_leykoma Dhmotikon Lr

Ι.S.Β.Ν. 960-88255-1-2 Χ Ι Ο Σ

. . . . . . . . . , ’ , .. . . . . . . . . , .

Χι ώτ ι κονανούρ ι σ µα µασ τ ι χ οχ ωρ ίτ ι σ σ ας µάναςΑπό τ η σ υλ λ ογή τ ου Νι κολ άου Πολ ίτ η

Ε κλ ογαί από τ ατ ρ αγούδι ατ ου ελ λ ηνι κού λ αού

EKSOFYLLO:Layout 1 1/19/13 10:41 AM

1

Biblio DHMOTIKON 2107 1 146 7/21/06 2:04 PM Page 1

∆ΗΜΟΤΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ & ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΑ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

χθες και σήµερα...


∆/νση Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης Χίου∆ΗΜΟΤΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ & ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΑ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Χθες και σήµερα...

Ι.S.Β.Ν. 960-88255-1-2

Copyright έκδοσης © 2006: ∆ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ Ν. ΧΙΟΥCopyright καλλιτεχνικής δηµιουργίας © 2006: Eκδόσεις “άλφα πι”

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑ∆Α: ∆ιευθυντές και Προϊστάµενοι σχολείων, συνταξιούχοι και εν ενεργείαΕκπαιδευτικοί Α/θµιας και Β/θµιας Εκπαίδευσης, Πρόεδροι Τοπικών Συµβουλίων, Πρόεδροι Πολιτιστικών Συλλόγων, ∆ήµαρχος Αµανής, Σχ. Σύµβουλος Β/θµιας, Ιδιώτες

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ: Ιωάννα Λεµονιάδου, Μαρίκα ΜαρδάΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ: ∆ηµήτρης Ψώρας∆ΑΧΤΥΛΟΓΡΑΦΗΣΗ: Μαρίνα Ζαχαρία, Φωτεινή Τσαγάνη, Γαλανή Τρυφωνοπούλου

ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ: Μαρίκα Μαρδά

ΕΚ∆ΟΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ: “αλφα πι”ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚ∆ΟΣΗΣ: Γεωργία Λουκά-ΜίτσηΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΣΕΛΙ∆ΟΠΟΙΗΣΗ: ∆έσποινα Καρατζά, Ηλιάνα Στεφάκη

Ροδοκανάκη 18, Χίος 82100Τηλ.: 22710 41287Fax: 22710 26688e-mail: [email protected]

∆ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ Ν. ΧΙΟΥΑπλωταριάς 13, Χίος 82100Τηλ.: 22710 44235, 22710 44349Fax: 22710 44233e-mail: [email protected]

H πνευµατική ιδιοκτησία αποκτάται χωρίς καµία διατύπωση και χωρίς την ανάγκη ρήτρας απαγορευτικής.Eπισηµαίνεται πάντως ότι κατά το N. 2387/20, όπως έχει τροποποιηθεί µε τον N. 2121/93 και ισχύει σήµερα,και κατά τη ∆ιεθνή Σύµβαση της Bέρνης, που έχει κυρωθεί µε το N. 100/1975, απαγορεύεται η αναδηµοσίευ-ση, η αποθήκευση σε κάποιο σύστηµα διάσωσης και γενικά η αναπαραγωγή του παρόντος έργου, µε οποιον-δήποτε τρόπο ή µορφή, τµηµατικά ή περιληπτικά, στο πρωτότυπο ή σε µετάφραση ή άλλη διασκευή, χωρίςγραπτή άδεια του εκδότη. Για την αναδηµοσίευση εικόνων απαιτείται και η άδεια των κατόχων τους.

Τη δαπάνη της έκδοσης ανέλαβαν οι: Σχολικές Επιτροπές των ∆ηµοτικών Σχολείων & Νηπιαγωγείων

της ∆ιεύθυνσης Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης Νοµού ΧίουΣύλλογος ∆ασκάλων & Νηπιαγωγών Χίου «Ο Αδαµάντιος Κοραής» Τ.Ε.∆.Κ. Νοµού Χίου


Ευχαριστούµε θερµάΤις Σχολικές Επιτροπές των ∆ηµοτικών Σχολείων & Νηπιαγωγείωντης ∆ιεύθυνσης Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης Νοµού Χίου, το Σύλλογο ∆ασκάλων & Νηπιαγωγών Χίου «Ο Αδαµάντιος Κοραής» και την Τοπική Ένωση ∆ήµων & Κοινοτήτων Νοµού Χίουγιατί ανέλαβαν τη δαπάνη για την έκδοση του λευκώµατος αυτού.

Επίσης ευχαριστούµε τις Εκδόσεις «άλφα πι» και προσωπικά την κα Γεωργία Λουκά-Μίτση, για την επιµεληµένη έκδοση.


Αφιερώνεται...

Σε όλους όσους, διαχρονικά και από το µετερίζι του ο καθένας, αφιέρωσαν τη ζωή τους, δίνοντας την ψυχή τους,

για να ριζώσει και ν΄ απλώσει τα κλαδιά της η Εκπαίδευση στο Νησί µας,

Σε όλους όσους άνοιξαν διαύλους, για να πορευτούν οι γενιές στο δρόµο της γνώσης,

της δηµιουργίας και της προόδου,

Σε όλους όσους µε σεβασµό και επίγνωση της βαριάς κληρονοµιάς, συνεχίζουν να υπηρετούν τον ευγενικό τούτο σκοπό.

ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ ΤΗΣ ΕΚ∆ΟΣΗΣΟΙ ΧΟΡΗΓΟΙ


Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

Aγίου Γάλακτος . . . . . . . . . . . . . . 24Aγίου Γεωργίου Συκούση . . . . . . 26Aµάδων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30Aναβάτου . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Aρµολίων . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32Aυγωνύµων . . . . . . . . . . . . . . . . 34Aφροδισίων . . . . . . . . . . . . . . . . 36Bαβίλων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38Bασιλεωνοίκου . . . . . . . . . . . . . . 40Bερβεράτου . . . . . . . . . . . . . . . . 42Bέσσας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44Bικίου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45Bολισσού . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46Bουνού . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50Bροντάδου 1ο (Aγίου Γεωργίου) . . . 51Bροντάδου 2ο (Παν. Eρειθιανής) . . 56Bροντάδου 3ο (Aγίου Mάρκου) . . . 60∆αφνώνα . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64∆ιευχών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66Eγρηγόρου . . . . . . . . . . . . . . . . . 70Ειδικό, Xίου . . . . . . . . . . . . . . . . . 72

Eλάτας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74Έξω ∆ιδύµας . . . . . . . . . . . . . . . 76Zυφιά . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77Θολοποταµίου . . . . . . . . . . . . . . 78Aγίου Mηνά Θυµιανών . . . . . . . . 82Aγίου Mηνά Nεοχωρίου . . . . . . . 85Kαλαµωτής . . . . . . . . . . . . . . . . . 86Kαλλιµασιάς . . . . . . . . . . . . . . . . 88Kαµπιών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91Kάµπου, Kλούβα . . . . . . . . . . . . . 92Kάµπου Στρατήδαινας . . . . . . . . 95Kαµποχώρων, Σχολικό Κέντρο . . 96Kαρδαµύλων, 1ο . . . . . . . . . . . . 98Kαρδαµύλων, 2ο, Σχολ. Κέντρο 100Kαρδαµύλων, 3ο . . . . . . . . . . . 102Kαρυών . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104Kαταρράκτη . . . . . . . . . . . . . . . 106Kεράµου . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110Kηπουριών . . . . . . . . . . . . . . . . 112Kοινής . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113Kουρουνίων . . . . . . . . . . . . . . . 115

Kυδιάντας . . . . . . . . . . . . . . . . . 118Λαγκάδας . . . . . . . . . . . . . . . . . 120Λεπτοπόδων . . . . . . . . . . . . . . . 123Λιθίου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124Mελανειούς . . . . . . . . . . . . . . . . 126Mέσα ∆ιδύµας . . . . . . . . . . . . . 129Mεστών . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130Mυρµηγκίου . . . . . . . . . . . . . . . 132Nενητουρίων . . . . . . . . . . . . . . 134Nενήτων . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138Oινουσσών . . . . . . . . . . . . . . . . 140Oλύµπων . . . . . . . . . . . . . . . . . 144Ορφανοτροφείου, Μιχάλειο . . . 146Παγίδας . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147Παρπαριάς . . . . . . . . . . . . . . . . 148Πατρικών . . . . . . . . . . . . . . . . . 152Πισπιλούντας . . . . . . . . . . . . . . 153Πιτυούς . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156Ποταµιάς . . . . . . . . . . . . . . . . . 158Πυραµάς . . . . . . . . . . . . . . . . . 160Πυργίου . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162

Σιδηρούντας . . . . . . . . . . . . . . . 164Σπαρτούντας . . . . . . . . . . . . . . 167Συκιάδας . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168Tρυπών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172Φλατσίων . . . . . . . . . . . . . . . . . 174Φυτών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176Xαλάνδρων . . . . . . . . . . . . . . . . 178Xαλκειούς . . . . . . . . . . . . . . . . . 180Xίου,1ο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182Xίου, 2ο . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184Xίου, 3ο . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186Xίου, 4ο . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190Xίου, 5ο . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192Xίου, 6ο . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194Xίου, 7ο . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198Xίου, 8ο . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200Xίου, 9ο . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206Χίου, Λιβαδίων (Βούρειο) . . . . . 209Xίου, 11ο . . . . . . . . . . . . . . . . . 212Ψαρών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216Ιδιωτικό, «Ο Κοραής» . . . . . . . 220

H Xίος εις την ιστορία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .σελ. 11Σηµείωµα του Περιφερειακού ∆ιευθυντή Eκπαίδευσης B. Aιγαίου, Eυ. Tζιµή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13Σηµείωµα σxολικού συµβούλου Α’ Περιφέρειας Xίου, ∆ιευθυντή Π.E.K B. Aιγαίου, ∆ηµήτριου Λιγνού . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14Σηµείωµα σxολικού συµβούλου Β’ Περιφέρειας Xίου, Γιώργου Καψάλη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14Σηµείωµα της συµβούλου Ειδικής Αγωγής 15ης περιφέρειας, Mαργ. Mαρτάκη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15Σηµείωµα σxολικής συµβούλου 47ης Περιφέρειας Xίου Προσχολικής Αγωγής, Ελένης Μοσχοβάκη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15Eισαγωγικό σηµείωµα, Iωάννας Λεµονιάδη-Mιχαηλίδη, ∆ιευθύντρια ∆ιεύθυνσης Πρωτοβάθµιας Eκπαίδευσης Xίου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17Πώς και γιατί…, Mαρίκας Mαρδά-Κλιαµενάκη, Προϊσταµένης Eκπαιδευτικών Θεµάτων Περιφερειακής Eκπαίδευσης Xίου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

M Ε Ρ Ο Σ A’ ∆ΗΜΟΤΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ NΟΜΟΥ XΙΟΥ

Aγίου Γεωργίου Συκούση . . . . . 222Aγίου Mηνά Nεοχωρίου . . . . . . 223Bολισσού . . . . . . . . . . . . . . . . . 224Bροντάδου, 1ο . . . . . . . . . . . . . 225Bροντάδου, 2ο . . . . . . . . . . . . . 226Bροντάδου, 3ο . . . . . . . . . . . . . 227Eιδικό Xίου . . . . . . . . . . . . . . . . 228Θολοποταµίου . . . . . . . . . . . . . 229Iδιωτικό, Tα χελιδόνια . . . . . . . . 230Kαλαµωτής . . . . . . . . . . . . . . . . 231

Kαλλιµασιάς . . . . . . . . . . . . . . . 232Kάµπου 1ο, 2ο . . . . . . . . . . . . . 233Kαµποχώρων 1ο . . . . . . . . . . . . 234Kαµποχώρων 2ο . . . . . . . . . . . . 235Kαρδαµύλων 1ο . . . . . . . . . . . . 236Kαρδαµύλων 2ο . . . . . . . . . . . . 237Kαρυών . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238Kαταρράκτη . . . . . . . . . . . . . . . 239Λαγκάδας . . . . . . . . . . . . . . . . . 240Λιβαδίων . . . . . . . . . . . . . . . . . 241

Λιθίου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242Nενήτων . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243Oινουσσών . . . . . . . . . . . . . . . . 244Πυργίου . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245Συκιάδας . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246Xίου, 1ο . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247Xίου, 2ο . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248Xίου, 3ο . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249Xίου, 4ο . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250Xίου, 5ο . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251

Xίου, 6ο . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252Xίου, 7ο . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253Xίου, 8ο . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254Xίου, 10ο . . . . . . . . . . . . . . . . . 255Xίου, 11ο . . . . . . . . . . . . . . . . . 256Xίου, 12ο . . . . . . . . . . . . . . . . . 257Ψαρών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258

M Ε Ρ Ο Σ Β’ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΑ NΟΜΟΥ XΙΟΥ


Tα δηµοτικά σχολεία και νηπιαγωγεία της Xίου, χθες και σήµερα, Iωάννας Λεµονιάδη-Μιχαηλίδη . . . . . . . . . . . . . . 260

KΑΤΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΤΗ ΒΑΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ ΣΤΗ XΙΟ

ΚΑΤ. 1, Η πνευµατική αναγέννηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274ΚΑΤ. 2, Εκπαιδευτική ιστορία της Χίου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275ΚΑΤ. 3, Ευεργέτες - ∆ωρητές δηµοτικών σχολείων & νηπιαγωγείων Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης Ν. Χίου . . . . . . . . 276ΚΑΤ. 4, Αποδεικτικά χορηγιών Γ. Χωρέµη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278Κατ. 5, Στο αιµατοβαµµένο µαρτυρικό χωριό, του Σεβ. Μητροπολίτου Χίου (1946-1962) Παντελεήµονος . . . . . . . 279ΚΑΤ. 6, Αφιέρωµα µνήµης στον Μάρκο ∆. Ψώρα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281ΚΑΤ. 7, Μαθητικές αναµνήσεις του δασκάλου Ι. Βαριαδάκη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282ΚΑΤ. 8, Ο ηλεκτρονικός δάσκαλος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283ΚΑΤ. 9, Νοµοθετικό πλαίσιο εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283ΚΑΤ. 10, Από εκθέσεις επιθεωρητών σχολικού έτους 1925-1926 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284ΚΑΤ. 11, Ενδεικτικά στοιχεία απογραφής πληθυσµού σε δηµοτικά διαµερίσµατα Ν. Χίου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285ΚΑΤ. 12, Από παλιά έκθεση Νοµάρχη της Χίου για την τοπική εκπαίδευση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286ΚΑΤ. 13, Ατοµικό βιβλιάριο δηµοδιδασκάλου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287ΚΑΤ. 14, Υπουργείο Εθνικής Παιδείας & Θρησκευµάτων, Εποπτευόµενοι Φορείς . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288ΚΑΤ. 15, Επιθεωρητές - Σχ. Σύµβουλοι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289 ΚΑΤ. 16, ∆ιοικητικοί υπάλληλοι Εκπαιδευτικής Περιφέρειας Χίου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290ΚΑΤ. 17, Ιστορία της δηµοτικής εκπαιδεύσεως Χίου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291ΚΑΤ. 18, Εγγραφέντες κατά τάξη και φύλο, Ιανουάριος 2006 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295ΚΑΤ. 19, Υπηρετούντες στην Πρωτοβάθµια Εκπαίδευση κατά το σχολικό έτος 2005-2006 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296ΚΑΤ. 20, Σχολεία κατά δήµους . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301

Βιβλιογραφία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302Για τη συγκέντρωση του υλικού εργάστηκαν . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303

M Ε Ρ Ο Σ Γ’ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ & ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΘΜΙΑ EΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ ΣΤΗ XΙΟ


σελ. 11

Η ΧΙΟΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

Χίος, Ιανουάριος 1979Από ενηµερωτική έκθεση του τότε Νοµάρχη Χίου, Κωνσταντίνου Κριτσίνη


ΠΑΙ∆ΕΊΑ ΤΩΝ ΕΝ ΗΜΊΝ ΜΌΝΟΝ ΕΣΤΊΝ ΑΘΆΝΑΤΟΝ ΚΑΙ ΘΕΊΟΝ

Πλούταρχος

Η ΠΑΙ∆ΕΊΑ ΕΝ ΜΕΝ ΤΑΙΣ ΕΥΤΥΧΊΑΙΣ ΚΌΣΜΟΣ ΕΣΤΊΝ, ΕΝ ∆Ε ΤΑΙΣ ΑΤΥΧΊΑΙΣ ΚΑΤΑΦΥΓΉ

ΠΑΙ∆ΕΊΑΣ ΑΙ ΜΕΝ ΡΊΖΑΙ ΠΙΚΡΟΊ, ΟΙ ∆Ε ΚΑΡΠΟΊ ΓΛΥΚΕΊΣ

Ισοκράτης

ΕΙΣ ΤΟΝ ΜΕΝ ΠΑΤΈΡΑ ΟΦΕΊΛΩ ΤΟ ΖΗΝ, ΕΙΣ ΤΟΝ ∆Ε ∆Ι∆ΆΣΚΑΛΟ [ΤΟΝ ΑΡΙΣΤΟΤΈΛΗ] ΤΟ ΕΥ ΖΗΝ

Μέγας Αλέξανδρος

ΠΡΟΚΕΙΜΈΝΟΥ ΠΕΡΊ ΤΗΣ ΑΛΗΘΟΎΣ ΠΑΙ∆ΕΊΑΣ ΠΑΡΑΤΗΡΕΊ ΌΤΙ ΕΊΝΑΙ «ΠΟΛΛΏΝ ΧΡΗΜΆΤΩΝ ΤΙΜΙΩΤΈΡΑ». ΑΎΤΗ «ΝΟΥΘΕΤΕΊ ΤΟΝ ΆΤΑΚΤΟΝ», «ΤΟΝ ΑΦΗΝΙΑΣ ΤΉΝ ΕΠΑΝΆΓΕΙ»

ΑΝΑΓΚΑΊΟΝ ΓΝΏΝΑΙ ΤΗΣ ΠΑΙ∆ΕΊΑΣ ΤΗΝ ∆ΎΝΑΜΙΝ ΠΡΟΣ ΌΣΑ ΕΣΤΊ ΛΥΣΙΤΕΛΉΣ

Μέγας Βασίλειος

ΟΊΜΑΙ ΠΆΣΙΝ ΑΝΩΜΟΛΟΓΉΣΘΑΙ ΤΟΝ ΝΟΥΝ ΕΧΌΝΤΩΝ, ΠΑΊ∆ΕΥΣΙΝ ΤΩΝ ΠΑΡ' ΗΜΊΝ ΑΓΑΘΏΝ ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΠΡΏΤΟΝ

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος

ΆΡΙΣΤΗ ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΊΑ ΕΊΝΑΙ ΑΥΤΉ ΠΟΥ ΓΊΝΕΤΑΙ «ΛΌΓΩ ΚΑΙ ΈΡΓΩ ΚΑΙ ΟΥΧΊ ΜΌΝΟΝ ΛΌΓΩ

Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστοµος


σελ. 13

ίναι ευτύχηµα για έναν τόπο οι κάτοικοί του να θέτουν, διαχρονικά, ως πρωταρχι-κό σκοπό της ζωής τους την εκπαίδευση των παιδιών τους. Και είναι πραγµατικήευλογία, για την πατρίδα του Οµήρου, η προσπάθεια αυτή των κατοίκων να µετου-σιώνεται σε Σχολικά Κτήρια της Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης, χτισµένα στο πέρα-σµα του χρόνου, πολλά από αυτά αξιοθαύµαστα αρχιτεκτονικά αριστουργήµατα,

διάσπαρτα σε όλα τα χωριά, ζωτικοί χώροι πνευµατικής προσφοράς στο εκπαιδευτικό γί-γνεσθαι του τόπου τους.

Αξιέπαινη, πράγµατι, η έκδοση του αξιόλογου αυτού Λευκώµατος, στο οποίο προ-χώρησε η ∆ιεύθυνση Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης Χίου, φιλοδοξώντας να αναδείξει ταστοιχεία εκείνα, που συνέθεσαν και συνθέτουν το βασικό ιστό της Πρωτοβάθµιας ήΣτοιχειώδους ή Βασικής Εκπαίδευσης του νησιού από παλαιότερα έως σήµερα. Γιατί τοΛεύκωµα δεν αρκείται µόνο στην απλή καταγραφή στοιχείων, που αφορούν τα σχολικάκτήρια της Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης Χίου, λειτουργούντα ή µη λειτουργούντα σήµε-ρα. Εµπλουτίζεται, επιπλέον, µ’ ένα πλούσιο φωτογραφικό και αρχειακό υλικό και ολοκλη-ρώνεται µε την εξαγωγή συµπερασµάτων για διάφορα θέµατα εκπαιδευτικού περιεχοµέ-νου της παρεχόµενης Στοιχειώδους Εκπαίδευσης στη Χίο.

∆ίκαια, λοιπόν, θα χαρακτηρίζαµε ιδιαίτερα πολύτιµο το συγκεκριµένο έργο στοχώρο της γνώσης και της Παιδείας. Γιατί πέρα από την ενηµέρωση, που προσφέρει, α-ποτελεί µια σηµαντική παρακαταθήκη-κληρονοµιά για τις µελλοντικές γενιές και διασώζεισηµαντικά στοιχεία της ιστορικής ταυτότητας και της πολιτισµικής κληρονοµιάς του χιώ-τικου λαού.

Με την πεποίθηση ότι η κυκλοφορία του Λευκώµατος θα τύχει της προσδοκώµενηςανταπόκρισης του αναγνωστικού κοινού, εύχοµαι, ολόψυχα, σε όλους τους συντελεστέςτης παρούσας έκδοσης να έχουν πάντοτε το ζήλο και το µεράκι της διαρκούς προσφο-ράς στον ευαίσθητο χώρο της Παιδείας, όπου διαπλάθονται οι συνειδήσεις και οι ψυχέςτης κοινωνίας µας.

Ευστράτιος ΤζιµήςΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΣ ∆ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ

ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

Ε


παρουσίαση του Λευκώµατος για τα∆ηµοτικά Σχολεία από τη ∆ιεύθυνσηΠρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης Χίου α-ποτελεί µια ευχάριστη έκπληξη.Πρόκειται για µια πρωτότυπη εκδοτι-κή προσπάθεια αλλά και αξιέπαινη

συνεισφορά στη λαµπρή ιστορία της Εκπαί-δευσης της Χίου, που τη χρωστάµε στο µό-χθο και στο ανύσταχτο ενδιαφέρον του εκ-παιδευτικού κόσµου του νησιού.

Το έργο αυτό αποτελεί µια πολύτιµησυµβολή στην κωδικοποίηση και καταγρα-φή των πλούσιων ιστορικών στοιχείων των∆ηµοτικών Σχολείων της Χίου. ∆εν έχω κα-µία αµφιβολία ότι η προσπάθεια αυτή θα ε-κτιµηθεί από όλους τους Χίους και ιδίως α-πό τους επερχόµενους, για τους οποίους α-ποτελεί πολύτιµη παρακαταθήκη.

∆ηµήτριος ΛιγνόςΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

Α’ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΧΙΟΥ ∆ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Π.Ε.Κ. Β. ΑΙΓΑΙΟΥ

α ∆ηµοτικά Σχολεία της Χίου παρέχουν τις υπηρεσίεςτους στις τοπικές κοινωνίες για πάνω από δύο αιώνες.Κάποια απ’ αυτά έχουν κλείσει, ενώ κάποια άλλα συνε-χίζουν απρό-σκοπτα να προσφέρουν ευκαιρίες µόρφω-σης στους νέους του νησιού. Επίκεντρό τους σε κάθε πε-ρίπτωση είναι οι µαθητές που φοίτησαν και ακόµα φοι-

τούν, αλλά και οι δάσκαλοι που κατά καιρούς τα στελέχωσαν.Το έντυπο που κρατάτε στα χέρια σας δεν αποτελεί µια

απλή καταγραφή των Σχολείων µας, ούτε πρέπει να θεωρη-θεί ως το τέλος της διαδροµής. Η εκπαίδευση άλλωστε είναιένα διαρκές ταξίδι στη γνώση. Το λεύκωµα αυτό είναι µια κα-τάθεση ψυχής που σκοπό της έχει να µας θυµίζει αυτούς πουµαθήτευσαν κι αυτούς που προσέφεραν τις υπηρεσίες τους.Εί-ναι ένα ζωντανό παράδειγµα γι’ αυτούς που ακόµα συνε-χίζουν ως εκπαιδευτικοί ή µαθητές να είναι επί των επάλξεων.Μέσα από τις σελίδες του λοιπόν ας αφουγκραστούµε τον ή-χο της κιµωλίας του δασκάλου στο µαυροπίνακα αλλά και τοπολύβουο µελίσσι των παιδιών στο διάλειµµα.

