MANIFESTO Οκτώβριος 2018

Αριθμός έργου:

www.digitproject.eu

Με τη συμβολή όλων των εταίρων της DIGIT:

Πιστεύουμε: Júlia Vilafranca, Inma García (DomSpain)

Συμβουλές για ενήλικες εκπαιδευόμενους: Antonella Tozzi (DLearn); Martina

Gerli, Ulla-Alexandra Mattl (LLLP)

Διδακτικές και παιδαγωγικές κατευθυντήριες γραμμές για εκπαιδευτικούς: Tina

Baloh, Sabina Cokan (UPI); Júlia Vilafranca (DomSpain)

Ενότητα 1: Tina Baloh, Sabina Cokan (UPI); Júlia Vilafranca, Olena

Korzhykova (DomSpain)

Ενότητα 2: Antonella Tozzi (Dlearn ); Spyridon Blatsios (Platon)

Ενότητα 3: Erika Conchis (Inova ); Pauline Boivin (LLLP)

Ενότητα 4: Katarzyna Pydzińska Azevedo, Gabriela Uberna (INnCREASE)

Γλωσσάριο και πηγές: όλοι οι εταίροι

Thanks you also to the educators who reviewed the draft as well as the proof-readers and

translators.

© Ευρωπαϊκή Ένωση, 2018

Η υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την παραγωγή αυτής της έκδοσης δεν

αποτελεί θεώρηση του περιεχομένου το οποίο αντικατοπτρίζει μόνο τις απόψεις των

δημιουργών και η Επιτροπή δεν μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνη για οποιαδήποτε χρήση

των πληροφοριών που περιέχονται σε αυτήν.

© Πλατφόρμα δια βίου μάθησης, 2018

Η αναπαραγωγή για μη εμπορική χρήση επιτρέπεται εφόσον υπάρχει η πηγή

acknowledged.

Αριθμός έργου: 2017-1-PL01-KA204-038433

Αρχισυντάκτες: Júlia Vilafranca Molero, Olena Korzhykova, Inma García (DomSpain)

Σχεδιασμός: Elsa Prédour, Andrea Lapegna, Martina Gerli (Lifelong Learning Platform)

Πιστεύουμε……………………………………………………..…………...…1

Συμβουλές για ενήλικες εκπαιδευόμενους………………………………4

Διδακτικές και παιδα γωγικές κατευθηντήριες γραμμές για

εκπαιδευτικούς…………………………………………………………….…8

Ενότητα 1:….……………………………………………………………....11

Ενότητα 2:…………………………………………………………………..22

Ενότητα 3:…………………………………………………………………..29

Ενότητα 4:……………………………………………………………….…40

Γλωσσάριο…………………………………………………………………..52

Επιπλέον πηγές……………………………………………………………..63

Κοινοπραξία…………………………………………………………………64

Περιεχόμενα

1

Το DIGIT - «Ενίσχυση των ικανοτήτων

για υπεύθυνη χρήση της

διαδικτυακής ταυτότητας» είναι ένα

Ευρωπαϊκό πρόγραμμα, που

χρηματοδοτήθηκε στο πλαίσιο των

στρατηγικών εταιρικών σχέσεων

Erasmus + KA2 και συντονίστηκε από

την πολωνική εταιρεία INnCREASE.

Οι εταίροι προέρχονται από επτά

διαφορετικές χώρες: Βέλγιο,

Ισπανία, Αγγλία, Πολωνία, Ελλάδα,

Ιταλία and Σλοβενία. Το πρόγραμμα

έχει διάρκεια 2 χρόνια (2017-2019)

και επιδιώκει να ενισχύσει τις

ψηφιακές ικανότητες για μια

υπεύθυνη χρήση της διαδικτυακής

ταυτότητας. Μέσο αυτού του

προγράμματος το κονσόρτσιουμ

στοχεύει στη διερεύνηση των

επιπτώσεων της ψηφιακής

ταυτότητας στους ενήλικες και

παρέχει τα απαραίτητα εκπαιδευτικά

και υποστηρικτικά εργαλεία για

εκπαιδευτικούς ενηλίκων.

Το πρόγραμμα αυτό αποτελεί

πρωτοβουλία για την

ευαισθητοποίηση των ευρωπαίων

πολιτών σχετικά με τις ευθύνες τους

ως ψηφιακοί χρήστες και τη

βελτίωση των ικανοτήτων και των

δεξιοτήτων τους όσον αφορά την

ψηφιακή ταυτότητα, απειλές στον

κυβερνοχώρο για τα δεδομένα

κάποιου και για τη δημόσια εικόνα

κάποιου και ορισμένες πτυχές του

εκφοβισμού στον κυβερνοχώρο και

της ρητορικής μίσους. Το ‘DIGIT’

γεννήθηκε από τις ανησυχίες των

συνεργατών σχετικά με τις

τρέχουσες ψηφιακές προκλήσεις

που αντιμετωπίζει η κοινωνία μας

όσον αφορά την ψηφιακή παιδεία.

Σύμφωνα με έρευνες, το 44% του

πληθυσμού της ΕΕ διαθέτει χαμηλές

ή καθόλου (19%) ψηφιακές

δεξιότητες, παρά το γεγονός ότι ο

ρυθμός των τεχνολογικών και

ψηφιακών μεταβολών επηρεάζει

σημαντικά τις οικονομίες και τις

κοινωνίες μας. Παρομοίως, οι

μελέτες δείχνουν ότι «η έλλειψη των

απαραίτητων ικανοτήτων για την

επιτυχή συμμετοχή στην κοινωνία

[...] αυξάνει τον κίνδυνο ανεργίας,

Πιστεύουμε

2

φτώχειας και κοινωνικού

αποκλεισμού».

Λόγω των ζητημάτων που

αναφέρονται παραπάνω, αυτό το

κονσόρτσιουμ πιστεύει ότι:

Οι ψηφιακές δεξιότητες είναι

πλέον εξίσου ζωτικές με την

ανάγνωση, τη γραφή και την

αριθμητική στην Ευρώπη, ως εκ

τούτου, υπάρχει ζήτηση για άτομα

με ψηφιακές ικανότητες ώστε να

διασφαλιστεί ότι μπορούν να

εκπληρώσουν το δυναμικό τους

στην κοινωνία και να αισθάνονται

ότι ανήκουν σε αυτή. Οι έννοιες της

«ψηφιακής ιθαγένειας και

ταυτότητας» αποτελούν μια

αυξανόμενη πρόκληση για την

κοινωνία και οι πολίτες πρέπει να

είναι ενημερωμένοι για το πώς η

ταυτότητα τους και το ψηφιακό

αποτύπωμα τους μπορούν να

ανιχνευθούν στο Διαδίκτυο.

Υπάρχει επείγουσα ανάγκη να

αυξηθεί η ευαισθητοποίηση σχετικά

με την έννοια του «Ψηφιακού

Αποτυπώματος». Αυτό το

κονσόρτσιουμ ορίζει το ψηφιακό

αποτύπωμα ως ηλεκτρονικό ίχνος ή

διαδρομή δεδομένων ενός ατόμου,

το οποίο δημιουργείτε κατά τη

χρήση του Διαδικτύου και το οποίο

μπορεί να είναι είτε παθητικό

ψηφιακό αποτύπωμα (ακούσιο) είτε

ενεργό ψηφιακό αποτύπωμα (εκ

προθέσεως). Η γενική έλλειψη

συνειδητοποίησης των επιπτώσεων

που έχει ένα ψηφιακό αποτύπωμα

για τον πολίτη και η υποτίμηση των

επιπτώσεων του στην

καθημερινότητα μας πρέπει να

αντιμετωπιστεί, καθώς η ανησυχία

για αυτό το πράγμα αυξάνεται

συνεχώς.

Ο ψηφιακός αλφαβητισμός

νοείτε ως «ικανότητα του ατόμου να

βρίσκει, να αξιολογεί, να παράγει και

να μεταδίδει σαφείς πληροφορίες

μέσω γραφής και άλλων μορφών

επικοινωνίας σε διάφορες ψηφιακές

πλατφόρμες», πιστεύουμε ότι θα

πρέπει να είναι ένας από τους

κύριους εκπαιδευτικούς στόχους για

την κοινωνία μας και ότι η

υφιστάμενη έλλειψη ενός δημόσιου

εκπαιδευτικού συστήματος που να

3

αντιμετωπίζει τέτοια θέματα

αποδεικνύει άμεσα ότι όλες οι

κυβερνητικές ατζέντες των

κυβερνήσεων της ΕΕ πρέπει να

συμπεριλάβουν αυτό το ζήτημα, αν

είμαστε σοβαροί όσον αφορά την

ευαισθητοποίηση των πολιτών σε

αυτό το θέμα.

Τέλος, δεδομένης της

πολυπλοκότητας του θέματος και

των πολυάριθμων υφιστάμενων

πραγματικών περιστάσεων στην

Ευρώπη, υπάρχει ανάγκη

δημιουργίας και εκτέλεσης ακόμη

περισσότερων προγραμμάτων

τόσο σε διεθνές όσο και σε

εγκάρσιο επίπεδο σε αυτόν τον

τομέα.

4

Ένα ψηφιακό αποτύπωμα είναι

το αρχείο ή το ίχνος που

απομένει από τις δραστηριότητες

που κάνετε online, όπως οι

αλληλεπιδράσεις που έχετε στα

κοινωνικά μέσα ενημέρωσης, οι

πληροφορίες στην προσωπική

σας ιστοσελίδα, το ιστορικό

περιήγησης, οι συνδρομές σας

στο διαδίκτυο, οι τυχόν

φωτογραφίες / βίντεο που έχετε

μεταφορτώσει – βασικά

οτιδήποτε που μπορεί να σας

εντοπίσει στο διαδίκτυο.

Σε αυτή την ενότητα μπορείτε να

βρείτε μερικές χρήσιμες

συμβουλές που θα σας

βοηθήσουν να κατανοήσετε την

έννοια του ΨΗΦΙΑΚΟΥ

ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΟΣ και ποιες

ενέργειες μπορείτε να κάνετε για

να γίνετε υπεύθυνος ψηφιακός

πολίτης.

ΨΗΦΙΑΚΟ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑ: το

σκέφτεστε όταν είστε στο

διαδίκτυο;

Το ψηφιακό αποτύπωμα

αναπτύσσεται καθώς ξοδεύετε

περισσότερο χρόνο στο

διαδίκτυο.

Σκέψου πριν δημοσιεύσεις

κάτι στο διαδίκτυο και

αναρωτήσου: τι μήνυμα στέλνω

στο κοινό;

Διαβάζετε προσεκτικά τις

επιλογές απορρήτου κατά το

άνοιγμα ενός νέου

λογαριασμού;

Ψάξτε τον εαυτό σας στο

Google και ελέγξτε τι μπορούν

να δουν οι άλλοι για εσάς. Τι

πληροφορίες υπάρχουν στο

διαδίκτυο για εσάς;

Διαχείριση του προσωπικού σας

λογαριασμού και της εικόνα

σας:

Με τους λογαριασμούς στο

διαδίκτυο, μπορείτε να κάνετε

πολλές ενέργειες: αποστολή και

λήψη μηνυμάτων ηλεκτρονικού

ταχυδρομείου, αγορά

προϊόντων , αλλά και να είστε σε

επαφή με τους φίλους σας!

Ελέγχετε συχνά τις

ρυθμίσεις απορρήτου –

γνωρίζετε προσωπικά όλες τις

Συμβουλές για ενήλικες

εκπαιδευόμενους

5

επαφές σας; Τι θα θέλατε να

μπορούν να δουν;

Διαβάστε τους όρους και

τις προϋποθέσεις όταν

εγγράφεστε σε κάτι για να δείτε

ποια τρίτα μέρη μπορούν να

έχουν πρόσβαση στα

προσωπικά σας στοιχεία.

Περιορίστε τον αριθμό των

email λογαριασμών που έχετε

και διαγράψτε αυτούς που δεν

χρησιμοποιείτε πια…

εξακολουθείτε να χρησιμοποιείτε

το MySpace για παράδειγμα;

Διαγράψτε το! Ελέγχετε πάντοτε

τις πιο πρόσφατες ρυθμίσεις

δεδομένων και πολιτικές

απορρήτου.

Ορίστε τις επιλογές ελέγχου

για τις οικονομικές συναλλαγές

που κάνετε στο διαδίκτυο ως

αγορές ή μέσο της τράπεζά σας

π.χ. άμεσο μήνυμα όταν

μεταφέρετε χρήματα ή ισχυρές

ρυθμίσεις ελέγχου ταυτότητας.

Μη το παρακάνετε με την

αποκάλυψη προσωπικών

πληροφοριών π.χ. διεύθυνση,

φορολογικός κώδικας, στοιχεία

προσωπικής ζωής κλπ.

Να είστε ασφαλείς στο διαδίκτυο

και να ασφαλίζετε τον

υπολογιστή σας

Να είστε έξυπνοι! Υπάρχουν

μερικά κόλπα που μπορείτε να

εφαρμόσετε για να πλοηγηθείτε

με ασφάλεια

Χρησιμοποιείστε συνδέσεις

που μπορείτε να εμπιστευτείτε,

ειδικά όταν βρίσκεστε σε

λειτουργία Wi-Fi.

Αλλάζεται τον κωδικό σας

τακτικά και μη χρησιμοποιείτε τον

ίδιο για όλους σας τους

λογαριασμούς. Όταν

δημιουργείτε έναν κωδικό

πρόσβασης χρησιμοποιείστε

μακριές λέξεις με νούμερα και

σύμβολα και αν έχετε πρόβλημα

για να τους θυμάστε μπορείτε

πάντα να χρησιμοποιείτε ένα

ευρετήριο κωδικών!

Εξετάστε τα antivirus και τα

antispyware ως μια επένδυση

που μπορεί να σας βοηθήσει να

προστατεύσετε τον υπολογιστή

σας. Υπάρχουν πολλές επιλογές:

δωρεάν ή πολύ φθηνά.

6

Προσπαθήστε να

ενημερώνεστε σχετικά με τις

πρόσφατες περιπτώσεις

παραβίασης, ιδίως εκείνες που

αφορούν μεγάλους παρόχους

ώστε να γνωρίζετε πιθανές

παραβιάσεις των δεδομένων

σας (όπως οι πρόσφατες

παραβιάσεις του Facebook και

του Twitter!)

Να είστε υπεύθυνος ψηφιακός

πολίτης

Η συμπεριφορά σας στο

διαδίκτυο είναι ίση με αυτή που

έχετε στη κοινονία. Να είστε

υπεύθυνος πολίτης τόσο στο

διαδίκτυο όσο και εκτός αυτού.

Όταν γράφεται κάτι

σκεφτείτε: προσβάλλω κάποιον;

Υπάρχουν άλλοι τρόποι να

εκφράσω την άποψή μου;

Χρησιμοποιείστε

χαρακτηρισμούς όπως και στην

κανονική σας ζωή.

‘Όταν τοποθετείτε μια

φωτογραφία σκεφτείτε το θέμα!

Είναι σκόπιμο; Είναι

καταστρεπτικό για μένα, τη φήμη

μου ή ακόμα και κάποιον άλλο;

‘Όταν μοιράζεστε κάτι

προσπαθήστε να ελέγχεται την

πηγή των πληροφοριών καθώς

θα μπορούσε επίσης να είναι

«ψεύτικες ειδήσεις».

