1

ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ: ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ;

Ερευνητική εργασία του Β4 11ου ΓΕΛ Πάτρας

2013-2014

2

ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ: ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ;

ΟΜΑΔΑ1: ΦΥΛΕΤΙΚΟΣ ΟΜΑΔΑ2: ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ Πομώνη Μαργαρίτα Πυρρής Νικόλαος

Πομώνη Μαρία Ρουμπάτος Αντώνιος

Σακαμπέτη Λαμπρινή Τζίφας Δημήτριος

Φραγκισκάτου Θεοδώρα Τσάτου Σπυριδούλα

Χόρτη Ευγενία Τσατσαδάκη Χριστίνα

Χριστοπούλου Αγγελική Φερτάκης Άγγελος

Χαλαζωνίτης Νικόλαος

ΟΜΑΔΑ3: ΣΕΞΙΣΜΟΣ ΟΜΑΔΑ4: ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟΣ Πολύζου Χριστίνα Λιναρδάτος Κωσταντίνος

Σκέντος Παναγιώτης Μετζελόπουλος Γιάννης

Στραβολαίμου Δήμητρα Σταυρακάκης Γεώργιος

Ταπεινού Μυρτώ Σύρος Γεώργιος

Τζούβαλη Μαρία Φραδέλος Γεώργιος

Τσαλίκη Ελένη Φώτος Χρίστος

Χριστοδουλοπούλου Αριστέα

Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Σκεύη Δανάη-Ουρανία

3

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Ευχαριστούμε όσους απάντησαν στο ερωτηματολόγιό μας. Χωρίς την συμβολή

τους η εργασία μας δεν θα ήταν δυνατή.

Επίσης ευχαριστούμε όσους ασχολήθηκαν με το θέμα του ρατσισμού πριν από

εμάς και τις εργασίες των οποίων διαβάσαμε, ενημερωθήκαμε και μπορέσαμε να

συνθέσουμε το θεωρητικό μας πλαίσιο και να φτιάξουμε το ερωτηματολόγιό μας.

Ευχαριστούμε και την κα Σερπάνου, καθηγήτρια πληροφορικής στο σχολείο

μας, για την τεχνική υποστήριξη.

4

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Περίληψη

Φυλετικός Ρατσισμός,

Εισαγωγή

Μεθοδολογία

Αποτελέσματα

Συζήτηση

Κοινωνικός Ρατσισμός,

Εισαγωγή

Μεθοδολογία

Αποτελέσματα

Συζήτηση

Σεξισμός,

Εισαγωγή

Μεθοδολογία

Αποτελέσματα

Συζήτηση

Ιδεολογικός Ρατσισμός,

Εισαγωγή

Μεθοδολογία

Αποτελέσματα

Συζήτηση

Βιβλιογραφία

Πίνακες

Παράρτημα

5

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η έρευνά μας διεξήχθη τέλη Ιανουαρίου 2014 στην Πάτρα. Το δείγμα μας

ήταν τυχαίο από 16 άτομα άνω των είκοσι ετών και 16 κάτω των είκοσι.

Το ερωτηματολόγιό μας βασίστηκε σε μελέτες προηγούμενων ερευνητών

πάνω στο θέμα του ρατσισμού. Συγκεκριμένα οι ερωτήσεις μας χωρίζονται σε 4

υποομάδες: φυλετικού, κοινωνικού, ιδεολογικού ρατσισμού και σεξισμού.

Η υπόθεσή μας ήταν ότι όσο πιο φιλελεύθερο είναι ένα άτομο ιδεολογικά,

τόσο πιο φιλελεύθερο θα είναι θα είναι και στην καθημερινή του πρακτική. Η

υπόθεσή μας επαληθεύτηκε μόνο για τα άτομα άνω των 20 ετών.

Έγινε προσπάθεια ερμηνείας των αποτελεσμάτων. Δίνονται γενικές

κατευθύνσεις για μελλοντική έρευνα.

6

ΟΜΑΔΑ 1: ΦΥΛΕΤΙΚΟΣ ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ορισμός

Με την έννοια του ρατσισμού εννοούμε την ιδεολογία που πρεσβεύει τη φυσική ανισότητα των

ανθρώπων, τη διάκρισή τους δηλαδή σε ανώτερους και κατώτερους ανθρώπους με γνώμονα τα

βιολογικά ή κοινωνικά χαρακτηριστικά τους. Αναλυτικότερα, η ρατσιστική θεωρία διαβεβαιώνει ότι

η ανισότητα είναι όντως αμετάβλητη και απόλυτη. Ο ρατσισμός βρίσκεται παντού. 'Ολοι βλέπουμε

σε καθημερινή βάση κρούσματα ρατσισμού απέναντι σε αλλοδαπούς, αλλόθρησκους, άτομα με

αναπηρίες, γυναίκες. Η ομάδα μας ασχολείται εδώ συγκεκριμένα με τον φυλετικό ρατσισμό.

Μικρή ιστορική αναδρομή:

Γενικά ο ρατσισμός θεωρείται κάτι περισσότερο από φυλετική προκατάληψη . Σήμερα, η λέξη

ρατσισμός χρησιμοποιείται για να περιγράφει τις πράξεις μιας ομάδας ανθρώπων εναντίο, μιας

άλλης ομάδας . Έτσι οι ρατσιστές υποστηρίζουν την διαφορετικότητα των φυλών. Επίσης οι

φυλετικοί ρατσιστές θεωρούν μια συγκεκριμένη ομοιογενή ομάδα ανθρώπων ως ανώτερη, π.χ

:θεωρούν τους “λευκούς” ανθρώπους ανώτερους από τους “μαύρους”. (Popenoe, 1977)

Μορφές :

1. Ο φυλετικός

2. Ο θρησκευτικός

3. Ο εθνικισμός

4. Ο κοινωνικός

5. Ο σεξισμός

Αιτίες :

1)Η έλλειψη ουσιαστικής αλλά κυρίως ανθρωπιστικής παιδείας επιτρέπει τον ετεροκαθορισμό

ομάδων από επιτήδειους και την καλλιέργεια φανατισμού και ρατσισμού σε βάρος άλλων.

2)Η χαμηλή αυτοεκτίμηση ατόμων ή ομάδων οδηγεί τους ανθρώπους στην αναβάθμιση των δικών

τους ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και στην υποβάθμιση των άλλων ανθρώπων.

3)Η οικονομική εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο ηθικοποιείται με την υποτίμηση του

εκμεταλλευόμενου.

7

4)Προκαταλήψεις, αφού κάποιοι άνθρωποι κρίνουν πριν γνωρίσουν π.χ άλλους ανθρώπους,

τρόπους ζωής, τόπους κατοικίας, κοινωνικές θέσεις ή θέσεις εργασίας.

5)Η ανησυχία, ο φόβος και η οργή που προκαλεί η κοινωνία.

Συνέπειες

1)Οικονομικές : εκμετάλλευση των αδυνάτων από τους δυνατούς.

2)Κοινωνικές: καλλιεργείται το ανταγωνιστικό πνεύμα και εμφανίζονται

κοινωνικά προβλήματα (βία, εγκληματικότητα, πόλεμοι).

3)Ψυχολογικές : απαισιοδοξία και απογοήτευση, αβεβαιότητα και ανασφάλεια,

επιθετική συμπεριφορά.

4)Απομάκρυνση λαών

5)Περιθωριοποίηση ατόμων λόγω άδικης συμπεριφοράς

6)Απάνθρωπα εγκλήματα

7)Εμφάνιση παρατσούκλιων

Το θέμα της εργασίας μας είναι ο ρατσισμός και ειδικότερα ο φυλετικός ρατσισμός. Θα

αναφερθούμε στα είδη του, στα αίτια, αλλά και στις συνέπειες που προκαλεί. Εν συνεχεία θα

εμβαθύνουμε στους τρόπους με τους οποίους μπορεί να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο αυτό, και

τέλος θα αναφερθούμε στους ανθρώπους που αποτελούν θύματα της κατάστασης αυτής .

Αναμφίβολα τα φαινόμενα της μετανάστευσης και του φυλετικού ρατσισμού είναι αλληλένδετα. Οι

μεταναστευτικές κινήσεις διακρίνονται σε δύο φάσεις : πριν την βιομηχανική επανάσταση και μετά

από αυτήν. Όταν γίνεται αναφορά στις σύγχρονες μεταναστεύσεις -δηλαδή των δύο τελευταίων

αιώνων-εννοούμε κατά κανόνα μεταναστεύσεις νεωτερικές. Ειδικότερα, εκείνες που είναι εκούσιες,

συνήθως γίνονται για οικονομικούς λόγους και οδηγούν σε ριζικές αλλαγές στον τρόπο ζωής των

μεταναστών. Παράλληλα , βέβαια, η μετανάστευση εμπλουτίζει την πολιτιστική ταυτότητα, καθώς

εισάγει σε αυτή καινούρια χαρακτηριστικά. Τέλος, την καθιστά πιο εύκαμπτη, πιο προσαρμοστική

και πιο ανθεκτική. (Hobsbawn, 1990)

Οι περισσότερες μεταναστευτικές φυλές που δέχονται ρατσισμό είναι οι Ρομά, οι Αλβανοί και οι

Μαύροι . Όλοι μας, θέλοντας και μη, έχουμε μέσα μας ριζωμένες κάποιες ρατσιστικές αντιλήψεις.

Αυτές, μεταφέρονται από γενιά σε γενιά αλλά με τη συμβολή κυρίως της εκπαίδευσης είναι

δυνατόν να αναστραφούν. (Popenoe, 1977) Σίγουρα στα περισσότερα σχολεία (πρωτοβάθμια και

δευτεροβάθμια εκπαίδευση) φοιτούν μαθητές που είτε έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα αλλά από

αλλοδαπούς γονείς, είτε έχουν γεννηθεί σε μια χώρα του εξωτερικού και έχουν μεταφερθεί εδώ.

Είναι αναγκαίο τα παιδιά από μικρή ηλικία να γνωρίζουν ότι όλοι είμαστε ίσοι, ανεξάρτητα από το

φύλο, την κοινωνική τάξη και στην δική μας περίπτωση τη φυλή. Ειδικότερα είναι απαραίτητο οι

μαθητές να εντάσσουν τα παιδιά αυτά στις παρέες τους, να μην τα περιθωριοποιούν και να τους

επιτρέπουν να αισθάνονται άνετα και όμορφα δίπλα τους. Οι καθηγητές και οι δάσκαλοι από την

μεριά τους έχουν χρέος να συμπεριφέρονται ισότιμα σε όλους τους μαθητές και να τους βοηθούν

να ξεπεράσουν κάθε δυσκολία που αντιμετωπίζουν. Επιπλέον, μια καλή ιδέα θα ήταν να

8

πραγματοποιούνται εργασίες (σαν την δική μας) και ενημερώσεις στις οποίες θα συμμετέχουν

κυρίως τα παιδιά, ώστε να ευαισθητοποιηθούν και να αλλάξουν στάση .

Έτσι ακριβώς πρέπει να δράσει και κάθε ενήλικας. Για παράδειγμα, στην καθημερινή ζωή του καλό

θα ήταν να αποφεύγει χαρακτηρισμούς που πιθανόν να ενοχλήσουν τους συνανθρώπους του. Στο

χώρο εργασίας θα πρέπει να αντιμετωπίζονται όλοι οι εργαζόμενοι με τον ίδιο τρόπο από τους

εργοδότες και τους υπόλοιπους συναδέλφους είτε είναι Έλληνες ή όχι.

Τέλος, αποφασιστικής σημασίας είναι η συμβολή της πολιτείας για τον περιορισμό του φαινομένου

του φυλετικού ρατσισμού. Πιο συγκεκριμένα, είναι απαραίτητο να υπάρχει δίκαιη και ισότιμη

νομοθεσία απέναντι σε όλους τους πολίτες. Σε περιπτώσεις ρατσιστικής συμπεριφοράς αναγκαία

είναι η επιβολή ποινών και κυρώσεων.

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

Η έρευνά μας διεξήχθη τέλος Ιανουαρίου του 2014 στον χώρο του 11ου και 6ου ΓΕΛ. Και στο

χώρο όπου συναντήσαμε τα άτομα της ομάδας άνω των 20. Η εργασία μας απευθύνθηκε σε άνδρες

και γυναίκες άνω και κάτω των 20 ετών. Επιλέξαμε το δείγμα μας, από άτομα που τυχαία δέχθηκαν

να συμμετέχουν, βρισκόμενα στην αυλή του σχολείου για την ομάδα κάτω των 20.Οι άνω των 20

ήταν απλοί γνωστοί μας που δέχτηκαν να συμμετάσχουν. Έτσι λοιπόν, τα το δείγμα του πληθυσμού

ήταν 16 άτομα για την κάθε ομάδα. Τα στοιχεία τα επιλέξαμε με βάση τα ερωτηματολόγια που

φτιάξαμε, έπειτα από συνεννόηση με τις άλλες υποομάδες της τάξης μας. Δηλαδή, κάθε υποομάδα

επινόησε 4 ερωτήσεις, δύο θεωρητικής τοποθέτησης και δύο πρακτικής καθημερινής ζωής.Τις

ερωτήσεις τις αντλήσαμε από ότι διαβάσαμε σχετικά με το θέμα του ρατσισμού. Οι ερωτήσεις

θεωρητικής τοποθέτησης απαντώνται σε μια κλίμακα 1-5 όπου 1 αντιστοιχεί σε κάθετη διαφωνία

μέχρι το 5 που αντιστοιχεί σε απόλυτη συμφωνία. Επιπροσθέτως, συμπεριλάβαμε ερωτήσεις

ΝΑΙ/ΟΧΙ οι οποίες δείχνουν τον τρόπο αντίδρασης στην διαφορετικότητα, στην καθημερινή

πρακτική. Συμπεριλάβαμε και 4 γενικές ερωτήσεις γύρω από το ρατσισμό, 2 της κλίμακας 1-5 και

2 του τύπου ΝΑΙ/ΟΧΙ .

Επομένως, οι ερωτήσεις μας αφορούν συγκεκριμένα τον φυλετικό ρατσισμό, κοινωνικό

ρατσισμό, σεξισμό και ιδεολογικό ρατσισμό και τις γενικές ερωτήσεις. Έχουμε δηλαδή 10

ερωτήσεις θεωρητικής τοποθέτησης της κλίμακας 1-5 όπου 5=η πλέον φιλελεύθερη απάντηση και

10 ερωτήσεις ΝΑΙ/ΟΧΙ που δείχνουν την καθημερινή πρακτική, όπου ΝΑΙ =φιλελεύθερη

απάντηση. Οι ερωτήσεις είναι ζυγιασμένες. Για παράδειγμα, στην ερώτηση 10 ”η θρησκεία δεν

πρέπει να γίνεται εμπόδιο στις διαπροσωπικές μου σχέσεις”, αντιστοιχεί η ερώτηση 20.”κάνετε

παρέα με άτομα άλλου δόγματος η θρησκεύματος;”

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Αφού βγήκαμε στον προαύλιο χώρο του σχολείου, και μοιράσαμε τα ερωτηματολόγια, στη

συνέχεια τα συλλέξαμε από τους συμμαθητές μας οι οποίοι πρόθυμοι τα είχαν συμπληρώσει.