Θερµά συγχαρητήρια για την προσπάθεια που εύχοµαινα βρει κι άλλους µιµητές.

Γιώργος ΚαψάληςΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

Β’ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΧΙΟΥ

ΤΗ


σελ. 15

θεσµός της Προσχολικής Αγωγής στηΧίο ξεκίνησε τη δεκαετία του ’60 και α-πλώθηκε σ’ όλο το νησί πολύ γρήγορα.Σήµερα ο θεσµός έχει καταξιωθεί στησυνείδηση της ευρύτερης κοινωνίας µεαποτέλεσµα να υπάρχουν αυτή τη

στιγµή σε λειτουργία 35 Νηπιαγωγεία.Η καταγραφή της ιστορικής διαδρο-

µής του κάθε Νηπιαγωγείου προσφέρει πο-λύτιµες πληροφορίες για τη πορεία της Προ-σχολικής Αγωγής στο νησί µας. Μας θυµίζειτους πρώτους µαθητές των Νηπιαγωγείων,αλλά και τις εκπαιδευτικούς που κάτω από ε-ξαιρετικά δύσκολες συνθήκες στέριωσαν τοθεσµό. Μας δείχνει επίσης από πού ξεκινή-σαµε, τι καταφέραµε µέχρι τώρα και πούπρέπει να στοχεύουµε για το µέλλον.

Θερµά συγχαρητήρια σ’ αυτούς που ε-µπνεύστηκαν και υλοποίησαν τη προσπά-θεια να αναδειχθεί η ιστορία των εκπαιδευ-τηρίων του νησιού µας.

Ελένη ΜοσχοβάκηΣΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

47ης ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΧΙΟΥ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ

Οαρόλο που ο λόγος είναι η υπέρτατη ανθρώπινη κατάκτη-ση, υπάρχουν θέµατα που αµφιβάλλει κανείς αν µπορούννα αποδοθούν χωρίς να αδικούνται. Αυτό το δέος αισθάν-θηκα αναλαµβάνοντας κι εγώ να προλογίσω µε λίγα λόγιατην έκδοση λευκώµατος για τα σχολεία της Χίου… Γιατί, ό-χι µόνο αποτελούν µοναδικά αρχιτεκτονικά κοσµήµατα, αλ-

λά κουβαλούν και τις µνήµες, τα όνειρα, τις ελπίδες, γενεών παι-διών που στις αίθουσες και στις αυλές τους άνοιξαν το δρόµο γιατη γνώση, την προκοπή τους και την πρόοδο της κοινωνίας µας.Παιδιών που βαπτίσθηκαν στις αξίες της φυλής µας και του αν-θρώπου γενικότερα αλλά και µάλωσαν, έπαιξαν, αγαπήθηκαν, µεµια κουβέντα έγιναν άνθρωποι.

Και τι να γράψει κανείς ανάλογο µε το µεγαλείο των δα-σκάλων άλλων εποχών που µε τις όποιες γνώσεις τους, µε πενι-χρές αµοιβές αλλά µε απόλυτη στράτευση σµίλευσαν χαρακτήρες,διέδωσαν τη γνώση και είναι κύρια αυτοί που καταξίωσαν τηνΕλλάδα ως προοδευµένη Ευρωπαϊκή χώρα, ξεκινώντας από την α-φάνεια µιας καθυστερηµένης επαρχίας του παρακµασµένου οθω-µανικού σουλτανάτου. Ας µην ξεχνάµε έναν Κάστανο, µία ΕιρήνηΠαϊδούση και τόσους άλλους.

Κλείνοντας, αισθάνοµαι την ανάγκη να αναφερθώ στουςδωρητές που µε πίστη στο µέλλον τούτου του λαού, σε εποχές χω-ρίς κρατική υπόσταση, αλλά και µετά, όταν η κρατική µέριµνα γιατην παιδεία δεν επαρκούσε, αφιέρωσαν περιουσίες στην ανέγερ-ση αυτών των διδακτηρίων. Θα µπορούσαν να γίνουν παράδειγ-µα για τους «έχοντες» της εποχής µας.

Συγχαρητήρια αξίζουν σε αυτούς που εµπνεύστηκαν καισε όσους υλοποίησαν αυτό το λεύκωµα.

Είναι η ιστορία της εκπαίδευσης της Χίου.

Μαργαρίτα ΜαρτάκηΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΙ∆ΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ 15ης ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ

Π


σελ. 17

Στο πλαίσιο της προσπάθειας του σηµερινού πολιτικοοικο-νοµικού «γίγνεσθαι» µε στόχο την παγκοσµιοποίηση τωνκοινωνιών, θεωρούνται εύλογες οι αναζητήσεις του αν-

θρώπινου νου προς την κατεύθυνση συλλογής και καταγραφήςεκείνων των στοιχείων που συνθέτουν την ιστορική ταυτότητακαι την πολιτισµική κληρονοµιά του κάθε λαού ξεχωριστά.Ένασηµαντικό στοιχείο που αποτελεί βασικό άξονα της Ιστορίας καιτου Πολιτισµού ενός τόπου είναι και η λειτουργία σχολείου στοντόπο αυτό.

Οι συνιστώσες που συνθέτουν τη διαδικασία της λειτουρ-γίας ενός σχολείου είναι και πολλές και ποικίλες. Κατά συνέπεια,για τη διερεύνηση ενός τέτοιου θέµατος από τον ερευνητή, α-παιτείται τόσο ευκρίνεια και αποσαφήνιση ως προς την επιλογήτου στόχου του όσο και αξιοπιστία των στοιχείων που θα χρησι-µοποιηθούν, ώστε να προκύψουν έγκυρα συµπεράσµατα.

Από τα αρχαία ακόµη χρόνια αλλά και µετέπειτα και µέχριτις µέρες µας, οι Χιώτες έθεταν και θέτουν ως πρωταρχικό στό-χο της ζωής τους την εκπαίδευση των παιδιών τους. Μέσα απόαυτήν την αγάπη για τη φιλοµάθεια αναδεικνύεται και η αγάπητους για τα παιδιά τους και την πατρίδα τους. Το ενδιαφέροντους εκφράζεται µε την ανέγερση σχολείων -αρχιτεκτονικών αρι-στουργηµάτων-, τη γενναιόδωρη προσφορά γνώσης, τέχνης,χρηµάτων, προσωπικής εργασίας, συµπαράστασης στο δάσκα-λο και συνεργατικού πνεύµατος. Ό,τι ο καθένας µπορεί να δια-θέσει από το περίσσευµα ή το υστέρηµά του το καταθέτει στοβωµό της µάθησης των παιδιών του. Αντιµετωπίζοντας κατά πε-ριόδους µεγάλες δυσκολίες, όπως δουλεία, καταστροφικούς σει-

σµούς, µεγάλους πολέµους, εσωτερικές αναταραχές, κύµαταπροσφύγων, φτώχεια, πείνα, προσωπικές αντιπαραθέσεις, δηµι-ούργησαν ένα αξιοζήλευτο έργο, που δύσκολα κάποιος συναντάαλλού. Εργάστηκαν όλοι για ένα κοινό σκοπό: Την κατασκευήσχολείων και στο πιο µακρινό χωριό, για να υποδεχθούν αυτάτους µικρούς µαθητές για να διδαχθούν τη γνώση και να µά-θουν συστηµατικά και σωστά τη Γλώσσα και την Ιστορία τους.Μεγαλούργησαν υπερβαίνοντες εαυτόν µε τη συνεργασία καιτη συνεισφορά.

Η προσφορά της Εκκλησίας και της ∆ηµογεροντίας εξ ο-λοκλήρου στα δύσκολα χρόνια που η Χίος ήταν υπό τον τουρκι-κό ζυγό, αλλά και αργότερα µετά την απελευθέρωση όταν ηΕλληνική Πολιτεία προσπαθούσε να οργανώσει την Εκπαίδευσηστη χώρα,

w οι γενναιόδωρες προσφορές Χίων ευπατρίδων Ευ-εργετών και ∆ωρητών απανταχού γης,

w το άκοπο ενδιαφέρον και η αγάπη φωτισµένων∆ασκάλων και Ιερέων για την εκπαίδευση,

w η προσωπική εργασία των Κατοίκων των χωριών καιτων ίδιων των Μαθητών,

w το µεράκι των Αρχιτεκτόνων, Μηχανικών, Τεχνιτών γιααυτό το σκοπό, αποτελούν ενέργειες και δράσεις άξιες θαυµα-σµού.

Όµως, η λαχτάρα του Χιώτη να µορφώσει τα παιδιά του,παράλληλα µε την αποδυνάµωση της υπαίθρου και τη µείωσητου αγροτικού πληθυσµού στο νησί κατά την εικοσαετία 1960-1980, οδήγησε τα τελευταία, κυρίως, χρόνια στη συγχώνευση

Εισαγωγικό σηµείωµα

2


και κατάργηση ορισµένων σχολείων χωριών και οικισµών τηςΧίου και στην αύξηση του αστικού πληθυσµού, µε καταφανείςτις αρνητικές συνέπειες που ένα τέτοιο φαινόµενο επιφέρει στιςµικρές τοπικές κοινωνίες.

Aρχικός στόχος για τη σύνταξη και έκδοση αυτού του λευ-κώµατος, είναι η καταγραφή στοιχείων που αφορούν τις συνι-στώσες της κατασκευής Σχολικών Κτηρίων της ΠρωτοβάθµιαςΕκπαίδευσης του νησιού µας, καθώς και ορισµένων βασικών αρ-χών της δοµής και του τρόπου λειτουργίας των σχολείων αυτώναπό παλαιότερα και µέχρι σήµερα. Η ιδέα αυτή προέκυψε και α-πό τις επισκέψεις µας σε σχολεία του νοµού µας, όπου διαπιστώ-θηκε, ότι στα µεν λειτουργούντα βρισκόταν αξιόλογο αρχειακό υ-λικό όχι µόνο των ίδιων των σχολείων αλλά και των όµορών τουςκαταργηµένων, στα δε µη λειτουργούντα ή καταργηµένα που µεαξιοπρέπεια ορθώνονταν στο φυσικό τοπίο, η σιωπή και η εγκα-τάλειψη δηµιουργούσε στον επισκέπτη συναισθήµατα γλυκιάςνοσταλγίας αφενός και θλίψης και µελαγχολίας αφετέρου.

Για να αιτιολογηθούν και να αποδειχθούν τα συµπερά-σµατα και οι πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν, χρησιµοποιή-θηκαν:

w πολύτιµα έγγραφα από τα αρχεία των σχολείων, σεπολλές περιπτώσεις φθαρµένα και ξεχασµένα σε καταργηµένασχολεία,

w έγγραφα από το Γενικό Ιστορικό Αρχείο, w ελάχιστες συστηµατικά καταγεγραµµένες προσπάθειες

συγκέντρωσης στοιχείων από ευαίσθητους εκπαιδευτικούς καιιερείς για σχολεία του χωριού τους ή σχολεία στα οποία υπηρέ-τησαν και

w προφορικές µαρτυρίες αφηγητών, κατοίκων των µικρώντοπικών κοινωνιών, που θυµούνται, παρά τη λήθη και τον υπο-

κειµενισµό που πιθανόν να ενέχει η αφήγησή τους.w Συµπληρωµατικά των εγγράφων και για κάθε σχολείο

ξεχωριστά, ένα πλούσιο και σηµαντικό φωτογραφικό υλικό πουσυγκεντρώθηκε από τα αρχεία σχολείων, πολλών εκπαιδευτικώναλλά και άλλων ιδιωτών παρατίθεται στο λεύκωµα τούτο.

w Χρήσιµα, ακόµη, συµπεράσµατα εξάγονται για την εκ-παίδευση των µικρών Χίων µαθητών και τον τρόπο λειτουργίαςκαι διοίκησης των ∆ηµοτικών Σχολείων και Νηπιαγωγείων πριντην απελευθέρωση, µετέπειτα και µέχρι τις µέρες µας, ενδεικτι-κά των οποίων αναφέρονται στο δεύτερο µέρος της έκδοσης.

Tο λεύκωµα παρουσιάζεται σε δύο µέρη: Στο πρώτο µέροςπαρουσιάζονται τα ∆ηµοτικά Σχολεία και Νηπιαγωγεία της Χίουκαι το ιστορικό υλικό για καθένα απ’ αυτά ξεχωριστά, ενώ στοδεύτερο µέρος παρατίθενται γενικά συµπεράσµατα και τοΠαράρτηµα το οποίο φιλοξενεί αρκετά ενδιαφέρον υλικό γιαδιάφορα θέµατα που αφορούν την Πρωτοβάθµια Εκπαίδευσητης Χίου και τη ∆ιοίκησή της, τα Σχολεία, τους ∆ασκάλους καιτους Μαθητές της.

Με την εργασία αυτή η ∆ιεύθυνση ΠρωτοβάθµιαςΕκπαίδευσης Χίου φιλοδοξεί να αναδείξει τα στοιχεία εκείνα πουσυνέθεταν και συνθέτουν το βασικό ιστό της Πρωτοβάθµιας ήΣτοιχειώδους ή Βασικής Εκπαιδεύσεως του νησιού από παλαιό-τερα έως σήµερα. Μια τέτοια εργασία µπορεί να εξυπηρετήσειτους παρακάτω σκοπούς:

1) την ενηµέρωση κάθε ενδιαφεροµένου2) την ευαισθητοποίηση των αρµόδιων οργανισµών, φο-

ρέων και προσώπων να ενεργήσουν προς την κατεύθυνση τηςσυντήρησης των σχολικών κτηρίων και της πιθανής αξιοποίησήςτους κατά τρόπο ώστε τα κτήρια αυτά να ξαναβρούν τη χαµένητους ζωντάνια και ενέργεια


σελ. 19

3) τη δηµιουργία µιας ενδεικτικής παρακαταθήκης-κληρο-νοµιάς για αξιοποίηση του υλικού της από τις µελλοντικές γενιέςκαι τέλος και σηµαντικότερο νοµίζουµε

4) τη διατήρηση στοιχείων της ταυτότητας του Χιώτη σεό,τι αφορά την Ιστορία της Εκπαίδευσης στην ιδιαίτερη πατρί-δα του.

Για το λόγο αυτό, προσεγγίσαµε την καταγραφή των δια-σωθέντων στοιχείων µε πολλή σοβαρότητα, µεγάλη συγκίνησηκαι µε συναίσθηση του ότι η εργασία αυτή µπορεί να αποδει-χθεί σηµαντική στο µέλλον.

Η ∆ιεύθυνση Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης Χίου θέλονταςνα αναδείξει το µεγαλείο και το αποτέλεσµα του συντονισµούκαι της συνεργασίας όλων εκείνων των Χίων που εργάστηκανγια την οργάνωση και λειτουργία των σχολείων του νησιού,προχώρησε στην έκδοση του λευκώµατος αυτού ζητώντας τηβοήθεια και τη συνεργασία πολλών Χίων, εκπαιδευτικών και µη,στην προσπάθεια αυτή. Σχετική αναφορά της διαδικασίας, ακο-λουθεί. Για την πολύτιµη συνεισφορά τους, τους ευχαριστούµεθερµά όλους.

Θα ήταν ακόµη, παράλειψη να µην ευχαριστήσουµε εκ µέ-ρους της ∆ιεύθυνσης, την υπεύθυνη Συντονίστρια της εργασίαςαυτής και Προϊσταµένη Εκπαιδευτικών Θεµάτων της ∆ιεύθυνσηςΠρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης Χίου, ∆ασκάλα Μαρίκα Μαρδά-Κλιαµενάκη, καθώς και τον Υπεύθυνο της «Κοινωνίας της Πλη-ροφορίας» ∆άσκαλο ∆ηµήτριο Ψώρα, που επιµελήθηκε και επε-ξεργάστηκε ηλεκτρονικά όλο το φωτογραφικό υλικό και τα έγ-γραφα που θα συναντήσετε στην περιήγησή σας. Ευχαριστούµεεπίσης, τους εκπαιδευτικούς και διοικητικούς υπαλλήλους, πουεργάζονται στο γραφείο της ∆ιεύθυνσης και βοήθησαν στη δα-κτυλογράφηση των κειµένων και των καταστάσεων που θα συ-

ναντήσετε στο λεύκωµά µας, την Προϊσταµένη ∆ιοικητικώνΘεµάτων Σοφία Σιάρµπα, και τη διοικητική υπάλληλο Γαλα-νήΤρυφωνοπούλου, καθώς και τη Νηπιαγωγό Μαρίνα Ζαχαρίακαι τους ∆ασκάλους Φωτεινή Τσαγάνη, Απόστολο Ξενάκη καιΙωάννη Κοµνηνό.

Τέλος, ευχαριστούµε τη Βιβλιοθήκη Χίου «Κοραής» και τηνυπεύθυνη του Γενικού Ιστορικού Αρχείου, Ιουλία Φαράκλα.

Ας θεωρηθεί η προσπάθεια αυτή ως αρχή για περαιτέρωέρευνα για θέµατα που αφορούν την Ιστορία της Εκπαίδευσηςστη Χίο. Κι είναι αυτά τόσα πολλά και τόσο όµορφα!

Χίος, Ιούνιος 2006

Ιωάννα Λεµονιάδη-Μιχαηλίδη∆ΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ

∆ΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ ΧΙΟΥ


Σε µια προσπάθεια αναβάθµισης του εκπαιδευτικού έργουαλλά και λόγω µείωσης του µαθητικού δυναµικού άρχισεπριν από αρκετά χρόνια η διαδικασία για την κατάργηση

ή συγχώνευση των ολιγοθέσιων σχολείων. Οι απόψεις πολλές, οιπροσπάθειες επίπονες, η κριτική εύκολη, µα η αλήθεια µία. Ταδιδακτήρια από τότε στέκουν σιωπηλά, αµίλητα, ίσως και πικρα-µένα, αναπολώντας νοσταλγικά, µε περηφάνια όµως και αξιο-πρέπεια, ένα παρελθόν που χάθηκε ίσως για πάντα.

Πώς και πόσο µπορεί κανείς να µένει ασυγκίνητος και ά-πραγος µπροστά σ΄ ένα αρχιτεκτονικό δηµιούργηµα που γεννή-θηκε σε µια συγκεκριµένη στιγµή, σ΄ ένα συγκεκριµένο χώρο, α-πό συγκεκριµένους ανθρώπους! Σ΄ ένα αρχιτεκτονικό δηµιούρ-γηµα που εξέφρασε τους ανθρώπους της εποχής του, εξυπηρέ-τησε τις ανάγκες τους και στέκει άλλοτε περήφανο και ζωντανόκι άλλοτε κουφάρι µιας άλλης εποχής εγκαταλελειµµένο και µό-νο! Και τι µπορείς να κάνεις παρά να προσπαθήσεις να κρατή-σεις ζωντανές τις µνήµες. Μνήµες που έρχονται από το χτες καιταξιδεύουν στο άπειρο. Μνήµες που µας ακολουθούν και µαςκαθορίζουν. Να καταγράψεις δηλαδή, να συστηµατοποιήσειςκαι να διασώσεις την ιστορική τούτη διαδροµή σαν ένα χρέος.

Κι ένα κτίριο έρηµο και µόνο χρόνια βουβό, κρύβει µιαπλούσια ιστορία, έτοιµο να τη διηγηθεί στον καθένα που έχει τηδιάθεση ν΄ακούσει. Μια ιστορία γι΄αυτούς που το εµπνεύστη-καν, γι΄αυτούς που το σχεδίασαν, γι΄αυτούς που το έκτισαν,γι΄αυτούς που το εµπιστεύτηκαν, γι΄αυτούς που το έζησαν. Ναµιλήσει για τα γέλια, τις χαρές, τα δάκρυα, τα όνειρα µικρών καιµεγάλων, µαθητών, γονιών και δασκάλων, που µοιράστηκαν µα-

ζί του ένα µεγάλο κοµµάτι της ζωής τους κι έβαλαν τα θεµέλιαµιας καλύτερης ζωής.

Και µαζί µ΄ αυτά βέβαια, καθετί που αφορά τα σχολείαπου συνεχίζουν και σήµερα το ταξίδι τους στη γνώση.

Μια τέτοια λαχτάρα και υποχρέωση απέναντι στις γενιέςτου χτες και του αύριο, γέννησε την επιθυµία να ξεκινήσει τηζωή του το Λεύκωµα των Σχολείων της ΠρωτοβάθµιαςΕκπαίδευσης Χίου και να συµπεριλάβει στις σελίδες του βασικέςπληροφορίες.

Για ν΄ αρχίσει όµως η περιπλάνηση στο χώρο και στο χρό-νο ήταν απαραίτητο να κινητοποιηθούµε πολλοί. Χρειαζόµαστεσυνεργάτες και υπεύθυνους, να προσφέρει καθένας µε την ψυ-χή του και τη δουλειά του σ΄αυτό το δύσβατο µονοπάτι, που κά-ποτε τα χνάρια του χάνονται. Σηµαντική ήταν η βοήθεια τωνΠροέδρων των Τοπικών Συµβουλίων των ∆ηµοτικών ∆ιαµερι-σµάτων. Πρόθυµα δέχτηκαν την πρόταση να συνεργαστούν καινα συγκεντρώσουν το αρχειακό-ιστορικό υλικό, που αφορούσετο καταργηµένο σχολείο του χωριού τους. Επικοινωνήσαµε µεΠροέδρους Πολιτιστικών Συλλόγων, εκπαιδευτικούς εν ενεργείακαι συνταξιούχους καθώς και µε ευαισθητοποιηµένους συµπολί-τες µας, που µε ενθουσιασµό, µεράκι κι αφοσίωση υποδέχτηκαντην πρότασή µας, πορεύτηκαν µαζί µας και έθεσαν στη διάθεσήµας πολύτιµο υλικό.

Το ίδιο και οι ∆ιευθυντές των λειτουργούντων σχολείων,που συγκέντρωσαν το πληροφοριακό υλικό για το σχολείο τους,αναδιφώντας στις κιτρινισµένες σελίδες του αρχειακού τους υλι-κού, καταγράφοντας µαρτυρίες, ξεφυλλίζοντας βιβλία και χειρό-

Πώς και γιατί...


σελ. 21

γραφα, που κάποιοι είχαν την πρόνοια να αποτυπώσουν στιςσελίδες τους τη δίψα τόσων ανθρώπων για την πραγµατοποίη-ση του µεγάλου ονείρου τους. Ανθρώπων του πνεύµατος, αν-θρώπων του µόχθου και της βιοπάλης, ευεργετών και δωρητώνπου τους ένωνε ο ίδιος σκοπός. Το χτίσιµο ενός σχολειού.

Και τώρα είναι στα χέρια σας το ΛΕΥΚΩΜΑ µας, έτοιµο νασας ταξιδέψει στο χρόνο, να ξυπνήσει αναµνήσεις, να σας συ-γκινήσει, να σας ευαισθητοποιήσει. Να διασώσει µνήµες για έ-να παρελθόν που χάνεται πριν ο χρόνος τις σβήσει για πάντα,αλλά και να καταγράψει την πραγµατικότητα του σήµερα. Ναπροσφέρει συγκίνηση και ευχάριστα συναισθήµατα σε όποιον ε-πιλέξει να ταξιδέψει στις σελίδες του.