Κατανοήστε ότι όταν

στέλνετε κάτι στο διαδίκτυο

μπορεί να εντοπιστεί για πάντα.

Να γνωρίζετε τις παρενέργειες

της υπερβολικής χρήσης του

Διαδικτύου

Η υπερβολική χρήση του

Διαδικτύου συνεπάγεται

ψυχολογικούς και φυσικούς

παράγοντες που μπορούν να

οδηγήσουν σε ζητήματα όπως ο

εθισμός, η απομόνωση, η

νομοφοβία κλπ.

Θα πρέπει επίσης να

δώσουμε προσοχή στον

εκφοβισμό στον κυβερνοχώρο,

καθώς αυτό μπορεί να

επηρεάσει είτε εμάς είτε άλλους

εμπλεκόμενους.

Προσέξτε με το χρόνμο

που περνάτε στο διαδίκτυο,

ειδικά αν έχετε παιδιά ώστε να

μπορείτε να είστε σωστό

παράδειγμα για αυτά.

7

Να είστε ενήμεροι για τα

συμπτώματα του εθισμού στο

διαδίκτυο, ώστε να μπορείτε να

καταλάβετε πότε επηρεάζεστε

εσείς ή κάποιο άτομο γύρω σας.

Και να ενεργήσετε επί αυτού.

Πρέπει να γνωρίζεται ότι οι

πληροφορίες και οι διαφημίσεις

που βλέπετε στο διαδίκτυο από

τα κοινωνικά μέσα εμφανίζονται

σύμφωνα με τις διαδικτυακές

σας συνήθειες, άρα δεν είναι

καθαρά ενημερωτικές και

μπορούν να ενισχύσουν την

αίσθηση ότι ζείτε σε μια φούσκα.

8

Διδακτικές και παιδαγωγικές κατευθυντήριες γραμμές για εκπαιδευτικούς

Αυτές οι διδακτικές και

παιδαγωγικές οδηγίες

απευθύνονται σε εκπαιδευτικούς

και άλλους επαγγελματίες που

ήδη διοργανώνουν ή θα ήθελαν

να ξεκινήσουν τη διοργάνωση

εργαστηρίων, εκπαιδευτικών

μαθημάτων και άλλων

μαθησιακών δραστηριοτήτων

για ενήλικες εκπαιδευόμενους

σχετικά με το ψηφιακό

αποτύπωμα. Μπορούν επίσης

να χρησιμοποιηθούν από όσους

δεν έχουν εμπειρία στην

υλοποίηση διδακτικών

δραστηριοτήτων σχετικά με το

ψηφιακό αποτύπωμα, αλλά

ενδιαφέρονται για το θέμα για

προσωπικούς ή

επαγγελματικούς λόγους ή

θέλουν να εφαρμόσουν τις

συστάσεις που περιλαμβάνονται

σε αυτό το έγγραφο στις τάξεις

τους (όπως γλώσσα /

τεχνολογία κ.λπ.).

Οι οδηγίες αναφέρονται σε

τέσσερεις διαφορετικές ενότητες

και περιλαμβάνουν ένα σύνολο

προτεινόμενων θεμάτων για

συζήτηση, μαθησιακούς

στόχους και μαθησιακά

αποτελέσματα, παραδείγματα

εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων

και δραστηριότητες

αξιολόγησης. Αυτές οι

κατευθυντήριες γραμμές δεν

είναι κανονιστικές, αλλά

αποσκοπούν να αποτελέσουν

ένα χρήσιμο εργαλείο κατά το

σχεδιασμό και τη λειτουργία

εργαστηρίων σχετικά με τις

διάφορες πτυχές του ψηφιακού

αποτυπώματος. Τα

παραδείγματα δραστηριοτήτων

και οι μέθοδοι διδασκαλίας που

δίνονται σε κάθε μια από τις

τέσσερεις ενότητες θα

μπορούσαν να προσαρμοστούν

ανάλογα με το που

επικεντρώνετε μια συγκεκριμένη

διδακτική δραστηριότητα καθώς

και με τις ανάγκες της ομάδας

στόχου. Αυτά τα παραδείγματα

πρέπει να δίνουν έμπνευση για

τη δημιουργία περαιτέρω

δραστηριοτήτων ή απλά με αυτά

ο εκπαιδευτικός να κερδίζει

πολύτιμο χρόνο.

9

Αυτές οι κατευθυντήριες

γραμμές πρέπει να

χρησιμοποιηθούν σε περιβάλλον

μάθησης πρόσωπο με

πρόσωπο. Ωστόσο, οι

εκπαιδευτικοί ενθαρρύνονται να

παρέχουν επιπλέον

δραστηριότητες, ή εργασίες

στους μαθητές τους, εφόσον το

κρίνουν σκόπιμο. Οι

εκπαιδευτικοί πρέπει επίσης να

γνωρίζουν ότι ο εκτιμώμενος

χρόνος για κάθε προτεινόμενη

δραστηριότητα μπορεί να

ποικίλει ανάλογα με την ομάδα

των εκπαιδευομένων.

Κάθε ενότητα αντιπροσωπεύει

τον εαυτό της και συνιστάται να

τη ξεκινάτε μετά από μια

εισαγωγική δραστηριότητα 10-15

λεπτών όπου θα παρουσιάζεται

συνοπτικά το υπόβαθρο του

έργου, και θα δημιουργείται μια

θετική ατμόσφαιρα για την

εμπλοκή των μαθητών.

Συνιστάται και είναι ιδιαίτερα

σημαντικό να συζητηθούν οι

προσδοκίες των μαθητών στην

αρχή του εργαστηρίου και να

προκύψουν κάποιες από τις

υπάρχουσες γνώσεις τους.

Μπορεί να είναι χρήσιμο να τους

παρακινήσετε για να

συμμετάσχουν στη διαδικασία

της απόκτησης γνώσεων.

10

Εισαγωγή στο DIGIT

Χρόνος 10-15 λεπτά

Δραστηριότητα 1:

σχετικά με το DIGIT

Εξηγήστε τον τρόπο με τον οποίο αναπτύχθηκε το

μάθημα και τις βασικές ιδέες του προγράμματος

DIGIT. Δείξτε στους μαθητές σας πώς να έχουν

πρόσβαση στην ιστοσελίδα του DIGIT και σε όλα τα

άλλα υλικά που έχουν ήδη αναπτυχθεί.

Δραστηριότητα 2:

δραστηριότη-τα για

το σπάσιμο του

πάγου

Ξεκινήστε μια συζήτηση με καταιγισμό ιδεών με τους

μαθητές σας για να ελέγξετε τις προηγούμενες

γνώσεις τους σχετικά με το θέμα. Μπορείτε να

χρησιμοποιήσετε αυτές τις ερωτήσεις για να

αρχίσετε τη συζήτηση:

o Εκπλαγήκατε ποτέ για το πώς το Gmail ή το

Facebook ήξεραν συγκεκριμένα πράγματα για

εσάς;

o Τα κινητά ή οι ιστοσελίδες γνωρίζουν μερικές

φορές που βρίσκεστε αν και δεν το έχετε

κοινοποιήσει;

o Βλέπετε διαφημίσεις που σχετίζονται με τα

ενδιαφέροντα σας; Είναι διαφορετικά με τις

διαφημίσεις που βλέπουν τα παιδιά σας, οι

γονείς σας, οι φίλοι σας;

Δραστηριότητα 3:

ολοκλήρωση

Ζητήστε από τους εκπαιδευόμενους να σκεφτούν

τις προσδοκίες τους για το εργαστήριο και να τις

ελέγξουν στο τέλος του εργαστηρίου.

Μπορούν να τις γράψουν σε αυτοκόλλητα

χαρτάκια και να τοποθετηθούν σε ένα ορατό

σημείοτου χώρου.

11

Ενότητα 1:

Διαχείριση Προσωπικού

Λογαριασμού και Εικόνας

Γενικές ενδείξεις

Χρόνος 2-3 Ώρες

Ομάδα

στόχος Ενήλικες μαθητές

Στόχοι

αυτής

της

ενότητας

o Να ενημερώσουμε τους μαθητές για τα διαφορετικά

είδη διαδικτυακών λογαριασμών που χρησιμοποιούν

o Να κατανοήσουν οι μαθητές τις διαδικτυακές τους

συνήθειες

o Να διδάξουν στους μαθητές πώς να ελέγξουν τις

ρυθμίσεις απορρήτου, ειδικά στους λογαριασμούς των

κοινωνικών μέσων ενημέρωσης, και να τους δείξουν πώς

να τις αλλάξουν

o Να συζητηθεί ένα παράδειγμα κατάχρησης

λογαριασμού κοινωνικού μέσου

o Να δουν οι μαθητές πώς να αγοράζουν και να κάνουν

κρατήσεις στο διαδίκτυο μα ασφάλεια

o Να μάθουν για μερικές από τις ποιο διαδεδομένες

πλατφόρμες αγορών και μεθόδους πληρωμής (π.χ. eBay,

12

Amazon, PayPal) και να μάθουν για τις διαφορές μεταξύ

τους

o Να μάθουν οι μαθητές την ηλεκτρονική τραπεζική, τις

εικονικές τράπεζες, και τα ψηφιακά συστήματα

πιστοποίησης και ελέγχου ταυτότητας και για τα

πλεο/μειονεκτήματα.

o Βοηθήστε τους μαθητές να κατανοήσουν τη σημασία

της Διαδικτυακής Διαχείρισης Ταυτότητας ΔΔΤ

Μέγεθος

ομάδας 5-15 άτομα (προτείνονται: 10)

Εκπαιδευ

τι-κές

ικανότητε

ς που

απαιτού-

νται

Ο εκπαιδευτικός πρέπει να είναι ικανός:

o να δημιουργεί και να διαχειρίζεται μία ή περισσότερες

ψηφιακές ταυτότητες

o να προστατεύει την δική του φήμη

o να ασχοληθεί με τα δεδομένα που κάποιος παράγει

μέσω διαφόρων ψηφιακών εργαλείων, περιβαλλόντων και

υπηρεσιών

o να μοιράζονται δεδομένα, πληροφορίες και ψηφιακό

περιεχόμενο με άλλους μέσω κατάλληλων ψηφιακών

τεχνολογιών

Οι εκπαιδευτικοί είναι τακτικοί χρήστες κοινωνικών μέσων.

Κύρια

o Προσωπικοί Λογαριασμοί

o Κοινωνικά Δίκτυα

o Διαδικτυακές αγορές και τραπεζική

o Δικαιώματα του χρήστη

13

θέματα

και

περιεχόμ

ε-νο

o GAFAM: Google, Apple, Facebook, Amazon,

Microsoft

o Διαδικτυακή Διαχείριση Ταυτότητα

Ανάπτυξη της Διδακτικής Ενότητας

Μαθη-

σιακά

αποτε-

λέσματα

o Οι μαθητές γνωρίζουν τους διαφορετικούς

διαδικτυακούς λογαριασμούς που χρησιμοποιούν

o Οι μαθητές γνωρίζουν τις διαδικτυακές τους

συνήθειες

o Οι μαθητές γνωρίζουν πώς να βρίσκουν και να

αλλάζουν τις ρυθμίσεις απορρήτου

o Οι μαθητές γνωρίζουν κάποιες πολύ άσχημες

συνέπειες λόγο κατάχρησης λογαριασμών

κοινωνικών μέσων ή λογαριασμών ηλεκτρονικού

ταχυδρομείου.

o Οι μαθητές γνωρίζουν τα πλεονεκτήματα και

μειονεκτήματα της διαδικτυακής τραπεζικής και

διαδικτυακών αγορών

o Οι μαθητές μπορούν να κάνουν διαδικτυακές

αγορές και διαδικτυακές κρατήσεις

o Οι μαθητές γνωρίζουν κάποιες ευρέως

χρησιμοποιούμενες πλατφόρμες αγορών.

o Οι μαθητές γνωρίζουν τη διαδικτυακή τραπεζική

και πως οι εικονικές τράπεζες λειτουργούν όπως

14

επίσης ποια είναι τα ψηφιακά συστήματα

πιστοποίησης και ελέγχου ταυτότητας

o Οι μαθητές γνωρίζουν τη σημασία της ΔΔΤ

(Διαδικτυακής Διαχείρισης Ταυτότητας)

Εισαγω-

γή και

αρχική

εξερεύ-

νηση

Αυτή είναι μια

εισαγωγική φάση. Ο υπολογιζόμενος χρόνος είναι 10-

30 λεπτά, ανάλογα με το πόσο οι μαθητές σας

γνωρίζουν ήδη για το θέμα.

Αφού βεβαιωθείτε ότι

οι προσδοκίες των μαθητών και οι μαθησιακοί στόχοι

της ενότητας βρίσκονται στην ίδια γραμμή, ξεκινήστε

την εισαγωγή της Ενότητας. Μια σημαντική πτυχή σε

αυτό το σημείο είναι να εισαγάγετε το λεξιλόγιο που

πρόκειται να χρησιμοποιήσετε: συλλέξτε όλους τους

όρους και τις έννοιες που μπορεί να είναι καινούργιοι

για οποιονδήποτε και προσπαθήστε να γίνουν

κατανοητές από τους εκπαιδευόμενους. Είναι επίσης

σημαντικό να τους δώσετε μια γενική εικόνα των

θεμάτων που θα παρουσιάσετε και του πόσο

σχετίζονται με τη ζωή τους.

Ξεκινήστε με μια δοκιμασία προ-αξιολόγησης: ελέγξτε

ποιες έννοιες και όρους γνωρίζουν. Στη συνέχεια,

συζητήστε αυτή τη δοκιμασία ως ομάδα.

Προτεινόμενες πρακτικές δραστηριότητες:

α) Ζευγάρια/ομαδική εργασία: (≈10 λεπτά) Οργανώστε

15

την ομάδα σε ζευγάρια ή ομάδες των τριών και δώστε

τους ορισμένα λεξιλόγια. Ζητήστε από κάθε ομάδα να

γράψει έναν ορισμό για κάθε όρο. Στη συνέχεια, θα

διαβάσουν μόνο τους ορισμούς δυνατά και οι άλλοι θα

πρέπει να μαντέψουν τον όρο.

β) Δουλεύοντας με τους ορισμούς: (≈10 λεπτά) Δώστε

ανακριβείς ή εν μέρει εσφαλμένους ορισμούς του

λεξιλογίου που θεωρείτε πιο δύσκολο. Συζητήστε σε

μικρές ομάδες ή ως τάξη γιατί είναι λανθασμένες και πώς

θα τις άλλαζαν.

Παραδείγματα:

Το Ψηφιακό Πιστοποιητικό Digital Certificate είναι ένας

κωδικός πρόσβασης που επιτρέπει σε ένα άτομο να

ανταλλάσει δεδομένα με ασφάλεια μέσω του Διαδικτύου

χρησιμοποιώντας την υποδομή δημόσιου κλειδιού (ΡΚΙ).

Το ψηφιακό πιστοποιητικό είναι επίσης γνωστό ως

πιστοποιητικό δημόσιου κλειδιού ή πιστοποιητικό

ταυτότητας.