Ερχόμενοι πίσω στην τάξη, δημιουργήσαμε έναν πίνακα, στον οποίο τοποθετήσαμε τις απαντήσεις

τους. Εκτός από τους ανήλικους μαθητές του λυκείου μας, τέτοια ερωτηματολόγια είχαν δοθεί και

σε άτομα άνω των είκοσι ετών ( συγγενικά, φιλικά, κλπ ) των οποίων οι απαντήσεις είχαν

τοποθετηθεί στον πίνακα μας . Ο πίνακας αυτός αποτελείται από 16 κάθετες στήλες που

αντιστοιχούν στον αριθμό των παιδιών και ενηλίκων ερωτηθέντων. Ακόμα, ο πίνακας διαθέτει δέκα

9

οριζόντιες γραμμές με τις απαντήσεις τους (1 έως 5) ενώ ακόμα από δέκα κάθετες στήλες με τις

απαντήσεις στις ερωτήσεις ΝΑΙ-ΟΧΙ. Στο τέλος κάθε στήλης είναι υπολογισμένοι οι μέσοι όροι

(Μ.Ο.) των απαντήσεων τόσο των ανηλίκων μαθητών, όσο και των ενηλίκων.

Αργότερα παρατηρήσαμε από τον πίνακα όλα τα αποτελέσματα και με αυτόν τον τρόπο

καταλάβαμε τα "πιστεύω" των ερωτηθέντων. Για παράδειγμα το σύνολο των απαντήσεων

αποδεικνύει ότι όλες οι ηλικίες θεωρούν ότι ο ρατσισμός δεν εξυπηρετεί την λειτουργία της

κοινωνίας. Ωστόσο έχουν την πεποίθηση ότι οι άνθρωποι από άλλες χώρες αλλά και με ειδικές

ανάγκες δεν είναι το ίδιο αξιόλογοι με εμάς . Όμως μπορούν και δέχονται να βοηθήσουν το τρίτο

κόσμο. Παρατηρείται ότι δεν θέλουν τα άτομα με μειοψηφική ιδεολογική τοποθέτηση να νιώθουν

άνετα σε μια παρέα, καθώς και πιστεύουν ότι η θρησκεία γίνεται εμπόδιο στις ανθρώπινες σχέσεις.

Έχουν τη θέληση να ενημερωθούν για τις παραδόσεις άλλων λαών. Θεωρητικά δηλαδή,

διακρίνουμε ότι δεν έχουν αρνητική στάση για το διαφορετικό και δηλώνουν ότι δεν είναι

ρατσιστές. Η ουσία όμως βρίσκεται στις πράξεις τους. Συγκεκριμένα παρατηρούμε ότι στην δέκατη

τρίτη ερώτηση εννέα άτομα δήλωσαν ότι κάνουν παρέα με παιδί άλλης χώρας. Αυτό δεν είναι το

επιθυμητό αποτέλεσμα διότι επτά άτομα αρνούνται την επαφή με άτομα άλλης εθνικότητας .Το ίδιο

συμβαίνει και με τα άτομα με ειδικές ανάγκες.

Τα αποτελέσματα συνθέτονται από δυο ομάδες, τους άνω των 20 και τους κάτω των 20. Σύμφωνα

με τα άτομα ηλικιακά κάτω των 20 ετών ο μέσος όρος κινείται πάνω από 4,2/5 μέχρι 4,8/5.

Υπήρχαν όμως κάποιες εξαιρέσεις λχ: ελάχιστη τιμή το 2,9 και μέγιστη το 4,9. Και αυτό γιατί οι

νέοι κάτω των 20 δεν είναι τόσο συνειδητοποιημένοι όσο οι μεγαλύτεροι καταλαβαίνουμε δηλαδή

ότι ένα απο τα χαρακτηριστηκά των σημερινών νέων είναι να βρίσκονται πιο κοντά σε

συντηρητικές πεποιθήσεις.

Όσον αφορά τους ερωτηθέντες άνω των 20 διαπιστώνουμε ότι οι Μ.Ο. τους κινούνται σε αριθμούς

μεγαλύτερους από 4,1 και 4,4 που ήταν στην προηγούμενη κατηγορία. Τώρα αυτός ο πίνακας

δείχνει τα νούμερα στο 4,6 και στο 4,7. Άρα είναι προφανές ότι οι ηλικιακά μεγαλύτεροι είναι πιο

φιλελεύθεροι από τους μικρότερους.

Ας ασχοληθούμε τώρα με τα αποτελέσματα του πίνακα συχνοτήτων. Αρχικά στον πίνακα που

καταγράφει τις απαντήσεις των ερωτηθέντων κάτω των 20 ετών παρατηρούμε ότι ένα ελάχιστο

μέρος του ποσοστού (6,25%) του πληθυσμού το οποίο έχει επίσης μεγάλο αριθμό απαντήσεων.

Στους Μ.Ο. ερωτήσεων 1-5 όμως διακρίνουμε ότι το ποσοστό με το μέγιστο αριθμό απαντήσεων

έχει 4,3 ενώ το άλλο 6,25% έχει 4,8. Αλλά αυτό προκαλεί κάποιο προβληματισμό, διότι οι Μ.Ο δεν

έχουν τόσο μεγάλη διαφορά. Προχωράμε λοιπόν στο 25% του πληθυσμού. Το 12,5% από αυτό έχει

απαντήσει 7 ερωτήσεις με ναι ενώ μέσος όρος των απαντήσεων από τις ερωτήσεις 1-5 είναι 3,9. Το

άλλο 12,5% έχει δώσει μόνο 4 ναι αλλά ο μέσος όρος είναι μεγαλύτερος από το άλλο 12,5% και

συγκεκριμένα φτάνει στο 4,6. Μας έχουν απομείνει τώρα ένα 25% και ένα 37,5% των ερωτηθέντων

κάτω των 20. Το 25% έχει 5 θετικές απαντήσεις στις ερωτήσεις πρακτικής τοποθέτησης και στο

μέσο όρο φτάνει το 3,9. Το μεγαλύτερο ποσοστό, το 37,5% έχει δώσει 6 απαντήσεις ναι και το

ποσοστό από υπόλοιπες ερωτήσεις (1-5) είναι 4,3.

Στους ερωτηθέντες κάτω των 20 παρατηρούμε μια στατιστική ασυνέπεια, το διάγραμμα δεν

παριστάνει μία ευθεία. Οπότε, δεν μπορούμε να βγάλουμε κάποιο συμπέρασμα σχετικά με τις

πεποιθήσεις του καθενός. Αντίθετα, στους ερωτηθέντες άνω των 20 ετών διακρίνουμε μία συνέπεια

στα στατιστικά. Φτάνουμε στο συμπέρασμα ότι οι απόψεις τους είναι πιο φιλελεύθερες εξαιρώντας

τον θόρυβο του ενός ατόμου αντιστοιχίας 6,25%.

ΓΙΑ ΟΛΑ ΤΑ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΒΛΕΠΕ ΤΟΥΣ ΠΙΝΑΚΕΣ 1 ΚΑΙ 2 ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ

ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΜΑΣ ΣΤΟ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ.

ΣΥΖΗΤΗΣΗ

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ

Πάνω κάτω τα αποτελέσματα ήταν αναμενόμενα αφού είναι κατανοητό οι μαθητές ηλικίας κάτω

των 20 ετών να έχουν πιο ρατσιστικές πεποιθήσεις, σε αντίθεση με τους ενήλικες άνω των 20 ετών

10

που είναι περισσότερο συνειδητοποιημένοι. Εύλογα απάντησαν έτσι οι μαθητές, διότι δεν έχουν

ούτε την απαραίτητη εμπειρία για να κρίνουν το σωστό και το λάθος, αλλά ούτε και ορθή

διαπαιδαγώγηση από το σπίτι και το σχολείο. Εκτός από αυτό βέβαια στην τηλεόραση

προβάλλονται λανθασμένα πρότυπα συμπεριφοράς, τα οποία μιμούνται οι νέοι με αποτέλεσμα να

αποπροσανατολίζονται και να υιοθετούν ρατσιστικές ιδέες.

ΣΥΝΔΕΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΘΕΣΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Αρχικά η υπόθεσή μας ήταν ότι αν ήταν πραγματικά ένα άτομο φιλελεύθερο θα ήταν και η

θεωρητική του τοποθέτηση φιλελεύθερη. Τα αποτελέσματα όμως έδειξαν ομοιομορφία στις

απαντήσεις των ερωτήσεων θεωρητικής και πρακτικής τοποθέτησης μόνο στους ερωτηθέντες άνω

των 20. Μας προβληματίζει ελάχιστα το γεγονός ότι στους κάτω των 20 οι απαντήσεις στα 2 είδη

ερωτήσεων είναι διαφορετικές γιατί ήταν αναμενόμενο να υπάρξουν τα συγκεκριμένα

αποτελέσματα διότι τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας είναι πιο ώριμα έχοντας αποκτήσει

περισσότερες εμπειρίες και με αυτό τον τρόπο έχουν καταφέρει να φτάσουν στην προσωπική

ολοκλήρωση τους (την πραγμάτωση).

ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΜΟΣ

Η εργασία μας θα μπορούσε να είναι καλύτερη εάν :

- Υπήρχαν περισσότερες δραστηριότητες (συζητήσεις, συνεντεύξεις με κάποιο θέμα φυλετικού

ρατσισμού).

-Περισσότεροι ερωτηθέντες.

-Βρίσκαμε περισσότερες πληροφορίες.

-Υπήρχε περισσότερη συνεργασία ανάμεσα στις ομάδες, ανταλλαγή απόψεων και πληροφοριών.

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ

1.Ψυχολογία και ωριμότητα (με σκοπό την πραγμάτωση)

2.Ρατσιστικά φαινόμενα (στα σχολικά πλαίσια-bullying)

3.Ρατσιστικές αντιλήψεις (η αλλαγή πεποιθήσεων με την πάροδο των χρόνων)

4.Άλλα σχετικά φαινόμενα ρατσισμού

5.Η απομόνωση των μαύρων από το κοινωνικό σύνολο και η αδικία σε όλους τους τομείς

(επαγγελματικό, εκπαιδευτικό και κοινωνικό- Κου Κλουζ Κλαν)

11

ΟΜΑΔΑ 2: ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ρατσισμός ονομάζεται η διάκριση των ανθρώπων με γνώμονα τα βιολογικά ή τα κοινωνικά τους

χαρακτηριστικά. (Popenoe, 1977)

Οι μορφές του ρατσισμού είναι οι εξής :

1) Φυλετικός ρατσισμός

2) Θρησκευτικός ρατσισμός

3) Κοινωνικός ρατσισμός

4) Εθνικός ρατσισμός

5) Σεξισμός

Εμείς θα αναφερθούμε κυρίως στον κοινωνικό ρατσισμό και ειδικότερα στα άτομα με ειδικές

ανάγκες και με προβλήματα ψυχικής υγείας. Αυτά τα άτομα λοιπόν, ενώ τυπικά έχουν τα ίδια

δικαιώματα με τους υπόλοιπους πολίτες, στην ουσία καταπιέζονται από πολλούς παράγοντες.

Καταρχήν ελάχιστοι έχουν πρόσβαση στην δευτεροβάθμια και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η

μετακίνησή τους στον αστικό χώρο ιδιαίτερα στην Ελλάδα είναι πάρα πολύ δύσκολη, καθώς τα

μέσα μαζικής συγκοινωνίας δεν είναι καλά οργανωμένα. Σύμφωνα με έρευνες η πρόσβαση των

ατόμων με ειδικές ανάγκες σε δημόσια κτίρια ανταποκρίνεται μόλις στο 1% των αναγκών τους.

Αυτός ο κόσμος απαγορεύει το διαφορετικό που ομορφαίνει τον ανθρώπινο πολιτισμό μας.

Επιπροσθέτως δεν έχουν τις ίδιες επαγγελματικές καταρτίσεις με τους υπόλοιπους πολίτες,

αφού στιγματίζονται. Στις μέρες μας ένα συχνό φαινόμενο του κοινωνικού ρατσισμού είναι ο

στιγματισμός. Ο στιγματισμός είναι η δημιουργία του συναισθήματος του αποκλεισμού στα

άτομα που πάσχουν από προβλήματα ψυχικής υγείας ή έχουν κάποια μορφή καθυστέρησης. Ο

κοινωνικός ρατσισμός συνδέεται επίσης άμεσα με την φτώχεια και τη στέρηση βασικών

κοινωνικών δικαιωμάτων που αποκλείουν τις διάφορες ομάδες από τη συμμετοχή στα κοινά.

Ακόμα η έννοια φτώχεια ταυτίζεται με τον όρο κοινωνικός αποκλεισμός. Γενικά στον κόσμο,

και περισσότερο στην Ελλάδα, παρατηρείται έλλειψη του κοινωνικού κράτους, αφού η βοήθεια

που προσφέρει στις οικογένειες των ατόμων αυτών είναι ελάχιστη. Ιδιαίτερα στη σημερινή

εποχή που διανύουμε μια περίοδο κρίσης, τα ανεπαρκή εισοδήματα και το μηδαμινό ποσό των

επιδομάτων που λαμβάνουν έχουν ως αποτέλεσμα τη περιθωριοποίηση των ατόμων αυτών. Ο

κοινωνικός ρατσισμός στρέφεται εναντίον ανίσχυρων και αδύνατων κοινωνικών ομάδων, που

διαφέρουν από τους υπόλοιπους. Κατά βάθος το πρόβλημα του ρατσισμού είναι βαθιά πολιτικό,

κοινωνικό και φιλοσοφικό ζήτημα. Αντανακλά σε όλο το μεγαλείο της το τι κοινωνία έχουμε

και το τι κοινωνία θέλουμε . Από αυτή την οπτική γωνία όλοι μας είμαστε άτομα με ειδικές

ανάγκες και ικανότητες, θα καταφέρουμε λοιπόν να απαλείψουμε τα στερεότυπα από το μυαλό

μας αν είμαστε αλληλέγγυοι και αν ενδιαφερόμαστε για το κοινωνικό σύνολο. Μερικές από τις

επιπτώσεις του ρατσισμού στις ζωές των ανθρώπων που τον βιώνουν είναι η αδικία, η

εκμετάλλευση, η περιθωριοποίηση, η άνιση μεταχείριση, η υπονόμευση της ισότητας, η

επιρροή ακραίων πολιτικών ιδεολογιών και η μαζοποίηση της κοινωνίας. Διότι, ένας βιώσιμος

κόσμος είναι πραγματοποιήσιμος μόνο αν εξαλειφθούν οι ταξικές διαφορές, η ξενοφοβία, ο

σεξισμός και άλλες μορφές διακρίσεων. Όπως τονίζει και ο ΣΟΨΥ (Σύλλογος Οικογενειών για

την Ψυχική Υγεία) η ψυχική νόσος δεν είναι μεταδοτική, η προκατάληψη είναι.

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

Η ερευνά μας διεξήχθη τέλος Ιανουαρίου του 2014 στον χώρο του 11ου

και 6ου

ΓΕΛ και στον

χώρο όπου συναντήσαμε τα άτομα της ομάδας άνω των 20. Η εργασία μας απευθύνθηκε σε

12

άνδρες και γυναίκες άνω και κάτω των 20 ετών. Επιλέξαμε το δείγμα μας από άτομα που τυχαία

δέχθηκαν να συμμετέχουν, βρισκόμενα στην αυλή του σχολείου για την ομάδα κάτω των 20. Οι

άνω των 20 ήταν απλοί γνωστοί μας που δέχθηκαν να συμμετάσχουν. Έτσι λοιπόν, το δείγμα

του πληθυσμού ήταν 16 άτομα για την κάθε ομάδα. Τα στοιχεία μας τα επιλέξαμε με βάση τα

ερωτηματολόγια που φτιάξαμε, έπειτα από συνεννόηση με τις άλλες υποομάδες της τάξης μας.

