ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ: ΤΙ ΝΑ ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΜΕ;

Ερευνητική Εργασία

του Β2 Λυκείου του 11ου ΓΕΛ Πάτρας

2012-2013.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ: ΤΙ ΝΑ ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΜΕ;

Ερευνητική Εργασία του Β2 Λυκείου του 11ου ΓΕΛ Πάτρας, 2012-2013.

Ομάδα 1

1. Διονυσόπουλος Παναγιώτης 2. Θανόπουλος Γεώργιος 3. Καίσαρης Αθανάσιος 4. Κανελλόπουλος Ανδρέας 5. Κοντογιάννη Σοφία

Ομάδα 2

1. Δημοπούλου Αικατερίνη 2. Ευθυμιάδη Αντωνία 3. Καλαπόδης Κωνσταντίνος 4. Καρπέτας Νικόλαος 5. Κατάνιας Παναγιώτης 6. Κολοκυθά Γεωργία

Ομάδα 3 1. Διαμαντοπούλου Χρύσα 2. Δριμής Σωτήριος 3. Καγγελάρη Μαρία 4. Καραπιπέρης Χαράλαμπος 5. Κατσαρός Μιχαήλ

Ομάδα 4

1. Δημοπούλου Μαρία-Ελένη 2. Καλιάφα Άρτεμη 3. Καραβότα Αντωνία 4. Καραχάλιου Παρασκευή 5. Καρόκης Κωνσταντίνος 6. Κόγκα Στεφανία

Σύμβουλος Καθηγήτρια: Σκεύη Δανάη-Ουρανία

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

Κατ’αρχάς, ευχαριστούμε όλους όσους έχουν ασχοληθεί με το θέμα και έχουν γράψει βιβλία σχετικά με την κρίση. Η βιβλιογραφία τους συνέβαλε καίρια στην εργασία μας καθώς τα συγγράμματα αυτά σπανίζουν ακόμα στις ημέρες μας. Επίσης, ευχαριστούμε τους ερωτηθέντες χωρίς την βοήθεια των οποίων η εργασία δεν θα ήταν πραγματικότητα.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Περίληψη Εισαγωγή Μεθοδολογία Αποτελέσματα Ομάδας 1 Συζήτηση Ομάδας 1 Αποτελέσματα Ομάδας 2 Συζήτηση Ομάδας 2 Αποτελέσματα Ομάδας 3 Συζήτηση Ομάδας 3 Αποτελέσματα Ομάδας 4 Συζήτηση Ομάδας 4 Πίνακας Αποτελεσμάτων 1 Πίνακας Αποτελεσμάτων 2 Διάγραμμα Βιβλιογραφία

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η ερευνά μας είχε σαν θέμα τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν οι έφηβοι την κρίση που άρχισε το 2009. Διεξήχθη το χειμώνα του 2013. Το δείγμα μας αποτελείται από 42 άτομα (21 αγόρια και 21 κορίτσια), μαθητές λυκείου της Πάτρας. Προκειμένου να αναλύσουμε τα αποτελέσματα εισαγάγαμε τον ψυχολογικό τύπο Δ (αισιόδοξος-υπεύθυνος). Τελικά, όντως η αρχική μας υπόθεση, επαληθεύτηκε χωρίς όμως κραυγαλέα αποτελέσματα. Δηλαδή, όντως όσο πιο προσαρμοσμένοι είναι οι έφηβοι στην πραγματικότητα της κρίσης τόσο πιο πολύ ανήκουν στον τύπο Δ. Εκτιμούμε ότι χρειάζεται περισσότερη έρευνα στον τομέα αυτό. Δεν βρέθηκαν διαφορές ανάμεσα σε αγόρια και κορίτσια.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ <<Η μοίρα ενός ανθρώπου καθορίζεται από αυτά που γίνονται μέσα από το κεφάλι του, την ώρα που αντιμετωπίζει αυτά που γίνονται έξω από το κεφάλι του.>> (Πιντέρης , 2011, σ.22). Μ’ αυτά τα λόγια του σύγχρονου ερευνητή ξεκινάμε την εργασία μας για την οικονομική κρίση, ελπίζοντας ότι αφού παραθέσουμε τους κινδύνους που μας απειλούν αυτήν την δύσκολη εποχή, θα μπορέσουμε να προτείνουμε ίσως αν όχι βέβαια, κάποια λύση έναν τρόπο αντιμετώπισης του προβλήματος, μια στάση ζωής. Οι θεωρητικοί δεν έχουν καταλήξει στο αν η καταστροφική-αυτοκαταστροφική συμπεριφορά του ανθρώπου είναι αποτέλεσμα ενστίκτου ή εμφανίζεται σαν αντίδραση στις καταπιεστικές συνθήκες. (Storr, 1970) Αν δεχτούμε ότι οι δύσκολες κοινωνικές συνθήκες παίζουν κι αυτές το ρόλο τους στην εμφάνιση φαινομένων κοινωνικής παθογένειας όπως είναι η βία, η εγκληματικότητα, η περιθωριοποίηση και οι καταχρήσεις (Storr, 1970, Popenoe, 1977), τότε ζούμε μία περίοδο όπου είναι λογικό να περιμένουμε τα παραπάνω φαινόμενα. Γενικά μπορούμε να πούμε ότι οι εκρήξεις επιθετικότητας συνδέονται με αισθήματα άγχους και δυσαρέσκειας και εμπειρίες υποτίμησης του εαυτού, με χαμηλή αυτοεκτίμηση, ανασφάλεια και έλλειψη ενσυναίσθησης, για τους άλλους. (Laplanche, Pontelis, 1981, Κατωπόδη, 2005). Οι ερευνητές δηλαδή περιγράφουν μια κοινωνική ατμόσφαιρα που μοιάζει καταπληκτικά με τις συνθήκες που ζούμε σήμερα, το 2012, στην οικονομική κρίση. Τα χαρακτηριστικά της κοινωνίας που ζούμε οδηγούν τον άνθρωπο στην απευαισθητοποίηση και την ψυχοκτονία. Η ηθική χαλάρωση είναι αναπόδραστη συνέπεια όπως επίσης και η επιθετική συμπεριφορά. (Κατωπόδη, 2005). Η χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών είναι χαρακτηριστικά αυτοκαταστροφική συμπεριφορά που πλήττει ιδιαίτερα τους νέους. Η χρήση ναρκωτικών ασκεί μεγάλη επιρροή στον σύγχρονο άνθρωπο. Η οικονομική κατάσταση και ιδιαίτερα η κοινωνική και ηθική κρίση, η κρίση αξιών, έχει οδηγήσει μεγάλο μέρος του πληθυσμού στην κατάχρηση χημικών ή και φυσικών εξαρτησιογόνων ουσιών. Μια από τις κυριότερες αιτίες είναι η ψυχολογική κατάσταση του ατόμου. Βλέποντας κανείς πως η κατάσταση χειροτερεύει ολοπλεύρως έρχεται σε απόγνωση. Αρνείται να αποδεχθεί και να αλληλεπιδράσει με ό,τι γίνεται γύρω του και ουσιαστικά το απορρίπτει, βγαίνει από την εντατική ρουτίνα, καθώς εισάγεται σε δικούς του ρυθμούς ζωής που κινούνται γύρω από ουσίες, με τις οποίες πιστεύει πως θα απαλλαχθεί από όλες τις έγνοιες, τα προβλήματα που τον βαραίνουν. ( Μαρσέλος, 1997). Επιπροσθέτως, η λανθασμένη ενημέρωση του ατόμου έχει ζωτικής σημασίας ρόλο για τον κάθε άνθρωπο. Μέσω του Τύπου, των εφημερίδων και των περιοδικών, αλλά και των Μ.Μ.Ε και του διαδικτύου, μπορούν να περαστούν λάθος ιδέες και να παρασύρουν τον άνθρωπο. Ειδικότερα οι νέοι είναι εύκολο μέσω των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και της έντεχνης παραπληροφόρησης που αυτά παρέχουν, ο νέος άνθρωπος κινδυνεύει να παρασυρθεί και να αποχαυνωθεί βιώνοντας την πνευματική νωθρότητα καθώς τον διακατέχει ένα αίσθημα επιπολαιότητας και ανάγκης για ακραία πράγματα αλλά και γιατί βλέπει μπροστά του αδιέξοδο τη στιγμή που βρίσκονται στο σημείο επιλογής για την πορεία της ζωής τους. Γι’ αυτό το λόγο πολλοί παθαίνουν κατάθλιψη, τους δημιουργούνται πολλά προβλήματα που τους οδηγούν στον ‘εύκολο δρόμο’ την χρήση ουσιών. Έτσι αισθάνονται χαρούμενοι, ξέγνοιαστοι, ότι μπορούν κυριολεκτικά να κατακτήσουν τον κόσμο. Παράλληλα με