Ο παραπάνω ορισμός δεν είναι αρκετά ακριβής. Σωστό:

Το Ψηφιακό Πιστοποιητικό είναι ένας ηλεκτρονικός

«κωδικός πρόσβασης» που επιτρέπει σε ένα άτομο και

έναν οργανισμό να ανταλλάσουν δεδομένα με ασφάλεια

μέσω του Διαδικτύου χρησιμοποιώντας την υποδομή

δημόσιου κλειδιού (ΡΚΙ). Το ψηφιακό πιστοποιητικό είναι

επίσης γνωστό ως πιστοποιητικό δημόσιου κλειδιού ή

πιστοποιητικό ταυτότητας.

Το παθητικό ψηφιακό αποτύπωμα είναι ένα ίχνος

δεδομένων που οι άλλοι άνθρωποι δημοσιεύουν για

εσάς.

16

Σωστό: Ένα παθητικό ψηφιακό αποτύπωμα δημιουργείτε

όταν τα δεδομένα συλλέγονται χωρίς να γνωρίζει ο

κάτοχος (η διαδικασία είναι επίσης γνωστή και ως

εξάτμιση δεδομένων), ενώ τα ενεργά ψηφιακά

αποτυπώματα δημιουργούνται όταν τα προσωπικά

δεδομένα απελευθερώνονται σκόπιμα από έναν χρήστη

με σκοπό την ανταλλαγή πληροφοριών για τον εαυτό του

μέσω δικτυακών τόπων ή μέσω των μέσων κοινωνικής

δικτύωσης.

Πηγή: https://en.wikipedia.org /wiki/Digital_footprint

Διαδικτυακή Διαχείριση Ταυτότητας (ΔΔΤ) είναι ένα

σύνολο μεθόδων για τη δημιουργία ειδικού προφίλ ενός

ατόμου σε κοινωνικά δίκτυα όπως το Facebook, το

Instagram ή το Snapchat.

Σωστό: Η Διαδικτυακή Διαχείριση Ταυτότητας (ΔΔΤ) είναι

ένα σύνολο μεθόδων για τη δημιουργία μιας

διακεκριμένης παρουσίας ενός ατόμου στο διαδίκτυο.

γ) Καταιγισμός ιδεών: (≈15 minutes)

Οι μαθητές σκέφτονται και καταγράφουν όλους τους

ηλεκτρονικούς προσωπικούς λογαριασμούς που

χρησιμοποιούν. Κάντε μια πιο ανοιχτή συζήτηση /

καταιγισμό ιδεών για να αρχίσετε να εργάζεστε πάνω στο

θέμα. Ορισμένες προτεινόμενες ερωτήσεις είναι:

o Πόσο συχνά ελέγχετε τις ρυθμίσεις απορρήτου των

διαφόρων λογαριασμών σας; Τους προσαρμόζετε

ποτέ;

o Πόσους λογαριασμούς κοινωνικών μέσων έχετε; Τι

είδους πληροφορίες μοιράζεστε με το κοινό σε αυτά τα

κοινωνικά δίκτυα?

o Γιατί νομίζετε ότι ένα ψηφιακό αποτύπωμα είναι μια

αναγκαιότητα στην εποχή μας.

δ) Εισαγωγικό Βίντεο (≈15 λεπτά)

17

o Οι εκπαιδευόμενοι παρακολουθούν ένα βίντεο

σχετικά με την χρήση των κοινωνικών δικτύων από τους

εφήβους (TedX συζήτηση με τον Simon Sinek)

https://www.youtube.com/watch?v=SnweVUXEuEQ

o Χρησιμοποιήστε ένα βίντεο ή ένα σύντομο κλιπ για

να εισαγάγετε το θέμα: επιλέξτε ένα παράδειγμα

σημαντικών ανθρώπων ή ‘youtubers’ για να εμπλέξετε

τους εκπαιδευόμενους σε συζητήσεις σχετικά με το πώς

μοιράζετε η ιδιωτικότητα και οι συνέπειες που αυτή η

δημοσιότητα της ιδιωτικότητας μπορεί να έχει.

(παράδειγμα video).

ε) Σύντομη διάλεξη (≈15 λεπτά)

Δώστε μια σύντομη εισαγωγική διάλεξη δίνοντας στους

εκπαιδευόμενους κάποια ενδιαφέροντα στατιστικά

στοιχεία προκειμένου να προβληματιστούν. (η πηγή

διδασκαλίας θα προστεθεί αργότερα)

στ) Σύντομη περίοδος ερωτήσεων & απαντήσεων (≈ 10

λεπτά)

Ρωτήστε κάποιες εισαγωγικές ερωτήσεις για να κάνετε

τους εκπαιδευόμενους να αρχίσουν να σκέπτονται για

οποιοδήποτε θέμα θα ήθελαν να συζητήσουν περαιτέρω:

1. Χρησιμοποιείτε διαδικτυακή τραπεζική;

2. Τι προτιμάτε: να ψωνίζετε από το διαδίκτυο ή με τον

κλασικό τρόπο και γιατί;

3. Νομίζετε ότι τα ψώνια ή τραπεζικές υπηρεσίες μέσω του

διαδικτύου κάνουν τις ζωές μας καλύτερες;

4. γνωρίζετε τι σημαίνουν τα αρχικά ΔΔΤ;

5. Διαβάζετε ποτέ τα δικαιώματα του χρήστη;

ζ) Κουίζ (≈15 λεπτά)

Παρουσιάστε ένα σύντομο εισαγωγικό κουίζ σχετικά με

18

τις διαδικτυακές συνήθειες (προσαρμόστε το κουίζ που

χρησιμοποιήθηκε για τις ομάδες εστίασης)

Ανάπτυξη

και

εφαρμο-

γή

Σε αυτή τη φάση, οι μαθητές αναπτύσσουν και

εφαρμόζου τις γνώσεις τους πάνω στο θέμα. Ο

υπολογιζόμενος χρόνος είναι 30-45 λεπτά.

Τώρα είναι η σειρά των εκπαιδευόμενων να

χρησιμοποιήσουν την προηγούμενη εμπειρία τους και

τις πληροφορίες που συγκέντρωσαν στη φάση

εξερεύνησης για να δημιουργήσουν νέες γνώσεις και

να τις εφαρμόσουν. Είναι σημαντικό να συμμετέχουν σε

ομαδικές συζητήσεις και να μοιράζονται τις ιδέες τους.

Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να ενθαρρύνουν την

ομαδική εργασία ώστε να αποκομίσουν τα μέγιστα από

κάθε άτομο και να δείξουν έτσι στους μαθητές πώς να

προσδιορίζουν προβλήματα σε αυτό το θέμα σε

διαφορετικά πλαίσια (στην εργασία, στην προσωπική

τους ζωή, στην εκπαιδευτική κοινότητα) και σε

διαφορετικά είδη ομάδων (εφήβους και νέους, ενήλικες,

ηλικιωμένοι ...). Επιπλέον, οι εκπαιδευόμενοι γνωρίζουν

και / ή προτείνουν πιθανές λύσεις στις προκλήσεις που

παρουσιάζονται.

Προτεινόμενες πρακτικές δραστηριότητες:

α) Συζήτηση σε ομάδες: (≈15 λεπτά). Μιλήστε για την

πραγματική μας και την διαδικτυακή μας ταυτότητά.

Δώστε στους μαθητές ένα σετ ερωτήσεων:

o Τι είναι ταυτότητα; Είναι σημαντική για μας;

19

o Είναι η πραγματική ταυτότητα και η διαδικτυακή

ταυτότητα το ίδιο πράγμα;

o Λέμε ψέματα όταν είμαστε στο διαδίκτυο;

o Συμπεριφερόμαστε διαφορετικά σε κάθε τύπο

προφίλ κοινωνικών μέσων;

β) Παρουσιάσεις των ομάδων: (≈20 λεπτά) Χωρίστε

την τάξη σας σε ζευγάρια ή σε μικρές ομάδες και δώστε

στην κάθε μια από αυτές μια ερευνητική εργασία:

ερευνήστε στο διαδίκτυο σχετικά με έναν κοντινό σας

φίλο ή κάποιο μέλος της οικογένειά σας. Πείτε τους

μαθητές σας να προετοιμάσουν μια σύντομη

παρουσίαση χρησιμοποιώντας PowerPoint, Prezi ή

παρόμοια οπτικά εργαλεία δείχνοντας πόσες

πληροφορίες μπόρεσαν να βρουν στο διαδίκτυο για

την προσωπική τους ζωή. Μετά την παρουσίαση,

ενθαρρύνετε μια συζήτηση σχετικά με αυτό το θέμα και

πώς θα μπορούσε να προληφθεί αυτό το ζήτημα..

γ) Συζητήσεις υπέρ και κατά: (≈20 λεπτά) Χωρίστε την

τάξη στα δύο και δώστε στους μαθητές ένα γράφημα

για να το συμπληρώσουν με τα πλεονεκτήματα και τα

μειονεκτήματα διαφορετικών θεμάτων (κάντε τα ψώνια

στο διαδίκτυο, πάντα πληρώνω με πιστωτική κάρτα,

πληρώνω μέσο του τηλεφώνου, κλπ.) Έπειτα

μοιραστείτε τις ιδέες των ομάδων ενθαρρύνοντας μια

συζήτηση για αυτά τα θέματα.

20

δ) Παρουσιάστε στους εκπαιδευόμενους διάφορες

περιπτωσιολογικές μελέτες (≈20 λεπτά) σχετικά με την

κλοπή ταυτότητας λαμβάνοντας παραδείγματα από το

Διαδίκτυο (της χώρα σας ή από το εξωτερικό) (π.χ.

https://nordvpn.com/blog/identity-theft-case-

studies/). Οι εκπαιδευόμενοι συζητούν τους πιθανούς

λόγους για την κλοπή ταυτότητας, τις συνέπειες που

έχει αυτό και σκέφτονται για πιθανές λύσεις.

Προσπαθούν να σκεφτούν παρόμοια περίπτωση στο

περιβάλλον τους ή στη χώρα τους. Τελικά, μοιράζονται

τη γνώμη / εμπειρία τους με τις άλλες ομάδες.

ε) Ζητήστε από τους μαθητές σας να καταγράψουν

όλες τις καθημερινές δραστηριότητες (≈15 λεπτά) που

πραγματοποιούν χρησιμοποιώντας το Διαδίκτυο. Στη

συνέχεια, προσδιορίστε τα άτομα αυτά που θα

μπορούσαν να κάνουν χωρίς το Διαδίκτυο και αυτά

που θα ήταν αδύνατο να κάνουν χωρίς αυτό. Ξεκινήστε

μια συζήτηση για το κατά πόσον πρόκειται για μια

επιλογή να χρησιμοποιούμε το Διαδίκτυο για όλες

σχεδόν τις καθημερινές μας δραστηριότητες.

στ) Δουλέψτε σε ομάδες: (≈20 λεπτά) Χωρίστε την τάξη

σας σε ζευγάρια ή μικρές ομάδες. Το κάθε ζευγάρι

επιλέγει μία διαδικτυακή πλατφόρμα ή κοινωνικό δίκτυο

(Facebook, Gmail, Drive, Instagram, Dropbox…),

διαβάζει τους «όρους και τις προϋποθέσεις» της κάθε

21

πλατφόρμας ή κοινωνικού δικτύου και καταγράφει όλες

εκείνες τις προτάσεις που είναι σύνθετες, διφορούμενες

και δυσνόητες. Δώστε χρόνο να ανακοινώσουν τα

ευρήματά τους. Ξεκινήστε μια συζήτηση σχετικά με τον

τρόπο με τον οποίο οι χρήστες πρέπει να

ενημερώνονται για τους όρους και τις προϋποθέσεις.

Επίλογος

Αυτή είναι η τελική φάση αυτού του θέματος. Ο

εκτιμώμενος χρόνος είναι 10-20 λεπτά.

Για τα τελευταία 10-20 λεπτά του μαθήματος, συνοψίστε

τα κύρια σημεία που συζητήθηκαν και ανατρέξτε σε

περαιτέρω πηγές μάθησης. Είναι επίσης καιρός οι

εκπαιδευόμενοι να μοιραστούν τις εντυπώσεις τους και να

κάνουν τα σχόλια τους. Ενθαρρύνετε τους να υποβάλουν

ερωτήσεις ή να εκφράσουν τις αμφιβολίες τους σχετικά

με οποιαδήποτε θέματα που δεν τους είναι ακόμη σαφή.

Προτεινόμενες πρακτικές δραστηριότητες:

α) Δραστηριότητες για Αυτό - Διαλογισμό. (≈15 λεπτά)

Ρωτήστε τους εκπαιδευόμενους αν θα άλλαζαν την

διαδικτυακή συμπεριφορά τους μετά από αυτήν την

ενότητα και ενθαρρύνετε τους να μοιραστούν τις ιδέες

τους.

β) Κουίζ (≈20 λεπτά)

Χρησιμοποιήστε ένα διαδικτυακό εργαλείο (όπως το

www.kahoot.com) για να κάνετε επανάληψη και να

ελέγξετε για την κατανόηση, από τους εκπαιδευόμενους,

των βασικών εννοιών που τους διδάξατε.

γ) Τελικό τεστ αξιολόγησης (≈10 λεπτά)

Ελέγξτε εάν όλες οι έννοιες και οι όροι που συζητήθηκαν

έχουν κατανοηθεί, δώστε στους εκπαιδευόμενους ένα

τεστ αξιολόγησης με ασκήσεις όπως καθορισμός

λεξιλογίου, ναι / όχι ερωτήσεις ή ερωτήσεις πολλαπλών

22

επιλογών. Διορθώστε το τεστ είτε ως ομάδα ή με

αξιολόγηση από ομότιμους.

δ) Ομαδική δραστηριότητα για την ολοκλήρωση της

ενότητας (≈15 λεπτά)

Ως τελική δραστηριότητα, δημιουργήστε σε μια ομάδα

τους "δέκα κορυφαίους κανόνες για την ασφαλή

διαχείριση των προσωπικών σας λογαριασμών στο

διαδίκτυο". Ξεκινήστε με καταιγισμό ιδεών και περιορίστε

τους κανόνες που αναφέρονται στους 10 ποιο

σημαντικούς που πρέπει να λαμβάνετε υπόψη κατά τη

διαχείριση των online λογαριασμών σας.

23

Ενότητα 2:

Ασφαλείς στο Διαδίκτυο, Ασφαλής

Υπολογιστής

Γενικές ενδείξεις

Χρόνος 2-3 ώρες

Ομάδα

στόχος Ενήλικες μαθητές

Στόχοι αυτής

της ενότητας

o Να εξηγήσετε στους εκπαιδευόμενους τις

έννοιες και τις συνέπειες της ασφάλειας

υπολογιστών, της ασφάλειας στην ΤΠ και του

Κυβερνοχώρου.

o Να εξερευνήσετε με τους εκπαιδευόμενους τα

διαφορετικά πρόσωπα της ασφάλειας του

υπολογιστή.

o Να εξερευνήσετε με τους εκπαιδευόμενους τα

διαφορετικά πρόσωπα της ασφάλειας του

κυβερνοχώρου.

o Να αυξήσετε την ευαισθητοποί-ηση σχετικά με

το φαινόμενο της κοινωνικής μηχανικής, εξηγώντας

τις διάφορες απειλές, όπως το vishing, phishing,

scamming κλπ. xplain to learners the concepts and

24

implications of computer security, IT security and

Cybersecurity;

Μέγεθος

ομάδας 5-15 μαθητές

Απαιτούμε-

νες

ικανότητες

εκπαιδευτι-

κού

o Να είναι εξοικειωμένος με θέματα όπως η

ασφάλεια του υπολογιστή, η κυβερνοασφάλεια.

o Να είναι σε θέση να έχει σχέση και να

επικοινωνεί με αρχές ή εμπειρογνώμονες στον

τομέα της διαδικτυακής ασφάλειας και κοινωνικής

μηχανικής.

