ERGASIA

ΘΕΜΑ: «ΚΛΙΜΑΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ.

ΑΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΣΤΑΘΜΗΣ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ»

ΖΑΓΑΝΆΣ ΙΩΆΝΝΗΣ

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η έννοια του κλίματος ορίζεται ως η μέση καιρική κατάσταση που επικρατεί σε μια

περιοχή. Καθορίζεται από τις μέσες τιμές μακροχρόνιων παρατηρήσεων (τουλάχιστον

τριάντα ετών) μετεωρολογικών ή κλιματολογικών στοιχείων όπως η θερμοκρασία, η

υγρασία του αέρα, η νέφωση, η ηλιοφάνεια, τα ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματα και άλλα.

Το κλίμα μπορεί να αλλάξει με διαφορετικούς παράγοντες, μέσα σε διαφορετικά

χρονικά διαστήματα και γεωγραφικές κλίμακες. Οι κλιματικές αλλαγές μπορεί να οφείλονται

είτε σε φυσικές διαδικασίες είτε σε ανθρώπινες δραστηριότητες. Στη Σύμβαση Πλαίσιο των

Ηνωμένων Εθνών για τις Κλιματικές Αλλαγές (UNFCC), η κλιματική αλλαγή ορίζεται ως η

μεταβολή στο κλίμα που οφείλεται άμεσα ή έμμεσα σε ανθρώπινη δραστηριότητα

διακρίνοντας έτσι τον όρο κλιματική μεταβολή η οποία εφαρμόζεται όταν πρόκειται για

φυσικά αίτια.

Στην παρούσα εργασία, εξετάζονται οι ανθρωπογενείς διεργασίες που οδήγησαν στις

κλιματικές αλλαγές και τον τρόπο με τον οποίο δημιουργήθηκαν. Ακόμη παραθέτονται

στοιχεία που αποδεικνύουν ότι το κλίμα αλλάζει συνεχώς και αναφέρονται οι επιπτώσεις που

επήλθαν από την αλλαγή των κλιματικών συνθηκών. Τέλος, εξετάζεται το φαινόμενο της

ανόδου της στάθμης των θαλασσών το οποίο αποτελεί και ένα από τα σημαντικότερα

προβλήματα που επέφεραν οι κλιματικές αλλαγές.

2. Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Τα αίτια των κλιματικών αλλαγών είναι δυνατόν να κατανοηθούν εφόσον πρώτα

διερευνηθεί ο τρόπος που λειτουργεί το κλίμα της γης.

Το κλίμα στην πλανητική κλίμακα ρυθμίζεται από την ενέργεια που η γη

προσλαμβάνει από τον ήλιο και από την ενέργεια που η γη εκλύει προς το διάστημα.

Παράλληλα, το κλίμα επηρεάζεται σημαντικά και από άλλες ροές ενέργειας που λαμβάνουν

χώρα μέσα στο κλιματικό σύστημα. Το κλιματικό σύστημα είναι το σύνολο της

ατμόσφαιρας, της βιόσφαιρας, της υδρόσφαιρας, της γεώσφαιρας και των αλληλεπιδράσεων

μεταξύ τους (UNFCC).

Η ατμόσφαιρα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στον κανονισμό του κλίματος της γης.

Είναι ένα μίγμα αερίων και αερολυμάτων που συνολικά ονομάζεται αέρας. Ο αέρας

αποτελείται από 78% Ν2, 21% Ο2 και 1% από διάφορα άλλα αέρια συμπεριλαμβανομένων

και των αερίων του θερμοκηπίου (CO2 , CH4 , N2O, υδρατμοί).

2

Τα αέρια του θερμοκηπίου παγιδεύουν την θερμότητα στα χαμηλότερα στρώματα της

γης και κρατούν την θερμοκρασία της γης κατά 33 0C υψηλότερη. Με αυτόν τον τρόπο

προκαλείται το φαινόμενο του θερμοκηπίου το οποίο είναι μια φυσική διεργασία που

κρατάει την γη ζεστή και είναι απαραίτητο ώστε να υπάρχει ζωή και ανάπτυξη.

Η ατμόσφαιρα όμως δεν λειτουργεί ως ένα απομονωμένο σύστημα αλλά

πραγματοποιούνται ροές ενέργειας μεταξύ αυτής και των άλλων στοιχείων του κλιματικού

συστήματος με σημαντικότερες αυτές που συμβαίνουν με τους ωκεανούς. Οι ωκεανοί

καταχωρούν πολύ μεγαλύτερη ποσότητα θερμότητας απ’ ότι η ατμόσφαιρα, και αυτό

συμβαίνει λόγω του νερού που εξατμίζεται από την επιφάνειά τους. Επιπλέον, κινούν την

θερμότητα αυτή μέσω της υγρασίας και μέσω των ωκεάνιων ρευμάτων από τον ισημερινό

προς τους πόλους της γης. Είναι φανερό πως οι ροές ενέργειας μεταξύ των ωκεανών και της

ατμόσφαιρας μπορούν να επηρεάσουν καθοριστικά το υπάρχον κλίμα.