Δηλαδή κάθε υποομάδα επινόησε 4 ερωτήσεις, δυο θεωρητικής τοποθέτησης και δυο πρακτικής

καθημερινής ζωής. Τις ερωτήσεις τις αντλήσαμε απ’ ότι διαβάσαμε σχετικά με το θέμα του

ρατσισμού. Οι ερωτήσεις θεωρητικής τοποθέτησης απαντώνται σε μια κλίμακα 1-5 όπου 1

αντιστοιχεί σε κάθετη διαφωνία …5 αντιστοιχεί σε απόλυτη συμφωνία. Επιπροσθέτως,

συμπεριλάβαμε ερωτήσεις ΝΑΙ/ΟΧΙ οι οποίες δείχνουν τον τρόπο αντίδρασης στην

διαφορετικότητα, στην καθημερινή πρακτική. Συμπεριλάβαμε και 4 γενικές ερωτήσεις γύρω

από το ρατσισμό, 2 της κλίμακας 1-5 και 2 του τύπου ΝΑΙ/ΟΧΙ. Επομένως οι ερωτήσεις μας

αφορούν συγκεκριμένα τον φυλετικό ρατσισμό, κοινωνικό ρατσισμό, σεξισμό και ιδεολογικό

ρατσισμό και τις γενικές ερωτήσεις. Έχουμε δηλαδή 10 ερωτήσεις θεωρητικής τοποθέτησης της

κλίμακας 1-5 όπου 5 η πλέον φιλελεύθερη απάντηση και 10 ερωτήσεις ΝΑΙ/ΟΧΙ, που δείχνουν

την καθημερινή πρακτική όπου ΝΑΙ= φιλελεύθερη απάντηση. Οι ερωτήσεις είναι ζυγιασμένες.

Για παράδειγμα στην ερώτηση 10.. «η θρησκεία δεν πρέπει να γίνεται εμπόδιο στις

διαπροσωπικές μου σχέσεις» , αντιστοιχεί η ερώτηση 20 «κάνετε παρέα με άτομα άλλου

δόγματος ή θρησκεύματος;»

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Παρατηρούμε στους ερωτηθέντες των κάτω των 20 ετών ότι μόνο το 6,25% συμφωνεί

απόλυτα σε όλες τις ερωτήσεις, ενώ ένα άλλο ποσοστό των 6,25% συμφωνεί στις 8 από τις 10.

Επίσης ένα μεγάλο ποσοστό της τάξεως των 37,5% απάντησε ΝΑΙ στις 6 από τις 10 ερωτήσεις,

ένα μέτριο αποτέλεσμα. Αρνητικό στην έρευνα με μόλις 4 στις 10 ΝΑΙ απαντήσεις εμφανίζεται

ένα ποσοστό των 12,5%.

ΣΥΖΗΤΗΣΗ

Οι γενικές παρατηρήσεις που κάναμε είναι ότι τα άτομα άνω των 20 είναι αρκετά πιο

ανοιχτόμυαλα και φιλελεύθερα σε σχέση με τους ανήλικους και γενικώς τα άτομα κάτω των 20,

φαίνεται ότι είναι πιο συντηρητικά. Βέβαια αυτό μπορεί να δικαιολογηθεί διότι τα νεαρά άτομα

δεν έχουν ολοκληρώσει ακόμα την προσωπικότητά τους, άρα είναι ασταθείς στις απόψεις τους

και δεν έχουν σχηματίσει ακόμα γνώμη για αυτά τα θέματα που έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα,

δυσκολία και χρειάζεται ωριμότητα και εμβάθυνση ώστε να φτάσουν στην κατανόηση τους.

Παρατηρούμε ακόμα ότι δεν έχουμε ακραία αποτελέσματα. Αυτό σημαίνει ότι τα άτομα έχουν

αρχίσει να εξοικειώνονται με το διαφορετικό και να φοβούνται λιγότερο το καινούργιο. Ίσως τα

άτομα άνω των 20 εκλογικεύουν τις απόψεις τους ώστε να απαντούν σύμφωνα με αυτά που

πιστεύουν ακριβέστερα η ίσως οι νέοι, που χαρακτηρίζονται από τον αυθορμητισμό της ηλικίας

τους δεν μπαίνουν στην διαδικασία να διαμορφώσουν τις απαντήσεις τους σύμφωνα με αυτά

που πιστεύουν ορθότερα. Αρχικά περιμέναμε ότι τα άτομα που είναι πνευματικά καλλιεργημένα

θα είχαν και περισσότερο φιλελεύθερη αντιμετώπιση των γεγονότων. Αυτό τελικά επαληθεύεται

περισσότερο για τα άτομα άνω των 20 ενώ απορρίπτεται για τους νέους κάτω των 20.

Συμπεραίνουμε ακόμα ότι τα άτομα κάτω των 20 είναι αναποφάσιστα και έχουν μεγάλο βαθμό

αστάθειας κατά την διαμόρφωση των αντιλήψεων και των ιδεών τους. Εξάλλου αυτό φαίνεται

έντονα και στα δύο διαγράμματά μας. ΕΠΙΛΟΓΟΣ: Καταλήγουμε τελικά ότι ο κοινωνικός ρατσισμός στρέφεται εναντίον ανίσχυρων και αδύνατων

κοινωνικών ομάδων, που διαφέρουν από τους υπόλοιπους. Κατά βάθος, το πρόβλημα του

ρατσισμού είναι βαθιά πολιτικό, κοινωνικό και φιλοσοφικό ζήτημα. Αντανακλά σε όλο το

13

μεγαλείο του το τι κοινωνία έχουμε και το τι κοινωνία θέλουμε και από τα αποτελέσματά μας,

έχει να κάνει και με την ωριμότητα των ατόμων.

ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΜΟΣ: Η εργασία μας θα ήταν καλύτερη εάν το δείγμα μας για τα άνω των 20 άτομα ήταν τυχαίο, όπως

ακριβώς συνέβη στα κάτω των 20. Επίσης θα ήταν ευκταίο οι άνθρωποι που απάντησαν στα

ερωτηματολόγιά μας να μην απαντούσαν τυχαία αλλά μετά από αρκετή σκέψη, να είχαμε

περισσότερο χρόνο δηλαδή. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ: Ο ρατσισμός στις ανατολικές χώρες και ποιες οι διαφορές του με τον δυτικό.

Οι ρίζες του ρατσισμού

14

ΟΜΑΔΑ 3: ΣΕΞΙΣΜΟΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ως ρατσισμός ορίζεται το κοινωνικό φαινόμενο περιθωριοποίησης ατόμων και ομάδων, που

διαφέρουν από το σύνολο. Τα θύματα του ρατσισμού αποτελούν κυρίως μειονότητες και ευάλωτες

κοινωνικές ομάδες. Υπάρχουν λοιπόν, διάφορα είδη ρατσισμού, όπως ο κοινωνικός, ο φυλετικός, ο

ιδεολογικός και ο σεξισμός.(Popenoe, 1977)

Θέμα της εργασίας μας θα αποτελέσει ο σεξισμός και μία από τις μορφές του, η ομοφοβία. Ο

σεξισμός βασίζεται στη διάκριση των ανθρώπων με βάση το φύλο ή το σεξουαλικό τους

προσανατολισμό. Κύρια αντίληψή του είναι ότι το ένα φύλο πρέπει να υπερισχύει του άλλου και

ότι το καθένα πρέπει να υπηρετεί ορισμένους ρόλους που του έχουν ανατεθεί από την κοινωνία.

Συγκεκριμένα, ένα από τα δύο φύλα και ιδιαίτερα το γυναικείο αντιμετωπίζεται πολλές φορές σαν

μέσο ικανοποίησης του αντίθετου φύλου και χάνει την ανεξαρτησία του, αφού οι προσωπικές του

ανάγκες και επιθυμίες δε γίνονται σεβαστές. Έτσι, δημιουργούνται ανισότητες ανάμεσά τους, που

στέκονται εμπόδιο στην αλληλοκατανόησή τους και στην αρμονική συμβίωσή τους.

Ο σεξισμός δεν είναι ένα σύγχρονο φαινόμενο, αλλά η αρχή του χρονολογείται ήδη από τις

απαρχές του πολιτισμού. Με την ανάπτυξη της αγροτικής κοινωνίας επικράτησε η αντίληψη ότι οι

γυναίκες είναι κατώτερες από τους άνδρες. Ωστόσο, υπάρχουν χαρακτηριστικά παραδείγματα

σεξισμού και στον αρχαίο κόσμο, όπως νόμοι που απέτρεπαν τις γυναίκες να συμμετέχουν στα

πολιτικά δρώμενα. (Ξηραδάκη, 1988)

Ο σεξισμός αγγίζει και το ανδρικό φύλο ωστόσο, αφού έχει ταυτιστεί με τον υπερτονισμό του

δυναμισμού, της επιβλητικότητας και κατά συνέπεια της έλλειψης συναισθημάτων. Σαφές

παράδειγμα αυτής της κοινωνικής καταπίεσης αποτελεί η υποχρεωτική στρατιωτική θητεία που

συνεχίζει ακόμα και στις μέρες μας.

Παρ' όλα αυτά, γίνονται συνεχείς αγώνες για την κατάκτηση της ισότητας και των ίδιων

δικαιωμάτων και για τα δύο φύλα. Μέσα από αυτούς τους αγώνες έχουν κατοχυρωθεί, κυρίως για

τις γυναίκες, τόσο συνταγματικά όσο και κοινωνικά ορισμένα δικαιώματα, όπως για παράδειγμα

στην εργασία και στο δικαίωμα ψήφου. Ακόμα και σήμερα, η ισότητα μεταξύ των δύο φύλων δε

θεωρείται δεδομένη, αφού η κοινωνία είναι βασισμένη σε στερεοτυπικές αντιλήψεις, (Popenoe,

1977) γι' αυτό και είναι ζωτικής σημασίας οι αγώνες που έχουν γίνει, αλλά και συνεχίζουν να

γίνονται καθημερινά, να μην υποτιμούνται.

Το δικαίωμα ψήφου για τις γυναίκες κατοχυρώνεται για πρώτη φορά το 1869 στις Η.Π.Α. Η ιδέα

της ισότητας των δύο φύλων στην Ελλάδα αρχίζει να διατυπώνεται ήδη από το 1887-1888, όπου

για πρώτη φορά ακούγεται το σύνθημα “ψήφος στη γυναίκα” που ανήκει στο έντυπο η “Εφημερίδα

των κυριών”. Το 1921 γίνεται μια απόπειρα να κατοχυρωθεί το δικαίωμα ψήφου για την γυναίκα

από τον πρωθυπουργό Γούναρη, ο οποίος μετά την παρουσία του στο συνέδριο των Λυκείων

υπόσχεται δικαίωμα ψήφου για τις γυναίκες. Έτσι, υποβάλλει αμέσως ανάλογη πρόταση στην Γ'

Εθνοσυνέλευση, όμως η πρόταση δεν συγκεντρώνει την απαιτούμενη πλειοψηφία της Βουλής,

καθώς οι αντιρρήσεις των ανδρών εκπροσώπων είναι ακόμα πολύ ισχυρές. Τελικά, καθολικό

δικαίωμα ψήφου δόθηκε στις γυναίκες το 1952. (Ξηραδάκη, 1988)

15

Όσον αφορά την αντιμετώπιση του ανδρικού φύλου, δεν έχουν αλλάξει ιδιαίτερα τα στερεότυπα

που θέλουν τον άνδρα επιβλητικό και αποφασιστικό, μπλοκάροντας έτσι τον συναισθηματικό του

κόσμο, καθώς η κοινωνία έχει την απαίτηση να μην είναι συναισθηματικός.

Η ομοφοβία είναι μία μορφή του σεξισμού που στιγματίζει τα άτομα των οποίων οι σεξουαλικές

προτιμήσεις ξεφεύγουν από τα όρια του συνηθισμένου. Αυτά τα άτομα στερούνται ορισμένων

δικαιωμάτων, όπως για παράδειγμα τον γάμο και την υιοθεσία παιδιών. Επομένως,

περιθωριοποιούνται από το κοινωνικό σύνολο, δέχονται ρατσιστικές επιθέσεις και καταπιέζεται η

σεξουαλικότητα τους. Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία έχει

αφαιρέσει ήδη από την δεκαετία του 70 την ομοφυλοφιλία από τον κατάλογο ψυχιατρικών

ασθενειών. (Popenoe, 1977)

Η ομοφοβία είναι ένα φαινόμενο που εμφανίστηκε ήδη από τις απαρχές της ανθρώπινης

συμβίωσης, ενισχύθηκε όμως κατά τον 20ο αιώνα, όπου παρουσιάστηκε μια έντονη απέχθεια

απέναντι στους ομοφυλόφιλους, αλλά και ένας φόβος για την ταύτιση, κυρίως των ανδρών, με

αυτούς. Έτσι, οι ετεροφυλόφιλοι άνθρωποι προκειμένου να αποδείξουν πως δεν ανήκουν σε αυτούς

και πως η σεξουαλικότητά τους είναι συμβατή με το συνηθισμένο της κοινωνίας, άρχισαν να

περιθωριοποιούν και πολλές φορές ακόμα και να εξαπολύουν επιθέσεις εναντίων τους. Με αυτό τον

τρόπο μπήκαν οι βάσεις της ομοφοβίας, οι οποίες συνεχίζουν να υπάρχουν μέχρι και σήμερα. Η

ομοφοβία (ομοφυλοφοβία, ή ομοερωτοφοβία) διακρίνεται σε ορισμένες κατηγορίες:

· Προσωπική ομοφοβία : Η άποψη ότι οι ομοφυλόφιλοι είναι ανήθικοι, αμαρτωλοί, άρρωστοι και

κατώτεροι από τους ετεροφυλόφιλους. Όταν παρατηρείται αυτό το φαινόμενο σε ομοφυλόφιλο

άτομο ονομάζεται εσωτερικευμένη ομοφοβία.

· Διαπροσωπική ομοφοβία : Είναι ο φόβος και το μίσος απέναντι στους ομοφυλόφιλους που

εκφράζεται με αρνητικές συμπεριφορές

και επιθετικές τάσεις.

· Ομοφοβία της Κουλτούρας : Αναφέρεται στις κοινωνικές δομές που υποδεικνύουν πως το να είσαι

ετεροφυλόφιλος είναι το μόνο φυσιολογικό και αποδεκτό από το κοινωνικό σύνολο.

· Θεσμική ομοφοβία : Το φαινόμενο όπου η κυβέρνηση, η εκκλησία, η παιδεία καθώς και διάφορες

επιχειρήσεις κάνουν διακρίσεις με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό. (…)

Ο άνθρωπος έχει την τάση να επικρίνει το διαφορετικό, και οι σεξουαλικές προτιμήσεις δεν

αποτελούν εξαίρεση. Τα κοινωνικά πρότυπα τόσο του χθες, όσο και του σήμερα παρουσιάζουν την

ομοφυλοφιλία ως κάτι το μη φυσιολογικό και αποκρουστικό. Οι αγώνες από την μεριά των

ομοφυλοφίλων, αλλά και ενός σημαντικού μέρους των ετεροφυλοφίλων που υποστηρίζουν το

δικαίωμα της ελεύθερης σεξουαλικότητας, είναι συνεχείς. Με το πέρασμα των χρόνων και μέσα

από τους αγώνες αυτούς έχει επιτευχθεί η κατοχύρωση ορισμένων δικαιωμάτων. Έτσι, το 2001

16

στην Ολλανδία δόθηκαν για πρώτη φορά πλήρη δικαιώματα γάμου για όλα τα ζευγάρια, χωρίς

καμία διάκριση. Ακολούθησε το Βέλγιο, όπου έγινε το 2003 η δεύτερη χώρα στον κόσμο που

επέτρεψε τον γάμο σε ομοφυλόφιλα ζευγάρια και τους ανέθεσε ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις

με τα ετεροφυλόφιλα παντρεμένα ζευγάρια. Στην συνέχεια, ο γάμος των ομοφυλοφίλων ζευγαριών

κατοχυρώθηκε συνταγματικά στην Ισπανία (Ιούλιος 2005), στην Νορβηγία (2008), στην Δανία, η

οποία, επέτρεψε το συμβόλαιο συμβίωσης ήδη από το 1989, γεγονός που την καθιστά την πρώτη

χώρα που ουσιαστικά έδωσε σε αναγνωρισμένα ομοφυλόφιλα ζευγάρια τα ίδια δικαιώματα, μόνο

που δεν το ονομάζει γάμο, αλλά συμβόλαιο συμβίωσης. Σήμερα, ο γάμος μεταξύ ανθρώπων του

ίδιου φύλου, καθώς και η υιοθεσία παιδιών από αυτούς επιτρέπεται σε δεκατέσσερις χώρες

παγκοσμίως. (…)

Είναι προφανές λοιπόν, πως η ομοφυλοφιλία δεν είναι κοινωνικά αποδεκτή στις περισσότερες

χώρες, αφού τα άτομα με διαφορετική σεξουαλικότητα από αυτή που έχει επιβάλλει η κοινωνία

αντιμετωπίζονται με άσχημο τρόπο και στερούνται πολλών δικαιωμάτων. Οι ομοφοβικές

αντιλήψεις συνεχίζουν να υπάρχουν και να δημιουργούν στερεότυπα, τοποθετώντας στο στόχαστρο

τους ομοφυλόφιλους. Είναι σημαντικό επομένως να συνεχιστούν οι αγώνες για την ίση

αντιμετώπισή τους από το κοινωνικό σύνολο.