Ευχόµαστε να είναι το έναυσµα για περαιτέρω έρευνα καιανάδειξη του αρχειακού θησαυρού των σχολείων µας και τη λε-πτοµερειακή καταγραφή δεδοµένων που θα αφορούν στην ι-στορία της Εκπαίδευσης στο Νοµό µας, κάτι που δεν µπορούσενα γίνει στην παρούσα φάση, παρά την επιθυµία όλων µας, µετις περιορισµένες οικονοµικές και χρονικές δυνατότητες.

Θερµές ευχαριστίες σε όλους όσους αγκάλιασαν µε ευαι-σθησία και αγάπη την προσπάθεια αυτή.

Καλό ταξίδι!

Μαρίκα Μαρδά-Κλιαµενάκη∆ασκάλα

ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ ΧΙΟΥ


Α∆ΑΜΑΝΤΙΟΣ ΚΟΡΑΗΣ.Απόσπασµα από τα Προλεγόµενα στην Α’ Ραψωδία της Ιλιάδας


ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

∆ηµοτικά Σχολεία

Νοµού Χίου. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ


.

σελ. 25

ο σηµερινό σχολείο του Αγί-ου Γάλακτος θεµελιώθηκε το1927 µε προσωπική εργασίατων κατοίκων της κοινότη-

τας. Από δωρεές των χωριανών µαζεύ-τηκε το ποσό των 17.000 δρχ. όµως ταχρήµατα έφτασαν µέχρι την κατα-σκευή του ισογείου. Εργολάβος ήταν οΒαγγέλης Στρογγυλός. Το σχολείο τε-λείωσε έπειτα από δωρεά του Χωρέµη,ο οποίος πρόσφερε στην κοινότητα80.000 δρχ. για τη στήριξη στον α-γώνα του για τη Γερουσία.

Το κτίριο του σχολείου που εγ-καινιάστηκε το 1931, βρίσκεται έξω α-πό το χωριό, στον κεντρικό δρόµο ∆ή-µου Αµανής-Αγίου Γάλακτος. ∆ιαθέτειµία αίθουσα, στο υπόγειο βοηθητικούςχώρους και το δωµάτιο όπου έµενε οδάσκαλος. Είχε µαγειρεία για το συσσί-τιο. Κάθε µέρα µαγείρευε και µια µητέ-ρα και τα παιδιά έτρωγαν όλα µαζί.

Ο χώρος από τη δεκαετία του1980 έχει διαµορφωθεί σε κοινοτικόιατρείο.

Πρώτοι δάσκαλοι ήταν ο Νικό-λαος Ντούλης από το Πυργί και ο Κων-σταντίνος Κανάρης από την Καλαµω-τή. Οι µαθητές του σχολείου αριθµού-σαν τους 60. Το σχολείο σταµάτησε ναλειτουργεί το 1975.

ΤΑγίου Γάλακτος

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟΥ


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

το χωριό Άγιος Γεώργιος, τοοποίο προήλθε από την κα-τάργηση του οµώνυµου µο-ναστηριού το έτος 1518, το

σχολείο άρχισε να λειτουργεί απότο έτος 1840 ως κοινοτικό, µόνογια τα αγόρια και ονοµαζόταν Σχο-λείο Αρρένων. Η εκπαίδευση τωνκοριτσιών καθυστέρησε, γιατί γιαπολλά χρόνια επικρατούσε η αντί-ληψη ότι στα κορίτσια δε χρειάζεταιµόρφωση και πως ορθότερο ήταννα µένουν στο σπίτι τους και να βο-ηθούν τη µητέρα τους στις οικιακέςεργασίες. Έτσι τα κορίτσια άρχισαννα µαθαίνουν γράµµατα από το έ-τος 1890 σε ξεχωριστό σχολείο, τοΠαρθεναγωγείο. Αρχικά το σχολείοΑρρένων είχε 5 τάξεις µε 2 δασκά-λους και το Παρθεναγωγείο 4 τά-ξεις µε 1 δασκάλα. Από το έτος1915 το Σχολείο Αρρένων λειτούρ-γησε µε 6 τάξεις και 3 δασκάλους,ενώ ταυτόχρονα το Παρθεναγωγεί-ο µε 4 πάλι τάξεις αλλά 2 δασκάλες.

Με την απελευθέρωση τηςΧίου από τους Τούρκους (1912) οιδάσκαλοι παύουν να είναι κοινοτι-κοί, γίνονται υπάλληλοι της ελληνι-κής κυβέρνησης µε πρώτους δα-σκάλους για το Σχολείο Αρρένωντους: ∆ηµήτριο Σκανδάλη από ταΘυµιανά (1912-1915), ΑναστάσιοΜαυρογεώργη από τη Χώρα (1914-1950), Γεώργιο ∆έλλα από τον ΆγιοΓεώργιο (1915-1928), Παύλο Γρηγο-

. .

Σ∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Αγίου


.

σελ. 27

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Γεωργίου Συκούσηριάδη από την Κύπρο (1916-1917),Νικόλαο Πατούνα από τον Άγιο Γε-ώργιο (1917-1918), Γεώργιο Μαδια-νό από τη Βολισσό (1917-1919), Μι-χαήλ Ρηµική από τα Λεπτόποδα(1919-1923), Ιωάννη Βαριαδάκη απότο Βροντάδο, Λάµπρο Κουφοπαν-τελή από το Βροντάδο (1920-1922).

Παράλληλα στο Παρθεναγω-γείο υπηρέτησαν οι δασκάλες: Λε-µονιά Καµπάνη από τον Άγιο Γιώρ-γη (1901-1915), Άννα Χιώτου από ταΚαρδάµυλα (1916-1920), ΚυριακήΤσαµαρδινού από τη Χώρα (1916-1920), Κασσάνδρα Πρίνου από τηνΚαλλιµασιά (1920-1924), ΙσαβέλλαΠιπινιά από το Βροντάδο (1921-1923), Μαρία Καµπούρη από τη Χίο(1924-1928), Κλεοπάτρα Βασιλειά-δου από τη Χίο (1924-1928).

Το 1928 συγχωνεύτηκαν ταδύο αυτά σχολεία σε ένα µεικτό,το οποίο ονοµάστηκε 5/τάξιο ∆η-µοτικό Σχολείο Αγίου ΓεωργίουΣυκούση. Πρώτος ∆ιευθυντής τουΣχολείου ήταν ο Αλέξανδρος Γα-λανός και δάσκαλοι, ο ΑναστάσιοςΜαυρογεώργης, ο Γεώργιος ∆έλ-λας και οι δασκάλες Μαριάνθη καιΑικατερίνη Σταυρινάκη. Το µαθη-τικό δυναµικό του Σχολείου ήτανπερίπου 300 µαθητές. Το σχολικόέτος 1935-1936 οι µαθητές είχανφθάσει τους 327.

Το σχολείο στεγαζόταν σεχώρους της εκκλησίας του Αγίου


. .

Γεωργίου και σε παρακείµενα σπί-τια. Χρησιµοποιούσε για το σκοπόαυτό 5 αίθουσες διδασκαλίας, µιαγια κάθε τάξη. Μόνο οι τάξεις Ε’και ΣΤ’ στεγάζονταν σε µια αίθου-σα, λόγω συνδιδασκαλίας. Το διδα-κτήριο ήταν τελείως ακατάλληλο. Οαερισµός και ο φωτισµός των αι-θουσών ελλιπής. Ύδρευση και θέρ-µανση δεν υπήρχε. Λοιποί αναγ-καίοι χώροι ανύπαρκτοι. Για το µά-θηµα της Γυµναστικής χρησιµο-ποιείτο η αυλή της εκκλησίας.

Οι προσπάθειες των κατοί-κων του Αγίου Γεωργίου για ανέ-γερση νέου διδακτηρίου άρχισαναπό το έτος 1915. Σταµάτησανγια κάποιο χρονικό διάστηµα, γιανα ξαναρχίσουν το 1936. Το 1940εκδίδεται απόφαση ανέγερσηςτου νέου διδακτηρίου. Τα δρα-µατικά όµως γεγονότα που µεσο-λάβησαν, καθυστέρησαν την ανέ-γερσή του. Έτσι αρχίζει να χτίζεταιτο έτος 1949 µε δαπάνες τουΣυλλόγου Αγιωργουσίων Αµερι-κής. ∆απανήθηκαν 33.000 δολλά-ρια. Το κράτος βοήθησε µόνο µετο ποσό των 50.000 δρχ.

Αξίζει να σηµειωθεί ότι και οικάτοικοι του χωριού µε την προσω-πική τους εργασία συνέβαλαν πολύστην ανέγερσή του, µεταφέρονταςµε τα ζώα τους οικοδοµικά υλικά, α-νοίγοντας τα θεµέλια και εξοµαλύ-νοντας την οικοπεδική έκταση.

∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Αγίου


σελ. 29

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Κτίστηκε από πέτρα, σε έκτα-ση 3.282 τ.µ., η οποία είχε απαλλο-τριωθεί. Τα αρχιτεκτονικά σχέδια έ-γιναν από την οικεία Υπηρεσία τουΥΠΕΠΘ. Την επιστασία της ανέγερ-σης ανέλαβε Επιτροπή που είχε ορι-στεί από τους Αγιωργούσους τηςΑµερικής. Την αποτελούσαν ο Αλέ-ξανδρος Γαλανός, συνταξιούχοςδάσκαλος, Κωνσταντίνος Τουλα-µπής, ιατρός και Παντελής Πατού-νας. Πολύτιµη ήταν και η φροντίδατης τότε Σχολικής Εφορείας, η οποί-α αποτελείτο από το ∆ιευθυντή τουσχολείου Αναστάσιο Μαυρογεώρ-γη, τον Αντώνιο Τουλαµπή και τονΙωάννη Μπογιασκλή.

Τα εγκαίνια έγιναν στις 20Νοεµβρίου 1951. Το διδακτήριοείναι ευάερο, ευήλιο και υγιεινό α-πό κάθε άποψη. Έχει µεσηµβρινόπροσανατολισµό µε µεγάλες αί-θουσες διδασκαλίας, διαστάσεων9x6. ∆ιαθέτει αίθουσα πολλαπλώνχρήσεων 220 τ.µ. Η αυλή του εί-ναι µεγάλη, γύρω στα 1000 τ.µ.

Το σχολείο από το 1915 µέ-χρι το 1968 λειτουργούσε µε 5 δα-σκάλους, από το 1969 µέχρι το1972 µε 4 δασκάλους, και από το1973 µέχρι το 2006 µε 3 δασκά-λους και 35 µαθητές. Από το έτος2004 στο σχολείο λειτουργεί καιτµήµα Ολοήµερου.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Στο κέντρο διακρίνεται ο δάσκαλος Χ. Βουρουκτούς.

Γεωργίου Συκούση


∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Αµάδων. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..

ι άνθρωποι που απαρτίζουν το σύνολο της κοινωνίας εδώ και εκα-τοντάδες χρόνια, αφού εξασφαλίσουν στέγη για τους ίδιους καιτις οικογένειές τους σαν επόµενη υποχρέωσή τους έχουν να ανα-γείρουν εκκλησία και σχολείο για να βρίσκουν αφενός την ψυχική

τους ηρεµία και να καλλιεργούν αφετέρου τις γνώσεις τους αντίστοιχα.Το πετρόκτιστο σχολείο των Αµάδων από προφορικές µαρτυρίες

των κατοίκων γιατί δεν βρέθηκαν γραπτές όπως και η εκκλησία που είχαντην ίδια αρχιτεκτονική (θολωτές πόρτες και παράθυρα) ανεγέρθηκε χρό-νια πριν γκρεµιστεί από σεισµό το 1949. Μετά το σεισµό άρχισαν αµέσωςοι εργασίες για να ξανακτιστεί σε µια πενταετία µε έναν όροφο. Ο επάνωόροφος αποπερατώθηκε σε ένα χρόνο (1952-1953). Σε αυτόν τον όροφοδηµιουργήθηκε θεατρική σκηνή για διάφορες εκδηλώσεις των µαθητών.

Επειδή όµως ήταν αναγκαία η στέγαση ενός κοινοτικού γραφείουαφαιρέθηκε η σκηνή το 1995 ενώ η κάτω αίθουσα χρησιµοποιήθηκε γιασυνεδριάσεις και άλλες εκδηλώσεις.

H ανακαίνιση του σχολείου θεωρήθηκε αναγκαία, το 1996 τοποθε-τήθηκε καινούργια κεραµοσκεπή ενώ από το 1997 αφαιρέθηκε ο σοβάςγια να εµφανιστεί η πέτρα µε την οποία κτίστηκε, καθώς άρχισε νααναδεικνύεται για παραδοσιακούς λόγους η προβολή του είδους αυτούσαν κτίσιµο. Ταυτόχρονα τοποθετήθηκαν παράθυρα στον κάτω όροφοκαι έγινε αλλαγή του πατώµατος µε µαρµάρινη επίστρωση. Τελικά το2005, µε δωρεά των µελών του συλλόγου στην Αµερική καθώς και µε τηνκρατική συνεισφορά η ανακαίνιση ολοκληρώθηκε.

Για την ιστορία πρέπει να αναφερθούν τόσο οι ευεργέτες τουσχολείου όσο και οι δάσκαλοι που διαχρονικά έδωσαν τα «φώτα» τουςστα παιδιά. Ιδρυτής ήταν ο Σταύρος Γ. Λιβανός, ενώ ο Γεώργιος Στ. Λι-βανός το 1976 επισκεύασε το διδακτήριο. Επίσης άλλοι ευεργέτες ήτανοι Ιωάννης Κ. Καρράς, Ιωάννης Μ. Καρράς, Γεώργιος Ι. Καρράς.

Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του δίδαξαν πολλοί δάσκαλοι,ο Φλώρος Γεώργιος, ο Λυµπερόπουλος Βασ.

Παρόλο που το σχολείο ανέστειλε τη λειτουργία του λόγω έλλειψηςµαθητών από το 1988 (περίπου 8 παιδιά µετακόµισαν µε τις οικογένειέςτους τόσο στα Καρδάµυλα όσο και στην πόλη της Χίου για να συνεχίσουντις σπουδές τους) αυτό δεν εµπόδισε τους κατοίκους να το ανακαινί-σουν, ενθυµούµενοι ότι αυτό ήταν διθέσιο µε πάνω από 100 παιδιά τηδεκαετία του ’50.

Ο

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ∆ΗΜΗΤΡΙΟΥ ΨΩΡΑ


∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Αναβάτου. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..

σελ. 31

ε τη δηµιουργία του οικισµού τουΑναβάτου φτιάχνεται στο σηµερι-νό «Τριώροφο» το πρώτο σχολείοστον µεσαίο όροφο του «Τριώρο-

φου». Επάνω η Εκκλησία της Παναγίας, στηµέση το σχολείο και στο κάτω µέρος τοΕλαιοτριβείο. Το σχολείο αυτό λειτουργείµέχρι το σεισµό του 1881 και το δάσκαλοπληρώνει η τότε δηµογεροντία Αναβάτουσε µια οργανωµένη κοινότητα που αριθ-µούσε περίπου τις 400 οικογένειες.

Μετά τον µεγάλο σεισµό, που ήτανκαι το πλήγµα για το χωριό και η εγκατάλει-ψη της επάνω ζώνης στο Καστροχώρι, έχου-µε µεταναστευτικό ρεύµα προς τους πρόπο-δες του οικισµού, οπότε δηµιουργείται στηναρχή µε παραπήγµατα και στη συνέχεια µεσπίτια, το Κάτω Χωριό του Αναβάτου.

Το σηµερινό κοινοτικό γραφείο, µε τουπάρχον από κάτω καφενείο, γίνεται τογραφείο σχολείο και το καφενείο σπίτι τουδασκάλου. Στα αρχεία υπάρχει το όνοµακάποιου δασκάλου «Παδή».

Το σχολείο συνεχίζει να συντηρείταικαι να λειτουργεί µέχρι τις αρχές του ∆ευ-τέρου Παγκοσµίου Πολέµου. Μετά τον πό-λεµο και µέχρι το 1967 τα παιδιά του Ανα-βάτου στεγάζονται στο ∆ηµοτικό ΣχολείοΑυγωνύµων και έτσι καθηµερινά τα παιδιάέκαναν το δροµολόγιο Ανάβατος-Αυγώ-νυµα-Ανάβατος µε αντίξοες καιρικές συνθή-κες, µέχρι που έκλεισε και το ∆ηµοτικό Σχο-λείο Αυγωνύµων.

Τότε έρχεται η µετανάστευση, ο µα-ρασµός και η εγκατάλειψη των χωριών.

Μ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ «άλφα πι»


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ο ∆ηµοτικό Σχολείο Αρµολίων βρίσκεται στη ΝΑ άκρητου χωριού, προς το µέρος της Καλαµωτής. Θεµελιώ-θηκε την άνοιξη του 1937. Ήταν διτάξιο. Η κατασκευήτου έγινε µε την εθελοντική προσφορά των κατοίκων

του χωριού. Σύµφωνα µε προφορικές µαρτυρίες, στην τοπο-θεσία Μαγιάτικος του χωριού είχε κατασκευαστεί ένα ασβε-στοκάµινο, απ’ όπου παράγονταν ασβέστης. Από εκεί οι κά-τοικοι των Αρµολίων µε πολλή προθυµία µετέφεραν τον α-σβέστη για να χρησιµοποιηθεί για το χτίσιµο του σχολικούκτιρίου. Ακόµη, στην τοποθεσία Πλακωτούδια υπήρχε η ονο-µαστική τουβλοµηχανή. Εκεί οι χωριανοί, φηµισµένοι τεχνίτεςστην κεραµοποιία, κατασκεύαζαν αφιλοκερδώς τα τούβλα καιτα µετέφεραν στο χώρο όπου χτιζόταν το νέο σχολείο.

Χαρακτηριστηκές είναι οι αναµνήσεις της κας Αγγελι-κής Γεωργιακώδη-Πλακωτάρη (συνταξ. δασκάλα): «Εκείνοπου θυµάµαι είναι ότι αυτό το σχολείο είχε κάτω σανίδια κι έ-τσι µπαίνοντας µέσα έπρεπε να βγάλουµε τα παπούτσια µαςγια να µην κάνουµε φασαρία. Τ’ αραδιάζαµε πίσω πίσω στηµακρόστενη αίθουσα κι έπρεπε να τα πάρουµε στο τέλος.

Κάποτε λοιπόν, όταν ήµουν στην πρώτη τάξη, µου εί-χε φέρει ο πατέρας µου ένα ολοκαίνουριο ζευγάρι τσόκαρατα οποία έβαλα µια φορά µόνο γιατί στο σχόλασµα όταν ταγύρεψα κάποιος µου τα είχε πάρει. Σ’ αυτή την αίθουσα τα120 παιδιά έκαναν µάθηµα µέσα σε απόλυτη σιγή γιατίπραγµατικά ο δάσκαλός µας δεν χωράτευε. Είχε όµως τόσηµεταδοτικότητα που µας κρατούσε όλους “κόκαλο” στηντάξη. Ο ίδιος εφάρµοζε την αλληλοδιδακτική µέθοδο.

Ακόµα θυµάµαι έναν µαθητή της ΣΤ’ τάξης, το Χρή-στο το Σαλλιάρη, που µας µάθαινε να γράφουµε και να δια-βάζουµε κρατώντας ο καθένας µας µία πλάκα κι ένα κοντύ-λι. Κανείς δεν µπορεί να πιστέψει σήµερα τις συνθήκες πουεπικρατούσαν µετά τον πόλεµο, γύρω στο ‘50, όταν ξυ-πόλητοι και χωρίς βιβλία, µε τους γονείς µας να δεινοπα-θούν να µας ταΐσουν όχι να µας µορφώσουν, πηγαίναµε σ’ένα σχολείο που ήταν η παρηγοριά και η αγάπη µας.

Θυµάµαι, όταν πήγα στη ∆ευτέρα τάξη ο δάσκαλοςΓεώργιος Κάκαρης πρωτοστάτησε και µαζί µε τους κατοίκουςτων Αρµολίων ξεκίνησε το χτίσιµο ενός νέου σχολείου. Εκεί,

Τ. .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΑ ΑΡΧΕΙΑ Χ.Σ. ΚΟΣΜΙ∆Η, ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΑΡΜΟΛΙΩΝ


.

σελ. 33

Αρµολίων. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

στην αρχή του χωριού -όσο µπορώ να θυµηθώ- έγινε η αρ-χή. Βοήθησαν όλοι να γίνουν δύο αίθουσες κι ένα γραφείο µ’ένα φαρδύ διάδροµο. Όταν σχολούσαµε κουβαλούσαµε πέ-τρες µε τα πανέρια. Μας ήταν αρκετό το «µπράβο» του δα-σκάλου και η λαχτάρα να πάµε στο καινούριο σχολείο, το ο-ποίο όταν τέλειωσε είχε αυλή, κήπο και ήταν άνετο.

Εκεί, τις απογευµατινές ώρες µετά τα µαθήµατα, φυ-τεύαµε λουλούδια, ξεχορταριάζαµε, ποτίζαµε, καθαρίζαµετο σχολείο και χαιρόµαστε για το αποτέλεσµα της προσπά-θειάς µας. Ακόµα, προσφέραµε εθελοντική εργασία και στοµικρό κήπο της εκκλησίας µε τις µοσχολουριές.

Αυτά τα σχολεία του ‘50, ‘60, µε τους αυστηρούς δα-σκάλους δούλευαν µε πολλή αγάπη και χωρίς ωράριο καιείχαν βέβαια ν’ αντιµετωπίσουν το πρόβληµα της θέρµαν-σης. Γι’ αυτό κάθε µαθητής έφερνε το ξυλαράκι του για τησόµπα. Άξια ν’ αναφερθεί είναι η αγωνία των γονέων καιτων δασκάλων για τη µόρφωση των παιδιών τους µε απο-τέλεσµα πολλές φορές οι µαθητές των Αρµολίων να διακρι-θούν για την επίδοσή τους στις εξετάσεις και να συνεχί-σουν τις σπουδές τους στο Γυµνάσιο της Καλαµωτής».

Το σχολείο λειτούργησε για πρώτη φορά το 1950.Μέχρι τότε τα µαθήµατα γίνονταν στο παλαιό ∆ηµοτικό Σχο-λείο που βρίσκεται στην κεντρική πλατεία του χωριού, κοντάστον Ιερό Ναό του Αγίου ∆ηµητρίου. Το νέο ∆ηµοτικόΣχολείο διέθετε δύο αίθουσες διδασκαλίας, ένα γραφείο γιατους διδάσκοντες και έναν µικρό αποθηκευτικό χώρο. Οπροαύλιος χώρος είχε παρτέρια µε καλλωπιστικά φυτά. ΣτηΝΑ πλευρά του βρίσκονταν τα µαγειρεία και δίπλα ακριβώςµια αίθουσα για τις µαθητικές εκδηλώσεις. ∆υτικά υπήρχε -και εξακολουθεί µέχρι σήµερα- ένα πέτρινο σιντριβάνι, το ο-ποίο κατασκευάστηκε µε προσωπική δαπάνη του ΙσιδώρουΓεωργίου Μανέ, κατοίκου Αρµολίων.

Σήµερα η όψη του ∆ηµοτικού Σχολείου Αρµολίων έ-χει αλλάξει. Ο προαύλιος χώρος έχει µετατραπεί σε γήπεδοποδοσφαίρου. Ο χώρος του σχολείου έχει γίνει Πυροσβε-στικός Σταθµός και λειτουργεί από το 2002 στα Αρµόλια.Οι λιγοστοί µαθητές των Αρµολίων µεταφέρονται στο ∆η-µοτικό Σχολείο του Πυργίου.

3


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ


.

σελ. 35

Αυγωνύµωνο ∆ηµοτικό Σχολείο Αυγωνύµων λειτούργησε ωςµονοθέσιο σχολείο. Μέχρι το 1960 στεγαζότανστον πύργο της κεντρικής πλατείας του χωριού(σηµερινή ταβέρνα. Σχολικό έτος 1960-1961). Ο

κάτοικος των Αυγωνύµων Σγουρός Παναγιώτης αφηγεί-ται: «Το 1941 που πήγα στο σχολείο τα παιδιά ήταν 66.Τα 60 από τα Αυγώνυµα και τα 6 από τον Ανάβατο».