Από την άλλη μεριά, οι πάγοι αφαιρούν θερμότητα από την ατμόσφαιρα. Οι πάγοι της

γης ασκούν σημαντική επίδραση στο κλίμα λόγω της χαμηλής θερμοκρασίας που έχουν και

λόγω του λευκού χρώματος. Χωρίς αυτούς η γη θα απορροφούσε περισσότερη ενέργεια από

τον ήλιο αφού δεν θα αντανακλόνταν, εξαιτίας του άσπρου χρώματος, μεγάλες ποσότητες

φωτός. Συνεπώς η θερμοκρασία της γης απόντων των πάγων θα ήταν υψηλότερη.

Επίσης η γη, μέσω τον ωκεανών και της βιόσφαιρας, μπορεί να ελέγξει σε μεγάλο

βαθμό το φυσικό φαινόμενο του θερμοκηπίου και κατ’ επέκταση την θερμοκρασία της γης.

Αυτό συμβαίνει μέσω του ελέγχου του CO2 από τα φυτά που το δεσμεύουν για την

φωτοσύνθεση και τους ωκεανούς στους οποίους το CO2 διαλύεται σε μεγάλες ποσότητες και

χρησιμοποιείται από διάφορους θαλάσσιους οργανισμούς για φωτοσύνθεση ή για άλλες

φυσιολογικές διεργασίες. Οι παραπάνω ελεγκτικοί μηχανισμοί είναι ζωτικής σημασίας διότι

χωρίς αυτούς η ατμόσφαιρα θα περιείχε τετραπλάσιες ποσότητες CO2 με επίπτωση στην

αύξηση της θερμοκρασίας.

3 . Η ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΣΤΙΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ

Τα τελευταία χρόνια έχει αποδειχθεί ότι οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες συμμετείχαν

σημαντικά στην αύξηση της ανόδου της θερμοκρασίας της γης. Το 1957 ο Τσαρλς Ντέιβιντ

Κίλινγκ μέτρησε την συγκέντρωση του CO2 στην ατμόσφαιρα από ένα παρατηρητήριο στη

Χαβάη και έδειξε ότι η θερμοκρασία είχε αυξηθεί τα τελευταία έξι χρόνια. Το 1980, ο

Σουηδός Μπέρτ Μπόλιν διαπιστώνει πως η θερμοκρασία της γης αυξάνεται εδώ και έναν

αιώνα. Έκτοτε οι κλιματικές αλλαγές, με κυρίαρχο το πρόβλημα της ανόδου της

3

θερμοκρασίας αναδείχθήκε σε μεγάλο βαθμό και έχουν ληφθεί σημαντικές αποφάσεις για

την παρακολούθηση και την καταστολή του, όπως η σύσταση διακυβερνητικής Ομάδας

Ειδικών (IPCC) από τον Ο.Η.Ε. και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Μετεωρολογίας και την

επικύρωση του Πρωτοκόλλου του Κιότου (2001) από 178 χώρες στην Βόννη της Γερμανίας.

Οι ανθρωπογενείς παρεμβάσεις που ευθύνονται για τις κλιματικές αλλαγές επηρεάζουν

απευθείας την ατμόσφαιρα ή επιδρούν στις ροές ενέργειες που ανταλλάσσονται μεταξύ της

ατμόσφαιρας και των άλλων κλιματικών στοιχείων του κλιματικού συστήματος.

Αέρια του θερμοκηπίου

Η αύξηση της θερμοκρασίας προκύπτει κατά κύριο λόγο από την αύξηση των

συγκεντρώσεων των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα. Τα αέρια του θερμοκηπίου

αριθμούνται σε είκοσι, αποτελούν το 1% του συνολικού όγκου της ατμόσφαιρας και

περιλαμβάνουν κάθε αέριο που έχει την ικανότητα, λόγω της μοριακής τους δομής, να

απορροφούν την υπεριώδη ακτινοβολία που προέρχεται από τον ήλιο. Τα σημαντικότερα

από αυτά είναι το CO2 , το CH4 , οι υδρατμοί, το Ν2Ο , οι χλωροφθοράνθρακες (CFCs) και το

τροποσφαιρικό Ο3.