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Η έρευνά μας διεξήχθη τέλος Ιανουαρίου του 2014 στον χώρο του 11ου και 6ου ΓΕΛ. και

στον χώρο όπου συναντήσαμε τα άτομα της ομάδας άνω των 20 ετών. Η εργασία μας απευθύνθηκε

σε άνδρες και γυναίκες άνω των είκοσι ετών. Επιλέξαμε το δείγμα μας από άτομα που τυχαία

δέχθηκαν να συμμετέχουν, βρισκόμενα στην αυλή του σχολείου για την ομάδα κάτω των 20. Οι

άνω των 20 ήταν απλοί γνωστοί μας που δέχτηκαν να συμμετάσχουν. Έτσι λοιπόν, το δείγμα του

πληθυσμού ήταν 16 άτομα για την κάθε ομάδα. Τα στοιχεία μας τα επιλέξαμε με βάση τα

ερωτηματολόγια που φτιάξαμε, έπειτα από συνεννόηση με τις άλλες υποομάδες της τάξης μας.

Δηλαδή κάθε ομάδα επινόησε 4 ερωτήσεις, δύο θεωρητικής τοποθέτησης και δύο πρακτικής

καθημερινής ζωής. Τις ερωτήσεις τις αντλήσαμε απ' ότι διαβάσαμε σχετικά με το θέμα του

ρατσισμού. Οι ερωτήσεις θεωρητικής τοποθέτησης απαντώνται σε μια κλίμακα 1-5, όπου 1

αντιστοιχεί σε κάθετη διαφωνία και 5 αντιστοιχεί σε απόλυτη συμφωνία. Επιπροσθέτως,

συμπεριλάβαμε ερωτήσεις ΝΑΙ/ΟΧΙ, οι οποίες δείχνουν τον τρόπο αντίδρασης στην

διαφορετικότητα, στην καθημερινή πρακτική. Συμπεριλάβαμε και 4 γενικές ερωτήσεις γύρω από το

ρατσισμό, 2 της κλίμακας 1-5 και 2 του τύπου ΝΑΙ/ΟΧΙ.

Επομένως, οι ερωτήσεις μας αφορούν συγκεκριμένα τον φυλετικό ρατσισμό, τον κοινωνικό

ρατσισμό, τον σεξισμό και τον ιδεολογικό ρατσισμό και τις γενικές ερωτήσεις. Έχουμε δηλαδή 10

ερωτήσεις θεωρητικής τοποθέτησης της κλίμακας 1-5, όπου 5 η πλέον φιλελεύθερη απάντηση και

10 ερωτήσεις ΝΑΙ/ΟΧΙ που δείχνουν την καθημερινή πρακτική, όπου ΝΑΙ=φιλελεύθερη

απάντηση. Οι ερωτήσεις είναι ζυγιασμένες. Για παράδειγμα, στην ερώτηση 10 “η θρησκεία δεν

πρέπει να γίνεται εμπόδιο στις διαπροσωπικές μου σχέσεις”, αντιστοιχεί η ερώτηση 20 “κάνετε

παρέα με άτομα άλλου δόγματος η θρησκεύματος;”

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Τα συμπεράσματα που ακολουθούν προκύπτουν από αποτελέσματα των ερωτηματολογίων που

δόθηκαν από όλες τις ομάδες σε ερωτηθέντες άνω των 20 ετών. Όσων αφορά στην ηλικιακή ομάδα

των άνω των είκοσι επιλέξαμε ερωτηθέντες εκτός του σχολικού περιβάλλοντος ( όπως γονείς,

γνωστούς,συγγενείς ) ενώ στους ερωτηθέντες κάτω των είκοσι των 20 ετών αποτελούν μαθητές δυο

17

σχολείων. Οι ερωτήσεις είναι δυο ειδών, πρακτικές και θεωρητικές. Σκοπός μας θα είναι να

μελετήσουμε τη διαφορά της θεωρίας και της γνώσης από την πράξη και την εφαρμογή. Παρακάτω

ακολουθούν εξηγήσεις σχετικά με τους πίνακες.

Στις οριζόντιες γραμμές του ερωτηματολογίου έχουν καταγραφεί οι απαντήσεις κάθε ερωτηθέντα

σε μια κλίμακα από το 1-5. Με τον αριθμό 1=διαφωνώ απόλυτα , με το 5 = συμφωνώ απόλυτα και

απόλυτα φιλελεύθερη απάντηση. Στην συνέχεια αναγράφεται ο μέσος όρος του κάθε ατόμου

ξεχωριστά και κάτω ο μέσος όρος όλων των ατόμων. Επιπλέον οριζόντια ακολουθούν τα

αποτελέσματα των πρακτικών ερωτημάτων στην ίδια σειρά με των θεωρητικών ερωτήσεων όπου

καταγράφεται ο μέσος όρος καθενός ξεχωριστά αριθμός των ΝΑΙ που δηλώνουν ότι οι ερωτηθέντες

απαντούν θετικά ( αντιρατσιστικές απαντήσεις ) .

Έπειτα οι κάθετες στήλες αντιστοιχούν στις τιμές της κάθε ερώτησης για όλους τους ερωτηθέντες

. Ακόμα στο τέλος των πινάκων αναγράφονται οι μέσοι όροι για κάθε ερώτηση ξεχωριστά. Οι

ΝΑΙ/ΟΧΙ ερωτήσεις καταλήγουν στον αριθμό των ΝΑΙ απαντήσεων. .

ΤΙ ΠΑΡΑΤΗΡΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΙΝΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ

Όλες οι απαντήσεις των θεωρητικών ερωτήσεων κυμαίνονται σε αριθμούς άνω τω 3 ( όπου 3 =

ουδέτερη απάντηση ) με μεγαλύτερη εμφάνιση των αριθμών 4 και 5 ( όπου 4 συμφωνώ αρκετά και

5 συμφωνώ απόλυτα ) . Ωστόσο υπάρχουν και αρκετές απαντήσεις του αριθμού 1 ( όπου 1 = δεν

συμφωνώ καθόλου ) και μόνο δυο αριθμούς του 2 ( όπου 2 = δεν συμφωνώ ).

Ο Γενικός Μέσος Όρος για τα άτομα άνω των 20 είναι 4,7 ( πολύ κοντά στο 5) και ο Γενικός

Μέσος Όρος για τα άτομα κάτω των είκοσι είναι 4,1. Οι υψηλότερες απαντήσεις για άτομα άνω

των 20 (4,9) βρίσκονται στην ερώτηση 'Τα άτομα με ειδικές ανάγκες πρέπει να είναι ισότιμα στη

κοινωνία' ενώ οι χαμηλότερες ( 4,1 ) στην ερώτηση ' Η ομοφυλοφιλία δεν είναι ψυχική νόσος '.

Στην ηλικιακή ομάδα κάτω των 20 στις ερωτήσεις 'Οι άνθρωποι από άλλες χώρες είναι το ίδιο

αξιόλογοι με εμάς' και στην 'Η ομοφυλοφιλία δεν είναι ψυχική νόσος ' παρατηρούνται τα

χαμηλότερα ποσοστά (3,8 ). Στις ερωτήσεις 'Τα άτομα με ειδικές ανάγκες πρέπει να είναι ισότιμα

στην κοινωνία' και 'Τα δυο φύλα πρέπει να έχουν τις ίδιες προοπτικές εξέλιξης στην εργασία'

παρατηρείται ο υψηλότερος βαθμός (4,0).

Στις ερωτήσεις πρακτικού περιεχομένου η ηλικιακή ομάδα των άνω των 20 ετών έχει κατά μέσο

όρο αριθμό ΝΑΙ απαντήσεων στις θετικές απαντήσεις κατά άτομο . Η ερώτηση με τις περισσότερες

θετικές απαντήσεις στα άτομα κάτω των 20 είναι στην ερώτηση ' Θα σας άρεσε να υιοθετήσετε ένα

παιδί άλλης χώρας ' καθώς και στην ερώτηση ' Θα εμπιστευόσασταν μια γυναίκα σε διευθυντική

θέση ' με απαντήσεις 15 σε 16 ενώ τα χαμηλότερα ποσοστά με απαντήσεις 3 στα 16 στην ερώτηση

'Έχετε τουλάχιστον ένα φίλο άτομο με ειδικές ανάγκες '. Στις απαντήσεις των ατόμων των άνω των

20 τα μεγαλύτερα ποσοστά βρίσκονται στην ερώτηση ' Θα εμπιστευόσασταν μια γυναίκα σε

διευθυντική θέση ενώ χαμηλότερα με αριθμό 9 στα 16 στις ερωτήσεις 'Κάνετε παρέα με άτομα από

άλλες χώρες ΄και ΄Θα σας άρεσε να υιοθετήσετε ένα παιδί άλλης χώρας ΄καθώς και στην ερώτηση

΄Έχετε τουλάχιστον ένα φίλο με ειδικές ανάγκες.

ΣΥΓΚΡΙΝΟΥΜΕ ΔΥΟ ΟΜΑΔΕΣ ΤΟΥ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ

Παρατηρούμε πως σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, τα άτομα άνω των είκοσι ετών

έχουν αναπτύξει περισσότερες φιλελεύθερες ιδέες από τα άτομα κάτω των είκοσι, καθώς ο μέσος

όρος των απαντήσεων ξεπερνά κατά πολύ αυτόν των νεώτερων ατόμων. Ακόμα, παρατηρούμε πως

ενώ στα άτομα άνω των είκοσι ετών, τα αποτελέσματα των θεωρητικών ερωτήσεων συμφωνούν με

αυτά των πρακτικών δε συμβαίνει το ίδιο με τους μαθητές κάτω των είκοσι. Υπάρχει λοιπόν

μεγαλύτερο χάσμα ανάμεσα στις απαντήσεις στις ερωτήσεις θεωρίας και σε αυτές της πρακτικής.

Σημαντικό είναι επίσης πως ενώ στα άτομα άνω των είκοσι τα αποτελέσματα κυμαίνονται κοντά

στο 5, με ελάχιστο μέσο όρο 4,1, ο ελάχιστος μέσος όρος δεν ξεπερνά το 3,8. Μέσα από τον πίνακα

αποτελεσμάτων, διακρίνουμε επίσης πως τα μεγαλύτερα σε ηλικία άτομα είναι περισσότερο

εξοικειωμένα με ανθρώπους που ανήκουν σε άλλους λαούς , ενώ και οι δύο ομάδες παρουσιάζονται

18

πιο ευαίσθητα απέναντι στα άτομα άνω των είκοσι ετών, όσο και αυτά κάτω των είκοσι,

παρουσιάζονται λιγότερο φιλελεύθερα , τόσο στις ερωτήσεις πρακτικής τοποθέτησης, όσο και αυτά

κάτω των είκοσι, παρουσιάζονται λιγότερο φιλελεύθερα, τόσο στις ερωτήσεις πρακτικής

τοποθέτησης, όσο και θεωρητικής, όσον αφορά την θέση των ομοφυλοφίλων στη κοινωνία. Πιο

συγκεκριμένα, και οι δυο ηλικιακές ομάδες σημείωσαν ελάχιστο μέσο όρο στην ερώτηση αν θα

ενέκριναν την ενασχόληση του αδελφού τους με το κλασικό μπαλέτο , ενώ χαμηλός ήταν και ο

μέσος όρος της ερώτησης σχετικά με το αν η ομοφυλοφιλία εντάσσεται στις ψυχικές νόσους.

Τέλος, τα άτομα νεαρής ηλικίας παρουσιάζονται περισσότερο ακραία στις απαντήσεις τους, καθώς

υπάρχουν αρκετές απαντήσεις με τις οποίες είτε συμφωνούν είτε διαφωνούν απόλυτα.

ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ

Μέσω των διαγραμμάτων που αναφέρονται στις 2 ομάδες δηλαδή των ατόμων άνω των είκοσι

και κάτω των είκοσι παρατηρούμε την ιδεολογία και τη συμπεριφορά τους. Ύστερα συμπεραίνουμε

εάν η ιδεολογία και η συμπεριφορά των αντίστοιχων ομάδων “συμφωνούν” ή όχι. Αρχικά,

εξετάζοντας το διάγραμμα της ομάδας των ατόμων κάτω των είκοσι , παρατηρούμε ότι ενώ κάποιοι

σε θεωρητικό επίπεδο είναι σε μερικό βαθμό φιλελεύθεροι, δεν έχουν αντίστοιχη πρακτική ζωή.

Συμπεριφέρονται δηλαδή με συντηρητικό τρόπο. Αυτό βέβαια δεν ισχύει για ολόκληρο τον

πληθυσμό των ατόμων κάτω των είκοσι , αλλά σε ένα σημαντικό μέρος. Τα άτομα άνω των είκοσι

φαίνεται ότι παραμένουν σταθερά στις απόψεις και τη συμπεριφορά τους. Όσοι είναι φιλελεύθεροι

σε θεωρητικό επίπεδο είναι εξίσου φιλελεύθεροι και στην πρακτική τους ζωή. Τα άτομα αυτά

δηλαδή , είναι περισσότερο συνειδητοποιημένα . Το παραπάνω βέβαια ισχύει, με μια αμελητέα

απόκλιση του ποσοστού 6,25 %.