τους νέους, επιρρεπείς σε ουσίες είναι και οι μεσήλικες. Βέβαια η συντριπτική πλειοψηφία των ενηλίκων έχει απορρίψει τα ναρκωτικά. Κινδυνεύει όμως από το αλκοόλ το οποίο τους προσφέρει προσωρινή ευχαρίστηση. Κατανοούμε λοιπόν πως τόσο οι νέοι όσο και οι ενήλικες κινδυνεύουν από αυτή τη μάστιγα. Είναι σκόπιμο λοιπόν να αναλογισθούμε: ποιος τελικά θα επιβιώσει από αυτό; Την απάντηση αυτή δεν μπορεί να δώσει κανένας άλλος εκτός από τον εαυτό μας. Η αποφασιστικότητα του κάθε χαρακτήρα και η νοητική αντίληψή του είναι καθοριστικοί παράγοντες για την καταπολέμηση του άγχους. Αλλιώς άμεση απόρροια του ψυχισμού τους είναι η ανάπτυξη ψυχολογικών προβλημάτων όπως η κατάθλιψη και η κατάχρηση των ναρκωτικών ή οποιονδήποτε εξαρτησιογόνων ουσιών. Ο διάσημος Έλληνας ερευνητής Γιώργος Πασχαλίδης (2012) κατατάσσει τους ανθρώπους που ζουν σε περίοδο κοινωνικής κρίσης σε τρεις τύπους: Ο Α΄ τύπος ζει σε έναν ουτοπικό κόσμο αναζητώντας τις εύκολες επιβραβεύσεις. Η υπέρμετρη αισιοδοξία του τον οδηγεί στον να σχηματίσει μια λάθος εικόνα της πραγματικότητας λαμβάνοντας άτοπες αποφάσεις. Κατά τη γνώμη μας αυτός είναι ο τύπος που απειλείται κυρίως από τις εξαρτησιογόνες ουσίες. Ο Β΄ τύπος έχει ανάγκη από ασφάλεια, είναι αγχώδης και συγκρατημένος. Αγχώνεται για το μέλλον μεταδίδοντας το άγχος του στους άλλους. Κατά τη γνώμη μας αυτός ο τύπος σε περιόδους κρίσης θα πνιγεί στο άγχος και στην ανασφάλεια και δε θα μπορέσει να επιβιώσει. Ο Γ΄ τύπος δημιουργεί μια δική του πραγματικότητα. Έχει ελάχιστο χρόνο για επικοινωνία και διάλογο πράγμα το οποίο είναι αποτέλεσμα της εμμονής του με ο,τιδήποτε κάνει. Κατά τη γνώμη μας αυτός ο τύπος θα εκδηλώσει εγωιστική συμπεριφορά και δεν θα μπορέσει να συναισθανθεί τους συνανθρώπους του. Στην πορεία λοιπόν, είναι λογικό ότι θα καταλήξει δυστυχής. Εμείς προτείνουμε εδώ έναν ακόμα ανθρώπινο τύπο, τον οποίο ονομάζουμε Δ’ τύπο, στον οποίο αποδίδουμε νέα χαρακτηριστικά. Θα πρέπει να διακατέχεται από χαμηλό επίπεδο άγχους προς αποφυγή ψυχοσωματικών συμπτωμάτων και κατάθλιψης. Να συναισθάνεται τους συνανθρώπους του, να είναι συγκρατημένος και να μην υποκύπτει εύκολα σε εξωτερικές επιρροές. Θα πρέπει να έχει αυτοπεποίθηση και να αισθάνεται σιγουριά για τον εαυτό του, νιώθοντας υπεύθυνος για την ροή των πραγμάτων. (Και θα πρέπει να μην είναι σπάταλος.) Δηλαδή : Ο Δ΄ τύπος θα διέπεται από:

Χαμηλό επίπεδο άγχους Αυτοπεποίθηση και αίσθηση υπευθυνότητας Αισιοδοξία Συμμετοχή σε εθελοντικές οργανώσεις Ολιγαρκή διάθεση Η τοποθέτηση μας αυτή είναι σε συμφωνία και με το συμπέρασμα των ψυχολόγων (Πιντέρης,2011) ότι ο άνθρωπος που έχει εσωτερικό έλεγχο του εαυτού του πιστεύει ότι ευθύνη των τεκταινομένων βρίσκεται εντός του, διαθέτει μεγαλύτερο έλεγχο της ζωής του. Ενώ ο εξωτερικός έλεγχος δυσκολεύει και τον έλεγχο της ζωής αλλά και τον τρόπο σκέψης για την ανέχεια της σημερινής εποχής. Και φαίνεται ότι οι άνθρωποι πραγματικά έχουν αρχίσει να βλέπουν τα πράγματα όπως εμείς. Σε μια επίσκεψή μας στο Διαδίκτυο (vres.gr. Κοινωνία, Εθελοντισμός/ Μη-κυβερνητικές οργανώσεις, 2012), βρίσκουμε ότι στην

Ελλάδα αυτή τη στιγμή δραστηριοποιούνται 120 μη-κυβερνητικές οργανώσεις εθελοντών. Αυτές μάλιστα οι Μ.Κ.Ο έχουν συσπειρωθεί σε ομοσπονδία, Ομοσπονδία Εθελοντικών Μη Κυβερνητικών Οργανισμών της Ελλάδας ή Ο.Ε.Μ.Κ.Ο.Ε, που θα «δημιουργήσει γέφυρες επικοινωνίας με Μ.Κ.Ο και συντονιστικά όργανα του εξωτερικού σε πολλαπλά επίπεδα δραστηριοτήτων» (Ο.Ε.Μ.Κ.Ο.Ε, 2012). Από όλες αυτές μάλιστα τις Μ.Κ.Ο η PRAKSIS, που δραστηριοποιείται και στην Πάτρα, υλοποιεί προγράμματα τόσο ανθρωπιστικής όσο και ιατρικής δράσης. (Praksis, Ποιοι είμαστε., 2012) Σε μια εκπομπή στην τηλεόραση( Life, Σκάϊ, 13/11/12 ) μάθαμε ότι άρχισαν ήδη να λειτουργούν εταιρείες που οργανώνουν διαβουλεύσεις (Debates) προκειμένου να βρεθούν λύσεις συλλογικές στην κρίση. Μήπως θα μπορούσαμε και εμείς να οργανώσουμε τέτοια debates? Σε άλλη εκπομπή (Ρεπορτάζ χωρίς σύνορα, ΕΤ1,20/11/12) μάθαμε ότι έχουν ήδη δημιουργηθεί κολεκτίβες, συνεργατικές επιχειρήσεις δηλαδή, που συσπειρώνουν ανθρώπους με μικρό κεφάλαιο ή και καθόλου κεφάλαιο όπου συμμετέχουν πολίτες προσφέροντας τις υπηρεσίες τους μόνον. Έχουν ήδη δημιουργηθεί στην Ελλάδα συνεργατικά καφενεία, συνεργατικές αγροτικής παραγωγής, συνεργατικά ιατρεία. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν εισάγει έναν καινούριο όρο στην οικονομία: prosumers=producers+consumers. Ίσως όντως λοιπόν <<η μοίρα ενός ανθρώπου καθορίζεται από αυτά που γίνονται μέσα στο κεφάλι του, την ώρα που αντιμετωπίζει αυτά που γίνονται έξω από το κεφάλι του>>. (Πιντέρης, 2011,σ.22) ΥΠΟΘΕΣΗ

Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι η οικονομική κρίση επηρεάζει την ψυχολογική κατάσταση του ανθρώπου κάνοντάς τον πιο επιρρεπή στο άγχος, την βία και τις καταχρήσεις. Όμως μπορούμε να αντιτάξουμε σε αυτά τα δεινά τη θετική μας στάση ζωής που εκφράζεται τόσο στις απόψεις μας όσο και στην καθημερινή πρακτική μας.

Θα προσπαθήσουμε να δείξουμε ότι ο ανθρώπινος τύπος Δ που αναλύσαμε πιο πάνω -χαμηλό επίπεδο άγχους, υπευθυνότητα, αισιοδοξία-είναι πιο ευτυχισμένος στη διάρκεια αυτής της οικονομικής κρίσης που ζούμε. Θα μελετήσουμε συγκεκριμένα τους μαθητές λυκείου, αγόρια και κορίτσια, της χρονιάς μας, 2012-2013.

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Είμαστε μαθητές της Δευτέρας Λυκείου του 11ου Γενικού Λυκείου Πατρών και στην ερευνητική μας εργασία ασχολούμαστε με την προσαρμογή των ανθρώπων στην χώρα μας στις συνθήκες της οικονομικής κρίσης. Φτιάξαμε, λοιπόν ένα ερωτηματολόγιο για να ερευνήσουμε το θέμα αυτό στην εφηβική ηλικία. Μοιράσαμε τα ερωτηματολόγια τον Ιανουάριο του 2013 και η δομή του ερωτηματολογίου αποτελείται από δύο μέρη τα οποία θα συγκριθούν μεταξύ τους. Το 1ο μέρος μετρά την προσαρμογή στην κρίση και έχει 10 ερωτήσεις στις οποίες μπορεί κανείς να απαντήσει με απόλυτα θετικό, ουδέτερο ή απόλυτα αρνητικό τρόπο. Η κλίμακά μας είναι από το 1 έως το 3, με 1 μια απάντηση μη προσαρμοστική στην κρίση και 3 μια απάντηση καλής προσαρμογής. Στο δεύτερο μέρος οι απαντήσεις είναι «ΝΑΙ» ή «ΟΧΙ» και εκεί, εξετάζεται πόσο ευτυχισμένος είναι ο καθένας. Η υπόθεσή μας είναι πώς, όποιος έχει μεγαλύτερη βαθμολογία στο 1ο μέρος, τόσο περισσότερα «ΝΑΙ» θα έχει στο 2ο. Αφού, τα ερωτηματολόγια μοιράστηκαν σε 22 κορίτσια και 22 αγόρια, αποφασίσαμε λοιπόν να ελέγξουμε το ποσοστό προσαρμογής και αναλογικά με το φύλο. Ακολουθεί το ερωτηματολόγιο:

Πώς αντιμετωπίζετε την κρίση; Παρακαλούμε απαντήστε ειλικρινά στις επόμενες ερωτήσεις. Η δεξιά στήλη αντιστοιχεί σε μια απόλυτη θετική απάντηση. Η αριστερή στήλη αντιστοιχεί σε μια απόλυτα αρνητική απάντηση. Η μεσαία στήλη αντιστοιχεί σε μια ουδέτερη απάντηση. Μη λάβετε υπ’όψη τους αριθμούς των απαντήσεων.