Κύριες

ενότητες και

περιεχόμε-νο

o Γενικό πλαίσιο για την ασφάλεια στον

κυβερνοχώρο και την ασφάλεια των ηλεκτρονικών

υπολογιστών.

o Προβλήματα απορρήτου στον κύριο

λογαριασμό στο διαδίκτυο (κρυπτογράφηση,

κρυπτογραφία και ανωνυμία)

o Cookies και ανεπιθύμητη αλληλογραφία

o Ιοί και άλλες απειλές για την ασφάλεια του

υπολογιστή

o Λογισμικό ασφαλείας στο Internet, Τοίχος

προστασίας

o Η έννοια της κοινωνικής μηχανικής και οι απειλές.

25

Ανάπτυξη της Διδακτικής Ενότητας

Μαθησια-κά

αποτελέσματα

o Οι εκπαιδευόμενοι γνωρίζουν τη διαφορά μεταξύ

ασφάλειας υπολογιστών, ασφάλειας Πληροφορικής

και ασφάλειας στον κυβερνοχώρο.

o Οι εκπαιδευόμενοι γνωρίζουν τις διαφορετικές

επιπτώσεις των θεμάτων προστασίας της ιδιωτικής

ζωής

o Οι εκπαιδευόμενοι μπορούν να αποφασίσουν

σχετικά με τα cookies ή να εντοπίσουν απειλές

ανεπιθύμητης αλληλογραφίας

o Οι εκπαιδευόμενοι μπορούν να υπερασπίσουν

τον εαυτό τους από ιούς και άλλες απειλές για την

ασφάλεια του υπολογιστή.

o Οι εκπαιδευόμενοι μπορούν να επιλέξουν το

καλύτερο λογισμικό ασφάλειας στο διαδίκτυο για τις

ανάγκες τους.

o Οι μαθητές γνωρίζουν την κοινωνική μηχανική

o Οι εκπαιδευόμενοι είναι σε θέση να

αναγνωρίσουν τις διαδικτυακές απειλές και μπορούν

να προστατεύσουν τον εαυτό τους και τη συσκευή

τους.2-3 ώρες

Εισαγωγή και

αρχική

εξερεύνη-ση

Αυτή η ενότητα είναι σημαντική για την κατανόηση του

επιπέδου γνώσης των εκπαιδευόμενων σε αυτό το θέμα

(εκτιμώμενη ώρα 1h)

26

Εισαγωγή

Αυτό-αξιολόγηση των εκπαιδευόμενων: ρωτήστε τους

κάποια πρώτα γενικά ερωτήματα όπως:

o Έχετε ποτέ ακούσει για την ασφάλεια στον

κυβερνοχώρο;

o Ασφαλίζεται τον ΗΥ από απειλές; Πως;

o Έχει μολυνθεί ποτέ ο ΗΥ σας από ιό;

Συλλέξτε τις απαντήσεις σε φύλλα ή στο χαρτοπίνακα

ώστε να τις έχετε για το τέλος της συνεδρίας.

Παραγωγή

Χρησιμοποιήστε μερικά βίντεο για να εισάγετε

ορισμένες έννοιες όπως η ασφάλεια στον

κυβερνοχώρο και η κοινωνική μηχανική και για να

ενεργοποιήσετε τη συζήτηση μεταξύ της ομάδας

Επιθέσεις χάκερ, ασφάλεια στον κυβερνοχώρο,

κοινωνική μηχανική:

1.

https://www.youtube.com/watch?v=hqKafI7Amd8&list

=PLj6SU8VLWZ1ny4Qd GKlFdhEXaQl7TPkgs

2. https://www.youtube.com/watch?v=bPVaOlJ6ln0

3. https://www.youtube.com/watch?v=sdpxddDzXfE

4. https://www.youtube.com/watch?v=8PG8fbUgf-Y

Προώθηση της έρευνας

Χωρίστε τους εκπαιδευόμενους σε μικρές ομάδες και

δώστε τους πραγματικές περιπτώσεις ασφάλειας στον

κυβερνοχώρο και απειλές ασφάλειας ΗΥ. Όπως:

Vishing (μπορείτε να χρησιμοποιήσετε βίντεο σαν αυτά:

https://www.youtube.com/watch?v=lc7scxvKQOo)

Spam:

https://www.youtube.com/watch?v=_QdPW8JrYzQ

Ransomware:

https://www.youtube.com/watch?v=96nIZUc7JVE

27

Ζητήστε τους να συζητήσουν τις περιπτώσεις και να

πουν εάν είχαν κάποια παρόμοια ζητήματα.

(Αυτο) Αξιολόγηση

Ζητήστε από τους εκπαιδευόμενους

α) Να απαντήσουν το αρχικό ερωτηματολόγιο ξανά.

Να αυτό-αξιολογήσουν την θέση τους και την στάση

τους όσον αφορά τα θέματα που συζητήθηκαν.

Ενήλικες μαθητές

Ανάπτυξη και

εφαρμογή

Αυτό το μέρος της συνεδρίασης θα επιτρέψει στους

εκπαιδευόμενους να αποκτήσουν ακριβείς

πληροφορίες σχετικά με το θέμα και να εμβαθύνουν

αυτό που έχουν μάθει στη φάση της εισαγωγής.

α) Εισάγετε στους εκπαιδευόμενους κάποια θεωρία

σχετικά με την ασφάλεια των υπολογιστών, την

ασφάλεια στον κυβερνοχώρο και την κοινωνική

μηχανική.

i. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αυτήν την

πλατφόρμα για να το κάνετε πιο ελκυστικό

(https://etl.enisa.europa.eu /#/) (20 λεπτά)

β) Προσκαλέστε έναν εμπειρογνώμονα από την

αστυνομία / ασφάλεια ή τον τομέα της

πληροφορικής για να μιλήσετε για τις συνέπειες στην

ασφάλεια και την υιοθέτηση της εξελισσόμενης

τεχνολογίας (κίνδυνοι που συνδέονται με την

ανάπτυξη της κινητής πληροφορικής, της

28

τεχνολογίας cloud, της εξωτερικής ανάθεσης, των

διαδικασιών διαχείρισης και πρακτικών) (30 λεπτά)

γ) Παρουσιάστε μερικές πραγματικές μελέτες

περιπτώσεων και αναλύστε τες μέσω συζήτησης.

i. Εναλλακτικά, ζητήσετε από τους ειδικούς κάποια

αξιόπιστη πηγή πληροφοριών σχετικά με

πραγματικές περιπτώσεις και τον τρόπο

αντιμετώπισης τους για να τις παρουσιάσετε στην

τάξη

ii. Αναφέρεται τον ιστότοπο του ENISA για γενική

προσέγγιση

https://www.enisa.europa.eu/topics/csirts-in-

europe/glossary/what-is-social-engineering;

https://www.europol.europa.eu/newsroom/news/15-

ways-you-could-be-next-victim-of-cybercrime;

iii. Διάσημες περιπτώσεις κοινωνικής μηχανικής:

https://gatefy.com/posts/7-real-and-famous-cases-

social-engineering-attacks/

δ) Συζήτηση με τους εκπαιδευόμενους και ανταλλαγή

εμπειριών μεταξύ τους (15 λεπτά)

Επίλογος

Αυτή είναι η τελική φάση της ενότητας. Ο

υπολογιζόμενος χρόνος είναι 10-20 λεπτά.

Για τα τελευταία 10-20 λεπτά της ενότητας, συνοψίστε

τα κύρια σημεία που συζητήθηκαν και αναφερθείτε σε

περαιτέρω πηγές μάθησης. Είναι επίσης καιρός οι

εκπαιδευόμενοι να πουν τις εντυπώσεις τους και να

δώσουν κάποια σχόλια.

29

Πρακτικές δραστηριότητες που προτείνονται:

ε) Δραστηριότητες αυτο-προβληματισμού. (≈15

λεπτά)

Ρωτήστε τους εκπαιδευόμενους τι θα άλλαζαν στην

διαδικτυακή τους συμπεριφορά μετά από αυτή την

συνεδρία και ενθαρρύνετε τους να μοιραστούν τις

ιδέες τους.

στ) Τελικό τεστ αξιολόγησης (≈15 λεπτά)

Ελέγξτε εάν όλες οι έννοιες και οι όροι που

συζητήθηκαν έχουν κατανοηθεί, δώστε στους

εκπαιδευόμενους ένα τεστ αξιολόγησης με ασκήσεις

όπως καθορισμός λεξιλογίου, ναι / όχι ερωτήσεις ή

ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών. Διορθώστε το τεστ

είτε ως ομάδα ή με αξιολόγηση από ομότιμους.

30

Ενότητα 3:

Γίνετε υπεύθυνος ψηφιακός πολίτης

Γενικές Ενδείξεις

Χρόνος 2 - 3 Ώρες

Ομάδα

στόχος Ενήλικες μαθητές

Στόχοι της

ενότητας

Καλύτερη κατανόηση της έννοιας και των ζητημάτων

που σχετίζονται με την ψηφιακή ιδιότητα του πολίτη.

Συζητήστε τις συνέπειες της ύπαρξης ενός πολίτη σε

έναν ψηφιακό κόσμο (προκλήσεις, κίνδυνοι,

ευκαιρίες ...)

Ευαισθητοποίηση των εκπαιδευόμενων σχετικά με τις

ψηφιακές διαστάσεις της ιθαγένειας (δικαιώματα,

δίκαιο, ταυτότητα, συμμετοχή στην πολιτική,...)

Ευαισθητοποίηση σχετικά με άλλα αναδυόμενα

θέματα: ψεύτικες ειδήσεις, cyberbullying, λόγοι

μίσους,…

Βελτίωση της γνώσης και της πρόσβασης των

συμμετεχόντων στα εργαλεία και τις υπηρεσίες

ψηφιακής υπηκοότητας (π.χ. ηλεκτρονική διοίκηση)

Να μάθουν τα εθνικά ή περιφερειακά πλαίσια, το

οικοσύστημα (το δίκαιο και τους δημόσιους ή

ιδιωτικούς φορείς) που διέπουν τα δικαιώματά τους

ή μπορούν να τους παρέχουν συμβουλές

Πώς να συμμετάσχετε στην πολιτική online: οι

διάφορες μορφές, τα κανάλια, οι διαφορές με τη

31

συμμετοχή εκτός σύνδεσης, κ.λπ.

Μέγεθος

ομάδας 5-15 μαθητές

Απαιτούμε-

νες

ικανότητες

εκπαιδευτι-

κού

Τακτική χρήση Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης

Ψηφιακός εγγραμματισμός

Κατανόηση της έννοιας και των θεμάτων της

ψηφιακής ιθαγένειας

Κύριες

ενότητες και

περιεχόμε-νο

Ψηφιακή ιθαγένεια

Ψηφιακή ελευθερία, νόμοι, δικαιώματα και ευθύνες

Ψηφιακή ετικέτα

Ηλεκτρονική δημοκρατία / ηλεκτρονική κυβέρνηση:

Μετασχηματισμός της δημοκρατίας και της χάραξης

πολιτικής μέσω της χρήσης ψηφιακών τεχνολογιών

που οδηγούν σε νέες μορφές δημοκρατίας (για

παράδειγμα, αντιπροσωπευτική δημοκρατία)

Ηλεκτρονική διοίκηση: Πρόσβαση και χρήση

διαδικτυακών διαδικασιών διαχείρισης και εγγράφων

ταυτότητας

Ουδετερότητα του διαδικτύου

Echo chambers & filter bubble

Ανάπτυξη της Διδακτικής Ενότητας

Μαθησιακά

αποτελέσ-

ματα

o Οι μαθητές γνωρίζουν τις έννοιες της ψηφιακής

ιθαγένειας

o Οι μαθητές έχουν επίγνωση των ψηφιακών

32

δικαιωμάτων και ευθυνών τους και του νόμου που

τους προστατεύει

o Οι μαθητές κατανοούν τι είναι η "Ψηφιακή Ετικέτα"

o Οι μαθητές είναι εξοικειωμένοι με τα θέματα και τις

ευκαιρίες της ηλεκτρονικής δημοκρατίας (π.χ. τι

διαφορετική εφαρμογή πρέπει να χρησιμοποιή-σουν

για να συμμετέχουν στην πολιτική, τα διαδικτυακά

κινήματα και τις καμπάνιες)

o Οι μαθητές είναι εξοικειωμένοι με τα ζητήματα και

τις ευκαιρίες της ηλεκτρονικής δημοκρατίας και της

ηλεκτρονικής χάραξης πολιτικής (π.χ. τι εφαρμογή

πρέπει να χρησιμοποιήσουν για να συμμετάσχουν

στην πολιτική, τις διαδικτυακές κινήσεις και τις

καμπάνιες)

o Οι μαθητές έχουν ενημερωθεί για την "ηλεκτρονική

διοίκηση"

o Οι εκπαιδευόμενοι γνωρίζουν την πρόσβαση και

τη χρήση των διαδικτυακών διαδικασιών διαχείρισης

και των εγγράφων ταυτότητας

o Οι μαθητές γνωρίζουν τα θέματα "ουδετερότητας

του διαδικτύου"

o Οι μαθητές κατανοούν τις ιδέες και τα ζητήματα

των "Echo chambers" και "Filter bubble"

o Οι μαθητές είναι ενημερωμένοι για τα

αναδυόμενα ζητήματα (ψεύτικα νέα, λόγια μίσους,

εκφοβισμός μέσω διαδικτύου...) και τα σχετικά τους

δικαιώματα

Εισαγω-γή

και αρχική

εξερεύνη-

ση

Αυτή είναι μια εισαγωγική φάση. Ο υπολογιζόμενος

χρόνος είναι 20-30 λεπτά, ανάλογα με το πόσα οι

μαθητές σας γνωρίζουν ήδη για το θέμα.

Αφού βεβαιωθείτε ότι οι προσδοκίες των μαθητών και οι

μαθησιακοί στόχοι της ενότητας βρίσκονται στην ίδια

33

γραμμή, ξεκινήστε να εισάγεται το θέμα. Μια σημαντική

πτυχή είναι να εισαγάγετε το λεξιλόγιο με το οποίο θα

ασχοληθείτε: να συλλέξετε όλους τους όρους και τις

έννοιες που μπορεί να είναι νέοι σε οποιονδήποτε και

να τους συζητήσετε για αυτούς ως τάξη. Είναι επίσης

σημαντικό να τους δώσετε μια γενική εικόνα των

θεμάτων που πρόκειται να ασχοληθείτε και του πόσο

σημαντικά είναι στη ζωή τους.