ΣΥΓΚΡΙΝΟΥΜΕ ΤΙΣ ΔΥΟ ΟΜΑΔΕΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΙΝΑΚΑ ΣΥΧΝΟΤΗΤΩΝ

Συγκρίνοντας τις απαντήσεις των 2 διαφορετικών ομάδων, δηλαδή των κάτω και των άνω των

είκοσι, μπορούμε να βγάλουμε ορισμένα συμπεράσματα. Αρχικά, όσον αφορά στις πρακτικές

ερωτήσεις που απαντώντας με “ναι” ή “όχι” , παρατηρούμε ότι στην πρώτη ομάδα των

ερωτηθέντων απάντησε θετικά σε οχτώ ερωτήσεις, ενώ στην δεύτερη ομάδα δυο άτομα απάντησαν

θετικά σε όλες. Παρόμοια, μόνο ένα άτομο από την πρώτη ομάδα των ερωτηθέντων απάντησε

θετικά σε οχτώ ερωτήσεις, ενώ στην δεύτερη ομάδα περισσότερα άτομα, συγκεκριμένα τρία,

απάντησαν θετικά στον αντίστοιχο αριθμό ερωτήσεων. Επίσης, τέσσερις ερωτηθέντες από δεύτερη

ομάδα απάντησαν θετικά σε εννέα ερωτήσεις κανένας όμως από τους ερωτηθέντες κάτω των είκοσι

δεν απάντησε “ναι” σε αυτόν τον αριθμό ερωτήσεων .Ακόμη, ενώ 3 άτομα από την ομάδα των άνω

των είκοσι απάντησαν θετικά σε 7 ερωτήσεις, μόλις δυο άτομα από την άλλη ομάδα απάντησαν

αντίστοιχα. Στη συνέχεια έξι άτομα από την ηλικιακή ομάδα των κάτω των είκοσι ετών απάντησαν

θετικά σε έξι ερωτήσεις, παρατηρούμε όμως ότι δεν υπάρχει σύνολο έξι θετικών απαντήσεων στην

ηλικιακή ομάδα των άνω των είκοσι ετών. Μπορούμε βέβαια να συγκρίνουμε το σύνολο των πέντε

θετικών απαντήσεων, οπού οι πιο νεαροί ερωτηθέντες είναι περισσότεροι κατά μια μονάδα από

τους μεγαλύτερους. Συγκεκριμένα οι πρώτοι είναι 4 ενώ οι δεύτεροι 3. Τέλος δυο άτομα από την

πρώτη ομάδα απάντησαν θετικά σε δυο ερωτήσεις ενώ μόνο ένας από τη δεύτερη έχει απαντήσει

θετικά σε δυο ερωτήσεις της πρακτικής ζωής.

Όσον αφορά τις θεωρητικές ερωτήσεις συνολικά οι μέσοι όροι των ερωτηθέντων που απάντησαν

με πιο φιλελεύθερο τρόπο είναι μεγαλύτεροι στην ηλικιακή ομάδα των άνω των είκοσι. Στην

ηλικιακή ομάδα κάτω των είκοσι μέσο όρο 4,8 έχει δώσει ένα άτομο ενώ στην άνω των είκοσι

τέσσερα άτομα. Το ποσοστό 4,6 έχει δοθεί στην ομάδα των κάτω των είκοσι από δυο άτομα ενώ

στην άνω των είκοσι έχει δοθεί από τέσσερα άτομα. Τα ποσοστά των 4,5 έχουν δοθεί από 1 άτομο

στων κάτω των είκοσι ενώ από τρία άτομα στην άνω των είκοσι. Ακόμα, το χαμηλότερο ποσοστό

μέσο όρου στην κάτω των είκοσι είναι 3,9 από έξι άτομα ενώ στην άνω των είκοσι χαμηλότερο από

3 άτομα το 4,4 . Τέλος το υψηλότερο ποσοστό στην άνω των είκοσι είναι το 4,9 από 2 άτομα ενώ

στην κάτω των είκοσι το 4,8 από ένα άτομο.

19

ΣΥΚΡΙΝΟΥΜΕ ΤΟΝ ΠΙΝΑΚΑ ΣΥΧΝΟΤΗΤΩΝ

Στους ερωτηθέντες κάτω των είκοσι ετών παρατηρούμε ότι το 6, 25 % στις ερωτήσεις πρακτικής

ο αριθμός απαντήσεων “ΝΑΙ” είναι δέκα ενώ στις ερωτήσεις θεωρητικής τοποθέτησης ο μέσος

όρος ερωτήσεων είναι 4,8. Στη συνέχεια το 6,25 % του πληθυσμού ο αριθμός απαντήσεων “ΝΑΙ”

είναι 8. Στις ερωτήσεις θεωρητικής τοποθέτησης όμως ο μέσος όρος είναι 4,5 . Στο 12,25 % οι

απαντήσεις “ΝΑΙ” βρίσκονται στο 7 ενώ ο μέσος όρος ερωτήσεων 1 έως 5 είναι 3,9 . Ακολουθεί το

ποσοστό 37,5 & οπού αριθμός απαντήσεων “ΝΑΙ” είναι έξι ενώ ο μέσος όρος ερωτήσεων 1-5 είναι

4,3. Ακόμα το 25 % του πληθυσμού στις ερωτήσεις πρακτικής οι απαντήσεις “ΝΑΙ” είναι 5 και

μέσος όρος ερωτήσεων 1-5 είναι 3,9. Τέλος, το 12,5 % στις ερωτήσεις πρακτικής ο αριθμός

απαντήσεων “ΝΑΙ” είναι 4 ενώ ο μέσος όρος της θεωρητικής τοποθέτησης είναι 4,6.

Στους άνω των είκοσι παρατηρούμε ότι στις πρακτικές ερωτήσεις το 12,5 % έχει δώσει 10

θετικές απαντήσεις , το 25 % έχει δώσει 9, το 18,75 % έχει δώσει 8 , το 18,75 % έχει δώσει 7

καθώς ακόμα το 18,75 % έχει 5 και 6,25 % έχει 2. Όσον αφορά στις ερωτήσεις θεωρητικού

περιεχομένου το 12,5 % έχει μέσο όρο 4,9 , το 25 % έχει 4,8 το 18,75 % έχει 4,6 το άλλο 18,75 %

έχει 4,5 και το άλλο 18,75 % έχει 4,4. Τέλος το 6,25 % έχει μέσο όρο 4,6.

ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΕΞΙΣΜΟ

Όσον αφορά τις απαντήσεις στις ερωτήσεις της δικιάς μας ομάδας ( σεξισμός – ομοφοβία ) στις

θεωρητικές ερωτήσεις η ηλικιακή ομάδα κάτω των είκοσι έχει τα μεγαλύτερα ποσοστά στην

ερώτηση “ ΤΑ ΔΥΟ ΦΥΛΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΧΟΥΝ ΤΙΣ ΙΔΙΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΣΤΗΝ

ΕΡΓΑΣΙΑ” με αριθμό 4,5 και τα χαμηλότερα ποσοστά στην ερώτηση “Η ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΙΑ ΔΕΝ

ΕΙΝΑΙ ΨΥΧΙΚΗ ΝΟΣΟΣ “ με ποσοστό 3,8 . Η ηλικιακή ομάδα των άνω των είκοσι έχει και στις

δυο ερωτήσεις απαντήσεις ποσοστό 4,8. Σχετικά με τις πρακτικές ερωτήσεις η ηλικιακή ομάδα

κάτω των είκοσι έχει τις περισσότερες απαντήσεις του “ΝΑΙ” στην ερώτηση “ΘΑ

ΕΜΠΙΣΤΕΥΟΣΑΣΤΑΝ ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΕ ΔΙΕΥΘΥΝΤΙΚΗ ΘΕΣΗ “ ενώ στην ερώτηση “ΘΑ

ΕΓΚΡΙΝΑΤΕ ΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΙΣΗ ΤΟΥ ΑΔΕΛΦΟΥ ΣΑΣ ΜΕ ΤΟ ΚΛΑΣΣΙΚΟ ΜΠΑΛΕΤΟ “

έχει μόνο 3 θετικές απαντήσεις. Αντίθετα στις απαντήσεις των ερωτηθέντων άνω των είκοσι στην

ερώτηση “ ΘΑ ΕΜΠΙΣΤΕΥΟΣΑΣΤΑΝ ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΕ ΔΙΕΥΘΥΝΤΙΚΗ ΘΕΣΗ “ υπάρχουν

15 θετικές απατήσεις καθώς και στη δεύτερη ερώτηση οι θετικές απαντήσεις είναι 11.

ΣΥΖΗΤΗΣΗ

*

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ

Όσον αφορά την ηλικιακή ομάδα άνω των είκοσι ετών παρατηρούμε ότι στις θεωρητικές

ερωτήσεις φαίνεται ότι οι ερωτηθέντες έχουν περισσότερο φιλελεύθερες απόψεις αφού ο

μικρότερος μέσος όρος είναι 4 και ο μεγαλύτερος 5. Τα αποτελέσματα αυτά αποδίδονται στην

ωριμότητα, τις περισσότερες εμπειρίες , το αίσθημα ευθύνης σεβασμού, ανεκτικότητας και

αλληλεγγύης που έχουν αναπτύξει με το πέρασμα των χρόνων . Βέβαια τα άτομα στα οποία

απευθυνθήκαμε σε άτομα στα οποία ήταν γονείς ή καθηγητές . Οπότε είναι λογικό να βλέπουν τον

κόσμο πιο ¨ανοιχτά¨ και να είναι πρόθυμοι να αποδέχονται την διαφορετικότητα.

Παρόλα αυτά στις πρακτικές ερωτήσεις δεν ανταποκρίνονται σε όλες τις απόψεις που έχουν

20

υποστηρίξει στις θεωρητικές ερωτήσεις. Αυτό φαίνεται από τον αριθμό των θετικών ερωτήσεων ο

οποίος κυμαίνεται περίπου στο 5 και φθάνει ως το 2.

Στη συνέχεια εξετάζοντας τις απαντήσεις της ηλικιακής ομάδας κάτω των είκοσι ενώ στις

ερωτήσεις της θεωρητικής κατάρτισης απατώντας πιο αυθόρμητα παρουσιάζουν πιο φιλελεύθερες

απόψεις . Λόγο όμως της έλλειψης ωριμότητας και αυτογνωσίας και καθώς λόγο του γεγονότος οτι

δεν έχουν αναπτύξει μια ολοκληρωμένη αντίληψη για τον κόσμο στις πρακτικές ερωτήσεις

φαίνονται πιο επικριτικοί απέναντι στο διαφορετικό . Σ' αυτό συντέλεσε και η έλλειψη εμπειρίας

καθώς ενώ μπορεί θεωρητικά να παρουσιάζονται πιο ανεκτικοί δυσκολεύονται όμως στο να

απαγκιστρωθούν από ανυπόστατες προκαταλήψεις περί αγεφύρωτων διαφορών μεταξύ των

ανθρώπων από διαφορετικές χώρες και των δύο φύλων. Όσον αφορά στα συμπεράσματα που

απορρέουν τόσο από τη προσωπική μας έρευνα όσο και από το ερωτηματολόγιο η πλειοψηφία και

από τις δύο ηλικιακές ομάδες φαίνεται πιο οπισθοδρομική με σχετικά απαρχαιωμένες ιδέες . Τ α

δυο φύλα δηλαδή δεν αντιμετωπίζονται ισότιμα καθώς επίσης και τα άτομα με διαφορετικές

σεξουαλικές προτιμήσεις συναντούν εμπόδια στην εξωτερίκευση των συναισθημάτων και των

επιθυμιών τους.

*ΣΥΝΔΕΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΜΕ ΥΠΟΘΕΣΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Στην εισαγωγή της εργασίας μας θέσαμε ορισμένα ερωτήματα τα οποία ε[επιχειρήσαμε να

απαντήσουμε μέσω της συγκεκριμένης έρευνας . Όσον αφορά στο ερευνητικό κομμάτι η υπόθεση

μας ήταν πως οι απαντήσεις στις ερωτήσεις θεωρητικής κατάκτησης θα συγκλίνουν με αυτές της

πρακτικής .Ήρθαμε ωστόσο αντιμέτωποι με την δυσάρεστη πραγματικότητα . Συγκεκριμένα ενώ

δεν χαρακτηρίζονται από αμάθεια σε πρακτικό επίπεδο τα άτομα κάτω των είκοσι δεν φαίνονται

πρόθυμα να δράσουν ανάλογα. Η υπόθεση μας λοιπόν εν μέρει διαψεύσθηκε καθώς οι θεωρητικές

απαντήσεις αποκλίνουν από τις πρακτικές για τα άτομα κάτω των είκοσι .

*ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Από τα αποτελέσματα της έρευνας συμπεραίνουμε πως η σύγχρονη κοινωνία χαρακτηρίζεται

γενικά από την ανεκτικότητα. ΟΙ άνθρωποι δεν απορρίπτουν το διαφορετικό ωστόσο δεν είναι σε

θέση να το αποδεκτούν . Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι κυριαρχεί ο ρατσισμός του οίκτου δηλαδή

ορισμένοι έχουν τη τάση να αντιμετωπίζουν τους συνανθρώπου τους όχι ως ισότιμα μέλη της

κοινωνίας με ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις άλλα σαν κατώτερα απέναντι στα οποία διατηρούν

μια υπεροπτική στάση . Παρατηρούμε επίσης πως οι άνθρωποι είναι πιο φιλελεύθερη όσον αφορά

τα θέμα τους φυλετικού και ιδεολογικού ρατσισμού , παραμένουν όμως πιο επιφυλακτικοί σε

θέματα κοινωνικού ρατσισμού και συγκεκριμένα στην αντιμετώπιση και και στους ρόλους των δυο

φύλων καθώς και στα άτομα με διαφορετικές σεξουαλικές προτιμήσεις .

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Αναφέροντας τα παραπάνω καταλήξαμε στο ότι ο σεξισμός ίσως είναι ένα ξεχωριστό κεφάλαιο

που πρέπει να μελετηθεί ιδιαίτερα και ξεχωριστά από τα άλλα είδη ρατσισμού . Αυτό δείχενι τα

αποτελέσματά μας τόσο διαφορετικά για τη δική μας υποομάδα .

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Αρχικά όσον αφορά τα ερωτηματολόγια που συνθέσαμε θα μπορούσαμε να προσθέσουμε

21

ερωτηθέντες από διάφορες ηλικιακές ομάδες . Συγκεκριμένα θα μπορούσαμε να προσεγγίσουμε

ηλικίες για παράδειγμα από 30 ως 40 . Με αυτό τον τρόπο θα αποκτούσαμε μια πιο ολοκληρωμένη

γνώμη συγκρίνοντας τα αποτελέσματα με βάσει τη γνώση ,την ωριμότητα και την εμπειρία

Επιπλέον θα ήταν πιο δίκαιο και αποτελεσματικό να πλησιάσουμε τυχαία δείγματα ερωτηθέντων

για παράδειγμα που θα συναντούσαμε στον δρόμο. Διότι δεν θα ήταν γνωστοί από το οικογενειακό

μας ή από το σχολικό μα περιβάλλον . Έτσι οι απαντήσεις τους θα ήταν πραγματικές και όχι

επηρεασμένες από τις φιλελεύθερες ιδεολογίες των μαθητών της έρευνας .

Θα μπορούσαμε να λάβουμε υπόψη μας την πολιτική τοποθέτηση των ερωτηθέντων . Έτσι θα

διακρίναμε κατά πόσο τα άτομα επηρεάζονται από τις προσωπικές τους πεποιθήσεις για

παράδειγμα κάποιο άτομο με αριστερές ιδέες θα απαντούσε πιο φιλελεύθερα τις ερωτήσεις μας .

Όλα αυτά είναι θέματα που θα πρέπει να προσέξουν μελλοντικοί ερευνητές πάνω στο θέμα.

22

ΟΜΑΔΑ 4: ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟΣ ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Με τον όρο Ιδεολογικός Ρατσισμός, αναφερόμαστε συχνότερα σε πεποιθήσεις θρησκευτικού ή

πολιτικού περιεχομένου, που αλλάζουν από εποχή σε εποχή και διαφέρουν από άνθρωπο σε

άνθρωπο. Από τον 20ο αιώνα κι έπειτα οι σκέψεις και οι ιδέες των ανθρώπων σε πολιτικό και

θρησκευτικό τομέα μεταβάλλονται. Έτσι μερικοί πολίτες, μερικοί άνθρωποι προσπαθούν να

επιβληθούν και να υπερισχύσουν σε σχέση με άλλους, ώστε να γίνουν αποδεκτές οι ιδέες τους.