1) Έχεις ελαττώσει τις εξόδους σου τον τελευταίο καιρό; 1 2 3 2) Έχεις ελαττώσει την καταναλωτική σου συμπεριφορά; 3) Πιστεύεις ότι θα βρεις δουλειά στο μέλλον; 4) Έχει αυξηθεί η κατανάλωση σου στα τσιγάρα τελευταία;

5) Έχεις την ίδια οικονομική δυνατότητα στην πρόσβαση στην ιδιωτική

εκπαίδευση;

6) Στο σπίτι υπάρχει ένταση εξαιτίας της κρίσης;

7) Η πολιτική που εφαρμόζεται βοηθά στο να βγούμε από την κρίση;

8) Έχεις σκεφτεί να συμμετάσχεις σε κάποια Μ.Κ.Ο;

9) Έχει αυξηθεί η δική σου επιθετική συμπεριφορά;

10) Η οικονομική κατάσταση είναι ο μόνος λόγος της κρίσης; Απαντήστε στις επόμενες 5 ερωτήσεις κυκλώνοντας το ΝΑΙ ή το ΟΧΙ. 1) Βλέπεις το μέλλον θετικά; NAI OXI 2) Η ατμόσφαιρα στην οικογένεια είναι ευχάριστη; ΝΑΙ ΟΧΙ 3) Έχεις βρει εναλλακτικούς τρόπους διασκέδασης; ΝΑΙ ΟΧΙ 4) Η εθελοντική εργασία σου προσφέρει/ θα σου προσέφερε χαρά; ΝΑΙ ΟΧΙ 5) Περνάς καλά τον ελεύθερο χρόνο σου; NAI OXI

ΟΜΑΔΑ 1

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Αρχικές σημειώσεις τμήματος ομάδας καταχρήσεων όσον αφορά και τα 2 ερωτηματολόγια:

1) Δεν υπάρχουν μεγάλες διαφοροποιήσεις ανάμεσα σε αγόρια και κορίτσια. 2) Όλες οι τιμές του μέσου όρου είναι πάνω από την μέση τιμή, όπου ο τύπος Δ

ισχύει για όλους τους απαντητές. 3) Κάτω από τη Μ.Τ έχουν κυρίως τα αγόρια στην ερώτηση 4 (ερωτηματολόγιο

ΝΑΙ-ΟΧΙ). 4) Τα κορίτσια συμμετέχουν περισσότερο σε εθελοντικές εργασίες, όλες οι τιμές

των απαντήσεων είναι παραπάνω από το μέσο όρο. Όλοι όσοι απάντησαν είναι προσαρμοσμένοι στην κρίση, αισιόδοξοι. Στην ερώτηση 4 του ερωτηματολογίου (1-3) με την ερώτηση: «Έχει αυξηθεί η κατανάλωσή σου στα τσιγάρα τελευταία;». Βλέπουμε τα εξής αποτελέσματα:

Όπως παρατηρούμε τα κορίτσια είναι πιο πρόθυμα να συμμετάσχουν σε εθελοντικές εργασίες από ότι τα αγόρια.

Τα κορίτσια δεν εθίζονται σχεδόν καθόλου στο κάπνισμα και δεν έχει αυξηθεί η κατανάλωση τσιγάρων πολύ όσο στα αγόρια.

Στην ερώτηση 3 τα αποτελέσματα κινούνται γύρω από το μέσο όρο =1,9. Άρα καταλαβαίνουμε ότι δεν είναι ούτε αρκετά αισιόδοξοι, ούτε απαισιόδοξοι. Έχουν δηλαδή επιφυλάξεις αλλά και οράματα, στόχους, όνειρα.

Στην ερώτηση 10 του ερωτηματολογίου 1-3 βλέπουμε πως οι νέοι έχουν κατανοήσει ότι η κρίση δεν βασίζεται μόνο σε οικονομικά αίτια αλλά και σε άλλα, πιθανόν κοινωνικά.

ΣΥΖΗΤΗΣΗ Το γεγονός ότι δεν υπάρχουν μεγάλες διαφοροποιήσεις μεταξύ αγοριών και κοριτσιών οφείλεται στο ότι και οι δυο αντιμετωπίζουν ίδιες καταστάσεις και καλούνται να βρουν κοινές λύσεις στα προβλήματα τους. Παράλληλα η συμβίωση και των δυο στην κοινωνία τους δημιούργησε κοινές απόψεις και ίδιες αντιλήψεις. Εκτός αυτών αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι όλες οι απαντήσεις κυμαίνονται γύρω στην μέση τιμή (2). Αυτό καθιστά φανερό ότι, υπάρχει αισιοδοξία από τους εφήβους, σε τέτοιο βαθμό που ναι μεν τους κάνει σκεπτόμενους και με κοινωνικές ευαισθησίες και ανησυχίες συγχρόνως πολίτες αλλά και τους εναποθέτει ελπίδες όσον αφορά το άμεσο μέλλον και την επιτυχή εξάλειψη του φαινομένου της κρίσης. Επιπροσθέτως ανάλογη είναι και η σημασία της τάσης των αγοριών να είναι επιρρεπή στο κάπνισμα, σε αντίθεση με τα κορίτσια τα οποία είναι σαφώς πιο επιφυλακτικά αλλά και πιο ώριμα για την αντιμετώπιση δύσκολων περιστάσεων που μπορεί να αποφέρει στο μέλλον η κρίση. Απόρροια αυτού είναι να υπάρχει ανησυχία όσον αφορά τα αγόρια που πολύ πιθανόν μπορεί να υποπέσουν στη χρήση απαγορευμένων η όχι ουσιών, αφού, όπως διαφαίνεται, η ωριμότητά τους δεν αρκεί για να ισχυροποιήσουν το χαρακτήρα και την προσωπικότητα τους, ώστε να απορρίψουν τυχόν προκλήσεις-πειρασμούς και να μην αποδέχονται άκριτα οτιδήποτε φτάνει στην επιφάνεια μιας σκανδαλώδους επικίνδυνης και υποβαθμισμένης κοινωνίας η οποία θα είναι βυθισμένη στην ισχύ της κρίσης και των επιπτώσεων της. Γενικά πάντως πρέπει να πούμε ότι η υπόθεση μας επαληθεύεται, χωρίς κραυγαλέα όμως αποτελέσματα. Όντως όσο πιο προσαρμοσμένος είναι στην κρίση κανείς (Μ.Ο 1,9/2), τόσο πιο πολύ πλησιάζει τον τύπο Δ (αισιοδοξία-χαμηλό επίπεδο άγχους-υπευθυνότητα). Όμως αυτό αποτελεί μόνο μια απλή στατιστική ανίχνευση. Μπορούμε όμως να περιμένουμε, όπως νομίζουμε, μια πιο εμφανή τέτοια τάση στο μέλλον όσο προχωράει η κρίση. Η δικιά μας εργασία πάντως ίσως να ήταν καλύτερη αν υπήρχε περισσότερη ενεργή συμμετοχή τόσο στον τομέα μοιράσματος του ερωτηματολογίου όσο και στον τομέα απαντήσεων των δοθέντων ερωτηματολογίων με κριτική σκέψη και στοχασμό και όχι επιπόλαιων απαντήσεων οι οποίες θα λέγαμε ότι περισσότερο ανταποκρίνονται σε βιαστικές αποφάσεις με σκοπό την γρήγορη συμπλήρωση των ερωτημάτων. Ίσως να έπρεπε να αφιερώσουμε περισσότερο χρόνο στο να εξηγήσουμε τη διαδικασία συμπλήρωσης του ερωτηματολογίου στους ερωτηθέντες. Εκτός αυτών καίρια θα ήταν η συμβολή ενός καταλληλότερου περιβάλλοντος χώρου στον οποίον οι συνθήκες (καθώς και περισσότερα άτομα) θα είχαν μεγαλύτερη επίδραση. Όσον αφόρα τη συμπλήρωση της παρούσης εργασίας ένα ακόμα στάδιο στο οποίο θα μπορούσαμε να την επεκτείνουμε είναι η συμβολή των μαθητών που εργάστηκαν σε κέντρα αποτοξίνωσης αλλά και σε Μ.Κ.Ο. με πολίτες-ανθρώπους που είναι ζωντανά θύματα της κρίσης η οποία έχει επιπτώσεις τόσο στον οικονομικό τομέα της καθημερινότητάς τους όσο στην ψυχολογία τους αλλά και στην αύξηση των επιρρεπών τάσεων τους, στις οποίες πιθανόν να μην υπέκυπταν πριν το φαινόμενο της κρίσης. Η ενεργή μας δηλαδή συμμετοχή σε Μ.Κ.Ο θα μας ενθάρρυνε σαν ερευνητές.