Προτεινόμενες πρακτικές δραστηριότητες:

α) Ερωτήσεις στους συμμετέχοντες (≈15 λεπτά): για να

αξιολογηθούν τα επίπεδα επίγνωσης των μαθητών

πάνω στο θέμα:

o Τι είναι για εσάς, ψηφιακή υπηκοότητα; Τι σημαίνει

να είσαι «ψηφιακός πολίτης»; Ορισμός των εννοιών

και τα πεδία τους.

o Σχολιάζετε, συμμετέχετε σε θέματα σχετικά με την

πολιτική στο διαδίκτυο;

β) Σύντομη παρουσίαση του περιεχομένου και των

θεμάτων από τον καθηγητή (≈10 λεπτά): Δώστε μερικά

στατιστικά. Παρουσιάστε το γενικό περιεχόμενο. και

Ε&A.

Εξερεύνηση

α) Άσκηση πάνω στην πρόσβαση σε πληροφορίες/

μέσα μαζικής ενημέρωσης, την επεξεργασία/ανάλυση

και την αναζήτηση (≈ 15 λεπτά): πώς να ανακαλύψεις

μια ψεύτικη είδηση. Ποια είναι τα επαναλαμβανόμενα

κανάλια, ο αντίκτυπος των ψεύτικων ειδήσεων και

παραδείγματα

β) Δραστηριότητα: Εξερεύνηση της γνώσης με τους:

εξερεύνηση της γνώσης με τους εκπαιδευόμενους –

Άσκηση “Συνδέω/Επεκτείνω/ Προκαλώ” (≈10 λεπτά)

34

Μεθοδολογία:

Σκοπός αυτής της εισαγωγικής δραστηριότητας είναι

να διερευνήσει ποιες συνδέσεις βρίσκουν οι μαθητές

μεταξύ μιας νέας έννοιας όπως η ψηφιακή ιθαγένεια με

πράγματα που γνωρίζουν ήδη. Αυτό θα επιτρέψει στον

καθηγητή να προσαρμόσει την παράδοση του

μαθήματος εάν χρειαστεί.

Συνδέω: Πως οι ιδέες και πληροφορίες στην ψηφιακή

ιθαγένεια συνδέονται με αυτά που ήδη γνωρίζετε;

Επεκτείνω: Επεκτείνει τη σκέψη σας σε νέες

κατευθύνσεις το θέμα της ψηφιακής ιθαγένειας;

Προκαλώ: Τι προκλήσεις ή σύγχυση σας προκαλεί το

θέμα της ψηφιακής ιθαγένειας;

Τι ερωτήσεις ή μπερδέματα έχετε;

γ) Παρακολούθηση και σχολιασμός βίντεο (≈ 10-15

λεπτά): βρείτε και άλλες πηγές για το θέμα αν χρειάζεται

Παράδειγμα (στα Αγγλικά):

- Lessons On Digital Citizenship From Charlie Brown |

Marialice Curran | TEDxYouth@BHS

https://www.youtube.com/watch?v=JvDGGceA-0A

13 λεπτά

Ανάπτυ-ξη

και

Εφαρμο-γή

Σε αυτή τη φάση, οι μαθητές αναπτύσσουν και

οικοδομούν τις γνώσεις τους πάνω στο θέμα. Ο

εκτιμώμενος χρόνος είναι 60 έως 120 λεπτά.

Τώρα είναι η σειρά των μαθητών να

χρησιμοποιήσουν την προηγούμενη εμπειρία τους και

τις πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν στη φάση

35

εξερεύνησης για να δημιουργήσουν νέες γνώσεις και

να τις εφαρμόσουν. Είναι σημαντικό να

συμμετάσχουν σε ομαδικές συζητήσεις και να τους

κάνετε να μοιραστούν ιδέες. Οι εκπαιδευτικοί θα

πρέπει να ενθαρρύνουν την ομοιόμορφη εργασία για

να αξιοποιήσουν στο έπακρο κάθε άτομο για να

δείξουν στους μαθητές πώς να εντοπίσουν

προβλήματα σε αυτό το θέμα σε διαφορετικά πλαίσια

(σε μελέτες / εργασία, στην προσωπική τους ζωή,

στην εκπαιδευτική κοινότητα) και σε διαφορετικούς

τύπους ομάδων (έφηβοι και νέοι, ενήλικες,

ηλικιωμένοι ...). Επιπλέον, γνωρίζουν και / ή

προτείνουν πιθανές λύσεις στις προκλήσεις που

παρουσιάζονται.

Προτεινόμενες πρακτικές δραστηριότητες:

α) Μικρές ομαδικές συζητήσεις (≈15 λεπτά): πώς να

συμμετέχετε ψηφιακά στην πολιτική και τους

«χώρους» συμμετοχής (ηλεκτρονικές πλατφόρμες,

κοινωνικά μέσα, blogs) εργαλεία (εφαρμογές,

αιτήσεις, online καμπάνιες, επικοινωνία, πολυμέσα).

Ελέγξτε τι υπάρχει και ανακαλύψτε νέες μορφές

συμμετοχής.

β) Ομαδική δουλειά: Δώστε στους μαθητές σας ένα

έντυπο αντίγραφο ή έναν σύνδεσμο προς την “EU

General Data Protection Regulation (GDPR) Portal”

(https://www.eugdpr.org) και ζητήστε τους να

36

διαβάσουν την ενότητα "GDPR Key Changes section".

Οι μαθητές πρέπει να καταρτίσουν μια λίστα με τα πιο

σημαντικά σημεία. Άλλα επίσημα έγγραφα, για

παράδειγμα εθνικά, για το θέμα αυτό μπορούν

επίσης να χρησιμοποιηθούν.

γ) Ανάλυση περιπτώσεων (≈10 λεπτά) για το πώς το

διαδίκτυο έχει αντίκτυπο στην πολιτική/ τον πολιτικό.

Αναζητήστε και συζητήστε παραδείγματα πολιτικής ή

πολιτικού που επηρεάζονται από το διαδίκτυο.

δ) Παρουσίαση από τον εκπαιδευτικό και/ή

αναζήτηση στο διαδίκτυο (≈ 15 λεπτά) του νόμου και

των δικαιωμάτων που ισχύουν γι 'αυτούς και της,

ποιας οργάνωσης μπορούν να επικοινωνήσουν για

να διασφαλίσουν / προστατεύσουν τα δικαιώματά

τους. Πιθανά θέματα: ομιλία μίσους, ευρωπαϊκή

νομοθεσία και νομοθεσία (GPDR, ηλεκτρονικό

ιδιωτικό απόρρητο: Κανονισμοί περί ιδιωτικότητας και

ηλεκτρονικής επικοινωνίας (PECR)). το ρόλο των

παρόχων υπηρεσιών διαδικτύου και των κοινωνικών

μέσων.

ε) Δημιουργία μιας καμπάνιας για την υπεράσπιση

των δικαιωμάτων ψηφιακής ιθαγένειας: Σε μικρές

ομάδες οι μαθητές θα πρέπει να δημιουργήσουν μια

καμπάνια ή να συμμετάσχουν σε μία. Για

παράδειγμα, μια εκστρατεία κατά του εκφοβισμού,

της ομιλίας μίσους στο διαδίκτυο, κ.λπ. Οι

εκπαιδευτικοί μπορούν να χρησιμοποιήσουν το

CANVA ως εργαλείο για να κάνουν μια αφίσα για την

37

εκστρατεία. Μπορεί να συνδεθεί με την ακόλουθη

δραστηριότητα

στ) Ψάξτε για παραδείγματα εθνικών, περιφερειακών

ή τοπικών εκστρατειών σχετικά με το θέμα της

ψηφιακής ιθαγένειας (≈ 20 λεπτά), μεμονωμένα ή σε

ομάδες το πολύ των τριών σε έναν υπολογιστή.

Πιθανά θέματα: ομιλία μίσους στο διαδίκτυο,

εκφοβισμός στον κυβερνοχώρο κ.λπ.

Πιθανή άσκηση:

Δημιουργήστε τη δική σας "καμπάνια" σχεδιάζοντας

μια αφίσα για θέματα ψηφιακής υπηκοότητας - οι

μαθητές μπορούν να χρησιμοποιήσουν δωρεάν

πόρους και φιλικές προς το χρήστη πλατφόρμες

όπως το canva.com.

Παραδείγματα θεμάτων:

o Εκστρατεία κατά του εκφοβισμού

o Καμπάνια κατά της ομιλίας μίσους

Αυτές οι αφίσες μπορούν στη συνέχεια να

εκτυπωθούν, οι ενήλικες μαθητές μπορούν να τις

δείξουν στα παιδιά τους κ.λπ.

ζ) Ανοιχτή συζήτηση πάνω σε νέες μορφές

δημοκρατίας (≈ 20 λεπτά): Το διαδίκτυο ως εργαλείο

για την "άμεση δημοκρατία"; Ο δάσκαλος μπορεί

επίσης να ενημερώσει τους μαθητές σχετικά με νέες

έννοιες (π.χ. εφαρμογές, αντιπροσωπευτική

δημοκρατία) και να τις συζητήσει μαζί τους.

η) Συζήτηση: υπέρ και κατά (≈ 25 λεπτά). Δύο

38

ομάδες, μία θα βρει επιχειρήματα για τα "υπέρ" και μία

για τα "κατά". Πιθανά θέματα: ελεύθερη ομιλία,

ψηφιακή δημοκρατία, ...

θ) Δραστηριότητα: “6 Καπέλα Σκέψης” (≈ 30 λεπτά

συμπεριλαμβανομένων 10 λ. για να εξηγήσετε την

άσκηση, 20 λεπτά συζήτησης)

Μεθοδολογία:

Αυτή η μεθοδολογία επιτρέπει να εξετάσουμε ένα

θέμα από όλες τις οπτικές γωνίες - διευκολύνει τις

συνομιλίες, καθώς κάθε άποψη είναι έγκυρη. Με τη

σειρά τους, όλοι οι συμμετέχοντες θα φορέσουν κάθε

"καπέλο" και θα δώσουν διαφορετικές οπτικές γωνίες

σε ένα θέμα.

Τα καπέλα είναι:

● Άσπρο καπέλο: ουδέτερος στόχος: επικέντρωση

στα γεγονότα, δεδομένα, στοιχεία...

● Κόκκινο καπέλο: συναισθηματική άποψη:

διαίσθηση, συναίσθημα...

● Κίτρινο καπέλο: θετικά, αναζητώντας τα οφέλη...

● Πράσινο καπέλο: δημιουργικότητα, αναζητώντας

νέες ιδέες, ανάπτυξη...

● Μπλε καπέλο: σχεδιασμός, διαδικασία

προσανατολισμένη από την αρχή ως το τέλος σε μία

ιδέα

● Μαύρο καπέλο: κριτική σκέψη, λογική

39

Πιθανά θέματα:

o Ηλεκτρονική δημοκρατία, π.χ. online ψηφοφορία:

“πως μπορούμε να ψηφίσουμε ηλεκτρονική; Ποια

είναι τα ρίσκα, οι ευκαιρίες;...”

o Ψηφιακή υπευθυνότητα, π.χ. ανωνυμία και

υπευθυνότητες, διαδικτυακός εκφοβισμός: “Πως

μπορούμε να αποτρέψουμε τον διαδικτυακό

εκφοβισμό; Πως συζητάς για τον διαδικτυακό

εκφοβισμό;...”

Αυτή η άσκηση μπορεί να προσαρμοστεί σε

διαφορετικά θέματα ανάλογα με το ενδιαφέρον και τη

γνώση του μαθητή.

Επίλογος

Αυτή είναι η τελική και καταληκτική φάση του

κεφαλαίου. Ο υπολογιζόμενος χρόνος είναι 20-30

λεπτά.

Για τα τελευταία 20-30 λεπτά του μαθήματος,

συνοψίζετε τα βασικά σημεία που συζητήθηκαν,

διαπιστώστε τι έχουν μάθει οι μαθητές και

αναφερθείτε σε άλλους πόρους μάθησης. Είναι

επίσης η στιγμή οι μαθητές να μοιραστούν τις

εντυπώσεις τους και να δώσουν κάποια σχόλια.

Ενθαρρύνετέ τους να υποβάλουν ερωτήσεις ή να

εκφράσουν τις αμφιβολίες τους σχετικά με

οποιαδήποτε θέματα που δεν τους είναι ακόμα σαφή.

Προτεινόμενες πρακτικές δραστηριότητες:

α) Δραστηριότητα: Άσκηση Κατάρτισης (30 λεπτά)

40

Μεθοδολογία:

Αυτή η άσκηση βασίζεται στο μοντέλο Johari

Window. Σε ένα εκτυπώσιμο πρότυπο, οι μαθητές

συμπληρώνουν τον ακόλουθο πίνακα:

Τι έμαθα σχετικά με το θέμα:

-

-

Τι με εξέπληξε πάνω σε αυτό το θέμα:

-

-

Πως άλλαξαν οι απόψεις μου μετά από τη σημερινή

συζήτηση;

-

-

Τι θα ήθελα να μάθω:

-

-

Αυτή η άσκηση θα επιτρέψει την ολοκλήρωση των

δραστηριοτήτων κατάρτισης, θα συνοψίσει τα

μαθησιακά αποτελέσματα και θα προσφέρει

ανατροφοδότηση σχετικά με τις προσδοκίες των

μαθητών σε σχέση με τα επιτεύγματά τους.