Το σχολείο στον πύργο είχε µία αίθουσα διδασκα-λίας, κουζίνα και γραφείο όπου κοιµόταν ο δάσκαλος. ΗΣχολική Εφορεία αποτελείτο από δύο κατοίκους του χωρι-ού και φρόντιζε για την καλή λειτουργία του σχολείου.Αυτοί φιλοξενούσαν όποιον δάσκαλο ήθελε στα σπίτιατους και οι διάφοροι χωριανοί του πρόσφεραν γεύµα.

Το 1961 λειτούργησε το νέο κτίριο του σχολείου,στην είσοδο του χωριού (ενοικιαζόµενα σπιτάκια). Αυτόχτίστηκε από την οικογένεια ∆ροσινού που διέµενε στηνΠενσυλβάνια των ΗΠΑ αλλά καταγόταν από το χωριό.

Ο Παντελής Παχνός, που πήγε σχολείο το 1946,θυµάται: «Στο σχολείο φοιτούσαν 64 παιδιά, εκ των οποί-ων τα δύο κατάγονταν από τη Νέα Μονή. Το σχολείο λει-τουργούσε πρωί και απόγευµα». Ο πρόεδρος του χω-ριού Παντελής Νεαµονίτης θυµάται το 1954 να υπήρχαν35 παιδιά στο σχολείο. Το σχολείο λειτούργησε µέχρι το1970 µε 8 µαθητές, ή κατ’ άλλους µέχρι το 1971 έχοντας10 παιδιά µόνο από τα Αυγώνυµα, και συγχωνεύτηκε µετο ∆ηµοτικό Σχολείο Καρυών. Σήµερα δεν υπάρχουν µα-θητές στο χωριό.

Σαν συσσίτιο αρχικά προσφερόταν στους µαθητέςγάλα και ένα κοµµάτι κίτρινο τυρί, ενώ στην κουζίνα του νέ-ου κτιρίου προσφερόταν γεύµα που παρασκευαζόταν εκεί.Για τη θέρµανση της τάξης καθένα από τα παιδιά κουβα-λούσε ξύλα. Στις εθνικές εορτές εκφωνούσαν ποιήµατα καιδεν γίνονταν σχολικές παρελάσεις.

Τ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ Γ. ΜΙΣΕΤΖΗ, ΣΤ. ΨΥΧΙΑ

Με το δάσκαλο Ν. Βαβυλουσάκη.


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

∆ιακρίνεται ο δάσκαλος Κ. Βασιλάκης.

∆ιακρίνεται ο δάσκαλος Κ. Βασιλάκης.


.

σελ. 37

Αφροδισίων. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ο σχολείο των Αφροδισίων δηµιουργήθηκε το1952 ως δεύτερο σχολείο της κοινότητας Χαλάν-δρων-Αφροδισίων και στεγάστηκε σε υπάρχονοίκηµα. Στη συνέχεια το κτίριο κρίθηκε ακατάλ-

ληλο και ανεπαρκές και άρχισε η ανέγερση νέου διδα-κτηρίου. Το οικόπεδο προσέφερε η κοινότητα. Επειδήόµως ήταν επικλινές (πλαγιά λόφου), όπως και όλο τοχωριό, χρειάστηκε να γίνουν εντατικές και επίπονες ερ-γασίες για να διαρρυθµιστεί και να αρχίσει η ανέγερση.Το µεγαλύτερο βάρος για την ανέγερση του σχολείου ε-πωµίστηκαν οι κάτοικοι του χωριού, άντρες και γυναί-κες, που προσέφεραν αφιλοκερδώς εκατοντάδες ηµε-ροµίσθια προσωπικής εργασίας. Επίσης συνέβαλε τοκράτος, οµογενείς απόδηµοι κυρίως στις Η.Π.Α., ο παγ-χιακός σύλλογος «Κοραής» Ν.Υ., ο γυναικείος σύλλογος«Αγία Μαρκέλλα» Ν.Υ., ο σύλλογος ΒορειοχωρητώνΧίου «Το Πεληναίο» Ν.Υ., η Λονδίνειος Επιτροπή κ.τ.λ.

Μεγάλη όµως ήταν και η συµβολή εκλεκτών προ-σωπικοτήτων όπως του καθηγητή Στρατή Ανδρεάδη,προέδρου της Εµπορικής Τράπεζας, και του ΓρηγορίουΖαφειράκη, ιδιοκτήτη βυρσοδεψείου, ο οποίος συνέβα-λε τα µέγιστα στην ανέγερση του σχολείου και µε δω-ρεά του στήθηκε το υπάρχον µνηµείο (ηρώο) πεσό-ντων. Γι’ αυτό ανακηρύχθηκε «µέγας ευεργέτης», όπωςµαρτυρεί η εντοιχισµένη µαρµάρινη πλάκα στην είσοδοτου σχολείου. Στη δεκαετία του 1960 έγινε η αποπερά-τωση του σχολείου, η διαρρύθµιση του αύλειου χώρου,η περίφραξη και η κατασκευή µεγάλων ανθοκήπων µεσιντριβάνια.

Το σχολείο λειτούργησε πάντοτε σαν µονοθέσιοµε αρκετά µεγάλο αριθµό µαθητών και καταργήθηκελόγω έλλειψης τούτων. Το κτίριο σήµερα συντηρεί ο Εκ-πολιτιστικός Σύλλογος Αφροδισίων και το χρησιµοποιείγια την τέλεση της πανήγυρης (2/9) και για πολιτιστικέςεκδηλώσεις.

Τ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟΥ, Κ. ΒΑΣΙΛΑΚΗ


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ο ∆ηµοτικό Σχολείο Βαβί-λων, που βρίσκεται στο ∆ή-µο Καµποχώρων, είναι απότα λίγα ολιγοθέσια που λει-

τουργούν σήµερα στο νησί µας.Βρίσκεται χτισµένο στην άκρη τουχωριού. Είναι ισόγειο κτίριο, µεδυο αίθουσες των 20 τ.µ., που φι-λοξενούν σήµερα 16 µαθητές όλωντων τάξεων και δυο χώρους ακόµα,που ο ένας χρησιµοποιείται ωςγραφείο και ο άλλος ως αποθήκη.

Από τις πληροφορίες πουσυγκεντρώθηκαν φαίνεται ότι τοσυγκεκριµένο κτίριο εγκαινιάστηκετο 1960 απ’ όπου και το σχετικόφωτογραφικό υλικό. Ο αριθµόςτων µαθητών έφτανε κάποτε τους120, ωστόσο το σχολείο λειτουρ-γούσε ως µονοθέσιο. Το χωριό είχεσχολείο και νωρίτερα, από τις αρ-χές ακόµα του αιώνα, το οποίο στε-γαζόταν στο σπίτι κάποιου πλού-σιου χωριανού και ονοµαζόταν το«Σχολειό του Μαρµαρά». Ο χώροςόµως είχε πολλά προβλήµατα, α-φού όπως χαρακτηριστικά αναφέ-ρεται «εστερείτω φωτισµού και αέ-ρα και ήταν αµφιβόλου στερεότη-τος» µε συνέπεια την απειλή τουκινδύνου και των ευθυνών. Εκεί λει-τούργησε µέχρι τον πόλεµο του1940. Το κτίριο όµως πουλήθηκεκαι οι µαθητές µεταφέρθηκαν σεάλλο χώρο, ο οποίος βρισκόταν έ-ξω από το χωριό και ήταν εξίσου


Με το δάσκαλο Α. Γιακούµα.


.

σελ. 39

προβληµατικός και ακατάλληλος.Με τη λήξη του πολέµου έ-

γινε προσπάθεια από τους χωρια-νούς να συγκεντρωθούν τα χρή-µατα και να χτιστεί νέο διδακτή-ριο. Η προσπάθεια αυτή ενισχύ-θηκε από τους οµογενείς τηςΑµερικής, οι οποίοι αντιλαµβανό-µενοι την ανάγκη για βοήθειαπροσέφεραν το µέγιστο. Η οικο-γένεια Φυτίλη έχει συνδέσει το ό-νοµά της µε την ανέγερση του ση-µερινού διδακτηρίου καθώς καιδιαφόρων άλλων χώρων στο χω-ριό. Το σχολείο διέθετε το πρω-τοποριακό για την εποχή του λου-τρό, όπου µπορούσαν οι µαθητέςνα κάνουν, µετά το µάθηµα τηςγυµναστικής, το µπάνιο τους, µεζεστό µάλιστα νερό. Τα εγκαίνιατου νέου αυτού σχολείου έγιναντην 20η Ιουλίου 1958.

Αν και οι σύγχρονες διδα-κτικές απαιτήσεις θέλουν σχολείαµε άλλες προϋποθέσεις και ενώ τοσχολείο θα µπορούσε να έχει ε-νταχθεί στο Σχολικό Κέντρο Κα-µποχώρων παραµένει σε λειτουρ-γία από την επιµονή των κατοί-κων, οι οποίοι θέλουν να το βλέ-πουν ανοιχτό, να δίνει ζωή στοντόπο µε τις δραστηριότητές τουκαι τα γέλια των µικρών µαθητών.

Βαβίλων. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .



. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ια την ιστορία αναφέρουµε ότι το όνοµα τουχωριού προέρχεται ετυµολογικά από τηφράση «Βασιλέων οίκοι», όπως φαίνεται σεεπιγραφή του Αττάλου. Σύµφωνα µε την πα-

ράδοση έµενε σ’ αυτό εξόριστη βασίλισσα τουΒυζαντίου και κατά µία άλλη εκδοχή την εποχήτης Γενουοκρατίας είχαν αρχοντικά στην περιφέ-ρεια του χωριού οι Μαονείς, που παραθέριζαν ήέµεναν µόνιµα εκεί, τους οποίους ο κόσµος ωςάρχοντες ονόµαζε βασιλειάδες. Το γεγονός µαρ-τυρούν ερείπια αρχοντικών πύργων της εποχής ε-κείνης, που σώζονται σήµερα.

Το σχολείο είναι κτισµένο στις νότιες παρυ-φές του χωριού κοντά στην κεντρική πλατεία. Πα-λιά στεγαζόταν σε διπλανό πέτρινο διώροφο κτί-σµα που είχε κτιστεί πριν το 1857, όπως φαίνεταιστη 2η πράξη της Σχολικής Εφορείας Βασιλεωνοί-κου του 1937. Επίσης η «Έκθεσις της Αστικής και∆ηµοτικής Παιδεύσεως της Νήσου Χίου» του σχο-λικού έτους 1911-1912 αναφέρει ότι το Αρρενα-γωγείον είχε Άρρενες 57, ∆ιδασκάλους 1 και τοΠαρθεναγωγείον Θήλεις 41, ∆ιδασκάλους 1.

Ο καταστροφικός σεισµός του 1881 προξέ-νησε επικίνδυνα ρήγµατα στο κτίριο και το κατέ-στησε ετοιµόρροπο, ώστε να απειλείται η ζωή τωνφοιτώντων µαθητών. Παρουσιάστηκε λοιπόν επι-τακτική ανάγκη να ανεγερθεί καινούργιο. Οι συν-θήκες ήταν ευνοϊκές, αφού ο παρακείµενος α-γρός, που ήταν ιδιοκτησία του σχολείου, µπορού-σε να χρησιµοποιηθεί ως οικόπεδο και η ΣχολικήΕφορεία είχε συγκεντρώσει το ποσό των 15.000δραχµών. Υπέβαλαν λοιπόν το αίτηµα στο Υπουρ-γείο Παιδείας, για να βοηθήσει στην πραγµατο-ποίηση του στόχου τους.

Οι εργασίες ξεκίνησαν τον Οκτώβριο του1938, αφού συγκεντρώθηκαν και 100.000 δραχ-

Γ∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ


σελ. 41

µές από τις επιτροπές της Αλεξάνδρειας και τουΛονδίνου. Μεσολάβησε η περίοδος 1942-1945,κατά την οποία δεν προχώρησε αρκετά το έργο,λόγω του πολέµου, το οποίο συνεχίστηκε πιο ε-ντατικά µετά την κατοχή.

Το 1949 µε τον ισχυρό σεισµό, που έπληξετη Χίο, το κτίριο του παλαιού σχολείου έγινε ακό-µα πιο επικίνδυνο κι έτσι το 1950 εγκαταλείφθη-κε. Το σχολείο µεταστεγάστηκε σε δύο µικρά οική-µατα του χωριού ιδιοκτησίας Ι. Κοιλιάρη και ∆.Σκουλικίδη. Το παλιό κτίριο που δε χρησιµοποιό-ταν πια µισθώθηκε για µερικά χρόνια από τηΣχολική Εφορεία σαν αποθήκη σε ιδιώτες και το1969 παραχωρήθηκε δωρεάν στην Κοινότητα, γιανα το επισκευάσει και να το αξιοποιήσει ως αίθου-σα Πολιτιστικών Εκδηλώσεων.

Το 1957 το καινούργιο σχολείο, µε αρκετέςακόµα ελλείψεις, δέχθηκε τους µαθητές του χωριούκαι από τότε ξεκίνησε κανονικά η λειτουργία του.Το σχολείο λειτουργούσε ως διθέσιο και κάποιαχρόνια, ελάχιστα βέβαια, ως µονοθέσιο. Το 1988συνενώθηκε µε το ∆ηµοτικό Σχολείο Χαλκειούς καιγια µερικά χρόνια φιλοξένησε δύο τάξεις µαθητών.Το 1992 το κτίριο έπαθε ζηµιές, λόγω σεισµού, οιοποίες έπρεπε να επισκευαστούν, οπότε οι αναφε-ρόµενες τάξεις ξαναγύρισαν στο Χαλκειός.

Όπως φαίνεται από το υπάρχον αρχείο οιδάσκαλοι που υπηρέτησαν στο σχολείο είναι οιπαρακάτω: Σκέλας (διάκονος), Αναστάσιος Μαυ-ρογιώργης, Μιχαήλ Ρηµικής, Ιωάννης Βερβερά-κης, Γεώργιος Εκατοµάτης, Μαριάνθη Λασκαρί-δου, Χρυσάνθη Μαστοράκη, Ελισάβετ Καραγαν-τσίδου, Αλεξάνδρα Κατσάλα, ∆ανάη Πετάση, Αι-κατερίνη Αικατερίνη, Βασιλική Καλαµιδιώτου,Θεοδώρα Κουρουνιώτου.

Βασιλεωνοίκου. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..


Με το δάσκαλο Ν. Σµυρναίο


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Με το δάσκαλο Ι. Κυριακώδη.∆ιακρίνεται ο δάσκαλος Ε. Ζύµαρης.


.

σελ. 43

ο πρώτο Σχολείο στο Βερβεράτο λειτούρ-γησε στο παρεκκλήσιο του Ι.Ν. Αγίου Νι-κολάου. Αργότερα ιδρύθηκε στο Χαλ-κειός ∆ηµοτικό Σχολείο Αρρένων και Θη-

λέων (Παρθεναγωγείο) και τα παιδιά του Βερ-βεράτου µετέβαιναν και φοιτούσαν στα σχο-λεία του Χαλκειούς. Με κοινή όµως προσπά-θεια κατοίκων, πολιτείας και οµογενών εγκατε-στηµένων κυρίως στην Αίγυπτο (Αλεξάνδρεια) ι-δρύθηκε και ανεγέρθηκε το σηµερινό σχολείοσε οικόπεδο που παραχώρησε η εκκλησία.

Λειτούργησε πάντοτε σαν µονοτάξιο (µο-νοθέσιο) ∆ηµοτικό Σχολείο µε αυξοµειούµενο α-ριθµό µαθητών. Πολλές φορές ο αριθµός τωνµαθητών έφθασε στα όρια καταργήσεως, χω-ρίς ποτέ να καταργηθεί. ∆ίδαξαν σε αυτό εξαι-ρετικοί δάσκαλοι. Λειτούργησε µέχρι την ίδρυ-ση του Σχολικού Κέντρου Καµποχώρων στοΧαλκειός. Σήµερα το κτίριο συντηρείται από το∆ήµο και στεγάζεται σε αυτό Νηπιαγωγείο.

Στη φωτογραφία κάτω αριστερά διακρί-νονται οι µαθητές του σχολείου το έτος 1948µε το δάσκαλό τους Λάµπρο Μασουρίδη απότο Χαλκειός που υπηρέτησε πολλά χρόνια στο∆.Σ. Βερβεράτου. Ακόµη η είσοδος του σχολεί-ου, ένα µεγάλο δέντρο αγριοπιπεριάς και τοπαράθυρο όπου συστεγαζόταν το κοινοτικόγραφείο. Σήµερα το κοινοτικό γραφείο µε-ταφέρθηκε, το κτίριο ανακαινίσθηκε, άλλαξεδιαρρύθµιση, µεγάλωσε ο αύλειος χώρος, κτί-σθηκαν βοηθητικοί χώροι και εντός του κήπουστήθηκε µνηµείο πεσόντων (ηρώο), από τουςΓεώργιο και Υπατία Βασιλάκη το 1985.

ΤΒερβεράτου

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΑ ΑΡΧΕΙΑ ΕΥΑΓΓ. ΖΥΜΑΡΗ, Ι. ΚΥΡΙΑΚΩ∆Η

Με το δάσκαλο Ε. Ζύµαρη.

∆ιακρίνεται ο δάσκαλος Λ. Μασουρίδης.


∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Βέσσας. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..

ο ∆ηµοτικό Σχολείο Βέσ-σας στεγαζόταν παλιάστο κτίριο πάνω από τοκοινοτικό καφενείο στην

κεντρική πλατεία του χωριού.Από το έτος 1953 µετα-

φέρθηκε στο νεόκτιστο κτίριο έ-ξω από το χωριό, στο βόρειοτµήµα του. Το κτίριο είναι πε-τρόκτιστο, νεοκλασικό, περίπου70 τετραγωνικών µέτρων. Απο-τελείται από την κυρίως αίθου-σα, τον προθάλαµο και ένα γρα-φείο (1ος όροφος). Επίσης δια-θέτει ηµιυπόγειο και φουντάνα.

Είναι κτισµένο σε οικόπε-δο περίπου 2 στρεµµάτων.

Ο πρώτος δάσκαλος πουδίδαξε σε αυτό τα έτη 1953-1966 ήταν ο αείµνηστος ∆ηµή-τρης Παπαµανωλάκης. Μετά το1966 ακολούθησαν πολλοί δά-σκαλοι στο µονοθέσιο σχολείοτης Βέσσας, σχεδόν ένας κάθεχρόνο. Το 1986, στα πλαίσιατων σχολικών κέντρων που δη-µιουργήθηκαν και επειδή δεν εί-χε περισσότερα από 5-6 παιδιά,έκλεισε.

Το κτίριο τώρα στεγάζειτον Φιλοπρόοδο Σύλλογο Βέσ-σας και στο προαύλιό του έχειγίνει γήπεδο µπάσκετ.

Τ


Με το δάσκαλο Παπαµανωλάκη.


∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Βικίου. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..

ο διδακτήριο είναι πετρόκτιστο και άρχισενα χτίζεται το έτος 1920. Περιλάµβανε τρειςαίθουσες διδασκαλίας στον όροφο και τρειςστο ισόγειο, συνολικού εµβαδού 352 τ.µ.

Λειτούργησε πρώτη φορά ως σχολική µονάδα τοσχολικό έτος 1922-1923. Για την ανέγερσή του ερ-γάστηκαν µε προσωπική εργασία κάτοικοι του χωρι-ού. Κάθε κάτοικος υποχρεούνταν να κάνει 22 ηµε-ροµίσθια στην κοινότητα. Για πληρωµή τους η κοι-νότητα έδωσε στον καθένα ένα κοµµάτι γης στηνπαραθαλάσσια περιοχή της Σφηκούντας. Την έκτα-ση αυτή είχε αγοράσει η κοινότητα από τη ΝέαΜονή. Οι κάτοικοι εργάζονταν µε ζήλο γιατί είχε κυ-κλοφορήσει η φήµη ότι στην περιοχή τους θα λει-τουργούσε Γυµνάσιο. Ήθελαν να διεκδικήσουν τηνέδρα του Γυµνασίου.

Ονοµαστοί δάσκαλοι που πέρασαν στο παρελ-θόν από το Βίκι ήταν ο Βρονταδούσης ΘεόδωροςΚάστανος, ο οποίος δίδαξε στο Παλιό Σχολείο δίπλαστην εκκλησία του χωριού (εκεί σήµερα στεγάζεται τουποκατάστηµα του Ο.Τ.Ε.). Επίσης η Βρονταδούσαιναδασκάλα Μαρκέλλα Καρακωνσταντή. Υπηρέτησε στοσχολείο µετά το 1940 κι έµεινε στο χωριό επτά χρόνια.

∆ύο µαθητές της εποχής αυτής φοίτησαν στοΓυµνάσιο Καρδαµύλων. Μετά τις σπουδές έφυγαν απότο χωριό και τα ίχνη τους χάθηκαν. Αυτό αποτέλεσε α-φορµή να µη στέλνουν οι Βικιανοί τα παιδιά τους στοΓυµνάσιο. Έλεγαν: «Γιατί να στείλω το παιδί µου στοΓυµνάσιο; Τι έκαναν αυτοί που πήγαν;» Έτσι η πρό-οδος των παιδιών έγινε τροχοπέδη για τα άλλα παιδιά.

Σήµερα µια αίθουσα διαµορφώθηκε σε Λαο-γραφικό Μουσείο από το Σύλλογο των ΑπανταχούΒικιανών «Το Βίκι». Η µεσαία ως γραφείο του ∆ηµο-τικού ∆ιαµερίσµατος Βικίου και η τρίτη σε κατοικίατου ιερέα του χωριού.

Τ

σελ. 45

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ Π. ΚΑΡΑΚΟΖΗ


ο σχολείο της Βολισσού αποτελεί το στολίδιτου χωριού από το 1928. Κυριαρχεί στα χω-ριά της βόρειας Χίου, κλέβει την παράστασηκαι µονοπωλεί τις εντυπώσεις. Χτισµένο πα-

ραδοσιακά, µε πέτρα, σ’ ένα λόφο στην αρχή τουχωριού, καταφέρνει µε την επιβλητική του όψη ναµένει για πάντα χαραγµένο στη µνήµη των ανθρώ-πων. Με ευστοχία µετατρέπει µια στερεότυπη συµ-βατή κάτοψη σε µια ποικιλόµορφη και ενδιαφέρου-σα σύνθεση, σχεδόν έργο τέχνης, παρέχοντας απλό-χερα τη συµφιλίωση του χώρου µε το περιβάλλον.

Έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο και οι αλ-λαγές που έχουν γίνει όλα αυτά τα χρόνια ήταν µό-νο σε επίπεδο επισκευής φυσικών φθορών αφή-νοντας αναλλοίωτες τόσο την εξωτερική του όψη ό-σο και την εσωτερική του διαρρύθµιση.

Είναι το µοναδικό σχολείο που λειτουργεί πλέ-ον στο βόρειο κοµµάτι του νησιού. Σύµφωνα µε ε-πίσηµα αρχεία, τα οποία είχε βρει η Περιβαλλοντι-κή Οµάδα Γυµνασίου-Λυκείου Βολισσού και µε βά-ση τα οποία εξέδωσε το 1997 το βιβλίο «Το χρονι-κό της ανέγερσης του ∆ιδακτηρίου της Βολισσού»,ο αγιασµός του σχολείου έγινε, µετά από χρόνιαπροσπάθειας, στις 6 Ιανουαρίου 1928. Εκείνη τηνηµέρα για πρώτη και τελευταία φορά πραγµατο-ποιήθηκε και ο αγιασµός των υδάτων στη δεξαµενήστο ισόγειο του σχολείου. Συµπληρώνει φέτος 76χρόνια παρουσίας και προσφοράς ενώ το χρονικότης ανέγερσής του µέσα από µαρτυρίες χωριανώνκαι παλιών εγγράφων µαρτυρά τους αγώνες πουέγιναν µέχρι να πάρει σάρκα και οστά. Σύµφωναµε τις πληροφορίες που µας δίνει το βιβλίο και µετην πολύτιµη βοήθεια του ∆ιευθυντή του Γυµνασίουκαι Λυκείου Βολισσού, κ. Σωτήρη Παραδείση ο ο-ποίος µας δάνεισε και τις φωτογραφίες, µέχρι εκεί-νη την ηµέρα οι σχολικές τάξεις στεγάζονταν σε

Τ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ


.