ΟΜΑΔΑ 2

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Αρχικά παρατηρούμε ότι δεν υπάρχουν αισθητές διαφορές μεταξύ αγοριών και κοριτσιών. Συγκεκριμένα ο μέσος όρος στα αγόρια είναι 1,9 ενώ την ίδια στιγμή ο μέσος όρος των κοριτσιών είναι ο ίδιος (1,9). Συμπεραίνουμε επίσης ότι ο Μ.Ο στις ερωτήσεις ΝΑΙ-ΟΧΙ στα αγόρια υπολογίστηκε στο 6,6 και στα κορίτσια στο 6,9, μια μικρή διαφορά. Ωστόσο μόνο η ερώτηση 4 στην κατηγορία ΝΑΙ-ΟΧΙ παρουσιάζει σημαντική διαφορά, αφού τα αγόρια τείνουν στο 0,9 ενώ τα κορίτσια στο 1,4. Αναμενόμενη απόρροια των άνωθεν είναι ότι τα κορίτσια συμμετέχουν ευκολότερα σε μη κυβερνητικές οργανώσεις και είναι πιο έντιμα σε σχέση με τα αγόρια, στην ηλικία των 16-18 ετών. Επιπρόσθετα όλες οι τιμές των μέσων όρων σε όλες σχεδόν τις ερωτήσεις είναι κοντά στην μέση τιμή της έρευνάς μας. Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι για όλους τους ερωτηθέντες ισχύει ο τύπος Δ που αναφέραμε στην εισαγωγή, ο οποίος έχει τα εξής χαρακτηριστικά: α) Χαμηλό επίπεδο άγχους β) Αυτοπεποίθηση και αίσθηση υπευθυνότητας γ) Αισιοδοξία δ) Συμμετοχή σε εθελοντικές οργανώσεις ε) Ολιγαρκής Κατόπιν συμπεράναμε ότι κάτω από το μέσο όρο στις ερωτήσεις ΝΑΙ-ΟΧΙ έχουν μόνο τα αγόρια και συγκεκριμένα στην ερώτηση 4 και τα κορίτσια στην ερώτηση 1. Επομένως τα κορίτσια παρουσιάζονται περισσότερο απαισιόδοξα σε σχέση με το μέλλον τους, ενώ τα αγόρια δεν θα προσέφεραν εθελοντική εργασία προκειμένου να ευφρανθούν, που συνεπάγεται πως δεν θα είχαν την ίδια ευκολία να βρουν εναλλακτικούς τρόπους διασκέδασης (ερώτηση 3). Ειδικότερα στις ερωτήσεις ΝΑΙ-ΟΧΙ ισχύει ότι:

O M.O. όσων έχουν βαθμολογία, «ΝΑΙ» 8 ή 10, στο σύνολο 22 είναι 1,9. Ο Μ.Ο. όσων έχουν βαθμολογία «ΝΑΙ» 8 ή 6 στο σύνολο 22, είναι 1,9. Ο Μ.Ο. όσων έχουν βαθμολογία «ΝΑΙ» 2 ή 4 στο σύνολο 9, είναι 1,8. Κατόπιν συμπεράναμε ότι κάτω από το μέσο όρο έχουν τα αγόρια (ερ. 3,

5, 7, 8, 10) και τα κορίτσια (ερ. 1, 3, 5, 7, 8, 10). Συμπέρασμα από τα προαναφερθέντα είναι ότι υπάρχει μια μικρή φθίνουσα πορεία των Μ.Ο. όσο προχωρούμε προς τα λιγότερα ΝΑΙ, που σημαίνει πως η προσαρμογή μικραίνει όσο μικραίνει και η αισιοδοξία του ανθρώπου. Συνοπτικά, ο κόσμος υποφέρει και έχει επηρεαστεί από την σύγχρονη πραγματικότητα είτε είναι αισιόδοξος είτε όχι. Όσον αφορά το 1ο μέρος του ερωτηματολογίου, τα αποτελέσματα δείχνουν: Αρχικά και τα 2 φύλα έχουν ελαττώσει τις εξόδους τους με τα αγόρια να προηγούνται με μέσο όρο 2,2 αφήνοντας πίσω τα κορίτσια με μέσο όρο 1,7. Παρατηρήθηκε επίσης ότι και τα 2 φύλα έχουν ελαττώσει εξίσου την καταναλωτική τους συμπεριφορά (2 -2,1). Έπειτα παρουσιάζονται εξίσου αισιόδοξοι για το μέλλον τους και την εύρεση εργασίας καθώς ο μέσος όρος και των δύο είναι 1,9. Στη συνέχεια δεν φαίνεται να

έχει αυξηθεί η κατανάλωσή τους στα τσιγάρα όντας επηρεασμένοι από την κατάσταση, καθώς ο Μ.Ο κυμαίνεται 2 για τα αγόρια και 1,3 για τα κορίτσια. Ακολούθως φαίνεται να αισθάνονται ότι έχουν σχετικά την ίδια δυνατότητα στην ιδιωτική εκπαίδευση με κάποια όμως πάντα δυσκολία. Συμπεραίνουμε επίσης ότι παρά την κρίση υπάρχει ηρεμία στην οικογένεια με κοινό μέσο όρο το 2. Αγόρια και κορίτσια έχουν την πεποίθηση ότι η πολιτική που εφαρμόζεται είναι ανεπαρκής για την έξοδο από την κρίση (1,5-1,6). Έπειτα φαίνεται ότι και τα δύο φύλα δεν έχουν σκεφτεί να συμμετέχουν σε κάποια μη κυβερνητική οργάνωση. Καθώς ο Μ.Ο και των δύο είναι 1,8-1,9. Αλλά και όσον αφορά την αύξηση της επιθετικότητας το συμπέρασμα που προκύπτει είναι πώς ανεξάρτητα με το φύλο δεν έχει αλλάξει η επιθετική τους συμπεριφορά (2,2). Τέλος σχεδόν όλοι ομόφωνα πιστεύουν ότι η σύγχρονη πραγματικότητα της κρίσης δεν είναι αποτέλεσμα μόνο της οικονομικής κατάστασης αλλά είναι λογική απόρροια ποικίλων παραγόντων (1,6-1,7)

ΣΥΖΗΤΗΣΗ

Αρχικά παρατηρήθηκε ότι γενικά σε όλες τις ερωτήσεις η διαφορά μεταξύ αγοριών και κοριτσιών είναι μικρή εκτός της ερώτησης 4. που υπάρχει σημαντική διαφορά. Συγκεκριμένα ο Μ.Ο στις ερωτήσεις 1-3 κυμαίνεται στις ίδιες τιμές. Αυτό σημαίνει ότι τύπος Δ υπάρχει και έχει παρουσία και στα αγόρια και στα κορίτσια και ότι όλοι οι ερωτηθέντες είναι σχετικά ικανοί να ανταποκριθούν στη σύγχρονη πραγματικότητα καθώς και σχετικά προσαρμοσμένοι στην κρίση. Ανιχνεύουμε λοιπόν μια τάση προσαρμοστικότητας στην κρίση. Η οποία αναμένεται με την πάροδο του χρόνου να αυξηθεί, καθώς τα προβλήματα οξύνονται και οι δυσχερείς συνθήκες εντείνονται. Προσπαθήσαμε να δείξουμε κατά πόσον οι ερωτηθέντες επηρεάζονται από τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης και κατά πόσο εντείνεται η επιθετική τους συμπεριφορά. Σε γενικές γραμμές αποδείχθηκε πως πράγματι οι νέοι διαθέτουν υψηλή προσαρμοστικότητα στις νέες ανάγκες και απαιτήσεις που αναδύονται μέσα από τις νέες κοινωνικές συνθήκες. Επιπρόσθετα είναι ευρέως γνωστό πως τα φαινόμενα βίας και παραβατικής συμπεριφοράς δεν οφείλονται αποκλειστικά στην οικονομική κρίση. Το πρόβλημα λοιπόν είναι πολυπαραγοντικό, κάτι που επιτάσσει την άμεση ενεργοποίηση των κοινωνικών μηχανισμών ώστε η καταπολέμηση του φαινομένου να είναι αποτελεσματική. Συμπεραίνουμε ότι μόνο ο αισιόδοξος τύπος ανθρώπου όπως ο Δ της εισαγωγής μας μπορεί να επιβιώσει στο μέλλον μέσα στις δυσχερείς συνθήκες που επιφέρει η οικονομική κρίση. Αυτό είναι άκρως σημαντικό να το αντιληφθούμε όλοι γιατί καλούμαστε να ανταποκριθούμε σε πρωτόγνωρες εμπειρίες και οφείλουμε να επιβιώσουμε. Συνεπώς το ανθρώπινο πνεύμα οφείλει να μην επαναπαυθεί , διότι αυτό αποτέλεσε και αποτελεί έναυσμα για την πρόοδο. Ειδάλλως θα επέλθει πνευματική νωθρότητα και κοινωνική αποτελμάτωση. Αβίαστα λοιπόν καθίσταται σαφές πως οι επιπτώσεις αυτές χρήζουν άμεσης επίλυσης. Γιατί τότε και μόνο τότε θα επέλθει στον τόπο κοινωνική αρμονία και κατ’ επέκταση θα τεθούν οι βάσεις για την εγκαθίδρυση της παγκόσμιας ειρήνης. Παρόλο που πιστεύουμε πως το αποτέλεσμα μας είναι άρτιο η εργασία θα ήταν πληρέστερη με επαρκέστερο ηλεκτρονικό εξοπλισμό, καθώς επίσης και πιο καταρτισμένη βιβλιοθήκη. Επίσης θα βοηθούσε αν η ομάδα έρευνάς μας δεν ήταν περιορισμένη σε εφήβους. Ωστόσο το σχολικό ωράριο δεν μας το επέτρεψε Οι μελλοντικοί ερευνητές μπορούν να εμβαθύνουν την τρέχουσα έρευνα, προσθέτοντας περαιτέρω στοιχεία και επεξεργαζόμενοι τα ήδη υπάρχοντα ακόμη περισσότερο ώστε να τελειοποιηθεί η υπάρχουσα εργασία. Ακόμα μπορούν να ξεφύγουν από το πλαίσιο των εφήβων ώστε να ερευνήσουν το θέμα σε ωριμότερο επίπεδο. Τέλος καλό θα ήταν να έχουν εξοπλιστεί με λεξικά, βιβλία και υπολογιστές, ώστε να διεκπεραιωθεί ευκολότερα η εργασία