α) Κουίζ ή τεστ αξιολόγησης

β) Δώστε ένα φύλλο πληροφοριών (‘για να

μάθετε περισσότερα’ για το θέμα)

41

Ενότητα 4:

Συνειδητοποιεί-στε τις παρενέργειες

της υπερβολικής χρήσης του

διαδικτύου

Γενικές ενδείξεις

Χρόνος 2,5 - 3 ώρες

Ομάδα

στόχος Ενήλικοι μαθητές

Στόχοι της

ενότητας

Κάντε τους μαθητές να συνειδητοποιήσουν τις

πιθανές αρνητικές επιπτώσεις της υπερβολικής

χρήσης του διαδικτύου μέσω:

o Ευαισθητοποίησης τους στα πρώτα σημάδια του

εθισμού στο Διαδίκτυο

o ενημέρωσής τους για τις συνέπειες της

υπερβολικής χρήσης του Διαδικτύου

o παρουσιάζοντας πιθανές απειλές της

υπερβολικής χρήσης του Διαδικτύου

o εισάγοντας διαφορετικούς τύπους δυνητικών

αρνητικών επιπτώσεων της χρήσης του Διαδικτύου

o συμβουλεύοντας για το πώς να αποτρέψετε τον

εθισμό από το Internet και τα μέσα κοινωνικής

42

δικτύωσης

o υπογραμμίζοντας τη σημασία της ανάπτυξης

απλών δεξιοτήτων όπως η επικοινωνία, η ομαδική

εργασία και η διαχείριση του χρόνου στον 21ο

αιώνα

o παρουσιάζοντας στρατηγικές για την πρόληψη

της επιβλαβούς χρήσης του Διαδικτύου

o υποδεικνύοντας λύσεις που μπορούν να

βοηθήσουν στην πρόληψη προβλημάτων ψυχικής

υγείας, υπερδιέγερσης, στέρησης ύπνου και

κοινωνικής απομόνωσης

Μέγεθος

ομάδας 5-15 άτομα

Απαιτού-

μενες

ικανότη-τες

εκπαι-

δευτικού

Επιθυμητά:

o Χρήστης Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης

o Βασικές γνώσεις ψυχολογίας/ κοινωνιολογίας

o Βασικές γνώσεις ψυχικής υγείας

o Βασικές ικανότητες ψηφιακής ασφάλειας

Κύριες

ενότητες και

περιεχόμε-νο

o Πιθανές επιπτώσεις της υπερβολικής χρήσης του

διαδικτύου

o Τα πρώτα σημάδια του εθισμού στο διαδίκτυο

o Πιθανές απειλές της εκτεταμένης χρήσης του

διαδικτύου

o Διαφορετικά είδη πιθανών αρνητικών

επιπτώσεων της (εκτεταμένης) χρήσης του

43

διαδικτύου και πώς να τις αποτρέψετε (για

παράδειγμα των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης,

του gaming, της πορνογραφίας, κτλ.)

o Στρατηγικές για την αποτροπή της κακής χρήσης

του διαδικτύου

o Αποτροπή προβλημάτων ψυχικής υγείας – η

χρήση του διαδικτύου

o λύσεις που σχετίζονται με υπερδιέγερση,

στέρηση ύπνου και κοινωνική απομόνωση

Ανάπτυξη της διδακτικής ενότητας

Μαθησια-κά

αποτελέσματα

Ο μαθητής:

o μπορεί να παρουσιάσει πιθανές απειλές της

εκτεταμένης χρήσης του διαδικτύου

o συνειδητοποιεί τις επιπτώσεις της εκτεταμένης

χρήσης του διαδικτύου

o γνωρίζει τα πρώτα σημάδια της εξάρτησης από το

διαδίκτυο

o μπορεί να εισάγει και να χαρακτηρίσει διαφορετικά

είδη εξάρτησης από το διαδίκτυο

o γνωρίζει αρκετές στρατηγικές/τεχνικές που μπορεί

να είναι βοηθητικές στην αποτροπή προβλημάτων

ψυχικής υγείας από τη χρήση του διαδικτύου

o είναι εξοικειωμένοι με τους όρους και τις έννοιες

όπως η υπερδιέγερση, η στέρηση του ύπνου, η

44

κοινωνική απόσυρση και ο ΦΟΕ (Φόβος της Έλλειψης)

Εισαγωγή και

αρχική

εξερεύνη-ση

Αυτή είναι μια εισαγωγική φάση. Ο εκτιμώμενος χρόνος

είναι 30-40 λεπτά, ανάλογα με το πόσα οι μαθητές σας

γνωρίζουν ήδη το θέμα

Εισαγωγή (15 λεπτά)

Σύντομη συζήτηση - έλεγχος των αρχικών γνώσεων της

ομάδας σχετικά με τις αρνητικές επιπτώσεις από τη

χρήση του Διαδικτύου:

1) Είναι το διαδίκτυο ασφαλές για την υγεία μας;

2) Είναι όλες οι πληροφορίες στο διαδίκτυο αξιόπιστες;

3) Ποιες αρνητικές συνέπειες της χρήσης του διαδικτύου

γνωρίζετε; (σωματικές, ψυχικές, σχεσιολογικές,

συναισθηματικές)

4) Έχετε παρατηρήσει κάποιες από αυτές τις συνέπειες

συην οικογένεια/περιβάλλον σας;

5) Ποιες είναι οι πιθανές επιπτώσεις τέτοιων αρνητικών

συνεπειών;

6) Πώς να αποτρέψετε την υπερβολική χρήση του

Δείτε ένα βίντεο (5 λεπτά)

Επιλέξτε ένα από τα παρακάτω βίντεο ή βρείτε ένα

παρόμοιο στην μητρική σας γλώσσα

What the Internet is Doing to Our Brains

https://www.youtube.com/watch?v=cKaWJ72x1rI

Έλεγχος γνώσης – ερωτήσεις (15 λεπτά)

Ζητώντας από τους συμμετέχοντες να καταγράψουν τα

κύρια συμπεράσματα / πληροφορίες από το βίντεο. Σε

περαιτέρω συζήτηση, διανέμοντάς τους κάρτες με

ερωτήσεις για να απαντήσουν (σε ομάδες των 2-3):

1) Τι είναι η υπερδιέγερση; Πώς μπορούμε να το

45

καταλάβουμε;

2) Πώς το Διαδίκτυο προκαλεί απόσπαση της

προσοχής;

3) Ποιες δραστηριότητες μας κάνουν να γίνουμε

περισσότερο ψυχαναγκαστικοί;

4) Πώς επηρεάζει το Διαδίκτυο τη βραχυπρόθεσμη

μνήμη;

5) Γιατί διαταράσσεται η διαδικασία ενοποίησης κατά

τη χρήση του Διαδικτύου;

6) Πώς μπορούμε να αυξήσουμε το επίπεδο

προσοχής μας στην καθημερινή ζωή;

5 Crazy Ways Social Media Is Changing Your Brain Right

Now:

https://www.youtube.com/watch?v=HffWFd_6bJ0

Έλεγχος γνώσης:

Αναφέρετε 3 κύριους τρόπους με τους οποίους τα Μέσα

Κοινωνικής Δικτύωσης επηρεάζουν το μυαλό μας.

Βελτιώνει η χρήση του διαδικτύου και των Μέσων

Κοινωνικής Δικτύωσης την ικανότητά μας να κάνουμε

πολλά πράγματα ταυτόχρονα;

Ποιες από τις ανάγκες μας μπορούν να ικανοποιήσουν

τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης; Πώς μπορούμε να

ικανοποιήσουμε αυτές τις ανάγκες με πιο υγιεινό τρόπο

(εκτός διαδικτύου);

Ποια είναι η εμπειρία σας;

Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να δώσουν μερικά

παραδείγματα από τη ζωή τους - ποιο ρόλο

διαδραματίζουν τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης στη

ζωή τους;

46

Με βάση αυτές τις ερωτήσεις ζητήστε από τους μαθητές

να συμπληρώσουν έναν πίνακα:

Need --- Social Media activity (-) --- Real life activity (+)

Ανάπτυξη και

Εφαρμογή

Σε αυτή τη φάση, οι μαθητές αναπτύσσουν και

οικοδομούν τις γνώσεις τους πάνω στο θέμα. Ο

εκτιμώμενος χρόνος είναι 60-80 λεπτά.

Σε αυτό το στάδιο είναι σημαντικό να συμμετάσχουν

όλοι οι μαθητές σε ομαδικές συζητήσεις και να τους

κάνετε να μοιράζονται ιδέες, καθώς και να

ενθαρρύνετε την ομότιμη εργασία.

Μια προσαρμοσμένη προσέγγιση σε κάθε ομάδα είναι

κρίσιμη και είναι σημαντικό να βοηθήσουμε τους

συμμετέχοντες να εντοπίσουν (και να αντιμετωπίσουν)

προβλήματα που σχετίζονται με αυτό το θέμα σε

διαφορετικά πλαίσια (στην εργασία, στην προσωπική

τους ζωή, στην εκπαιδευτική κοινότητα) και σε

διαφορετικούς τύπους ομάδων (έφηβοι και νέοι,

ενήλικες, ηλικιωμένοι ...). Επιπλέον, γνωρίζουν και / ή

προτείνουν πιθανές λύσεις στις προκλήσεις που

παρουσιάζονται.

Μικρή διάλεξη (20 λεπτά)

•Μερικές στατιστικές σχετικά με τον αριθμό των

ατόμων που πλήττονται από την υπερβολική έκθεση

στο Διαδίκτυο και ποιες κοινωνικές / επαγγελματικές

και ηλικιακές ομάδες είναι οι πλέον ευαίσθητες σε

αυτό;

47

•Χρήση Διαδικτύου έναντι προβλημάτων ψυχικής

υγείας (διαταραχές της διάθεσης / διαταραχές

αυτοεκτίμησης: κατάθλιψη, άγχος, φόβος έλλειψης,

ζήλια κ.λπ.)

•Ηλεκτρονική παρενόχληση

•Βραχυπρόθεσμη μνήμη

•Η καθυστερημένη ικανοποίηση αποτελεί παράδειγμα

της δοκιμής Marshmallow (Walter Mischel). Τι κάνει το

Διαδίκτυο στο μυαλό μας - υπερδιέγερση και άμεση

ικανοποίηση.

https://www.bostonglobe.com/lifestyle/style/2013/02/

01/the-growing-culture-impatience-where-instant-

gratification-makes-crave-more-instant-gratification/

q8tWDNGeJB2mm45fQxtTQP/story.html

Προβλήματα με την οικοδόμηση ισχυρών και

μακροχρόνιων σχέσεων με ανθρώπους.

Άσκηση καταιγισμού ιδεών (10 λεπτά)

1) Πώς θα μπορούσε κάποιος να αντιμετωπίσει την

κατάχρηση του Διαδικτύου σε καθημερινή βάση;

2) Τι μπορούμε να κάνουμε, ως κοινωνία, για να

την αποτρέψουμε;

3) Ποιες είναι οι λύσεις για την οικοδόμηση

ουσιαστικών σχέσεων με τους ανθρώπους στην

εποχή της ψηφιακής κοινωνίας;

Οι συμμετέχοντες απαντούν στις ερωτήσεις σε φύλλο

flipchart σε ομάδες ή ζεύγη, ανάλογα με το μέγεθος

μιας ομάδας. Κάθε flipchart κάνει ένα γύρο έτσι ώστε

48

όλοι οι συμμετέχοντες να έχουν την ευκαιρία να

απαντήσουν στις ίδιες ερωτήσεις και να

συγκεντρώσουν όλες τις ιδέες. Στο τέλος κάθε ομάδα

διαβάζει και συζητά τις απαντήσεις.

Μελέτη περίπτωσης (20 λεπτά)

Αυτή η δραστηριότητα θα μπορούσε να υλοποιηθεί

διαιρώντας τους συμμετέχοντες σε μικρές ομάδες (2-

4). Κάθε ομάδα λαμβάνει μια σύντομη "πραγματική

περίπτωση" για να εργαστεί. Κάθε περίπτωση

παρουσιάζει ένα προφίλ ενός ατόμου που

επηρεάζεται κατά κάποιο τρόπο από ένα ή

περισσότερα προβλήματα που σχετίζονται με την

υπερβολική χρήση του Διαδικτύου. Προτεινόμενες

περιπτώσεις περιλαμβάνουν για παράδειγμα:

o Η Μάρτα, 35 ετών, που είναι εθισμένη στις

ηλεκτρονικές αγορές (δείτε την περίπτωση της

παρακάτω ως δείγμα)

o Robert, 15 ετών, είναι θύμα της διαδικτυακής

παρενόχλησης

o Sarah, 6 ετών, νέα εξαρτημένη από το Διαδίκτυο

o Adrian, 28 ετών, ο οποίος αποσυρθεί κοινωνικά

o Greg, 65 ετών, που είναι εθισμένος στο online

τυχερά παιχνίδια

Οι περιπτώσεις πρέπει να προετοιμάζονται και να

προσαρμόζονται εκ των προτέρων, ώστε να

αντανακλούν τις πραγματικότητες που είναι γνωστές

49

στους συμμετέχοντες (π.χ. ονόματα θα μπορούσαν

να αντικατασταθούν από τον εκπαιδευτή με ονόματα

τυπικά από μια αντίστοιχη χώρα και ορισμένα άλλα

στοιχεία περιγραφής θα μπορούσαν να

τροποποιηθούν ώστε να είναι πιο ρεαλιστικά για κάθε

ομάδα)

Κάθε μικρή ομάδα παίρνει μια τέτοια "πραγματική

περίπτωση" και καλείται να την αναλύσει και να

προτείνει λύσεις σχετικά με μια κατάσταση που

περιγράφεται σε κάθε περίπτωση χρησιμοποιώντας τις

γνώσεις από τη μίνι-διάλεξη, το βίντεο και το

brainstorming. Κάθε ομάδα μπορεί να παρουσιάσει εν

συντομία για ολόκληρο το κοινό.

Διάλογος (15 λεπτά)

Διαχωρίστε την ομάδα σε δύο και δώστε τους ένα

γράφημα για να συμπληρώσετε τα πλεονεκτήματα και

τα μειονεκτήματα των διαφορετικών δηλώσεων (Πώς

να εξισορροπήσετε τις θετικές πλευρές της χρήσης του

Διαδικτύου και να ελαχιστοποιήσετε τις αρνητικές). Στη

συνέχεια, μοιραστείτε τις ιδέες των ομάδων και

ενθαρρύνετε μια συζήτηση γι 'αυτό.

Μικρή άσκηση νοημοσύνης (5 λεπτά)

Η χρήση του Διαδικτύου, ειδικά των Μέσων Κοινωνικής

Δικτύωσης και η εύκολη διαθεσιμότητά του, δεν είναι

βοηθητική για την ψυχική μας υγεία. Η αλλαγή του

επιπέδου της ψηφιακής ευαισθησίας μπορεί να είναι

50

χρήσιμη, αλλά απαιτεί την αλλαγή του τρόπου που

ανταποκρινόμαστε στην ταλαιπωρία. Αντί να

στρεφόμαστε στα τηλέφωνά μας όταν αισθανόμαστε

δυσφορία (π.χ. όταν περιμένουμε σε μια ουρά,

συναντάμε ανθρώπους που δεν γνωρίζουμε κ.λπ.),

μπορούμε να αλλάξουμε την απάντησή σε ερωτήσεις

που είναι χρήσιμες για να δημιουργήσουμε την

συνείδησή μας: με τι σχετίζεται αυτή η δυσφορία; Πώς

νιώθω τώρα; Τι ελπίζω να κερδίσω από αυτό; Τι

ανάγκη προσπαθώ να ικανοποιήσω; Στρέφοντας την

προσοχή μας μακριά από περισπασμούς και

μηχανισμούς αντιμετώπισης, επιλέγοντας να

επικεντρωθούμε στις βασικές μας ανάγκες είναι κάτι

που μπορούμε να αναπτύξουμε μέσα από πρακτικές

προσεγμένης σκέψης.

o Τέτοιες πρακτικές υπάρχουν στις ακόλουθες

ιστοσελίδες:

https://www.pocketmindfulness.com/6-mindfulness-

exercises-you-can-try-today/

https://mindfulnessexercises.com/downloads/three-

mindful-breaths/

o Συνιστούμε να χρησιμοποιείτε ορισμένες

εφαρμογές που είναι χρήσιμες για την

παρακολούθηση και τον περιορισμό της χρήσης του

Internet.

Για παράδειγμα, το Space App:

https://findyourphonelifebalance.com

51

Επίλογος

Αυτή είναι η τελική και καταληκτική φάση της μονάδας. Ο

υπολογιζόμενος χρόνος είναι 10-20 λεπτά.

Για τα τελευταία 10-20 λεπτά του μαθήματος,

συνοψίζονται τα κύρια σημεία που συζητήθηκαν και

αναφέρονται περαιτέρω πηγές μάθησης. Είναι επίσης η

ώρα οι μαθητές να μοιραστούν τις εντυπώσεις τους και

να δώσουν κάποια σχόλια. Ενθαρρύνετε τους να

υποβάλουν ερωτήσεις ή να εκφράσουν τις αμφιβολίες

τους σχετικά με οποιαδήποτε θέματα που δεν τους είναι

ακόμα σαφή.

Δραστηριότητα αυτο-ανάκλασης: ρωτήστε τους

συμμετέχοντες πώς οι καθημερινές δραστηριότητες στο

Διαδίκτυο επηρεάζουν το περιβάλλον τους και τις σχέσεις

τους. Ζητήστε τους να αναφέρουν πιθανά προβλήματα

σε μία στήλη του πίνακα και λύσεις στην άλλη. Στη

συνέχεια, συζητήστε τα συμπεράσματα.

