146 Miiasir diiorlahx vo onun Problemlo五′N01 2011

SEViNC BAこ IROVA6b″″ Dδッあ′υ物いers餞″

‐″αJ,wッθ30α ″う″ム″“

AZORBAYCANIN ALI MOKTOBLORININ RUSIYA VЭ UKRA■NANIN ALITOHSILⅣ13ossisoLORiiLO BEttNOLXALQ OMOKDAsLIGI

Asar sOzleri tЭ hsil,ali tЭhsil,bcynolxalq olaqolor,Rusiya,Ukrayna

К ЛЮ ЧeBЬIe c■oBa:o6pa30BaHИ c,BЫcШCe 06pa3oBaHИ c,Me狐 ン軍 apoДHЫc cBЯ3И POCCИЯ,yKpaИ Ha

Descriptive information:education,high education,intcrnational∞ opcration,Russia,Ukrainc

1991‐ci ilin sonunda Sovet ittifaqinin da意1lmaSl,On iki yeni mistoql1 61konin vo Mistoqil

DёvloJor Biniylnin(MDB)yaranlllasl llo AzЭ rbaycanin qar,lЫ nda bit6vlikdo MDB vЭ onun ayn‐

aン呵61koloH ilo maraqlann follllala,dlnlmasl vo siyasotin islonib hazlrlalmasl vozifosi dururdu

Azorbaycan Rcspublikasl MDB‐ yo daxil olduttu andan hom bu qurtlm daxilindЭ to,kil

olunmu,ixtiSasI∞ dinlml,stmkturlar 9orφvosind。,hom do postsovct 61koloH ilo ikitoroni miqavilolor

osasinda hortoroni siyasi,iqtisadi vЭ humanitar omokda,11薔l inki,af etdirmoyo hazlr oldugunu bOyan

etdi

Tczliklo H 01iycv ba,da olmaqla respublika rohborli,Azorbaycan Respublikぉ min MDB51koloH ilo siyasi,iqtisadi vo humanitar saholordo siyasotinin konよ ■et inoqsodlonni m● oyyonlo,dirdi

AzЭrbaycan Rcspublikaslnin MDB 01kolo五 1lo humanitar sahodЭ ,1lk nёvbodЭ ali tohsil istiqalnotindo

Omokda,hgl a,agldakl moqsodlЭ H ehtiva cdirdi:

― MDB 61koloH ilo modoni mibadilЭ nin foalla,dinimasl, onlaria elln vo tohsil saholo五ndЭ

omokda゛ lq,respubhkanm ah mЭ ktobloHndo MDB dOvlotlЭ 五■9m kadriarln hazrlanlnaЫ ;

―clmi tutumlu vo daha 9ox chtiyac hiss olunan ixtisaslar iπ o mitoxossisloHn Rusiya vЭ digor

ルIDB ёlkoloHnin apancl ali mЭ ktoblЭHndo hazlrlarunasl;

―postsovet tohsil mokaninda Azorbaycan Rcspublikasinln apancl mёvqclЭ Hnin tontin olunlnasl

6z nёvbosindЭ,MDB ёlkolo五 nin clmi‐ tcxniki vo tcxnoloJi intcqrasiyasl inki,af etdlkco,

onlann ali moktoblo五 nin cllni‐texniki omokda,11=l inteqrasiya proscsi xarakte五 da,lmaga baslaylr

Bcyηolxalq clmi―texniki olaqoloHn bu sahosindo sociンγovi intcqrasiya follllalan: elmi‐ texniki

9ah,malann beynolxalq kooperasiyasl, miヽ /oqqЭ ti vo daiini kollcktivloHn hoyata ke9irdiklorl birgo

todqiqat vo l,lomolor geni,yaソ lmaga bωlaylr To,obbiskar elmi tematikanin yJく sok xisusi 9Э kisinin

sociンγЭvi olduЁu ali tohsil cllninin spcsiflkasi baxlinindan ali moktobloHn bcynolxalq elini― tcxniki

foaliンッリtinin inkisaflnda inteqrasiyayaqodorki omokda,1lq d6vnndo folll.ala,mls koordinasiya,

alimloHn, todqiqat vo 9a11,malann noticolo五 nin dematikadan kmar〉 〉mibadilosi(ayn‐ ayn ali

mЭktoblЭ■n vЭ onlann b61molЭ 五nln razlla,malanna osason), CloCo do clmi‐ pcdaqoJi kadiann

ixtisasinin artinlmasinda omokda,1lq b。メk ro1 0ynaylr

1992‐ci ilin martinda MDB ёlkoloHnin hё kumot b叫 91larl elmi‐tcxniki omokdasllこa dair sazis

iinzaladllar Homin ilin maylnda dё vlotlorarasi cllni‐ tcxnikl ,ura haqqinda nizamnatnonin tosdiqi

protokolu,1995-ci ilin noyabnnda iso ali tohsil ellnino xisusi ycr venlon umumi elmi― tcxniki mokanin

yaradllmasina dair sazi,imzalandl[1,s38]

Bu gun MDB 61koloHnin elmi‐texnib omokda,11こ lnl k00rdinasiya cdon vo torkibino elmi‐

tcxniki inki,af izro dё vlotiorarasl komitonin, elmi‐ tcxniki .infollllasiya uzro dOvlotlorarasl

Koordinasiya SuraSlnin,clmi‐ texniki omokda,1lq Departamentinin daxll oldugu bitё v bir sistcm

inёvcuddur Gёindi"kimi,SOmOr● li i,■9in sal■i bitt lazlmi btta vЭ instittlsional stmkttrlar