ΟΜΑΔΑ 3

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Σύμφωνα με το διάγραμμα η πλειοψηφία των εφήβων είναι σχετικά αισιόδοξη και προσαρμοσμένη στην κρίση. Ωστόσο υπάρχει ένα μικρό ποσοστό το οποίο δεν είναι προσαρμοσμένο στην κρίση, αλλά ούτε και αισιόδοξο. Τέλος παρατηρούμε ότι ελάχιστοι είναι αυτοί που πιστεύουν πως στο μέλλον θα εξελιχθεί ομαλά. Υπάρχουν κάποια αποτελέσματα τα οποία αποδεικνύουν τα παρακάτω λόγια μας: Π.χ Στην ερώτηση Νο4: Ο Μ.Ο. για τα αγόρια είναι 0,9 και για τα κορίτσια 1,4, αυτό σημαίνει ότι τα κορίτσια είναι πιο έτοιμες για να συμμετέχουν σε εθελοντικές οργανώσεις. Ωστόσο δεν υπάρχουν μεγάλες διαφορές ανάμεσα σε αγόρια και κορίτσια. Όλες οι τιμές του Μ.Ο είναι κοντά στην μέση τιμή (2) των μετρήσεων, οπότε οι απαντήσεις είναι σχετικά αισιόδοξες. Ακόμα, στον Μ.Ο των ερωτήσεων (2-3) κάτω της μέσης τιμής 2 είναι τα αγόρια στην ερώτηση 3 Μ.Ο.= 1,9 (αλλά κοντά στο 2) σχετικά με την δουλειά , κοντά στο Μ.Ο είναι οι Μ.Ο. (ερώτηση 3) = 1,7, Μ.Ο (ερώτηση 7) = 1,6, (ερώτηση 8) Μ.Ο= 1,8, (ερώτηση 10) Μ.Ο= 1,6. Ακόμα όσον αφορά τα κορίτσια οι υψηλότερες τιμές είναι στις ερωτήσεις 1 (Μ.Ο = 1,7), στην ερώτηση 3 (Μ.Ο= 1,9) στην ερώτηση 5 Μ.Ο= 1,9, στην ερώτηση 7 Μ.Ο= 1,5, στην ερώτηση 8 Μ.Ο= 1,9 και στην ερώτηση 10 Μ.Ο= 1,7. Η υψηλότερη τιμή στις Ν/0 για τα αγόρια είναι για την ερώτηση 3 σχετικά με τα φαινόμενα βίας στην οικογένεια. Ενώ για τα κορίτσια η υψηλότερη τιμή στην ερώτηση θεωρ. Τοποθέτησης, Μ.Ο=2,6, είναι για την ερώτηση 6.

ΣΥΖΗΤΗΣΗ

Σχολιασμός αποτελεσμάτων: Σύμφωνα με το διάγραμμα των αποτελεσμάτων του ερωτηματολογίου η

πλειοψηφία των εφήβων είναι σχετικά αισιόδοξη και προσαρμοσμένη στην

κρίση. Ωστόσο υπάρχει ένα ποσοστό (33,9) το οποίο δεν είναι ούτε

προσαρμοσμένο στην κρίση και ούτε και αισιόδοξο.

Σύνδεση αποτελεσμάτων με υπόθεση εισαγωγής έρευνας: Σύμφωνα με τα παραπάνω ανιχνεύουμε ένα ικανοποιητικό ποσοστό (76,2%)

το οποίο ανταποκρίνεται στον τύπο Δ (αισιόδοξος, υπεύθυνος). Θα

μπορούσαμε να προβλέψουμε ότι στο μέλλον αυτός θα είναι ο τύπος που θα

‘’επιζήσει’’ από τις συνέπειες της κρίσης.

Αναστοχασμός Η εργασία θα μπορούσε να γίνει καλύτερη αν αντλούσαμε πληροφορίες από

βιβλιοθήκες. Επίσης το ερωτηματολόγιο θα ήταν καλό να περιλάμβανε ένα

μεγαλύτερο φάσμα ηλικιών έτσι ώστε να συγκρίνουμε διάφορες ηλικίες ως

προς την προσαρμοστικότητα στην κρίση. Εκτός αυτού η έρευνα θα ήταν πιο

εμπεριστατωμένη αν το δείγμα των ερωτηθέντων ήταν μεγαλύτερο.

Προτάσεις για συμπληρωματική εργασία

Η εργασία μας θα μπορούσε να αποτελέσει βάση για συνεχόμενη

μακροχρόνια έρευνα. Δηλαδή αν μοιράζονταν ερωτηματολόγια για 10

συνεχόμενα χρόνια ακόμα, ανά 6 μήνες και συγκρίναμε τα αποτελέσματα τότε

η έρευνα θα ήταν πλήρως ολοκληρωμένη γιατί εκτός από διαφορετικές

ηλικίες θα περιλάμβαναν και διαφορετικές χρονικές φάσεις.

ΟΜΑΔΑ 4

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Γενικά: παρατηρούμε ότι στις απαντήσεις ναι, όχι στις ερωτήσεις αγόρια και κορίτσια είναι εξίσου αισιόδοξα. Επίσης δεν παρουσιάζουν μεγάλες διαφορές στους μέσους όρους των ερωτήσεων με μέτρηση 1 έως 3. Όμως τα κορίτσια φαίνεται να βιώνουν λίγο καλύτερα την κρίση. Πιο συγκεκριμένα στην ερώτηση 4 που αφορά την εθελοντική εργασία τα κορίτσια συμμετέχουν περισσότερο σε αντίθεση με τα αγόρια παρατηρώντας τους μέσους όρους (αγόρια 0.9 και κορίτσια 1,4). Όσον αφορά τα αποτελέσματα του ερωτηματολογίου 1-3 που μετράει την προσαρμοστικότητα ούτε εδώ παρουσιάζονται διαφορές ανάμεσα στα αγόρια και στα κορίτσια. Ωστόσο σύμφωνα με την πρώτη ερώτηση η οποία αναφέρεται στη μείωση των εξόδων των εφήβων παρατηρούμε ότι τα αγόρια έχουν ελαττώσει πιο πολύ τις εξόδους τους σε αντίθεση με τα κορίτσια. Επιπλέον αγόρια και κορίτσια πιστεύουν ότι είναι δύσκολη η εύρεση εργασίας στο μέλλον αφού έχουν τους ίδιους μέσους όρους. Αξίζει να σημειωθεί πως και στα δύο φύλα η ένταση στο σπίτι εξαιτίας της κρίσης είναι ένα σχετικά σύνηθες φαινόμενο. Τέλος, μελετώντας τα αποτελέσματα συμπεραίνουμε ότι όλοι οι ερωτηθέντες είναι ευαισθητοποιημένοι και ενημερωμένοι όσον αφορά τη κρίση που βιώνουν. Πιστεύουν ότι αίτια της κρίσης δεν είναι κυρίως μόνο οι οικονομικοί παράγοντες.

ΣΥΖΗΤΗΣΗ

Μελετώντας το αποτέλεσμα παρατηρούμε ότι οι έφηβοι προσπαθούν να ανταπεξέρχονται καλύτερα και πιο αισιόδοξα στην κρίση που βιώνουμε. Τόσο τα αγόρια όσο και τα κορίτσια αντιμετωπίζουν την κρίση με διάφορους τρόπους. Αν και υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στα δυο φύλα, σύμφωνα με το ερωτηματολόγιο μας, και τα αγόρια και τα κορίτσια πιστεύουν ότι η εύρεση εργασίας στο μέλλον είναι απροσδόκητη. Παρ’ όλα αυτά πρέπει να παραμένουν ψύχραιμοι και προσηλωμένοι στους στόχους τους . Βλέπετε διάγραμμα συσχέτισης παραγόντων.

Όσον αφορά την υπόθεση μας μπορούμε να πούμε ότι η κρίση επηρεάζει την ψυχολογική κατάσταση των εφήβων. Όμως δεν γίνονται πολύ πιο επιρρεπείς στο άγχος, την βία και τις καταχρήσεις αφού προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τις παρούσες άσχημες συνθήκες με αισιοδοξία και πίστη για ένα καλύτερο αύριο. Παρ’ όλα αυτά ο τύπος Δ δεν αντιπροσωπεύει εντελώς την προσωπικότητα των εφήβων. Ανιχνεύουμε μόνο για στατιστική τάση.

Καταλήγουμε έτσι ότι οι έφηβοι μπορούν να τα καταφέρουν και να αντιμετωπίσουν την κρίση. Είναι αρκετά αισιόδοξοι αλλά και προσγειωμένοι στην πραγματικότητα και δεν ζουν σε μια ουτοπία όπου θεωρούν ότι θα βρεθεί η εύκολη λύση χωρίς προσπάθεια.

Οι έφηβοι και όλοι οι άνθρωποι γενικά πρέπει να μην χάνουν τις ελπίδες τους και όπως έδειξαν και τα αποτελέσματα είναι αισιόδοξοι και ατενίζουν το μέλλον με συγκρατημένη και θετική ματιά. Μπορεί να υπάρχουν δυσκολίες που να τους αποθαρρύνουν όμως η ελπίδα για το καλύτερο παραμένει φωτεινή.

Παρ’ όλα αυτά η εργασία μας θα μπορούσε να είναι καλύτερη αν είχαμε τη δυνατότητα για πληροφορίες σε μία μεγαλύτερη βιβλιοθήκη. Επίσης η δυνατότητα επίσκεψης ενός ψυχολόγου ο οποίος θα μπορούσε να μας καθοδηγήσει περισσότερο θα ήταν σίγουρα πολύ ωφέλιμη και χρήσιμη για εμάς αφού θα μπορούσαμε να σχηματίσουμε μια ολοκληρωμένη άποψη για τον τύπο Δ.

Επιπρόσθετα ένας ερευνητής θα μπορούσε να επεκτείνει την εργασία μας αν χρησιμοποιούσε ένα μεγαλύτερο φάσμα ηλικιών και θα μπορούσε να διεξάγει την εργασία σε διάφορες χρονικές στιγμές.