σελ. 47

Βολισσού. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

διάφορα κτίρια, όπως το σηµερινό κοινοτικό γρα-φείο, το ιατρείο καθώς και σε διάφορα σπίτια.

Ο αγιασµός του σχολείου έγινε, έπειτα απόχρόνια προσπάθειας, στις 6 Ιανουαρίου 1928. Εκεί-νη την ηµέρα για πρώτη και τελευταία φορά πραγ-µατοποιήθηκε και ο αγιασµός των υδάτων στη δε-ξαµενή στο ισόγειο του σχολείου. Μέχρι τότε οισχολικές τάξεις στεγάζονταν σε διάφορα κτίρια, ό-πως το σηµερινό κοινοτικό γραφείο, το ιατρείο, κα-θώς και σε διάφορα σπίτια. Το πρόβληµα ήταν µε-γάλο αλλά εκείνη η περίοδος ήταν κρίσιµη λόγω τουΙταλοτουρκικού και του Βαλκανικού πολέµου. Μετάτη λήξη των πολέµων φαινόταν πλέον καθαρά η έλ-λειψη σχολικού κτιρίου µιας και οι µαθητές αυξάνο-νταν. Η κατάσταση στην οποία βρίσκονταν δάσκα-λοι και µαθητές, ήταν εξαιρετικά δύσκολη.

Ωστόσο, λίγο µετά την απελευθέρωση του νη-σιού µας φύσηξε άνεµος δηµιουργίας και ανα-γέννησης. Έτσι έφτασε κλιµάκιο αρχιτεκτόνων απότο Υπουργείο Παιδείας µε τους κ. Μιχαήλ Μαν-τούδη και Γιώργο Πατζάρη για την υλοποίηση τωνεπίµονων αιτηµάτων των χωριανών για σχολείο, µιακαι µέχρι τότε χρέη σχολείου έκαναν νοικιασµένες,ανήλιαγες τρώγλες, ενώ το σχέδιο που είχε προτεί-νει ο νοµοµηχανικός της Νοµαρχίας Χίου, ανάλογοτων οικονοµικών που διέθετε η νοµαρχία, όταν ε-στάλη για έγκριση στο Υπουργείο απερρίφθη παµ-ψηφεί και µε πολλούς επαίνους.

Η λαµπρή φιλοξενία και οι περιποιήσεις τωνκατοίκων στους αρχιτέκτονες του Υπουργείου είχανσαν αποτέλεσµα µια ευνοϊκή γνωµάτευση για ένα τε-τρατάξιο κτίριο που θα στέγαζε το ∆ηµοτικό ΣχολείοΑρρένων και ηµιγυµνάσιο µε δύο ή τρεις τάξεις. Μά-λιστα βρέθηκε κι ο κατάλληλος τόπος (µια ολόκληρηπλαγιά) κι έφυγαν υποσχόµενοι ένα προσεγµένο σχέ-διο. Τα χρόνια περνούσαν χωρίς να γίνεται τίποτα.


Το πράγµα όµως δεν επιδεχόταν χρονοτριβές.Οι κάτοικοι της Βολισσού αποφάσισαν έτσι να

πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους µιας και τοκράτος αδιαφορούσε. Κατ’ αρχήν έπρεπε να βρε-θούν πόροι. ∆εν ήταν όµως εύκολο να µαζευτούν ταχρήµατα που απαιτούνταν για την ανέγερση κτιρίου.Το 1924 αγοράστηκε η πλαγιά και άρχισε το δύσκο-λο έργο της ισοπέδωσής της. Βρέθηκε ένας µεγάλοςευεργέτης, ο εφοπλιστής Γεώργιος Ανδρεάδης, πουέδωσε πάρα πολλά για την εποχή εκείνη χρήµατα(15.000 χρυσές) αλλά το αποτέλεσµα παρέµεινε το ί-διο. Τα χρήµατα έχασαν κάποια στιγµή την αξία τουςκαι τότε απευθύνθηκαν στους χωριανούς του εξωτε-ρικού, οι οποίοι πρόθυµα προσέφεραν τη βοήθειάτους όπως και η Λονδίνειος Επιτροπή της Χίου.

Συγκροτήθηκε µια επιτροπή που θα διαχειρι-ζόταν το ζήτηµα του σχολείου και της οποίας πρώτοµέληµα ήταν να βρεθεί ο χώρος που θα χτιζόταν τοσχολείο. Ο χώρος βρέθηκε, αγοράστηκε και επιτέ-λους έφτασε αντιπροσωπεία του Υπουργείου η οποίαγνωµάτευσε να δηµιουργηθεί τετρατάξιο δηµοτικόκαι ηµιγυµνάσιο µε δύο ή τρεις τάξεις. Το σχολείοάρχισε να γίνεται επιτέλους πραγµατικότητα.

Στο µεταξύ ήρθαν τα σχέδια και βρέθηκε οαρχιτεχνίτης που θα εφάρµοζε το σχέδιο και θα ε-πέβλεπε τις εργασίες. Ήταν ο µαστρο-∆ηµοσθένηςο Ντούλος, άξιος και ικανός τεχνίτης, που πόνεσε τοέργο και το φρόντισε σαν δικό του. Φτάσαµε λοιπόναισίως στα τέλη του Σεπτέµβρη του 1924, χρονιά-σταθµό µια και µπαίνει επιτέλους ο θεµέλιος λίθος.Χαρακτηριστική είναι η απόδειξη 25 δρχ. που σώζε-ται µέχρι σήµερα για την αγορά του πετεινού πουσφάχτηκε στα θεµέλια.

∆ούλευαν από την άνοιξη µέχρι το φθινόπωροκαι το χειµώνα σταµατούσαν. Τα µάρµαρα κου-βαλήθηκαν από το Πλατάνι της Σιδερούντας µε βάρκες


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Βουνού. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..

το νότιο µέρος του χωριού και επίτης οδού Βουνού-Φλατσίων σε πα-νοραµική θέση χτίστηκε το 1932 τοσχολείο του Βουνού. Μέχρι τότε

στεγαζόταν σε ένα παλαιό κτίριο στηπλατεία του χωριού. Με δωρεά του οικο-πέδου του Χρήστου Κωστάκη χτίστηκε τονέο κτίριο µε ανατολικό προσανατολι-σµό. Στην είσοδο υπήρχε ανθόκηπος.Ανέβαινες πέντε-έξι σκαλιά και βρισκό-σουν σε στεγασµένο χώρο ικανό να προ-στατεύει όλα τα παιδιά του σχολείου σεπερίπτωση βροχής. Στο κέντρο του υπήρ-χε µια φουντάνα που συγκέντρωνε τα νε-ρά της βροχής τα οποία χρησιµοποιού-σαν για το πότισµα.

Μπαίνοντας στο κτίριο υπήρχε έναςµεγάλος διάδροµος ο οποίος κατέληγε σεένα µεγάλο γραφείο. Αριστερά του δια-δρόµου υπήρχαν τρεις µεγάλες αίθουσεςµε άπλετο φωτισµό αφού η νότια πλευράτους ήταν από µεγάλους υαλοπίνακες.

Οι δυο τελευταίες αίθουσες χωρί-ζονταν µε παραβάν γιατί στην πρώτη υ-πήρχε σκηνή θεάτρου.

Από τη δυτική πλευρά υπήρχανδυο υπόγεια τα οποία χρησίµευαν το ένασαν αποθήκη και στο άλλο έφτιαχναν τοσυσσίτιο.

Υπήρχε µεγάλος αύλειος χώρος α-πό τη νότια πλευρά, ένα τµήµα του οποί-ου καλυπτόταν από αµυγδαλιές και στοβάθος υπήρχαν οι τουαλέτες. Από δυτικάυπήρχε και άλλη είσοδος για το σχολείο.

Σ



∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ Βροντάδου, 1ο. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..

σελ. 51

Αγ. Γεωργίου


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑγίουΣΤΟ ΠΑΛΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΠΟΥ «(…..)Ήµασταν, τότε, µαθητές του ∆ηµοτικού σχολείου.

Ο δάσκαλός µας, ο ξακουστός και αείµνηστος ∆ιονύσης ο Τελλήςήταν διευθυντής του σχολείου, στο Βροντάδο, συνυπηρετούσε δε µετον καθ’ όλα σεβαστό δάσκαλο, τον Παντελή Κοσµά, ο οποίος εί-χεν αντικαταστήσει τον τότε παραιτηθέντα δάσκαλο, τον ∆ιάκοΣτέφανο Τσιχλή, επειδή έγινεν ο τελευταίος πλέον παπάς και µά-λιστα πρωτόπαπας του Βροντάδου και δεν µπορούσε να αντεπεξέρ-χεται στα αυξηµένα και πολλαπλά καθήκοντά του (...)

Εγώ, φοιτούσα τότε (Σηµ: Σχολ. έτος 1912-13) στην τε-τάρτη τάξη, δηλαδή στην ανώτερη τάξη του ∆ηµοτικού εκείνον τονκαιρό. Μετά την τάξη αυτή, εχρειάζετο να φοιτήσεις σε άλλο σχο-λείο, ενδιάµεσο του ∆ηµοτικού και του Γυµνασίου, που ελέγετο:Ελληνικό σχολειό. Τέτοια σχολειά ή Σχολαρχεία ιδρύονταν στακεντρικά ιδίως µέρη ή στα κεφαλοχώρια. Πρώτο τέτοιο Ελληνικόσχολειό, στη Χίο, ήταν η λεγόµενη «Αστική Σχολή», όπου σήµε-ρα το 1ο ∆ηµοτικό σχολείο της πόλεως Χίου (...)

Λοιπόν (...) όταν τελειώσαµε την ∆’ τάξη του σχολείουΒροντάδου και ενώ λογαριάζαµε πώς θα τα καταφέρναµε να περ-πατούµε τόσο µακριά, για να πηγαίνοµε στο Ελληνικό σχολειό,στη Χώρα, µαθαίνοµε ότι ιδρύθη νέα τάξη στο σχολειό µας, αντί-στοιχη του Ελληνικού σχολείου. Έτσι το Γ' Ελληνικό σχολείο πουιδρύθηκε στη Χίο, ήταν του Βροντάδου, κατόρθωµα για τους προ-εστούς του, πού 'θελαν να διαπρέπει πάντα ο τόπος τους (...)».

Ιωάννης ΒΑΡΙΑ∆ΑΚΗΣ (1902-1970)Απόφοιτος του 1914ΧΙΑΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΙΣ, 1963

Χειρόγραφό σηµείωµα του δασκάλου ∆. Τελλή για το µαθητή του Ι. Βαριαδάκη


.

σελ. 53

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Βροντάδου, 1οΓεωργίου

15-11-1912: Το παλιό σχολειόγίνεται πρόχειρο νοσοκοµείοκατά τη διάρκεια της µάχης του Αίπους.

Με το δάσκαλο Μ. Ψώρα.

Με το δάσκαλο ∆. Τσαγκάτο.


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Αγίου


.

σελ. 55

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Βροντάδου, 1οΓεωργίου

ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΟΥ 1912«(...) Evα µικρό χρονικό διάστηµα πρό της απελευθερώσεως (από το καλοκαίρι

του '12) στο Παρθεναγωγείο του Αγίου Γεωργίου, κάτω απ' το καµπαναριό, εγκατεστά-θηκαν καµµιά πενηνταριά Τούρκοι στρατιώτες µ' έναν µορφωµένο αξιωµατικό. Λίγο πο-λύ για πρώτη φορά γνωρίσαµε από κοντά τους δυνάστας µας τόσων αιώνων και δεν τονπoλυλoγαριάσαµε. Πάνω από τον στρατώνα των ήταν η αυλή του δηµοτικού σχολείουτων αρρένων µε τον κέδρο της ίδιο κι απαράλλακτο όπως είναι σήµερα και µάρτυρα µο-ναδικό ύστερα από λίγα χρόνια της ιερότητος του χώρου. Σ' ένα του τετράστιχο ο∆ροσίνης γράφει πως: «Κι οι τόποι έχουν τη µοίρα τους: -του ενός η µοίρα γράφει- ναγίνει δόξας σύµβολο -κι άλλος... µένει χωράφι». Κάτω λοιπόν από τον τοίχο της αυλήςοι Τούρκοι έστηναν το καζάνι κι έψηναν το φαγητό τους κατά κανόνα πλιγούρι δηλ. σι-τάρι χοντροκοµµένο. Όλο το σχολείο στα διαλείµµατα και το µεσηµέρι καβαλίκευε τοτοιχογύρι και χάζευε τους Τούρκους που ανακάτευαν το πιλάφι τους. Οι ζωηρότεροι απτους µαθητάς τολµούσαν να τους λένε πειραχτικά λόγια που δεν µπορούσαν να τα κα-ταλάβουν, µερικοί από τους µαθητάς ξεκολλούσανε τους σοβάδες του τοίχου και µικράµικρά κοµµατάκια τα πετούσαν µέσα στο καζάνι. Κάποια µέρα οι Τούρκοι τους αντελή-φθηκαν και εξ’ αιτίας αυτής της απρεπείας των παιδιών δηµιουργήθηκε ολόκληρο επει-σόδιο κι έγινε το σχολείο ανάστατο. Ένας πολύ κακός Τουρκαλάς βγήκε µαινόµενος α-πό πάνω, πήρε κυνήγι τα παιδιά και λίγο έλειψε να γίνουν δυστυχήµατα από το µεγά-λο συνωστισµό στη νοτινή πόρτα του σχολείου. Πήγε ο δάσκαλος, ο ∆ιονύσης, στο∆ιοικητή του λόχου και «απεσόβησε περαιτέρω συνέπειες». Από την ηµέρα εκείνη εγκα-ταστάθηκε Τούρκος φρουρός στην αυλή, έκλεισε η νοτινή πόρτα του σχολείου και αυλι-ζόµαστε πια από τη βορινή έξοδο. Σε λίγες µέρες ο ίδιος Τουρκαλάς που κυνήγησε ταπαιδιά έγινεν αντικείµενο ξεκαρδιστικής σκηνής γιατί, ποιος ξέρει για ποιο λόγο, πέρα-σε το κεφάλι του µέσα από τα δικτυωτά σίδερα που είχαν τα παράθυρα του κάτω σχο-λείου και στάθηκε αδύνατο να µπορέσει να το ελευθερώσει.

Έβαλε τις φωνές και µαζεύτηκαν όλα τα παιδιά και γέλασαν µε την καρδιάτους για το πάθηµα του Τούρκου. Πέρασε κατά τύχη ο Γιώργης ο Μπριλής, τελω-νοφύλακας επί Τουρκοκρατίας και τον ηλευθέρωσε από την παγίδα.

Πολύ λίγες µέρες βάσταξε ο αποκλεισµός της αυλής του σχολείου από τουςΤούρκους, γιατί γρήγορα ήλθεν η 11η Νοεµβρίου και οι Τούρκοι τα µάζεψαν µετον αξιωµατικό τους και τράβηξαν για το Αίπος (...)».

Αντώνιος ΣΤΕΦΑΝΟΥ (1904-1992 )Απόφοιτος του 1916ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΒΡΟΝΤΑ∆ΟΥ, φ.19/ Νοέµβριος 1952



. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ο 2ο ∆ηµοτικό Σχολείο Βροντάδου βρίσκεται στο κέ-ντρο του Βροντάδου, κοντά στην εκκλησία τηςΠαναγίας Ερειθιανής. Είναι ένα ωραίο νεοκλασικό,πέτρινο οικοδόµηµα. Η εκπαιδευτική περιφέρεια του

Σχολείου περιλαµβάνει τις ενορίες Παναγίας Ερειθιανής,Προφήτη Ηλία και Παναγίας Μούτσαινας.

Η ιστορία των σχολείων της περιοχής ξεκινάει απόπολύ παλιά. Στην αυλή της εκκλησίας της Παναγίας Ερει-θιανής λειτουργούσε από το 1846 µέχρι το 1881 ΕνοριακόΣχολείο, για τη συντήρηση και τη λειτουργία του οποίουφρόντιζε το ταµείο της Εκκλησίας και µέρος της δαπάνηςγια τα έξοδα προερχόταν από τα «εισιτήρια» των µαθητών,δωρεές των κατοίκων της περιοχής, επιχορηγήσεις χιώτι-κων ασφαλιστικών εταιρειών ή των Ορθοδόξων ∆ηµοσίωνΣχολείων. Σ’ αυτό δίδαξαν οι Ευάγγελος Π΄΄Στεφάνου Καβ-βάδας, ο ∆ηµ. Μικρούδης, ο Ιωάν. Χριστοδουλίδης, ο ∆ηµ.Κουτζογιαννόπουλος, ο Ανδρ. Πειθής.

Στην περιοχή λειτουργούσαν και ιδιωτικά σχολεία. Ένατέτοιο διατηρούσε στο σπίτι του πριν και µετά τη χειροτονίατου ο ιερέας Κωνσταντίνος Καλαγκιάς, Σακελλάριος, ο οποί-ος χειροτονήθηκε ως διάκονος το 1856 και πέθανε το 1897.Το 1867-1868 ιδρύθηκε η Ενοριακή Σχολή ΠαναγίαςΜούτσαινας, στην οποία δίδασκε για δύο χρόνια µαθήµαταΑ΄ και Β΄ Ελληνικού ο δάσκαλος Ανδρέας Μιχ. Πειθής, αµέ-σως µετά την αποφοίτησή του από το Γυµνάσιο Χίου.

Το Σεπτέµβριο του 1898 ιδρύθηκε Σχολή Α΄ και Β΄ Ελ-ληνικού Θηλέων στον Προφήτη Ηλία, µε διευθύντρια τη Χρυ-σάνθη ∆ηµ. Γλύκα. Το Σχολείο Θηλέων Ερειθιανής (Παρθε-ναγωγείο) χτίστηκε λίγα χρόνια µετά το σεισµό του 1881 καικατεδαφίστηκε το 1965 για να πάρει τη θέση του η νέα ενο-ριακή αίθουσα του Ιερού Ναού Παναγίας Ερειθιανής. Ως δι-ευθύντριες του Σχολείου συναντούµε την Ειρήνη Καρίβαλη,την Ευρυδίκη Αντ. Γιαννούλου, την Κατίνα Γλύκα. Το ΣχολείοΑρρένων (Αρρεναγωγείο) αρχικά ήταν µια µεγάλη και γερο-δεµένη παράγκα, όπως έλεγαν κάθε ξύλινο οίκηµα µετά τοσεισµό του 1881, και λειτουργούσε στην ίδια περίπου θέση

Τ∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Παναγίας


Βροντάδου, 2ο.

σελ. 57

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

που βρίσκεται και σήµερα το σχολείο µας. Το κτίριο όπου στεγάζεται σήµερα το 2ο ∆ηµοτικό

Σχολείο Βροντάδου θεµελιώθηκε τον Ιούλιο του 1911 και ε-γκαινιάστηκε στις 14 Σεπτεµβρίου του 1913, σχεδόν έναχρόνο µετά την απελευθέρωση της Χίου από τους Τούρκους.Από τις δύο εντοιχισµένες πλάκες στην πρόσοψη του κτιρίουµαθαίνουµε για τις ηµεροµηνίες θεµελίωσης και εγκαινίων,για το Μητροπολίτη Χίου και τους Εφόρους, για την προ-σφορά των ενοριτών και άλλων «συνδροµητών» για το χτίσι-µο του σχολείου, για την αφιέρωσή του στους αγωνιστές τηςµάχης του Αίπους (Νοέµβριος 1912). Η µία από τις πλάκεςείναι ο θεµέλιος λίθος!

Στο νότιο τοίχο του σχολείου συναντούµε εντοιχισµένοτεµάχιο επιτύµβιας πλάκας από θυµιανούσικη πέτρα. Πα-ρουσιάζει ανάγλυφα τον ήλιο, τη σελήνη και κάτω απ’ αυτάένα ιστιοφόρο. Προέρχεται από τον τάφο των Ντελισηδερί-δων (Σιδερή Ανδρεάδη και του υιού του Πέτρου), ο οποίοςβρισκόταν στη βόρεια πλευρά της εκκλησίας. Μέσα στο γρα-φείο υπάρχει µαρµάρινη πλάκα µε χαραγµένα τα ονόµαταδωρητών και ευεργετών του σχολείου και πάνω απ’ αυτήν ε-ντοιχισµένο µαρµάρινο αγγελάκι.

Από το 1929-1930 τα σχολεία γίνονται µεικτά, οπότεστην περιοχή λειτουργούσε ένα µεικτό τριθέσιο σχολείο. Το1979-1980 µετατρέπεται σε τετραθέσιο, το 1989 σε πεντα-θέσιο και από το 1994 λειτουργεί ως εξαθέσιο. Στο σχολείοτα τελευταία χρόνια διδάσκουν αγγλικά, γυµναστική, µου-σική, και ολυµπιακή παιδεία εκπαιδευτικοί ειδικοτήτων, ενώαπό πέρυσι λειτουργεί και τµήµα ένταξης. Στο ολοήµεροτµήµα (τέταρτος χρόνος λειτουργίας) όσοι µαθητές παρα-κολουθούν το πρόγραµµα διδάσκονται αθλητισµό, µουσικήκαι νέες τεχνολογίες (Η/Υ) σε εργαστήριο πληροφορικής.

Από τους δασκάλους του σχολείου θα αναφέρουµεµόνο τους διευθυντές. Ο Ανδρέας Μιχ. Πειθής, που υπηρέ-τησε στα σχολεία της Ερειθιανής ως δάσκαλος ή διευθυντήςαπό το σχολικό έτος 1869-1870 µέχρι το 1915, ένα µόλις έ-τος πριν από το θάνατό του και ο Αδαµάντιος ∆ιαµαντίδης,

Βροντάδου, 2οΕρειθιανής


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

ο οποίος εκφώνησε τον πανηγυρικό την ηµέρα των εγκαι-νίων του σχολείου, κ.α.

Μερικές από τις καθιερωµένες δραστηριότητες τουσχολείου στο πέρασµα των χρόνων είναι οι παρακάτω:

Ο στολισµός της εικόνας των Εισοδίων µε χρυσάνθε-µα από µαθήτριες του Παρθεναγωγείου τα παλιά χρόνιακαι σήµερα από µητέρες. Το βράδυ της 20ης Νοεµβρίουκλήρος, εκπαιδευτικοί, ενορίτες, µαθητές µε φαναράκια,παρακολουθούν σεµνή τελετή στο αίθριο του Σχολείου. Στησυνέχεια µαθήτριες της Στ’ τάξης µεταφέρουν τη στολισµέ-νη εικόνα στον Ιερό Ναό, αναπαριστώντας µ’ αυτόν τοντρόπο την Είσοδο της Παναγίας στο Ναό.

Οι εκδηλώσεις για εθνικές, θρησκευτικές ή άλλες επε-τείους, οι οποίες γίνονταν στο παλιό σχολείο µέχρι την κα-τεδάφισή του.

Τα κάλαντα στις γειτονιές του σχολείου, την παραµο-νή της Πρωτοχρονιάς, κρατώντας παραδοσιακό καραβάκι.

Οι γυµναστικές επιδείξεις στο τέλος της σχολικήςχρονιάς στη δυτική αυλή του σχολείου και κατόπιν στηνπλατεία Παναγίας Ερειθιανής.

Η έκδοση µαθητικών εφηµερίδων και άλλων εντύπων(ηµερολογίων, αναµνηστικών για τους τελειόφοιτους, φυλ-λαδίων στα πλαίσια διαφόρων προγραµµάτων). Το πρώτοφύλλο της εφηµερίδας «Ο µικρός Βρονταδούσης» εκδόθηκετο Μάρτιο του 1963, ενώ το πρώτο φύλλο της εφηµερίδας«Ερειθιανούσικα Τιτιβίσµατα» το Νοέµβριο του 1983. Η τε-λευταία έχει αποσπάσει τέσσερις πανελλήνιες διακρίσεις.