お11llalasdiniml,dir LakinヽlDB 61kolЭ H gёzlonilon nOticoni oldo ctmЭnli,lor

MDB 9Э r9ivosindo ali moktoblo」 n beynolxalq clmi― texniki omokda,1屯 lnin mtasir tocibosinin

Miiasit iliiorTarix vo onun PЮ blemloH′ N01 2011

tohlili gOstoHr ki,onlm somoroliliyl torofdttlarln ali moktoblo● nin clmi‐texniki potcnsialmin arm81,

clmi―todqiqat i,loHnin keyfl"5tinin yax,11埒 dinlmasl,patentin vo roqaboto davalnil mЭ hsulun

altinlmasl1 1,lomoloHn todqiqat middotlnin q:saldllmasl vo o」 ann noticoloHnin miossiso, §irkot,

korporasiya vo s sahibkarllq foaliン γotindo totbiq olunlnasl ilo mioン γonlo,diHlir BETO― nin

somЭЮlili" ali mOktob todqiqat vo i,lomoloHnin MDB 61kolo‖ nazirlikloHndo,idaroloHndo,ali

mЭktoblo五 ndo,cloco do akadcmik to,kilatlannda istifado 01unan t91latlk vo totbiq planlan ilo ist― isto

di,mosi dorocosindon asllldlr Bu,elmi foaliyν っtin idarO olunlnasi ke)石 yyOtino,o cumlodon BETO‐

yo,todqiqatlann telnatikasinin osぉ landinlmasl keyflyyotino,1,lo五 n mOvztllar七“

planlasdinlmasina

vo onlann noicJonnin totbiqlnЭ yJぐok toloЫЭr invaniaylr

Azorbaycan Respublikasi ali moktoblonnin MDB‐ nin apancl ali moktoblo五 (Rusiya,LIkraンma,

Bclorusiya vЭ b)11。 lkitorOni Omokda,11薔 1 61ko ali tohsilinin beynolxalq olaqolo五 nin bu●h

komplcksinin osasll istiqarnotloHndon bi五 olm、埒dur XX os五n90-cl inoHnin ЭνvolloHndo SSRl― nin

dagllmasl ilЭ Эlaqodar ba,qa respublikalarda tohsili davarll etdillllok sahosindo obyektiv 9otinliklor

yarandl Comi lki‐ t9il orzindo,"xsayll deklarasiyalara vo baglanrnl,mlqavilolorЭ rogmon,kc9mi,vahid tЭ hsu mokanmin mOvcudlutt basa 9atdl SSRI― do tohsil mokanmln Ohomiyyotli forqli

ёzolliklЭH,ali tohsil sahosini idaroctlnonin hiperlnorkЭ zlЭodi五lmЭ si llo olaqodar ayn‐ ayn respublika

vo rcgionlann pe,okar kadrlann hazirlanlnasi sahosindo intcnsiv mi,torok olaqЭ loH nozordo tutan

foaliンγЭtdon qarslhqll aslhhtt nЭ ZOr0 9arplrdl Bu,ilk nё vbodo,Rusiya Federasiyasina,Ukraynaya,

Bclorusiyaya aid idi; onlar SSRl ,or“ tlndЭ btib ittifaq, o 赫 lodon Azorbaンcan i9un tohSil

xidmotiЭ五gё stollllЭ kdo ixtisasla,ml,dllar, lakin bununla belo, bu 61kolor daxili hazlrllq hesabina bir

slra pro■ 1lЭ r izro mioxossis ycti,diHlmosindo,oxsi t010batlannl tomin etmirdilor Hor il to,natla bu

61koloro digor respublikalann, o cumiodon Azorbaycanin ali moktoblo五 nin on minlorlo mЭ zunugondoHlirdi

SSRI― nin daglmasi nЭ ticosindo Rusiya,Belorusiya,Moldaviya vo b iqtisadiyγ at1 09in Rusiya

lnilki a宙asiya mihondisiЭ H institutunda, Dnepropetrovsk dtt vo mctallur」 ya inStitutunda,

Azorbaycan ncn vo kimya insitutunda.Poltex」 k institutunda vo bir slra digЭ r ittifaq ohomiyνっtli

nifuzlu ali moktoblordoメ ksok iXtisasll kadrlann hazlrianmasi praktik olaraq dayandinldl

YaraIIn15§ oraitdo Azorbaycan vo Rusiyanin apancl ali moktobloH mitoxossis hazlJlこ 1,ali

moktoblorarasl elmi‐t01.latik mibadilo vo omokda,1lgin Osas islqalnotloinin miЭ yγЭnlo5diHlmosi

i,indo ikitoroni olaq。 lor sistcmini faktiki olaraq ycnidon qurma1l oldular

1994 vo 1996-cl illordo d6viot xotti llo Rusiya un市 ersitctlЭ Hndo comi 2 tolobo tohsil alirdl〔 2,

s350]1995-ci il iyunun 6‐ da Rusip vo Azorbaycan h6kumotloH modoni vЭ elmi omokd鉛 11言 a dalr

Sazi5 imzaladlar Olkol● Hnin xdqlan arasinda 9oxosrlik modonl olaqЭ loro osaslanan toronor qёズctdilor ki,modoni omokda,1lq onlar arasinda qar,11lqll anla,ma vo inamin,dё vlotlor vo millotlorarasl

olaqoloHn m6hkomlЭ ntnosindЭ vo imulnbo,o五 doyorloHn borqorar。 lmasinda bω llca amil olaraq qahr