ΠΙΝΑΚΑΣ 2

Αποτελέσματα Ερωτηματολογίου ΝΑΙ/ΟΧΙ

Ερωτήσεις Ερωτήσεις Αγόρια

1 2 3 4 5 Κορίτσια

1 2 3 4 5

1 ΝΑΙ

ΝΑΙ

ΝΑΙ

ΝΑΙ

ΝΑΙ

10 1 ΝΑΙ

ΝΑΙ

ΟΧΙ

ΝΑΙ

ΝΑΙ

8

2 Ο Ν Ο Ο Ν 4 2 Ο Ο Ο Ν Ο 2 3 Ν Ν Ο Ο Ν 6 3 Ο Ν Ν Ν Ν 8 4 Ο Ο Ο Ο Ο 0 4 Ν Ο Ν Ο Ν 6 5 Ν Ν Ν Ν Ν 10 5 Ο Ν Ν Ν Ν 8 6 Ν Ν Ν Ν Ν 10 6 Ν Ν Ο Ο Ν 6 7 Ν Ο Ο Ν Ν 6 7 Ο Ν Ν Ν Ο 8 8 Ο Ν Ο Ο Ν 4 8 Ο Ν Ο Ο Ν 2 9 Ν Ν Ν Ν Ν 10 9 Ν Ν Ν Ν Ν 10 10 Ν Ν Ν Ν Ν 10 10 Ν Ν Ν Ν Ν 10 11 Ο Ν Ν Ο Ν 6 11 Ο Ο Ν Ο Ο 4 12 Ν Ο Ν Ν Ν 8 12 Ο Ν Ο Ο Ν 2 13 Ο Ο Ν Ν Ν 6 13 Ο Ν Ν Ν Ν 8 14 Ο Ν Ο Ο Ν 4 14 Ν Ν Ν Ν Ν 10 15 Ν Ν Ν Ν Ν 10 15 Ν Ο Ν Ν Ο 8 16 Ν Ν Ν Ν Ν 10 16 Ν Ο Ν Ν Ν 6 17 Ν Ο Ν Ν Ο 6 17 Ο Ν Ν Ν Ν 8 18 Ο Ν Ν Ο Ν 6 18 Ο Ν Ν Ν Ν 8 19 Ο Ο Ν Ο Ν 4 19 Ο Ν Ν Ν Ν 8 20 Ο Ο Ν Ο Ν 4 20 Ν Ν Ν Ο Ν 8 21 Ο Ν Ν Ο Ν 6 21 Ν Ο Ν Ν Ν 8

Μ.Ο. 1 1,2 1,3 0,9 1,7 6,6

Μ.Ο. 0,8 1,3 0,5 1,4 1,6 6,9

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Laplanche, J., Pontalis, B., Λεξιλόγιο της Ψυχανάλυσης, Αθήνα, Κέδρος, 1986. Popenoe, D., Sociology, New Jersey, Prentice-Hall, 1997. Storr, A., Human Aggression, New York, Bantam Book, 1970. Κατωπόδη Α., Παιδική Σεξουαλική κακοποίηση., Αθήνα., Μαραθιά., 2005. Μαρσέλος Μ., εξαρτησιογόνες ουσίες., Αθήνα., Τυπωθήτω., 1997. Πασχαλίδης Γ., έξοδος από την παγκόσμια οικονομική κρίση, Αθήνα., Α.Α Διβάνη., 2012. Πιντέρης Γ., Αντιμετωπίζοντας την Ανεργεία., Αθήνα., Vrasse RYZI., 2011. E-thelontis.gr Διαδικτυακός Κατάλογος Εθελοντισμού- Ανασύρθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2012 από: http://e-thelontis.gr. Ομοσπονδία Εθελοντικών Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων Ελλάδος. Καλώς ήρθατε στον Δικτυακό μας Τόπο. Ανασύρθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2012 από: http://www.ngofederation.gr/el/main.ghg. Praksis. Ποιοι είμαστε. Ανασύρθηκε στις 7 Νοεμβρίου από: http.//www.praksis.gr/1002 1/Poioi-Eimaste.

RECESSION: WHAT SHOULD WE EXPECT? Research Paper of B2 Class

of the 11th Senior High School of Patras 2012-2013.

RECESSION: WHAT SHOULD WE EXPECT? Research Paper of B2

Of the 11 Senior High School of Patras, 2012-2013.

Group 1 Group 3 1.Dionisopoulos Panagiotis 2.Thanopoulos Georgios 3.Thanasis Kaisaris 4.Kanellopoulos Andreas 5.Kontogianni Sophia

1.Diamantopoulou Chrysa 2.Drimis Sotiris 3.Kagelari Marita 4.Karapiperis Harris 5.Katsaros Michael

Supervisor:Skevis Danae-Ourania Group 2 Group 4 1.Catherine Dimopoulou 2.Efthymiadi Antonia 3.Kostantinos Kalapodis 4.Nick Karpetas 5.Katanias Panagiotis 6.Kolokitha Gina

1.Dimopoulou Marialena 2.Kaliafa Artemis 3.Karavota Antonia 4.Karahaliou Evi 5.Karokis Konstantinos 6.Koga Stefania

ACKNOWLEDGEMENTS First of all, we’d like to thank the writers of the books from which we collected information. These books are still quite rare in our days. Furthermore we also thank all the respondents without whose help this paper wouldn’t be a reality.

CONTENTS Abstract Introduction Methodology Results of Group 1 Discussion of Group 1 Results of Group 2 Discussion of Group 2 Results of Group 3 Discussion of Group 3 Results of Group 4 Discussion of Group 4 Results Table 1 Results Table 2 Diagram Bibliography

ABSTRACT

The topic of our research was the way the teenagers face the crisis of 2009. It was conducted in the winter of 2013. Our sample consists of 42 persons (21 boys and 21 girls) students of a senior high school in Patras. To analyze the results, we introduced the personality type D (responsible-optimistic). Finally, our hypothesis was justified without extreme results. The more adjusted are teenagers to the reality of crisis, the more they belong to the type D. Finally, we estimate that more research in this area is needed. No difference between the two sexes were found.

INTRODUCTION

The destiny of a man’s life is defined from what happens inside his head, the

time he faces what happens out of his head. (Pinteris, 2011, p.22) By these words of this contemporary researcher we begin our project about economical crisis, hoping that after adding the dangers that threaten people in this difficult era we could maybe suggest a solution to confront the problem.

The theorists have not yet concluded whether the catastrophic behavior of mankind is a result of instinct or appears as a reaction to the oppressive conditions (Starr, 1970). If we accept the fact that social conditions play an important role in the appearance of pathological phenomena, such as violence, criminality, marginalization, abuses (Starr, 1970), Popenoe, 1977), we live in an era where it is rational to expect those phenomena. Generally we could say that the boosts of aggression are directly connected with feelings of anxiety, displeasure, low self –either and insecurity and fact of empathy for others (Laplanche,Pontalis, 1981, Κατωπόδη, 2005). The researchers describe a social reality that looks exactly like the situation going on today, the financial crisis, the social characteristics of our society which lead to sadness. Both ethical looseness and aggressive behavior come as a result of this situation. ( Κατωπόδη, 2005).

Substances that cause addiction influence modern human beings. The financial situation and social crisis have led a great part of the population to the abuse of these substances. One of the most important causes of this abuse is the psychological condition of the person. Considering that the situation is getting worse and worse, people get more confused. They refuse to accept the social situation and they finally feel rejected. They leave behind their everyday routine and adjust to a life of addiction and drug abuse. In this way, they embrace the illusion of forgetting all their problems. Additionally, the insufficient knowledge plays a vital role. Due to the false information which the media broadcast, people are on the edge of pathology and mental laziness. (Μαρσέλος, 1997)

Specifically, teenagers are more influenced by media and parainformation which these provide. They experience superficial feelings and are in need for extreme actions, because they see a non-ending road in front of them the moment they are at the point of choosing their life’s path. For this reason some of them suffer from oppression problems are created they are led to the “easy way” which is the abuse of drugs. In this way they feel happy and relax that they can literally conquer the world. Middle age people are also prone to abuse. Although they don’t do drugs they are in danger of alcohol. Both young and old are in danger of abuse. Who is going to survive? The answer to the above question must come from within us. Determination and perception of the situation are the weapons against abuse. The well known George Daskalidis (2012) devides people who live in a period of social crisis in three types. The first type lives searching for easy values. His optimism leads him into drawing a wrong picture of reality taking wrong decisions. In our opinion this is the type who is more endangered to substances The second type has the need of security, he is anxious, reserved. Not only he gets anxious about the future but his also transmits his anxiety to others In our opinion this type in periods of crisis, will get “drowned” by the stress and the insecurity which he wasn’t able to overcome.

The third type creates his own reality. The causes of this is the phsycological condition of the person. Considering that the situation is getting worse and worse, people get quite confused. They refuse to accept the social situation and they finally feel rejected. They leave behind their everyday routine and adjust to a life of addiction and drug abuse. In this way, they embrace the illusion of forgetting all their problems. Additionally, the insufficient knowledge plays a vital role. Due to the false information which the media broadcast, people are on the edge of pathology and mental laziness (Μαρσελος, 1997)

We try to introduce an alternative type, the so called D’ type on whom we add new features. Low stress levels should be one of his characteristics in order to prevent psychosomatic diseases and depression symptoms. He should sympathise with the other people, be coherent and not give up easily to external influences. He should also be confident about himself and have a feeling of safety being responsible about how the things flow (and he shouldn’t be wasteful). In other words: D type should have some specific characteristics:

a Low stress levels. b Self-confidence and responsibility. c Optimism. d Competition in volunteer events. e Not wasteful. Our opinion is in accordance with the psychologists conclusion (Pinteris,

2011) that the man who has internal self-control, namely believes that he is to be blamed for whatever happens, has better life-control. While the external control type makes the control of our lives difficult as well as our way of thinking about poverty of our times.

