Lytra Apostolopoulos Web20 Paper

Η αξιοποίηση ευρυζωνικού Περιεχομένου που Παράγεται από Χρήστες στα πλαίσια

του Συμμετοχικού Παγκόσμιου Ιστού σε εκστρατείες Προφορικής Επικοινωνίας για

την προώθηση εναλλακτικών μορφών τουρισμού στη Φωκίδα

Λύτρα Αργυρούλα MSc Αποστολόπουλος Γεώργιος

Τ.Ε.Ι. ΛΑΜΙΑΣ (Δ.Τ.Ε.) M.A. Counseling Psychology,

Παράρτημα Άμφισσας Τμήμα Νέων Τεχνολογιών ΕΡΤ ΑΕ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η παρούσα αποτελεί συνέχεια προηγούμενης Διπλωματικής Εργασίας (Λύτρα, 2006)

που είχε κεντρικό θέμα την προώθηση του αγροτουρισμού στη Φωκίδα μέσω Ιστότοπου

που δημιουργούν οι ίδιοι οι ενδιαφερόμενοι, χρησιμοποιώντας απλό λογισμικό.

Στην παρούσα εργασία ο στόχος της προώθησης επεκτείνεται σε άλλες εναλλακτικές

μορφές τουρισμού πέραν του αγροτουρισμού. Συγκεκριμένα, η έννοια των εναλλακτικών

μορφών τουρισμού διευρύνεται ώστε να καλύπτει κάθε μορφή δραστηριότητας

επισκεπτών που δεν εντάσσεται στις πρακτικές του οργανωμένου μαζικού τουρισμού. Η

αναζήτηση πληροφόρησης στο διαδίκτυο εξετάζεται ως προς τα κίνητρα του επισκέπτη

και τη σημασία της στη διαδικασία λήψης απόφασης τόσο για τον προορισμό όσο και για

τις επιθυμητές δραστηριότητες. Η κεντρική ιδέα της δημιουργίας περιεχομένου από τους

ίδιους τους ενδιαφερόμενους προσαρμόζεται στις νέες χρήσεις του Παγκόσμιου Ιστού

που είναι ευρύτερα γνωστές ως "Ιστός 2.0" και έχουν ορισθεί από τον ΟΟΣΑ ως

"Συμμετοχικός Ιστός". Η στρατηγική μάρκετινγκ και η προτεινόμενη διαδικτυακή

υλοποίησή της επανακαθορίζεται ώστε να ανταποκρίνεται στη φιλοσοφία και πρακτική

γνωστή ως "Μαρκετινγκ 2.0" που δίνει προνομιακό ρόλο στη "συζήτηση μέσω

κοινωνικών δικτύων" (χαρακτηριστικό του "Ιστού 2.0") έναντι του προνομιακού ρόλου

στην πληροφόρηση "από-ένα-προς-πολλούς" μέσω Ιστότοπων (χαρακτηριστικό του

"Ιστού 1.0"). Ως αποτέλεσμα, οι διαδικασίες δημιουργίας Ιστότοπου επανακαθορίζονται

ώστε η δημοσίευση σχετικών πληροφοριών στο Διαδίκτυο να γίνεται πρωταρχικά μέσα

από τα Κοινωνικά Δίκτυα του Συμμετοχικού Ιστού. Το περιεχόμενο συνεισφέρεται

LYTRA APOSTOLOPOULOS ΠΡΑΚΤΙΚΑ.doc 2

αμεσολάβητα και αυθεντικά από κάθε κάτοικο. Ο Ιστότοπος προσφέρει δυνητικά και τη

θεσμική πληροφόρηση όπου αυτή είναι επιθυμητή.

Για τον επισκέπτη μη οργανωμένου μαζικού τουρισμού ο εντόπιος συνομιλητής διαθέτει

αυξημένο κύρος ως προς την αυθεντικότητα και γνώση του αντικειμένου έναντι

ενδιάμεσων προσώπων ή φορέων όπως ξενοδοχεία, ταξιδιωτικά γραφεία ακόμη και

κρατικοί φορείς.

Η συνομιλία μέσω ηλεκτρονικών Κοινωνικών Δικτύων πέραν του γνωστικού

περιεχομένου περιέχει και μια συναισθηματική διάσταση που μπορεί να αποβεί

αποφασιστικός παράγοντας επιλογής προορισμού για επισκέπτες ιδίως τους μη μαζικούς.

Οι κάτοικοι στα ηλεκτρονικά δίκτυα ουσιαστικά δεν "συνομιλούν με τουρίστες". Οι

κάτοικοι διεξάγουν μια ζωντανή συζήτηση μεταξύ τους για τον τόπο τους – όπως στην

καφετέρια, το καφενείο ή – στην οποία τυχαία (ή μη) συμμετέχουν υποψήφιοι

επισκέπτες, με τα ερωτήματα και τις απόψεις τους και μέσα από αυτή τη συμμετοχή τους

επηρεάζονται θετικά ή αρνητικά από όσα συζητούν οι κάτοικοι μεταξύ τους.

Η παρούσα εργασία καταλήγει με τη διατύπωση πρότασης για τη συγκρότηση

"Εργαστηρίου Πρακτικής στη Δημιουργία Περιεχομένου από Χρήστες" (User Created

Content) σε εκπαιδευτικούς και άλλους φορείς ώστε η συμμετοχή στα δικτυακά

Κοινωνικά Δίκτυα να είναι δυνατή (άμεσα ή μέσω τρίτων) σε όλους όσοι μπορούν να

συνεισφέρουν στη διαδικασία προώθησης της Φωκίδας μέσω πρακτικών επικοινωνίας

"e-Στόμα-με-Στόμα" (eWord of Mouth) προσφέροντας αυθεντικές απαντήσεις και

εξειδικευμένες εμπειρίες στο διάλογο που διεξάγεται μέσω Ιστολογίων (blogs),

Συλλογικών Συγγραφικών Προσπαθειών και (wiki's), Κοινωνικών Δικτυακών Ιστότοπων

(Facebook, MySpace), Συλλογών Βίντεο (YouTube), Συλλογών Φωτογραφιών (Flickr,

PicasaWeb), Ηχητικών Δικτυακών Εκπομπών (Podcasts) και άλλων μορφών

συνεισφοράς στο "Συμμετοχικό Ιστό".


ΜΕΡΟΣ 1

Ο μη μαζικός οργανωμένος τουρισμός και δυνατότητες συμβολής του στην

ανάπτυξη της Φωκίδας

Η παρούσα εργασία προσδιορίζει το τουριστικό προϊόν προς ανάπτυξη ως "κάθε μορφής

εμπειρία επισκεπτών στην γεωγραφική περιοχή της Φωκίδας που δεν έχει άμεση σχέση

με αμειβόμενη ή κερδοφόρο δραστηριότητα και δεν έχει τα χαρακτηριστικά του

οργανωμένου μαζικού τουρισμού".

Στοιχείο της ανάπτυξης της Φωκίδας είναι η προώθηση μορφών τουρισμού που θα

επεκτείνουν και συμπληρώνουν τις ήδη ανεπτυγμένες μορφές οργανωμένου μαζικού

τουρισμού οι οποίες εστιάζονται κυρίως στους Δελφούς, το Γαλαξίδι και την Ιτέα.

Οι εναλλακτικοί τύποι τουρισμού είναι αυτοί που εξ ορισμού αντιτίθενται στις μέχρι

τώρα παραδοσιακές μορφές μαζικής τουριστικής ανάπτυξης. (Ανδριώτης 2003)

Ο όρος "εναλλακτικοί" όμως παρουσιάζει εννοιολογικά προβλήματα. Συγκεκριμένα ένας

Εναλλακτικός Τύπος Τουρισμού μπορεί να αντικαταστήσει ή να αντικατασταθεί από

κάποια άλλη μορφή. Επίσης μια μορφή τουρισμού μπορεί να είναι κύρια για έναν τόπο

και εναλλακτική για κάποιον άλλο. (Σφακιανάκης, 2000) Είναι μια έννοια σχετική και

όχι απόλυτη καθώς ορίζεται ως "αντίθετη" μιας άλλης.

Ο όρος "αντιτίθεται" συνειρμικά παραπέμπει σε αντιπαλότητα στο επίπεδο αξιών.

Πράγματι ο "εναλλακτικός τουρισμός" εμφανίστηκε τη δεκαετία του 1970 ως ηθική,

ιδεολογική και πολιτική αντίδραση στις τότε καταχρήσεις του μαζικού τουρισμού και

απόρριψη των τότε ιδεών για τον τουρισμό που θεωρούνταν ανεπαρκείς και

ξεπερασμένες. (Cazes, 2000)

Ο οργανωμένος μαζικός τουρισμός χαρακτηρίζεται από εισροές τουριστών, τυποποίηση

του προϊόντος, κατάτμηση αγοράς, χωρική πόλωση, ολιγοπώλιο παραγωγών και

μεσαζόντων, εξάρτηση και έλεγχο από εξωτερικούς φορείς και υπερεκμετάλλευση των

ανθρωπίνων και φυσικών πόρων. (Apostolopoulos, 2000)


Χαρακτηριστικό προϊόν του μαζικού τουρισμού είναι το "Πακέτο Ταξιδιού" το οποίο

δημιουργείται με σύνθεση μιας σειράς προϊόντων που ενσωματώνονται σ’ αυτό, όπως

η μεταφορά, η διαμονή και διατροφή, οι μετακινήσεις εντός του προορισμού, η

διεκπεραίωση του ταξιδιού από συνοδό/αρχηγό εκδρομής, ενδεχομένως η ψυχαγωγία, η

συμμετοχή σε πολιτιστικές ή αθλητικές εκδηλώσεις, οι ξεναγήσεις και επισκέψεις σε

αξιοθέατα. (Ζαχαράτος, 2000)

Οι τουρίστες δε συμπεριφέρονται με ενιαίο τρόπο. Τυπολογίες ειδών και συμπεριφοράς

τουριστών που προέρχονται από τον ακαδημαϊκό τομέα έχουν χρησιμοποιηθεί στην

πράξη του μάρκετινγκ ως εργαλεία κατάτμησης της αγοράς. (Smith, 2000). Οι

περισσότερες από τις ακαδημαϊκές τυπολογίες προσπαθούν να ομαδοποιήσουν τους

τουρίστες στη βάση των προτιμήσεων τους σε σχέση με τον προορισμό, τις

δραστηριότητές τους και την επιλογή ανάμεσα στο ανεξάρτητο ταξίδι και τον

οργανωμένο τουρισμό. (Swarbrooke & Horner, 1999)

O Εrik Cohen εισήγαγε την έννοια της θεσμοποίησης (institutionalization) στην

τυποποίηση των τουριστών ως προς τον βαθμό ανεξαρτησίας τους από την τουριστική

βιομηχανία. Διέκρινε δύο κατηγορίες Θεσμοποιημένων τουριστών (τους οργανωμένους

μαζικούς και τους ατομικούς θεσμικούς) και δύο κατηγορίες Μη Θεσμοποιημένων

τουριστών (τους περιπλανώμενους και τους εξερευνητές) (Smith, 2000).