Η οργάνωση και λειτουργία της πολύ πλούσιας σε βι-βλία και άλλο εκπαιδευτικό υλικό Σχολικής Βιβλιοθήκης, η ο-ποία σήµερα αριθµεί 4.650 τόµους και η οποία βραβεύτη-κε το 1998 από τον Κύκλο Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου. Ταβιβλία προέρχονται κυρίως από δωρεές εκπαιδευτικών, µα-θητών, φίλων του σχολείου, του Υπουργείου Παιδείας, τουΣυλλόγου Γονέων, του ∆ήµου κ.ά. Από το σχολικό έτος1994-1995, µε την οικονοµική στήριξη του ΣυλλόγουΓονέων του σχολείου και τη βοήθεια βιβλιοθηκονόµου, τα

Παναγίας


.

σελ. 59

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Βροντάδου, 2οΕρειθιανής

βιβλία ταξινοµήθηκαν σύµφωνα µε το βιβλιοθηκονοµικόσύστηµα DEWEY, ενώ παράλληλα έγινε και µηχανοργάνω-σή της ακολουθώντας το σύστηµα ΑΒΕΚΤ.

Η οργάνωση χορευτικών, θεατρικών ή άλλων παρα-στάσεων.

Η συµµετοχή σε προγράµµατα (περιβαλλοντικά, α-γωγής υγείας, πολιτιστικά, φιλαναγνωσίας, Unicef).

Η συµµετοχή και επιτυχηµένη εφαρµογή του περιβαλ-λοντικού προγράµµατος «Οικολογικά Σχολεία» βραβεύτηκετο ∆εκέµβριο του 2000 µε την παράδοση στο σχολείο µαςτης σηµαίας των Οικολογικών Σχολείων. Η συµµετοχή και πι-λοτική εφαρµογή του προγράµµατος «Ευέλικτη Ζώνη» βρα-βεύτηκε το ∆εκέµβριο του 2002, ενώ για τέταρτη χρονιά συ-νεχίζεται η συµµετοχή του σχολείου στο πρόγραµµα «Ολοή-µερα Σχολεία». Η συµµετοχή στο πρόγραµµα «Σωκράτης/Comenius 1» έδωσε την ευκαιρία σε εκπαιδευτικούς του Σχο-λείου να γνωρίσουν εκπαιδευτικά συστήµατα τριών ευρω-παϊκών χωρών (Αγγλίας, Γερµανίας, Ισπανίας), παρακολου-θώντας από κοντά την εκπαιδευτική διαδικασία µέσα στασχολεία και ανταλλάσσοντας πληροφορίες µε συναδέλφουςτους από αυτές τις χώρες, ενώ στους µαθητές που συµµετεί-χαν προσέφερε τη χαρά της δηµιουργίας. Μετά την έρευνακαι τη συγκέντρωση πληροφοριών σχετικών µε τις συνήθει-ες-έθιµα του τόπου τους ή τη µελέτη των συνηθειών άλλωνχωρών, δηµιούργησαν ή απόκτησαν πλούσιο εκπαιδευτικόυλικό, ανταλλάσσοντας µεταξύ τους φυλλάδια, βιβλία, φωτο-γραφικά λευκώµατα, βιντεοκασέτες, κάρτες, κασέτες, CD µετραγούδια, χορούς ή εικόνες.

Πολλές από τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες τουσχολείου συνοδεύονται από επιτόπιες έρευνες και επισκέ-ψεις σε τόπους και µνηµεία του νησιού µας, αλλά και τηςΑθήνας, τα τελευταία χρόνια, όπως είναι η επίσκεψη στηΒουλή των Ελλήνων, στην Ακρόπολη, σε µουσεία.

Απόφοιτος του 2ου ∆ηµοτικού Σχολείου Βροντάδου(Ερειθιανής) είναι ο Σταµάτης Κριµιζής, αστροφυσικός-ε-ρευνητής της ΝΑΣΑ.


1913. Εγκαίνια του σχολείου.


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Αγίου


.

σελ. 61

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ο ιστορικό της ιδρύσεως του σχολείουτούτου, είναι γνωστό από αφηγήσειςκαι παραδόσεις, γιατί δεν σώζονται βι-βλία, λόγω µεγάλων ιστορικών γεγο-

νότων και σεισµών.Προ του µεγάλου σεισµού της 22ας Μαρ-

τίου του 1881, το ∆ηµοτικό Σχολείο Αγ. ΜάρκουΒροντάδου, συντηρούµενο υπό της εκκλησίαςλειτουργούσε σε οικήµατα–σπίτια ιδιόκτητα, ταοποία µέχρι προ ετών ελέγοντο καθένα «το Σχο-λειό» (έτος ίδρυσης το 1846). Αλλά και µετά τοσεισµό µέχρι το 1891, η διδασκαλία γινόταν σεοικήµατα. Το 1891 ιδρύθηκε το σχολείο Αγ.Μάρκου Βροντάδου σαν αρρεναγωγείο και τοκελί της εκκλησίας, το οποίο ήταν διώροφο,χρησιµοποιείτο µέχρι το 1917 (οπότε έγινε ησυνεκπαίδευση), σαν Παρθεναγωγείο.

Όλων των σχολείων ιδρυτής και χορη-γός ήταν η ενορία Αγ. Μάρκου και τα σχολείασχετικά ήκµαζαν, γιατί πολλοί εκείνη την εποχήέµαθαν γράµµατα και έγιναν καραβοκύρηδες.

Σαν δηµόσιο άρχισε να λειτουργεί απότο 1912, ευθύς µετά την απελευθέρωση της Χί-ου. Λειτουργούσε άλλοτε σαν διτάξιο Αρρενα-γωγείο και άλλοτε σαν τριτάξιο και µέχρι το1917 οπότε έγινε µεικτό σχολείο. Όχι όµως γιαόλες τις τάξεις, αλλά στην αρχή µόνο για την Ε’και την ΣΤ’. Αργότερα προστέθηκαν δύο αίθου-σες και από το 1928 άρχισε να λειτουργεί µει-κτό για όλες τις τάξεις. Από τότε λειτουργούσεσαν 3ο ∆ηµοτικό Σχολείο Βροντάδου (Αγ. Μάρ-κου), άλλοτε τριτάξιο και άλλοτε τετρατάξιο.

Το 1960, µετά από ενέργειες του Μάρκου∆. Ψώρα άρχισε να κτίζεται το νέο διδακτήριο µεδαπάνη και διαχείριση των αδελφών Χριστοφό-ρου και Παντελή Αναστασίου Μαργαρώνη, στο

ΤΒροντάδου, 3ο

Μάρκου


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

οποίο στεγάστηκε το 5θέσιο στην αρχή και κατό-πιν το 6θέσιο 3ο ∆ηµοτικό Σχολείο Βροντάδου.Το 1991 γιορτάστηκαν µε τριήµερο εκδηλώσε-ων, τα 100 χρόνια λειτουργίας του σχολείου.

Το 1984 αγοράστηκε από το ∆ήµο τοπλησίον στο νέο διδακτήριο οικόπεδο και κατα-σκευάστηκε γήπεδο αθλοπαιδιών (µπάσκετ– βό-λεϊ). Επίσης γκρεµίστηκαν τα παλιά αποχωρητή-ρια και κατασκευάστηκαν νέα, δίπλα στο σχο-λείο. Τότε άρχισε και η επισκευή του ερειπωµέ-νου παλαιού 3ου ∆ηµοτικού Σχολείου Βροντά-δου. Μετά από πολλές άστοχες ενέργειες της∆ηµοτικής Αρχής για τη χρήση του παλαιούσχολείου, (ξενώνας, αποθήκη προµηθευτικήςκ.λπ.) επικράτησε η άποψη -µετά από συνεχείςπαρεµβάσεις του Σχολικού Συµβουλίου- το σχο-λείο να επισκευαστεί και να ξαναδοθεί για χρή-ση. Έτσι η επισκευή ξανάρχισε, αφού είχε στα-µατήσει για µεγάλο διάστηµα, και το κτίριο α-ποπερατώθηκε το 1997. Μάλιστα δε την 22αΣεπτεµβρίου 1997 έγιναν τα εγκαίνια.

Το νέο κτίριο διαρρυθµίστηκε σαν 3οΝηπιαγωγείο Βροντάδου και µια µεγάλη αί-θουσά του, σαν αίθουσα τελετών του 3ου ∆η-µοτικού Σχολείου. Ο κάτω όροφος χρησιµοποι-είται σαν κλειστό γυµναστήριο και αποθήκητου σχολείου. Τον Ιούνιο του 2001, η οικογέ-νεια Παντελή Αναστασίου Μαργαρώνη απέ-στειλε στο σχολείο το ποσό των 24.000 δολα-ρίων Αµερικής για τις ανάγκες του. Με τα χρή-µατα αυτά έγινε επισκευή του διδακτηρίου ε-σωτερικά και εξωτερικά.

Στο µπαλκόνι του σχολείου τοποθετήθη-κε µαρµάρινη πλάκα, για να θυµίζει τη µεγάληπροσφορά της οικογένειας Μαργαρώνη προςτο διδακτήριο τούτο.

∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Αγίου


.

σελ. 63

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Η δασκάλα Μαρία Σαραντή-Ψώρα, σύζυ-γος του δασκάλου Μάρκου Ψώρα που υπηρέτη-σε για 30 χρόνια στο 3ο ∆ηµοτικό Σχολείο Βρον-τάδου, θυµάται: «Το 3ο ∆ηµοτικό, όπου διορί-στηκα το 1952, είχε την αριθµητική ευρωστία γιανα είναι 6/θέσιο, δεν είχε όµως χώρους για ναστεγαστεί. Το παλιό διδακτήριο είχε πολλά προ-βλήµατα που ο δάσκαλος συνεχώς τα ανέφερεστις εκθέσεις του προς το υπουργείο. Τότε ο Χρι-στόφορος Μαργαρώνης, µαθαίνοντας την εξέλι-ξη του σχολείου µε τις φροντίδες του ΜάρκουΨώρα, του επρότεινε µια δωρεά από εποπτικάµέσα. “∆εν χρειαζόµαστε εποπτικά µέσα”, απά-ντησε ο Μάρκος Ψώρας. “Καινούργιο σχολείοχρειαζόµαστε, 6/τάξιο”. “Καλά”, απάντησε οΜαργαρώνης, “πες στον αδερφό σου το Νικολήνα κάµει έναν πρόχειρο υπολογισµό, να δούµε τικοστίζει”. Ο αείµνηστος Μάρκος Ψώρας, µε προ-σωπικές ενέργειες, πήρε από την Τεχνική Yπηρε-σία πλήρη σχέδια ενός 6/τάξιου σχολείου. ΟΜαργαρώνης σχολίασε: “Μου ‘στειλε ο δάσκαλοςµια γραφή!”. Τότε ο Μάρκος Ψώρας πάει στηνΑθήνα και εξηγεί λεπτοµερώς στο Μαργαρώνη τοσχέδιο και τον πείθει να αναλάβει τη δαπάνη».

Στο αρχείο του σχολείου υπάρχει ένας κυ-κεώνας από έγγραφα και επιστολές που δείχνουνπόσο ο Μάρκος Ψώρας µαζί µε τον µαστρο-Γιώργη Βασιλάκη προσπάθησαν και εν τέλει κα-τάφεραν να δουν να αναγείρεται το νέο διδα-κτήριο. Όµως, όταν τελείωσε, ο Μάρκος Ψώραςδιαπίστωσε κάποιες ελλείψεις που τις κάλυψε µεδικά του έξοδα, δίνοντας µεγάλα ποσά που είχεκερδίσει σε κάποιο λαχείο.

Βροντάδου, 3οΜάρκου

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟΥ, Μ. ΨΩΡΑ


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ύµφωνα µε την «Ιστορία του ∆ηµοτικού Σχο-λείου ∆αφνώνα», το αρχείο του αείµνηστουδασκάλου ∆ηµητρίου Μέλη και τις πληροφο-ρίες που µας έδωσε ο εκδότης του Περιοδικού

«∆άφνη» κύριος Βαγγέλης Ρουφάκης, λειτούργησεσχολείο στο ∆αφνώνα το 1870. Είναι βέβαιο όµωςπως και παλαιότερα διδασκόταν τα γράµµατα µε κά-ποιο τρόπο στο χωριό, αφού πολλοί ήταν αυτοί πουήξεραν τουλάχιστον ανάγνωση και γραφή και κά-ποιοι, πολύ περισσότερα. Μετά το 1870 λειτούργη-σαν πολλά υποτυπώδη σχολεία, σε δωµάτια, υπό-γεια, αποθήκες και αλλού.

«...Μετά ταύτα και µέχρι της απελευθερώσεωςτης Χίου το 1912, ο εις διδάσκαλος διεδέχετο τον άλ-λον, καθ’ ότι το σχολείον ελειτούργει ως είδος ιδιω-τικού σχολείου της σήµερον, οι δε µαθηταί εφοίτουνεις το σχολείον του διδασκάλου της αρεσκείας των γο-νέων τους...».

Η δασκάλα Μαρία Μισιριώτου-Αραθύµου δί-δαξε από το 1906 ως το 1949, βοηθούσε δε κι αργό-τερα όταν παρίστατο ανάγκη. «...Κατά το έτος 1910-1911 ανηγέρθη δαπάναις των κατοίκων και των απα-νταχού ∆αφνουσίων και µε προσωπικήν εργασίαν τωνιδίων το πάλαιαν διδακτήριον, εις το οποίον στεγάζε-ται σήµερον το Κοινοτικόν Γραφείον...». «...Το 1922 α-νηγέρθη έτερον διδακτήριον και πάλιν υπό των κατοί-κων...». Και αυτά όµως, ήταν σχολεία ακατάλληλα.

Το σηµερινό σχολείο ξεκίνησε σαν ιδέα το1949, από τον τότε δάσκαλο ∆ηµήτριο Μέλη και µετην επιµονή του (µετά από πολλές αποτυχίες), µε τησυµπαράσταση του ιερέα Στυλιανού Σιδερίδη καιτου προέδρου ∆. Γιαννουλάκη, το 1953 ιδρύουν επι-τροπή και συγκεντρώνουν τα πρώτα χρήµατα. «...∆ιααγοράν γηπέδου» ο Γεώργιος Σιδεράτος από Αµερι-κή έδωσε 3.000.000 (3.000) δραχµές το 1953. Ο Ιω-άννης Περδικάκης δολάρια 500, ο Ι. Καλαµαράς δολ.

Σ. .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Με το δάσκαλο Γεώργιο Κουφοπαντελή.


σελ. 65

. ∆αφνώνα. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

200 και οι Ι. Μανωλιάς και Παντελής Χαβιάρας άλλαποσά (δεν γνωρίζοµε αν άλλα χρήµατα είχαν συγ-κεντρωθεί από εράνους εντός ή εκτός Χίου και Ελ-λάδος) και το µεγάλο µέρος των εξόδων ως την απο-περάτωση, ανέλαβαν το ζεύγος ∆ηµήτριος και ΌλγαΣτουπάκη, ∆αφνούσιοι της Αµερικής.

Η κατασκευή του σχολείου ξεκίνησε το 1956,µε την καθοριστική συµβολή του νέου δασκάλου Ιω-άννη Κωστάκη (ο ∆. Μέλης απεβίωσε ένα χρόνοπριν) που έκανε σκοπό ζωής την αποπεράτωση τουκαι δικαίως ήταν ο πρώτος του ∆ιευθυντής. Το σχο-λείο τελείωσε το 1959 και λειτούργησε τον Σεπτέµ-βριο του ίδιου χρόνου ως διθέσιο δηµοτικό, αργό-τερα έγινε µονοθέσιο, ενώ από το '97 (µετά και τησυνένωση των χωριών σε ∆ήµο), τα παιδιά του ∆αφ-νώνα φοιτούν στο εξαθέσιο Σχολικό Κέντρο Καµπο-χώρων στο Χαλκειός. Το σχολείο του ∆αφνώνα (στιςδύο αίθουσες και το γραφείο γύρω από τον τετρά-γωνο προθάλαµο), σήµερα στεγάζει το 2ο Νηπιαγω-γείο ∆ήµου Καµποχώρων.

Στην πολύ µεγάλη αυλή που από χρόνια είναιπεριφραγµένη καιασφαλτοστρωµένη στο µεγάλο τηςµέρος (ένα κοµµάτι χρησιµοποιείται για παιδική χα-ρά και άλλα κοµµάτια για ανθόκηπο), εκτός από χώ-ρος παιχνιδιού, χρησιµοποιείταικαι για πολιτιστικέςεκδηλώσεις των φορέων του οικισµού, πανηγύριακ.λ.π. (Πολιτιστικός Σύλλογος ∆αφνώνα, Ποδοσφαι-ρική Οµάδα ∆ΑΦΝΗ, Περιοδικό «∆άφνη» κ.α.). Ηηµιυπόγεια µεγάλη αίθουσα επίσης χρησιµοποιείταιγια εκδηλώσεις αλλά και σαν αποθηκευτικός χώροςτων αµαξιδίων του γειτνιάζοντος ΚυκλοφοριακούΠάρκου ∆ήµου Καµποχώρων. Η κουζίνα που κτίσθη-κε το 1966 για τα µαθητικά συσσίτια έχει επεκταθείκαι επισκευασθεί από τον Πολιτιστικό Σύλλογο καιεξυπηρετεί τις εκδηλώσεις.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟΥ, Β. ΡΟΥΦΑΚΗ

∆εξιά ο δάσκαλος ∆. Πιλαβάς.

Με το δάσκαλο Σ. Παππά.

5


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ια το παλιό ∆ηµοτικό Σχολείο ∆ιευ-χών, που βρίσκεται στην πλατεία τουχωριού απέναντι από τον Ιερό ΝαόΜεταµορφώσεως του Σωτήρος (σή-

µερα λειτουργεί ως κοινοτικό γραφείο),δεν υπάρχουν στοιχεία για το πότε χτίστη-κε και πότε λειτούργησε για πρώτη φορά.Έτσι το βρήκε ο αφηγητής το 1930. Ίσωςνα είναι ταυτόχρονο της εκκλησίας και τουχωριού στην τωρινή του θέση. Λειτούρ-γησε µέχρι το έτος 1956, οπότε η έδρατου σχολείου µεταφέρθηκε στο νέο κτίριοπου βρίσκεται στο βορειοδυτικό άκρο τουχωριού. Το σχολείο ∆ιευχών ήταν πάντοτεµονοθέσιο και λειτουργούσε πρωί-απόγευ-µα, από ∆ευτέρα έως Παρασκευή καιΣάββατο µέχρι τις 12 το µεσηµέρι.

Το 1951-1952 ήλθε στο χωριό έναςεξαίρετος δάσκαλος, ο Ανδρέας Λαγός,που καταγόταν από το Αγρίνιο. ∆ραστή-ριος, διορατικός και προοδευτικός, που, ό-πως λεγόταν, είχε έρθει στο χωριό µας µεδυσµενή µετάθεση λόγω των δηµοκρατι-κών του ιδεών. Από την πρώτη µέρα τουερχοµού του, βλέποντας την άσχηµη κατά-σταση του κτιρίου του παλιού σχολείου -τοοποίο σηµειωτέον είχε υποστεί ρωγµές α-πό τον σεισµό του 1949- έβαλε στόχο νακτιστεί καινούριο στην είσοδο του χωριού.

Επειδή όµως οικονοµική ενίσχυσηγια το σκοπό αυτό από το κράτος δεν ή-ταν δυνατή, έπεισε τους χωριανούς να ξε-κινήσουν το κτίσιµο του σχολείου, βασιζό-µενοι µόνο στις δικές τους δυνάµεις. Μεπροσωπική λοιπόν εργασία, άλλοι έκανανεκσκαφή, άλλοι έσπαζαν πέτρα και άλλοι

Γ. .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ


.

σελ. 67

∆ιευχών-Κατάβασης. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

µε τα µουλάρια τους -διότι δεν υπήρχεαυτοκινητόδροµος- κουβαλούσαν πέτρααπό τις «µίνες» (λατοµεία) του χωριού καιάµµο από την παραλία του Μάναγρουπου χρησιµοποιήθηκαν σαν υλικά για τοκτίσιµο. Για να µην αγοράσουν ασβέστη έ-φεραν τεχνίτες Αγιωργούσους, έχτισαν α-σβεστοκάµινο και έβγαλαν όλη την ποσό-τητα του ασβέστη που χρειάστηκε µόνοιτους. Ο δάσκαλος τους καθοδηγούσε καιτους εµψύχωνε. Για την πληρωµή µαστό-ρων και υλικών που δεν µπορούσαν ναπαράγουν µόνοι τους, όπως τσιµέντο κλπ.,γίνονταν έρανοι, λαχειοφόρες αγορές καιµία φορά την εβδοµάδα οι µαθητές, οι ο-ποίοι ήταν περίπου 40, µε επικεφαλής τονδάσκαλο, υπό τύπον εκδροµής πήγαινανκαι έβγαζαν αγριελιές τις οποίες πουλούσετο σχολείο προς 50 λεπτά (της δραχµής)τη µία σε φυτώρια. Επειδή και νερό τότεδεν υπήρχε µέσα στο χωριό και για να µηντο κουβαλούν και αυτό µε τα ζώα από τη«Μάνα του Νερού» -έτσι ονοµαζόταν ηπηγή που τροφοδοτούσε το χωριό µε νε-ρό- έφτιαξαν αυλάκι από την «Καριά», τηνπηγή που υδροδοτεί τώρα το χωριό -καιβρίσκεται ψηλότερα- µέχρι το κτίριο τουσχολείου. Σε µια απόσταση περίπου 3 χι-λιοµέτρων έφτιαξαν ένα λάκκο για δεξαµε-νή, τον γέµισαν και από εκεί αντλούσαν τοαπαιτούµενο νερό για τη λάσπη και τις υ-πόλοιπες ανάγκες του κτιρίου.

Μέσα σε ενάµισι χρόνο που έµεινεστο χωριό, το κτίριο είχε τελειώσει και απέ-µεινε η σκεπή, το σοβάντισµα και τα πορ-τοπαράθυρα, τα οποία τοποθετήθηκαν α-


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

πό τους επόµενους δασκάλους µε συνδρο-µές συχωριανών, λαχειοφόρες αγορές καιεράνους. Θυµάµαι ότι ένα ραδιόφωνο τηςεποχής εκείνης κληρώθηκε 18 φορές διότικάθε φορά αυτός που το κέρδιζε το δώρι-ζε ξανά στο σχολείο.

Τον Ανδρέα Λαγό διαδέχτηκε για λί-γο ο Γιακούµας, πρωτοδιόριστος τότε, γιαένα µήνα περίπου (σχολικό έτος 1952-1953) και εκείνον ο Γεώργιος Πένιτας, πουήταν ένας εξαιρετικός ζωγράφος. Αυτόςζωγράφιζε τα σκηνικά που διακοσµούσαντη σκηνή, την οποία χρησιµοποιούσαν οιµαθητές προκειµένου να απαγγείλουν ταποιήµατά τους, καθώς και για τα διάφορασκετς στις εθνικές γιορτές, τα οποία και α-ποτελούσαν τη µοναδική ψυχαγωγία γιατους χωριανούς µαζί µε τα πανηγύρια.

Για το σχολικό έτος 1953-1954 δά-σκαλος στο χωριό µας ήλθε ο κ. Χαράλα-µπος Ράλλης, ο οποίος είχε ταλέντο σκηνο-θέτη. Ανέθετε ρόλους από κωµωδίες ήδράµατα σε εξωσχολικούς νέους και νέεςτου χωριού, τα οποία έπαιζαν κατά και-ρούς για ψυχαγωγία των κατοίκων.