Rusiya vo Azorbaycan bundan sonra da modoniyyot, elm, infonnasiya, tЭ hsil sahosindo

omokda,11言 m,hOm9inin iclmai to,kilatlann,yaradicl ittifaqlann,assosiasiya vo fondlann xЭ ti ilo

modoni olaqЭ IЭhn inki,aflnl dostokloyocoklor Toronor tohsil haqqinda sonodlЭ 五n,elmi doroco vo olmi

adlann, ixtisas attcstat vЭ diplomlannin ekvivalcnt vedlmosini qobul edir vo tЭ hsil sahosindЭ

igahatlann apanlmasinl nozoro alaraq,yeni sonodlo五 n qobulu haqqlnda osasnamo i゛Эylb hazlnaylrlar

[3,s60-61〕1995-ci ll iンυlun 25‐ do Azorbaycan h6kulnoti ilo Rusiya Fedcrasiyasl h6kumoti arasinda"ksOk

ixisaJl clmi vЭ elmi‐pedaqoJi kadiann attcstasiyasi sahosindo omokda,lq haqqinda sazis irttalandl

13,s715-717]Bir qOdOr sonrへ 1997‐ci‖do Azorbaycan Respublikasinm TЭ hSI Na21‖ゾ ‖O Ruζ ya

llcdcrasiyasinin imurni ixtisasl谷 dinlml,TohSil Nazirliyl arasinda 1997/1998‐ ci tod五 s ili i9th ali

tohsil sahosindo omokda,1lq vo munasibotlor haqqlnda protokol imzalandl[4]

1997 vo 1998-ci illordo dOvlotiorarasl razlla,ma osaSinda Rusiya Federasiyasinin ali

moktoblЭHndo tohsil almaq■ 91h ilk dofo 74 nofor giindЭ Hldi[2,s350〕

Ali tohsil sahosindo beynolxalq olaqoloHn inkisannda 1999-cu il noyabnn 5-do Baklda

ウ′

′■

■■

148 Miiasir diizttTarix vo onun problemloH′ N01 2011

ilnzalarlml,く cヽzorbaycan Rcspublikasl vЭ Rusiya Fedcrasiyasinln modoniyyot,elln vЭ tohsil sahosindo

2000-2002 illor ii9in uzullmiiddotli omokda,hq proqraml》 miihiim Эhomiyyot kosb edirdi. Bu

sЭ nЭddo 1995-ci il iyulun 6‐ da imzalanFll, mOdOniyyot vo elnl sahosindo,eloco dЭ 1997-ci il iyulun 3-

do imzalarlml§ infollllasiya― InЭdoni rnorkЭ zloHn yaradlllnasl vo foaliyyoti,ortlЭ 五haqqlnda sazi§ loHn

bazasinda iki ёlkЭ arasinda bu saholordo qar,11lqh olaqolo五 n golocok inki,afl nЭzordo tutulllrdu.Bura

tohsil lntiossisolЭ 五nin flliallannln,birgo tohsil miiossisolo五 nin yaradllmasl, rus dili lniioniln10Hnin

hazlJanmasl,tod五 s,modoni,clmi mohsul miibadilosi vo s.daxil idi[5,s.681-686].Nozordo tutulan

todbirloHn ho‐ yata kc9irilmosi mЭ qsodilo Azorbaycan Respublikasl vЭ Rusiya Federasiyasl arasinda

ЭmЭkda,htta dair birgo Proqraln tortib olundu. Proqralnda modoniyyot, info111laSiya, tohsil, clln,

sЭhiyyo,insaq haqlannln miidanosi sahosindo konよ ret todbirlor,onlann kc9iHll■ o miiddotlЭ H vo hor

iki torofdon toskilat91lan mioyyonlo,di五 ldi[5,s,730‐ 741].

Azorbaycan Respublikasl vo Rusiya Federasiyasl arasinda ali tohsil sahosindo olaqolo■ ninki,aflnda Bakl Slavyan Univcrsiteti boyuk rol oynarnl,dlr. Bu universitct AR Prezidentinin

〈〈Azorbaycan Respublikasl tЭ hsil sistelninin toknlin。 ,didllnosi haqqinda〉 〉13 iyun 2000-ci il tarixli

soroncanll Эsasinda卜〔.F・ Axundov adlna Azorbaycan PcdaqoJl rus dili Vo Эdobiyyatl institutunun

bazaslnda yaradllml,dlr[6].Hazlrda Bakl Siavyan Univcrsitetindo 27 kafedra foaliyyot g6stЭ Hr.

lJniversitctin profcssor― miioniin heyotinin torkibindЭ 40 elinlor doktoru, professor, 200 ellnlor

namizЭdi,doscnt,200‐ don artlq ba,miollim vo miollim 9all,lr.BSU― daくくLOこot mOrkЭzi》,く〈TorcimЭ

problenllЭ H〉〉, く〈Tiirk‐slavyan dillo五 〉〉ellni― todqiqat laboratoHyalan, くoへzorbaycansiinasllq〉 〉todHs―

tЭdqiqat inorkЭ zi yaradllml§ dlr.Bu elmi strukturlann todqiqatlannin noticoloH todHs proscsindЭ geni§

istifado olunur,bcloliklo clmi i,lomolorlo bakalavr,ma― gistr vo aspirant hazlrllこ l prOscsloH arasinda

slx ЭlaqЭ tornin edilir.BSU― nun bcynolxalq miinasibotlor vo region,iinasllq, torcllmo, f1lologiya

ねktltolo●ndo univcrsitct rЭ hborliyi tokco Rusiya izro dey11,digor slavyan,AvЮ pa ёlkЭ IЭ五 iizro dЭ

ytksЭ k ixtisash kadrlann hazlrlallmasl ii9iin hor ciir,orait yaratml,dlr.