Μια άλλη τυποποίηση με την ίδια βάση προέκυψε από στοιχεία έρευνας της American

Express το 1983. Οι "Τουρίστες Παρατηρητές" επιθυμούν όσο δυνατόν περισσότερες

περιοχές, όσο δυνατόν περισσότερα μέρη, αλλά με όσο δυνατό μεγαλύτερη υποστήριξη

από την τουριστική βιομηχανία. Ουσιαστικά επιθυμούν να υπάρχει μια ουδέτερη ζώνη

ανάμεσα σε αυτούς και το μη οικείο στους τόπους που επισκέπτονται. Οι "Φιλόδοξοι

Ερευνητές" επιθυμούν μεγάλο βαθμό ανεξαρτησίας όμως ενδόμυχα παραδέχονται την

επιθυμία τους για κάποιο πλαίσιο του ταξιδιού τους, ένα ομφάλιο λώρο με την

τουριστική βιομηχανία που θα διασφαλίσει την "επιβίωση" τους σε κατάσταση ανάγκης

ή έστω σε κάποια ιδιαίτερη δυσκολία που συναντούν. Τέλος, οι "Έμπειροι Ταξιδιώτες"


έχουν πείρα, έχουν αυτοπεποίθηση και είναι πραγματικά ανεξάρτητοι. (American

Express, 1983)

Μία άλλη τυποποίηση τουριστών ως προς τις προτιμήσεις τους βασίζεται στην αναλογία

ανάμεσα στον "σκληρό" τουρισμό (μαζικό) και τον "ήπιο" τουρισμό (εναλλακτικό). Ο

εναλλακτικός τουρίστας ιεραρχεί διαφορετικά τα πλεονεκτήματα της συνολικής

ταξιδιωτικής εμπειρίας του και ανάλογα διαμορφώνει τις επιλογές του. Οι διαθέσεις και

τάσεις συμπεριφοράς των ταξιδιωτών μπορούν να σταθμιστούν σε άξονες με το "σκληρό

ταξίδι" στο ένα άκρο και το "ήπιο ταξίδι" στο άλλο άκρο ως εξής:

"Μαζικός τουρισμός - Μοναχικό ταξίδι, με φίλους ή οικογένεια", "Έλλειψη χρόνου -

Αφθονία χρόνου", "Ταχύτατα μέσα μεταφοράς - Κατάλληλα (ή ακόμα και αργά) μέσα

μεταφοράς", "Προσχεδιασμένο δρομολόγιο - Αυθόρμητο δρομολόγιο", "Εμπνευσμένο

εξωτερικά - Εμπνευσμένο εσωτερικά", "Εισαγόμενος τρόπος ζωής - Εγχώριος τρόπος

ζωής", "«Θεάματα» - Βιώματα", "Άνετο και παθητικό - Δραστήριο και ενεργητικό",

"Μικρή ή καθόλου νοητική προετοιμασία - Προ-έρευνα για τον προορισμό", "Δεν

επιθυμεί να μάθει τη γλώσσα - Μαθαίνει να μιλάει τη γλώσσα", "Αίσθηση ανωτερότητας

- Θέληση για μάθηση", "Ποικίλες αγορές - Αγορές δώρων", "Αναμνηστικά - Μνήμες,

Ημερολόγια - Νέες προοπτικές", "Στιγμιαίες φωτογραφίες και καρτ ποστάλ –

Φωτογραφία, Σχεδίαση, Ζωγραφική", "Περιέργεια – Φινέτσα", "Θορυβώδης – Ήσυχος"

(Krippendorf, 1982).

Μία τυπολογία της φύσης και των διαστάσεων του ρόλου των τουριστών και των

κυριότερων δεικτών συμπεριφοράς τους επινοήθηκε από τους Yiannakis & Gibson

(1992) στη βάση μιας σειράς ποσοτικών μελετών: Εραστής του Ήλιου, Αναζητητής της

Ερωτικής Δράσης, Ανθρωπολόγος, Αρχαιολόγος, Οργανωμένος Μαζικός Τουρίστας,

Αναζητητής Αγωνίας και Κινδύνου, Εξερευνητής, Τζετ-σέττερ, Πνευματικός Ερευνητής,

Ανεξάρτητος Μαζικός Τουρίστας, Τουρίστας Πολυτελείας, Περιπλανώμενος,

Χαλαρωμένος, Αθλητικός Τουρίστας, Εκπαιδευτικός Τουρίστας.

Με πρόσθετες μελέτες οι Yiannakis & Gibson (1992) σχεδίασαν την Κλίμακα

Προτίμησης Τουριστικών Ρόλων (Tourist Role Preference Scale-TRPS) (Dimanche and


Havitz 1994). Κάθε ρόλος καταλαμβάνει ένα σημείο του χώρου που ορίζεται από τρεις

άξονες: Ερεθισμός - Γαλήνη, Νεωτερισμός - Οικειότητα, Δομή - Ανεξαρτησία.

Ο βαθμός αποτελεσματικότητας των πρακτικών μάρκετινγκ εξαρτάται από το βαθμό

τυποποίησης του προϊόντος και το βαθμό εξάρτησης από ενδιάμεσους που θα μειώσουν

τον κίνδυνο μιας λανθασμένης απόφασης. Το πόσο δημοφιλή είναι ένα Πακέτο Ταξιδιού

αποδίδεται σε πλεονεκτήματα που ενυπάρχουν σε αυτή τη μορφή του ταξιδιού, με

κυριότερο την παρεχόμενη ασφάλεια αλλά και την άνεση τόσο στην αγορά όσο και στη

διεκπεραίωση του ταξιδιού, τις χαμηλές τιμές και την παρουσία συνοδών στη χώρα-

προορισμό. (Hebestreit, 1992). Βοήθεια για τη λήψη απόφασης από το μαζικό τουρίστα

παρέχεται με άφθονο και εύληπτο υλικό, έντυπο, οπτικοακουστικό και διαδικτυακό. Η

καθοδήγηση παρέχεται πρόσωπο-με-πρόσωπο από εξειδικευμένους πωλητές. Στόχος

είναι να μειωθεί ο αντιληπτός κίνδυνος του απρόβλεπτου που περιλαμβάνει και τον

κίνδυνο εμπειριών που απειλούν να διαρρήξουν το νοητό φράγμα προστασίας το οποίο

προσφέρουν οι οργανωτές. Στόχος του φράγματος προστασίας είναι το ταξίδι να

χαρακτηρίζεται μόνο από "στοιχεία, δρώμενα, υπηρεσίες και σύμβολα που παραπέμπουν

σε όσα γνωρίζει και του είναι οικεία από το περιβάλλον της χώρας του". (Τσάρτας 1996)

Οι ίδιες πρακτικές μάρκετινγκ είναι δυσκολότερο να εφαρμοστούν σε ταξιδιώτες που δεν

επιζητούν την ασφάλεια όπως την εννοούν οι μαζικοί οργανωμένοι τουρίστες. Ο

εναλλακτικός τουρίστας συλλέγει περισσότερες πληροφορίες πριν και κατά τη διάρκεια

του ταξιδιού του, προσπαθεί να δημιουργήσει κανάλια επικοινωνίας με τον εντόπιο

πληθυσμό, προσπαθεί να επισκέπτεται μέρη που δεν έχει πατήσει ανθρώπινο πόδι και δεν

επιζητάει την ύπαρξη τουριστικής υποδομής. (Laarman & Durst, 1987)

Η συμπεριφορά αναζήτησης πληροφοριών από τον τουρίστα επίσης χρησιμοποιείται ως

μια μεταβλητή κατάτμησης της αγοράς. Εμπειρικές επιστημονικές έρευνες συχνά

αναφέρονται σε δύο διακριτές ενότητες που ονομάζονται "ενότητα ταξιδιωτικού

πράκτορα" και "ενότητα αυτόνομου προγραμματιστή". (Fodness & Murray, 1997).

Ως προς τους προσδιοριστικούς παράγοντες της αναζήτησης, οι Snepenger et. al. (1990)

αναγνώρισαν τέσσερεις μεταβλητές που βρέθηκε να επιδρούν στην αναζήτηση: τη


σύνθεση της ομάδας που θα ταξιδεύσει, την παρουσία φίλων ή γνωστών στον

προορισμό, τις προηγούμενες εμπειρίες τους και το βαθμό νεωτερισμού του προορισμού.

Τέλος, υπάρχει σειρά από τυπολογίες πηγών πληροφόρησης. Βασική κατηγορία σε

πολλές από αυτές είναι η "εσωτερική / εξωτερική αναζήτηση". Όταν η εσωτερική

αναζήτηση σε προηγούμενες εμπειρίες και το περιεχόμενο της μνήμης κρίνεται ότι δεν

επαρκούν για μια απόφαση τότε η αναζήτηση στρέφεται σε εξωτερικές πηγές. Μια

σημαντική κατηγορία είναι επίσης η "αναζήτηση σε εμπορικές / μη εμπορικές πηγές" και

σε "απρόσωπες / προσωπικές πηγές". (Fodness & Murray, 1997) Στις απρόσωπες

εμπορικές πηγές περιλαμβάνονται οι κατάλογοι ταξιδιωτικών γραφείων και άλλων

φορέων, έντυποι τουριστικοί οδηγοί αλλά και τα κατά τόπους γραφεία πληροφόρησης.

Οι ταξιδιωτικοί πράκτορες και οι κάθε φύσεως περιηγητικές ή άλλες οργανώσεις

θεωρούνται εμπορικές και προσωπικές πηγές. Μη εμπορικές και απρόσωπες πηγές

θεωρούνται οι εφημερίδες και τα περιοδικά. Τέλος οι φίλοι και γνωστοί, οι προσωπικές

εμπειρίες και τα τοπικά κέντρα υποδοχής θεωρούνται προσωπικές και μη εμπορικές

πηγές.

Η μελέτη των Fodness & Murray έδειξε την ύπαρξη τριών πρότυπων αναζήτησης

πληροφορίας: "Συνήθης Αναζήτηση" (γρήγορα και με λίγες πηγές), "Περιορισμένη

Αναζήτηση" (περιορισμένος χρόνος και πολλές πηγές ή μακρύς χρόνος και

περιορισμένες πηγές) και "Εκτεταμένη Αναζήτηση" (πολλές πηγές και μακρύς χρόνος).

Επίσης έδειξε ότι η ετερογένεια των πηγών πληροφορίας ήταν τόσο μεγάλη που να μην

επιτρέπει τη χρήση αυτού του παράγοντα ως προσδιοριστικός της συμπεριφοράς των

τουριστών. Επισημαίνουν την ανάγκη για συστηματικότερη έρευνα στους λόγους που οι

τουρίστες επιλέγουν συγκεκριμένες πηγές.

Η αναζήτηση πληροφοριών αποτελεί μέρος της διαδικασίας λήψης αποφάσεων σχετικά

με τις διακοπές. Οι διακοπές είναι ένα προϊόν υψηλής αξίας κτήσης και υψηλού βαθμού

κινδύνου λόγω της άϋλης φύσης του και των κοινωνικών συνεπειών του. (Swarbrooke &

Horner, 1999) Παραδοσιακά μοντέλα που θεωρούν τη διαδικασία λήψης απόφασης ως

μια διαδοχική σειρά από στάδια (πχ. ορισμός προβλήματος, αναζήτηση πληροφοριών,

αξιολόγηση των εναλλακτικών λύσεων, επιλογή, επεξεργασία μετά την επιλογή) δεν


έχουν εφαρμογή σε περιπτώσεις όπου ο "καταναλωτής δεν έχει εμπειρία ή το πρόβλημα

δεν είναι σαφώς καθορισμένο ή οι συναισθηματικοί παράγοντες παίζουν σημαντικό

ρόλο". ( Phillips, Olson, & Baumgartner, 1995)

Τα στοιχεία τα οποία παίζουν ρόλο στην απόφαση για τις διακοπές κατά τους Decrop &

Snelders (2004) είναι τα ακόλουθα : Προορισμός, Διαδρομή προς τον Προορισμό,

Περιοδεία στον Προορισμό, Μεταφορά, Περίοδος του Έτους, Διάρκεια, Συνοδεία, Ύφος

Διακοπών, Συνταγή Διακοπών, Δραστηριότητες, Θέλγητρα, Οργάνωση, Καταλύματα,

Έξοδα και Προϋπολογισμός, Γεύματα και Αγορές.