Άλλες προτεινόμενες πρακτικές δραστηριότητες:

α) Τεστ/Κουίζ αξιολόγησης

Ελέγξτε αν όλες οι έννοιες και οι όροι που συζητήθηκαν

έχουν γίνει κατανοητοί, δώστε στους μαθητές σας ένα

τεστ αξιολόγησης με ασκήσεις όπως καθορισμός

λεξιλογίου, ερωτήσεις ναι/όχι ή πολλαπλής επιλογές.

Διορθώστε το τεστ ως ομάδα ή αφήστε τους μαθητές να

συγκρίνουν τις απαντήσεις τους.

β) Δραστηριότητα ομαδικής συμπλήρωσης

Ως τελική δραστηριότητα, δημιουργήστε σε μια ομάδα τις

«Καλύτερες δέκα λύσεις για την υπερβολική χρήση του

52

Διαδικτύου». Ξεκινήστε το brainstorming και περιορίστε

τους κανόνες που αναφέρονται σε μια λίστα με τις 10 πιο

σημαντικές.

Στο τέλος του εργαστηρίου διανείμετε φυλλάδια μιας

σελίδας, που συμπεριλαμβάνουν βασικές πληροφορίες

σχετικά με την πρόληψη της υπερβολικής χρήσης του

Διαδικτύου και την προαγωγή υγιειών συνηθειών,

σύντομης διδασκαλίας και επαφών σε ιδρύματα που

ασχολούνται με τον εθισμό στο Διαδίκτυο και τα

προβλήματα ψυχικής υγείας.

53

Γλωσσάριο

Avatar

Ένα εικονίδιο ή σχήμα που αντιπροσωπεύει οπτικά ένα συγκεκριμένο

άτομο σε ένα βιντεοπαιχνίδι, στο φόρουμ του Διαδικτύου κ.λπ. (Πηγή:

https://en.oxforddictionaries.com)

Διαδικτυακός εκ φοβισμός

Ο διαδικτυακός εκφοβισμός ή παρενόχληση είναι μια μορφή εκφοβισμού

ή παρενόχλησης με ηλεκτρονικά μέσα. Έχει γίνει ολοένα και συχνότερη,

ειδικά μεταξύ των εφήβων. Η επιβλαβής συμπεριφορά εκφοβισμού

μπορεί να περιλαμβάνει τη δημοσίευση φήμης, απειλές, σεξουαλικές

παρατηρήσεις, προσωπικές πληροφορίες θυμάτων ή υποτιμητικές

ετικέτες (π.χ. ομιλία μίσους). Τέλος, μεγάλο μέρος της καταχρηστικής

συμπεριφοράς που λαμβάνει χώρα σε offline σχέσεις μπορεί επίσης να

πραγματοποιηθεί σε διαδικτυακούς χώρους ή να ενθαρρύνεται από την

ψηφιακή τεχνολογία.

Η διαδικτυακή εκφοβιστική συμπεριφορά είναι τραυματική: το ένα τρίτο

των μαθητών που δέχτηκαν διαδικτυακό εκφοβισμό ανέφεραν

συμπτώματα κατάθλιψης, αριθμός που αυξήθηκε σχεδόν στο μισό για

όσους βίωσαν και διαδικτυακή και εκτός διαδικτύου εκφοβισμό.

Δυστυχώς, οι νέοι συνήθως υποτιμούν το πόσο επιβλαβής μπορεί να

είναι ο διαδικτυακός εκφοβισμός. Η Jennifer Shapka, ερευνητής που

ειδικεύεται στον εκφοβισμό στο Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολούμπια,

διαπίστωσε ότι ενώ οι νέοι πιστεύουν ότι το μεγαλύτερο μέρος της

αρνητικής συμπεριφοράς που συμβαίνει στο διαδίκτυο ήταν ένα αστείο,

«οι μαθητές πρέπει να εκπαιδεύονται ότι αυτή η ‘απλά αστεία’

συμπεριφορά έχει σοβαρές συνέπειες. (Πηγή:

http://mediasmarts.ca/cyberbullying/cyberbullying-overview)

Ψάρεμα

54

Ψάρεμα είναι όταν κάποιος που δημιουργεί μια ψεύτικη διαδικτυακή

ταυτότητα. Το ψάρεμα είναι κάτι σύνηθες στις ιστοσελίδες κοινωνικής

δικτύωσης και online ραντεβού. Μερικές φορές ο μοναδικός σκοπός του

είναι το άτομο να εμπλακεί σε μια φαντασία. Μερικές φορές όμως η

πρόθεση του είναι να εξαπατήσει ένα θύμα, να ζητήσει εκδίκηση ή να

διαπράξει κλοπή ταυτότητας. (Πηγή:

http://whatis.techtarget.com/definition/catfish)

Ψηφιακός πολίτης

άτομο που αναπτύσσει τις δεξιότητες και τις γνώσεις για την

αποτελεσματική χρήση του Διαδικτύου και άλλων ψηφιακών

τεχνολογιών, ιδίως για να συμμετέχει υπεύθυνα στις κοινωνικές και

πολιτικές. (Πηγή: https://www.dictionary.com/browse/digital-citizen).

Ψηφιακή ιθαγένεια

ψηφιακή ιθαγένεια είναι οι νόρμες και οι κανόνες που ακολουθούμε για

να δρούμε κατάλληλα όταν χρησιμοποιούμε την τεχνολογία. (Πηγή:

https://study.com/academy/lesson/what-is-digital-citizenship-definition-

themes.html)

Echo chambers

Στα μέσα ενημέρωσης, ο θάλαμος ηχώ είναι μια μεταφορική περιγραφή

μιας κατάστασης στην οποία οι πεποιθήσεις ενισχύονται από την

επικοινωνία και την επανάληψη μέσα σε ένα κλειστό σύστημα.

Επισκεπτόμενοι ένα «θάλαμο ηχώ», οι άνθρωποι είναι σε θέση να

αναζητήσουν πληροφορίες που ενισχύουν τις υπάρχουσες απόψεις

τους, ενδεχομένως ως ασυναίσθητη άσκηση προκατειλημμένης

επιβεβαίωσης. Αυτό μπορεί να αυξήσει την πολιτική και κοινωνική

πόλωση και τον εξτρεμισμό. (Πηγή:

55

https://en.wikipedia.org/wiki/Echo_chamber_(media)#cite_ref-

barbera_1-0)

Filter Bubble

Μια φυσαλίδα φίλτρου είναι μια αλγοριθμική προτίμηση που στρεβλώνει

ή περιορίζει τις πληροφορίες που ένας μεμονωμένος χρήστης βλέπει στο

διαδίκτυο. Η προτίμηση προκαλείται από τους σταθμισμένους

αλγορίθμους που χρησιμοποιούν οι μηχανές αναζήτησης, οι ιστότοποι

κοινωνικών μέσων και οι έμποροι για την εξατομίκευση της εμπειρίας των

χρηστών (UX). (Πηγή: https://whatis.techtarget.com/definition/filter-

bubble)

Διαταραχή εθισμού στο Διαδίκτυο

μια συμπεριφορική εξάρτηση, η οποία ορίζεται ως η απώλεια της

δυνατότητας κάποιου να σταματήσει να συνδέεται στο διαδίκτυο σε

σημείο που επηρεάζει αρνητικά άλλες περιοχές της ζωής του,

συμπεριλαμβανομένων των σχέσεων, των συναισθημάτων, της

κοινωνικής ζωής, του σχολείου κ.ο.κ.

Αναγνωρίζεται επίσης τώρα ότι υπάρχουν διάφορες μορφές εθισμού

που βασίζονται στον τύπο δραστηριότητας στο Διαδίκτυο:

● λήψη

● τη δημιουργία διαδικτυακών σχέσεων

● ψυχαναγκαστικές αγορές

● πρόσβαση στην πορνογραφία

● παιχνίδια

56

Για τους νέους, τα online παιχνίδια ρόλων προσφέρονται ιδιαίτερα για

υπερβολική χρήση, επειδή αυτά τα παιχνίδια δεν έχουν τέλος και υπάρχει

πάντα κάποιος διαθέσιμος για να παίξεις μαζί του. Επιπλέον, στα

παιχνίδια ρόλων οι παίκτες είναι συχνά μέλη ομάδων, πράγμα που

σημαίνει ότι πρέπει να παραμείνουν αφοσιωμένοι ώστε όλοι να μπορούν

να προχωρήσουν. Ωστόσο, λάβετε υπόψη ότι η έρευνα δείχνει ότι μόνο

πέντε έως δώδεκα τοις εκατό των παικτών έχουν πρόβλημα με το

υπερβολικό παιχνίδι. (Πηγή: mediasmarts.ca/excessive-internet-

use/excessive-internet-use-overview)

Υγρή δημοκρατία (ή αντιπροσωπευτική δημοκρατία)

Η υγρή δημοκρατία είναι ο συνδυασμός δικτύων και δημοκρατίας.

Πρόκειται για έναν όρο που αποσκοπεί να προσελκύσει μια πιο συχνή

και συνειδητοποιημένη συμμετοχή των πολιτών στη δημοκρατική

διαδικασία μέσω της χρήσης τόσο των διαδικτυακών όσο και των offline

δικτύων. Οι ψήφοι διέρχονται από δίκτυα εμπιστευτικών σχέσεων και με

αυτόν τον τρόπο μπορούν να δημιουργηθούν μια σειρά από είδη

"εξουσιοδότησης", από μορφές που γνωρίζουμε, όπως συμβατική

αντιπροσωπευτική δημοκρατία, σε ρευστά κόμματα και άμεση

δημοκρατία. (Πηγή: http://liquiddemocracy.org/)

Netiquette

Το netiquette είναι συντομογραφία για το "Internet étiquette." Ακριβώς

όπως η εθιμοτυπία είναι ένας κώδικας ευγενικής συμπεριφοράς στην

κοινωνία, η netiquette είναι ένας κώδικας καλής συμπεριφοράς στο

Διαδίκτυο. Περιλαμβάνει διάφορες πτυχές του Διαδικτύου, όπως το

ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το online chat,

τα φόρουμ στο διαδίκτυο, τα σχόλια του ιστότοπου, τα παιχνίδια για

πολλούς παίκτες και άλλους τύπους ηλεκτρονικής επικοινωνίας. (Πηγή:

https://techterms.com/definition/netiquette)

57

Ενημερωτικό δελτίο

Περιοδικά δημοσιευμένο έργο που περιέχει ειδήσεις και ανακοινώσεις για

κάποιο θέμα, συνήθως με μικρή κυκλοφορία. Τα ενημερωτικά δελτία

μπορούν να διανεμηθούν με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο" (Πηγή:

encyclopedia2.thefreedictionary.com/newsletter)

Διαδικτυακή διαφήμιση

Η διαφήμιση στο διαδίκτυο είναι μια στρατηγική μάρκετινγκ που

περιλαμβάνει τη χρήση του διαδικτύου ως μέσου για την απόκτηση

επισκεψιμότητας στον ιστότοπο και στόχευση για την παράδοση

μηνυμάτων μάρκετινγκ στους σωστούς πελάτες [...] Παραδείγματα

διαδικτυακής διαφήμισης περιλαμβάνουν διαφημίσεις banner, σελίδες,

διαφημίσεις σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ανεπιθύμητα μηνύματα

ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, αναδυόμενα παράθυρα, διαφημίσεις με

βάση τα συμφραζόμενα και λογισμικό υποκλοπής spyware." (Πηγή:

https://www.techopedia.com/definition/26362/online-advertising)

Online ταυτότητα

Η διαδικτυακή ταυτότητα, επίσης online ταυτότητα ή η persona

διαδικτύου είναι μια κοινωνική ταυτότητα που ένας χρήστης του

διαδικτύου εγκαθιδρύει σε διαδικτυακές κοινότητες και ιστοτόπους.

Μπορεί επίσης να θεωρηθεί ως μια ενεργά κατασκευασμένη

παρουσίαση του εαυτού του. Παρόλο που μερικοί άνθρωποι επιλέγουν

να χρησιμοποιούν τα πραγματικά ονόματά τους στο διαδίκτυο,

ορισμένοι χρήστες του διαδικτύου προτιμούν να είναι ανώνυμοι,

αυτοπροσδιοριζόμενοι μέσω ψευδώνυμων, που αποκαλύπτουν μόνο

μέρος προσωπικών στοιχείων. Μια ηλεκτρονική ταυτότητα μπορεί ακόμη

και να καθορίζεται από τη σχέση του χρήστη με μια συγκεκριμένη

κοινωνική ομάδα που αποτελεί μέρος του διαδικτύου. Κάποιοι μπορεί

58

επίσης να είναι παραπλανητικοί για την ταυτότητά τους. (Πηγή:

https://en.wikipedia.org/wiki/Online_identity)

Ομιλία μίσους στο διαδίκτυο

είναι η ομιλία μίσους που γίνεται μέσω του διαδικτύου. Το Ινστιτούτο

Πρόληψης Μίσους στο Διαδίκτυο επικεντρώνεται στην ομιλία του μίσους

στο διαδίκτυο, με κύριο άξονα την ομιλία του μίσους στα Μέσα

Κοινωνικής Δικτύωσης. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι κύριες

πλατφόρμες κοινωνικών μέσων όπως το Facebook, το YouTube και το

Twitter έχουν τη μεγαλύτερη αφοσίωση στο διαδίκτυο και τη μεγαλύτερη

δυνατότητα να λάβουν ένα μήνυμα μίσους.

Η ομιλία μίσους ενσωματώνεται στο «μόνιμο ορατό ύφασμα της

κοινωνίας», και αυτό είναι ακόμη πιο αληθινό σε στο διαδίκτυο όπου ο

διαδικτυακός κόσμος δομείται εξ ολοκλήρου από ομιλία. Τα ηλεκτρονικά

μηνύματα θα παραμείνουν ενσωματωμένα στο περιβάλλον, είτε

πρόκειται για μια σελίδα μίσους που εμφανίζεται στα αποτελέσματα

αναζήτησης στο Google, για μια σελίδα μίσους στο Facebook ή για ένα

βίντεο μίσους που βρίσκεται από μια αναζήτηση στο YouTube. Αυτό είναι

μέρος του διαδικτυακού περιβάλλοντος που οι άνθρωποι πρέπει να ζουν

μέσα καθώς κάνουν τη ζωή τους online. (Πηγή:

http://ohpi.org.au/learn-about-online-hate)

Υπερδιέγερση

σημαίνει ότι ο εγκέφαλος πρέπει να δώσει την μεγαλύτερη προσοχή στις

βραχυπρόθεσμες αποφάσεις. Η τεράστια διαθεσιμότητα πληροφοριών

στον Παγκόσμιο Ιστό συντρίβει τον εγκέφαλο και βλάπτει τη

μακροπρόθεσμη μνήμη. Η διαθεσιμότητα των ερεθισμάτων οδηγεί σε

ένα πολύ μεγάλο γνωστικό φορτίο, γεγονός που καθιστά δύσκολο να

θυμηθούμε κάτι.