2000-ci ildo Slavyan un市 crsitctinin Fox五 doktoru adl tosis edilmi§dir.Elmi suranin qЭ ran ilЭ bu

ada Rusiya Fcderasiyaslnin prezidcnti V.V,Putin,Moskva vo biiin Rusiyanin Patharxl II Aleksiy,

Rusiya FcderasiyasI Federal Yl言 lncaこl Fcderasiya surasmln sodH S.M.Mironov layiq gё riilmi§ lor.

BSU― da FoxH doktor adinin toqdirnolurlma morasilnindЭ 91xl,l ZaFnanl Rusiya Fcdcrasiyasininprczidenti V.V.Putin univcrsitcti《 biitiin diinyada vo postsovet rnokaninda ox,an elo do 9ox ollnayan

unikal tЭhsil miiossisosi〉〉[7]adlandllllll,dlr.Azorbaycan― Rusiya olaqЭ IЭ五nin inki,aflnda BSU‐ nun xiisusi rolunu qeyd edon iimummilli lidcr,

Azorbaycan prczidcnti H.Oliyev Rusiya Fedcrasiyasl prezidcnti V.V.Putino BSU FЭ x五 doktoru

diplomunun toqdimetmO mЭ rasimindoki 91xl,mda bu universiteti a,aこ ldakl kimi sociyyolondi111lisdiri

〈〈Un市crsitctin nimayondolo五 mi1lotinizin qaylnaqlandlr, bu, Azorbaycan goncliyino rus dili

ёyrotlnok i§ ino,Azorbaycan moktobloH ii9iin rus dili rniiollimlo五 nin hazlrlaFllnaSina illor,on illor hosr

ctlnl,insanlardlr.Bu univcrsitetin bё ytik golocoyl,bё yuk pcrspcktivi var...biz bu univcrsitcto bё ytk

imidlor bosloyi五 k〉〉[7].

Rusiyanin dё vlot vo ictimaiyyЭ t numayondoloHnin BSU― ya sЭ forloH ЭnonЭ yЭ 9ev五 1lni§dir.

Universitctin fox五 qonaqlan slraslnda RF D6vlot Dumasinin sodH GoSeleznyov, TЭ hsil naziH

V.Filippov,Ⅳloskvanln mcri Y.Lttkov,Rus dilinin inkisafl Morkozi Fondunun sodH A.Putina,Sverdlovsk vilayotinin qubematoru E.Rosscl var.

Svcrdlovsk宙layotinin qubematoru E.Rosselin BSU kollektivi ilo gё rii,i zamanl(fcvra1 2006)

Yekaterinburqda BSU‐ nun fllialinin a91lmasina dair razlla§ ma oldo olurlmu§dur[8].

Bu razlla,ma bё yuk Эhonliyyoto malikdir; BSU― nun Sverdlovsk kilni iri reqional morkЭ z

torofindЭ n tЭ d●s morkЭ zi kimi tanlllmasl azorbaycanlllar,eloco do Rusiya votonda,lan ii9iin BSU― da

tod五 s olunan unikal ixtisaslar uzro tohsil almaq indkanl yarada bilЭ r.

Bundan Эlavo,BSU a,aこ ldakl sonodlЭ 五imzalaml,dlr:1)MoskVa i,giizar idarЭ 9ilik insititutu vo

BSU araslnda Baklda Mlll flliahnin a91lmasl haqqlnda niyyЭ t protokolu(19 aVqust 2000-ci il); 2)

BSU vЭ A,S.Pu§ kin adina Dёvlot Rus dili lnstitutu arasinda omokda,1lq haqqlnda miqa宙 lo(12 mart2001-ci il): 3)BSU vO MDU ilologiya faktltosi araslnda omЭ kda,1lq haqqlnda MiqavilЭ (13 mart

Miiasir diiurratix vo Onun probleln10ri′ N01 2011

2001-ci■ヽ 4)BSU vЭ RF XIN MD(X)BMi arasmda OmЭ kd∞1lq haqqinda Miqavilo(26 nOyabr

2001-ci n)

BSU Rusiyanin bir slra to,kilatlannin,oc面 lodon Rus dili vo Odobiyyati Bcynolxalq miollimlor

Assosiasiyasmin,RF MDBMI nozdindo Rusiya Fcderasiyasi ali moktObloHnin rcglon,unaSllq vЭ

beyllolxalq munasibЭtlor istiqarnotlЭ H●zro BMI surasmin iz前dur

2005‐ d llll scntyabnnda univerゞ tcin《 BOyuk Azadllq XartiyaЫ 》bepdxJq tO,klhina(o,Avropanin oksor ali moktЭ bloHni Oか ndo birio,di五 → qЭbu1 01ummasl Avropa tohsil mokalundabcynЭIxalq olaqoloHn yaradllmasi sahosindo BSU‐ nun xidmotlolnin qiン motiondiHllnosindon xObOr

VC五r[9]