Σύμφωνα με τα ευρήματα της μελέτης η διαδικασία λήψης απόφασης για τις διακοπές

είναι μια διαρκής διαδικασία που δεν σταματά με το τις κρατήσεις του ταξιδιού. Η

διαδικασία συλλογής αποφάσεων διαρκεί όλο το έτος, αρχίζει πολύ πριν από το ταξίδι

και συνεχίζει πολύ μετά. Τα σχέδια δεν καταρτίζονται με μια συγκεκριμένη αλληλουχία

βημάτων. Τα σχέδια πάντως προχωρούν από το όνειρο στην απτή πραγματικότητα και

από το επίπεδο των προτιμήσεων στο επίπεδο των αποδεκτών επιλογών. Η ισχυρή

επίδραση περιστασιακών και κοινωνικών μεταβλητών δίνει στα σχέδια υψηλό βαθμό

προσαρμοστικότητας. Οι αποφάσεις μεταβάλλονται από περιστασιακές ανάγκες και

ενεργοποιούνται τυχαία από πληροφορίες που συλλέγονται ή ευκαιρίες που ανακύπτουν.

Η προσαρμοστικότητα και ο καιροσκοπισμός υποστηρίζονται από συναισθηματικούς

παράγοντες. Ξαφνικές αποφάσεις μπορεί να προκύψουν από ξαφνική παρόρμηση ή

ξαφνική έξαρση χαράς ή ξαφνικό έρωτα προς ένα σχέδιο. Το περιεχόμενο της

αναζήτησης δεν παίζει τόσο καθοριστικό ρόλο για την τελική απόφαση. Οι περισσότεροι

πλησιάζουν την απόφαση καιροσκοπικά και είναι πάντα ανοικτοί σε νέες πληροφορίες.

(Decrop & Snelders, 2004)

Η αναζήτηση πληροφορίας έχει κάποιο κόστος το οποίο προσλαμβάνεται διαφορετικά

από κάθε τουρίστα και επιδρά στην απόφασή του να καταφύγει σε εξωτερική αναζήτηση.

(Gursoy & McCleary, 2004). Το κόστος σε χρόνο ή γνωστικό φορτίο που

προσλαμβάνεται ως υπέρμετρο στρέφει το τουρίστα σε άλλες πηγές.

Οι τουρίστες που έχουν μικρό βαθμό εξοικείωσης με τον προορισμό δυσκολεύονται να


επεξεργαστούν το μεγάλο όγκο πληροφόρησης που απαιτείται για κατανόηση και

αξιολόγηση έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να ζητήσουν την γνώμη συγγενών ή φίλων,

δηλαδή στην στόμα-με-στόμα πληροφόρηση. Η επικοινωνιακή στρατηγική για τους

εξειδικευμένους θα πρέπει να είναι διαφορετική και να βασίζεται στην παροχή

λεπτομερών στοιχείων για τα χαρακτηριστικά του προορισμού (ibid) .


ΜΕΡΟΣ 2

Ευρυζωνικοποίηση, Συμμετοχικός Ιστός, "Μάρκετιγκ 2.0" και η συμβολή τους

στην ανάπτυξη της Φωκίδας

Οι στρατηγικές μάρκετινγκ για την προώθηση μη μαζικού οργανωμένου τουρισμού

αξιοποιούν τις νέες δυνατότητες του Διαδικτύου. Τεχνολογικά, οι δυνατότητες έχουν

αυξηθεί χάρις στις ταχύτερες ευρυζωνικές συνδέσεις. Λειτουργικά, οι δυνατότητες έχουν

μετασχηματισθεί από τη νέα φιλοσοφία που διέπει τη χρήση του Διαδικτύου η οποία

αποκαλείται "Συμμετοχικός Ιστός" ή "Παγκόσμιος Ιστός 2.0".

Η ευρυζωνικότητα, που είναι αναγκαία προϋπόθεση για την μετάβαση στον Ιστό 2.0,

αποτελεί κινητήρια δύναμη για την οικονομική ανάπτυξη της περιοχών της χώρας και

συνεπώς της Φωκίδας. Η έκθεση της Ειδικής Γραμματείας Ψηφιακού Σχεδιασμού με

τίτλο: "Η Ψηφιακή Στρατηγική 2006-2013 για την Ελλάδα" αναφέρει ως στόχο της

στρατηγικής τη "δημιουργία ισότιμων ευκαιριών και νέων δυνατοτήτων μέσω των

τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών, προκειμένου να απελευθερωθούν οι

ιδιαίτερες δεξιότητες των πολιτών… Δεν ακολουθεί «δογματικούς» εξαναγκασμούς

χρήσης των νέων μέσων. Η χρήση της τεχνολογίας δεν αποτελεί αυτοσκοπό για τους

πολίτες, αλλά μέσο για την ανάπτυξη τους". (Ειδική Γραμματεία Ψηφιακού Σχεδιασμού,

2007)

Η προσέγγιση που δίνει έμφαση στην ευρυζωνικότητα ως μέσο ανάπτυξης (σε αντίθεση

με την προσέγγιση που εξαντλεί τη συζήτηση στη δημιουργία τεχνολογικής υποδομής)

αναφέρεται ως «Ποιοτική ευρυζωνικότητα» και ο στόχος της Στρατηγικής είναι οι

"συμπολίτες μας σε κάθε περιοχή της Ελλάδας να αντιληφθούν τις δυνατότητες του νέου

μέσου, να το χρησιμοποιήσουν και να απελευθερώσουν τις δικές τους δυνάμεις".

(Ασημακόπουλος, 2008).

Οι προηγμένες υποδομές και οι υψηλές ταχύτητες στερούνται νοήματος, εάν δεν

συνοδεύονται από χρηστικό περιεχόμενο και εφαρμογές. Ο όρος "Ευρυζωνικοποίηση"


αναφέρεται στη δημιουργία χρηστικότερου περιεχομένου και εφαρμογών που με τη

σειρά τους καθιστούν το ευρυζωνικό διαδίκτυο περισσότερο ελκυστικό. Οι ταχύτερες

συνδέσεις είναι απαραίτητη αλλά όχι ικανή συνθήκη. Οι εφαρμογές που θα δώσουν

χρήσιμο και ελκυστικό περιεχόμενο στην ευρυζωνικότητα, προαπαιτούν νέες δεξιότητες

από τους πολίτες, από τις επιχειρήσεις και από τον κρατικό μηχανισμό και νέα

επιχειρηματικά μοντέλα και νέες πολιτικές. (Αλεξανδρίδης, 2008)

Μία από τις σημαντικότερες δυνατότητες που παρέχεται από τα ευρυζωνικά δίκτυα είναι

η μεγαλύτερη ευχέρεια πρόσβασης σε περιεχόμενο και δημοσίευσης Περιεχομένου που

Δημιουργείται από Χρήστες (User Created Content) στο Διαδίκτυο. Μετά το 2006 ο

όγκος του περιεχομένου που συνεισφέρουν Μικροί Παραγωγοί (όπως οι χρήστες) έχει

ξεπεράσει κατά πολύ το περιεχόμενο που συνεισφέρουν Παραδοσιακοί παραγωγοί

(ΜΜΕ, ψυχαγωγία, κ.λ.π.), Δημόσιοι φορείς και Επιχειρηματίες παραγωγοί

περιεχομένου / πάροχοι υπηρεσιών. (Σταυρακάκης, 2008).

Δεν υπάρχει γενικά αποδεκτός ορισμός του Περιεχομένου που Δημιουργείται από

Χρήστες. Η μελέτη του Οργανισμού για την Οικονομική Συνεργασία & Ανάπτυξη

(OECD) "Συμμετοχικός Ιστό και το Περιεχόμενο που δημιουργείται από Χρήστες" δίνει

τον ακόλουθο ορισμό: "1. Περιεχόμενο που δημοσιεύεται ελεύθερα στο Διαδίκτυο, 2.

αντανακλά σε ένα βαθμό μια προσπάθεια δημιουργικότητας και 3. δημιουργείται εκτός

επαγγελματικών προτύπων και πρακτικών." (OECD, 2007)

Οι χρήστες δημιουργούν διαφορετικά είδη "κειμένων" όπως γραπτός λόγος,

φωτογραφίες, εικόνες και σχέδια, ηχητικά και μουσική, βίντεο και ταινίες. Ο γραπτός

λόγος περιλαμβάνει σχόλια, δημοσιογραφική έρευνα, δοκίμια, μυθοπλασία, ποίηση.

Διακινείται μέσω κάθε είδους ιστότοπο. Οι φωτογραφίες γενικά έχουν ληφθεί με

ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές. Μπορεί να έχουν υποστεί επεξεργασία από ειδικό

λογισμικό ή να προέρχονται από σάρωση αναλογικής φωτογραφίας, επεξεργασίας με

λογισμικό ίσως και σύνθεσης με άλλες φωτογραφίες. Ειδικευμένοι διαδικτυακοί

ιστότοποι φιλοξενούν φωτογραφίες χρηστών με τεκμηρίωση (tags) η οποία

συνεισφέρεται από τους δημιουργούς. Το ηχητικό περιεχόμενο που διατίθεται στο


Διαδίκτυο ποικίλει από αυθεντική μουσική ή τραγούδια ως επεξεργασία και μίξη

(remix), ραδιοφωνικής μορφής εκπομπές ή ομιλίες που διατίθενται μέσω ραδιοφωνικού

τύπου εκπομπές (streaming ή podcasting). Διατίθεται μέσω προσωπικών ιστότοπων αλλά

και ιστότοπων που εξειδικεύονται στο remix ή στο podcasting. Το περιεχόμενο βίντεο

στην πλειοψηφία του αποτελείται από ερασιτεχνικές καταγραφές στιγμιότυπων και

ερασιτεχνικά ντοκιμαντέρ (home videos) ή επεξεργασία και μίξη αποσπασμάτων από

έτοιμο υλικό τρίτων (συχνά εμπορικό) δημιουργώντας πχ. παρωδίες διαφημιστικών

(remixes). Η υβριδική μορφή περιεχομένου περιλαμβάνει συνδυασμό ερασιτεχνικού και

έτοιμου εμπορικού περιεχομένου. Το περιεχόμενο βίντεο που δημιουργούν χρήστες

διατίθεται μέσω μεγάλου αριθμού εξειδικευμένων ιστοτόπων και δικτυακών υπηρεσιών

όπως το YouTube. (OECD, 2007)

Μια ειδική κατηγορία περιεχομένου δημιουργείται σε ιστότοπους προϊόντων - όπως το

Tripadvisor ή το Expedia που εξειδικεύονται στα ταξίδια - από χρήστες που μεταφέρουν

προσωπικές εμπειρίες τους σχετικές με ένα προϊόν με μορφή πληροφοριών, γνωμών,

θετικής ή αρνητικής κριτικής ή υποδείξεων. Κάθε ιστότοπος που δίνει αυτή τη

δυνατότητα έχει χαρακτηρισθεί ως "Στόμα-με-Στόμα Ιστότοπος". (MIC, 2006) Το

"Στομα-με-Στόμα" περιεχόμενο μπορεί να αξιοποιηθεί στη διαδικασία λήψης αποφάσεων

από τους καταναλωτές και από τους πάροχους υπηρεσιών ως "πολύτιμο εργαλείο

μάρκετινγκ". (MIC, 2006)

Το Περιεχομένου που Δημιουργείται από Χρήστες είναι προσβάσιμο μέσα από

διαφορετικά δικτυακά πληροφοριακά συστήματα (πλατφόρμες) τα κυριότερα των οποίων

είναι τα Ιστολόγια, τα Wiki και τα Κοινωνικά Δίκτυα (social networks). Μια άλλη σειρά

από πλατφόρμες εξειδικεύονται στη δημοσίευση και ανταλλαγή βίντεο (όπως το

YouTube), φωτογραφιών (όπως το Flickr) και ηχητικού περιεχομένου (podcasts ή

streaming).