Αυτό το γεγονός είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το φαινόμενο της <<επιθετικότητας>>. Η

επιθετικότητα είναι μια τάση που βρίσκεται τόσο στους ανθρώπους, όσο και στα ζώα. Τα ακριβή

αίτια που οδηγούν στην επιθετικότητα, αν και μελετούνται, δεν έχουν διευκρινιστεί ακόμη. Πολλοί

επιστήμονες υποστηρίζουν πως η επιθετικότητα οφείλεται άλλοτε στο ένστικτο και άλλοτε στην

διαπαιδαγώγηση. (Adler, 1927, Storr, 1968) Το ένστικτο ίσως δεν μπορούμε να το ελέγξουμε, όμως

με την διαπαιδαγώγηση μπορούμε να κάνουμε πολλά.

Ειδικά στην Ελλάδα όμως, τα πράγματα είναι δυσοίωνα. Οι κοινωνικές ανισότητες είναι πολλές και

καθιστούν την διαπαιδαγώγηση κακή. Οι ανισότητες σε σχολεία και ανώτατα κοινωνικά ιδρύματα

της Ελλάδας ποικίλουν ενδεικτικά. Θα αναφερθούμε σε δύο έρευνες του 1959 και του 1971 στην

Ελλάδα. Σύμφωνα με την πρώτη, διαπιστώνεται αβίαστα πως οι φτωχοί – γονείς αγρότες έχουν

υψηλές προσδοκίες για το μέλλον των παιδιών τους, σε αντίθεση με πολλούς που πιστεύουν το

αντίθετο. Στην ερώτηση :Τι θα θέλατε να γίνουν τα παιδιά σας στο μέλλον; Απαντούν σε ποσοστό

64% τις τρεις ακόλουθες απαντήσεις :

1)Να σπουδάσει, να γίνει δάσκαλος

2) Να γίνει ιερέας

3)Να γίνει δικηγόρος

Επίσης σ’ αυτήν την έρευνα του 1971, της Μ. Νασιάκου (1971) οι φτωχές – γυναίκες αγρότισσες

απαντούν στην ίδια ερώτηση σε ποσοστό 92% με τις ακόλουθες απαντήσεις 1)Να ακολουθήσει τα

γράμματα, 2) Να γίνει καθηγητής ή δάσκαλος 3)Να γίνει γιατρός ή επιστήμονας. Επιπρόσθετα, η

Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος υποστηρίζει πως σχεδόν 1 στους 5 φοιτητές (19%)

προέρχεται από αγροτική οικογένεια. Στον αντίποδα φοιτητές με πατέρα ή μητέρα ανάπηρους ή

σοβαρά προβλήματα υγείας αποτελούν συντριπτική μειονότητα, καθώς εμφανίζεται μόλις 1 στους

50. Η κοινωνική ανισότητα που σχετίζεται με φοιτητές που προέρχονται από αγροτικές οικογένειες

ωστόσο, καταρρίπτεται ή τείνει να καταρριφθεί καθώς τα παρακάτω νούμερα είναι αρκετά

ενθαρρυντικά: 1) 1 στους 4 φοιτητές προέρχεται από <<καθαρά>> αγροτική οικογένεια 2) 1 στους

6 φοιτητές Νομικής προέρχεται από αγροτική οικογένεια 3) 1 στους 18 φοιτητές Παντείου

προέρχεται από αγροτική οικογένεια. (Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης, Α. Φραγκουδάκη 1985)

Πολιτικός Ρατσισμός: Στα περισσότερα κράτη της Γης μέχρι και τον 21ο αιώνα, οι πολιτικές

διαμάχες ποικίλουν, σε όλα τα επίπεδα. Οι διαμάχες αυτές συχνά σχετίζονται με το πολίτευμα της

χώρας, αλλά σε άλλες περιπτώσεις και με πιο συγκεκριμένα ζητήματα, όπως η ανεργία και η

φτώχια. Ο εγωισμός και η προβολή του συμφέροντος «τυφλώνουν» τους πολιτικούς αρχηγούς, που

αδιαφορούν πλέον για τους ίδιους τους πολίτες και ενδιαφέρονται περισσότερο για το ατομικό τους

κέρδος και την επικράτηση της δικής τους πολιτικής παράταξης. Ειδικότερα στην Ελλάδα, από τον

20οαιώνα και έπειτα οι πολιτικές αναταραχές και πολιτικές διενέξεις δεν έχουν τελειωμό. Το

γεγονός αυτό ήταν απαρχή του εμφυλίου πολέμου την 5η δεκαετία του 20

ου αιώνα στην Ελλάδα. Η

δεξιά παράταξη συγκρούστηκε έντονα με την αριστερή για αρκετά χρόνια. Αποτέλεσμα αυτού ήταν

να διχαστεί σε δύο μέτωπα η Ελλάδα, να χυθεί πολύ αίμα στα πεδία των μαχών και να εξοριστούν

πολύ υποστηρικτές της Αριστερής παράταξης. Λίγα χρόνια αργότερα, από το 1967 έως το 1973 η

Ελλάδα κυβερνάτο από το πολίτευμα της Δικτατορίας με επικεφαλής τον στρατιωτικό Γεώργιο

Παπαδόπουλο. Η αυταρχική κυβέρνηση του τελευταίου προκάλεσε πολλά δεινά στη χώρα με

ολέθριες συνέπειες σε όλους τους τομείς, που δίχασαν για άλλη μια φορά πολιτικά κυβέρνηση και

πολίτες. Έτσι, έχουμε πλέον φτάσει στον 21ο αιώνα και το 2013. Η Ελλάδα είναι, εμφανώς,

23

επηρεασμένη από την οικονομική κρίση της Ευρώπης. Οι Έλληνες βρίσκονται σε δυσχερή θέση και

αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα, ενώ η ανεργία «καλπάζει». Οι Έλληνες πολίτες έχουν

απωλέσει ουσιαστικά το δικαίωμα της «λαϊκής εξουσίας» και δεν γνωρίζουν πλέον ποιος ελέγχει

και τι στην Ελλάδα, αφού εδώ και τέσσερα περίπου χρόνια η χώρα βρίσκεται υπό τον κλοιό του

Διεθνές Νομισματικού Ταμείου. Κατά τη διάρκεια όλων αυτών, στην χώρα υπάρχουν και έντονες

διενέξεις ανάμεσα σε πολιτικούς κομμάτων για την επικράτηση του δικού τους κόμματος και της

δικής τους ιδέας. Την μερίδα του λέοντος σε αυτές τις διαμάχες καταλαμβάνει ένα παλαιό, αλλά

κρατημένο στην αφάνεια νέο- ναζιστικό κόμμα, αυτό της Χρυσής Αυγής. Οι ιδέες του κόμματος

αυτού σχετίζονται με την υπεροχή της λευκής φυλής, την φυλετική καθαρότητα, την απέχθεια για

λαθρομετανάστες και την άσκηση της βίας όταν χρειαστεί. Τα άλλα κόμματα, μοιραία

συγκρούονται με αυτό της Χρυσής Αυγής και έτσι το φαινόμενο πολιτικού ρατσισμού μαστίζει,

καθώς όλα τα κόμματα αμφισβητούν τις απόψεις των άλλων κομμάτων.

Από την άλλη, το σημαντικότερο είναι να αντιμετωπίσουμε όλα τα είδη των ανισοτήτων και

ειδικότερα τον ιδεολογικό και πολιτικό ρατσισμό. Σίγουρα, δεν μπορούμε να επιδράσουμε στο

ένστικτο των ανθρώπων, μπορούμε όμως να επιδράσουμε στην διαπαιδαγώγηση των ανθρώπων,

και πιο συγκεκριμένα των νέων. Δεν πρέπει να κατακρίνουμε αντιλήψεις άλλων χωρίς να

γνωρίζουμε τι πρεσβεύουν αυτές. Το να κρίνεις προτού γνωρίσεις είναι η ουσία της προκατάληψης.

Πρέπει να γνωρίζουμε τις πεποιθήσεις των άλλων και να τις κρίνουμε καλοπροαίρετα χωρίς να

προσβάλλουμε τους άλλους.

Ενδεικτικά αναφέρονται παραδείγματα πολιτικού ρατσισμού από άλλες χώρες του πλανήτη.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής το 2005 σε έναν καθηγητή πολιτικής και δικαίου του

πανεπιστημίου της Βοστώνης αφαιρέθηκε το δικαίωμα να διδάσκει επειδή ανέφερε κατά

την ώρα των μαθημάτων του το πρόεδρο της χώρας George Bush ως «O άνθρωπος του

κινδύνου»

Το Μάρτιο του 2011 πέντε δημοσιογράφοι που δούλευαν στην εφημερίδα «Δημοκρατία»

στο Αζερμπαϊτζάν δημοσίευσαν ένα άρθρο κατά της πολιτικής του προέδρου Ιλχάμ Αλίεβ.

Σαν συνέπεια οι δημοσιογράφοι πλήρωσαν πρόστιμο, αναγκάστηκαν να παραιτηθούν από

την

εφημερίδα και να δηλώσουν δημόσια συγγνώμη στον πρόεδρο της χώρας.

Στην Σοβιετική Ένωση τον 20ο αιώνα Την μεγαλύτερη περίοδο διακυβέρνησης του Ιωσήφ

Στάλιν περίπου δύο εκατομμύρια άνθρωποι οι οποίοι είτε είχαν κατακρίνει την πολιτική του

είτε είχαν συγγένεια με ανθρώπους που ήταν οπαδοί του τσάρου, οδηγήθηκαν σε

στρατόπεδα συγκέντρωσης που έκαναν καταναγκαστικά έργα και φυσικά όταν έμεναν

κατάκοποι εκτελούνταν με δικαιολογία ότι ήταν εχθροί το λαού.

Το 1983 στο Ζαϊρ υπήρξαν εκατοντάδες συλλήψεις κατά την ειρηνική πορεία στην

πρωτεύουσα Κινσάσα υπέρ του εξόριστου αρχηγού του λαϊκού κόμματος .(argibird)

Θρησκευτικός Ρατσισμός: Μεγάλος υποστηρικτής της ισότητας των ανθρώπων και της ειρήνης

ήταν ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Αν και ήταν μαύρος δεν δίστασε να διατυπώσει τις καινοτομίες του,

που για την εποχή χαρακτηρίζονταν έως ριζοσπαστικές. Τέλος ήταν μεγάλος υποστηρικτής της

θρησκευτικής ισότητας και ανεξιθρησκείας που μπορεί να επιτευχθεί μόνα με τη μη βία. (King,

1963)

Θρησκευτικός ρατσισμός είναι το φαινόμενο κατά το οποίο κάποιος προσπαθεί να

επιβάλλει την

24

θρησκεία του με οποιοδήποτε μέσο ακόμα και αν χρειάζεται να την επιβάλλει με την βία. Οι

θρησκευτικές συγκρούσεις εμφανίζονται κατά την διάρκεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας

και τους πρώτους διωγμούς των Χριστιανών. Ενδεικτικά θα αναφερθούμε στις

σταυροφορίες που ξεκίνησαν από τους Δυτικούς ως ιδέα μιας ιερής εκστρατείας, με σκοπό

την ανάκτηση των Ιερών

Τόπων από τους μουσουλμάνους, αλλά και ως μέτρο αντιμετώπισης του ιερού πολέμου

(τζιχάντ) των μουσουλμάνων. Αφορμή ήταν η κακή μεταχείριση των προσκυνητών στην

Ιερουσαλήμ και η έκκληση Βυζαντινού Αυτοκράτορα που δεχόταν πίεση από τους

Τούρκους. Σύμβολο τους ήταν ο σταυρός. Από τους συγχρόνους τους θεωρούνταν ως οι

εκτελεστές μια θεϊκής αποστολής και περιγράφονταν ως «Τα έργα του Θεού, τα οποία

επιτελούνταν μέσω των Φράγκων». Όσοι θανατώνονταν κατά την διάρκεια μιας

εκστρατείας είχαν άφεση αμαρτιών και θεωρούνταν μάρτυρες. Οι κληρικοί της εποχής τους

προωθούσαν λέγοντας πως δεν θεωρείται αμαρτία να σκοτώνεις κάποιον εχθρό της

θρησκείας και αντίθετα ωφελείς τον Χριστό. Ξεκινούσαν με απόφαση του πάπα της Ρώμης.

Συνήθως η κήρυξη μιας Σταυροφορίας συνοδευόταν από εγκλήματα και διώξεις από απλούς

πολίτες κατά των Εβραίων, οι οποίοι είχαν αρκετές κοινότητες στην Δυτική Ευρώπη. Οι

σταυροφορίες που έγιναν σε διάστημα 350 περίπου χρόνων είναι:

1) Α’ Σταυροφορία

2) Σταυροφορία του λαού

3) Γερμανική Σταυροφορία, 1096

4)Σταυροφορία του 1101

5) Β΄ Σταυροφορία

6) Γ΄ Σταυροφορία

(RacismWrong, Πειραματικό λύκειο Πειραιά, 2012 )

Βλέπουμε λοιπόν πώς ακόμα και η θρησκεία της αγάπης μπορεί να μεταβληθεί σε

σάλπιγγα πολέμου αν παρερμηνευτεί από άτομα-φορείς του μίσους.

Πόσο όμως είναι οι άνθρωποι σήμερα ενήμεροι για όλα αυτά; Κατά πόσο είναι έτοιμοι

να ζήσουν επιτέλους ειρηνικά μεταξύ τους χωρίς προκαταλήψεις που οδηγούν σε

φανατισμό;

ΥΠΟΘΕΣΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ

Αφού είδαμε ότι οι περισσότεροι ερευνητές συμφωνούν ότι προκατάληψη και άγνοια πάνε μαζί για

να συνθέσουν το φαινόμενο του ρατσισμού, φτιάξαμε τη δική μας υπόθεση την οποία θα

προσπαθήσουμε να επαληθεύσουμε ή να διαψεύσουμε στη συνέχεια της έρευνάς μας. Η υπόθεσή

μας είναι ότι όσο πιο φιλελεύθερο είναι στη θεωρητική του τοποθέτηση ένα άτομο, τόσο πιο

φιλελεύθερο θα είναι και στην καθημερινή του πρακτική.

25

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

Η έρευνά μας διεξήχθη τέλος Ιανουαρίου 2014 στο χώρο του 11ου και 6ου ΓΕΛ, και στο χώρο

όπου συναντήσαμε τα άτομα της ομάδας άνω των 20. Η εργασία μας απευθύνθηκε σε άντρες και

γυναίκες άνω και κάτω των 20. Επιλέξαμε το δείγμα μας από τα άτομα που τυχαία δέχτηκαν να

συμμετάσχουν, βρισκόμενα στην αυλή του σχολείου για την ομάδα κάτω των 20. Οι άνω των 20

ήταν απλοί γνωστοί μας που δέχτηκαν να συμμετάσχουν. Έτσι λοιπόν, το δείγμα του πληθυσμού

ήταν 16 άτομα για την κάθε ομάδα, Τα στοιχεία μας τα επιλέξαμε με βάση τα ερωτηματολόγια που

φτιάξαμε, έπειτα από συνεννόηση με τις άλλες υποομάδες της τάξης μας. Δηλαδή κάθε ομάδα

επινόησε 4 ερωτήσεις, 2 θεωρητικής τοποθέτησης και 2 πρακτικής καθημερινής ζωής. Τις

ερωτήσεις τις αντλήσαμε απ' ό,τι διαβάσαμε σχετικά με το θέμα του ρατσισμού. Οι ερωτήσεις

θεωρητικής τοποθέτησης απαντώνται σε μια κλίμακα από το 1-5 όπου 1 αντιστοιχεί σε κάθετη

διαφωνία και 5 αντιστοιχεί σε απόλυτη συμφωνία. Επιπροσθέτως, συμπεριλάβαμε ερωτήσεις

ΝΑΙ/ΟΧΙ οι οποίες δείχνουν τον τρόπο αντίδρασης στη διαφορετικότητα, στην καθημερινή

πρακτική. Συμπεριλάβαμε και 4 γενικές ερωτήσεις γύρω από το ρατσισμό, 2 της κλίμακας 1-5 και 2

του τύπου ΝΑΙ/ΟΧΙ.