Το σχολικό έτος 1954-1955 δάσκα-λος ήταν ο Φίλιππος Κοντοπάνος από τηνΉπειρο, στα χρόνια του οποίου αποπερα-τώθηκε το νέο σχολείο και από το Σεπτέµ-βριο του 1955 λειτούργησε για πρώτη φο-ρά µε δάσκαλο τον Μανώλη Ψιλλάκη, απότην Κρήτη.

Το έτος 1956-1957 δάσκαλος ήταν οΣτυλιανός Ψυχιάς και το 1957-1959 γιαδύο χρόνια ο Χρήστος Χατζηβασιλέλλης.Το έτος 1959 το σύνολο των µαθητών ήταν

. .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ


.

σελ. 69

∆ιευχών-Κατάβασης. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

42 από τους δύο οικισµούς των Κοι-νοτήτων ∆ιευχά και Κατάβαση, διότι είχαµεκοινό σχολείο. Αποφοίτησαν 7 µαθητές καιαπό τότε άρχισε να ελαττώνεται ο αριθµόςχρόνο µε το χρόνο. Μετά το 1965 προσφε-ρόταν συσσίτιο στα υπόγεια µαγειρεία.

Το σχολείο λειτούργησε έως το1969, οπότε ο αριθµός των µαθητών ελατ-τώθηκε στους 10 και το Υπουργείο Παι-δείας δεν δικαιολογούσε δάσκαλο για τό-σους λίγους µαθητές οπότε οι οικογένειεςτων µαθητών µετακόµισαν στην πόλη τηςΧίου. Αυτό αποτέλεσε την αρχή της φθί-νουσας πορείας των ∆ιευχών και της Κατά-βασης. Η έδρα του σχολείου και το αρχείοµεταφέρθηκαν στο σχολείο της Βολισσού.

Αξίζει να σηµειωθεί ότι το 1955, ό-ταν έγινε από το Υπουργείο Γεωργίας ηδιανοµή της µοναστηριακής περιουσίαςτης Ιεράς Μονής Μουνδών στους ακτήµο-νες της κοινότητας, αγροτικό κλήρο πήρεκαι το σχολείο και µάλιστα τον καλύτερο,αποτελούµενο από τρία αγροτεµάχια: τοΚηπάρι (ένα κτήµα που βρίσκεται νότιατης Μονής), την Καταφυγή (βορειοδυτικάτης Μονής) και ένα ακόµα στον Άγιο∆ηµήτριο. Τα κτήµατα αυτά τα ενοικίαζανµε δηµοπρασία κάθε 4 χρόνια και έτσι τοταµείο του σχολείου είχε ένα µικρό έσοδο.Επίσης το οικόπεδο ήταν δωρεά τηςΕλένης Μπόη. Στο κτίριο του σχολείου υ-πήρχε ένα δωµάτιο στο οποίο έµενε ο εκά-στοτε δάσκαλος.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟΥ, Σ ΨΥΧΙΑ


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟο oλιγάριθµο των κατοίκων δεν επέτρεπε να διατηρούν σχολείο. Από προ-φορική παράδοση πληροφορούµεθα ότι προ της Επαναστάσεως του 1821τα πρώτα γράµµατα διδάσκονταν στο µοναστήρι του Αγίου Αντωνίου (15'λεπτά νότια του χωρίου) από ιερείς και µοναχούς, µέχρι το 1822 οπότε κα-

ταστράφηκε το µοναστήρι και οι κάτοικοι σκορπίστηκαν.Όταν συγκεντρώθηκαν και πάλιν, όσοι απέµειναν, πήγαιναν στα Κουρούνια

(20' λεπτά από το χωριό), µέχρι το 1863, ότε προσέλαβαν δάσκαλο από τα Ψαρά,το όνοµα του οποίου ατυχώς δεν ενθυµούνται οι γεροντότεροι, παρά µόνον τοντόπο της καταγωγής του.

Στα χρόνια εκείνα, η παιδεία εξαρτιόταν από την Εκκλησία και είχε φυσικάχαρακτήρα θρησκευτικό, δεµένο άρρηκτα µε τη φιλοπατρία και την σωτηρία του΄Εθνους. Κύρια βιβλία ήσαν η Οκτώηχος, το Ψαλτήρι και ο Απόστολος. Μια άνθι-ση παιδευτική σηµειώνεται στα µέσα του 19ου αιώνα και µετά. Τότε πια το έργοτης παιδείας αναλαµβάνoυν οι δάσκαλοι µε την εποπτεία του εκάστοτε Μητροπο-λίτη Χίου.

Το 1886, κατασκευάζεται σχολείο στον Εγρηγόρο. Είναι το «παλιό σχολείο»του Εγρηγόρου. Επειδή το οικόπεδο ήταν µικρό, πήραν ένα µέρος από τον Γεώρ-γιο Μίχαλο εκ Κουρουνίων, όπως διηγούνται οι γεροντότεροι. Λειτούργησε µέχριτο 1955, οπότε ανηγέρθηκε το νέο διδακτήριο στην πάνω είσοδο του χωριού.

Η περίοδος αυτή είναι η καλύτερη για το χωριό από εκπαιδευτικής πλευράς,διότι κατά την εποχήν αυτήν κτίσθηκε το παλαιό διδακτήριο (1886). Το 1880 προ-σέλαβαν δάσκαλο τον συγχωριανό τους ∆ηµήτριο Ι. Γεντίδη, µόλις δεκαεξαετή, ό-στις εδίδαξε µέχρι το 1887. Το χωριό συνεπώς στο τέλος του περασµένου αιώνα,και κάτω από τον Τουρκικό ζυγό, εµφανίζεται µε διδακτήριο. Το γεγονός αυτό είναιπολύ σηµαντικό για τον τόπο, γιατί µετά την απελευθέρωση σε όσα χωριά υπήρ-χαν διδακτήρια κατά την Τουρκοκρατία, το Ελληνικό ∆ηµόσιο ίδρυσε σχολεία καιδιόρισε δασκάλους. Αµείφθηκαν οι κόποι των κατοίκων, γιατί µεταξύ των σχολείων,που ιδρύθηκαν στη Χίο συµπεριελήφθηκε και ο Εγρηγόρος µε το διορισµό ως πρώ-της διδασκάλισσας της κ. Κατίνας ∆ιοµατάρη-Γεντίδη από το 1913-1919.

Είναι άξιο περιέργειας και θαυµασµού, πώς τόσο λίγοι κάτοικοι ανέλαβαν έ-να δύσκολο και µεγάλο για το χωριό έργο, στηριζόµενοι µόνο στους τοπικούς πό-ρους. Η προσωπική εργασία κάλυπτε ένα µεγάλο µέρος της δαπάνης και τα ασβε-στοκάµινα, που οι ίδιοι έκαναν, ένα άλλο µέρος. Τα λοιπά θα διέθεσε το εκκλησια-στικό ταµείο. Αυτό κατά την γνώµην µας, οφείλονταν στο γεγονός ότι οι αγνοί ε-κείνοι χωριανοί, θεωρούσαν το σχολείο σαν πρωταρχική ανάγκη της ζωής και γι'αυτό υποβάλλονταν σε θυσίες και εστερούσαν τις οικογένειές τους από κάτι το ο-ποίο µε πολύ ιδρώτα εξοικονοµούσαν. Ήθελαν δίπλα στο ναό του θεού, να κτισθεί

Τ


.

σελ. 71

Εγρηγόρου. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

και ναός του πνεύµατος, πιστεύοντες ότι εκεί µέσα τα παιδιά τους θα µάθαιναν ναδοξάζουν και να σέβονται τον θεόν, ν' αγαπούν την Πατρίδα, την εργασία και τοκαλό. Κατανοούσαν, πολύ καλά, τον µεγάλο σκοπό, που επεδίωκε το σχολείο.

Απέκτησαν διδακτήριο, αλλά µονίµους δασκάλους δεν είχαν και αναγκάζον-ταν οι µικροί µαθητές να µεταβαίνουν στα Κουρούνια.

Επί τουρκοκρατίας οι δάσκαλοι επληρώνοντο από τους κατοίκους. ∆ια τηνπληρωµή του δασκάλου επιβαρύνονταν όλοι οι κάτοικοι, ανάλογα µε την οικονοµι-κή κατάσταση χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες. ∆εν γινόταν εξαίρεση ούτε γι’ αυ-τούς που δεν είχαν παιδιά να φοιτούν στο σχολείο. Εάν το ποσό δεν επαρκούσε γιατη µισθοδοσία του δασκάλου τότε συνεπληρώνετο από το εκκλησιαστικό ταµείο.Εκτός της πληρωµής σε χρήµα ήταν υποχρεωµένοι να προσφέρουν και είδος -ό-σπρια και σιτάρι- και ακόµη κάθε οικογένεια ανελάµβανε να φιλοξενεί τον δάσκα-λο εκ περιτροπής. Και µε τον τρόπο αυτόν εξασφαλιζόταν ή διατροφή του καθ' ό-λο το σχολικό έτος.

Την ευθύνην αυτήν είχε η Σχολική Εφορεία, συνεργαζοµένη µε την Εκκλησια-στική Επιτροπή, επειδή τις δαπάνες συντηρήσεως του διδακτηρίου και τα λοιπάχρειώδη ανελάµβανε το εκκλησιαστικό ταµείο, δεδοµένου ότι το σχολείο εστερείτοπόρων. Η Σχολική Εφορεία εξελέγετο για δυο χρόνια και πάντοτε την 29 Αυγού-στου, ώστε µε την έναρξη του σχολικού έτους εφρόντιζε για το άσπρισµα του ∆ι-δακτηρίου και την προµήθεια ή την επισκευή επίπλων, θρανίων, πινάκων, θερµα-στρών, εποπτικών οργάνων και µέσων διδασκαλίας.

Και οι δυο Επιτροπές (Εκκλησιαστική και Σχολική) συνεργάζονταν αρµονικάκαι στενά για την επίλυση όλων των εκκλησιαστικών και σχολικών ζητηµάτων. Εθεω-ρούντο δε, λίαν τιµητικά, τα αξιώµατα αυτά και όλοι φιλοδοξούσαν επί των ηµερώντων να επιτύχουν όσον το δυνατόν περισσότερα έργα και να συνδέσουν το όνοµάτους µε έργα προόδου και πολιτισµού.

Και να σκεφθεί κανείς ότι, ή µόνη τιµητική διάκριση για την ΕκκλησιαστικήΕπιτροπή και την Σχολική Εφορεία ήταν η πρωτεύουσα θέση που τους παρε-χωρείτο κατά τις σχολικές γιορτές (τριών Ιεραρχών και εορτή επί τη λήξει των µα-θηµάτων), αφού ήτο τουρκοκρατία, όµως µέσα στις θρησκευτικές παραστάσειςπάντοτε εκρύβετο και το εθνικό στοιχείο.

Το καινούργιο σχολείο είχε τις προδιαγραφές συγχρόνου διδακτηρίου καιδιέθετε µεγάλους αύλειους χώρους. Το σχολείο αυτό λειτούργησε ως διδακτήριοµέχρι το 1970. Επαναλειτούργησε από το 1978 µέχρι το 1980. Από το 1980 στα-µάτησε η λειτουργία του λόγω ελλείψεως µαθητών.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟΥ ΛΕΥΚΩΜΑΤΟΣ ΚΟΥΡΟΥΝΙΩΝ ΚΑΙ ΕΓΡΗΓΟΡΟΥ


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

ο Ειδικό ∆ηµοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο Χίουλειτουργούν στην πόλη µας από το 1996 και2001 αντίστοιχα. Στεγάζονται στο νεοκλασικόκτίριο του παλιού Μαιευτηρίου, ιδιοκτησίας του

Γενικού Σκυλίτσειου Νοσοκοµείου Χίου. Υπάρχει προαύ-λιο µπροστά στο οίκηµα και κήπος στη βόρεια πλευρά,όπου τα παιδιά ασκούνται σε εργασίες στα πλαίσια τηςπεριβαλλοντικής εκπαίδευσης.

Είναι το µοναδικό ειδικό σχολείο Πρωτοβάθµιας Εκ-παίδευσης στο νοµό Χίου και δέχεται παιδιά προσχολικήςκαι σχολικής ηλικίας απ’ όλο το νησί. Παρέχει σ’ αυτά ειδι-κή αγωγή, εφόσον δεν µπορούν να ενταχθούν και ναπαρακολουθήσουν το πρόγραµµα των αντίστοιχων σχολεί-ων γενικής αγωγής. ∆ίνεται έτσι η δυνατότητα σε παιδιά µεσύνδροµο Ντάουν, νοητική υστέρηση, αυτισµό, ψυχοκινη-τικά προβλήµατα ή άλλες ψυχικές και περιβαλλοντικέςαδυναµίες να ακολουθήσουν µια ατοµική εκπαιδευτική δια-δικασία µέχρι τα 15 χρόνια τους, που στοχεύει µακρο-πρόθεσµα στην αυτοεξυπηρέτηση και στην κοινωνική τουςένταξη και ενσωµάτωση. Η ύπαρξη και η λειτουργία µιαςτέτοιας σχολικής µονάδας είναι απαραίτητη, καθώς µέχρικαι πριν από λίγα χρόνια τα παιδιά αυτά έµεναν στο στενόοικογενειακό τους περιβάλλον, µακριά από κάθε εκπαιδευ-τική παρέµβαση, κοινωνικά ανέντακτα, µε ολέθριααποτελέσµατα για τα ίδια και τις οικογένειές τους.

Το µαθητικό δυναµικό του σχολείου είναι χωρισµέ-νο σε βαθµίδες (προβαθµίδα, κατώτερη, µέση και ανώτε-ρη), έτσι ώστε οι δάσκαλοι ειδικής αγωγής, µε τη στήρι-ξη ειδιού επιστηµονικού και βοηθητικού προσωπικού, ναεκπαιδεύουν µαθησιακά παιδιά που ανταποκρίνονται σ’αυτή τη διαδικασία ή να ενεργούν εργοθεραπευτικά καιλογοθεραπευτικά µέσω της δηµιουργικής ενασχόλησηςµε πλήθος αντικειµένων και µε ασκήσεις αυτο-εξυπηρέτησης, επικοινωνίας, κοινωνικής επαφής και έ-νταξης, πάντα σύµφωνα µε το αναλυτικό πρόγραµµαΕιδικής Αγωγής του Υπουργείου Παιδείας.

Τ. .


.

σελ. 73

Ειδικό, Χίου. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Για το λόγο αυτό η εκπαίδευση πραγµατώνεταιστις σχολικές αίθουσες µε τη διδασκαλία προµαθηµατι-κών εννοιών, απλής αρίθµησης, προγραφής, προανά-γνωσης και πρώτης γραφής και ανάγνωσης, αλλά ολο-κληρώνεται έξω απ’ αυτές µε την διεξαγωγή εξωτερικούπρογράµµατος. Οι µαθητές µε τους εκπαιδευτές τους ε-πισκέπτονται συχνά την αγορά της πόλης, δηµόσιες υπη-ρεσίες και τα όµορα σχολεία γενικής αγωγής, δρα-στηριότητες που βοηθούν την απόκτηση δεξιοτήτων γιατη µελλοντική αυτονοµία τους. Το σχολείο επίσης διαθέτειχώρους υλοποίησης εκπαιδευτικών προγραµµάτων, όπωςκουζίνα, κήπο αλλά και αίθουσα χαλάρωσης (η µια απότις δυο που υπάρχουν σε όλη την Ελλάδα).

Το εξαθέσιο Ειδικό ∆ηµοτικό Σχολείο, στελεχώ-νεται σταδιακά µε όλο και περισσότερες επιστηµονικέςειδικότητες, τα τελευταία χρόνια, απαραίτητες για τηστήριξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας, χάρη στις επί-µονες προσπάθειες της εκπαιδευτικής κοινότητας τουνοµού µας. Βέβαια υπάρχουν ακόµα ελλείψεις, σε ορι-σµένες περιπτώσεις εµφανείς, αλλά αισιοδοξούµε ότι ταβήµατα που γίνονται κάθε χρόνο θα είναι προς την κα-τεύθυνση της πλήρους στελέχωσης του σχολείου σε αν-θρώπινο δυναµικό από το αρµόδιο Υπουργείο.

Εξ’ αιτίας των ελλείψεων αυτών ο Σύλλογος Γονέ-ων και Επιτρόπων Ειδικής Αγωγής Χίου προσλαµβάνειεκπαιδευµένα άτοµα, που επιθυµούν να συνεισφέρουντις πολύτιµες υπηρεσίες τους στα παιδιά κάτω από τηνοργανωτική καθοδήγηση των εκπαιδευτικών και εφοδι-άζει το σχολείο µε εκπαιδευτικό υλικό, αν και εφόσον κά-τι τέτοιο κριθεί αναγκαίο. Γι’ αυτό το λόγο συνεργάζεταιµε τους φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης του νησιούκαι στηρίζεται σε προσφορές ιδιωτών, ευαισθητο-ποιηµένων σε θέµατα ειδικής αγωγής. Οι προσφορές ό-λων αυτών αξιοποιούνται, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται ηασφαλής και απρόσκοπτη λειτουργία του σχολείου.



. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

αρ’ όλες τις προσπάθειες δεν κατέστη δυνατό να εξα-κριβωθεί ο χρόνος ιδρύσεως του Σχολείου στην Ελάτα.Μια παράδοση όµως αναφέρει ότι κατά την επανάστα-ση του 1821 έµεναν στο χωριό Τούρκοι, και µάλιστα στο

Παλιό Σχολείο, και ότι κοντά του βρίσκονται θαµµένοι τρειςΤούρκοι στρατιώτες. Το κτίριο βρίσκεται µέσα στο χωριό και η κα-τασκευή του φαίνεται αρκετά παλιά. Από αυτά συµπεραίνουµε ό-τι και επί Τουρκοκρατίας λειτουργούσε σχολείο στην Ελάτα.

Το αρχείο του σχολείου έχει καταστραφεί µε τη γερµα-νική Κατοχή, όταν το διδακτήριο άδειασε και το αρχείο περιήλ-θε σε άγνωστα χέρια. Κάποια λίγα βιβλία βρίσκονται µόνο. Ωςεκ τούτου δεν είναι δυνατό να εξακριβωθεί πότε ακριβώς άρ-χισε να λειτουργεί ως δηµόσιο.

Από το βιβλίο του ιεροδιδασκάλου Ιωάννη Γκιάλα «Ιστο-ρικαί σηµειώσεις περί Μεστών και Ελάτας» φαίνεται ότι το1922 άρχισαν ενέργειες για την ανέγερση νέου διδακτηρίου,ενώ οι δάσκαλοι που υπηρέτησαν τότε ήταν κρατικοί. Από αυ-τό συµπεραίνεται ότι το σχολείο θα ήταν δηµόσιο. Επιπλέον,από αφηγήσεις προκύπτει ότι υπηρετούσαν τότε δύο δάσκα-λοι, άρα ήταν διθέσιο και µεικτό.

Πριν χτιστεί το σηµερινό διδακτήριο αναφέρονται τρία δι-δακτήρια, απλά οικοδοµήµατα, τα οποία ήταν τα µεν δύο πρώ-τα κοινοτικά, το δε τελευταίο και µεγαλύτερο δωρεά ιδιώτη. Τοέτος 1929 µπήκε ο θεµέλιος λίθος του σηµερινού διδακτηρίουπαρά τις αντιδράσεις της πλειοψηφίας των κατοίκων. Ο τότεπρόεδρος της κοινότητας Αργύριος ∆. Καρράς, έφεδρος αξιωµα-τικός, κατάφερε να παραχωρηθούν τα µισθώµατα των βοσκότο-πων για µια δεκαετία στη σχολική εφορεία και έτσι άρχισε η ανέ-γερση. Προσφέρθηκαν τα εξής ποσά: 1) Προσωπική εργασίατων κατοίκων 20.000 δρχ. 2) Από την πώληση του σχολικού ελαι-οτριβείου 20.000 δρχ. 3) Από την παραχώρηση τα µισθωµάτωντων βοσκότοπων 200.000 δρχ. 4) Από κρατική ενίσχυση 40.000δρχ. 5) Από τη Λονδίνειο Επιτροπή 81.000 δρχ.

Χαρακτηριστικό της νοοτροπίας που επικρατούσε είναι τοεξής: Οι κάτοικοι δεν προσέφεραν την προσωπική τους εργασίαχωρίς αµοιβή. Ο τότε κοινοτικός πρόεδρος τους εξαπάτησε υπο-

Π. .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ


.

σχόµενος αµοιβή και µέσα σε ελάχιστο χρόνο συγκεντρώθηκε ηαπαιτούµενη ποσότητα άµµου. Όταν όµως δήλωσε ότι δεν υ-πάρχουν χρήµατα για την αµοιβή τους απείλησαν τη ζωή του καιαπό τότε αναγκάστηκε να κυκλοφορεί οπλοφορώντας.

Ο δηµοδιδάσκαλος που πρωτοστάτησε τότε ήταν οΣταύρος Τσικολής. Το κτίριο αποπερατώθηκε στις 5-5-1931και το Σχολείο εγκαταστάθηκε σε αυτό στις 6-5-1932.

Το οικόπεδο όπου ανεγέρθηκε δεν ήταν αρκετά κατάλληλο.Βρίσκεται περίπου τέσσερα µέτρα χαµηλότερα από τον κεντρικόδρόµο και είναι σχετικά µικρό. Είναι όµως σε τοποθεσία ευάερηκαι ευήλια στην άκρη του χωριού, προς το βόρειο άκρο του. Το δι-δακτήριο έχει νότιο προσανατολισµό. Είναι κατασκευασµένο εξ’ολοκλήρου από πέτρα. Τα παράθυρα και οι πόρτες έχουν στην ο-ροφή τους ηµικυκλικές ασπίδες από ντόπιο ακατέργαστο µάρµα-ρο. Αποτελείται από δύο αίθουσες διδασκαλίας (8,50x7,50 και9x7,50), διάδροµο (4x3) και γραφείο (3,5x3). Κάτω από το γρα-φείο και το διάδροµο υπάρχει µεγάλη δεξαµενή νερού.

Ο αερισµός και ο φωτισµός είναι καλός, µε ηλεκτρική εγ-κατάσταση. Η θέρµανση γινόταν µε θερµάστρα µε καυσόξυ-λα. Η ύδρευση από το δίκτυο ύδρευσης του χωριού, παλιό-τερα όµως µέσω αποθήκης υδάτων.

Το σχολείο επισκευάστηκε περίπου το 1965 ενώ το υπό-γειο της µιας αίθουσας µετατράπηκε σε αίθουσα χειροτεχνίαςµε χρήµατα του Ο.Σ.Κ. Το 1968 έγινε και άλλη επισκευή. Ταπατώµατα αντικαταστάθηκαν µε τσιµεντόπλακες και στρώθη-καν µε µωσαϊκό. Η πόρτα έγινε σιδερένια.

Η αυλή του διδακτηρίου είναι περίπου 800 τ.µ. Από αυ-τά όµως περίπου τα 200 µ. καταλαµβάνει ο σχολικός κήπος καιέτσι ο χώρος είναι µικρός για τους µαθητές. Είναι περιστοιχι-σµένη από πέτρινο τοίχο και µε δικτυωτό σύρµα. Το τµήµαπρος την πλευρά του δρόµου έχει δεντροφυτευτεί.

Το σχολείο τα τελευταία 10 χρόνια έπαψε να λειτουργεί,καθώς συγχωνεύτηκε µε το ∆ηµοτικό Σχολείο Πυργίου.

σελ. 75

Ελάτας. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ Ι. ΚΑΡΡΑ


∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Έξω ∆ιδύµας. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..

έχρι το 1949 τοσχολείο της Έξω∆ιδύµας στεγαζό-ταν στην εκκλησιά

του Αγίου Kωνσταντίνου.Το 1948 χτίστηκε ο

πρώτος όροφος και το1949 τελείωσαν και οι δύοόροφοι µε προσωπική ερ-γασία των κατοίκων και τε-λείωσε από τον OΣK.

Το οίκηµα έχει έκτα-ση 60-70 τ.µ. ενώ ο εναύ-λιος είναι περίπου 1000 τ.µ.