Το ιστολόγιο (blog) είναι μια ειδική μορφή ιστότοπου με καταχωρήσεις (postings) από

εξουσιοδοτημένους υπεύθυνους (bloggers) και δυνατότητα σχολιασμού (comments) από

κάθε αναγνώστη χωρίς περιορισμό ή με καθορισμένους περιορισμούς. Ο ελληνικός όρος


"ιστολόγιο" αποδίδεται στον blogger "mihalis". Η αρχική δημιουργία ενός ιστολογίου

γίνεται μέ σύνδεση σε ειδικούς ιστότοπους (όπως το www.blogspot.com) και δεν απαιτεί

ειδικές γνώσεις πέραν της χρήσης απλού φυλλομετρητή (browser). Ο δημιουργός του

ιστολογίου αποκαλείται blogger και έχει την ευθύνη συντήρησης του Ιστολογίου, η

οποία επίσης δεν απαιτεί ειδικές γνώσεις και γίνεται μέσω του ιστότοπου του Ιστολογίου

με χρήση απλού φυλλομετρητή (browser). Το εξειδικευμένο λογισμικό που επιτρέπει σε

απλούς χρήστες να δημιουργούν, να ενημερώνουν και να τα συντηρούν ένα ιστολόγιο

δεν εγκαθίσταται στον υπολογιστή. Η δομή των ιστολογίων είναι προκαθορισμένη και

δεν προσαρμόζεται από το χρήστη. Η μορφή της δομής είναι αυστηρά χρονολογική με

τις πιο πρόσφατες προσθήκες να εμφανίζονται πρώτες. Βασική μονάδα είναι η

"καταχώρηση" (posting) και όχι η "σελίδα" (web page). Κάθε καταχώρηση έχει δικό της

μόνιμο σύνδεσμο (permalink) και επιτρέπει σύνδεση της με ανάλογη καταχώρηση σε

κάποιο άλλο Ιστολόγιο ή άλλο ιστότοπο. Το σύνολο των ιστολογίων αποτελούν την

"μπλογκόσφαιρα" (blogosphere). Οι καταχωρήσεις και τα σχόλια που αναφέρονται σε

ένα θέμα συνδέονται μεταξύ τους με τα permalinks και η συζήτηση σε ένα θέμα

επεκτείνεται στο σύνολο της μπλογκόσφαιρας – από καταχώρηση σε καταχώρηση και

όχι από σελίδα σε σελίδα. Έτσι διευκολύνεται η συζήτηση και ο σχολιασμός. Οι

συναθροιστές ιστολογίων (blog aggregators) παρακολουθούν συνεχώς ένα μεγάλο

αριθμό ιστολογίων, καταλογογραφούν το περιεχόμενο και παρουσιάζουν τις νέες

καταχωρήσεις σε μια ενιαία σελίδα. Ένα παράδειγμα είναι ο συναθροιστής

http://buzz.phigita.net/ που παρακολουθεί 3.179 ελληνικά ιστολόγια και αναφέρει τις

νέες καταχωρήσεις.

Το Wiki είναι ένας τύπος ιστοτόπου συνεργατικής συγγραφής που επιτρέπει σε

οποιονδήποτε να δημιουργήσει και να επεξεργαστεί τις σελίδες του. Η δημιουργία και

συντήρηση των σελίδων γίνεται μέσω εξειδικευμένων ιστότοπων όπως το

http://el.wikipedia.org . Η συγγραφή δεν απαιτεί ειδικές τεχνικές γνώσεις πέραν της

χρήσης απλού φυλλομετρητή (browser). Σε ένα wiki, διάφορα άτομα μπορούν να

γράφουν συλλογικά ένα ενιαίο κείμενο. Αν ένα άτομο κάνει κάποιο λάθος, το επόμενο

μπορεί να το διορθώσει. Mπορεί επίσης να προσθέσει κάτι νέο στη σελίδα, πράγμα που

επιτρέπει τη συνεχή βελτίωση και ενημέρωση. Η επεξεργασία της σελίδας γίνεται με


επιλογή της καρτέλας "επεξεργασία" στην σελίδα του άρθρου. Εκεί εμφανίζεται το

άρθρο σε ένα επεξεργαστή κειμένου. Η διεύθυνση IP αυτού που επεξεργάζεται το άρθρο

καταγράφεται και θα είναι ορατή δημόσια, μαζί με την ημέρα και την ώρα, στο ιστορικό

επεξεργασίας της σελίδας. Ορισμένες φορές μπορεί να είναι δυνατό να αναγνωριστεί ο

συγγραφέας από αυτές τις πληροφορίες. Απαγορεύεται η ανάρτηση υλικού που

παραβιάζει τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας οποιουδήποτε τρίτου και την ευθύνη

φέρει αποκλειστικά ο χρήστης που το αναρτά. Οποιοδήποτε περιεχόμενο πρέπει να είναι

επαληθεύσιμο από αξιόπιστες πηγές. Όλες οι συνεισφορές υπόκεινται στην Άδεια

Ελεύθερης Τεκμηρίωσης GNU.

Τα Κοινωνικά Δίκτυα (social networks) είναι υπηρεσίες για συνεχή επικοινωνία μεταξύ

παλιών φίλων και δημιουργία νέων φίλων δηλώνοντας την ταυτότητά τους (profile) και

χρησιμοποιώντας μια πληθώρα εφαρμογών για την εξεύρεση άλλων μελών με τα ίδια

ενδιαφέροντα και αξίες και παρακολούθηση των δραστηριοτήτων τους. Ως κοινωνικά

δίκτυα ανθρώπων στηρίζονται στην στόμα-με-στόμα επικοινωνία. Οι εφαρμογές

επιτρέπουν το μοίρασμα περιεχομένου κάθε είδους μεταξύ φίλων, παλαιών και νέων που

μπορεί να αντλείται τόσο από προσωπικές πηγές εκτός δικτύου όσο και από κάθε είδους

περιεχόμενο που δημοσιεύεται στο διαδίκτυο ή εκτός. Σε συνδυασμό με τα ιστολόγια οι

υπηρεσίες κοινωνικών δικτύων (όπως το FaceBook και το MySpace) αποτελούν τον

κορμό του Συμμετοχικού Ιστού καθώς ευνοούν την παρορμητική συνομιλία.

Τα Wiki και οι υπηρεσίες ανταλλαγής φωτογραφιών, βίντεο και ηχητικού περιεχομένου

απαιτούν από τους δημιουργούς κάποια προεργασία και ωθούν σε περισσότερο

δομημένο διάλογο ενώ ενισχύουν τη συζήτηση στα ιστολόγια και τα κοινωνικά δίκτυα

τεκμηριώνοντας και παρέχοντας πρώτη ύλη για συζητήσεις.

Η περιγραφή των πολλών άλλων υπηρεσιών που προωθούν τη συμμετοχή στο διαδίκτυο

υπερβαίνει τα όρια της παρούσας εργασίας. Η παρουσίαση της φιλοσοφίας του

Συμμετοχικού Ιστού ή "Ιστού 2.0" θα βοηθήσει στην αναγνώριση υπηρεσιών που

ακολουθούν το παράδειγμα του Ιστού 2.0 και αυτών που παραμένουν σε προηγούμενα

παραδείγματα.


Η πατρότητα του όρου "Ιστός 2.0" αποδίδεται στον Tim O'Reilly ο οποίος περιγράφει

τον Ιστό 2.0 ως "το δίκτυο ως πλατφόρμα που εκτείνεται σε όλες τις διασυνδεδεμένες

συσκευές." Εφαρμογές Ιστού 2.0 είναι αυτές που "αξιοποιούν τα εγγενή πλεονεκτήματα

αυτής της πλατφόρμας". Σύμφωνα με τον συνοπτικό ορισμό του O'Reilly τα

πλεονεκτήματα αυτής της πλατφόρμας αρχίζουν από τον τρόπο διανομής του

λογισμικού. Το λογισμικό δε διανέμεται ως προϊόν αλλά ως "μια διαρκώς ενημερούμενη

υπηρεσία που βελτιώνεται όσο περισσότεροι χρήστες τη χρησιμοποιούν". Η χρήση

ορίζεται όχι ως απλή κατανάλωση περιεχομένου αλλά ως "κατανάλωση και διαρκή

επανά-μιξη (remix) δεδομένων από πολλαπλές πηγές, μεταξύ των οποίων οι χρήστες". Οι

χρήστες δεν περιορίζονται στην κατανάλωση αλλά "συνεισφέρουν τα δικά τους

δεδομένα και υπηρεσίες σε μορφή που να επιτρέπει την επαναχρησιμοποίηση από

άλλους." Αυτή η "αρχιτεκτονική της συμμετοχής δημιουργεί δικτυακά αποτελέσματα

που υπερβαίνουν την μεταφορά του Web 1.0 ως σελίδα και δίνει στους χρήστες μια

πλούσια εμπειρία". (O'Reilly, 2005b)

Εφαρμογή χαρακτηριστική του Ιστού 1.0 είναι η Britannica Online ενώ του Ιστού 2.0

είναι η Wikipedia. Στον Ιστό 1.0 έχουμε προσωπικές σελίδες, ενώ στον Ιστό 2.0 έχουμε

τα blog. Στον Ιστό 1.0 έχουμε καταλόγους με συνδέσμους που οδηγούν σε σελίδες, ενώ

στον Ιστό 2.0 έχουμε μεταδεδομένα (tags) που μας επιτρέπουν να αναζητήσουμε και να

βρούμε το περιεχόμενο σε όποια σελίδα και αν βρίσκεται. Στον Ιστό 1.0 έχουμε μια

προσπάθεια να εξασφαλίσουμε ονομασία Ιστότοπου με κύρος, ενώ στον Ιστό 2.0 έχουμε

μια προσπάθεια να διασφαλίσουμε ότι το περιεχόμενο μας θα βρεθεί από την υπηρεσία

αναζήτησης όποιο και αν είναι το όνομα του Ιστότοπου. Γενικά στον Ιστό 1.0 έχουμε

δημοσίευση περιεχομένου, ενώ στον Ιστό 2.0 έχουμε συμμετοχή. (O'Reilly, 2005a)

Ο O'Reilly επισημαίνει ότι ο Ιστός 2.0 αξιοποιεί χαρακτηριστικά που ενυπήρχαν από την

αρχή στον Ιστό, όπως η δυνατότητα διασύνδεσης, αλλά με έμφαση στη "χαλιναγώγηση

της συλλογικής ευφυΐας". Η επιτυχία της μηχανής ανεύρεσης Google έναντι των

προκατόχων της αποδίδεται από τον O'Reilly στον αλγόριθμο PageRank που αξιολογεί

κάθε σελίδα περισσότερο σε σχέση με τις σελίδες που αναφέρονται σε αυτήν και

λιγότερο με την αξία του ίδιου του περιεχομένου της θεωρώντας κάθε αναφορά ως


"ψήφο συνάφειας και κύρους". Ή θέση στην ιεραρχία κύρους καθορίζεται από τους

ίδιους τους χρήστες και όχι από τους διαχειριστές της Google. Ο O'Reilly επισημαίνει

επίσης ότι στον Ιστό 2.0 έχει σημειωθεί μια αλλαγή στην παραγωγή περιεχομένου. Η

φιλοσοφία του δεν ευνοεί όσες εταιρίες παράγουν περιεχόμενο αλλά όσες προσφέρουν

εργαλεία στους χρήστες με τα οποία αυτοί θα παράγουν το περιεχόμενο που κατόπιν οι

εταιρίες θα αξιοποιούν. Η εγκυκλοπαίδεια "Βικιπέδια" έχει γραφεί από χρήστες ενώ η

Britannica On Line από ειδικούς. Η αξία της Βικιπέδια έχει δημιουργηθεί από πολλούς

εθελοντές χρήστες που χρησιμοποιούν το λογισμικό της εταιρίας της ενώ η αξία της

Britannica έχει δημιουργηθεί με επένδυση κεφαλαίων από την ίδια την εταιρία. "Οι

χρήστες προσθέτουν αξία. Οι εταιρίες Ιστού 2.0 θέτουν τις αρχικές παραμέτρους για τη

συσσώρευση δεδομένων που συνεισφέρουν οι χρήστες και η αξία παράγεται ως

παρενέργεια της συνήθους χρήσης της εφαρμογής. Ο ρόλος των εταιριών είναι να

δημιουργήσουν εργαλεία που θα βελτιώνονται ανάλογα με την αύξηση της χρήσης τους.

