώθουµε άγχος ή φόβο, οι πεποιθήσεις µας µπορεί να έχουν να κάνουν µε κάποια µελλοντική απειλή (ή αυτό που πιστεύουµε ότι είναι απειλή για µας)

²  Αν νιώθουµε ενοχή, οι πεποιθήσεις µας µπορεί να έχουν να κάνουν µε την παραβίαση των δικαιωµάτων των άλλων

²  Αν νιώθουµε ντροπή ή αµηχανία, οι πεποιθήσεις µας µπορεί να έχουν να κάνουµε µε την απώλεια του να είµαστε µαζί µε τους άλλους ανθρώπους

Επηρεάζει τη σκέψη µας - 2

4.  Η σωµατική και ψυχική µας υγεία

3 πηγές

²  Σύνδεση µε τον εαυτό

²  Σύνδεση µε τους άλλους

²  Κουλτούρα ψυχικής ανθεκτικότητας

Σύνδεση µε τον εαυτό

Αξίες, νόηµα και σκοπός της

ζωής

Εργαλειοθήκη καλλιέργειας ψυχικής ανθεκτικότητας

Σωµατική και συναισθηµατική υγεία

Τεχνική Βαθιάς Αναπνοής

Τεχνική ‘Clenched Fists’

EFT – Emotional Freedom Technique

Θετικές Δηλώσεις - Δηλώσεις Δύναµης

Δηµιουργικός Oραµατισµός

Διαλογισµός

Ηµερολόγιο

Πρωινές σελίδες Julia Cameron – The Artist’s way

Ηµερολόγιο Ευγνωµοσύνης

Ασκήσεις γέλιου

Ερωτήσεις;

Ανακεφαλαίωση - Συµπεράσµατα

‘Ο τρόπος ... που αντιµετωπίζουµε τις αντιξοότητες και τα προβλήµατα, σχηµατίζει τις ζωές µας περισσότερο από οτιδήποτε άλλο.’

Antony Robbins

Η ζωή είναι αλλαγή

Osho

‘Οι αναλφάβητοι του 21ου αιώνα, δεν θα είναι αυτοί που δεν µπορούν να διαβάσουν και να γράψουν,

αλλά αυτοί που δεν µπορούν να µάθουν, να ξε-µάθουν και να ξαναµάθουν’.

Alvin Toffler

Οι συνήθειες των εξαιρετικά αποτελεσµατικών ανθρώπων

Οι συνήθειες των εξαιρετικά αποτελεσµατικών ανθρώπων

Κανένα παιδί δε µαθαίνει ποδήλατο σε σεµινάριο.

David Sandler

Η µάθηση ορίζεται ως αλλαγή συµπεριφοράς.

Μέχρι να αναλάβετε δράση και να χρησιµοποιείτε τη γνώση δεν έχετε µάθει τίποτα.’

Don Schula & Ken Blanchard

Οι συνήθειες των εξαιρετικά αποτελεσµατικών ανθρώπων

Niki Anandi Koulouri

www.4peoplematters.com - Live Your Purpose

www.nikikoulouri.com