MiqavilЭ osasinda Ⅳloskva DOvlot Linqvistika Univcrsitctindo(MDLU)regIOnsthasllq ixtisasI

lzro Azorbaycan dilinin todHsino b∞ lalunl,dir Bakl Slavyan Univcrsitetinin iniolliini B S.Musayeva

irnzalanml, omЭk mOqavilosi 9or9ivЭsindo 4 1l middotino MI)LU―ya czarn oluntnu,dur Ona

AzЭrbaycan dilinin todHsi t9in 1500 saatllq tod五 sy■lki ayr11lnl,dlr[10]

BSU‐nun toloboloH elmi―todqiqat tocibosi to,kll etmok vo ya tohsilloHni Rusiyada davam

ctdil‖ :Эk■9in ulnkal imkana malikdirlor 2003‐ ctildЭ MD BMl‐nin 2 tolobosi BSU― da kc91● lon elmi

konfransda i,tirak ctrni§ dir 2004-ct ildo BSU‐ nun 4 tolobosi RF MDBMi報 o kc91Hlon beyn。 lxalq

konfransin i§ tirak91sl olmttdur Elo homin ildo BSU― nun 4 miollimi RF XIN MDBMI‐ do bir ayllq

ixtisasartllllla StttirOvkasl kc9mi§dir

2005‐ci ilin martlnda 4 tolobo RF XIN MDBMI strukturlartnda bir ayllq istchsalat toc● bosi

kc9misdir

2000-ci lldon rektor proi K Abdunaycvin to§ obbist ilo foaliンγot gё storonくくSoflr saatl)〉 klubunda

Rusiya soflrliガnin nimayondoloH 6koloHnin modoniyyoti, t“ xi, siyasoti llo ba薔 1: SiStematik

mihazirolo■ o91xl,edir10r[ll]′「Эhsil sahosindo Azorbaycan― Rusiya minasibotlo五 no yeni impuls XXl osHn owolloHndo

vcHlmi,dir 2002-ci ilin fevralinda Azorbaycan Rcspublikasl Tohsil Nazirlyl vo Rusiya Federasiyasl

Tohsil Naziniyl araslnda omЭ kd∞1lq haqqlnda NiyyЭ t protokolu,bir qodor sOnra,2002-ci ilin

scntyabnnda AzЭ rbaycan Rcspublikast ilo Rusiya Federasiyasl h6kumotloH arasinda tohsl,clini doroco

vЭ clrni adlar haqlnda sonodlЭ Hn qar,11lqll tanlnlnasl sahosindo omokda,1lq haqqlnda sazi。

imzalanml,dlr Bu sonOdlordo Azorbaycan vo Rusiya torofl hor iki rcspublikada ve五 lmi, orta tOhSil

haqqinda attcstatlarln vЭ ilkin pc,Э tЭhsili haqqlnda sonodlЭ Hn qar,11lqll taninrnasinl, hom9inin

メヽzorbaycan vo Rusiyanin ali tohsil mlossisoloHno qobul zalnanl homin sonodloHn ckvivalentliyini

boyan ctmi,dir[12,s.24].

Bundan olavo,AzЭrbaycan Respublikasmin Tohsil Nazirliyl ilo Rusiya Federasiyasinln TЭ hsil

Naziniゾ arasinda tohsil sonodloHnin qar,11lqll taninmasl sahosindo Omokda,1lq haqqlnda Niン γЭt

Protokolunun 3-ci maddosindЭ dey■lir ki,d■ ldon az olmatnaq,o■ 1 1lo tohsil dindlqdan sonra

mivaiq olaraq Azorbaycan Rcspublikasinda vo Rusiya Fcdcrasiyasinda magstr dorOcosinin veHldi‐.yini tosdiq edon ali ixtisas tЭ hsili haqqlnda diplom vo maglstr dorocosinin veHldiゾ ni tOSdiq edOn ali

pc§o tЭ hsili haqqlnda diplom mivaflq olaraq Rusiya Fcdcrasiyasinda Azorbaycan Respublikasininqanunvenciliylno Эsason vЭ qobul cdon ali tohsil miossisosinin toloblo五 no uyЁun Olaraq taninrnl,i§ ЭqЭbul zamanl diplom sahiblo五 nin pesЭ hazlrl131 0rada"stoHlmi,hazlrllq istiqalnoti(破 tiSas)vo

kvalinkasiyaya uyttun Olaraq taninlr[12]

Qeyd Olunrnu, sazi,lo五 n realla,dinlmas1 9or9iVOSindo Rusiya hOkumoti 2003-2004-ci tod● s

ilindo bu 01konin ali mЭ ktoblЭHndO totbiqi dyaziン γat, infollllatika, infollllasiya sist。 1::lo五 , dinyaiqtisadiyyatl, beynЭ lxalq munasibotior vo b ixtisasiar izro tЭhsil almaq● 9in Azorbaycana 110 ycray■ 11111,dlr[13]

2009-2010-cu tod■ s llindo Rusiya hё kumOti azЭ rbaycan1l goncloHn MOskva,Sankt‐ Pctcrburq vЭ

digor ,ohoriЭHn ali mЭktobloHndo tohsil almalan i9iln 93 yer ay111111,dlr 2008-ci ildo Baklda

lヽ Lomonosov adina Moskva DOvlot Universitetinin flliahrun a91lmasi ali tЭ hsil sahosindЭ