Η αρχιτεκτονική των συστημάτων βασίζεται στη συμμετοχή". (O'Reilly, 2005a)

Ο O'Reilly λέει ότι αν ένα σημαντικό συστατικό του Ιστού 2.0 είναι χαλιναγώγηση της

συλλογικής ευφυΐας που μετατρέπει τον Ιστό σε ένα συλλογικό εγκέφαλο τότε η

μπλογκόσφαιρα είναι η "ακατάσχετη νοητική φλυαρία του πρόσθιου εγκεφάλου, οι

φωνές που ακούμε στο μυαλό μας" και αντανακλά τις ενσυνείδητες σκέψεις μας. Η

μπλογκόσφαιρα παίζει το ρόλο του ενισχυτή αυτής ακατάσχετης φλυαρίας επειδή τα

Ιστολόγια συνδέονται μεταξύ τους και κάθε πληροφορία διασπείρεται αστραπιαία σε όλο

το μήκος και εύρος. Όμως η μπλογκόσφαιρα είναι ταυτόχρονα και η "συλλογική

προσοχή" που φιλτράρει το κάθε είδους περιεχόμενο που είναι διαθέσιμο στο Διαδίκτυο,

στρέφεται σε εκείνο που θεωρείται συλλογικά αξιοπρόσεκτο και με αυτό τον τρόπο

εκφράζει την "σοφία του πλήθους". (O'Reilly, 2005a)

Η αντιπαράθεση μεταξύ των Ιστολόγων και των παραδοσιακών μέσων ερμηνεύεται από

τους τελευταίους ως αντιπαράθεση Ιστότοπων. Αυτό οδηγεί σε μια προσπάθεια μίμησης

(με δημιουργία εταιρικών Ιστότοπων) ή σε μια προσπάθεια απαξίωσης των Ιστολόγων

(τονίζοντας το ανοργάνωτο και τη χαμηλή εγκυρότητα του περιεχομένου των

ιστολογίων). Όμως η πραγματική αντιπαράθεση μεταξύ των παραδοσιακών μέσων και


των ιστολογίων (και γενικότερα του Ιστού 2.0) είναι αντιπαράθεση επιχειρηματικών

μοντέλων. (O'Reilly, 2005a)

Ένας νεωτερισμός ή μια τεχνολογία μπορεί να αποδειχτεί "συντηρητική" (sustaining)

ενισχύοντας τις δυνάμεις που κυριαρχούν σε μία αγορά ή διαταρακτική (disruptive)

ανατρέποντας τις ιεραρχίες των συντελεστών μιας αγοράς. (Christensen, 1997) Η

σύγκλιση των τεχνολογιών που αποτελεί το τεχνικό υπόβαθρο είχε προβλεφθεί από την

Ευρωπαϊκή Ένωση και είχε καταγραφεί ως αντικείμενο προβληματισμού σε μια Πράσινη

Βίβλο ήδη από το 1997: " Ο επακριβής ορισμός του όρου σύγκλιση διαλανθάνει, κατά

κανόνα όμως η σύγκλιση εκφράζεται: ως η δυνατότητα διαφόρων πλατφορμών δικτύων

να φέρουν παρεμφερή κατ’ ουσίαν είδη υπηρεσιών ή ως συνένωση καταναλωτικών

συσκευών, όπως το τηλέφωνο, η τηλεόραση και ο προσωπικός υπολογιστής. Η τελευταία

αυτή διατύπωση της σύγκλισης είναι η συχνότερη αναφερόμενη στο μη ειδικευμένο τύπο

είναι εύληπτη από τους καταναλωτές και επιπλέον αντικατοπτρίζει την ευρύτερη πάλη

μεταξύ των βιομηχανιών υπολογιστών, τηλεπικοινωνιών και εκπομπών για τον έλεγχο

των μελλοντικών αγορών". (ΕΕ, 1997) Ο ορισμός αυτός περιγράφει με ακρίβεια τις

τεχνολογικές εξελίξεις μέχρι σήμερα. Η Πράσινη Βίβλος προτείνει ένα αναλυτικό

εργαλείο για τη διερεύνηση των επιχειρηματικών μοντέλων, την αξιακή αλυσίδα: "Η

δικτυακή πλατφόρμα και το περιβάλλον καταναλωτή/χρήστη συνιστούν δύο στοιχεία της

προσφοράς ή της "αξιακής αλυσίδας" που εκτείνεται από τη δημιουργία περιεχομένου,

τη συσκευασία περιεχομένου, την παροχή υπηρεσιών έως και την τελική διανομή στους

πελάτες. Οι εταιρείες τείνουν σήμερα να λειτουργούν σε ένα ή περισσότερα στοιχεία της

αξιακής αλυσίδας. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η μετάβαση προς τη σύγκλιση θα

οδηγήσει πολλούς από τους σημερινούς συντελεστές να εξετάσουν την επέκταση των

δραστηριοτήτων τους πέρα από το συνήθη πυρήνα και υποστηρίζουν ότι η τάση αυτή

είναι ήδη ορατή σε ορισμένες πρόσφατες συγχωνεύσεις και εξαγορές". (ΕΕ, 1997)

Το μοντέλο της "αξιακής αλυσίδας" (value chain) αντανακλά τις πρακτικές του Ιστού 1.0

καθώς προβλέπει ότι οι κυρίαρχοι συντελεστές στην αγορά θα συντηρήσουν ή και θα

ενισχύσουν τη θέση τους επεκτείνοντας τις κεντρικές δραστηριότητές τους. Ένα άλλο

επιχειρηματικό μοντέλο στηρίζεται στην παραδοχή ότι η σύγκλιση των τεχνολογιών θα


οδηγήσει σε διαταράξεις της αγοράς και αντί για ενίσχυση του ρόλου των συντελεστών

θα οδηγήσει σε εθελούσιο επανακαθορισμό στα πλαίσια μιας "συναστρίας αξίας" (value

constellation). (Norman & Ramirez, 1994, GEMINI, 2004)

Το μοντέλο της συναστρίας αξίας δεν εξετάζει μεμονωμένα στοιχεία (όπως προμηθευτές,

παραγωγούς, ομαδοποιητές, διανομείς και καταναλωτές) αλλά το σύνολο του

συστήματος που παράγει αξία. Δεν έχει ως στόχο να ενισχύσει το ρόλο ενός από τους

συντελεστές σε βάρος κάποιου άλλου (όπως ισχυρός παραγωγός - παθητικός

καταναλωτής) αλλά να επανακαθορίσει τους ρόλους έτσι ώστε η συμπαραγωγή αξίας να

μεγιστοποιηθεί αξιοποιώντας τις μεταβαλλόμενες δεξιότητες των συντελεστών (οι

παραγωγοί συνεισφέρουν τα εργαλεία παραγωγής – οι καταναλωτές παράγουν – το

σύνολο της διαθέσιμης παραγωγής αυξάνεται – η προεπιλογή περιεχομένου γίνεται από

τους καταναλωτές/παραγωγούς αντί του μάρκετινγκ). "Ο στόχος της εταιρίας δεν είναι

τόσο να δημιουργήσει κάτι που έχει αξία για τον καταναλωτή όσο να κινητοποιήσει τους

καταναλωτές να επωφεληθούν από την υψηλή πυκνότητα που προσφέρεται και να

δημιουργήσουν αξία για τους ίδιους". Επιπλέον "όσο τα προσφερόμενα αυξάνονται σε

αριθμό και πολυπλοκότητα τόσο μια εταιρία δεν μπορεί να προσφέρει τα πάντα…

Στρατηγικός στόχος είναι ο επανακαθορισμός των σχέσεων με όλους τους συντελεστές

παραγωγής αξίας. Τέλος, "συγκριτικό πλεονέκτημα της εταιρίας είναι η ικανότητα της να

αντιλαμβάνεται το σύνολο του συστήματος που παράγει αξία και να το κάνει να

λειτουργεί αποτελεσματικά". (Norman & Ramirez, 1994)

Η ομοιότητα του μοντέλου της συναστρίας και του μοντέλου που αποκαλείται "Μακρά

Ουρά" είναι σημαντική. Η "Μακρά Ουρά" έχει περιγραφεί συνοπτικά από τον Chris

Anderson ως εξής: "Μην πας να βγάλεις εκατομμύρια από λίγες μεγάλες επιτυχίες στην

κορυφή των πωλήσεων. Το μέλλον της αναψυχής βρίσκεται στα εκατομμύρια των

φωλεών αγοράς που βρίσκονται στα ρηχά της ροής στοιχείων στο δίκτυο." Οι τρεις αρχές

του μοντέλου είναι: 1. Πρόσφερε τα πάντα, 2. Μείωσε την τιμή στο μισό και πιο κάτω,

και 3. Βοήθησε με να το βρω". (Anderson, 2004)


Η προσαρμογή του μάρκετινγκ στα επιχειρηματικά μοντέλα που αξιοποιούν τις

δυνατότητες του Ιστού 2.0 οδήγησε σε αυτό που ονομάζεται "Μάρκετινγκ 2.0". Ένας

ορισμός στη βάση των διαφορών με το Μάρκετινγκ 1.0 δημοσιεύεται στην

εγκυκλοπαίδεια Wikipedia: Αντί για διαφημιστικά σποτ στο Μάρκετινγκ 2.0 έχουμε

έμμεση προβολή (product placement) σε διάφορα οπτικοακουστικά έργα και στον τύπο.

Αντί για ανακοινώσεις τύπου έχουμε καταχωρήσεις σε blog. Αντί για τα παραδοσιακά

πληροφοριακά μέσα (φυλλάδια, πόστερ, ιστότοποι, πληροφοριακά έντυπα) έχουμε

δικτυακά βίντεο, podcast και το αντίστοιχο τους σε βίντεο, τα vidcast. Αντί για μαζικές

ταχυδρομικές εκστρατείες direct mail έχουμε e-mail. Αντί για επαγγελματικό

περιεχόμενο στα μέσα μαζικής επικοινωνίας έχουμε περιεχόμενο που δημιουργείται από

χρήστες. Αντί για δημιουργία ιστότοπων δημιoυργούμε ή συμμετέχουμε σε κοινωνικά

μέσα. Αντί να προωθούμε το προϊόν στο χρήστη (push) βοηθούμε το χρήστη να μας το

ζητήσει (pull).