Το πιο σημαντικό ανθρωπογενές αέριο είναι το CO2 και προέρχεται κυρίως από την

καύση ορυκτών (κάρβουνο, πετρέλαιο, φυσικό αέριο) . Με την βιομηχανική επανάσταση

από το 1880 και μετά, τα επίπεδα του διοξειδίου του άνθρακα μέχρι σήμερα, έχουν αυξηθεί

από περίπου 280 ppm στα 387 ppm σήμερα. Υπολογίζεται ότι μέχρι το τέλος του 21ου αιώνα

τα επίπεδα θα ανέβουν στα 535 ppm και η χειρότερη εκδοχή δείχνει αύξηση στα 983 ppm.

Είναι αναγκαίο να σημειωθεί ότι σημαντικές ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα στην

ατμόσφαιρα εκπέμπονται από τις βιομηχανίες παραγωγής τσιμέντου. Η βιομηχανία

τσιμέντου παράγει το 5% των συγκεντρώσεων του διοξειδίου του άνθρακα που εισέρχονται

στην ατμόσφαιρα από ανθρωπογενείς δραστηριότητες κυρίως από την καύση ορυκτών

καυσίμων αλλά και από το ανθρακικό άλας, το οποίο όταν θερμαίνεται παράγει ασβέστη και

διοξείδιο του άνθρακα.

Το CH4 συνεισφέρει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και είναι ισχυρότερο από το CO2

ως αέριο του θερμοκηπίου. Η ίδια ποσότητα μεθανίου θα μπορούσε να θερμάνει την γη 21

φορές περισσότερο από ότι το διοξείδιο του άνθρακα (σε χρονικό ορίζοντα 100 ετών). Η

συγκέντρωση του μεθανίου στην ατμόσφαιρα έχει αυξηθεί από το 1750 κατά 2,5 φορές

(IPCC) με κυριότερες πηγές εκπομπών του τις πετρελαιοπηγές, την κτηνοτροφία και τα

απόβλητα. Το μεθάνιο, μεταξύ των αερίων του θερμοκηπίου που δημιουργούνται από

4

ανθρωπογενείς παράγοντες, συμβάλει στην υπερθέρμανση του πλανήτη κατά 9,3% και

έρχεται δεύτερο πίσω από το διοξείδιο του άνθρακα το οποίο έχει συμβολή κατά 83%.

Ανάμεσα στα αέρια του θερμοκηπίου, οι υδρατμοί, δεν είναι αποτέλεσμα ανθρώπινων

δραστηριοτήτων. Προκαλούνται έμμεσα, ως αποτέλεσμα της αύξησης της θερμοκρασίας της

γης που οδηγεί σε αύξηση της εξάτμισης του νερού κυρίως από την επιφάνεια των ωκεανών.

Το πρωτοξείδιο του αζώτου προέρχεται κυρίως από την αύξηση της χρήσης γης και την

εντατικοποίηση των καλλιεργειών στις οποίες έχει αυξηθεί η χορήγηση λιπασμάτων. Αν και

βρίσκεται σε μικρές ποσότητες στην ατμόσφαιρα έχει μεγάλο χρόνο παραμονής (150 έτη)

γεγονός που επιταχύνει την ανάγκη να μειωθούν οι εισροές του στην ατμόσφαιρα.

Οι χλωροφθοράνθρακες είναι χημικές ενώσεις που διασπούν το στρατοσφαιρικό και το

τροποσφαιρικό όζον. Χρησιμοποιούνταν κατά κόρον στη βιομηχανία, ως ψυκτικά αέρια και

ως προωθητικά μέσα σε σπρέι. Αν και το 1987, οι περισσότερες βιομηχανοποιημένες χώρες

υιοθέτησαν το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ και απαγόρευσαν τη χρήση τους, οι

χλωροφθοράνθρακες παραμένουν στην ατμόσφαιρα επί δεκαετίες. Οι επιστήμονες εκτιμούν

ότι απαιτούνται περίπου 50 χρόνια ώστε τα επίπεδα του όζοντος να επανέλθουν στις

φυσιολογικές τιμές. Το τροποσφαιροκό όζον τοπικά μπορεί, σε αυξημένες συγκεντρώσεις,

να προκαλέσει άνοδο της θερμοκρασίας και προβλήματα στους έχοντες αναπνευστικές

παθήσεις, όμως σε γενικές γραμμές η συμβολή του στο φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι

μικρή. Το μεγαλύτερο πρόβλημα που προέρχεται από τους χλωροφθοράνθρακες είναι η

καταστροφή του στρατοσφαιρικού όζοντος που στην ουσία είναι το προστατευτικό κάλυμμα

της γης απέναντι στις υπεριώδεις ακτινοβολίες του ήλιου. Η διαδεδομένη χρήση τους

προκάλεσε την «τρύπα του όζοντος» πάνω από την Ανταρκτική που οδηγεί στο λιώσιμο των

πάγων.