、́zorbaycan― Rusiya munasibotlo五 ndo olatnotdar hadiso olmu,dur Filial artlq infonnatika, kimya,

roman‐gcllllan■ lologlyasl ixtisaslan izrO bakalavr hazlrllこ ma ba,laml,dlr Beloliklo,ali moktobloHn

149

150 M″′s'″ ′συγ

Tarix vo onun problemloH′ Nl1 2011

bcynolxalq omokdashq sahoSindo Azorbaycan― Rusiya munasibotloHnin dinamizmi vo artan xaraktcn

gёz ёnindodir

Ali tЭ hsil sahosindЭ Uktayna ilo omokdasllq da Azorbaycan Rcspublikasinin mistoqilllk Эldo

Ctdi'3undЭnンuバitdtyu xanci siyasotin pHoHtet istiqarnotioHndon bi五 dir

iki qarda, olkonin yeni tanxi orzindЭ yaradilml§ hiquqi razlla,ma bazasl yenidonqull..a illЭ Horzindo iti五 lmis olaqolo五 borpa etmoyo imkan yaratnaqla yana,1, onlan inki,af ctdi五 b ali tohsil

sahosindo omokdash言 l daha yuksok soviyγ Эyo qaldirrnaqも 9un zЭ min yaratm19dir

EIm vo tohsil sahosindo Azorbaycan― Ukrayna omokda,1lginln osas sonodloH arasinda《 AR TЭhsil

Nazir■ yi vЭ Ukrapa Tohsil Nazirli,araSmda tЭ hsil sahosindo omokdtthq haqqlnda Sazi,》 ,《Elmi―

tcxniki omokda,1lq haqqlnda)〉 24 mart 1997-ci il tanxli Sazi,114],《 TohSil haqqinda sonodlo五 n vЭ 、

clini adlann qar,11lqll taninmasl vo ckvivalentliyi haqqinda》 16 mart 2000‐ ci il tanxli Sazi,xisusi

qcyd olunlnalldlr[15]Elm vo tohsil sahosindo Azorbaycan‐ Ukrayna omokd■1lElni t。 厖im edon bu

sonodlordon olavo, ali moktЭ blorarasl omЭ kda,hgin ciddi tomoli qoン鬱llnu,dur ki,bunun noticosindo

aン■1-aンn ali moktoblor arasinda miqavilolor imzalallml,dir

Bak:Dё vlot Univcrsitcti vo T sev9enko adina Kiycv Milli Universitcti,BDU vЭ Dnepropetrovsk

Milli Univcrsiteti araslnda omokda,1lq haqqinda miqavilolor imzalalllnl,dlr

Regionlararasi personall idaroctmo Akadttniyasl(RPiA)Azorbaycanin ali tohsil miossisolo」 lo

foal omokdashq cdir

2000-ciilin sentyabnnda Akad。 111lya Qorb UniVersiteti vЭ BSU ilo a91q tohSil morkЭ zloHnin tosis

dunmaslna dair miqa宙 ぬlor imzdalnl,dlr 2001‐ d iln ittlunda andoli miqaviぬ Toおntr elm_tohJl

morkozi ilo imzalanlnl,dir

Akadcmiyanin planlanna golocokdo do Ukrayna dilini, tanxini, sosial psixologiyanl, xanci

siyasoti vo digor sosial clinlo● ёンTonlllok arzusunda olan Azorbaycan votonda,lannin RPiA‐ da tohsil

almasl,eloco do Azorbaぅ κan ali moktobloHnin bazaslnda RPiA■ liallan vo clmi― metodik tod五 s

morkЭzlo● ,obokosini inki,afctdillllok kimi omokda,hq follllalan daxildir

Kiycvdo RPlA bazasinda Hcydor Oliye宙 n adlnl da,lyan Ukrayna‐Azorbaycan Sosial clmlor vЭ

bcynЭlxalq olaqolor institutunun tosis olunmasi tohsil vo elm sahosindo Azorbaycan_Ulrayna

minasibotioHndo ЭhomiンγЭtli hadiso say11lr 2001‐ ci llin sentyabnnda RPiA‐ nin prezidcnti

Q V SCkinin soroncamt ilЭ bu institutun tolobolo五 〇9th H Oliyev adlna tЭ qaud tosis olunln、 輝ur

Ukrayna voた乙Эrbaycan arasinda clmi olaqЭ lo●n on diqqЭ tolaylq hadisoloHndon bi● 2003‐ ct il aprelin

15-do Kiycvdo T Q seV9enko adina Kiyev Mili Universitctinin Beynolxalq Minasibotlor institutunda

Azorbaycan preJdenti H 01irVin yublcylno hosr cdilmi, こ zorbaycan‐ Ukrapa sttatai

omЭkda,11=in inki,af pcrspektivloH》 m6vzusunda beン molxalq cinni―praktik konfransin ke9i五 lmosi

olmu,dur AzЭ rbaycanin Uヒ aynadakl sЭ ■■iylnin,Ukrapa MilI Elml釘 Akadcmiyasmin,Ukrayna

I)rezidcnti yaninda Dё vlot idaroemo Akademiyasinin,eloco do Ukrayna voノ セЭrbaンcanin digor iH

clm mtossisolonnin dostoyl ilo toskil olunlnu§ bu beynolxalq fommda hor iki ёlkonin apancl

mitoxЭ ssis alinllo五 ,parlarnent izvloH aktual m6vzularda rnonlzolorlo 91xls etmislor