Στο παραδοσιακό μάρκετινγκ τα κανάλια επικοινωνίας χωρίζονται σε μη προσωπικά και

σε προσωπικά. Τα προσωπικά κανάλια επικοινωνίας αντλούν την αποτελεσματικότητά

τους από τις ευκαιρίες για εξατομίκευση της παρουσίασης και της επανατροφοδότησης.

Αποτελούνται από γείτονες, φίλους, μέλη της οικογένειας και συνεργάτες που μιλούν με

τους αγοραστές-στόχους. Το τελευταίο αυτό κανάλι, που είναι γνωστό ως δια στόματος

επιρροή είναι το πλέον πειστικό σε πολλούς τομείς προϊόντων. Η προσωπική επιρροή

έχει μεγάλη βαρύτητα και ειδικότερα στην περίπτωση όπου το προϊόν είναι ακριβό,

επικίνδυνο ή δεν αγοράζεται συχνά. (Kotler, 1991) Οι διακοπές ανήκουν στην κατηγορία

των επικίνδυνων προϊόντων λόγω της υψηλής τιμής του και της μεγάλης διαφοράς

μεταξύ των διαθέσιμων επιλογών. (Capella & Greco 1987)

Ο Dellarocas (2003) διατύπωσε τη θεωρία ότι η παραδοσιακή στόμα-με-στόμα

επικοινωνία (WOM) διαφέρει από το δικτυακό αντίστοιχο της (eWOM) με τέσσερεις

σημαντικούς τρόπους. Πρώτο, το χαμηλό κόστος πρόσβασης και η ευκολία ανταλλαγής

πληροφοριών δίνει στην eWOM πολύ μεγάλες διαστάσεις και προσδίδει νέα δυναμική

στην αγορά. Δεύτερο, η μορφή και το είδος eWOM επικοινωνίας μπορεί να

παρακολουθηθεί και να ελεγχθεί με ακρίβεια. Τρίτο, η ανωνυμία όσων συμμετέχουν


μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα και αφήνει περιθώρια ακόμη και για σκόπιμη

παραπλάνηση. Τέταρτο, τα blog μπορούν να χρησιμοποιηθούν απομονώνοντας το

περιεχόμενο από τα συμφραζόμενα. Τα blog μέσω των συνδέσεων καταχωρήσεων

(permalinks) έχουν τη δυνατότητα να μετατρέψουν την μπλογκόσφαιρα σε μια μεγάλη

νοητή κοινότητα όμως η ανωνυμία επιτρέπει την συμπαιγνία σε βάρος των

ανυποψίαστων. (Dellarocas, 2003)

Διαφορές ανάμεσα στην στόμα-με-στόμα επικοινωνία (WOM) και το δικτυακό

αντίστοιχο της (eWOM) επισημαίνονται σε μια έρευνα των Brown, Broderick, & Lee

(2007). Ως προς την Ισχύ των Δεσμών ο ορισμός στην WOM είναι "η ένταση της

κοινωνικής σχέσης ανάμεσα σε δύο άτομα" με διαστάσεις τη σημασία που αποδίδεται

στην κοινωνική σχέση, τη συχνότητα της κοινωνικής επαφής και τον τύπο της

κοινωνικής σχέσης ενώ στην eWOM είναι "η ένταση στη διαδραστική και

εξατομικευμένη σχέση ανάμεσα σε άτομα και ένα ιστότοπο" με διατάσεις την

"αμοιβαιότητα" με τον ιστότοπο και τη "συναισθηματική εγγύτητα". Ως προς την

"ομοφιλία" ο ορισμός στην WOM είναι "ο βαθμός ομοιότητας δύο ατόμων ως προς

ορισμένα στοιχεία" με διάσταση χαρακτηριστικά δημογραφικά ή λάιφσταϊλ ενώ στην

eWOM ο ορισμός είναι "η συμφωνία των ψυχολογικών χαρακτηριστικών του χρήστη με

το περιεχόμενο του ιστότοπου" με χαρακτηριστικά τα κοινά ενδιαφέροντα της ομάδας

και την κοινή νοοτροπία. Ως προς την "Αξιοπιστία της Πηγής" ο ορισμός στην WOM

είναι "η αντιληπτή ικανότητα του ατόμου που είναι η πηγή πληροφόρησης" με

διαστάσεις την αμεροληψία (αξιοπιστία) και την αρτιότητα γνώσεων της πηγής ενώ στην

eWOM ο ορισμός είναι " η αντιληπτή ικανότητα του ιστότοπου και των μελών του" με

διαστάσεις την αξιοπιστία του ιστότοπου και την αρτιότητα γνώσεων των δρώντων

(actors κατά Latour). Ως προς την αξιοπιστία των δρώντων, ένας από τους

συμμετέχοντες στην έρευνα εξήγησε: "Το κύρος ενός ιστότοπου εξαρτάται από το

πλήθος των μελών του … 40% είναι ηλίθιοι … αλλά 60% ξέρουν τι λένε." Το κύρος ενός

ιστότοπου επικυρώνεται από την εμπειρία του χρήστη "Βρήκα αυτό πού ήθελα πριν;

Μου ήταν χρήσιμο πριν; Θα ξαναπάω". (Brown, Broderick, & Lee, 2007)


Διαφορές ανάμεσα στους τύπους κινήτρων για συμμετοχή στην στόμα-με-στόμα

επικοινωνία (WOM) και στους τύπους κινήτρων για συμμετοχή στο δικτυακό αντίστοιχο

της (eWOM) επισημαίνονται σε μια έρευνα των Hennig - Thurau, Gwinner, Walsh,

Gremler (2004). Επέλεξαν ως αναφορά μια προϋπάρχουσα τυπολογία κινήτρων

συμμετοχής στην παραδοσιακή επικοινωνία στόμα-με-στόμα: Αλτρουισμός (θετικό

WOM) όπου οι συμμετέχοντες κάνουν κάτι χωρίς να περιμένουν ανταμοιβή, Θετική

Εμπλοκή όπου οι συμμετέχοντες έχουν έντονο προσωπικό ενδιαφέρον που προέρχεται

από ενθουσιασμό λόγω της εμπειρίας τους με το προϊόν, Αυτοενίσχυση όπου οι

συμμετέχοντες επιδιώκουν να προβάλουν μια βελτιωμένη εικόνα τους στους άλλους

παρουσιαζόμενοι ως έξυπνοι καταναλωτές και Βοηθώντας την Εταιρία όπου οι

συμμετέχοντες επιθυμούν να βοηθήσουν το φορέα στον οποίον ανήκει το προϊόν. Επί

πλέον, Αλτρουισμός (αρνητικό WOM) όπου οι συμμετέχοντες θέλουν να προστατέψουν

άλλους από τα προβλήματα που αντιμετώπισαν, Μείωση του Άγχους όπου οι

συμμετέχοντες θέλουν να μειώσουν το θυμό, το άγχος και το αίσθημα ματαίωσης τους,

Εκδίκηση όπου οι συμμετέχοντες θέλουν να τιμωρήσουν τον φορέα που σχετίζεται με

μια αρνητική καταναλωτική εμπειρία τους και Αναζήτηση Συμβουλών όπου οι

συμμετέχοντες θέλουν συμβουλές για να επιλύσουν κάποιο πρόβλημα τους. (Sundaram,

Mitra, Webster, 1998). Οι λόγοι για συμμετοχή σε Δικτυακή στόμα-με-στόμα

επικοινωνία (eWOM) προέκυψαν από ανάλυση δεδομένων από την έρευνα των Hennig -

Thurau, Gwinner, Walsh, Gremler (2004) είναι: Κοινωνικά Οφέλη για τους

συμμετέχοντες, Οικονομικά Κίνητρα για τους συμμετέχοντες, Φροντίδα για Άλλους και

Εξωστρέφεια/Αυτοενίσχυση.

Εταιρίες έχουν τη δυνατότητα να προβούν σε πολλές ενέργειες ώστε να παρακινήσουν τα

κανάλια προσωπικής επιρροής να εργαστούν για λογαριασμό τους. (Kotler, 1991). Η

ανωνυμία του eWOM έχει οδηγήσει σε πρακτικές που έχουν χαρακτηριστεί ως

αντιδεοντολογικές από την Εταιρία Στόμα-με-Στόμα Μαρκετινγκ (Word of Mouth

Marketing Association, WOMMA, (2005): συγκαλυμμένο μάρκετινγκ (stealth

marketing) όπου αποκρύπτεται η σχέση της εταιρίας, αποκλήρωση (shilling) όπου τρίτοι

πληρώνονται να παριστάνουν τους ανεξάρτητους, διείσδυση (infiltration) όπου η

ψευδώνυμη συμμετοχή αποσκοπεί στη χειραγώγηση της συζήτησης, σπάμ σχολίων


(comments spamming) όπου αυτόματο λογισμικό (bots) κατακλύζει blogs και δικτυακές

κοινότητες με άσχετο και ανεπιθύμητο περιεχόμενο, φθορά (defacement) περιουσίας για

να προβληθεί ένα προϊόν, σπαμ (spam) κατακλυσμός με ανεπιθύμητο e-mail και

διαστρέβλωση (falsification) όπου οι εταιρίες διασπείρουν εν γνώσει τους ψευδείς και

παραπλανητικές πληροφορίες. (WOMMA, 2005)


Μέρος 3

Συμπεράσματα και Πρόταση για τη μορφή "Εργαστηρίου Πρακτικής στη

Δημιουργία Περιεχομένου από Χρήστες"

Η επισκόπηση και παρουσίαση ερευνών με θέμα τον εναλλακτικό τουρισμό, την

ευρυζωνικότητα και τη νέα προσέγγιση στη χρήση του Διαδικτύου με κύριο συστατικό

το Περιεχόμενο που Δημιουργείται από το Χρήστη, τις προσαρμογές στο μάρκετινγκ για

να αξιοποιήσουν τις νέες δυνατότητες απετέλεσαν μια επιλεκτική παράθεση μηνυμάτων

με τουλάχιστον ένα μεταμήνυμα: οι θεσμοποιημένες προσεγγίσεις του μαζικού

οργανωμένου τουρισμού και της παραδοσιακής προσέγγισης στο μάρκετινγκ δεν είναι

ιδιαίτερα αποτελεσματικές όταν το κοινό-στόχος καθορίζει τη συμπεριφορά του με βάση

την επιθυμία για μη θεσμοποιημένες εμπειρίες. Το Μάρκετινγκ 2.0 δε χαρακτηρίζεται

από την προσπάθεια προώθησης μηνυμάτων σε προκαθορισμένα τμήματα της αγοράς

αλλά από την προσπάθεια αξιοποίησης της συζήτησης που διεξάγεται στο Συμμετοχικό

Ιστό και ενθάρρυνσης της Δικτυακής Στόμα-με-Στόμα επικοινωνίας χωρίς προσπάθεια

νόθευσης της αυθεντικότητάς της.

Στόχος της πρότασης για τη λειτουργία Εργαστηρίου Πρακτικής στη Δημιουργία

Περιεχομένου από Χρήστες είναι η αξιοποίηση της "συλλογικής σοφίας" των κατοίκων

και επισκεπτών της Φωκίδας με άρση των τεχνολογικών αλλά κυρίως μη τεχνολογικών

εμποδίων στη συμμετοχή κάθε κατοίκου στις ευρυζωνικές υπηρεσίες και ιδιαίτερα στο

Συμμετοχικό Ιστό. Το Εργαστήριο θα ενθαρρύνει το Δικτυακό διάλογο τροφοδοτώντας

τον Ιστό 2.0 με περιεχόμενο υψηλής αξίας για επισκέπτες που επιζητούν εμπειρίες μη

οργανωμένου μαζικού τουρισμού και υψηλής αξιοπιστίας επειδή δεν προέρχεται από

φορείς που προωθούν το μαζικό τουρισμό για ίδιο όφελος.

Η πρόσβαση στους χώρους των Σταθμών Εργασίας θα είναι ελεύθερη για κάθε κάτοικο

που επιθυμεί να ενημερωθεί, να δοκιμάσει, να συνεισφέρει Περιεχόμενο - γραπτό λόγο,

φωτογραφίες, βίντεο, ηχογραφήσεις.


Εξουσιοδοτημένοι Επιμελητές θα διευκολύνουν τις διαδικασίες εισφοράς Φωτογραφιών

και Βίντεο για δημοσίευση σε γενικές Συλλογές ή σε εξειδικευμένη συλλογή για τη

Φωκίδα, τις διαδικασίες ανάγνωσης, σχολιασμού άρθρων (postings) αλλά και

δημιουργίας Ιστολογίου, την συμμετοχή σε wiki (π.χ. συμπλήρωση και βελτίωση του

άρθρου "Άμφισσα" στην ελληνική έκδοση της Wikipedia), δημιουργίας ατομικού προφίλ

σε Κοινωνικό Δίκτυο και διευκόλυνση στη συμμετοχή σε αυτό.

Η λειτουργία του προτεινόμενου εργαστηρίου στα πλαίσια δραστηριοτήτων του Α.Τ.Ε.Ι.

Λαμίας [Παράρτημα Άμφισσας] εξυπηρετεί πολλαπλούς αντιληπτούς στόχους:

Ο πρώτος είναι η σύνδεση της ειδίκευσης του Τουρισμού με την ειδίκευση στο

Μάρκετινγκ και η εισαγωγή νεωτερισμών στην προσέγγιση του Μάρκετινγκ. Ο δεύτερος

είναι ο εμπλουτισμός της Πρακτικής Άσκησης που συνδέεται με τη χρήση

υπολογιστικών συστημάτων με τη διάσταση της αξιοποίησης των συστημάτων για

Δημιουργία Περιεχομένου. Ο τρίτος είναι η στενότερη σύνδεση του Α.Τ.Ε.Ι. με τη

"συλλογική σοφία" των κατοίκων της Φωκίδας. Ο τέταρτος είναι η συνεισφορά των

κατοίκων στην προσπάθεια τοποθέτησης της Φωκίδας πιο κοντά στο κέντρο μιας

συζήτησης που ήδη διεξάγεται άτυπα στον Ιστό και στην οποία αυτοί πιθανόν να

απουσιάζουν. Η συμμετοχή τους θα αναδείξει με αξιόπιστο τρόπο πλευρές του τόπου

τους που ελκύουν το μη οργανωμένο μαζικό τουρίστα και τις οποίες οργανωμένες

εκστρατείες παραδοσιακού μάρκετινγκ δεν μπορούν να προωθήσουν με επάρκεια.

Οι στόχοι αυτοί είναι σύμφωνοι με προτάσεις πολιτικής για τη μετάβαση πτυχιούχων

στην αγορά εργασίας: Ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών μεθόδων αυτενέργειας και

ομαδικής εργασίας, διεύρυνση του θεσμού της πρακτικής άσκησης των φοιτητών κατά

τη διάρκεια των σπουδών τους, για την απόκτηση εργασιακών εμπειριών και την

ομαλότερη μετάβαση στην αγορά εργασίας, ενίσχυση της εκπαίδευσης σε βασικές

δεξιότητες, εκπαίδευση σε δεξιότητες επιχειρηματικότητας και εύρεση τρόπων

διασύνδεσης με την τοπική επιχειρηματική κοινότητα. (Παγουλάτος & Μπουρίκος,

2005).


Ο θεσμός της πρακτικής άσκησης διευρύνεται με την εισαγωγή πρακτικών αυθεντικής

μάθησης στο προτεινόμενο εργαστήριο. Η αυθεντική μάθηση έχει μια σειρά από

χαρακτηριστικά τα κυριότερα των οποίων είναι η ενασχόληση με πραγματικά καθήκοντα

ενεργών επαγγελματιών, η αντιμετώπιση ασαφώς καθορισμένων προβλημάτων που οι

φοιτητές ως δυνητικοί επαγγελματίες καλούνται να επιλύσουν, η συνεχής και

παρατεταμένη προσπάθεια επίλυσης των προβλημάτων, η ανάγκη προσφυγής σε

πολλαπλές πηγές εμπειρογνωμοσύνης και σε διαθετικές προσεγγίσεις, η συνεργατική

αντί της ατομικής προσέγγισης και κυρίως η πολλαπλή αξιολόγηση του τελειωμένου

προϊόντος από τους τελικούς αποδέκτες και τους συνεργάτες στην ομάδα έργου αντί της

ατομικής αξιολόγησης από τον ακαδημαϊκό φορέα. (Reeves, Herrington, & Oliver,

2002). Το διαπιστωμένο αίτημα της αγοράς για μεγαλύτερη εξειδίκευση των αποφοίτων

τόσο στην Ελλάδα (MRB HELLAS Α.Ε , 2006) όσο και σε άλλες χώρες, και ενδεικτικά

στις ΗΠΑ, (US Department of Education, 2006) συχνά διατυπώνεται από την

ακαδημαϊκή κοινότητα ως ανάγκη πρόσθετων εξειδικευμένων "μαθημάτων" δηλαδή ως

αυξημένη και βελτιωμένη παραγωγή γνώσης. Όμως η προσέγγιση της αυθεντικής

μάθησης ανταποκρίνεται στο αίτημα όχι τόσο με την αύξηση παραγωγής γνώσης όσο με

την εφαρμογή της γνώσης σε αυθεντικές συνθήκες και όχι σε προσομοιώσεις.

Ως προς τις απαραίτητες δεξιότητες που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες του

μελλοντικού επαγγελματία το προτεινόμενο εργαστήριο ακολουθεί την προσέγγιση της

Εγγραμματοσύνης των Μέσων (media literacy) όπως αυτή επανακαθορίστηκε πρόσφατα

από την Ευρωπαϊκή Ένωση. (EU Commission, 2007) H εγγράμματη κατάσταση νοείται

συνήθως ως «μια ατομική δεξιότητα, η εκμάθηση ή απόκτηση εκ μέρους ενός ατόμου

μίας ουδέτερης “τέχνης”, μίας απλής “τεχνολογίας”, ενός αδρανούς “εργαλείου”

επικοινωνίας: της γραφής (και μάλιστα της αλφαβητικής) και της ανάγνωσης».

(Παραδέλλης 1997) Σύμφωνα με την Έκθεση της Ε.Ε., «Παιδεία» είναι η διαδικασία

και «Εγγραμματοσύνη» είναι το αποτέλεσμα της Παιδείας. Η Παιδεία των Μέσων

(media education) βοηθά τους φοιτητές να εξετάσουν και να κατανοήσουν με κριτικό

πνεύμα τη φύση των Μέσων Επικοινωνίας, τις τεχνικές που αυτά χρησιμοποιούν, τον

αντίκτυπο αυτών των τεχνικών, την οργάνωση και γενικότερα τον τρόπο με τον οποίο τα

Μέσα παράγουν Νόημα. Η Εγγραμματοσύνη των Μέσων (media literacy) είναι το


αποτέλεσμα της ενασχόλησης του φοιτητή με την παραγωγή σε πραγματικές συνθήκες,

τελειωμένων μηνυμάτων ανεξάρτητα από το πλαίσιο παραγωγής όπου πλαίσιο

παραγωγής αναφέρεται σε διαφορετικά μέσα (έντυπα, ηλεκτρονικά, Συμμετοχικός

Ιστός), σε διαφορετικούς αποδέκτες και με διαφορετικούς σκοπούς. Η Εγγραμματοσύνη

των Μέσων είναι αναγκαία για την αποτελεσματική συμμετοχή σε πρωτοβουλίες που

αξιοποιούν τις δυνατότητες που παρέχει ο Συμμετοχικός Ιστός.

Η Εγγραμματοσύνη των Μέσων είναι το αποτέλεσμα της σύγκλισης των τεχνολογιών

και προαπαιτεί τόσο την Κλασσική, όσο την Οπτικοακουστική και την Πληροφορική

Εγγραμματοσύνη. Η Κλασσική Εγγραμματοσύνη αφορά στην ανάγνωση, την γραφή και

την κατανόηση. Η Οπτικοακουστική Εγγραμματοσύνη αφορά στα Μέσα όπου οι ήχοι

και οι εικόνες παρουσιάζονται μόνο γραμμικά και σε σταθερή αλληλουχία όπως ο

κινηματογράφος και τα παραδοσιακά ηλεκτρονικά μέσα επικοινωνίας (αναλογικό

ραδιόφωνο και αναλογική τηλεόραση). Η Πληροφορική Εγγραμματοσύνη αφορά

στους υπολογιστές και στα νέα Ψηφιακά Μέσα με έμφαση στην τεχνική πλευρά της

δημιουργίας όπως η χρήση υπολογιστών και ψηφιακών συσκευών για την σύλληψη,

επεξεργασία και διανομή ήχων και εικόνων.

Εργαστήρια που θα οργανωθούν στα πλαίσια εκπαιδευτικών οργανισμών μπορούν να

αναπληρώσουν τα κενά της Πληροφορικής Παιδείας. Στα τυπικά Εργαστήρια

Πληροφορικής πέρα από την βασική χρήση υπολογιστών και λογισμικού η προσέγγιση

αφορά περισσότερο στην χρήση εργαλείων για συγγραφή και επικοινωνία και στην

εξοικείωση με διαδικασίες παραγωγής Πολυμέσων.

Στα Οπτικοακουστικά Ψηφιακά εργαστήρια θα καλυφτούν τα κενά των φοιτητών στην

Οπτικοακουστική Παιδεία. Τυπικός εξοπλισμός Οπτικοακουστικών Εργαστηρίων

περιλαμβάνει ψηφιακά μαγνητόφωνα, ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές, ψηφιακές

βιντεοκάμερες, βιντεοπροτζέκτορες ή συγκρότημα οικιακού κινηματογράφου και απλά

ηχομονωμένο χώρο – στούντιο. Οι σταθμοί εργασίας μπορεί να μοιράζονται με τα

εργαστήρια Πληροφορικής. Εκτεταμένη εμπειρία στη δημιουργία και λειτουργία

Οπτικοακουστικών Εργαστηρίων υπάρχει σε μια σειρά μεταδευτεροβάθμιων


εκπαιδευτικών οργανισμών όπου έχουν εντάξει την Οπτικοακουστική Παιδεία και

κατάρτιση στην μαθησιακή διαδικασία εδώ και πολλά έτη.

Το προτεινόμενο Εργαστήριο καλείται να δώσει στους φοιτητές τη δυνατότητα να

αποκτήσουν Εγγραμματοσύνη των Μέσων που σύμφωνα με μία από τις προβεβλημένες

ερευνήτριες του χώρου Sonia Livingston αποτελεί την σύνθεση της Κλασσικής και

Οπτικοακουστικής Εγγραμματοσύνης με την Πληροφορική Εγγραμματοσύνη.

Οι απόφοιτοι θα έχουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν άμεσα εφαρμόσιμες δεξιότητες σε

κάθε επαγγελματικό χώρο που αξιοποιεί τα Μέσα επικοινωνίας, όπως το Μάρκετινγκ.