59

Η χρήση του διαδικτύου μπορεί να οδηγήσει σε μικρότερη προσοχή και

δυσκολία ανάγνωσης με την παραδοσιακή έννοια (δηλαδή να διαβάσει

ένα βιβλίο σε βάθος χωρίς ψυχικές διακοπές). Επιπλέον, είναι πιο

δύσκολο κάποιος να συγκεντρωθεί και να διαβάσει ολόκληρα βιβλία,

ακόμα κι αν έχει διαβάσει πολλά όταν ήταν νεότερος (δηλαδή όταν δεν

είχε πρόσβαση στο διαδίκτυο).

Η ευκολία πρόσβασης στο διαδίκτυο μπορεί να αυξήσει τη διαφυγή,

δηλαδή όταν ένας χρήστης χρησιμοποιεί το διαδίκτυο ως "απόδραση"

από τις δυσάρεστες ή απλές πτυχές της καθημερινής/πραγματικής

ζωής. Επειδή το διαδίκτυο και οι εικονικές πραγματικότητες ικανοποιούν

εύκολα τις κοινωνικές ανάγκες και τις κινήσεις, σύμφωνα με τον Jim

Blascovich και τον Jeremy Bailensen, «μερικές φορές είναι τόσο

ικανοποιητικές ώστε οι εξαρτημένοι χρήστες αποσύρονται σωματικά από

την κοινωνία». (Πηγή:

en.wikipedia.org/wiki/Psychological_effects_of_Internet_use)

Διαχείριση φήμης

Μερικές φορές αναφέρεται ως διαχείριση online φήμης, είναι η πρακτική

της προσπάθειας να διαμορφωθεί η δημόσια αντίληψη ενός προσώπου

ή μιας οργάνωσης επηρεάζοντας τις ηλεκτρονικές πληροφορίες σχετικά

με αυτήν την οντότητα. (Πηγή:

http://whatis.techtarget.com/definition/reputation-management)

Phishing

είναι η προσπάθεια απόκτησης ευαίσθητων πληροφοριών, όπως

ονόματα χρήστη, κωδικοί πρόσβασης και στοιχεία πιστωτικής κάρτας

(και χρήματα), συχνά για κακόβουλους λόγους, με τη συγκάλυψη ως

αξιόπιστη οντότητα σε ηλεκτρονική επικοινωνία. (Πηγή:

en.wikipedia.org/wiki/Phishing)

60

Απάτη

"Μια απάτη είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει

οποιαδήποτε δόλια επιχείρηση ή σχέδιο που παίρνει χρήματα ή άλλα

αγαθά από ένα ανυποψίαστο άτομο. Με τον κόσμο όλο και πιο

συνδεδεμένο χάρη στο Internet, οι ηλεκτρονικές απάτες έχουν αυξηθεί και

συχνά εξαρτάται από εσάς να είστε προσεκτικοί με τους ανθρώπους στο

διαδίκτυο." (Πηγή: https://www.computerhope.com/jargon/s/scam.htm)

Ανεπιθυμητη αλληλογραφια

Η αδιάκριτη αποστολή μεγάλων ποσοτήτων ανεπιθύμητων μηνυμάτων

ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που προορίζονται να προωθήσουν ένα

προϊόν ή μια υπηρεσία. Το spam σε αυτή την έννοια είναι κάτι σαν το

ηλεκτρονικό ισοδύναμο ανεπιθύμητης αλληλογραφίας που αποστέλλεται

στον "Απασχολούμενο".

Διαφορετικοί τύποι spam μπορεί να περιλαμβάνουν:

● Διαφήμιση, για παράδειγμα ηλεκτρονικά φαρμακεία, πορνογραφία,

ραντεβού, τυχερά παιχνίδια.

● Τα προγράμματα "Πλουτίσετε γρήγορα εργαζόμενοι από το σπίτι".

● Προειδοποιήσεις σχετικά με ιό.

● Φιλανθρωπίες.

● Αλυσίδες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που σας ενθαρρύνουν να τα

προωθήσετε σε πολλές επαφές.

(Πηγή: https://encyclopedia2.thefreedictionary.com/spam)

61

Συνδρομή

"Η συνδρομή είναι μια επιλογή που προσφέρεται από προμηθευτές

προϊόντων ή παρόχους υπηρεσιών που επιτρέπουν στους πελάτες να

αποκτήσουν πρόσβαση σε προϊόντα ή υπηρεσίες. Πολλοί ιστότοποι,

εταιρείες προϊόντων και υπηρεσιών κ.λπ. επιτρέπουν στους πελάτες να

εγγραφούν στα ενημερωτικά δελτία τους, σε ιστολόγια που σχετίζονται με

προϊόντα / υπηρεσίες, δελτία τύπου κ.λπ. Για να εγγραφεί, ο πελάτης

πρέπει να προσθέσει τη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου του στη

λίστα αλληλογραφίας της εταιρείας . Αυτό σημαίνει ότι ο πελάτης έχει

εγγραφεί σε οτιδήποτε αποστέλλεται στη συγκεκριμένη λίστα. (Πηγή:

https://www.techopedia.com/definition/22374/subscribe)

Όνομα χρήστη

είναι το όνομα που έχει δοθεί/επιλεγεί από ένα χρήστη σε υπολογιστή ή

δίκτυο υπολογιστώ. (Πηγή:

www.computerhope.com/jargon/u/username)

Πολιτική απορρήτου

Η πολιτική υπό την οποία μια εταιρεία που λειτουργεί έναν ιστότοπο

χειρίζεται προσωπικές πληροφορίες που συλλέγονται σχετικά με τους

επισκέπτες του ιστότοπο. (Πηγή: www.icicibank.com/online-safe-

banking/glossary.page?id=glossary)

Hashtag

Το hashtag είναι μια ετικέτα που χρησιμοποιείται σε μια ποικιλία

κοινωνικών δικτύων ως ένας τρόπος επισήμανσης για ένα μήνυμα. Ένα

hashtag είναι μια λέξη ή μια φράση που προηγείται μιας "#" (δηλ.

#InboundMarketing). Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιούν τα

62

hashtags για την ταξινόμηση των πληροφοριών και την εύκολη

αναζήτηση τους από τους χρήστες. (Πηγή:

https://blog.hubspot.com/marketing/social-media-terms)

Ετικέτα

Η προσθήκη ετικετών είναι μια λειτουργία των μέσων κοινωνικής

δικτύωσης που χρησιμοποιείται συνήθως στο Facebook και το

Instagram που επιτρέπει στους χρήστες να δημιουργούν έναν σύνδεσμο

για το προφίλ του ατόμου που εμφανίζεται στην εικόνα ή στοχεύεται από

την ενημέρωση. (Πηγή: https://blog.hubspot.com/marketing/social-

media-terms)

Μεγάλα δεδομένα

Είναι σύνολα δεδομένων που είναι τόσο ογκώδη και περίπλοκα που το

παραδοσιακό λογισμικό εφαρμογών επεξεργασίας δεδομένων είναι

ανεπαρκές για την αντιμετώπισή τους. Οι μεγάλες προκλήσεις

δεδομένων περιλαμβάνουν τη συλλογή δεδομένων, την αποθήκευση

δεδομένων, την ανάλυση δεδομένων, την αναζήτηση, την κοινή χρήση,

τη μεταφορά, την οπτικοποίηση, την αναζήτηση, την ενημέρωση και την

προστασία της ιδιωτικής ζωής των πληροφοριών. Υπάρχουν πέντε

διαστάσεις σε μεγάλα δεδομένα γνωστά ως Όγκος, Ποικιλία, Ταχύτητα

και πρόσφατα προστιθέμενη αξία και αξία. (Πηγή:

https://en.wikipedia.org/wiki/Big_data)

Κλοπή ταυτότητας

Είναι η σκόπιμη χρήση της ταυτότητας κάποιου άλλου, συνήθως ως

μέθοδος για να κερδίσει ένα οικονομικό πλεονέκτημα ή να λάβει πίστωση

και άλλα οφέλη στο όνομα του άλλου προσώπου και ίσως για το

63

μειονέκτημα ή την απώλεια του άλλου ατόμου. Το πρόσωπο του οποίου

η ταυτότητα έχει κλαπεί μπορεί να υποστεί δυσμενείς συνέπειες, ιδίως αν

είναι υπεύθυνοι για τις πράξεις του δράστη. Η κλοπή ταυτότητας

εμφανίζεται όταν κάποιος χρησιμοποιεί τις προσωπικές πληροφορίες

αναγνώρισης κάποιου άλλου, όπως το όνομα, τον αριθμό

αναγνώρισης ή τον αριθμό της πιστωτικής κάρτας, χωρίς την άδειά

τους, για να διαπράξει απάτη ή άλλα εγκλήματα. (Πηγή:

https://en.wikipedia.org/wiki/Identity_theft)

Vishing

Το Vishing (voice or VoIP phishing) είναι μια ηλεκτρονική τακτική απάτης

στην οποία τα άτομα εξαπατούνται να αποκαλύπτουν κρίσιμες

οικονομικές ή προσωπικές πληροφορίες σε μη εξουσιοδοτημένους

φορείς. Το Vishing λειτουργεί όπως το ηλεκτρονικό ψάρεμα (phishing),

αλλά δεν συμβαίνει πάντα μέσω του διαδικτύου και πραγματοποιείται

χρησιμοποιώντας τεχνολογία φωνής. Μια επίθεση μπορεί να

πραγματοποιηθεί με φωνητικό μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, VoIP

(voice over IP), σταθερό ή κινητό τηλέφωνο. (Πηγή:

http://searchunifiedcommunications.techtarget.com/definition/vishing)

Smishing

Το “Smishing” είναι SMS phishing όπου αποστέλλονται μηνύματα κειμένου

που προσπαθούν να ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να πληρώνουν

χρήματα ή να κάνουν κλικ σε ύποπτους συνδέσμους. Μερικές φορές οι

επιτιθέμενοι προσπαθούν να φτάσουν τα θύματα στο τηλέφωνο

στέλνοντας ένα μήνυμα κειμένου ζητώντας τους να καλέσουν έναν

αριθμό, προκειμένου να τους πείσουν περαιτέρω. Τα ανεπιθύμητα

μηνύματα κειμένου από άγνωστους αριθμούς θα πρέπει να προκαλούν

ανησυχία, αλλά συχνά οι τράπεζες κάνουν κείμενο στους πελάτες τους

64

για διάφορους λόγους. (Πηγή: http://www.bbc.com/news/business-

35201188)

Κοινωνική μηχανική

Στο πλαίσιο της ασφάλειας των πληροφοριών, αναφέρεται η ψυχολογική

χειραγώγηση των ανθρώπων για την εκτέλεση πράξεων ή τη διάδοση

εμπιστευτικών πληροφοριών. Ένας τύπος κόλπου εμπιστοσύνης για τη

συλλογή πληροφοριών, την απάτη ή την πρόσβαση στο σύστημα,

διαφέρει από ένα παραδοσιακό "con", καθώς είναι συχνά ένα από τα

πολλά βήματα σε ένα πιο περίπλοκο σύστημα απάτης. (Πηγή:

https://en.wikipedia.org/wiki/Social_engineering_(security))

65

Netiquette

www.education.com/reference/article/netiquette-rules-behavior-internet/

Πνευματικά δικαιώματα για τα παιδιά

www.copyrightkids.org/cbasicsframes.htm

Creative Commons (μοιραστείτε την εργασία σας και αναφερθείτε σε

εργασίες άλλων)

www.creativecommons.org

Εργαλείο στρογγυλής τραπέζης για την προστασία των νέων

https://www.digitale-chancen.de/transfer/assets/final_YPRT_Toolkit.pdf

Το Διαδίκτυο που θέλουμε

http://www.webwewant.eu/es/web/guest/handbook-for-educators

Διαταραχή εθισμού στο Διαδίκτυο

https://en.wikipedia.org/wiki/Internet_addiction_disorder

Κοινωνική μηχανική

https://www.webroot.com/ie/en/home/resources/tips/online-shopping-

banking/secure-what-is-social-engineering

Ασφαλής διαδικτυακή οργάνωση

http://www.safeinternet.org/

Πρόσθετες πηγές

Κοινοπραξία

Κοινοπραξία INnCREASE Sp.z O.O (Πολωνία) είναι ένας

υψηλής ποιότητας φορέας παροχής

υπηρεσιών καινοτομίας, συμβούλων

επιχειρήσεων και εταίρων για την υλοποίηση

διεθνών έργων, μεταξύ άλλων στον τομέα της

εκπαίδευσης και της κατάρτισης.

UPI (Σλοβενία) είναι ένα δημόσιο μη κερδοσκοπικό

ίδρυμα για την εκπαίδευση και την κατάρτιση

ενηλίκων που ειδικεύεται τόσο σε επίσημα και μη

τυπικά εκπαιδευτικά προγράμματα, όσο και σε ένα

κέντρο καθοδήγησης και παροχής συμβουλών στην

εκπαίδευση ενηλίκων.

Inova Consultancy Ltd (UK) παρέχει μια ευέλικτη

υπηρεσία παροχής συμβουλών που

ανταποκρίνεται στις ανάγκες των οργανισμών και

των ατόμων σε διεθνές επίπεδο στον τομέα της

ποικιλομορφίας, των ίσων ευκαιριών και της

επιχειρηματικότητας.

Inova Consultancy Ltd (UK) παρέχει μια ευέλικτη

υπηρεσία παροχής συμβουλών που

ανταποκρίνεται στις ανάγκες των οργανισμών και

των ατόμων σε διεθνές επίπεδο στον τομέα της

ποικιλομορφίας, των ίσων ευκαιριών και της

επιχειρηματικότητας.

Platon Schools (Ελλάδα) είναι ένα σύγχρονο

εκπαιδευτικό ίδρυμα που έχει σχεδιαστεί για να προάγει

την εκπαίδευση των μαθητών από το νηπιαγωγείο ως

την εκπαίδευση ενηλίκων και να αναπτύξει επίσημες και

ανεπίσημες μεθόδους μάθησης και διδασκαλίας.

Dlearn (Ιταλία) είναι το Ευρωπαϊκό Δίκτυο

Ψηφιακής Μάθησης και στοχεύει στην

ελαχιστοποίηση του σημερινού χάσματος στις

ψηφιακές δεξιότητες και στις ευκαιρίες μάθησης

μέσω τοπικών και διεθνικών πρωτοβουλιών από τη

βάση προς την κορυφή.

DomSpain Consulting (Ισπανία) είναι ένα

κέντρο εκπαίδευσης και κατάρτισης ενηλίκων

που ειδικεύεται σε επαγγελματικές, κοινωνικές

και διαπολιτισμικές δεξιότητες, γλώσσες και

νέες τεχνολογίες

DomSpain Consulting (Ισπανία) είναι ένα

κέντρο εκπαίδευσης και κατάρτισης ενηλίκων

που ειδικεύεται σε επαγγελματικές, κοινωνικές

και διαπολιτισμικές δεξιότητες, γλώσσες και

νέες τεχνολογίες

Η πλατφόρμα διά βίου μάθησης (Βέλγιο), ευρωπαϊκή

κοινωνία των πολιτών στον τομέα της εκπαίδευσης και

της κατάρτισης, είναι μια οργάνωση-ομπρέλα που

συγκεντρώνει 43 δίκτυα που καλύπτουν τους τυπικούς,

μη τυπικούς και άτυπους τομείς της εκπαίδευσης.

For info on this publication Please contact: