«Πιο γρήγορα, πιο ψηλά, πιο δυνα-τά»: Το σύνθημα της Ολυμπιάδας αρ-μόζει τόσο στις επιδόσεις των σκιέρόσο και στον προϋπολογισμό τωνΧειμερινών Ολυμπιακών Αγώνωνπου διοργανώνονται στο Σότσι. Στό-χος του Πούτιν είναι να δοξάσει τηνεθνική ταυτότητα και ταυτόχρονα ναεπανεδραιώσει την κυριαρχία τουκράτους στον Βόρειο Καύκασο και ναδηλώσει την επιστροφή της Ρωσίαςστο μεγάλο γεωπολιτικό παιχνίδι.

Του ειδικού απεσταλμένου μας Guillaume Pitron*

Παντού φοινικόδε-ντρα. Ψεύτικα στηναρχή, σαν τα φώτααπό πράσινο φωσφοριζέ νέον σεσχήμα κοκοφοίνικα που κρέμονται

πάνω από τον αυτοκινητόδρομο, ο οποίοςσυνδέει το αεροδρόμιο με το κέντρο της πόληςτου Σότσι. Τα περισσότερα όμως είναι αληθι-νά: έτσι όπως στεφανώνουν την πρόσοψη τηςπαράκτιας πόλης, σχηματίζουν μια λεπτήκουρτίνα πρασινάδας που χωρίζει τη ΜαύρηΘάλασσα από τους πρόποδες του Καυκάσου.«Καλώς ορίσατε στον παράδεισο!», λέει μεενθουσιασμό ο Ιγκόρ Σίζοφ, κάτοικος της πό-λης. «Το κλίμα σε αυτά τα γεωγραφικά μήκηκαι πλάτη είναι από τα πιο ευχάριστα στον κό-σμο, παρόμοιο με εκείνο της γαλλικής Κυα-νής Ακτής»! Ημέρες ηλιοφάνειας ανά έτος:τριακόσιες. Μέση ετήσια θερμοκρασία:14,5 βαθμοί. Ρεκόρ υψηλότερης θερμοκρα-σίας: 39,4 βαθμοί τον Ιούλιο του 2000...Τον Νοέμβριο, το θερμόμετρο δείχνει ακόμα20 βαθμούς. Οι διαβάτες σουλατσάρουν στολιμάνι τρώγοντας παγωτά ή κάνουν ηλιοθε-ραπεία στις παραλίες με τα γκρίζα χαλίκια.

Σε απόσταση βολής από τα σύνορα με τηνΑμπχαζία, το Σότσι ξεχωρίζει για τις εικόνες της

υποαρκτικής τάιγκα, τις αυτοδιαχειριζόμενεςαγροτοβιομηχανικές μονάδες των Ουραλίωνκαι τα χαρακτηριστικά ρώσικα εξοχικά της να-πολεόντειας περιόδου. Σε βαθμό μάλισταπου, επί Σοβιετικής Ένωσης, αυτή η λουτρό-πολη, η τόσο αγαπητή στη μεσαία τάξη, στηνκομμουνιστική νομενκλατούρα και στον ίδιοτον Ιωσήφ Στάλιν, έγινε η πρέσβειρα της επι-τυχίας του σοσιαλισμού. «Κατά τη διάρκειατου Ψυχρού Πολέμου, οι Δυτικοί είχαν τηνάδεια να ταξιδεύουν μόνο σε τρία αστικά κέ-ντρα της ΕΣΣΔ : στη Μόσχα, στην Αγία Πε-τρούπολη και στο Σότσι», μας υπενθυμίζει ο Σί-ζοφ. Και μπορεί το κομμουνιστικό μπλοκ να

κατέρρευσε πριν από 23 χρόνια, τα σύμβολαωστόσο παραμένουν. Από τις 7 ώς τις 23 Φε-βρουαρίου του 2014, λοιπόν, «η θερινήπρωτεύουσα της Ρωσίας» θα παίξει ξανά τονρόλο της βιτρίνας της χώρας επί τη ευκαιρίαμιας εκδήλωσης για την οποία δεν φαινόταναυτή η πόλη να προορίζεται, εξαιτίας του υπο-τροπικού της κλίματος: της 22ης ΧειμερινήςΟλυμπιάδας.

«Τα δύο τρίτα του ρωσικού εδάφους είναιμονίμως παγωμένα. Γιατί να οργανώσει κά-ποιος τους Αγώνες στους τροπικούς;» διερω-τάται με μια δόση σύγχυσης ο Ιβάν Νεσεπου-ρένκο, δημοσιογράφος των Moscow Times.Στην πραγματικότητα, πέρα από την πρώτηεντύπωση, η πόλη αυτή, μακριά από τις ερή-μους που χαρακτηρίζουν τα Ουράλια και ταΑλτάια όρη, αποτελεί την καλύτερη δυνατήεπιλογή. Το Σότσι εξυπηρετείται άνετα από τοσυγκοινωνιακό δίκτυο της επαρχίας τουΚρασνόνταρ, ενώ τα χιονοδρομικά κέντρατης Κράσναγια Παλιάνα («κόκκινο ξέφωτο»στα ρώσικα) στα βουνά του Καυκάσου, σεαπόσταση μόλις 50 χιλιομέτρων, έχουν τηνιδανική ποσότητα χιονιού. Πρόκειται επίσηςγια προσωπική επιλογή του προέδρου Βλα-ντίμιρ Πούτιν, ο οποίος έχει ιδιαίτερους δε-

* Ο Guillaume Pitron είναι δημοσιογράφος

Από τις 7 ώς τις 23 Φεβρουαρίου

του 2014 «η θερινή πρωτεύουσα

της Ρωσίας» θα παίξει ξανά τον

ρόλο της βιτρίνας της χώρας

φιλοξενώντας την 22η

Χειμερινή Ολυμπιάδα

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 2

LE MONDEdiplomatique

Η ΑΥΓΗΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

EΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΚΥΡΙΑΚΗ 9 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014TEYXOΣ 56

Σότσι: λευκός χρυσός στη Μαύρη Θάλασσα

«Οι αγώνες των πολυεθνικών», τουςκατηγορούσαμε κάποτε. Εξαιτίας τωνδιαφημίσεων που πλημμύριζαν τουςΟλυμπιακούς Αγώνες, υποσκελίζο-ντας το Ολυμπιακό ιδεώδες της ευγε-νούς αθλητικής άμιλλας. Σήμερα ηκατάσταση είναι πολύ πιο πολύπλο-κη, οι διαφημιστές δεν σπονσορά-ρουν απλώς τους αγώνες αλλά τονκάθε αθλητή χωριστά και αυτός είναιυπόλογος περισσότερο σε αυτούς πα-ρά στη χώρα του. Κι ακόμα πιο σύν-θετα προβλήματα έρχονται να προ-στεθούν: γεωπολιτική, ντόπινγκ, realestate…Οι χειμερινοί Ολυμπιακοί του Σότσιαποτελούν αντικείμενο προς μελέτη:ένα θέρετρο πάνω στο οποίο ξοδεύτη-καν δεκάδες εκατομμύρια για να δείξειμια χώρα το νέο της πρόσωπο. Πουεπιλέχθηκε για τη γεωγραφική τουσημειολογία, αλλά όπου οι «μαύρεςχήρες» απειλούν να χαλάσουν τηγιορτή. Αγώνες που έγιναν αφορμήόχι για την ειρήνη, αλλά για το μίσος,εξαιτίας των ρατσιστικών δηλώσεωντου προέδρου της χώρας για τουςομοφυλόφιλους. Όλα τα δυτικά μέσακατακρίνουν τα παραπάνω, με λίγηπερισσότερο χαρά απ’ όση θα επιτρε-πόταν, ακριβώς γιατί η διοργανώτριαχώρα είναι η Ρωσία. Το εξαιρετικό ρε-πορτάζ του Γκιγιόμ Πιτρόν, που δημο-σιεύουμε σήμερα, φωτίζει όλες τις πα-ραπάνω πλευρές.Θυμόμαστε τον αθλητισμό, από τονκαναπέ μας, κάθε φορά που διοργα-νώνονται μεγάλα γεγονότα: Ολυ-μπιακοί, Μουντιάλ, παγκόσμια πρω-ταθλήματα... Γεγονότα που έχουν κα-ταλήξει όχι μόνο να αποτελούν τηνπιο σκοτεινή πλευρά του, αλλά και ναγίνονται οχήματα της πιο αντιδραστι-κής ιδεολογίας, όπως μας θυμίζουν σ’ένα παλιότερο άρθρο τους, με αφορμήτους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθή-νας, οι πανεπιστημιακοί Ζαν-ΜαρίΜπρομ, Μαρκ Περελμάν και ΠατρίκΒασόρ. Ιδεολογίας που είναι πλήρωςταυτισμένη με την παγκοσμιοποίηση:τηλεοπτική, οικονομική, αθλητική. ΤοΟλυμπιακό ιδεώδες έχει πλήρως αντι-κατασταθεί από τη λατρεία της κερδο-σκοπίας και των μεγάλων επιδόσεων.

Β.Κ.

ΔΙΠΛΟ ΤΕΥΧΟΣ

AφιέρωμαΧΕΙΜΕΡΙΝΟΙΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ

ΑΓΩΝΕΣ

σμούς με την πόλη, τόσο ώστε να έχει επεν-δύσει σημαντικό πολιτικό κεφάλαιο για ναυποστηρίξει τη ρωσική υποψηφιότητα ενώ-πιον της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής με-ταξύ 2005 και 2007.

Υπό την προσωπική επίβλεψητου προέδρου

Κυρίως, όμως, ο άθλος που αποτελεί από τε-χνική άποψη η διοργάνωση των πρώτωνΟλυμπιακών Αγώνων της μετασοβιετικήςεποχής σε ένα ιδιαίτερο γεωγραφικό πλαί-σιο, ανάμεσα σε θάλασσα και βουνό, δηλώ-νει, σύμφωνα με τον Νεσεπουρένκο, διακαήεπιθυμία να ξεπεραστούν τα όρια του δυνα-τού, καθώς και την αναζήτηση του θαυμα-στού, έτσι όπως αρμόζει στις φιλοδοξίες πουτρέφει σήμερα η μεγαλύτερη χώρα στον κό-σμο. Η υπερηφάνεια αυτή μεταφράζεται στηνεπάνοδο πολλαπλών γεωγραφικών προκλή-σεων: το 2009, οι ρωσικές οβίδες έπεφτανστη Γεωργία, στην οποία ανήκε άλλοτε το Σό-τσι. Oι τζιχαντιστές του Καυκάσου έχουν ορ-κιστεί να σαμποτάρουν τη γιορτή. Η υπερη-φάνεια μεταφράζεται επίσης σε ένα πρωτό-γνωρο εργοτάξιο: σε αντίθεση με τη Χειμερι-νή Ολυμπιάδα του Βανκούβερ, το 2010, ηοποία είχε ως σύνθημα την αέναη ανάπτυξηκαι την ελαχιστοποίηση της επιβάρυνσης τουπεριβάλλοντος από τον άνθρωπο και η οποίακόστισε «μόλις» 1,4 δισεκατομμύρια ευρώ,αυτή του Σότσι προδιαγράφεται ως η ακριβό-τερη που διοργανώθηκε ποτέ. «Το κόστοςανέρχεται ήδη στα 51 δισεκατομμύρια δολά-ρια (περίπου 37 δισ. ευρώ)», σημειώνει η πο-λιτική αναλύτρια Μαρία Λίπμαν. «Και αν εί-χαμε στη διάθεσή μας μια ανεξάρτητη μελέ-τη, δεν αποκλείεται το κόστος να αποδει-κνυόταν ακόμα υψηλότερο».

Στο τέλος ενός δρόμου με πολλές στροφές,όπου κυκλοφορούν βαρέα οχήματα, στρα-τιωτικά κονβόι και μερικές περιπλανώμενεςαγελάδες, ξεπροβάλλει το ολυμπιακό χωριότης Κράσναγια Παλιάνα, στα 600 μέτρα υψό-μετρο, μέσα σε ένα σύννεφο από σκόνη. Δύ-σκολο να πιστέψει κανείς, αντικρίζοντας τουςγερανούς και τα φορτηγά που δουλεύουν πυ-ρετωδώς μπροστά από τις σκαλωσιές, ότι ηκατασκευή 19.000 δωματίων θα έχει ολο-κληρωθεί μέσα σε λιγότερες από εκατό ημέ-ρες. Αντίθετα, το Ρόζα Χουτόρ, ένα από τατέσσερα χιονοδρομικά κέντρα που εξυπηρε-τείται από το χωριό της Κράσναγια Παλιάνα,είναι έτοιμο. To ορεινό αυτό κέντρο, το οποίοπαραδόθηκε με το κλειδί στο χέρι από την κα-τασκευάστρια εταιρεία Interros, ιδιοκτησίατου μεγιστάνα του νικελίου Βλαντίμιρ Ποτά-νιν, θα υποδεχτεί κατά κύριο λόγο τους αγώ-νες του Super-G και του Βόρειου Συνθέτου.Ο διευθυντής της, ο Αλεξάντερ Μπιελοκο-μπούλσκι, κλεισμένος σε ένα από τα γραφείατης πόλης-φάντασμα (ακόμα), είναι «υπερή-φανος που δείχνει στον κόσμο το ωραιότεροπρόσωπο της Ρωσίας», το πρόσωπο ενόςέθνους που είναι ικανό να οικοδομήσει στονΚαύκασο, μαζεμένες μέσα σε πέντε χρόνια,όσες υποδομές κατασκευάστηκαν μέσα σεπενήντα στις Γαλλικές Άλπεις.

Όσο για τα αγωνίσματα του πατινάζ, του

χόκεϊ ή του κέρλινγκ, θα γίνουν στο παραθα-λάσσιο ολυμπιακό πάρκο, τουλάχιστον 50χιλιόμετρα μακριά. «Τα πάντα είναι έτοιμα,περνάμε τα τελευταία φινιρίσματα», μας δια-βεβαιώνει η συνοδός της εταιρείαςOlympstroy, υπεύθυνη για τις εργασίες στοεργοτάξιο, δίνοντας παράλληλα λεπτομέρειεςγια τα χαρακτηριστικά των έξι κλιματιζόμενωνσταδίων συνολικής χωρητικότητας 70.000ατόμων, διατεταγμένων κυκλικά γύρω απόέναν κεντρικό δακτύλιο. Κι έχει κι άλλα: κα-ταλύματα, δρόμους, σιδηροδρόμους, δίκτυοηλεκτροδότησης, αποχέτευση...

Αφότου η ΔΟΕ ανέθεσε την Ολυμπιάδαστο Σότσι, το 2007, πραγματοποιήθηκαν400 έργα από περισσότερες από 300 εται-ρείες, οι οποίες απασχόλησαν στο απόγειοτης δραστηριότητάς τους έως και 75.000 ερ-γάτες από όλες τις περιοχές της χώρας, καθώςκαι από τους πρώην δορυφόρους της. Οι ερ-γασίες έχουν καθυστερήσει, αλλά δεν πειρά-ζει ιδιαίτερα: οι αρχές ανακοίνωσαν την πρό-σληψη άλλων 7.000 εργατών, οι οποίοι ήρ-θαν από το Νταγκεστάν και την Τσετσενία,έτσι ώστε να τηρηθούν οι δεσμεύσεις της Ρω-σίας μέσα στα προκαθορισμένα χρονικάόρια.

Επικεφαλής του σχεδίου είναι ο ίδιος οΠούτιν. Η μακρά παραμονή του στην κυβέρ-νηση1 του δίνει τη δυνατότητα να καμαρώνειγια το γεγονός ότι πρωτοστάτησε στην προε-τοιμασία των Ολυμπιακών Αγώνων και ταυ-τόχρονα αποκόμισε τα σχετικά πολιτικά οφέ-λη. Ο ίδιος, προσωπικά, επιβλέπει την εξέλι-ξη των εργασιών. Αμέτρητες είναι πια οι επι-σκέψεις του προέδρου στις ολυμπιακές εγκα-ταστάσεις, σε σημείο τους τελευταίους μήνεςνα έχει περάσει περισσότερο χρόνο στην επί-σημη κατοικία των Ρώσων ηγετών στο Μπο-σάροφ Ρούσεϊ, στα περίχωρα του Σότσι, πα-ρά στο Κρεμλίνο...

Η μέθοδός του: η ανασύσταση, σε τοπικόεπίπεδο, της «ραχοκοκαλιάς της εξουσίας»,δηλαδή η επανεδραίωση της κεντρικής εξου-σίας του κράτους, η οποία κατέρρευσε μετάτην πτώση του κομμουνισμού. Στα εργοτάξιαείναι παντού εμφανή τα χαρακτηριστικά ενόςκράτους ισχυρού - αν όχι αυταρχικού. Τα πο-σά που ξοδεύτηκαν προέρχονται κυρίως απότον κορβανά του πετρελαίου, καρπό της επα-νεθνικοποίησης της εταιρείας Γιούκος, το2004, και της απομάκρυνσης των ολιγαρχών- αρχής γενομένης από τον ιδιοκτήτη της, Μι-χαήλ Χοντορκόφσκι, ο οποίος φυλακίστηκετο 2004 και πήρε χάρη τον περασμένο Δε-κέμβριο. Ο Ποτάνιν και ο Όλεγκ Ντεριπά-σκα, υποταγμένοι πλέον στην πολιτική εξου-σία, υποχρεώθηκαν να επενδύσουν με απώ-λειες στην κατασκευή των σταθμών της ΡόζαΧουτόρ και της Κράσναγια Παλιάνα.

Το θέρετρο που μεταμορφώθηκεσε ζούγκλα από μπετόν

Οι τοπικοί άρχοντες που δεν συμμορφώ-θηκαν με τις οδηγίες έπεσαν σε δυσμένεια,όπως ο Αχμέτ Μπιλάλοφ, πρώην αντιπρόε-δρος της Ρωσικής Ολυμπιακής Επιτροπής, οοποίος ξηλώθηκε τον Φεβρουάριο του 2013λόγω της καθυστέρησης στην κατασκευή της πί-

στας του σλάλομ, και σήμερα έχει καταφύγειστη Γερμανία... Τα δε μέσα ενημέρωσης βρί-σκονται υπό αυστηρή επίβλεψη: «Ακόμα και οσεισμός μεγέθους 5,6 βαθμών της κλίμακας Ρί-χτερ, που σημειώθηκε πρόσφατα σε απόστα-ση 150 χιλιομέτρων από το Σότσι, αποσιω-πήθηκε εντελώς από τον Τύπο!», λέει με θυμόο Αλεξάντερ Βαλόφ, ιδρυτής του Blog Sotchi,μιας από τις σπάνιες ανεξάρτητες πηγές ενη-μέρωσης. «Η κριτική στους ΟλυμπιακούςΑγώνες αποτελεί ταμπού».

«Οι Ολυμπιακοί είναι το κατ’ εξοχήν σύμ-βολο της κληρονομιάς του Πούτιν», επιβεβαι-ώνει ο Νεσεπουρένκο: ένας γάμος ανάμεσαστην αποφασιστικότητα και τον συγκεντρωτι-σμό, ο οποίος διασφαλίζει πάντα στον πρόε-δρο της Ρωσικής Ομοσπονδίας σταθερή δη-μοτικότητα στους κόλπους του εκλογικού τουσώματος. Η πυγμή αυτή είναι ανάλογη με τοχάος που έχει επιφέρει ο, διά της βίας, εκ-συγχρονισμός του Σότσι. Είναι βέβαιο ότι τοπαραθαλάσσιο θέρετρο έπασχε από τρομα-κτική έλλειψη υποδομών: «Τα έργα μάς έκανανπολύ καλό», δηλώνει με χαρά ο Σίζοφ, οοποίος θυμάται «τις επαναλαμβανόμενες δια-κοπές ρεύματος, τα υποτυπώδη μέσα μαζικήςμεταφοράς και το αεροδρόμιο που είχε χτι-στεί από σανίδες κόντρα πλακέ». Όμως, ηβιαστική μετατροπή ενός ήσυχου χωριού σεπαραθαλάσσιο κόμβο φέρνει μαζί της καιπολλές παράπλευρες απώλειες... Η αυξανό-μενη φήμη του Σότσι είχε ως αποτέλεσμα νασυρρεύσει μια κουστωδία κατασκευαστών,ενώ οι δεκάδες ουρανοξύστες που ξεφύτρω-σαν πρόσφατα δεν προορίζονται τόσο για ναστεγάσουν τους θεατές που αναμένονται γιατην Ολυμπιάδα όσο για να μεταπωληθούν σεκαλύτερη τιμή μετά το τέλος της γιορτής.

Κατά συνέπεια, η προκυμαία έχει αλλάξειεντελώς μορφή: «Το μοναδικό παραθαλάσ-σιο θέρετρο της Ρωσίας οδεύει προς την αυ-τοκτονία», λέει με αγανάκτηση η κομμουνί-στρια δημοτική σύμβουλος Λουντμίλα Σέ-στακ. Και με το δίκιο της: το νέο σχέδιο πό-λης, το οποίο εγκρίθηκε το 2009 και επικυ-ρώθηκε από τη ΔΟΕ, απαγόρευε κατά κύριολόγο τη δόμηση κτηρίων με περισσότερουςαπό τρεις ορόφους. Έκτοτε, έχει καταστεί νε-κρό γράμμα, προτού καν προλάβει να πάρεισάρκα και οστά. «Οι δημοτικοί σύμβουλοι», οιοποίοι, όπως λέγεται, έχουν διαπλεκόμενασυμφέροντα με τους κατασκευαστές, «χορη-γούσαν συστηματικά άδειες για ουρανοξύ-στες με είκοσι ορόφους ή και ακόμα περισ-σότερους. Σε βαθμό που η εξαίρεση να απο-τελεί σήμερα τον κανόνα», δηλώνει με θλίψηη αρχιτέκτων Όλγα Κοζίνσκαγια, η οποία,αντιμέτωπη με αυτό το χάος, παραιτήθηκε, το2011, από την αρμόδια δημοτική επιτροπήγια την εφαρμογή του σχεδίου πόλης.

Εκατοντάδες κατασκευές δίχως άδεια, εν-δημική διαφθορά, η οποία ενδεχομένως νααναλογεί, σύμφωνα με τον αντικαθεστωτικόΜπόρις Νεμτσόφ, έως και σε 22 δισ. ευρώγια το σύνολο των εργοταξίων: ένα κλίμααναρχίας και ατιμωρησίας κυρίευσε την καρ-διά του Σότσι, «το οποίο μεταμορφώθηκε σεελάχιστο χρόνο σε μια ζούγκλα από μπετόν»,διαπιστώνει ο Βαλόφ. «Η Ρωσία εξακολουθεί

LE MONDEdiplomatiqueEΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Υπεύθυνη έκδοσης: Βάλια Καϊμάκη Συντακτική ομάδα: Κορίνα Βασιλοπούλου, Θανάσης Κούτσης, Χάρης Λογοθέτης, Βασίλης Παπακριβόπουλος Επικοινωνία: info@monde-diplomatique.gr Αρχείο κειμένων: www.monde-diplomatique.gr Facebook: www.facebook.com/monde.diplomatique.gr

LE MONDEdiplomatiqueEΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Ένα κλίμα αναρχίας και

ατιμωρησίας κυρίευσε την

καρδιά του Σότσι, «το οποίο

μεταμορφώθηκε σε ελάχιστο

χρόνο σε ζούγκλα

από μπετόν»

να υφίσταται τους κλυδωνισμούς από το χάοςτης δεκαετίας του 1990 και η καταστροφήτου Σότσι αποτελεί το πιο τρανό παράδειγ-μα», εκτιμά η κυρία Κοζίνσκαγια. Η αρχιτέ-κτων υποστηρίζει ότι οι Ολυμπιακοί δεν θαέπρεπε να είχαν πραγματοποιηθεί τόσο νω-ρίς στην ιστορία της μετακομμουνιστικής Ρω-σίας: «Όπως βλέπετε, το κράτος μας δεν είχετον κατάλληλο χρόνο για να ανασυνταχθεί».

Η ελπίδα για την προσέγγισηξένων παραθεριστών

Την ίδια άποψη έχει και ο Σεμέν Σιμόνοφ,υπεύθυνος στο τοπικό παράρτημα της μη κυ-βερνητικής οργάνωσης Memorial. Κατά τηγνώμη του, οι εργασιακές συνθήκες για τουςξένους εργάτες που δεν έχουν τη ρωσική υπη-κοότητα -το ένα τρίτο, δηλαδή, του προσωπι-κού- καταδεικνύουν τη σύγχυση που επικρατείστα εργοτάξια. «Είμαι έτοιμος να παραδώσωστον εισαγγελέα μια λίστα με 704 εργάτες, οιοποίοι είναι απλήρωτοι από τον Μάρτιο του2013», δηλώνει μέσα από τους τέσσερις τοί-χους του μικρού, γυμνού γραφείου του. Στο

στόχαστρό του βρίσκονται διάφορες κατα-σκευαστικές και εταιρείες δημοσίων έργων,ρωσικές και τουρκικές, που ακολουθούν αμ-φίβολες μεθόδους: «Προσλαμβάνουν ξέ-νους εποχιακούς εργάτες χωρίς να τους χο-ρηγούν άδεια εργασίας κι ύστερα τους απει-λούν πως θα τους καταδώσουν στις αρχές».Θύματα αυτού του εκβιασμού, οι εποχιακοίεργάτες από το Ουζμπεκιστάν, οι οποίοι απο-τελούν την πλειονότητα των 16.000 αλλοδα-πών εργατών, υποχρεώνονται να δεχτούν μι-σθούς πείνας, οι οποίοι πλησιάζουν το έναδολάριο την ώρα. Όσο για τους συναδέλ-φους τους που διεκδικούν ακόμα τα δεδου-λευμένα τους, ο λαβύρινθος των εταιρειώνυπεργολαβίας εμποδίζει σχεδόν πάντα τιςδιεκδικήσεις τους να καταλήξουν κάπου. «Απ’ό,τι φαίνεται, η Olympstroy δεν θέλει να ξέρειτίποτα από όσα συμβαίνουν στα κατώτερακλιμάκια», ξεσπά ο Σιμόνοφ, για τον οποίο«αυτό το οργανωμένο χάος» ανταποκρίνεταισε μια εντελώς σαθρή λογική: «Να δουλέψειόσο το δυνατό περισσότερος κόσμος, όσο τοδυνατό φτηνότερα και μέσα στις συντομότε-ρες δυνατές προθεσμίες».

Στο παράρτημα του Human Right Watchστη Μόσχα, παρατηρείται μια ενόχληση.«Όσο απεχθείς κι αν είναι τέτοιες μέθοδοι,δεν συγκρίνονται με τις παραβιάσεις που κα-ταδικάσαμε στους Ολυμπιακούς του Πεκί-νου, το 2008», λέει η Γιούλια Γκορμπουνό-βα, μέλος της ΜΚΟ. Με τον ίδιο τρόπο, συ-γκριτικά με τα εκατομμύρια των ανθρώπωνπου εκτοπίστηκαν από την κινεζική πρωτεύου-σα, οι δύο χιλιάδες οικογένειες Ρώσων που με-τεγκαταστάθηκαν κάτω από συνθήκες τιςοποίες η κυρία Γκορμπουνόβα κρίνει ικανο-ποιητικές στο σύνολό τους αντανακλούν μιαδιάθεση διαλόγου εκ μέρους των αρχών. Κα-τά τα άλλα, όμως, το μοναδικό δικαίωμα πουείχαν οι κάτοικοι του Σότσι ήταν να σωπά-σουν, υποβιβασμένοι σε απλούς κομπάρ-σους αυτής της μεγάλης κυβερνητικής κωμω-δίας. «Ειπώθηκαν πολλά ψέματα και πολλάπράγματα πέρασαν διά της βίας», διαπιστώ-νει με θλίψη ο Βλαντίμιρ Κιμάγιερ, μέλος τηςοργάνωσης Environmental Watch on NorthCaucasus (Περιβαλλοντικό Παρατηρητήριογια το Βόρειο Καύκασο), απαριθμώντας τιςσυστηματικές παραβιάσεις περιβαλλοντικών

κανονισμών που καταγράφτηκαν από τηνέναρξη των έργων.

Μετά την τελετή λήξης, τα οικονομικά κρι-τήρια θα επιβληθούν με ακόμα μεγαλύτερηισχύ. «Η κυβέρνηση θέλει να εκμεταλλευτείτις αθλητικές εγκαταστάσεις για να μετατρέ-ψει το Σότσι σε ζώνη αναψυχής στη νότιαπλευρά της Ρωσίας», διαβεβαιώνει ο ΑντρέιΜουχίν, γενικός διευθυντής του Κέντρου Πο-λιτικής Ενημέρωσης. Με τις χιονοδρομικέςτης πίστες διεθνούς κλάσης, το γήπεδο τηςΦόρμουλα 1, που είναι έτοιμο να φιλοξενήσειτο πρώτο του Γκραν Πρι, τον Οκτώβριο του2014, και τα θεματικά της πάρκα όπως το Σό-τσι Παρκ, αντίγραφο της Ντίσνεϊλαντ, μόλιςδυο βήματα από τα Ολυμπιακά στάδια, η θε-ρινή πρωτεύουσα ονειρεύεται να γίνει πόλοςέλξης για παραθεριστές από τη Ρωσία, τηνΑσία και την Ευρώπη. Εξάλλου, ο νέοςυπουργός Ανοικοδόμησης και ΔημοσίωνΥπηρεσιών, Μιχαήλ Μεν, τον οποίο διόρισεπρόσφατα ο Πούτιν, ανέλαβε το έργο ναπροσδώσει οικονομική βιωσιμότητα στην πε-ριοχή.

Διαπιστώνεται ότι, μέχρι σήμερα, δεν έχεικαταστρωθεί καμία πραγματικά μακροπρό-θεσμη οικονομική στρατηγική. «Τα δύο εκα-τομμύρια τουρίστες που αναμένονται κάθεχρόνο δεν αρκούν για να γίνουν κερδοφό-ρες οι υποδομές», προφητεύει ήδη ο ΝτιμίτριΜπογκντάνοφ, διευθυντής ενός ξενοδοχεια-κού συγκροτήματος και σημαντικός επιχειρη-ματίας στο Σότσι. Εδώ θα πρέπει να προστε-θούν και οι απογοητευτικές οικονομικές προ-οπτικές της χώρας, οι οποίες κάθε άλλο παράπροβλέπουν αύξηση της αγοραστικής δύνα-μης της μεσαίας τάξης. Το Σότσι, με την πίεση,αφ’ ενός, μιας εγχώριας ζήτησης, οικονομικάόχι τόσο ανθηρής ώστε να αντέξει διακοπέςστη Μαύρη Θάλασσα, και, αφ’ ετέρου, ξέ-νων παραθεριστών, αρκετά πλούσιων για νατο προτιμήσουν σε σχέση με τις ακτές τηςΤουρκίας ή της Γαλλίας, όσο και αν συμβολί-ζει τη ρωσική ισχύ, δεν αποκλείεται να απο-δειχτεί ένα οικονομικό βάραθρο.

1 Ο Πούτιν διετέλεσε πρωθυπουργός της Ρωσίας τηδιετία 1999-2000, κατόπιν πρόεδρος της ΡωσικήςΟμοσπονδίας από το 2000 έως το 2008, ξανάπρωθυπουργός το διάστημα 2008-2012, υπό τηνπροεδρία του Ντιμίτρι Μεντβέντεφ. Από το Μάιοτου 2012 είναι και πάλι πρόεδρος.

«Τα δύο εκατομμύρια τουρίστες

που αναμένονται κάθε χρόνο

δεν αρκούν για να γίνουν

κερδοφόρες οι υποδομές»

προφητεύει ήδη ο Ντιμίτρι

Μπογκντάνοφ, διευθυντής

ξενοδοχειακού συγκροτήματος

και σημαντικός επιχειρηματίας

στο Σότσι

3/35Η ΑΥΓΗ

ΚΥΡΙΑΚΗ 9 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014

ΜαύρηΘάλασσα

Αντίγκε

Αμπχαζία

Καρατσάικαι Τσερκέσιοι

ΚράιΣταυρούπολης

Καμπαρντίνο - Μπαλκάρια

Ινγκουσετία

ΒόρειαΟσετία

Ναχιτσεβάν(Αζερμπαϊτζάν)

Νότια Οσετία

Νταγκεστάν

ΆνωΚαραμπάχ

Αζαρία

TchétchénieTchétchénieΤσετσενία

ΤΟΥΡΚΙΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ

ΑΡΜΕΝΙΑ

ΑΖΕΡΜΠΑΪΤΖΑΝ

ΙΡΑΝ

Ρ Ω Σ Ι Α

Μαϊκόπ

Σότσι

Άντλερ

Αρμαβίρ

Σουκούμι

Μπατούμι

ΠότιΚουλέβι

Σούπσα

Ζουγκντίντι Κουτάισι

Σταυρούπολη

Καρς

Μινεράλνιε Βόντι

Γκιουμρί

Τιφλίδα

Ντιλιτζάν

Ερεβάν

Μπουντιόνοφσκ

Βλαντικαφκάζ

Τελαβί

Ρουσταβί

Καπάνanan

Αγκαράκ

GroznyGroznyΓκρόζνι

Γκιάνια

panakert /Stepanakert /k Στεπανακέρτ/Χανκεντί

Μπερτζόρ/Λατσίν

Σέκι

Ντέρμπεντ

Μαχατσκαλά

Αλί Μπαϊραμλί

Σουμγκάιτ

Μπακού

Κροπότκιν

Νεβινομίσκ

Σανγκατσάλι

Τσκινβάλι

Κομσομόλσκ

Νάλτσικ (

Κασπίσκ

Κράσναγια Παλιάνα

100 km0

ΠροςΝοβορωσίσκ

ΠροςΕρζερούμ

ΠροςΣεϊχάν

Από ΙράνΑπό Ιράν

«Νταγκεστανοποίηση»των ρωσικών περιφερειών

Μειονότηταλεσγίνων

Αρμένικημειονότητα

Αζέρικημειονότητα

PiémontPiémontdaghestanaisdaghestanaisΠεδεμόντιο

του Νταγκεστάν

Παράκαμψητης Τσετσενίας

Κλειστός αγωγόςπετρελαίου

ΚασπίαΘάλασα

Βόρειος Καύκασος (Ρωσία)

Νότιος Καύκασος (Γεωργία, Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν)

Εθνικές εντάσεις

«Παγωμένες» διενέξεις, εδάφη εκτόςελέγχου από την κεντρική εξουσία

Ομαλοποίηση με όρους

Κλειστά σύνορα

Πετρελαιαγωγός

Κλειστή δίοδος

Αγωγός φ. αερίου

Traceca : διεθνής άξονας ποικίλων μεταφορών ρωσικήςκατασκευής

Σημαντικό λιμάνι

Πρώην σοβιετική βιομηχανικήκαι εξορυκτική τοποθεσία

Τοποθεσία των ΟλυμπιακώνΑγώνων του 2014

Σύνορα ανοιχτά μόνο για τουςπολίτες της χώρας

Γραμμή παύσης πυρόςή «ελέγχου»

Σημαντικές επιθέσεις(1991-2013)

Ρωσική στρατιωτική παρουσία

Αμερικανική στρατιωτικήπαρουσία

Πηγές : Memorial (www.memo.ru) ; Unocha, 2010 ; Jean Radvanyi, βάση δεδομένων του Observatoire des Etats postsoviétiques (Inalco, Paris) ; Ieva Rucevska et Philippe Rekacewicz, επιτόπια έρευνα, αποστολές OSCE 2004 και 2007 ; Programme des Nations unies pour l'environnement (PNUE) ; Environment and Security Initiative (www.envsec.org).

ΟΙ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣΚΑΙ ΤΟ «ΜΕΓΑΛΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ» ΣΤΟΝ ΚΑΥΚΑΣΟ

Piémontdaghestanais

PHILIPPE REKACEWICZ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: KOΡΙΝΑ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ

LE MONDEdiplomatiqueEΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Του Guillaume Pitron

Οταν ρωτάμε κάποιον από τουςυπεύθυνους του εργοταξίου στιςΟλυμπιακές εγκαταστάσεις για ταανθρώπινα δικαιώματα και τουςπεριβαλλοντικούς κανονισμούς,

μας κοιτάζει με βλέμμα δυσπιστίας - τόσο τρε-λό του φαίνεται το ζήτημα. Αν έπρεπε να αρ-χίσουμε να ξηλώνουμε τη συστημική διαφθο-ρά και να ζητάμε τη γνώμη του κόσμου για κά-θε διοικητικό θέμα, μας απαντά με λίγα λόγια,ακόμα δεν θα είχαν στεγνώσει τα θεμέλια τουσταδίου του πατινάζ. «Η Διεθνής ΟλυμπιακήΕπιτροπή παρέλυσε κάθε δημοκρατική πρω-τοβουλία, με το να εγγυηθεί την υλοποίησηκολοσσιαίων έργων σε χρόνο ρεκόρ!», δη-λώνει ο Φιοντόρ Κουκιανόρφ, αρχισυντά-κτης της ρωσικής διπλωματικής επιθεώρησηςGlobal Affairs. «Από τότε, ό,τι συμβαίνει στοΣότσι επ’ ουδενί θα μπορούσε να αποτελέσειτεστ για το κράτος δικαίου στη χώρα μας».

Αλλά ποιος νοιάζεται για τις κριτικές; Η τή-ρηση των δεσμεύσεων της χώρας έδωσε τηδυνατότητα στον πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιννα κερδίσει μια πρώτη συμβολική νίκη. Η Ρω-σία εδραιώνει το στάτους της ως εύπορο καιοργανωμένο κράτος, σε ένα σκηνικό που έρ-χεται σε πλήρη αντίθεση με την ταπείνωσηπου ακολούθησε τη διάλυσή της, δύο δεκαε-τίες νωρίτερα. Η αποσάθρωση των θεσμώνκαι των δημοσίων υπηρεσιών που πραγματο-ποιήθηκε βιαστικά υπό την επιτήρηση της Δύ-σης, η αρπακτική μανία των ολιγαρχών κατά τηδιάρκεια των ιδιωτικοποιήσεων, η κατάρρευ-ση της παραγωγής -μειώθηκε κατά 40% μέσαστο διάστημα 1991-1998-, όλα αυτά είχανπροκαλέσει ένα γενικευμένο αίσθημα κοινω-νικής έκπτωσης, το οποίο εκφραζόταν κυρίωςμέσω της πεποίθησης ότι το έθνος δεν θα είχεπια τη δυνατότητα να φιλοξενήσει μια διεθνήδιοργάνωση.

Τον μήνα Φεβρουάριο του 2014, λοιπόν, ηυπερηφάνεια μπροστά στο θέαμα της Ολυ-μπιακής φλόγας που θα εισέρχεται στον κλει-στό χώρο του σταδίου Φιστ στο Σότσι θα είναιδιπλή. «Με την γκλάσνοστ (διαφάνεια) και τοπέρασμα από το μοντέλο της κολεκτίβας στηνοικονομία της αγοράς, το ρωσικό κράτος, αρ-χικά υπό την ηγεσία του Μιχαήλ Γκορμπα-τσόφ και κατόπιν του Μπόρις Γέλτσιν, έζησεεπαναστατικές περιόδους, τις οποίες πρέπεινα διαδεχθεί μια περίοδος σταθεροποίη-σης», εξηγεί ο πολιτικός αναλυτής ΚονσταντίνΦον Έγκερτ. «Αυτήν ακριβώς τη σταθερότηταεκπροσωπούν ο Πούτιν και οι Ολυμπιακοίτου Σότσι».

Το σύμβολο που προβάλλουν επίσης οιΟλυμπιακοί είναι εκείνο ενός κράτους πουεπανεδραιώνει την εθνική του κυριαρχία. Οθάνατος του σοβιετικού συστήματος επέφερεκαι την απώλεια της επιρροής της Ρωσίαςστους πρώην δορυφόρους της. Το τραύμαεπιδεινώθηκε με την προσπάθεια απόσχισηςτης Τσετσενίας, κατόπιν με τις «έγχρωμες επα-ναστάσεις» που άγγιξαν τη Γεωργία το 2003,την Ουκρανία το 2004, το Κιργιστάν το2005... Η νικηφόρα στρατιωτική επέμβασηκατά της Γεωργίας, τον Αύγουστο του 2008,

την οποία ο κόσμος βίωσε ως έμμεση σύ-γκρουση με τις ΗΠΑ, επέτρεψε στη σημαία ναυψωθεί ξανά. Το 2014, η επανεδραίωση τηςρωσικής κυριαρχίας σε αυτή την ανυπότακτηπεριοχή προσβλέπει σε μια γεωπολιτική διά-σταση που να ανταποκρίνεται στη διαδρομήτης Ολυμπιακής φλόγας: θα πρέπει να εκτε-θεί στον Βόρειο Πόλο, στο Διάστημα και μέχριτη νήσο Σαχαλίνη, θέατρο εδαφικής διαμά-χης με την Ιαπωνία: «Αυτή η παράτα εθνικής κυ-ριαρχίας αποδεικνύει ότι ο Πούτιν θεωρεί τονεαυτό του ως μεγάλο ενοποιητή του ρωσικούέθνους, στα χνάρια του Ιβάν του Τρομερού»,αναλύει ο Σεργκέι Μεντβέντεφ, καθηγητήςΔιεθνούς Πολιτικής στη Σχολή Ανώτατων Οι-κονομικών Σπουδών της Μόσχας (HSE).

Το γεγονός ότι η φλόγα ολοκληρώνει τονπερίπλου της στο Σότσι έχει συγκεκριμένη πο-λιτική στόχευση: να αποδώσει τον έλεγχο σεμια περιοχή εκτεθειμένη στους κραδασμούςτων ένοπλων συγκρούσεων στον Καύκασο.Κι ενώ οι τρομοκρατικές επιθέσεις στο μετρότης Μόσχας, τον Μάρτιο του 2010 (39 νε-κροί) και στο αεροδρόμιο Ντομοντέτοβο, τονΙανουάριο του 2011 (36 νεκροί), την ευθύνηγια τις οποίες ανέλαβε ο αρχηγός των Τσε-τσένων ανταρτών και ιδρυτής του Εμιράτουτου Καυκάσου, Ντόκου Ουμαρόφ, έχουναφήσει βαθιές πληγές, η διεξαγωγή των Ολυ-μπιακών πιστοποιεί την εικόνα μιας χώραςασφαλούς και ικανής να εγγυηθεί το απαρα-βίαστο του εδάφους της. Ένα στοίχημα μάλ-λον παρακινδυνευμένο, καθώς ο Ουμαρόφαπηύθηνε κάλεσμα, τον Ιούλιο του 2013,«να εμποδιστεί με κάθε μέσο» η διεξαγωγήτων αγώνων, ενώ, στα τέλη Δεκεμβρίου, δύοεπιθέσεις αυτοκτονίας στην πόλη Βόλγκο-γκραντ,1 στον Βόρειο Καύκασο, άφησαν πίσωτους 33 νεκρούς...

«Δεν είναι Ολυμπιάδα αυτό που γίνεται στοΣότσι, είναι ψυχοθεραπεία», ορκίζεται ο Αλε-ξέι Μουχίν πίσω από το τιμόνι του 4Χ4 πουτρέχει με φουλ ταχύτητα στις μεγάλες αρτη-ρίες της πρωτεύουσας. Για τον γενικό διευθυ-ντή του Κέντρου Πολιτικής Ενημέρωσης, τοπέρασμα της Ρωσίας στη σφαίρα επιρροήςτης Δύσης εξουδετέρωσε τις ιδιαιτερότητεςτου ρωσικού κράτους, «σε σημείο σήμερα να

μην ξέρουμε πια ποιοι είμαστε».Oι Ολυμπιακοί Αγώνες έρχονται όντως σε

μια χρονική στιγμή κατά την οποία η Ρωσίαβρίσκεται σε πλήρη φάση αναζήτησης τηςταυτότητάς της. «Είμαστε μια νέα σε ηλικία χώ-ρα, στην οποία, από το 1991 και μετά, τα πά-ντα είναι καινούργια: η εθνολογική σύσταση,η πολιτική οργάνωση, οι βάσεις της οικονο-μίας, το Σύνταγμα... Για τους Ρώσους, αυτόσημαίνει ότι πρέπει να ορίσουν το πλαίσιομιας νέας εθνικής ταυτότητας, μη κομμουνιστι-κής - κι αυτό είναι δύσκολο», εξηγεί ο ΦονΈγκερτ. Εδώ πρέπει να προσθέσουμε και μιαλανθάνουσα νοσταλγία για την αυτοκρατο-ρία και μια πολύ έντονη αίσθηση ιδιαιτερότη-τας. Όλα αυτά τα στοιχεία δημιουργούν πρό-σφορο έδαφος για την ανάδυση ενός εθνικι-σμού, αγγελιοφόρος του οποίου γίνεται οπρόεδρος Πούτιν, μετά την επανεκλογή τουστην κεφαλή της χώρας, τον Μάρτιο του2012.

«Ο Πούτιν έγινε αρχικά ο μεγάλος θερά-πων των πληγών του έθνους και ο άνθρωποςπου κατόρθωσε να ανασυντάξει το κράτος.

Κατόπιν, θέλησε να γίνει ο μεγάλος εκσυγ-χρονιστής του. Η πορεία αυτή σημαδεύτηκεαπό μια αποτυχία, διότι η προεδρία του Ντι-μίτρι Μεντβέντεφ από το 2008 ώς το 2012δεν επέφερε το δημοκρατικό άνοιγμα πουόλοι περίμεναν. Πλέον, ο Πούτιν ξεπροβάλλειως εθνάρχης με ευρεία υποστήριξη από τηνκοινή γνώμη», παρατηρεί ο Αντρέι Μελβίλ,καθηγητής στο HSE. Στρατηγική που αποδει-κνύει την ισχυροποίηση ενός δημόσιου λό-γου που εξαίρει τη μοναδικότητα του μοντέ-λου και της ταυτότητας της Ρωσίας. «Πρόκειταιγια πραγματικό πολιτικό φαινόμενο», παρα-τηρεί ο Μελβίλ. «Και οι Ολυμπιακοί του Σότσιείναι κομμάτι αυτής της τάσης».

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η 22η ΧειμερινήΟλυμπιάδα θα αποτελέσει πράγματι την ιδα-νική ευκαιρία για να μεταφέρει ένα μήνυμα:την επιστροφή της «Μεγάλης Ρωσίας», ενόςέθνους καθ’ όλα αξιοπρεπούς (εξ ου και η χά-ρη που απονεμήθηκε τον Δεκέμβριο στονπρώην ολιγάρχη του πετρελαίου Μιχαήλ Χο-ντορκόφσκι και η αμνηστία στις δύο PussyRiot, Ναντιέζντα Τολοκονικόβα και ΜαρίαΑλέχινα), εύπορου και ισχυρού, μέσα σε ένακόσμο, τον οποίο ο πρόεδρος Πούτιν, στηνομιλία του στο Μόναχο, το 2007, αποκάλεσε«πολυπολικό». Σε αντίθεση με την Κίνα, ηοποία μετά την Ολυμπιάδα το 2008 φρόντισε

Η γεωπολιτική του σλάλομ

Αν οι αγώνες διεξαχθούν χωρίς

επεισόδια και αν οι Ρώσοι

αθλητές ξεχωρίσουν για τις

καλές τους επιδόσεις, θα

επιτρέψουν στον Πούτιν να

εκτινάξει το κύρος του στην

εγχώρια πολιτική σκηνή

Αλλά ποιος νοιάζεται για τις

κριτικές; Η τήρηση των

δεσμεύσεων της χώρας έδωσε τη

δυνατότητα στον πρόεδρο

Βλαντίμιρ Πούτιν να κερδίσει

μια πρώτη συμβολική νίκη.

Η Ρωσία εδραιώνει το στάτους της

ως εύπορο και οργανωμένο

κράτος, σε ένα σκηνικό που

έρχεται σε πλήρη αντίθεση με

την ταπείνωση που ακολούθησε

τη διάλυσή της, δύο δεκαετίες

νωρίτερα

5/37Η ΑΥΓΗ

ΚΥΡΙΑΚΗ 9 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014

να κρατηθεί μακριά από τα παγκόσμια πράγ-ματα, η Ρωσία σκοπεύει να παίξει πρωταγω-νιστικό ρόλο στο κονσέρτο των εθνών, προ-σφέροντας μια πειστική εναλλακτική απένα-ντι στην αμερικανική και, εν γένει, τη δυτικήηγεμονία.

Αυτή τη διάθεση αντιπαλότητας, η ρωσική δι-πλωματία την έχει εκδηλώσει με διάφορες ευ-καιρίες από το 2008: με τον πόλεμο - αστρα-πή κατά της Γεωργίας τον ίδιο χρόνο, με τηνπρόοδο που σημειώνει το σχέδιο για τον ρω-σοϊταλικό αγωγό φυσικού αερίου SouthStream (ο οποίος παρακάμπτει την Ουκρανία)εις βάρος του ανταγωνιστικού Nabucco, τονοποίο υποστηρίζουν η Ευρωπαϊκή Ένωση καιοι ΗΠΑ, με την επιτυχία της επανάληψης τωνδιαπραγματεύσεων για τα πυρηνικά του Ιράν,τον Νοέμβριο του 2013 -καρπό έντονης πα-ρασκηνιακής δραστηριότητας του προέδρουΠούτιν με στόχο να προωθήσει το διάλογοέναντι της χρήσης βίας- με την απόφαση τουΟργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) για τηνκαταστροφή του χημικού οπλοστασίου τηςΣυρίας2 και, ακόμα πιο πρόσφατα, με τηνυπογραφή οικονομικών συμφωνιών μεταξύΟυκρανίας και Μόσχας αντί για τη συμφωνίασύνδεσης με τις Βρυξέλλες.3

Ο αθλητισμός, πρωταρχικό στοιχείο τηςμήτρας του έθνους, εξυπηρετεί κι αυτός τονίδιο σκοπό: «Οι Ολυμπιακοί διαιωνίζουν αυ-τή την ιδέα περί μεγαλείου που παραπέμπειστις δυο αυτοκρατορίες -τη δυναστεία των Ρο-μανόφ και τη σοβιετική-, η οποία έχει σμιλεύ-σει την ταυτότητα της χώρας», αναλύει ο ΦονΈγκερτ. Ο αθλητισμός, χαρακτηριστικό τοοποίο ενώνει ένα μεγαλειώδες παρελθόν κιένα λαμπρό μέλλον, όπως ελπίζουν πολλοί,προεκτείνει, με τη βοήθεια υπέρογκων εξό-δων, τη γραφή της εθνικής αφήγησης.

Αν οι αγώνες διεξαχθούν χωρίς επεισόδιακαι αν οι Ρώσοι αθλητές ξεχωρίσουν για τιςκαλές τους επιδόσεις, θα επιτρέψουν στονΠούτιν να ανορθώσει το κύρος του στην εγ-χώρια πολιτική σκηνή. «Θα αποτελέσει μιαεκθαμβωτική προσωπική νίκη γι’ αυτόν, που

σκοπεύει να αφήσει στην ιστορία τα χνάριατου ως ένας αρχηγός κράτους ικανός να οδη-γήσει ομαλά τη μετάβαση της μετακομμουνι-στικής Ρωσίας στον εκσυγχρονισμό», σημει-ώνει ο Αρνό Ντιμπιέν, διευθυντής του Γαλλο-ρωσικού Παρατηρητηρίου στη Μόσχα. Σύ-ντομη ανάπαυλα προβλέπουν, πάντως, πολ-λοί παρατηρητές, καθώς οι προκλήσεις στονορίζοντα πολλαπλασιάζονται: δημοτικότητασε πτώση («μόνο» 60% θετικές γνώμες συ-γκριτικά με το 80% το 2008), η ανάγκη ναανοίξει η χώρα τις πύλες της σε εξειδικευμέ-νους μετανάστες παρά τη διστακτική κοινήγνώμη, η ειρήνευση στο Νταγκεστάν, έρμαιοτης ισλαμικής τρομοκρατίας και συνάμα βάρ-βαρης καταστολής, και, κυρίως, ένας απο-γοητευτικός ρυθμός ετήσιας ανάπτυξης, τονοποίο το υπουργείο Οικονομικών υπολογίζειμόνο στο 1,4% για το 2013 και περίπου στο2,5% ώς το 2030. Οι προβλέψεις αυτές εξη-γούνται από την πτώση των ξένων επενδύσεωνκαι από την κάμψη του εξωτερικού εμπορίου,γεγονότα που εντείνονται από την ξεκάθαρηδημογραφική μείωση: ενώ ο πληθυσμός τηςήταν 148,7 εκατομμύρια το 1991, η Ρωσίασήμερα αριθμεί μόνο 142,5 εκατομμύριακατοίκους. Ένας αριθμός που ενδέχεται νακατεβεί ακόμα και στα 128 εκατομμύρια ώς το2030.4

Oι προβλέψεις αυτές δεν πτοούν στο ελά-χιστο την επιθυμία του Πούτιν να ακολουθήσειπολιτική ανανέωσης των υποδομών της χώ-ρας, οι οποίες είναι διαβόητες για την ημι-πρωτόγονη κατάστασή τους, πολλαπλασιάζο-ντας έτσι τις διεθνείς δεσμεύσεις. «Από τονεορτασμό των 300 χρόνων της Αγίας Πε-τρούπολης, το 2003 και μετά, όλα τα γεγο-νότα μείζονος σημασίας αποτελούν πρόφασηγια την ανάπτυξη της Ρωσίας», παρατηρεί οΛουκιανόφ. Ο διαγωνισμός της Γιουροβίζιονστη Μόσχα, το 2009, το 24ο Φόρουμ Οικο-νομικής Συνεργασίας για την Ανατολική Ασίαστο Βλαδιβοστόκ, το 2012, η διάσκεψη κο-ρυφής των G20 στην Αγία Πετρούπολη, το2013, το παγκόσμιο πρωτάθλημα κολύμβη-σης στο Καζάν, το 2015 και, βέβαια, το Πα-γκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου, το 2018,οι αγώνες του οποίου θα φιλοξενηθούν σεκαμιά δεκαριά πόλεις - ανάμεσά τους το Σότσι,το Καλίνινγκραντ, η Μόσχα και το Βόλγκο-κραντ: πολλές οι αφορμές για την ανάπτυξηενός αχανούς εδάφους.

Kαι φυσικά, «αυτό γίνεται με τη ρωσική μέ-θοδο: στο Σότσι, όπως κι αλλού, οι εργασίεςπρέπει να γίνουν πάση θυσία, όποιο κι αν εί-

ναι το κόστος», λέει με λύπη ο Νικολάι Πε-τρόφ, ερευνητής στο κέντρο Carnegie τηςΜόσχας. Αυτή η μονίμως επείγουσα κατά-σταση που περιστρέφεται γύρω από κάποι-ους στρατηγικούς άξονες -πράγμα που εκ τωνπραγμάτων αποκλείει κάθε δυνατότητα δημο-κρατικής διακυβέρνησης- «γεννά μεγαλεπή-βολα σχέδια, τα οποία δεν χρειάζεται κα-νείς», λέει αγανακτισμένη η Λίλια Σέτσοβα,πολιτειολόγος στο κέντρο Carnegie. «Είναιτόσα τα θωρηκτά Ποτέμκιν που επιδεινώνουντους κινδύνους για κατάρρευση της χώρας».Γιατί οι αδυναμίες παραμένουν ολοφάνερες:οικονομία που εξαρτάται ευρέως από τουςυδρογονάνθρακες, βιομηχανική εξειδίκευσηκληροδοτημένη από το σοβιετικό πολεμικο-βιομηχανικό σύμπλεγμα (εξοπλισμοί, μεταλ-λουργία, αεροναυπηγική), τραπεζικός τομέαςπεριορισμένων διαστάσεων...

Πίσω από την ενίσχυση των υποδομώνκρύβεται μια συγκεκριμένη στρατηγική: η δια-τήρηση μιας παρουσίας στις παρυφές τηςπρώην αυτοκρατορίας, στην ασιατική πλευρά(Βλαδιβοστόκ) απέναντι στους Ιάπωνες αντα-γωνιστές και στους Κινέζους αντιπάλους, στηδυτική πλευρά (Καλίνινγκραντ) ως απάντησηστην επέκταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στιςπύλες του Καυκάσου (Σότσι) για την υποκατά-σταση των αποσχιστικών τάσεων με την οικο-νομική ανάπτυξη. Εν ολίγοις, όπως υποστηρί-ζει η Νατάλια Ζουμπάριεβιτς, αναλύτρια στοανεξάρτητο Ινστιτούτο Κοινωνικής Πολιτικής,«τα πάντα είναι ζήτημα εθνικής ασφάλειας,προτεραιότητα με την οποία οι ρωσικές υπη-ρεσίες πληροφοριών είναι άρρηκτα συνδε-δεμένες όσο ποτέ πριν».

Αν όλα κυλήσουν ομαλά, η ερμηνεία πουθα δοθεί στην επιτυχία της Ολυμπιάδας είναιαρκετά προβλέψιμη. Τα ερείσματα του προέ-δρου Πούτιν -οι μεσαίες τάξεις που εργάζονταιστον τομέα της κατευθυνόμενης οικονομίας, οιγραφειοκράτες και οι τοπικές ελίτ- θα δουν σεαυτή μια καλοδεχούμενη εδραίωση του κρά-τους, από την οποία εξαρτώνται οι πηγές των ει-σοδημάτων τους. Οι επικριτές του καθεστώτος-οι ανώτερες τάξεις που συγκεντρώνονται στιςμεγάλες πόλεις και τα δυτικά μέσα ενημέρω-σης που στηρίζουν σε μεγάλο βαθμό τα αιτή-ματά τους-, οι οποίοι καταδικάζουν την αυταρ-χική στροφή και την ανικανότητα του κράτους ναδημιουργήσει μια περισσότερο πλουραλιστι-κή οικονομία, θα έλθουν αντιμέτωποι με τηνίδια την οπτική τους για έναν κολοσσό με πήλι-να πόδια. Για τους κατοίκους του Σότσι, τέλος,θα έχουν αλλάξει τα πάντα... και συγχρόνως τί-ποτα: το μποτιλιάρισμα που δημιουργείται συ-χνά από την κίνηση του προεδρικού κονβόιστην παραθαλάσσια πόλη, το μεσογειακό κλί-μα και, βέβαια, το θρόισμα του ανέμου πουχαϊδεύει ακούραστα στην προκυμαία τα μετα-ξένια φύλλα της φοινικιάς.

1 (ΣτΜ): πρώην Στάλινγκραντ2 Βλ. Jacques Levesque, «Επιστροφή στην παγκό-σμια σκηνή με τολμηρή διπλωματία»,http://www.monde-diplomatique.gr/spip.php?article488.3 Βλ. «Αποσύνδεση από την ευρωπαϊκή τροχιά»,http://www.monde-diplomatique.gr/spip.php?article494.4 Βλ. Philippe Descamps, «La Russie en voie dedépeuplement», Le Monde Diplomatique, Ιούνιος2011.

Το γεγονός ότι η φλόγα

ολοκληρώνει τον περίπλου της

στο Σότσι έχει συγκεκριμένη

πολιτική στόχευση: να αποδώσει

τον έλεγχο σε μια περιοχή

εκτεθειμένη στους κραδασμούς

των ένοπλων συγκρούσεων στον

Καύκασο

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: KOΡΙΝΑ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ

LE MONDEdiplomatiqueEΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Η παγκοσμιοποίηση του αθλητισμού, ηοποία στην πραγματικότητα άρχισεαπό τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο με τονατελείωτο πολλαπλασιασμό τωναγώνων, συνοδεύθηκε από την«αθλητικοποίηση» του κόσμου, ηοποία συνιστά ένα πολιτικό-ιδεολο-γικό μέσο, κοινό για το σύνολο τωνχρηματοοικονομικών δυνάμεων πουεπιβάλλουν με τη βία τη θέλησή τουςστον πλανήτη. Από τότε που ο βαρόνοςΠιερ ντε Κουμπερτέν προώθησε τοαπαράμιλλο κίνημα αθλητικής προ-παγάνδας, αναβιώνοντας τους Ολυ-μπιακούς Αγώνες στην Αθήνα, το1896, το αθλητικό φαινόμενο χαρα-κτηρίστηκε από τον συνδυασμό πολ-λών παραγόντων: τη χωρίς προη-γούμενο ανάπτυξη των περισσότε-ρων αθλημάτων σ’ ολόκληρο τονπλανήτη, τη διεθνή ομογενοποίησήτους με την κωδικοποίηση ενιαίωνκανόνων, τη σταδιακή εξαφάνισητων σωματικών τεχνικών ή των το-πικών αγώνων.

Των Jean-Marie Brohm,Marc Perelman και Patrick Vassort*

Αυτό το ενιαίο σύνολο αναδιαμόρ-φωσε τον χρόνο (καθιέρωση όλοκαι πιο ασφυκτικών αγωνιστικώνπρογραμμάτων, τα οποία χρησι-μεύουν ως καθολικά αποδεκτό ση-

μείο αναφοράς) και ταυτόχρονα τον γεωπολι-τικό χώρο (πολλαπλασιασμός των αθλητικών

χώρων: στο ισόγειο των πολυκατοικιών, σταστάδια, στο σπίτι μπροστά στην τηλεοπτικήοθόνη, στην ύπαιθρο), κι αυτό μέσα από έναθέαμα σε παγκόσμια τηλεοπτική μετάδοση.Μάλιστα, η πρωτόγνωρη σύνδεση του χρό-νου με τον χώρο μοιάζει να διαμορφώνει μιανέα ιστορία, που αποτελείται από τα κατορ-θώματα, τα ρεκόρ, τις επιδόσεις, δημιουργώ-ντας έτσι ακόμη και μύθους ή «φανταστικούςθρύλους», των οποίων θεοί είναι οι πρωτα-θλητές, στο κέντρο ενός ωκεανού από εικό-νες.

Στην πραγματικότητα, αυτή η αθλητική παν-δημία -η εξάπλωση της σφαίρας επιρροής τουαθλητισμού στην καθημερινή ζωή- εντοπίζεταιστην παγκοσμιοποίηση του αθλητισμού ωςανελέητου κόσμου «νικητών», οι οποίοι σεορισμένες περιπτώσεις δεν είναι και τόσο «ει-ρηνικοί». Ο δημόσιος χώρος, που έχει πε-ριοριστεί σε μια οθόνη τηλεοπτικού ονείρου,είναι σε τέτοιο βαθμό κορεσμένος από τοναθλητισμό, που η πολιτική, για παράδειγμα,αντιμετωπίζεται και αυτή ως αθλητικό φαινό-μενο. Ο αθλητικός τύφος (που προέρχεταιαπό τη λέξη tifosi) μολύνει τις συνειδήσεις μεαπίστευτη ταχύτητα, μετατρέποντας το κάθεάτομο σε εν δυνάμει οπαδό. Σε σημείο που οαθλητισμός εγγράφεται πλέον στο ίδιο πλαίσιομε τις βασικές ανάγκες - νερό, φαγητό, ύπνος.Επίσης, έχει γίνει ο σχεδόν αποκλειστικός χω-ροχρόνος αυτού του μοναχικού πλήθους πουέχει αποβλακωθεί από το πάθος για το επου-σιώδες: ένα σουτ, ένα σπριντ ή ένα σέρβις. Οαθλητισμός συγκροτεί την καθημερινή ζωήκαι, για πολλά άτομα, δεν υπάρχει πια τίποταέξω από αυτόν, παρά μόνο το αβυσσαλέο κε-νό μιας μη αυθεντικής τηλεοπτικής «γλώσ-σας».

Αν τα στάδια επιτρέπουν την αντικειμενικήδιεξαγωγή του αγώνα, η πραγματική γοητείατου θεάματος που κυριεύει τα μαγεμένα πλήθηοφείλεται ακριβώς στην αγοραία και ταυτό-χρονα υπνωτική δύναμη της γενικευμένηςαναμετάδοσης των αγώνων (από ένα μοναδι-κό σημείο του κόσμου, το στάδιο, σε όλα τα πι-θανά σημεία, σε κάθε σπίτι), η οποία γίνεται μεχαρακτηριστικούς τρόπους: την απευθείαςσύνδεση, το στιγμιότυπο, την αργή κίνηση καιτις επαναλήψεις από όλες τις γωνίες, τη μετά-δοση μέσω κυκλώματος.

Φανατικοί τηλεθεατέςΟ αθλητισμός, ακόμη και με τον τρόπο ορ-

γάνωσής του, έχει γίνει ένας από τους φορείςτης τρέχουσας παγκοσμιοποίησης, δηλαδήμια πλανητική χωροποίηση που υπόκειται σ’έναν στατικό, κυριολεκτικά παγωμένο, ενιαίοχρόνο, ο οποίος διαμορφώνεται από την οι-κουμενική δύναμη της τηλεοπτικής μετάδο-σης. Ο χρόνος που άλλοτε οριζόταν από τηνιστορικότητα, ένας περίπλοκος χρόνος, με

μια ορισμένη διαλεκτική ροή,1 έχει λοιπόναντικατασταθεί από τον χρόνο του αθλητι-σμού, ο οποίος διαμορφώνει την Ιστορία μεβάση τον ρυθμό των αγώνων, των επιδόσε-ων, των τηλεοπτικών μεταδόσεων. Ο «πραγ-ματικά υπαρκτός» αθλητισμός δεν είναι παράμια φρενίτιδα αγώνων, η πλανητική οργάνω-ση της διαρκούς ανακύκλωσής τους στη βάσηενός παγκόσμιου προγράμματος. Στο εξής, οαθλητισμός δεν είναι πια παρά μία από τις συ-νιστώσες ενός χρόνου και ενός χώρου πουέχουν αυτονομηθεί -μέσα και- από το κεφά-λαιο. Είναι η οικειοποίηση του χρόνου και τουχώρου με βάση την εικόνα του και ως εικόνα.

Ως νέοι αστέρες της παγκοσμιοποίησης, οιπρωταθλητές έχουν αντικαταστήσει τις βεντέ-τες του κινηματογράφου και του σόου μπίζ-νες. Ο αθλητής υψηλού επιπέδου έχει γίνει τοδιαφημιστικό πρότυπο που πρέπει να ακο-λουθήσουμε, το πρότυπο με το οποίο η νεο-λαία πρέπει να ταυτιστεί. Δεν είναι μόνο ότιοι σπόνσορες κατασκευάζουν την εικόνα τωναθλητών ως παγκοσμιοποιημένων τυποποιη-

μένων προϊόντων, αλλά και το γεγονός ότι ηπαγκοσμιοποίηση προβάλλει τις πλανητικέςμορφές αθλητών που έχουν εξομοιωθεί μετην εικόνα των παπουτσιών τους: κοινή γλώσ-σα τους είναι το αγγλο-αθλητικό ιδίωμα, οτρόπος ζωής τους είναι ομογενοποιημένος -τα ίδια «τονωτικά ροφήματα», τα ίδια πολυτε-λή ξενοδοχεία, το ίδιο πάθος για τα αυτοκίνη-τα μεγάλου κυβισμού, οι ίδιες εξαντλητικέςπροπονήσεις, τα ίδια ντοπαρίσματα, το ίδιοενδιαφέρον για τους τραπεζικούς λογαρια-σμούς.

Ενταγμένοι σε teams, συλλόγους, ομάδεςπου ελέγχονται από ισχυρά χρηματοοικονο-μικά συμφέροντα, αυτοί οι happy few (ολίγοιευτυχισμένοι) αφιερώνουν τον χρόνο τους σεσυναντήσεις σε διάφορα σημεία του πλανήτη,προσφέροντας θέαμα σ’ ένα τεράστιο κοινόαπόκληρων και καταπιεσμένων, που περιορί-ζονται στον ρόλο των φανατικών τηλεθεατώνή των μηχανικών χειροκροτητών, όπως συμ-βαίνει στα ριάλιτι σόου.

Η πραγματική δύναμη της ιδεολογίας τουαθλητισμού απορρέει από τον ατελείωτο πολ-λαπλασιασμό των εικόνων του αγώνα, μεταξύτων οποίων δεν παρεμβάλλονται παρά μόνοσχόλια που ξεχειλίζουν από μια θλιβερή κοι-νοτοπία. Η διαρκής τηλεοπτική παγκοσμιο-ποίηση μετατρέπει έτσι το αθλητικό πάθος σεπάθος για την εικόνα, σε «εικονομανία», για ναεπαναλάβουμε τη διατύπωση του ΓκίντερΑντερς.2 Η καθολική μόλυνση των συνειδή-σεων προέρχεται λοιπόν από αυτόν τον αδιά-κοπο αθλητικό-τηλεοπτικό βομβαρδισμό. Μετη βοήθεια της ανεξάντλητης εικονογραφίαςπου επιβάλλεται από τις ψηφιακές τεχνολο-γίες, οι οποίες μαγνητίζουν το κάθε άτομομπροστά στην οθόνη του (διαδίκτυο, κινητό

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες στα χρόνια της παγκοσμιοποίησης

* Ο Jean-Marie Brohm είναι καθηγητής Κοινωνιολογίας,Πανεπιστήμιο Μονπελιέ-ΙΙΙ, ο Marc Perelman είναικαθηγητής Επιστημών της Πληροφορίας και τηςΕπικοινωνίας, Πανεπιστήμιο Παρίσι-Χ-Ναντέρ και ο PatrickVassort είναι επίκουρος καθηγητής Επιστημών καιΤεχνικών της Σωματικής και Αθλητικής Αγωγής,Πανεπιστήμιο Καν.

Ο αθλητής υψηλού επιπέδου έχει

γίνει το διαφημιστικό πρότυπο

που πρέπει να ακολουθήσουμε,

το πρότυπο με το οποίο η

νεολαία πρέπει να ταυτιστεί

7/39Η ΑΥΓΗ

ΚΥΡΙΑΚΗ 9 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014

τηλέφωνο, home cinema, τηλεόραση κ.λπ.), οβομβαρδισμός δοξάζει τα νέα εικονίσματατου αθλητισμού, μεταδίδοντας ταυτόχροναστις μάζες το παγκόσμιο αθλητικό όραμα.

«Η ιδεολογία είναι μια διαδικασία τηνοποία ο υποτιθέμενος στοχαστής πραγματώνειαναμφίβολα συνειδητά, αλλά με βάση μιαψευδή συνείδηση. Οι πραγματικές κινητήριεςδυνάμεις που τον κινητοποιούν τού είναιάγνωστες, αλλιώς δεν θα επρόκειτο για ιδεο-λογική διαδικασία. Επίσης, φαντάζεται ψευ-δείς ή φαινομενικές κινητήριες δυνάμεις»3

γράφει ο Ένγκελς. Έτσι, η αθλητική ιδεολογίαδραματοποιεί τη φανταστική δράση φαντα-στικών υποστάσεων (την ολυμπιακή ιδέα, τηνολυμπιακή ειρήνη, το ευ αγωνίζεσθαι, τοαθλητικό πνεύμα κ.λπ.), παραγνωρίζοντας,μεταμφιέζοντας ή απωθώντας τις πραγματικέςκινητήριες δυνάμεις του αθλητισμού: τη συσ-σώρευση του αθλητικού κεφαλαίου, το ξέ-φρενο κυνήγι της απόδοσης, τις βλαβερές συ-νέπειες του αγώνα.

Η πρώτη μορφή ψευδούς συνείδησης πουκαθιστά αυτήν την «Ντίσνεϊλαντ» έναν ιδιαίτε-ρο ιδεολογικό μηχανισμό είναι η απόρριψηκάθε ιδεολογικού χαρακτήρα, η πολιτικήαπώθηση κάθε πολιτικού χαρακτήρα τουαθλητισμού.

Άλλοτε με αφελή τρόπο, από τους αθλητέςκαι τους αθλητικούς παράγοντες που είναι βυ-θισμένοι σ’ αυτόν τον ναρκισσιστικό και ταυ-τόχρονα μεγαλομανή ονειρικό ωκεανό, άλ-λοτε με πιο διεστραμμένο τρόπο, από ορι-σμένους διανοούμενους, ο αθλητισμός πα-ρουσιάζεται ως μια λατρεία της επίδοσης, μιααντικοινωνία της ανταγωνιστικής προσπάθειας,ένας μαγικός και μαγευτικός κόσμος πρακτι-κών υπέρβασης του εαυτού μας, ο οποίος δενέχει καμία σχέση με τις ιδεολογικές αντιθέ-σεις, τις πολιτικές κατευθύνσεις, τις θρησκευ-τικές πεποιθήσεις. Ο αθλητισμός εμφανίζεταινα είναι ριζικά ουδέτερος, απολιτικός, έξωαπό την πάλη των τάξεων, ούτε αριστερός ού-τε δεξιός αλλά ούτε και κεντρώος, πάνω απότις κομματικές διαμάχες και τις κοινωνικές συ-γκρούσεις.

Η ιδεολογία της «αξιολογικής ουδετερότη-τας» αρνείται πεισματικά τον ρόλο του αθλη-τισμού ως προσπάθειας αποβλάκωσης, κατή-χησης και αποχαύνωσης των μαζών - τόσοστις ιμπεριαλιστικές μητροπόλεις όσο καιστον Τρίτο Κόσμο. Αυτή η ιδεολογία εκδηλώ-νεται με δύο βασικές μορφές, τις οποίες δεν θαδυσκολευτούμε καθόλου να αναγνωρίσουμεστους προσεχείς αγώνες, στην Αθήνα.

Η πρώτη μορφή, που υποστηρίζεται μεένταση από όλες τις τάσεις της Αριστεράς, συ-νίσταται στην άποψη ότι ο αθλητισμός μπορείνα περιβληθεί με όλα τα χρώματα, από τοέντονο κόκκινο μέχρι το απαλό ροζ. Ο αθλη-τισμός, αν οργανωθεί με «προοδευτικό» τρό-πο, μπορεί να συμβάλει στη χειραφέτηση τωνγυναικών, να καταπολεμήσει τον ρατσισμόκαι την ξενοφοβία, να συντελέσει στη δημο-κρατική ολοκλήρωση, να αναθερμάνει τηνκοινωνική πρόοδο και, σε τελική ανάλυση,να προωθήσει τον «πολιτισμό». Έτσι, μπορείνα υπάρξει ένας πραγματικός αθλητισμός,ένας εκπαιδευτικός αθλητισμός, ένας εξαγνι-σμένος αθλητισμός, ένας αθλητισμός με αν-θρώπινο πρόσωπο, με λίγα λόγια μια πλατω-νική Ουσία ή Ιδέα του αθλητισμού, η οποίαθα διαψεύσει τις θλιβερές υπερβολές, κατα-χρήσεις, αλλοιώσεις και εκτροπές του πραγ-ματικά υπαρκτού αθλητισμού. Η άθλια πραγ-ματικότητα της κερδοσκοπίας, του ντόπινγκ,

των προσχεδιασμένων αποτελεσμάτων καιτης διαφθοράς αναλαμβάνει προφανώς ναανακαλεί κατά καιρούς στην τάξη αυτούς τουςεμπόρους της ψευδαίσθησης.

Η δεύτερη έκφραση της ιδεολογίας τηςαξιολογικής ουδετερότητας, η οποία είναιακόμη πιο διαδεδομένη, αναγεννιέται κατάπεριόδους μέσα από τις ομόφωνες ζητω-κραυγές της «αθλητικής συναίνεσης». Η αγε-λαιοποίηση, η μαζικοποίηση, η καθολική, ανόχι ολοκληρωτική, κινητοποίηση του πλή-θους, το οποίο «συγκλονίζεται από ευτυχία» μετα μυθικά κατορθώματα των θεών του σταδίουυποτίθεται ότι αποδεικνύουν την οικουμενικό-τητα του «αθλητικού ιδεώδους» ή της «ολυ-μπιακής ιδέας». Βλέπουμε λοιπόν με θλίψηδιανοούμενους, οι οποίοι συνήθως διακρίνο-νται για το κριτικό πνεύμα τους, να ενώνονταιμε την αγέλη των μανιακών των μυών, ανίκα-νοι να αποκαλύψουν τον αντιδραστικό πολιτι-κό ρόλο αυτής της «αθλητικοποίησης» τουπνεύματος, αυτού του ψεύτικου συναισθημα-τικού βομβαρδισμού με τους πρωταθλητές«μας».

Έτσι, στην εθνική έκσταση -ορισμένοι μίλη-σαν ακόμη και για οργασμό- που πλημμυρίζειτον δημόσιο χώρο σε περίπτωση νίκης οι φίλοιτου αθλητισμού αρέσκονται να αναγνωρί-ζουν την έκφραση μιας ιερής αναγεννητικήςενότητας. Οι πρωταθλητές φέρονται να είναιλοιπόν η πρωτοπορία μιας κοινωνίας που έχεισυμφιλιωθεί με τον εαυτό της. Η νίκη της«μαύρης - λευκής - μελαμψής» ομάδας τηςΓαλλίας στο Παγκόσμιο Κύπελλο το 1998ήταν έτσι η ευκαιρία για να ξεσπάσει ένα κύμαλαϊκιστικού κρετινισμού.

Ο Ντιντιέ Ντεσάν, αρχηγός των «Μπλε»,

διαβεβαίωνε με κάθε σοβαρότητα ότι «το πο-δόσφαιρο είναι ένα μέσο που επιτρέπει ναεξαλείφονται οι φυλετικές, κοινωνικές ή πολι-τικές διαφορές».4 Ο προπονητής Εμέ Ζακέήταν ακόμη πιο λυρικός: «Η Γαλλία επιβεβαι-ώθηκε μέσα από αυτήν την πολυεθνική ομάδα.Είναι πολύ θετικό για τη χώρα το γεγονός ότιαυτοί οι νέοι άνθρωποι, που έχουν γεννηθείστη Γαλλία και είναι γεμάτοι από τη χαρά τηςζωής και τη φιλοδοξία, έκαναν τόσο πολύνκόσμο ευτυχισμένο. Πιστεύω ότι αυτό μπορείνα δώσει μεγάλη ώθηση στην εθνική ενότη-τα».5 Ο κύριος αρθρογράφος της εφημερί-δας L’ Humanité ξετύλιξε τη μεταφορά του«μύθου του αιώνα»: «Τα μπλε είδωλα έχουνμπει στη λαμπρή αιωνιότητα του ποδοσφαί-ρου».6 Έτσι, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονόςότι ο Ζινεντίν Ζιντάν ψηφίστηκε ως ο «αγαπη-μένος Γάλλος των Γάλλων» και ότι οι πιο εθι-σμένοι στο αθλητικό όπιο πρότειναν ακόμηκαι τον «Ζιντάν πρόεδρο»!

Ωστόσο, αυτή η ομόφωνη δημαγωγία δεναντιστάθηκε για πολύ στην αρχή της πραγμα-τικότητας: ούτε το «ποδόσφαιρο των εργα-τουπόλεων», ούτε το «ποδόσφαιρο του δρό-μου», ούτε ο «λαϊκός αθλητισμός», ούτε ο«αθλητισμός για όλους» -στην επιθυμητικήσκέψη ό,τι λάμπει δεν είναι χρυσός- εμπόδι-σαν τη διεύρυνση του «κοινωνικού ρήγματος»και την επιδείνωση της αποσύνθεσης του συλ-λογικού ιστού στις «δύσκολες συνοικίες».Αντί να συμβάλουν στην ομόνοια των πολι-τών, οι αθλητικές συναντήσεις χαρακτηρίζο-νται όλο και περισσότερο από σοβαρά επει-σόδια και βιαιότητες γεμάτες μίσος, που δεν εί-ναι απλές «υπερβάσεις» ή «μικρές ειδήσεις»,αλλά η συνέπεια της νίκης με κάθε τίμημα, ηοποία προέχει σε όλα τα επίπεδα του θε-σμού. Εξάλλου, η αθλητική ζούγκλα δεν κάνειτίποτα άλλο από το να αναπαράγει εδώ τοalter ego της: τη ζούγκλα της φιλελεύθερηςπαγκοσμιοποίησης.

Η δεύτερη ιδεολογική διαδικασία είναι ηέκφραση της σχεδόν σχιζοφρενικής διάστα-σης που υπάρχει ανάμεσα στους επίσημουςλόγους -οι οποίοι ενισχύουν με τον τρόποτους τους δημιουργούς της σωστής αθλητικήςσυνείδησης-7 και τη θλιβερή πραγματικότητατου «χώρου»: αύξηση και όξυνση των βιαιο-

τήτων μέσα και έξω από τα στάδια, επανα-λαμβανόμενα σκάνδαλα της μαφιόζικης ήημιμαφιόζικης διαφθοράς, γενικευμένη «χρη-ματιστηριοποίηση» των αθλητικών «αξιών»,απάτες και μηχανορραφίες κάθε είδους και,κυρίως, μαζικό ντοπάρισμα σε όλα τα επίπεδα.

Χιονοστιβάδα υποθέσεωνντόπινγκ

Σύμφωνα με την παλιά καλή λογική του σχι-ζοειδούς διαχωρισμού, παρατηρούμε λοιπόνμια διπλή διάσταση: ο αθλητικός θεσμός υπο-τίθεται κατ’ αρχήν ότι είναι ανεξάρτητος απότην παγκόσμια καπιταλιστική κοινωνία καιμπορεί να αναπτύξει μια αυτόνομη λογική.Έτσι, σε μια κοινωνία που έχει διαβρωθείαπό το κυνήγι του κέρδους, ο αθλητισμόςμπορεί να παραμένει μια «καθαρή» νησίδα, ηοποία προστατεύεται από τις «αξίες» της. Σύμ-φωνα με τη διττή λογική, ο αθλητικός θεσμόςυποτίθεται στη συνέχεια ότι χωρίζεται στον«καλό αθλητισμό» και στις «κακές χρήσεις»του, τις «εκτροπές» και τις «διαστρεβλώσεις»του. Από αυτήν την άποψη, το ντόπινγκ δεν εί-ναι παρά ένα ατυχές επιφαινόμενο, το οποίο«αλλοιώνει» βέβαια την ηθική του αθλητι-σμού, αλλά δεν αποτελεί παρά μια πρακτικήπου περιορίζεται σε μερικούς σπάνιους απα-τεώνες, σε μερικά μεμονωμένα αθλήματα.

Όμως, τα γεγονότα των τελευταίων δεκα-πέντε χρόνων δείχνουν με σαφήνεια ότι τοντόπινγκ είναι η τερατολογική αποκάλυψη τηςπραγματικής φύσης του αθλητισμού και όχιμια περιστασιακή παραβίαση: ένας μη ανα-στρέψιμος ανταγωνισμός με βιοχημικά πει-ράματα, μια «ανθρωπομαξιμολογία», όπωςέλεγαν κάποτε οι σοβιετικοί θεωρητικοί, έναολοκληρωτικό πρόγραμμα, που έχει στόχονα υποβάλει τον άνθρωπο στην κατασκευήενός κυβερνοανθρώπου ή ενός βιονικούόντος νέου τύπου. Οι έρευνες, οι δίκες, οιομολογίες, οι αποκαλύψεις έχουν οδηγήσειλοιπόν στην αποκάλυψη του αληθινού προ-σώπου των αγώνων.

Η χιονοστιβάδα των υποθέσεων ντόπινγκστην ποδηλασία και τον στίβο, αλλά και στο

ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ

ΙΟΥΝΙΟΣ 2004

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 8

Το ντόπινγκ είναι η τερατολογική

αποκάλυψη της πραγματικής

φύσης του αθλητισμού και όχι

μια περιστασιακή παραβίασή του

LE MONDEdiplomatique

LE MONDEdiplomatique

ποδόσφαιρο ή την κολύμβηση, η οποία εκ-δηλώθηκε μετά τις ήδη παλαιές υποθέσειςτης άρσης βαρών, του σκι αντοχής και τηςκωπηλασίας, είχε ως αποτέλεσμα να τεθούνυπό επιτήρηση όλα τα αγωνίσματα, τα οποίατο ένα μετά το άλλο συνδέονταν με υποθέ-σεις ντόπινγκ (ακόμη και το ράγκμπι, η ξιφα-σκία, το τζούντο, η πάλη και το τένις...) Οιυποθέσεις ντόπινγκ επανέφεραν κυρίως τοαιχμηρό θέμα των πραγματικών ιατρικώνσυνθηκών κάτω από τις οποίες σημειώνονταισήμερα οι επιδόσεις. Ο πολλαπλασιασμόςτων προπονήσεων και των αγώνων, η αύξησητων επαγγελματικών υποχρεώσεων, η οποίασυνδέεται με τη διαρκή άνοδο των απαιτήσε-ων υψηλού επιπέδου, η όξυνση των χρημα-τοοικονομικών διακυβευμάτων και η πίεσητων μέσων ενημέρωσης έχουν μετατρέψειοριστικά το ερασιτεχνικό ντόπινγκ σε πολυε-θνική βιομηχανία, με τους προμηθευτές, τιςθυγατρικές και τους μεσάζοντές της.8

Ενώ ο κατάλογος των ελεγμένων αθλητώνπου έχουν βρεθεί θετικοί μεγαλώνει, κι αυτόσυμβαίνει σε όλα τα επίπεδα των αγώνων, οιυπεύθυνοι προσποιούνται ότι τώρα ανακα-λύπτουν το μέγεθος της μάστιγας. Μετά απόκάθε Γύρο της Γαλλίας ή της Ιταλίας, οι παρά-γοντες της ποδηλασίας υπόσχονται ότι τοάθλημα θα ξαναγίνει «καθαρό», μέχρι νααμαυρωθεί ξανά από μια νέα υπόθεση ντό-πινγκ. Στα άλλα αθλήματα, φαίνεται ότι μόνομερικοί μεμονωμένοι αποδιοπομπαίοι τρά-γοι έχουν καταφύγει στις παράνομες ουσίες,και μάλιστα περιστασιακά!

Αποκορύφωμα της ψευδούς συνείδησης,οι πιο ευφυείς, ή πιο κυνικοί, συναινούν στονεξωραϊσμό του ντόπινγκ με ευφημισμούς: ταβιταμινούχα συμπληρώματα, η εμπλουτισμέ-νη διατροφή, η ορμονική εξισορρόπηση, ηεπανοξυγόνωση, τα φάρμακα κατά τουάσθματος, τα μυϊκά τονωτικά, η κρεατίνη καιάλλα διεγερτικά της προσπάθειας χρησιμεύ-ουν για να περιγράφουν διακριτικά τις ακα-τονόμαστες ενέσεις και τις αμφεταμίνες, τηχορήγηση διαφόρων αναβολικών και κορτι-κοειδών, τις μεταγγίσεις αίματος σε μεγάλεςδόσεις, τις τακτικές θεραπείες με ερυθροποι-ητίνη (ΕΡΟ) και πρόσφατα με τετραϋδρογε-στρινόνη (THG).