Daha sonra konfransda Ukrayna Prezidenti yaninda DOvlot idarЭ ctmo Akaderniyasl vЭ

Azorbaycan Prczidenti yaninda D6vlot idarOetmo Akadcmiyasl arasinda Niyyot pЮ tokolu,hom9inin

Bakl DOvlot Univcrsiteti vo Dnepropctrovsk Milli Univcrsiteti arasinda omokda,1lq haqqinda

mOqavilЭ imzalanlnl,dir[16]

Ali tohsil sahosindo Azorbaycan‐ Ul■ayma munasibЭtlo五 nin inki,aflnda Bakl Siavyan

Univcrsitctinin xisusi rolu vardl■ Burada 1999‐ cu ildon b∞layaraq,《Ukrayna,inaSllq》 ixtisaslし彊o

bakalaw vЭ ma」 str hazlrllanlnasl hoyata kc9i● lir,univcrsitetdo Uttaぅハa modonlンγoti mOrkozi

yaradllml,dir,hom9inin bazar guni moktobi foaliシ ッot gOstoHr

Oz nё■7bosindo,2001-ci ndon ba,1りaraq,cerkaSSk milll univeFsiteti Bakl Slavyan Universitctindo

Lりkrayna dili vЭ odobiyyatinl ёyronon tolobolo五 dil praktikasl ke卿 ok t19in qObul edir[17,s101

Bundan Эlavo, 2001-ci ildon ba,layaraq, BSU―nun 10 tolobosi Ukrayna paytaxtinda foaliyγ ot

g6storon H 01lycv adina Siyasi vo lqtisadi clmlor institutunda tohsi1lo正 ni davam etdil11.ok inよ anl

qazanml,dlr 2003-ci nin martinda vo mayinda bu institutda Kbycvdon, Kjycv vilayotindon,

Milasir diiorTarix vo onun ProblemloH′ N01 2011 ■

Xa止ovdan,Lvovdan vo naynanm dlgor,oho■ OHndon 24 tolobonin istirak etdiガ tolob。 10r araslnda

AzЭrbaycan dili tzro l Umumukrayna olimpiad¨ l kc9iHlmi,dir[181.

2001‐ci ildon bttlayaraq,AR TЭ hsil Nazirliガ to10b。1。‖n KJyev Posonall ldarOctmo BeynolxalqAkadcmiy81na gёndoHlmosinito,kil Ctmiodir

Oz n6vbosindo, Kbycv DOvlot Univcrsitctindo 2002-2003‐ ci tod五 s ilindon ,orq,inasllqfak01tosindo AzЭ rbaycan dili vo odobiyyatlセ ro mitoxossisI轟n hazlrlanlnasina b● larlml,dlr Bu i,d。

AR Tohsil Nazirliゾ KDU‐ya mivaflq kOmok g6stЭ五r

KDU‐nun professor‐ miЭlli:n hcyoti ilo birlikdo tod五 s prosesino dilin da,lyIClan ― doscntF Turanll vЭ Z 01iyeva da qo,ulmuslar Hor iki toroin birgo sЭ yl ilo AzЭ rbaycan dili dorsli,tOrtib

olunmu,dur Bu ixtisas izro tohsil bir slra morh。 1。10H birlo,diHr:ilk iki ildЭ tOdHs prosesi toloboloHn

Azorbaycan dilini Oyronmosino yё noldilir, ■9inct kursdan isЭ odobiyyatin todHsi vo xisusi kurs

tЭlobolo五nin xtsusi s.11linarlarda elmi foaliン ッリti nЭzЭrdo tutulur Bundan olavЭ , Azorbaycanin taHxivo folsofosl,Azorbaycan ЭdЭbiンγati t面 xi kimi fOnlo五 n tod五 sino,tolobo10Hn respublikalnlzin zongn

ta■ xi irsi vo bu gunt ilo tanl,1131na geni, yer venll■ osi 9ox mthumdur Tod五 s PlanlanndaAzorbaycanin xaHci siyasotlnin, onun konstitusiyasinin, siyasi partiyalann, kttlovi info.11.asiya

vasitoloHninわ aliwЭ tinin byronilmosino xisusi yer v面 lir ki,bu da,9詭hosiz,homin破 tisasaゾ‐yolonmis mЭzunlann Ukrayna Rcspublikasinin mtxtolif xanci siyasot strukmrlannda vo dOvlot

mtlossisoloHndo foaliyyotino misbot tosir g6stoHr

Sevindi五 ci haldir ki, dili daha doHndon ёyΥotmok moqsodilo T sev9el■ O adina KMU― nunFlologlya lnstitutu vo AR‐ in Ukraynadakl so■ niylnin birgo soyl llo ukra)mall toloboloHn

AzЭめaycanda staJirovka ke9mosi■ ,lh,orait yaradllml,dir 2008‐ clildO KMU―nun A20rbaycan dili

vЭ Эdobiyyatl 破tisasl izro tohsil alan toloboloH 19in Bakl Universitctinin bazasinda yanm illik

stalirovka tЭ §kil cdilmi,dir[19]

Tohslin lk ttnloHndon AR― in Ukrapadakl so■rhゾ gJoCOk AzЭ rbaycan dili mutoxosSslonni―

ukraンnall tolobolo● hamiliyo g61山rnt,dir:onlar sayslz― hesabslz bayTamlann,qobul vo kon,ansiann

dailni qonaqlarldlr Bu onlara homin todbir10rdo insiyyot quraraq AzЭ rbaycan dilindo danl,lq

tocrubosi toplatnaqla Fna,1,Se9imloHnln d滋 」nliy価 o,golocЭk破tisaslannln pcrspcktivlliylnЭ

omimik duymaq imkanl yaradacaq Bundan olavo,AR‐ in Ukraynadakl sOini,hor ay toqam。 。lav。kilni toloboloro maliンッo yardllni aylnr.