Επομένως, οι ερωτήσεις μας αφορούν συγκεκριμένα τον φυλετικό ρατσισμό, κοινωνικό ρατσισμό,

σεξισμό και ιδεολογικό ρατσισμό και τις γενικές ερωτήσεις. Έχουμε δηλαδή 10 ερωτήσεις

θεωρητικής τοποθέτησης της κλίμακας 1-5 όπου 5=η πλέον φιλελεύθερη απάντηση και 10

ερωτήσεις ΝΑΙ/ΟΧΙ που δείχνουν την καθημερινή πρακτική, όπου Ναι = φιλελεύθερη απάντηση.

Οι ερωτήσεις είναι ζυγιασμένες. Για παράδειγμα στην ερώτηση 10 “η θρησκεία δεν πρέπει να

γίνεται εμπόδιο στις διαπροσωπικές μου σχέσεις”, αντιστοιχεί η ερώτηση 20 “κάνετε παρέα με

άτομα άλλου δόγματος ή θρησκεύματος;”

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Κωδικοποιήσαμε τα δεδομένα του ερωτηματολογίου. Βλέπε πίνακα αποτελεσμάτων.

Οι οριζόντιες γραμμές αντιστοιχούν στα αποτελέσματα του κάθε ερωτηθέντα, στη συνέχεια

ακολουθεί ο Μ.Ο. του κάθε ατόμου. Ακολουθεί στην ίδια γραμμή η σειρά των απαντήσεων

ΝΑΙ/ΟΧΙ και τέλος οι αριθμοί των ΝΑΙ. Οι κάθετες στήλες αντιστοιχούν στις τιμές της κάθε

ερώτησης για όλους τους ερωτηθέντες. Κάτω κάτω είναι οι Μ.Ο. για κάθε ερώτηση. Οι ΝΑΙ/ΟΧΙ

ερωτήσεις καταλήγουν στον αριθμό των ΝΑΙ απαντήσεων.

Παρατηρούμε πως στην 1η ερώτηση όπου αναφέρει κατά πόσο ο ρατσισμός δεν εξυπηρετεί τη

λειτουργία της κοινωνίας, οι άνω των 20 έχουν απαντήσει πάνω από 3, ενώ 3 έχει απαντήσει μόνο

ένας. Ο Μ.Ο. είναι 4,8. Στους κάτω των 20 τώρα οι απαντήσεις ποικίλουν, ενώ ακόμα

παρατηρούμε πως 2 άτομα έχουν δώσει την απάντηση 1.

Στη 2η ερώτηση όπου αναφέρει το πόσο η προκατάληψη σημαίνει να κρίνεις δίχως να γνωρίζεις 3

από τους ερωτηθέντες άνω των 20 έχουν δώσει την απάντηση 4 ενώ όλοι οι υπόλοιποι την

απάντηση 5. Ο Μ.Ο. που παρατηρήσαμε είναι 4,5. Στους κάτω των 20 παρατηρούμε πως οι

απαντήσεις είναι διαφορετικές από 2 έως 5 και ο Μ.Ο. είναι 4,1.

Στην 3η ερώτηση που λέει αν οι άνθρωποι από άλλες χώρες είναι το ίδιο αξιόλογοι με εμάς οι άνω

των 20 έχουν δώσει απαντήσεις από 3 έως 5 ενώ ένας από αυτούς έχει δώσει την απάντηση 3.Ο

Μ.Ο. που παρατηρούμε είναι το 4,6. Ακόμα στην ίδια ερώτηση οι κάτω των 20 έχουν δώσει

απαντήσεις από 1 έως 5 από τους οποίους 2 άτομα έχουν απαντήσει 1. Ο Μ.Ο. αυτών είναι 3,8.

Στην 4η ερώτηση των άνω των 20 οι απαντήσεις είναι από 4 και πάνω. Στην ίδια ερώτηση για των

κάτω των 20 οι απαντήσεις κυμαίνονται από 2-5. Στις 16 απαντήσεις υπάρχουν δύο 2, ένα 3, έξι 4

και οι υπόλοιπες 7 είναι 5 με Μ.Ο.4,2.

Στην 5η ερώτηση η οποία λέει πως τα άτομα με ειδικές ανάγκες πρέπει να είναι ισότιμα στην

κοινωνία, τα αποτέλεσμα για τα άτομα που είναι κάτω των 20 και αυτών που είναι άνω των 20 είναι

παρόμοια. Συγκεκριμένα για τους πρώτους 12 άτομα απάντησαν 5,2 απάντησαν 4 και 1 άτομο 3. Ο

26

Μ.Ο. των αποτελεσμάτων αυτών είναι 4,5. Στα άτομα ηλικίας άνω των 20, 3 άτομα απάντησαν 5, 1

απάντησε 4 και 1 άτομο. Ο Μ.Ο. αυτών 4,8.

Στην 6η ερώτηση στους ερωτηθέντες κάτω των 20 ετών, 8 άτομα απάντησαν 5, 5 άτομα 5, 2

απάντησαν 3 και 1 άτομο 2(αρκετά λυπηρό αλλά είναι μόνο ένας). Ο Μ.Ο. λοιπόν είναι 4,2. Στους

άνω των 20 τώρα 12 άτομα απάντησαν 5, 1 απάντησε 4 και επίσης 1 άτομο απάντησε 3. Ο Μ.Ο.

αυτών των αποτελεσμάτων είναι 4,8.

Για την ερώτηση 7 όλες οι απαντήσεις των άνω των 20 είναι πάνω από 3. Από τις 16 απαντήσεις

έχουμε ένα 3, ένα 4 και οι υπόλοιπες 14 απαντήσεις είναι 5. Όλες μαζί βγάζουν Μ.Ο. 4,8. Για την

ίδια ερώτηση στην κατηγορία των κάτω των 20 όλες οι απαντήσεις είναι πάνω του 2. Από τις 16

απαντήσεις έχουμε τέσσερα 4, ένα 2 και οι υπόλοιπες 11 ερωτήσεις είναι 5.Το Μ.Ο. είναι 4,5.

Στην 8η ερώτηση όλες οι απαντήσεις των άνω των κυμαίνονται από 1-5. Από τις 16 ερωτήσεις με 2

απαντήσεις 1, ένα 2, δύο 3, τέσσερα 4, ένα 2 και οι υπόλοιπες 11 απαντήσεις είναι 5. Για την ίδια

ερώτηση στην κατηγορία των κάτω των 20 οι απαντήσεις κυμαίνονται από 1-5.Από τις 16

απαντήσεις έχουμε ένα 1, ένα 2, δύο 3, δύο 4 και οι υπόλοιπες είναι 10 με Μ.Ο. 4,1.

Στην 9η ερώτηση η οποία ρωτά αν τα άτομα με μειοψηφική ιδεολογική τοποθέτηση πρέπει να

νιώθουν άνετα στην παρέα μας, στους κάτω των 20 παρατηρείται πως η απάντηση με τον

μικρότερο αριθμό είναι το 2 που την έχει δώσει μόνο ένα άτομο, ενώ η απάντηση με τον

μεγαλύτερο αριθμό είναι 5 που την έχουν δώσει 6 άτομα. Ο Μ.Ο. τέλος είναι 4,1.

Στην ερώτηση 10 η οποία ρωτά αν η θρησκεία δεν πρέπει να γίνεται εμπόδιο στις διαπροσωπικές

σχέσεις στους κάτω των 20 η απάντηση με το μικρότερο αριθμό είναι 2 που την έχει απαντήσει 1

άτομο, ενώ την απάντηση 5 την έχουν δώσει 9 άτομα. Τέλος Μ.Ο. Της ερώτησης 10 είναι 4,3.

Στην ερώτηση 11 που ρωτάει αν πιστεύουν ότι ένας λαός δεν μπορεί να ζήσει μόνος του, 10 άτομα

από αυτά των άνω των 20 έχουν δώσει την απάντηση ΝΑΙ, ενώ οι υπόλοιποι την απάντηση ΟΧΙ.

Στην ίδια ερώτηση 11 άτομα από αυτά των κάτω των 20 έχουν απαντήσει ΝΑΙ, ενώ οι υπόλοιποι

έχουν δώσει την απάντηση ΟΧΙ. Αν κοιτάξουμε τις οριζόντιες γραμμές και γενικότερα το

ερωτηματολόγιο συμπεραίνουμε με ευκολία πως όλες οι απαντήσεις είναι πάνω από το 3 που

σημαίνει ότι οι περισσότεροι των ερωτηθέντων, έχουν σχηματίσει μια ολοκληρωμένη αρνητική

άποψη για το θέμα του ρατσισμού. Ο γενικός Μ.Ο. για τα άτομα άνω των 20 είναι 4,6/5.Αυτό

σημαίνει ότι αυτά τα άτομα είναι ώριμα και έχουν αποκτήσει μια ολόπλευρα αντιρατσιστική

αντίληψη.

Στις ερωτήσεις 1-10 μπορούμε να συμπεράνουμε μερικά πράγματα. Στις καίριες και σημαντικές

ερωτήσεις όπου ξεκαθαρίζεται εύκολα το ποιόν των ερωτηθέντων όπως οι 1,5,6,7 τα αποτελέσματα

είναι ξεκάθαρα. Οι μέσοι όροι είναι όλοι πάνω από 4,7 οπότε εύκολα βλέπουμε ότι οι άνω των 20

είναι πολύ ώριμοι και σε καμία περίπτωση δεν είναι ρατσιστές. Όσον αφορά τις ερωτήσεις

ΝΑΙ/ΟΧΙ τώρα, στην ερώτηση 11 όλοι σχεδόν συμφωνούν ότι ένας λαός δεν μπορεί να ζήσει και

ότι χρειάζεται συνεργασία μεταξύ των λαών. Στην ερώτηση 12 ξεκαθαρίζεται ότι τα άτομα θέλουν

να μάθουν για τις παραδόσεις άλλων λαών καθώς 15 άτομα απάντησαν ΝΑΙ. Στην περίεργη 13, 9

άτομα απαντούν ότι κάνουν παρέα με κάποιο παιδί άλλης χώρας δείχνοντας ότι δεν είναι

εγκλωβισμένοι σε στερεότυπα. Επίσης στην ερώτηση 14 ,9 άτομα θέλουν να υιοθετήσουν παιδί

άλλης χώρας, αφού όλα τα παιδιά είναι ευλογία είτε είναι δικά μας ή μη. Στην ερώτηση 15, 14

άτομα απαντούν πως οι φράσεις τρελλός κτλ θεωρούνται υβριστικές, πράγμα άκρως ικανοποιητικό.

Οι άνθρωποι άνω των 20 σέβονται άτομα με αναπηρία και είναι αντιρατσιστές. Στην ερώτηση 16

αν κάνουμε παρέα με άτομα με ειδικές ανάγκες, 9 άτομα απαντούν ΝΑΙ πράγμα το οποίο είναι

θετικό γιατί δεν πρέπει να απομονώνουμε τέτοιου είδους άτομα. Στην ερώτηση 17, 15 άτομα

απαντούν ΝΑΙ αν είναι μια γυναίκα έμπιστη σε διευθυντική θέση πολύ θετικά αποτελέσματα καθώς

οι γυναίκες είναι ισότιμες με τους άντρες. Στην ερώτηση 18, 11 άτομα απάντησαν πως θα

επέτρεπαν στον αδελφό τους να ασχοληθεί με το μπαλέτο. Θετικό αποτέλεσμα γιατί όλες οι

ασχολίες είναι για όλα τα φύλα. Στις 2 τελευταίες ερωτήσεις 19 και 20 διακρίνουμε εύκολα πως

άτομα άλλων ιδεολογικών απόψεων κάνουν παρέα, καθώς δεν παγιδεύονται σε τέτοιου είδους

στερεότυπα.

27

Πίνακας συχνοτήτων

Στην 1η κάθετη στήλη αντιστοιχεί ο πληθυσμός, στην 2η κάθετη στήλη τα ποσοστά, στην συνέχεια

παρατηρούμε τον αριθμό των απαντήσεων ΝΑΙ και τέλος ο Μ.Ο. των ερωτήσεων 1-5. Οι δύο

πίνακες αυτοί διαφοροποιούνται για τους ερωτηθέντες των άνω και κάτω των 20.

Έτσι παρατηρούμε πως ένα άτομο, δηλαδή το 6,25%, που ανήκει στην ομάδα των κάτω των 20 έχει

απαντήσει σε 10 ερωτήσεις ΝΑΙ ενώ αντίστοιχα ο Μ.Ο. του στις ερωτήσεις 1-5 είναι 4,8. Στους

ερωτηθέντες άνω των 20 τώρα υπάρχουν 2 άτομα που είχαν. Όπως μπορούμε να παρατηρήσουμε

απαντήσει σε 10 ερωτήσεις ΝΑΙ και ο Μ.Ο. στις απαντήσεις 1-5 είναι εξίσου υψηλός δηλαδή 4,9

στην συνέχεια όσο μειώνεται ο αριθμός των απαντήσεων ΝΑΙ από τα άτομα που έχουν ερωτηθεί

μειώνεται και ο Μ.Ο. των ερωτήσεων 1-5 στα άτομα κάτω αλλά και άνω των 20 εκτός από κάποιες

εξαιρέσεις που διαφοροποιούνται και αποτελούν στατιστικό θόρυβο στην έρευνά μας. Πιο

συγκεκριμένα το 12,5 από τα άτομα κάτω των 20 ενώ έχουν απαντήσει μόνο 4 ΝΑΙ βλέπουμε πως

ο Μ.Ο. στις ερωτήσεις 1-5 είναι αρκετά υψηλός, δηλαδή 4,6. Στους άνω των 20 τώρα παρατηρούμε

πως οι απαντήσεις πιο ομαλές, αφού στατιστικό θόρυβο αποτελούν μόλις 6,25%,το οποίο ενώ έχει

απαντήσει ΝΑΙ σε 2 μόνο ερωτήσεις ο Μ.Ο. των απαντήσεων είναι 4,6. Αυτό μας δείχνει πως τα

άτομα άνω των 20 απαντούν πιο ώριμα και άνετα σε αντίθετα με τα άτομα κάτω των 20.

Πίνακας (3) συσχετισμός παραγόντων

Ο κάθετος άξονας μας δείχνει τον αριθμό των απαντήσεων ΝΑΙ (πρακτικής ζωής). Ο οριζόντιος

άξονας μας δείχνει τους Μ.Ο. των ερωτήσεων 1-5 (θεωρητική τοποθέτηση)

Παρατηρούμε στην 1η ομάδα δηλαδή στα άτομα κάτω των 20 ετών δεν υπάρχει συνέπεια ανάμεσα

στην θεωρητική τοποθέτηση ερωτηθέντων (ερωτήσεις κλίμακας 1-5) με την καθημερινή τους

πρακτική (ερωτήσεις ΝΑΙ/ΟΧΙ). Αντίθετα στη 2η ομάδα δηλαδή τα άτομα άνω των 20 όσο

αυξάνεται ο αριθμός των απαντήσεων ΝΑΙ τόσο αυξάνεται ο Μ.Ο. των ερωτήσεων 1-5, εάν

εξαιρέσουμε και εδώ το 1 άτομο, το οποίο ενώ οι απαντήσεις του ΝΑΙ είναι μόνο 2, ο Μ.Ο. του

στις ερωτήσεις 1-5 είναι αρκετά μεγάλος, δηλαδή 4,6.

Για περισσότερες λεπτομέρειες βλέπε τους πίνακες αποτελεσμάτων καθώς και το ερωτηματολόγιό

μας στο Παράρτημα.