Οι ίδιες δεξιότητες είναι απαραίτητες σε κάθε απόφοιτο όπως μέχρι σήμερα θεωρούνταν

απαραίτητες οι δεξιότητες της Κλασσικής Εγγραμματοσύνης και όπως έχει αρχίσει να

θεωρείται σήμερα απαραίτητη και η Πληροφορική Εγγραμματοσύνη.

H εγγραμματοσύνη (literacy) αποτελεί έναν κατεξοχήν κοινωνικό θεσμό, ένα περίπλοκο

φαινόμενο πού συνδέει και συνδυάζει πολλαπλές πολιτισμικές, κοινωνικές, ιστορικές και

γνωστικές πλευρές. (Παραδέλλης, 1997) Η Εγγραμματοσύνη των Μέσων είναι ένα από

τα προαπαιτούμενα όχι μόνο για την αποδοτική αξιοποίηση των δυνατοτήτων του

Συμμετοχικού Ιστού αλλά και για την παραγωγή κάθε είδους περιεχομένου από Χρήστες

τόσο ως επαγγελματίες όσο και ως απλοί πολίτες. Σε αυτό αποβλέπουν πρωτοβουλίες για

την Εγγραμματοσύνη των Μέσων όπως η πρόσφατη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Σύμφωνα με αυτήν, η Εγγραμματοσύνη των Μέσων αποτελεί «… αναγκαίο

χαρακτηριστικό του Ενεργού Πολίτη και κλειδί στην πλήρη ανάπτυξη της Ελευθερίας

της Έκφρασης και στο Δικαίωμα στην Πληροφόρηση. Επειδή οι σημερινοί φοιτητές δεν

θα είναι μόνον οι αυριανοί επαγγελματίες αλλά και οι αυριανοί πολίτες. Αποτελεί

κρίσιμο συστατικό της Συμμετοχικής Δημοκρατίας και του Διαπολιτισμικού Διαλόγου.

(Reding, 2006)

.


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Αλεξανδρίδης Ν., (2008), Ημερίδα “Forum Ευρυζωνικότητας: Διάλογος για την

Ευρυζωνική Ανάπτυξη” (Αθήνα 26-02-2008)

• Ανδριώτης Κ., (2003), O εναλλακτικός τουρισμός και τα διαφοροποιητικά

χαρακτηριστικά του , ΤΟΠΟΣ Επιθεώρηση Χωρικής Ανάπτυξης, Σχεδιασμού και

Περιβάλλοντος, σσ. 139-154

• Ασημακόπουλος Β., (2008), Ειδικός Γραμματέας Ψηφιακού Σχεδιασμού, ΕΕΤΤ,

Ημερίδα “Forum Ευρυζωνικότητας: Διάλογος για την Ευρυζωνική Ανάπτυξη»

(Αθήνα 26-02-2008)

• Ε.Γ.Ψ.Σ. (Ειδική Γραμματεία Ψηφιακού Σχεδιασμού), Υπουργείο Οικονομίας και

Οικονομικών (2007), ΨΗΦΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ 2006-2013: απελευθερώνοντας το

δυναμικό πολιτών και επιχειρήσεων

• Ε.Ε. - Ευρωπαϊκή Επιτροπή COM(97)623, (1997), Πράσινη Βίβλος σχετικά με τη

Σύγκλιση στους Κλάδους των Τηλεπικοινωνιών, των Μέσων Επικοινωνίας και των

τεχνολογιών των Πληροφοριών καθώς και σχετικά με τις Συνέπειες για τις

Κανονιστικές Ρυθμίσεις

• Ζαχαράτος Γ., Package Tour: (2000), Παραγωγή και διάθεση του τουριστικού

ταξιδιού, Εκδόσεις Προπομπός

• Λύτρα Α., (2006), «Η συμβολή του Διαδικτύου στην ανάπτυξη, διοίκηση και

προώθηση Αγροτουριστικών δράσεων στη Φωκίδα»

• MRB HELLAS Α.Ε , (2006) Έρευνα Αποφοίτων Πανεπιστημίων [έτη 2000-2005]


• Παγουλάτος Γ., Μπουρίκος Δ., ΕΛΙΑΜΕΠ Έρευνα για την Ανωτάτη Παιδεία στην

Ελλάδα, (2005): Μετάβαση των Πτυχιούχων των Ελληνικών Α.Ε.Ι. στην Αγορά

Εργασίας

• Παραδέλλης Θ., (1997), Εισαγωγή στην Ελληνική Έκδοση του: Walter J. Ong,

Προφορικότητα και Εγγραμματοσύνη – Η εκτεχνολόγηση του λόγου,

Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης

• Σταυρακάκης I., (2008), Ημερίδα “Forum Ευρυζωνικότητας: Διάλογος για την

Ευρυζωνική Ανάπτυξη» (Αθήνα 26-02-2008)

• Σφακιανάκης M., (2000), Εναλλακτικές Μορφές Τουρισμού, Εκδόσεις Έλλην

• Τσάρτας Π., (1996) Τουρίστες, Ταξίδια, Τόποι: Κοινωνιολογικές Προσεγγίσεις στον

Τουρισμό, Εκδόσεις Εξάντας

• American Express Europe Ltd (1983), European Travel- The Way Ahead

Swarbrooke J. and Horner S., (1999). Consumer Behavior in Tourism. Oxford:

Butterworth Heinemann

• Apostolopoulos Υ., στο: (2000) Encyclopedia Of Tourism: Jafar Jafari ed, Routledge,

London

• Brown J., Broderick A., Lee N., (2007), Word Of Mouth Communication Within

Online Communities: Conceptualizing the Online Social Network, Journal of

Interactive Marketing, Volume 21 / Number 3 / Summer 2007

• Buhalis D., (2000) στο: Encyclopedia Of Tourism: Jafar Jafari ed. Routledge,

London


• Capella, Louis M. and Greco, Alan (1987) Information sources of elderly for vacation

decisions. Annals of Tourism Research, 14(1)

• Cohen, E. (1972), Toward a sociology of international tourism, Social Research

39:164-82 - (1979) Αphenomenology of tourist experiences, Sociology 13

• Smith V., (2000) στο: Encyclopedia Of Tourism: Jafar Jafari ed. Routledge, London

• Dellarocas, C. (2003), “The Digitization of Word of Mouth: Promise and Challenges

of Online Feedback Mechanisms.” Management Science, 49 (10): 1407–1424.

• Cazes G., (2000), Encyclopedia Of Tourism: Jafar Jafari ed, Routledge, London

• Christensen Α., (1997) The Innovator's Dilemma: When New Technologies Cause

Great Firms to Fail, Harvard Business School Press

• Decrop A., Snelders D. (2004), Planning the Summer Vacation An Adaptable

Process, Annals of Tourism Research, Vol. 31, No. 4, pp. 1008-1030

• EU Commission (2007), Universidad Autonoma de Barcelona , "Current trends and

approaches to media literacy in Europe", ανακτηθέν την 05/06/08

(http://ec.europa.eu/avpolicy/media_literacy/docs/studies/study.pdf)

• GEMINI (2004), Electronic Trading Research Unit, Athens University Of Economics

and Business, Deliverable: Business Model, Research Program “Global Electronic

Medium ConstellatIon for Dynamic CoNtent Integration”

• Gibson, H., and A. Yiannakis, (2002), Tourist Roles, Needs and the Life Course.

Annals of Tourism Research 29:358–383


• Gursoy D., McCleary K., (2004), An Integrative Model of Tourists’ Information

Search Behavior, Annals of Tourism Research, Vol. 31, No. 2, pp. 353-373

• Kotler P., (1991) Μάρκετινγκ Μάνατζμεντ Ανάλυση, Σχεδιασμός, Υλοποίηση και

Έλεγχος, Εβδόμη Έκδοση , Prentice-Hall, Μετάφραση: Α. Σοκοδήμος

• Hennig - Thurau T., Gwinne r K. P., Walsh G., Gremler D. D., (2004),

Electronic Word-Of-Mouth Via Consumer-Opinion Platforms: What Motivates

Consumers To Articulate Themselves On The Internet?, Journal Of Interactive

Marketing Volume 18 / Number 1 / Winter 2004

• Krippendorf, J. (1982), Towards new tourism policies: the importance of

environmental and sociocultural factors. Tourism Management. 3(3), pp.135-148. -

απόδοση στα Ελληνικά: ΑΝΔΡΙΩΤΗΣ Κ., ΤΟΠΟΣ Επιθεώρηση Χωρικής

Ανάπτυξης, Σχεδιασμού και Περιβάλλοντος, 20-21/2003

• Laarman, J.G. & Durst, P.B. (1987). Nature travel and tropical forests. FPEI Working

Paper 23. Research Triangle Park, NC: Southeastern Center of Forest Economics

Research, απόδοση στα Ελληνικά: ΑΝΔΡΙΩΤΗΣ Κ., ΤΟΠΟΣ Επιθεώρηση Χωρικής

Ανάπτυξης, Σχεδιασμού και Περιβάλλοντος, 20-21/2003

• Livingstone S. “What is media literacy?” Media@else,

(http://www.lse.ac.uk/collections/media@lse/pdf/What_is_media_literacy.doc )

• MIC, (2006), Information and Communications in Japan: 2006 Report on the Current

Status of Information and Communications, Ministry of Internal Affairs and

Communications, Japan

• Mill R.C. - Morrison A.M., (1985), The Tourism System: an Introductory Text,

Prentice-Hall Inc.


• Norman, R and Ramirez, R (1993), From Value Chain to Value Constellation:

Designing Interactive Strategy, Harvard Business Review, 71, July/August

• OECD (2007), Participative Web And User-Created Content: Web 2.0, Wikis And

Social Networking , OECD

• O'Reilly Τ., (2005a), "What Is Web 2.0",

http://www.oreillynet.com/pub/a/oreilly/tim/news/2005/09/30/what-is-web-20.html

ανακτηθέν την 4/6/2008 6:24:00

• O'Reilly Τ., (2005b), "Web 2.0: Compact Definition?",

http://radar.oreilly.com/archives/2005/10/web-20-compact-definition.html ανακτηθέν

την 4/6/2008 6:24:00 AM

• Phillips, D., J. Olson, and H. Baumgartner (1995 ) Consumption Visions in Consumer

Decision Making. Advances in Consumer Research 22:280-4.

• Reding, V. (2006), Επίτροπος ΕΕ Κοινωνία της Πληροφορίας, Δελτίο Τύπου IP/06

/1326, Βρυξέλλες 6-10-2006

• Reeves, T. C., Herrington, J., & Oliver, R. (2002). Authentic activities and online

learning. Annual Conference Proceedings of Higher Education Research and

Development Society of Australasia. Perth, Australia, ανακτηθέν 24-04-07,

http://www.ecu.edu.au/conferences/herdsa/main/papers/ref/pdf/Reeves.pdf

• Snepenger, D. J., K. Meged, M. Snelling and K. Worrall (1990) Information Search

Strategies by Destination-Naive Tourists. Journal of Travel Research 29(2):13-16.

• Swarbrooke, J., and S. Horner (1999) Consumer Behaviour in Tourism. Oxford:

Butterworth-Heinemann. στο: Decrop & Snelders (2004)


• Sundaram, D.S., Mitra, K., & Webster, C. (1998). Word-of-Mouth Communications:

A Motivational Analysis.Advances in Consumer Research, 25, 527–531.

• US Department of Education, (2006), Commission Appointed by Secretary of

Education Margaret Spellings, A TEST OF LEADERSHIP: Charting the Future of

U.S. Higher Education

• Word of Mouth Marketing Association, WOMMA, (2005), Marketing 101 ανακτηθέν

από το http://www.womma.org την 08-03-2008.

Lytra Apostolopoulos Web20 Paper

Documents

Transcript of Lytra Apostolopoulos Web20 Paper