ODOBIYYAT:

l MoИ cccB E「 Mc刈 yHapoД Ho‐ npaBoBЫ e ocHoBЫ coTpyДHИЧecTBa cTpaH CHF 1ヽ,IDpИ cT,

1997

2 H Ohmodov Azorbaycanda moktob vЭ pedaqoJi nhin inki,aftarlxi Bakl,20023 Beynolxalq miqavilolor b01letenl, 1996,N02

4 Azorbaycan Rcspublikasl Tohsil Naziniylnin can arxi宙 ,19975 Azorbaycan Respublikasl Milli Moclisinin sonodlЭ 五 N03,20016 БaKИ HCKИЙ pa6oЧ IIЙ,2000,13 ИЮЛЯ

7 БaKИHCКИЙ pa6oЧИЙ,2001,10 ЯIBapЯ

8 AzЭrbaycan Respublikasl H6kumoti vo Sverdlovsk Vilayotinln(Rusiya Fcderasiyasl)

HOkШ oti arasinda ticarot― iqtisadi,cllni‐ tcxniH vo modoni omokda,1lq haqqlnda Sazi。 22 fcvral2006ノ /БaKИ HCКИЙ pa6oЧИЙ,2006,23 фeBpa」IЯ

9 БaTacBa H B BИ 3ИTHtt KapTa B EBpony: БCy ΠpИ HЯT B MeDKAン咀apoДHンЮ OpΓaHИ3aЦHIO

BcЛИКa,XapTИ Я cB06oД 〃 И 3BeCTИЯ,2005,3 ceHTЯ 6p曖

10 AR XIN can arxivi,2007

H BSU caH a対 vi,rabito naziniyl,6boS,2004-2005

12 TЭ hsil xoborlЭ 五,1/2002,c2413 БaKИ HCKИЙ pa6oЧИi1 2003,23 aIIpe」II

14 БaКИHcKIIЙ pa6oЧИЙ,1997,25 MapTa

151

1,52 Miiasir iliiorTarix va onun problemlari, Ne 1 2011

15. Eaxr.rHcxuft pa6ouuft,2000, 17 mart16. BaxllHcxufi pa6o.tuit,2OO3, 17 anperu17. A66acos A. Asep6atrrtxa:a u Yxpauna coxpaHrIJII,I TeH.qeHqI,IlI K B3tlllMo,(ononHxeMocTll

3KoHoMrK. I I Caspian Energy, 20021 8. Eaxraucxufi pa6o.rufi, 2003 , 1 6 lras19. Aragaae 3. C 6eperon fluenpa - ua Oepera Kacnss (o npaxtr,rxe cryAeHroB KI,IeBcKoro

Haur{oHaJlbHoro yHllBepcurera) l l Baxuucxnfi pa6o'rnfi , 2008, 28 centx6pa

CEBI{HIX EAII,IPOBAf n n d uc uu c xoz o f ocyd upc ms e HHoz o Vu ue epc ume ma

e-mail: sevO 3 @tam b ler. ru

MEXAyHAPOAHbTE CBfl 3[I By3OB A3EPEAfrAXAHA C BbICUI{MI,I yIIEEHbIMI,I3ABEAEHLIfl]$IVL POCCUU [I yKPAI{HbI

B crarr,e Ha ocHoBe 6oraroro Saxruuecxoro HccneAyerc, MexAyHapoAHbIe cBr3LI By3oB Arep-laitlxaaa c By3aMr,r Poccl.ru u YxpauHtr. Pacrcprmalorcf, B3aLIMoorHoIIIeHuf,, KaK Mexly MHHI{crep-

c'rnaMu o6pa:oaauur, raK v cBfl3r4 MexAy orAeJrbHbmu yve6usruLI 3aBe.qeHHqN{I,I. floxa3blBarorcfl retroJloxr.rreJrbHbre pe3ynbrarbr MexAyHapoAHbrx cu3efr, Koropble [oBJrI{rJII{ Ha noBbIIrIeHLIe KaqecrBa

o6pasonaxr.rr Bo Bcex rpex He3aBHcI{Mrx pecny6JILIKax.

SEVINJ BAGHIROVAGanja State University

e - m ai I : s ev 0 3_0@ r am bk r. ru

INTERNATIONAL COOPERATION OF UNIVERSITIES AZERBAIJAN WITH HIGHEDUCATIONAL INSTITUTES OF RUSSIAN AND UKRAINE

Present article based on factual wealthy investigation of international cooperation of UniversitiesAzerbaijan with other Universities of Russian and Ukraine. There is discovered mutual relation as

bctween ministry of education, and also cooperation between individual educational Institutes. Thereis increasingly showed positive results of international cooperation, which influenced to the highquality educational field of all three independence Republic.

Raygilar: t.e.n., A.Rzayev, te.d i, MammadovBah Diivlat Universitertnin Tarix fakiilasi Azarbaycan tarixi (humanitar fakiiltalar iizra)

kayedraxnm 14 fevral20Il-ci il turixli iclanntn qaran ila gapa maslahat giiriilmiiSdiir (protokol Jyb6),