And it seems that people have really started viewing things the way we do. In a visit to the internet sites (vres.gr, Κοινωνία, Εθελοντισμός, Μη κυβερνητικές οργανώσεις, 2012), we found that there are 120 N.G.O.s in Greece today that plan to cooperate with their foreign colleagues. One of them specifically, namely PRAKSIS, realizes both social and medical programmes. (Praksis. Ποιοί είμαστε, 2012). On a TV show (Life, ΣΚΑΙ, 13/11/12) we heard that there are already companies that organize debates. Is it possible that we also organized such debates? In another show (Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα, ΕΤ1, 20/11/12), we learned that there are already alternative companies, that is cooperative companies, which gather people with small or no capital where people take part by only giving their services. We have, in Greece, cooperative cafes, agricultural cooperatives, cooperative medical practices. These people have introduced a new term in economic thought: prosumers = producers + consumers.

It may be therefore that the destiny of the a man’s life is defined from what happens inside his head ( Πιντέρης, 2011).

Hypothesis Conclusively we can say that the economic crisis affects people’s psychology making them more prone to stress, violence and abuses. But we can oppose to these sufferings our positive way of life. Which is expressed as much in our beliefs as in our everyday life as well! We will try to prove that the human type D which was analyzed above -low level of anxiety, responsibility, optimism- is happier during this economic crisis we face. We will specifically study high school students, boys and girls, of the school year 2012-2013.

METHODOLOGY

We, students of the 11th high school of Patras, have made a project on the adaptation of people in economical crisis in our country. So we composed a questionnaire to search this problem in adolescence. The structure of it consists of two parts which will be compared. The first one counts the adaptation to crisis and has ten questions which can be answered with an absolutely positive, neutral or negative ways. Our scale is from 1 up to 3. 3 shows adaptation while 1 shows non adaptation. As for the second part the answers are «YES» and «NO» and so are examined if someone is happy or not. Our hypothesis is that the ones with the higher percentage in the first part the more «YES» will have in the second part. Since we distributed the questionnaires to 22 girls and 22 boys we decided to check the adaptation percentage by sex. The questionnaire follows:

Πώς αντιμετωπίζετε την κρίση; Παρακαλούμε απαντήστε ειλικρινά στις επόμενες ερωτήσεις. Η δεξιά στήλη αντιστοιχεί σε μια απόλυτη θετική απάντηση. Η αριστερή στήλη αντιστοιχεί σε μια απόλυτα αρνητική απάντηση. Η μεσαία στήλη αντιστοιχεί σε μια ουδέτερη απάντηση. Μη λάβετε υπ’όψη τους αριθμούς των απαντήσεων.

1)Έχεις ελαττώσει τις εξόδους σου τον τελευταίο καιρό; 1 2 3 2) Έχεις ελαττώσει την καταναλωτική σου συμπεριφορά; 3)Πιστεύεις ότι θα βρεις δουλειά στο μέλλον; 4)Έχει αυξηθεί η κατανάλωση σου στα τσιγάρα τελευταία;

5)Έχεις την ίδια οικονομική δυνατότητα στην πρόσβαση στην ιδιωτική εκπαίδευση;

6)Στο σπίτι υπάρχει ένταση εξαιτίας της κρίσης;

7)Η πολιτική που εφαρμόζεται βοηθά στο να βγούμε από την κρίση;

8)Έχεις σκεφτεί να συμμετάσχεις σε κάποια Μ.Κ.Ο;

9)Έχει αυξηθεί η δική σου επιθετική συμπεριφορά;

10)Η οικονομική κατάσταση είναι ο μόνος λόγος της κρίσης;

Απαντήστε στις επόμενες 5 ερωτήσεις κυκλώνοντας το ΝΑΙ ή το ΟΧΙ. 1) Βλέπεις το μέλλον θετικά; NAI OXI 2) Η ατμόσφαιρα στην οικογένεια είναι ευχάριστη; ΝΑΙ ΟΧΙ 3) Έχεις βρει εναλλακτικούς τρόπους διασκέδασης; ΝΑΙ ΟΧΙ 4) Η εθελοντική εργασία σου προσφέρει/ θα σου προσέφερε χαρά; ΝΑΙ ΟΧΙ 5) Περνάς καλά τον ελεύθερο χρόνο σου; NAI OXI

GROUP 1

RESULTS Firstly our class-team of abuses has written down some notes for both questionnaires (1-3) and (Yes-No). These are the following notes.

(1) Generally there aren’t big differences between boys and girls in our age. (2) All the values of the mean are generally above the median, which means that the

D type accounts for the results of the questionnaire. The D. type exists. (3) Bellow the median only boys have a value at the question 4 of the (Yes-No)

questionnaire. (4) The girls participate more in several projects and all the results of answers are

above the mean. All those answerings mean that respondents are adapted to the crisis in a positive way.

In question (4) of questionnaire 1-3 with the question: Has the consumption of cigarettes increased lately we can have the above results . . .

Girls are not used to smoking at all as shown by question 4 of the yes/no of the questionnaire. Also:

As it seems the girls are more willing to participate to volunteer works than the boys.

At the question 3 of the 1-3 questionnaire (will you find work in the future?) the results move around the mean. (Mean=1, 9). Which means the respondents are neither pessimist nor optimist. That is they have reservations but they have visions as well.

At question 10 of the 1-3 questionnaire (about the reasons of the crisis), the young have realized that this crisis is not due only to economical reasons but to others as well, probably social.

DISCUSSION

Comments on results : According to the diagram of the results of the questionnaire, the majority of teens are optimistic and adapted to crisis. There is however a percentage (33.9) which did not adapt to the crisis and are not optimistic. Connection of the results to the hypothesis of our research : According to the above we track satisfying percentage (76.2) which responds to Type D (optimistic, responsible). We can predict that in the future this is the type who will survive consistently to the crisis. Criticism : The work would be better if we had access to a library. Then the questionnaire would be better if it included more questions. Also we could compare different ages for their adaptation to the crisis. Besides that, the research was acceptable Suggestions for complementary work in the future : The work could be the base for the continuing (long term) research. So if questionnaires were showed for ten (continuing) years, we would compare the answers every six months to have better results. Because apart from the different ages it would include different time periods too.

GROUP 2

RESULTS Firstly, we notice that there are not important differences between girls and boys. As for the boys, the mean of the 1-3 questions is 1.9 which is the same for the girls. In conclusion, the mean of Yes/No questions is about 6.6 for the boys and 6.9 for the girls. However only in the fourth Yes/No question there is a noticeable difference. Boys give a 0.9 while girls a 1.4, expected result of what is said above; girls participate more willingly to NGOs than boys at the age of 16-18. Additionally the means of almost all the questions reach the median which is 2. So, we understand that type D personality type which is referred to at the introduction is valid for all respondents. Characteristics of type D are:

a) Low level of anxiety b) Self-esteem and responsibility c) Optimistic feelings d) Participation in NGOs e) Moderation

Also, we conclude that under the mean of the Yes/No questions, the boys are at the questions 3, 5, 7, 8, 10 and the girls at the questions 1, 3, 5, 7, 10. Moreover, as a conclusion of all those is that the means of theoretical understanding decrease while we move to a low score of yes or no questions. To sum up, people are suffering and are influenced by the reality. As for the first part of our questionnaire the results demonstrate; Firstly two sexes have diminished their outings while boys have a mean of 2.2 in comparison to girls with mean of 1.7. Furthermore, it was noticed that both sexes have reduced their consumption. Also they both are optimistic for the future and their jobs as their mean is 1.9. In addition they don’t do extreme activities or activities that may harm. We understand that although there is a crisis, families are calm and not aggressive. Finally everybody believes that the reality of the crisis is not only the result of the economical situation, but also a logical result of variety factors.

DISCUSSION

To begin with it has been noticed that generally in all questions the difference between boys and girls is small, except for question 4 of the 1-3 questions in which a small difference is noticed. Specifically the mean of questions 1-3 ranges at the same levels. This means that type D exists and that both sexes are capable of responding to the nowadays situation while they are adapted to the crisis. We discovered a social tendency of adaptation to this crisis which is expected to rise as the problems increase and the difficulties multiply. We also try to show how much the respondents are affected by these consequences of the recession and how much their aggressive behaviour becomes worse. In general lines it has been proved that the youth has high adaptation skills to the new needs and demands which rise from the new social situations. Furthermore it’s commonly held that the violence phenomena and deviant behaviour are not caused exclusively by recession. This problem has many causes which require the direct involvement of social media, so that the fight against such phenomena is more efficient. We come to the conclusion that only the optimists, like type D of our introduction, have the capability to survive throughout the future’s difficulties caused by the financial crisis. This is very important for all of us to figure out because we must be willing to respond to newly faced experiences and we have to survive. Consequently the human spirit has to develop otherwise there will be an obstacle for our progress and mental laziness will arise. It can be easily understood that the consequences need a direct solution because then and only then there will come social harmony and the bases will be set for the world’s peace. Although we believe that our results are perfect, our project would be better with electronical equipment and a more full library, too. Also it would be helpful if our team weren’t limited only in adolescents. However the school schedule didn’t allow us to do so. The future researchers can deepen this research by adding more details and elaborating the already existing ones to make the project perfect. Moreover they can search the different age groups. Finally, it would be better to be equipped with dictionaries, books and computers.