Όταν διάσημοι κορυφαίοι αθλητές αποκα-λύπτεται ότι είναι ντοπαρισμένοι, όπως οΚουβανός Σοτομαγιόρ (άλμα εις ύψος), οιΒρετανοί Κρίστι και Τσέιμπερς (δρόμος ταχύ-τητας) ή ο Αυστριακός Σένφελντερ (σκι), θε-ωρούμε υποκριτικά ότι είναι απλές «μεμονω-μένες περιπτώσεις». Όμως, δεν είναι παρά ηεμφανής κορυφή ενός τεράστιου παγόβου-νου. Οι υπόλοιποι αθλητές δεν έχουν πλέονάλλη επιλογή: ή δέχονται, λίγο έως πολύ αυ-τοβούλως, να καταφύγουν στα «ενισχυτικάστοιχεία» των επιδόσεων ή πολύ απλά αρ-νούνται να παίξουν στο γήπεδο των μεγά-λων. Αν δεν επρόκειτο για πρόβλημα δημό-σιας υγείας, θα μπορούσαμε να μιλήσουμεειρωνικά για το «αθλητικό ρήγμα» που υπάρ-χει ανάμεσα σ’ αυτούς που ήδη εντάσσονταιστη μεγάλη σέκτα του εθισμού και αυτούςπου περιμένουν να γίνουν τμήμα της.

Αφού πράγματι σκοτώνουμε τα άλογαόταν γεράσουν, λίγη σημασία έχει αν σήμεραπολλοί αθλητές χάνονται στο άνθος της ηλι-κίας τους, από «φυσικό θάνατο», όπως λένε οισυγκεχυμένες ανακοινώσεις,9 ή γίνονται το-ξικομανείς, όπως ο Παντάνι, ο Μαραντόνακαι πολλοί άλλοι, οι οποίοι για μεγάλο διά-στημα προβάλλονταν ως «πρότυπα για τη νε-

ολαία». Και, ενώ η Παγκόσμια Υπηρεσία κα-τά του Ντόπινγκ (ΑΜΑ) εντείνει τις προσπά-θειές της, οι νόμοι κατά του ντόπινγκ που θε-σπίζονται άτολμα σε ορισμένες χώρες (μετα-ξύ των οποίων η Γαλλία) αποκαλύπτουν τηδραματική αδυναμία τους και οι αθλητικοίοργανισμοί αναγνωρίζουν την αμέλειά τουςγια να μην ομολογήσουν την ένοχη συγκατά-βασή τους γι’ αυτήν την προγραμματισμένηεκατόμβη.

Ωστόσο, επιμένουμε να εξυμνούμε κάτιπου δεν υπάρχει, για να αποσιωπήσουμε κα-λύτερα αυτό που υπάρχει. Με τον ίδιο τρόποπου το «κομμουνιστικό ιδεώδες» εμπόδιζεγια πολύν καιρό τα μέλη του κόμματος νααναγνωρίσουν την κραυγαλέα αλήθεια τωνεγκλημάτων του πραγματικά υπαρκτού σο-σιαλισμού, τυφλώνοντάς τα διπλά, «το αθλη-τικό ιδεώδες» ή «η Ολυμπιακή ιδέα» -σύμ-φωνα με την τελετουργική φρασεολογία πουυπάρχει στον κόσμο της αθλητικής διαφήμι-σης των μέσων ενημέρωσης- συμβάλλουνμαζικά στην απόκρυψη των πραγματικώνσυνθηκών της αθλητικής πρακτικής των αγώ-νων. Όπως δεν έπρεπε, κάποτε, να «απο-γοητεύσουμε» το εργατικό οχυρό Μπιγιαν-κούρ,10 έτσι δεν πρέπει, σήμερα, να απο-θαρρύνουμε τις ορδές των αφελών που κιν-δυνεύουν να ντοπαριστούν. The show mustgo on...

Η τρίτη ιδεολογική διαδικασία αφορά τοαθλητικό όραμα του κόσμου, το οποίο πα-ρουσιάζεται ως ένα σύνολο επιχειρημάτωνυπέρ των επιδόσεων.11 Πράγματι, ο βασικόςρόλος της αθλητικής πίστης είναι να διατηρή-σει την καθαρότητα του αθλητικού δόγματος,τον αμόλυντο χαρακτήρα του Ολυμπιακούμύθου. Στο όνομα αυτής της απατηλής «αθλη-τικής ιδέας», πολλοί ιδεολόγοι προτείνουν

να αποκατασταθούν οι αξίες τις οποίες ο χώ-ρος υποτίθεται ότι πρέπει να εξυμνήσει.Όμως, εκτός από το γεγονός ότι η ανιδιοτέλειαδεν είναι παρά ένας ιδεαλιστικός μύθος,ακριβώς στο όνομα αυτής της υποτιθέμενηςανιδιοτέλειας οι αθλητικοί αγώνες υπηρέτη-σαν πάντοτε οικονομικά, πολιτικά και ιδεο-λογικά συμφέροντα, τα οποία, από την πλευ-ρά τους, είναι εντελώς πραγματικά.

Αυτή η ιδεολογία, επικαλούμενη με σχε-δόν μυστικιστικό τρόπο τις «αιώνιες αξίες τουαθλητισμού», προσπαθεί να επιβεβαιωθείως αυτοεκπληρούμενη προφητεία, μειώνο-ντας το χάσμα που υπάρχει ανάμεσα στηνκοσμική πραγματικότητα της αντικειμενικήςπρακτικής του καπιταλιστικού αθλητισμού-θε-άματος και στην ουράνια σφαίρα της «αθλη-τικής Ιδέας». Όπως μια κατηγορηματική απαί-τηση, προσπαθεί να προσαρμόσει τα κάθεάλλο παρά λαμπρά ήθη σ’ ένα «θεϊκό» ιδεώ-δες, του οποίου ο Κουμπερτέν ήταν ο αρχιε-ρέας. Οι εντολές του αθλητικού δόγματος -τοευ αγωνίζεσθαι, ο σεβασμός του αντιπάλου,η Ολυμπιακή εκεχειρία, η φιλία των λαών, ηγιορτή της νεότητας κ.λπ.- που υμνούνται σεόλους τους τόνους συνδέονται εδώ και πο-λύν καιρό με πλαστές σχέσεις: ο αθλητισμόςκαι ο πολιτισμός, ο αθλητισμός και η ειρήνη,ο αθλητισμός και η δημοκρατία, ο αθλητι-σμός και η χειραφέτηση των λαών, των από-κληρων και των γυναικών, ο αθλητισμός καιο σεβασμός του περιβάλλοντος κ.λπ.

Μέσα από μια σειρά στρεβλών εξισώσε-ων, η αθλητική ιδεολογία τολμάει ακόμη καινα ταυτίσει το ιδεώδες με την πλήρη αναίρε-σή του. Έτσι, στην Αργεντινή, η «ελευθερίατου παιχνιδιού», που δοξάστηκε το 1978από όλους τους εραστές της στρογγυλής μπά-λας, ήταν κυρίως μια προπαγανδιστική πράξητης φασιστικής χούντας του Χόρχε ΡαφαέλΒιντέλα, η οποία επικυρώθηκε από την Πα-γκόσμια Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου (FIFA)και όλους τους υποστηρικτές του τετελεσμέ-νου γεγονότος.

Επιπλέον, στο όνομα της «Ολυμπιακής ιδέ-ας» διεξήχθησαν οι Αγώνες του αγκυλωτούσταυρού στο Βερολίνο το 1936, οι σταλινικοίΑγώνες στη Μόσχα το 1980, οι αστυνομικοίΑγώνες στη Σεούλ το 1988. Και, η Αθήνα,τον Αύγουστο του 2004, θα αφιερώσει στην«Ολυμπιακή αδελφοσύνη» την «ειρηνική»

συνεύρεση ενός αμέτρητου πλήθους από«κράτη-παρίες», δημοκρατίες της μπανάναςκαι αστυνομικά καθεστώτα που θα προσπα-θήσουν να συγκεντρώσουν μετάλλια, τιμέςκαι διακρίσεις κάτω από τη στενή παρακο-λούθηση χιλιάδων στρατιωτικών και πρακτό-ρων μυστικών υπηρεσιών οι οποίοι θα κινη-τοποιηθούν για να αποτρέψουν τρομοκρατι-κές επιθέσεις.

Η Αθήνα -που ήταν το λίκνο της φιλοσο-φίας και της δημοκρατίας στην αρχαιότητα-θα παραδώσει στη συνέχεια την ολυμπιακήφλόγα στο Πεκίνο, θλιβερό σύμβολο τουανατολικού δεσποτισμού. Οι εγκωμιαστέςτου αθλητισμού θα κλείσουν τότε διακριτικάτα μάτια μπροστά στις μαζικές παραβιάσειςτων ανθρώπινων δικαιωμάτων στην Κίνα, μεμοναδικό σκοπό να εξασφαλίσουν την «επι-τυχία» της Ολυμπιακής γιορτής το 2008.

Τα στρατόπεδα καταναγκαστικής εργα-σίας, τα ψέματα του κράτους, η κατοχή τουΘιβέτ, η αιματηρή καταστολή στην πλατείαΤιεν Αν Μεν, οι δημόσιες εκτελέσεις των θα-νατοποινιτών, οι βιαιοπραγίες της πολιτικήςαστυνομίας, οι απειλές κατά της Ταϊβάν, η κυ-ριαρχία επί του Χονγκ Κονγκ θα παραδο-θούν στη λήθη. Ακόμη μία φορά, ένα ολο-κληρωτικό καθεστώς θα χρησιμοποιήσειτους Ολυμπιακούς πανηγυρισμούς ως πρό-σχημα για να ασκήσει την προπαγάνδα του.Και η κινεζική γραφειοκρατία θα χρησιμο-ποιήσει την αθλητική φρασεολογία, με τονευτελή ανθρωπισμό της, για να δικαιολογήσειμια πράξη πολιτικού μάρκετινγκ. Ως συνή-θως, η «τελεολογία δίχως τέλος» του αθλητι-σμού θα νομιμοποιήσει το μονοπώλιο της πα-ράνομης βίας μιας τυραννίας.

1 Walter Benjamin, «Sur le concept d’histoire»,στο «Oeuvres», Gallimard, 2000, τ. ΙΙΙ.2 Gunther Anders, «L’Obsolescence de l’ homme»,Ivrea/L’ Encyclopedie des nuisances, 2002.3 Friedrich Engels, «Lettre à Franz Mehring, 14juillet 1893», στο Karl Marx, Friedrich Engels,« uvres choisies», Editions du Progres, Μόσχα,1955, τ. ΙΙ.4 Le Monde, 14 Ιουλίου 1998.5 Le Monde, 18 Ιουλίου 1998.6 Claude Cabanes, «L’ Humanité», 13 Ιουλίου1998.7 Για την κριτική των «ανθρωπιστών του αθλητι-σμού», βλέπε Jean-Marie Brohm και MarcPerelman, «Le Football, une peste émotionnelle»,Marc Perelman, «Les Intellectuels et le football»,Patrick Vassort, «Football et politique», βιβλία πουκυκλοφόρησαν το 2002 από τις εκδόσεις Editionsde la Passion (Παρίσι).8 «L’ industrie florissante du dopage», «Capital»,αρ. 118, Ιούλιος 2001.9 «Πολλοί αθλητές υψηλού επιπέδου πέθαναν αιφ-νίδια τους τελευταίους μήνες. Οι νεκροψίες πουδιενεργήθηκαν κατέληξαν στο συμπέρασμα του‘φυσικού θανάτου’, εξήγηση που θεωρήθηκε‘απαράδεκτη’ από τον καθηγητή Ζαν-Πολ Εσκάντ,πρώην πρόεδρο της Εθνικής επιτροπής του αγώνακατά του ντόπινγκ», Le Monde, 2 Μαρτίου 2004.10 (ΣτΜ): Το εργοστάσιο Ρενό-Μπιγιανκούρ υπήρ-ξε αιχμή της «εθνικής» αυτοκινητοβιομηχανίας καισύμβολο του εργατικού κινήματος της Γαλλίας11 John Langshaw Austin, «Quand dire, c’estfaire», Παρίσι, Seuil, 1970, John R. Searle, «LesActes de langage». Essai de philosophie dulangage, Παρίσι, Hermann, 1972.

8/40Η ΑΥΓΗ

ΚΥΡΙΑΚΗ 9 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΠΑΚΡΙΒΟΠΟΥΛΟΣ

Επιμένουμε να εξυμνούμε

κάτι που δεν υπάρχει,

για να αποσιωπήσουμε καλύτερα

αυτό που υπάρχει