Αερολύματα

Τα αερολύματα (aerosols) αποτελούνται από σωματίδια μικρού μεγέθους που

υπάρχουν στην ατμόσφαιρα. Η καύση της βιομάζας και των ορυκτών καυσίμων έχει

οδηγήσει σε αύξηση της ποσότητας αερολυμάτων που περιέχουν θείο, οργανικές ενώσεις και

αιθάλη. Τα αερολύματα εμπλέκονται στον έτερο μηχανισμό κλιματικού εξαναγκασμού. Η

δράση τους είναι πιο περίπλοκη. Μερικά «λευκά» αερολύματα, όπως τα θειικά

(δημιουργούνται από το θείο που εμπεριέχεται σε ορυκτά καύσιμα), είναι εξαιρετικά

ανακλαστικά, επομένως μειώνουν τη θέρμανση της Γης από τον Ήλιο. Ωστόσο, ο «μαύρος»

άνθρακας (αιθάλη), προϊόν ατελούς καύσης ορυκτών καυσίμων, βιοκαυσίμων και υπαίθριας

5

καύσης βιομάζας, απορροφά ηλιακό φως και με αυτό τον τρόπο θερμαίνει την ατμόσφαιρα.

Ο κλιματικός εξαναγκασμός προκαλείται άμεσα από τα αερολύματα μέσω της ανάκλασης

και της απορρόφησης της ηλιακής ακτινοβολίας και έμμεσα με το να αλλάζουν τις ιδιότητες

των νεφών. Το έμμεσο αποτέλεσμα των αερολυμάτων είναι ένας αρνητικός κλιματικός

εξαναγκασμός ο οποίος επιφέρει μείωση της θερμοκρασίας διότι τα λαμπρότερα και

μακροβιότερα σύννεφα που προκύπτουν μειώνουν την ποσότητα ηλιακού φωτός που

απορροφά η Γη.

Στην πραγματικότητα, οι συγκεντρώσεις αερολυμάτων δεν μπορούν να μετρηθούν

επακριβώς, η χημική τους σύσταση επηρεάζει τους τρόπους με τους οποίους τα αερολύματα

επιδρούν στο κλίμα , οι διεργασίες σχηματισμού νεφών και η συμμετοχή των αερολυμάτων

σε αυτές είναι πολύπλοκες και ο χρόνος παραμονής των αερολυμάτων στην ατμόσφαιρα

είναι σχετικά μικρός. Είναι φανερό από τα παραπάνω πως υπάρχει αρκετή δυσκολία να

εκτιμηθεί κατά πόσο συμβάλουν τα αερολύματα στην αλλαγή του κλίματος αν και φαίνεται

πως η συμβολή τους επιφέρει μείωση στην θερμοκρασία της ατμόσφαιρας.

Αποψίλωση των δασών

Τέλος, μεταξύ των άλλων ανθρωπογενών μηχανισμών των κλιματικών εξαναγκασμών

περιλαμβάνεται η αποψίλωση των δασών. Τα δάση όπως αναφέραμε αποτελούν φυσικό

μηχανισμό ελέγχου του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα μέσω της φωτοσύνθεσης.

Η καταστροφή τους από τον άνθρωπο έχει σαν συνέπεια το διοξείδιο του άνθρακα που

κανονικά θα αφαιρούνταν από την ατμόσφαιρα για την φωτοσύνθεση να παραμένει στην

ατμόσφαιρα και να επιβαρύνει την θερμοκρασία της γης. Επιπλέον τα δάση λόγω του

σκούρου χρώματός τους αντανακλούν αρκετό φως που προέρχεται από τον ήλιο οπότε η

αποψίλωση μειώνει τη θέρμανση από τον ήλιο.

4. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ

Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής τόσο στην φύση όσο και στον άνθρωπο έχουν

αρχίσει να είναι εμφανείς. Η Διακυβερνητική Επιτροπή του Ο.Η.Ε. για την κλιματική

αλλαγή (IPCC) προειδοποιεί ότι οι κλιματικές αλλαγές συμβαίνουν και μάλιστα

επιταχύνονται. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τις θεωρεί μία από τις μεγαλύτερες περιβαλλοντικές ,

κοινωνικές και οικονομικές απειλές που αντιμετωπίζει ο πλανήτης σήμερα.

6

4.1 Επιπτώσεις στο περιβάλλον

Οι ερευνες του WWF έχουν δείξει πως το 33% των οικοσυστημάτων του πλανήτη

βρίσκονται σε κίνδυνο ενώ πολλά είδη χλωρίδας και πανίδας απειλούνται με εξαφάνιση

εξαιτίας των κλιματικών αλλαγών. Από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία αναφέρεται ότι

έχει καταγραφεί μεγάλη μείωση στα είδη πουλιών που διασχίζουν την Σαχάρα, ενώ στη Β.

Θάλασσα εξαιτίας της κατάρρευσης των ιχθυοαποθεμάτων υπάρχει αποτυχία αναπαραγωγής

θαλασσοπουλιών λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας του νερού η οποία επηρεάζει την

παραγωγή πλαγκτόν που είναι η κύρια τροφή τους. Τέλος το 35% των πουλιών του κόσμου,

το 52% των αμφιβίων και 71% των κοραλλιών που συμμετέχουν στην κατασκευή υφάλων

σε θερμά νερά, είναι πιθανόν να είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στην κλιματική αλλαγή, όπως

δείχνουν τα πρώτα αποτελέσματα μιας μελέτης του International Union for Conservation of

Nature (IUCN).

Οι υδατικοί πόροι, σύμφωνα με το Εργαστήριο Υδρολογίας και Διαχείρισης Υδατικών

Πόρων του Ε.Μ.Π. , όσον αφορά στη μελλοντική διαχείριση τους παρουσιάζουν σημαντικές

επιπλοκές που αφορούν την τροφοδοσία του πληθυσμού με νερό, την γεωργική χρήση του

νερού, την υποβάθμιση της ποιότητας των υδάτων, τα ρυθμιστικά αποθέματα των υπόγειων

υδάτων, την αντιπλημμυρική προστασία, την λειτουργία και αξιοπιστία των ταμιευτήρων,

την διαχείριση των υδροβιοτόπων και την υφαλμύρινση του νερού παράκτιων και

νησιωτικών περιοχών. Οι κλιματικές αλλαγές θα μεταβάλουν τις βροχοπτώσεις ανάλογα με

την γεωγραφική θέση και την περιοχή, το φαινόμενο της εξατμισοδιαπνοής θα αυξηθεί, το

ποσοστό των χιονοπτώσεων ως προς την συνολική κατακρήμνιση θα μειωθεί και η περίοδος

του λιωσίματος του χιονιού θα μετατοπισθεί προς τον χειμώνα, οι ξηρές περίοδοι θα

αυξηθούν και η στάθμη των θαλασσών θα ανέβει (Μιμίκου, 2008).

4.2 Επιπτώσεις στην κοινωνία και στον άνθρωπο

Τα τελευταία χρόνια, οι κλιματικές αλλαγές έχουν δημιουργήσει πολλές φυσικές

καταστροφές κυρίως λόγω έντονων υδρολογικών φαινομένων όπως πλημμύρες και τυφώνες.

Τις τελευταίες δεκαετίες έχουν πολλαπλασιασθεί αυτές οι καταστροφές και προκαλούν

μεγάλα προβλήματα λόγω της κοινωνικής αναταραχής που προκύπτει και που μπορεί να

οδηγήσει σε μεγάλο αριθμό θυμάτων.

Εξαιτίας της έλλειψης νερού η γεωργία δεν θα είναι τόσο αποδοτική, καθώς θα μειωθεί

το εισόδημα των αγροτών και ο υποσιτισμός θα αυξηθεί. Σε συνδυασμό με την αλματώδη

7

αύξηση του πληθυσμού η μείωση των αγροτικών προϊόντων θα επιταχύνει και θα μεγεθύνει

το επισιτιστικό πρόβλημα.

Ακόμα, ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων πιστεύουν πως ο τρίτος παγκόσμιος πόλεμος

θα γίνει λόγω έλλειψης νερού. Σύμφωνα με την Έκθεση STERN που εκπονήθηκε για

λογαριασμό της Βρετανικής Κυβέρνησης (2006), 3 δις άνθρωποι δεν θα έχουν πρόσβαση

στο νερό και 120 δις θα βρεθούν στα πρόθυρα της λιμοκτονίας αν δεν ληφθούν σύντομα

αποτελεσματικά μέτρα.

Ειδικοί σε θέματα υγείας από την Εταιρία Διαχείρισης της άγριας ζωής (Wildlife

Conservation Society) έδωσαν στη δημοσιότητα μια αναφορά με 12 παθογόνα που θα

μπορούσαν να εξαπλωθούν σε νέες περιοχές σαν αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής. Ο

πρόεδρος της εταιρείας Dr Steven E. Sanderson, αναφέρει ότι είναι σημαντικός ο τρόπος με

τον οποίο οι αυξανόμενες θερμοκρασίες και τα κυμαινόμενα επίπεδα ατμοσφαιρικής

κατακρήμνισης θα αλλάξουν την κατανομή των επικίνδυνων παθογόνων. Μερικά από τα

επικίνδυνα παθογόνα που περιλαμβάνει η λίστα είναι η γρίπη των πτηνών, η χολέρα, η

έμπολα, η πανούκλα, τα «κόκκινα κύματα» της άλγης (έχουν εμφανιστεί και στο Θερμαϊκό),

η φυματίωση και ο κίτρινο πυρετός.

4.3 Επιπτώσεις στην οικονομία.

Τον Ιανουάριο του 2007 στην παγκόσμια οικονομική συνδιάσκεψη (World Economic

Forum), η κλιματική αλλαγή αναγνωρίσθηκε ως μεταβλητός παράγοντας που αναμένεται να

επηρεάσει ολόκληρη την υδρόγειο στο μέλλον. Τα στοιχεία της Έκθεσης Stern (2006) δίνουν

ακριβώς τις οικονομικές επιπτώσεις που θα υποστεί η ανθρωπότητα από τις κλιματικές

αλλαγές.

Μελλοντικά αναμένεται ότι το άμεσο κόστος στην παγκόσμια οικονομία θα είναι

μείωση του παγκόσμιου ακαθάριστου προϊόντος κατά 5-7%, ενώ το κόστος από την

καταστροφή του περιβάλλοντος και των επιπτώσεων στην υγεία των πολιτών, θα φτάσει το

11% με 14% του παγκόσμιου ακαθάριστου προϊόντος, δηλαδή συνολικά μείωση από 5% έως

20%.

5. ΑΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΣΤΑΘΜΗΣ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ

8

Οι μέθοδοι μέτρησης που χρησιμοποιούνται ευρέως για την μελέτη της στάθμης της

θάλασσας είναι οι παλιρροιογράφοι (tide gauges) και η δορυφορική υψομετρική μέτρηση

(satellite altimeter). Αν και όλες οι εργασίες που έχουν γίνει αποδεικνύουν ότι η στάθμη της

θάλασσας έχει αυξηθεί, τα αποτελέσματά τους διαφέρουν. Πιθανοί λόγοι αυτών των

διαφορών είναι το διαφορετικό μέγεθος και η διαφορετική περίοδος που έχουν παρθεί τα

στοιχεία από τους παλιρροιογράφους, ο διαφορετικός αριθμός των σταθμών και ο

διαφορετικός γεωγραφικός προσδιορισμός καθώς και οι αναλύσεις μέσω δορυφόρου, αν και

πιο ακριβείς, λήφθηκαν κατά τη διάρκεια μικρής χρονικής περιόδου αφού αυτή η μέθοδος

είναι αρκετά σύγχρονη και δεν έχει χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν για να υπάρξουν

περισσότερα στοιχεία. Εντούτοις, είναι σημαντικό ότι παρά τις διαφορές το γενικότερο

συμπέρασμα που προκύπτει από όλες τις μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί είναι ότι τα

επίπεδα της θάλασσας έχουν ανέβει.

5.1 Αίτια ανόδου της στάθμης των θαλασσών

Η βαθμιαία άνοδος της στάθμης της θάλασσας είναι ένα από τα σημαντικότερα

προβλήματα που προκύπτουν από τις κλιματικές αλλαγές, διότι είναι πιθανό το πρόβλημα να

επιταχυνθεί στο μέλλον καθώς η παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας λόγω του φαινομένου

του θερμοκηπίου προχωρεί. Οι μεταβολές της στάθμης της θάλασσας οφείλονται είτε από

την μεταβολή των διαθέσιμων ποσοτήτων του θαλασσινού νερού (θερμική διαστολή, τήξη

των πάγων και των παγετώνων οροσειρών, χερσαία αποθήκευση υδάτων, μεταβολές στον

υδρολογικό κύκλο) είτε εξαιτίας κατακόρυφων ή οριζόντιων μετακινήσεων του στερεού

φλοιού της γης (ισοστατικές ή τεκτονικές μεταβολές).

Οι κλιματικές αλλαγές επηρεάζουν την στάθμη των θαλασσών μέσω δύο διαδικασιών.

Με αύξηση της μάζας των ωκεανών λόγω θερμικής διαστολής που οφείλεται στην αύξηση

της θερμοκρασίας του νερού και με την αύξηση της ποσότητας του θαλασσινού νερού από

το λιώσιμο των πάγων της Γροιλανδίας, της Ανταρκτικής και των παγετώνων μεγάλων

οροσειρών όπως τα Ιμαλάια. Η κατανόηση της σύνδεσης του φαινομένου των κλιματικών

αλλαγών με την άνοδο της στάθμης της θάλασσας είναι πολύ σημαντική, οι παρατηρήσεις

όμως δεν είναι επαρκείς ακόμα για να αναπτυχθεί μία ακριβής αξιολόγηση των αιτιών και

ένας ακριβείς μηχανισμός για το πώς συνδέονται τα δύο φαινόμενα (Meier και Mahr, 2002).

5.2 Αποτελέσματα της ανόδου της στάθμης των θαλασσών

9

Ιδιαίτερα ευάλωτες από την αλλαγή του κλίματος και την άνοδο της στάθμης της

θάλασσας θα είναι οι παράκτιες ζώνες Η IPCC εκτιμά ότι παγκόσμια άνοδος της μέσης

στάθμης της θάλασσας θα αυξηθεί κατά 0,18 έως 0,59 εκ. για τον επόμενο αιώνα και το

φαινόμενο θα πλήξει άμεσα τον παράκτιο πληθυσμό. Πάνω από το 60% του παγκόσμιου

πληθυσμού ζει σε απόσταση μικρότερη των 60 χιλιομέτρων από κάποια ακτή. Σε παράκτιες

περιοχές με ύψος 9.3m από την επιφάνεια της θάλασσας ζουν 634 εκ. άνθρωποι με τα δύο

τρίτα των μεγαλουπόλεων παγκοσμίως με πληθυσμό πάνω από 5 εκ ανθρώπους να

βρίσκονται σε αυτές (Environment and Urbanization, 2007).

Παράκτια οικοσυστήματα υγροτόπων όπως οι αλυκές κινδυνεύουν να καταρρεύσουν,

οι πλημμύρες, οι κατακλυσμοί και η διάβρωση θα αυξηθούν από αυξημένες κυματικές

καταιγίδες και το πόσιμο νερό θα μειωθεί αφού θαλασσινό νερό θα εισχωρήσει στα υπόγεια

ύδατα. Οι επιπτώσεις των φαινομένων αυτών στις κοινωνίες και την οικονομία θα είναι

καταστροφικές. Η ανθρώπινη υγεία θα τεθεί σε κίνδυνο από τις πλημμύρες, τις καταιγίδες

και την έλλειψη πόσιμου νερού. Η γεωργική παραγωγή λόγω αλλαγών του κλίματος και του

ισοζυγίου νερού λόγω υφαλμύρωσής του θα μειωθεί. Ακόμη, οι υποδομές όπως τα λιμάνια,

οι παραθαλάσσιοι οδικοί άξονες, τα παράκτια αεροδρόμια και άλλα θα καταστραφούν. Η

αξία της γης θα μειωθεί καθώς θα υπάρξουν ανακατατάξεις σε δραστηριότητες που

εξαρτώνται από τα γεωμορφολογικά στοιχεία των παράκτιων περιοχών όπως ο τουρισμός

και οι δραστηριότητες στην ύπαιθρο. Τα μικρά νησιωτικά κράτη του Ειρηνικού και του

Ινδικού Ωκεανού θα πάψουν να υπάρχουν, γεγονός που ήδη συμβαίνει. Το χειρότερο δε

όλων είναι η δημιουργία μεγάλου κύματος προσφύγων. Μία αύξηση της στάθμης της

θάλασσας κατά 40 εκ. στον κόλπο της Βεγγάλης θα δημιουργούσε 7 με 10 εκατ. πρόσφυγες

εξαιτίας του κλίματος.

Οι κλιματικές αλλαγές σύμφωνα με την έκθεση Stern θα επιφέρουν μεγάλο πλήγμα

στην παγκόσμια οικονομία με το κόστος τους, αν δεν ληφθούν τα αναγκαία μέτρα, να

ισοδυναμεί με το κόστος του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου, του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου και

του Κραχ του 1930 μαζί. Αντίθετα, η αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών, σήμερα θα

είχε κόστος ίσο με το 1% του παγκόσμιου ακαθάριστου προϊόντος.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

10

Ιωάννης Ζιώμας & Εμμανουέλα Ρεμουντάκη, (Πάτρα 2003). Φυσικό περιβάλλον και

ρύπανση, Η Ατμόσφαιρα ως Αποδέκτης Αποβλήτων, Τόμος Γ’.

Γεωργιάδης, Ζιώμας, Ιγνατιάδου, Καλλέργης, Καμπεζίδης, Κομνίτσας,

Παπαθεοδώρου, Ρεμουντάκη, Σκορδίλης, Φερεντίνος, 2004. Φυσικό περιβάλλον και

ρύπανση, Διάθεση Αποβλήτων και οι Επιπτώσεις τους στο Περιβάλλον. Τόμος Δ΄.

Γιάννης Τσιπουρίδης, (2007). Οι οικονομικές επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών

(http://www.enthesis.net/index.php?news=585)

Σαλονικίδης Γιάννης, (2005). Ο πλανήτης Γη.

Τάσος Κοκκινίδης, (2008). Δραματικές προβλέψεις

(http://www.bbc.co.uk/greek/specials/1727_environment/)

Θανάσης Βαλαβανίδης & Κων/νος Ευσταθίου, (2008). Το Μεθάνιο.

(http://www.chem.uoa.gr/chemicals/chem_CH4.htm)

Mark F. Meier & John M. Wahr, (2002). Sea level is rising: Do we know why?

(http://www.pnas.org/content/99/10/6524.full)

Coastal Zones and Sea Level Rise | Climate Change - Health and Environmental

Effects | U.S. EPA (http://www.epa.gov/climatechange/effects/coastal)

Pidwirny, M. (2006). "The Ozone Layer". Fundamentals of Physical Geography, 2nd

Edition. Date Viewed. (http://www.physicalgeography.net/fundamentals/7e.html)

Pidwirny, M. (2006). "The Greenhouse Effect". Fundamentals of Physical

Geography, 2nd Edition. Date Viewed.

(http://www.physicalgeography.net/fundamentals/7h.html)

Pidwirny, M. (2006). "Causes of Climate Change". Fundamentals of Physical

Geography, 2nd Edition. Date Viewed.

(http://www.physicalgeography.net/fundamentals/7y.html)

James E. Hansen & Makiko Sato, (2002). Trends of measured climate forcing agents.

(http://www.pnas.org/content/98/26/14778.full)

Nick Hopwood and Jordan Cohen, Greenhouse Gases and Society.

( http://www.umich.edu/~gs265/society/greenhouse.htm)

James Hansen, (2005). James Hansen Increasingly Insensitive,

(http://www.worldclimatereport.com/index.php/2005/04/28/james-hansen-

increasingly-insensitive/#more-107)

James Hansen, (2008). Global Warming Twenty Years Later: Tipping Points Near

Intergovernmental Panel on Climate Change - IPCC, (2007). 4th Assessment Report.

(http://www.ipcc.ch/pdf/assessment-report/ar4/syr/ar4_syr.pdf)

11

Josh Robino & Adam N. Pedone Chandler, Isostasy & Eustasy.

(http://www.homepage.montana.edu/~geol445/hyperglac/sealevel2/index.htm)

Neil White, (2008). Understanding the past – Improving projections for the future.

(http://www.cmar.csiro.au/sealevel/index.html)

Beuhler, M., 2003. «Potential impacts of global warming on water resources in

southern California». Water Sci Technol, V. 47, p. 165-168.

Wildlife Conservation Society (2008, October 8). 'Deadly Dozen' Reports Diseases

Worsened By Climate Change. ScienceDaily. Retrieved October 10, 2008, from

(http://www.sciencedaily.com /releases/2008/10/081007073928.htm) EPA, 2002. «Greenhouse gases and global warming». Potential values. US

Greenhouse Gas Inventory Program, Office of Atmospheric Programs, Washington

DC, (www.epa.gov/globalwarming/publications/emissions).

R.Warrick & J. Oerlemans, (2007). Sea Level Rise

NAPAP (National Acid Precipitation Assessment Program), 1987. Interim

Assessment. The Causes and Effects of Acid Deposition. Washington DC, 1987.

Rowland, F.S., 2001. Climate change and its consequences. Environment, V. 43, p.

29-34.

Simonich, S.L. and Hites, R.A., 1995. Global distribution of persistent

organochlorine compounds. Nature, V. 269, p. 1851-1854.

Simonovic, S.P., 2002. World water dynamics: global modeling of water resources. J

Environ Manage, V. 66, p. 249-267.

Stachowicz, J.J., Terwin, J.R., Whitlach, R.B. and Osman, R.W., 2002. Linking

climate change and biological invasions: Ocean warming facilitates nonindigenous

species invasions. Proc Natl Acad Sci USA, V. 99, p.15497-15500.

http://www.medsos.gr/content/section/10/174/

http://www.medsos.gr/content/view/496/143/

http://ec.europa.eu/environment/climat/campaign/what/climatechange_el.htm

http://en.wikipedia.org/wiki/Global_warming_potential

http://en.wikipedia.org/wiki/Greenhouse_effect

http://en.wikipedia.org/wiki/Sea_level

http://www.metoffice.gov.uk/research/hadleycentre/news/warming_goes_on.pdf

http://www.metoffice.gov.uk/research/hadleycentre/models/climate_system.html

http://www.metoffice.gov.uk/research/hadleycentre/google/

http://climate.wwf.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=21&Itemid=90

http://climate.wwf.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=22&Itemid=91

12

http://climate.wwf.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=23&Itemd=92

http://www.ace.mmu.ac.uk/eae/english.html

http://encyclopedia.thefreedictionary.com/climate

13