ΣΥΖΗΤΗΣΗ

1)Αναστοχασμός: Η έρευνά μας ήταν άψογη σε όλα τα παρακάτω επίπεδα: 1.εργασία,

2. παρουσίαση, 3.ερωτηματολόγιο, 4.συνεργασία με άλλες ομάδες.

2)Προτάσεις για συμπληρωματική εργασία: Ρατσισμός πολιτικού περιεχομένου

Ρατσισμός θρησκευτικού περιεχομένου

Δογματισμός

Τα διάφορα θρησκεύματα του κόσμου

3) Συμπεράσματα: Από την έρευνα προκύπτει το συμπέρασμα ότι οι τυχαίοι ερωτηθέντες έχουν

αρκετά αντιρατσιστικές τάσεις. Στηρίζουν εν μέρει τούς ομοφυλόφιλους, τα άτομα με ειδικές

ανάγκες και τα άτομα με ψυχολογικά προβλήματα. Παράλληλα, δε βάζουν τη θρησκευτική ή

28

πολιτική πεποίθηση ως προτεραιότητα για τη δημιουργία διαπροσωπικών σχέσεων και θεωρούν τα

2 φύλα ισότιμα.

Σχολιασμός αποτελεσμάτων: Τα αποτελέσματα της εργασίας μας ήταν αναμενόμενα και

επιπροσθέτως άκρως ικανοποιητικά. Παρατηρήθηκε ότι οι μεγαλύτεροι άνθρωποι κυρίως

έχουν αρχίσει να υιοθετούν μη ρατσιστικές μεθόδους και έχουν αποκτήσει ήδη μια

πολυπρισματική άποψη της πραγματικότητας. Ενδιαφέρονται για όλους και είναι ανοιχτοί

σε όλες τις απόψεις. Οπότε, τα αποτελέσματα σχολιάζονται ως θετικά.

Σύνδεση αποτελεσμάτων με υπόθεση εισαγωγής έρευνας: Όταν εκκινήσαμε την εργασία ορίσαμε ως θέμα-υπόθεση τον ιδεολογικό ρατσισμό, που

διακλαδίζεται σε πολιτικό και θρησκευτικό. Με το ερωτηματολόγιο αποσκοπήσαμε στο να βρούμε

πόσο ρατσιστές είναι οι ερωτηθέντες. Όπως είπαμε πριν, τα αποτελέσματα είναι αρκετά

αντιρατσιστικά. Οπότε τα αποτελέσματα συνδέθηκαν με την εισαγωγή της έρευνάς μας

πηγαίνοντάς την λίγο παραπέρα αφού καταφέραμε να συσχετίσουμε τους παράγοντες της

καθημερινής πρακτικής μια της θεωρητικής τοποθέτησης.

Επίλογος: Θεωρούμε ότι είχαμε μία πολύ καλή εμπειρία μέσω της φετινής έρευνας.

Συνεργαστήκαμε τόσο μεταξύ μας όσο και με άλλες ομάδες. Γίναμε πιο υπεύθυνοι και

περάσαμε πολύ καλά. Θα θέλαμε να έχουμε και στο μέλλον μια ανάλογη εμπειρία.

29

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Βιβλία

Hobsbawn E.J. Έθνη και Εθνικισμός, 1990, Ινστιτούτο του Βιβλίου, Αθήνα.

Κινγκ Μ. Λ. , 1963, Η δύναμη της αγάπης, (ελληνική έκδοση), εκδόσεις ΄΄Δορκάς’’

Storr A., 1968, Human Aggression, New York, A.Bantman book.

Popenoe D. , 1977, Sociology, New Jersey, Prentice-Hall

Χατζημωυσιάδης Π. Αθανασίου Μ. , 2011, Λόγος Αποδεικτικός , Αθήνα Μεταίχμιο.

Βεργέτη Μ. , 1999, Παλιννόστηση και Κοινωνικός αποκλεισμός, Θεσσαλονίκη, Αδερφοί

Κυριακίδη.

Μουσούρου Λ.Μ. ,1993, Από τους Γκασταρμπάιτερ στο πνεύμα του Σέγκεν, Αθήνα,

Κοινωνιολογική και Ανθρωπολογική βιβλιοθήκη, (εκδόσεις Gutenberg)

Διαδίκτυο

Wikipedia.com. Ανασύρθηκε: 9/12/13.

Poreiagynaikwn.gr. Ανασύρθηκε: 9/12/13.

Paleochori.blogspot. Ανασύρθηκε: 9/12/13.

Agouigrammi.com. Ανασύρθηκε: 9/12/13.

E-psychology.gr. Ανασύρθηκε: 9/12/13.

Argibird.blogspot.gr. Ανασύρθηκε: 9/12/13.

www.vlioras.gr . Ανασύρθηκε: 9/12/13.

30

ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ 1

ΕΡΩΤΗΘEΝΤΕΣ ΑΝΩ ΤΩΝ 20

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 1 - 5 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΝΑΙ/ΟΧΙ

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 M.O. 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 NAI

1 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 N N O O N O N N N N 7

2 5 5 5 5 5 5 5 5 3 5 4,8 O N O N N O N N O O 5

3 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 N N N N N O N N N N 9

4 5 4 4 5 5 5 5 5 3 5 4,6 O N N N N N N N N N 9

5 5 5 5 5 5 3 4 1 5 2 4 O N N N N N N O N O 7

6 5 4 4 5 5 5 5 2 3 4 4,2 N N O O N O N O N O 5

7 5 5 4 4 5 5 5 5 5 5 4,8 N N N O N N N N N N 9

8 5 5 4 4 5 5 5 5 5 5 4,8 O N N N O N N N N N 8

9 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 N N O N N N N N N N 9

10 5 4 5 5 5 5 5 5 5 5 4,9 N N N N N N N N N N 10

11 5 5 5 4 5 5 3 5 3 4 4,4 N N O O N O N O N O 5

12 5 5 5 5 5 5 5 4 5 5 4,9 N N O O N N N N N N 8

13 4 5 5 4 5 4 5 3 4 5 4,6 N O O O O O O O N O 2

14 5 5 5 5 4 5 5 3 4 5 4,6 O N N O N N N O N N 7

15 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 N N N N N N N N N N 10

16 3 5 4 5 5 5 5 4 5 2 4,2 O N N N N O N N N N 8

μ.ο. 4,8 4,5 4,6 4,7 4,9 4,8 4,8 4,1 4,4 4,5 10 15 9 9 14 9 15 11 15 11

ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ 1

ΕΡΩΤΗΘEΝΤΕΣ ΚΑΤΩ ΤΩΝ 20

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 1 - 5 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΝΑΙ/ΟΧΙ

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 M.O. 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 NAI

1 5 4 5 5 5 5 5 5 4 5 4,8 N N Ν Ν N Ν N N N N 10

2 5 4 1 4 5 4 4 5 5 5 4,2 O N O N N O N Ο Ν O 5

3 5 5 3 4 5 5 5 5 4 5 4,1 N N Ο N N O N Ο Ν Ο 6

4 5 4 3 5 5 5 5 3 5 5 4,5 Ν N Ο N N Ο N Ο N Ο 6

5 3 3 5 4 5 4 5 5 3 5 4,2 O N N Ο N Ο N O N O 5

6 3 2 4 2 3 3 2 1 5 4 2,9 Ο N Ν O Ο Ν N O Ο Ν 5

7 1 4 1 2 5 5 5 1 3 4 3,1 N N Ο O N N N Ο N N 7

8 4 5 4 4 4 3 4 4 5 5 4,2 Ν N N Ο O Ο N Ο N N 6

9 5 4 3 4 5 4 5 5 4 4 4,3 N Ο Ν Ο N Ο N Ο N Ο 5

10 5 5 4 5 5 4 4 4 5 5 4,6 N N N N Ο Ο N Ο N Ο 6

11 5 5 5 5 5 5 5 5 4 5 4,9 Ο N O Ν Ο O N O N O 4

12 4 4 4 5 5 4 5 5 5 4 4,5 N N Ν Ν Ν Ο N Ο N N 8

13 5 5 5 5 5 5 5 4 4 4 4,7 N Ν O Ν O O Ν Ν N Ν 7

14 5 5 5 4 5 5 5 3 3 5 4,5 O N N O N Ο N Ν Ο N 6

15 1 5 5 3 4 2 5 2 2 3 3,2 N N N Ο N Ο Ο Ο N N 6

16 4 5 5 4 5 5 4 5 5 2 4,3 Ν N Ο N Ο O N Ο Ο Ο 4

μ.ο. 4 4,1 3,8 4 4,5 4,2 4,5 3,8 4,1 4,3 11 15 9 9 10 3 15 3 13 7

31

ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

ΠΙΝΑΚΑΣ 2 : ΣΥΧΝΟΤΗΤΕΣ

ΕΡΩΤΗΘΕΝΤΕΣ ΚΑΤΩ ΤΩΝ 20 ΕΤΩΝ

Πληθυσμός Ποσοστό Αριθμός απαντήσεων ΝΑΙ Μ.Ο. Ερωτήσεων 1-5

1 6.25 % 10 4,8

1 6.25 % 8 4,5

2 12.5 % 7 3,9

6 37.5 % 6 4,3

4 25,00% 5 3,9

2 12.5 % 4 4,6

Σύνολο: 16

ΕΡΩΤΗΘΕΝΤΕΣ ΑΝΩ ΤΩΝ 20 ΕΤΩΝ

Πληθυσμός Ποσοστό Αριθμός απαντήσεων ΝΑΙ Μ.Ο. Ερωτήσεων 1-5

2 12.5 % 10 4,9

4 25,00% 9 4,8

3 18.75 % 8 4,6

3 18.75 % 7 4,5

3 18.75 % 5 4,4

1 6.25 % 2 4,6

Σύνολο: 16

32

ΕΡΩΤΗΘΕΝΤΕΣ ΚΑΤΩΝ ΤΩΝ 20 ΕΤΩΝ

0

2

4

6

8

10

12

1 2 3 4 5 6

Μ.Ο ερωτήσεων 1-5 (θεωρητική τοποθέτηση)

Αρ

ιθμ

ός α

πα

ντή

σεω

ν Ν

ΑΙ (π

ρα

κτι

κή

ζωή

ς)

Αριθμός απαντήσεων ΝΑΙ

Μ.Ο. Ερωτήσεων 1-5

ΕΡΩΤΗΘΕΝΤΕΣ ΑΝΩ ΤΩΝ 20 ΕΤΩΝ

0

2

4

6

8

10

12

14

16

1 2 3 4 5 6

Μ.Ο. ερωτήσεων 1-5 (θεωρητική τοποθέτηση)

Αρ

ιθμ

ός α

πα

ντή

σεω

ν Ν

ΑΙ (π

ρα

κτι

κή

ζω

ής)

Μ.Ο. Ερωτήσεων 1-5

Αριθμός απαντήσεων ΝΑΙ

33

ΕΡΩΤΗΘΕΝΤΕΣ ΚΑΤΩ ΤΩΝ 20

μ.ο. ερωτήσεων 1-5 Αριθμός απαντήσεων ΝΑΙ (θεωρητική

τοποθέτηση) (πρακτική ζωής)

4,6 4

3,9 5

4,3 6

3,9 7

4,5 8

4,8 10

Ερωτηθέντες κάτω των 20

0

2

4

6

8

10

12

0 1 2 3 4 5 6

μ.ο. ερωτήσεων 1-5 (θεωρητική τοποθέτηση)

Αρ

ιθμ

ός α

πα

ντή

σεω

ν Ν

ΑΙ

(πρ

ακτι

κή

ζω

ής)

ΕΡΩΤΗΘΕΝΤΕΣ ΑΝΩ ΤΩΝ 20

μ.ο. ερωτήσεων 1-5 Αριθμός απαντήσεων ΝΑΙ (θεωρητική

τοποθέτηση) (πρακτική ζωής)

4,9 10

4,8 9

4,6 8

4,5 7

4,4 5

Ερωτηθέντες άνω των 20

0

2

4

6

8

10

12

0 1 2 3 4 5 6

μ.ο. ερωτήσεων 1-5 (θεωρητική τοποθέτηση)

Αρ

ιθμ

ός ε

ρω

τήσ

εων Ν

ΑΙ

(πρ

ακτι

κή

ζω

ής)

34

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΡΑΤΣΙΣΜΟ

Σας παρακαλούμε να διαβάσετε προσεχτικά τις παρακάτω προτάσεις και ερωτήσεις σχετικά με το

ρατσισμό. Στις 10 πρώτες προτάσεις σας ζητούμε να απαντήσετε σε μία κλίμακα 1 έως 5, όπου

1=διαφωνώ απόλυτα… 5=συμφωνώ απόλυτα. Οι επόμενες 10 ερωτήσεις απαντώνται με ΝΑΙ /

ΟΧΙ.

Ευχαριστούμε για τη συνεργασία

ΗΛΙΚΙΑ : ΚΑΤΩ ΤΩΝ ΕΙΚΟΣΙ ΑΝΩ ΤΩΝ ΕΙΚΟΣΙ

1)Ο ρατσισμός δεν εξυπηρετεί τη λειτουργία της κοινωνίας

1. 2. 3. 4. 5.

2)Προκατάληψη σημαίνει να κρίνεις δίχως να γνωρίζεις

1. 2. 3. 4. 5.

3)Οι άνθρωποι από άλλες χώρες είναι το ίδιο αξιόλογοι με μας

1. 2. 3. 4. 5.

4)Πρέπει να βοηθήσουμε τον τρίτο κόσμο να επιβιώσει

1. 2. 3. 4. 5.

5)Τα άτομα με ειδικές ανάγκες πρέπει να είναι ισότιμα στην κοινωνία

1. 2. 3. 4. 5.

6)Τα άτομα με ειδικές ανάγκες πρέπει να κοινωνικά ενεργά

1. 2. 3. 4. 5.

7)Τα δύο φύλα πρέπει να έχουν τις ίδιες προοπτικές εξέλιξης στην εργασία

1. 2. 3. 4. 5.

8)Η ομοφυλοφιλία δεν είναι ψυχική νόσος

1. 2. 3. 4. 5.

9)Τα άτομα με μειοψηφική ιδεολογική τοποθέτηση πρέπει να νιώθουν άνετα στην παρέα μου

1. 2. 3. 4. 5.

10)Η θρησκεία δεν πρέπει να γίνεται εμπόδιο στις διαπροσωπικές μου σχέσεις

1. 2. 3. 4. 5.

35

11)Πιστεύετε ότι ένας λαός δεν μπορεί να ζήσει μόνος του

ΝΑΙ /ΟΧΙ

12)Θέλετε να μάθετε για τις παραδόσεις άλλων λαών

ΝΑΙ /ΟΧΙ

13)Κάνετε παρέα με κάποιο παιδί άλλης χώρας

ΝΑΙ /ΟΧΙ

14)Θα σας άρεσε να υιοθετήσετε ένα παιδί άλλης χώρας

ΝΑΙ /ΟΧΙ

15)Για σας εκφράσεις όπως “τρελός” ή “καθυστερημένος” είναι υβριστικές

ΝΑΙ /ΟΧΙ

16)Έχετε τουλάχιστον ένα φίλο άτομο με ειδικές ανάγκες

ΝΑΙ /ΟΧΙ

17)Θα εμπιστευόσασταν μια γυναίκα σε διευθυντική θέση

ΝΑΙ /ΟΧΙ

18)Θα εγκρίνατε την απασχόληση του αδελφού σας με το κλασικό μπαλέτο

ΝΑΙ /ΟΧΙ

19)Κάνετε παρέα άτομα άλλης ιδεολογικής τοποθέτησης

ΝΑΙ /ΟΧΙ

20)Κάνετε παρέα με άτομα άλλου δόγματος ή θρησκεύματος

ΝΑΙ /ΟΧΙ

36