GROUP 3

RESULTS

According to the diagram the majority of teens is optimistic and adapted to the crisis. Nevertheless there is a small percentage that isn’t adapted to the crisis but not pessimist as well. In the end, we show that a small percentage believes that the future will evolve normally. There are some results which prove the above findings. E.g. At the 4th question N/Y the mean for the boys is 0.9 and for the girls 1.4. This means that the girls are ready to take part at volunteer organizations. However there aren’t any big differences between boys and girls. According to all the values of means, all near the middle value 2, show that the answers are optimistic. Moreover, as girls are concerned, questions 1(M= 1.7), 3(M= 2.4), question 5 (M= 1.9), 7(M= 2.5), question 8 (M=1.9) and 10 (M=1.7), present the highest means. The highest value at the Y/N questions for the boys is for question 3 about the violence phenomena in the family. Whereas for the girls the highest value is the question of theoretical approach (M=2.3/3) about smoking.

DISCUSSION

Comments on results: According to the diagram of the results of the questionnaire, the majority of teens are optimistic and adapted to the crisis. There is however a percentage, (33.9), which didn’t adapt to the crisis and are not optimistic. Connection of the results to the hypothesis of the research: According to the above we track a satisfying percentage (76.2) which corresponds to type D (optimistic, responsible). We can predict that in the future this is the type who will “survive” the crisis. Criticism: Our work would be better if we had access to a library. The questionnaire would be better if we had included more questions. We could also compare different ages. Besides these remarks, our work was acceptable. Suggestions for complementary research: Our work could be the base for a continuing long term research. What would the results be in six months or ten years for example? This way different age groups and different periods would be included.

GROUP 4

RESULTS

Generally: we observe that in yes or no results the respondents (boys and girls) are both optimistic. They also don’t show big differences in the means of the questionnaire, especially in question no. 7 which is counted from 1-3.The girls seem to control better the crisis than the boys do. Being more specific in question number 8 of the questionnaire 1-3 that refers to working on a volunteer basis, girls take part more in such activities than the boys (observing the means, boys 1.8, girls 1.9). Neither here there are differences between the boys and the girls. However according to the first question which refers to the reduction of teenagers’ expenses we observe that the boys have reduced much more their outings than the girls. In addition, boys and girls believe that finding a job in the future, is difficult. It is worth mentioning that in both of sexes the pressure at home because of the crisis is a usual phenomenon. To sum up, taking into consideration the outcomes we come the conclusion that all of the respondents are both sensitive and informed as far as the crisis which we live intensively is concerned. They strongly believe that the crisis causes are not only economic factors.

DISCUSSION

Having studied the results we observe that teenagers try to come over better the crisis which they live in. Both boys and girls face the crisis with different ways. Moreover there are no differences between the two sexes. According to our questionnaire both boys and girls believe that job searching is hard. However they both stick to their goals. See diagram of factor correlation.

As far as our hypothesis is concerned we can say that the crisis influences teenagers. However they are not liable to anxiety since they react in an optimistic way. Nevertheless the personality type D is not completely representative of teenagers, it is not only indicative of a statistical tendency.

Therefore we conclude that teenagers react to crisis in a down-to-earth way. They are hopeful but also skeptical. They do not live in a utopia.

Teenagers and all people should not lose hope. However are research could be better if we had the opportunity of searching information in a large library. Moreover it could be perfect if we had the chance to visit a psychologist who would give us information about type D.

Last but not least, other researchers can expand our project if they make some research to older people.

ΠΙΝΑΚΑΣ 1

Αποτελέσματα Ερωτηματολογίου Ερωτήσεις Ερωτήσεις

Αγόρια 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Μ.Ο ΝΑΙ/ΟΧΙ Κορίτσια 1 2 3 4 5 6 7 81 2 2 3 1 1 1 2 1 1 1 1,5 10 1 2 3 2 3 1 3 1 22 3 3 1 3 2 3 1 1 3 3 2,6 4 2 1 2 3 1 3 2 1 23 2 3 1 1 2 3 1 3 3 1 2 6 3 1 1 2 2 2 1 1 14 3 3 1 3 1 1 1 1 2 2 1,8 0 4 1 2 2 3 2 2 1 15 3 2 2 3 2 3 1 2 3 2 2,3 10 5 2 3 2 1 2 2 1 26 2 2 3 1 3 3 1 1 3 1 2 10 6 1 2 2 1 2 3 3 37 3 2 2 3 2 2 3 2 3 3 2,5 6 7 3 3 2 3 3 3 3 38 2 1 2 2 1 2 1 2 1 1 1,6 4 8 2 3 2 3 2 1 2 29 3 3 2 3 1 3 2 3 3 2 2,5 10 9 2 1 3 3 3 3 2 3

10 2 2 3 3 2 3 1 1 3 2 2,2 10 10 1 2 2 3 3 3 1 111 1 1 1 2 2 1 1 2 3 2 1,6 6 11 2 2 1 3 1 2 2 112 3 2 2 3 1 3 3 3 2 2 2,4 8 12 1 2 3 2 1 2 3 213 3 1 2 1 3 3 3 3 2 3 2,4 6 13 3 3 2 1 3 1 2 214 1 2 2 2 1 3 1 2 2 1 1,7 4 14 2 3 2 2 1 3 1 315 1 2 2 1 2 1 2 1 2 2 1,6 10 15 1 3 2 1 2 1 1 116 2 2 3 1 2 1 2 1 1 1 1,6 10 16 2 1 2 3 2 2 1 217 2 1 1 3 2 2 3 3 2 1 2 6 17 1 3 1 3 1 2 1 218 1 2 2 3 3 2 1 2 2 1 1,9 6 18 2 1 1 2 1 3 2 219 1 1 2 2 1 1 1 3 2 1 1,5 4 19 2 3 2 3 1 2 1 220 3 3 1 2 2 1 1 1 3 1 1,8 4 20 2 1 1 1 2 1 1 221 3 3 1 1 1 3 3 1 1 1 1,9 6 21 2 2 1 3 2 2 1 3

Μ.Ο. 2,2 2 1,9 2 1,7 2 1,6 1,8 2,2 1,6 1,9 6,6 Μ.Ο. 1,7 2,1 1,9 2,3 1,9 2 1,5 1,9

ΠΙΝΑΚΑΣ 2

Αποτελέσματα Ερωτηματολογίου ΝΑΙ/ΟΧΙ

Ερωτήσεις Ερωτήσεις Αγόρια

1 2 3 4 5 Κορίτσια

1 2 3 4 5

1 ΝΑΙ

ΝΑΙ

ΝΑΙ

ΝΑΙ

ΝΑΙ

10 1 ΝΑΙ

ΝΑΙ

ΟΧΙ

ΝΑΙ

ΝΑΙ

8

2 Ο Ν Ο Ο Ν 4 2 Ο Ο Ο Ν Ο 2 3 Ν Ν Ο Ο Ν 6 3 Ο Ν Ν Ν Ν 8 4 Ο Ο Ο Ο Ο 0 4 Ν Ο Ν Ο Ν 6 5 Ν Ν Ν Ν Ν 10 5 Ο Ν Ν Ν Ν 8 6 Ν Ν Ν Ν Ν 10 6 Ν Ν Ο Ο Ν 6 7 Ν Ο Ο Ν Ν 6 7 Ο Ν Ν Ν Ο 8 8 Ο Ν Ο Ο Ν 4 8 Ο Ν Ο Ο Ν 2 9 Ν Ν Ν Ν Ν 10 9 Ν Ν Ν Ν Ν 10 10 Ν Ν Ν Ν Ν 10 10 Ν Ν Ν Ν Ν 10 11 Ο Ν Ν Ο Ν 6 11 Ο Ο Ν Ο Ο 4 12 Ν Ο Ν Ν Ν 8 12 Ο Ν Ο Ο Ν 2 13 Ο Ο Ν Ν Ν 6 13 Ο Ν Ν Ν Ν 8 14 Ο Ν Ο Ο Ν 4 14 Ν Ν Ν Ν Ν 10 15 Ν Ν Ν Ν Ν 10 15 Ν Ο Ν Ν Ο 8 16 Ν Ν Ν Ν Ν 10 16 Ν Ο Ν Ν Ν 6 17 Ν Ο Ν Ν Ο 6 17 Ο Ν Ν Ν Ν 8 18 Ο Ν Ν Ο Ν 6 18 Ο Ν Ν Ν Ν 8 19 Ο Ο Ν Ο Ν 4 19 Ο Ν Ν Ν Ν 8 20 Ο Ο Ν Ο Ν 4 20 Ν Ν Ν Ο Ν 8 21 Ο Ν Ν Ο Ν 6 21 Ν Ο Ν Ν Ν 8

Μ.Ο. 1 1,2 1,3 0,9 1,7 6,6

Μ.Ο. 0,8 1,3 0,5 1,4 1,6 6,9

BIBLIOGRAPHY

Laplanche, J., Pontalis, B., Λεξιλόγιο της Ψυχανάλυσης, Αθήνα, Κέδρος, 1986. Popenoe, D., Sociology, New Jersey, Prentice-Hall, 1997. Storr, A., Human Aggression, New York, Bantam Book, 1970. Κατωπόδη Α., Παιδική Σεξουαλική κακοποίηση., Αθήνα., Μαραθιά., 2005. Μαρσέλος Μ., εξαρτησιογόνες ουσίες., Αθήνα., Τυπωθήτω., 1997. Πασχαλίδης Γ., έξοδος από την παγκόσμια οικονομική κρίση, Αθήνα., Α.Α Λιβάνη., 2012. Πιντέρης Γ., Αντιμετωπίζοντας την Ανεργεία., Αθήνα., Vrasse RYZI., 2011. E-thelontis.gr Διαδικτυακός Κατάλογος Εθελοντισμού- Retrieved on November 7th 2012 from: http://e-thelontis.gr. Ομοσπονδία Εθελοντικών Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων Ελλάδος. Καλώς ήρθατε στον Δικτυακό μας Τόπο. Retrieved on November 7th 2012 from: http://www.ngofederation.gr/el/main.ghg. Praksis. Ποιοι είμαστε. Retrieved on November 7th from: http.//www.praksis.gr/1002 1/Poioi-Eimaste.