Αποτελείτο από τογραφείο και αίθουσα διδα-σκαλίας ένα δωµάτιο γιανα µένει ο δάσκαλος.

Μέχρι το 1963 δενυπήρχε περίφραξη της αυ-λής. Ο δάσκαλος ΚυριάκοςΠρωάκης τη διαµόρφωσε,έφτιαξε κήπο και έφερε καιτο νερό. Tο υπόγειο το τε-λείωσε ο ΣυνεταιρισµόςMαστιχοπαραγωγών και τοχρησιµοποιούσε σαν απο-θήκη του δίνοντας ένα βοή-θηµα για το σχολείο. Τώραείναι σε κακή κατάσταση.

Μ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ Π. ΛΑΒΙ∆Α, Κ. ΠΡΩΑΚΗ


∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Ζυφιά. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

.

σελ. 77

ο πρώτο σχολείο κτίσθηκε στην παλαιά βρύσητου Ζυφιά το έτος 1859. Το δεύτερο (για ποιολόγο καταργήθηκε το πρώτο δεν ξέρουµε) το1915 στην περιοχή Τσόµπος, επίσης στο

Ζυφιά. Το κτίριο αυτό έπεσε µε το σεισµό του 1949.Το 1952 κτίσθηκε η µία πτέρυγα του σηµερι-

νού κτιρίου, σε οικόπεδο που αγοράσθηκε από τονΚωνσταντίνο Παπαβασιλείου (1/3 του σηµερινού οι-κοπέδου) µε προσωπική εργασία των κατοίκων καιµε δαπάνες της τότε κοινότητας Ζυφιά. Στη συνέχειαδώρισαν ο Παναγιώτης Παπαγεωργάκης το 1/2 τουσηµερινού οικοπέδου και το υπόλοιπο ο Κωνσταντί-νος Παπαβασιλείου.

Το έτος 1960 κτίσθηκε η δεύτερη πτέρυγα µεδωρεά των εξ Αµερικής Ζυφιανουσίων Βασιλείου,Σοφίας και Στυλιανού Παπαγεωργάκη. ∆ωρητές επί-σης φέρονται οι: κ. Μελποµένη Κ. Παπαβασιλείου,Κωνσταντίνος Ν. Παπαβασιλείου, Παναγιώτης ∆. Πα-παγεωργάκης, Γεώργιος Ι. Βαρλάς, Τζένη Γ. Βαρλάκαι Κωνσταντίνος Ι. Αµάντος.

Το έτος 1969, επί ∆ικτατορίας, έκλεισε. Το έτος1974 έγινε στρατόπεδο τεθωρακισµένων. Το έτος1978-1979 σαν σχολείο λειτούργησε το γραφείο τηςκοινότητας Ζυφιά. Επαναλειτούργησε το 1979-1993που έγινε το Σχολικό Κέντρο Χαλκειούς. Πρώτος δά-σκαλος φέρεται ο κ. Καλεόδης και δεύτερη η κ. Πα-ρασκευοπούλου.

Από το έτος 2000 µέχρι σήµερα και µε σύµβασηµέχρι το 2014 λειτουργεί ως Κέντρο Επαγγελµατικής Κα-τάρτισης από την «Εταιρία Έρευνας και Επικοινωνίας»για επιµόρφωση ενηλίκων και εργαζοµένων της περιο-χής και ολόκληρου του νοµού.

Τα στοιχεία συλλέχθηκαν από µαρτυρίες των κα-τοίκων του Ζυφιά και από έντυπο υλικό (ό,τι περιέ-σωσα) που υπάρχει στη βιβλιοθήκη του κέντρου.

Τ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ Ν. ΠΑΠΑΜΙΧΑΛΑΚΗ


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

∆ιακρίνονται οι δάσκαλοι ∆. Πιλαβάς, Μ. Τουρή-Αγκά.


.

σελ. 79

ο ∆ηµοτικό Σχολείο Θολοποταµίου, σύµφωναµε πληροφορίες από τους παλαιότερους, λει-τουργεί πάνω από 200 χρόνια. Από τα χρόνιατης Τουρκοκρατίας λειτούργησε άλλοτε µε

δύο δασκάλους και άλλοτε µε έναν. ∆άσκαλοι που δί-δαξαν και αναφέρονται σε χειρόγραφα είναι ο ιερο-διδάσκαλος Στρουµπάκης Κωνσταντίνος (1864-1926), ο Λουκάς Ι. Τσαµπάς, ο Στρουµπάκης Νικ. οΠαρθένης Κων. κ.ά. Στα χρόνια αυτά είχε ιδιαίτερηανάπτυξη και µάλιστα τα χρόνια που ήταν ∆ηµο-γέροντας o Στρατής Παπαµιχαλάκης, στον οποίοπροσέτρεχαν οι κάτοικοι αφού ήταν από τους ελά-χιστους που ήξεραν ανάγνωση και γραφή (µαρτυ-ρίες Παντελή Κλιαµενάκη).

Πριν από το 1912 λειτούργησε ως κοινοτικόκαι στεγαζόταν σε παλαιό οίκηµα µε µια µόνο αίθου-σα, το οποίο εκποιήθηκε αργότερα υπέρ του σχο-λικού ταµείου. Στον ίδιο χώρο στεγαζόταν από το1912 µέχρι το 1930, όταν το σχολείο έγινε κρατικό.Σήµερα το εν λόγω οίκηµα λειτουργεί ως κατάστηµα.

Σε κατάλογο µε τα λειτουργούντα σχολεία του1920 στο αρχείο της Π.Ε Χίου αναφέρεται το ∆ηµο-τικό Σχολείο Θολοποταµίου να έχει Αρρεναγωγείοκαι Παρθεναγωγείο.

Το 1930 θεµελιώθηκε νέο κτίριο σε οικόπεδο2.500 τ.µ. ΒΑ στην είσοδο του χωριού, σε τµήµα τουοποίου υπήρχε η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου το δευπόλοιπο απαλλοτριώθηκε, µε δαπάνη της Λονδι-νείου Επιτροπής του κράτους και δωρεών των οµογε-νών της Αµερικής. Το κτίριο τελείωσε και εγκαινιά-στηκε το 1934. Το 1936 υπέστη σοβαρές ζηµιές απόσφοδρή χιονοθύελλα. Τότε φοιτούσαν 148 µαθητές.Ζηµιές σοβαρές έπαθε και το 1950 από σεισµό καιεπισκευάστηκε µε δαπάνες του κράτους (30.000.000δρχ.). Τον ίδιο χρόνο, µετά από νέο σεισµό, έπαθεπάλι ζηµιές και κρίθηκε ακατάλληλο σύµφωνα µε τις

ΤΘολοποταµίου. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

75561 και 82515/60 εγκυκλίους του ΥΠΕΠΘ προς τηΝοµαρχία Χίου. Tο κτίριο αυτό λειτουργεί σήµερα ωςελαιοτριβείο.

Από τότε οι 130 περίπου µαθητές του σχολείουπου λειτουργούσε ως 3/θέσιο στεγάζονταν στους ναούςτου Αγίου Παντελεήµονα, του Αγίου Νικολάου και στηνοικία του Στρογγυλού.

Το 1960, η κοινότητα Θολοποταµίου προέβη σεαναγκαστική απαλλοτρίωση αγρού του Πέτρου Α. Μα-κρίδη (ΦΕΚ 1681/25-11-60 Τ.∆.), εκτάσεως 3.000 τ.µ. και τοµεταβίβασε στη Σχολική Εφορεία. Με κρατική ενίσχυση615.000 δρχ. από τον ΟΣΚ και το Νοµαρχιακό Ταµείο κτί-στηκε νέο κτίριο το 1963, τύπου 4/ θεσίου, αποτε-λούνταν από τρεις αίθουσες διδασκαλίας, αίθουσα εκ-δηλώσεων, γραφείο και βοηθητικούς χώρους σε ξεχωρι-στό κτίσµα. Λειτουργούσε δανειστική βιβλιοθήκη καισχολικός συνεταιρισµός. Στο νέο διδακτήριο λειτούρ-γησε µέχρι το 1973, οπότε και κρίθηκε πάλι ακατάλληλοκαι µεταφέρθηκε σε τρία σπίτια στην «Πάνω Γειτονιά»του χωριού µέχρι το 1981.

Ύστερα από επίπονες προσπάθειες αποπερατώ-θηκε το νέο διδακτήριο και το 1982 στέγασε τους 80 µα-θητές. ∆ιαθέτει πέντε αίθουσες διδασκαλίας (3 µεγάλεςκαι 2 µικρές), γραφείο, ευρύχωρο διάδροµο και βοηθη-τικούς χώρους. Από το 1982 λειτούργησε και συστε-γάστηκε µε το ∆ηµοτικό και το Νηπιαγωγείο Θολοποτα-µίου. Το σχολείο λειτουργούσε ως 3/θέσιο. Το 1995,επειδή παρουσίασε ρωγµές στους τοίχους του, κρίθηκεπάλι ακατάλληλο για αδιευκρίνιστους ακόµα λόγους, α-φού ο φέρων οργανισµός και η θεµελίωση του σχολείουη οποία ελέγχθηκε µε κάθε λεπτοµέρεια δεν παρουσία-σαν την παραµικρή φθορά. Οι µαθητές του ∆ηµοτικούΣχολείου και του Νηπιαγωγείου, καθώς και όλο το αρ-χείο και το υλικό του σχολείου, µεταφέρθηκαν πάλι σεκοινοτικά κτίρια όπου επικρατούσαν αντίξοες συνθήκεςστέγασης.


.

Έπειτα από συντονισµένες και επίπονες προσπά-θειες ολοκληρώθηκε η επισκευή του και από το 1998 ε-γκαταστάθηκε στο διδακτήριο όπου στεγάζεται µέχρικαι σήµερα.

Από το 2001 µέχρι και σήµερα, µε το ΦΕΚ 1129/30-8-2001, λειτουργεί ως 4/θέσιο.

Το 2002 το ∆ηµοτικό Σχολείο Θολοποταµίου είναιαπό τα πρώτα σχολεία που λειτούργησαν ως ολοήµεραµε προαιρετική συµµετοχή των µαθητών και από το2003 έγινε οργανική η θέση. Το σχολείο συµµετέχει σεπρογράµµατα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, AγωγήςΥγείας και Πολιτιστικών Θεµάτων.

Το 1995 ιδρύθηκε και λειτουργεί Σύλλογος Γονέωνκαι Κηδεµόνων µε σηµαντική συνεισφορά στη λει-τουργία του σχολείου.

Με τη µαζική µετανάστευση στις δεκαετίες του‘50, ‘60, και του ‘70 πολλοί απόφοιτοι του σχολείου βρέ-θηκαν στο εξωτερικό (Καναδά, Αµερική) όπου διέπρεψανκαι διαπρέπουν σε πολλούς τοµείς του κοινωνικού βίου.

Από το ∆ηµοτικό Σχολείο Θολοποταµίου αποφοί-τησαν αξιόλογοι επιστήµονες. Ενδεικτικά αναφέρουµετους: Φωτεινό Γρηγόριο, (1811-1900) Επίσκοπο Μυριο-φύτου. ∆ιετέλεσε καθηγητής και διευθυντής του Γυµνα-σίου Χίου και είναι ένας από τους δώδεκα κατοίκους τουΘολοποταµίου που διασώθηκαν από τις σφαγές τηςΧίου. Σουρία Γεώργιο, Γυµνασιάρχη του Γυµνασίου Αρ-ρένων Χίου από το 1862-1881, ο οποίος ανήγαγε τηνεκπαίδευση στη Χίο σε πολύ ψηλό επίπεδο, ώστε οι από-φοιτοι του Γυµνασίου Χίου γίνονταν δεκτοί από τοΠανεπιστήµιο Αθηνών χωρίς εξετάσεις. Στρουµπάκη Κων-σταντίνο, Καθηγητή της Φιλοσοφίας στο ΠανεπιστήµιοΠενσυλβάνια των Η.Π.Α., Μαρδά Κωνσταντίνο, ∆ηµοσιο-γράφο-συγγραφέα, βραβευµένο από το Ίδρυµα ∆ηµο-σιογραφίας Μπότση, ερευνητή του Ινστιτούτου Αµυντι-κών Αναλύσεων, και άλλοι πολλοί Θολοποταµούσοι.

σελ. 81

Θολοποταµίου. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟΥ, ∆. ΠΙΛΑΒΑ

6


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ο πρώτο ∆ηµοτικό Σχολείοστα Θυµιανά ιδρύθηκε απότη ∆ηµογεροντία το 1895.

Στην αρχή υπήρχαν δύοξεχωριστά σχολεία. Ένα µονοθέ-σιο Αρρεναγωγείο και ένα µονο-θέσιο Παρθεναγωγείο. Το καθέναλειτουργούσε µε τέσσερις τάξειςΑ’, Β’, Γ’ και ∆’.

Οι δάσκαλοι προσλαµβάνο-νταν από τις εκκλησιαστικές επι-τροπές και τη ∆ηµογεροντία. Πλη-ρώνονταν από τις εισφορές τωνκατοίκων του χωριού και τα εκκλη-σιαστικά ταµεία. Κάθε οικογένειαπου είχε µαθητή στο σχολείο, πλή-ρωνε ½ µεζίτι (2 ελληνικές δραχ-µές) το µήνα και οι οικογένειεςπου δεν είχαν παιδιά ½ του µεζιτι-ού (1 δραχµή).

Σαν δηµόσιο σχολείο άρχισενα λειτουργεί το Νοέµβρη του 1914.

Από το 1915-1916 λειτούρ-γησε µε πέντε τάξεις (Α’-Ε’). Το1916 η φοίτηση γίνεται εξαετής(Α’-Στ’) και το Αρρεναγωγείο γίνε-ται από µονοθέσιο διθέσιο, ενώ τοΠαρθεναγωγείο γίνεται διθέσιο το1924. Από το 1930 άρχισε να λει-τουργεί σαν µικτό 4/θέσιο ∆ηµο-τικό Σχολείο (µε 4 δασκάλους), το1951 γίνεται 5/θέσιο και από το1977-1978 µέχρι σήµερα λειτουρ-γεί σαν 6/θέσιο.

Το σχολικό έτος 1999-2000ορίζεται σαν Πιλοτικό Ολοήµερο

. .

Τ∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Αγίου


.

σελ. 83

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Θυµιανών (Ευφηµιανών)Μηνά∆ηµοτικό Σχολείο (υποχρεωτικό ολοή-µερο για όλους τους µαθητές) µε την ε-πωνυµία «Ίων ο Χίος» και λειτουρ-γεί έτσι µέχρι το Νοέµβριο του2005, οπότε αναστέλλεται η λει-τουργία του σαν πειραµατικούολοήµερου και ξαναπαίρνει τηµορφή που είχε µέχρι το 1999 µεένα προαιρετικό ολοήµερο τµήµα.

Από τα δύο κτίρια που απο-τελούν το σηµερινό ∆ηµοτικό Σχο-λείο Θυµιανών η παλιά πτέρυγακτίστηκε το 1932. Η δαπάνη κατα-σκευής του ανήλθε στο ποσό των700.000 δρχ. και καλύφθηκε µεκρατικές επιχορηγήσεις, δωρεέςκαι προσωπική εργασία των κα-τοίκων. Ως ευεργέτες αναφέρον-ται οι Νικόλαος Μ. Μίχαλος, Λεω-νίδας Ν. Μίχαλος, Ζαννής Ν. Μί-χαλος, Κώστας Ν. Μίχαλος, Καλ-λιόπη Ζ. Μίχαλου, Νίκος Ζ. Μίχα-λος. Επίσης ο σύλλογος «Άγιος Ευ-στράτιος» στην Αµερική, η Λονδ-ίνειος Επιτροπή, η Αργυρώ Κουρί-δου, ο Νικόλαος Τσατσάρης, ο Γε-ώργιος Γιαµός, το ίδρυµα Χρή-στου και Μαρίας Μαµαλή.

Η νέα πτέρυγα κτίστηκε το1986 µε κρατική επιχορήγηση.

∆ιδακτικό προσωπικό Παρ-θεναγωγείου: ∆ιευθύντρια ΕλένηΑυγερινού (1921), ∆ιευθύντρια Αν-τωνία Τσουβαλαδάκη (1923), ∆ιευ-θύντρια Ειρήνη Καµπάνη (1924),∆ιευθύντρια Σ. Πλακωτάρη (1926-

Με το δάσκαλο Σπεντζάκη


∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ Αγίου Μηνά Θυµιανών. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1927/1929-1930). Αρρεναγωγείο: ∆ι-ευθυντής Σκανδάλης ∆ηµ. (1923-1924 έως 1930). Μικτό: ∆ιευθυντ.Σκανδάλης ∆ηµ. (1930-1950)

Τα τελευταία χρόνια και ει-δικότερα από το 1999 µέχρι σήµε-ρα στο σχολείο υλοποιήθηκανπολλά προγράµµατα περιβαλλον-τικής εκπαίδευσης, κυκλοφορια-κής αγωγής και αγωγής υγείας.Τέσσερα συνεχόµενα χρόνια υλο-ποιούνται προγράµµατα περιβαλ-λοντικής εκπαίδευσης στα πλαίσιατων προγραµµάτων Σ.Π.Π.Ε τουΠανεπιστηµίου Αιγαίου. Πραγµα-τοποιήθηκαν πολλές εκπαιδευτικέςεπισκέψεις σε µουσεία, αρχαιολο-γικούς χώρους, εργοστάσια κ.ά.Οι µαθητές συµµετέχουν σε προ-γράµµατα της Ελληνικής ΕταιρείαςΠροστασίας της Φύσης. Παίρνουνµέρος κάθε χρόνο στον καθαρι-σµό των ακτών σε συνεργασία µετο ∆ήµο Αγίου Μηνά.

Σαν πιλοτικό ολοήµερο εν-τάχθηκαν στο πρόγραµµά τουσχολείου πολλά νέα και πρωτό-γνωρα για τα δεδοµένα της εκπαί-δευσης γνωστικά αντικείµενα ό-πως Καραγκιόζης, αρµόνιο, κου-κλοθέατρο, επεξεργασία πέτραςκαι ξύλου, θεατρικό παιχνίδι, ζω-γραφική και πηλοπλαστική, µο-ντέρνος χορός και πληροφορική.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟΥ, Α. ΣΤΡΟΥΜΠΗΜ. ΠΑΡΛΑΜΑ, Κ. ΠΡΩΑΚΗ, Σ. ΜΙΧΑΗΛΙ∆Η

Με το δάσκαλο ∆. Σκανδάλη.

∆ιακρίνονται οι δάσκαλοι Μ. Κόνιας, Ε. Γεωργαρούδη.


∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ Αγίου Μηνά Νεοχωρίου. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

σελ. 85

ο ∆ηµοτικό Σχο-λείο Νεοχωρίου,που υπάγεται στο∆ήµο Αγίου Μηνά

χτίστηκε το έτος 1953 µεδωρεά των ευεργετώνΒασιλείου και ΦωτεινήςΚουτσουράδη µε σκοπόνα στεγαστεί το σχολείοΝεοχωρίου, για να φοι-τήσουν τα παιδιά που κα-τοικούσαν στο χωριό.Προς τιµήν των ευεργε-τών ονοµάστηκε «Κου-τσουράδειος Σχολή».

Λειτουργούσε ωςδηµοτικό σχολείο µέχριτο σχολικό έτος 1998-1999 οπότε και έκλεισελόγω έλλειψης µαθητών.Παρέµεινε ένα χρόνο χω-ρίς λειτουργία και επανα-λειτούργησε το σχολικόέτος 2001-2002 για ναστεγάσει το ΝηπιαγωγείοΘυµιανών, το οποίο µε-τονοµάστηκε το σχολικόέτος 2004-2005 σε Νη-πιαγωγείο ∆ήµου ΑγίουΜηνά.

Τ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΑΓΓ. ΠΟΥΛΗΜΑ, «άλφα πι»


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

χαραυγή του 1913 βρήκε τηνΚαλαµωτή κι ολόκληρη τη Χίο ελεύ-θερη. Η παιδεία που τόσο παραγ-κωνίστηκε και υπέφερε κατά τη δι-

άρκεια της ξενοκρατίας έπρεπε να θεµελιω-θεί σε νέες βάσεις, να γίνει συνείδηση καιαπόκτηµα όλων.

Η επιτακτική αυτή ανάγκη, σε συνδυ-ασµό µε την ακαταλληλότητα των χρησιµο-ποιούµενων διδακτηρίων και τον ολοένα αυ-ξανόµενο αριθµό νέων µαθητών, προβλη-µάτισαν τους ιθύνοντες της Καλαµωτής καιτους ανάγκασαν να αντιµετωπίσουν άµεσακαι ριζικά την κατάσταση µε την ανέγερσηενός νέου σύγχρονου διδακτηρίου. Αφού ε-ξασφαλίστηκαν ο κατάλληλος χώρος και οιαπαραίτητοι για την έναρξη των εργασιώνπόροι, τέθηκε ο θεµέλιος λίθος του σηµε-ρινού ∆ηµοτικού Σχολείου τον Οκτώβριοτου 1913. Στο θεµέλιο αυτό λίθο, που κα-τέχει τη Β∆ γωνία του κτιρίου, είναι χαραγ-µένη η επιγραφή: «Επί βασιλέως Κωνστα-ντίνου του ΙΒ’, ελευθερίας επιπνευσάσης τηΧίω, ο θεµέλιος λίθος τήσδε της Σχολής κα-τετέθη µηνός Οκτωβρίου 8 έτους 1913».

Οι εργασίες της ανέγερσης άρχισανκαι συνεχίστηκαν µε εγχώριους πόρους, κα-θώς και µε τη βοήθεια της Λονδινείου Επι-τροπής που την αποτελούσαν επιφανείς Χί-οι εγκατεστηµένοι στην Αγγλία, οι οποίοι µεπληθώρα κοινωφελών έργων βοήθησαν ση-µαντικά στην ανοικοδόµηση και αποπερά-τωση του έργου.

Αργά και επιβλητικά άρχισε να ορθώ-νεται η τοιχοδοµή του σηµερινού διδακτη-ρίου. Οι πόροι όµως γρήγορα εξαντλήθη-

Η. .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ


.

σελ. 87

Καλαµωτής. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

καν και οι εργασίες σταµάτησαν. Ο αριθ-µός των µαθητών συνεχώς µεγάλωνε και ταυπάρχοντα ακατάλληλα κτίρια αδυνατού-σαν να τους στεγάσουν.

Αυτή ήταν η διδακτηριακή κατάστα-ση όταν το 1920 επισκέφτηκε τη γενέτειράτου ο Ιωάννης Μιχαλάκης, πλούσιος επιχει-ρηµατίας εγκατεστηµένος µαζί µε το θείοτου Γιώργο Μιχαλάκη στην ευηµερούσαχώρα της Βαλκανικής, τη Ρουµανία. Ο Ιωάν-νης Μιχαλάκης ενηµερώθηκε για τα τρέ-χοντα προβλήµατα του χωριού, έδειξε ενερ-γό και πολύπλευρο ενδιαφέρον και ανταπο-κρίθηκε θετικά στις τόσες ανάγκες του.Πράγµατι, µε την επιστροφή του στηΡουµανία και µετά από συνεννόηση µε τοθείο του, έστειλαν µε το ατµόπλοιο «Άρτε-µις» την απαραίτητη για την αποπεράτωσητου έργου ξυλεία.

Το ∆ηµοτικό Σχολείο αποπερατώθηκετο 1922 και η εγκατάσταση των πρώτωνµαθητών έγινε το σχολικό έτος 1922-1923.Το σχολείο βρίσκεται στη ΒΑ πλευρά τουχωριού και είναι µονώροφο, µε 4 αίθουσεςδιδασκαλίας, δύο γραφεία και ηµιυπόγειο.Περιβάλλεται από ένα µεγάλο γυµναστήριοκαι αρκετό καλλιεργήσιµο χώρο. Η ανέγερ-ση του πολύτιµου αυτού κτιρίου έλυσε γιαπάντα το διδακτηριακό πρόβληµα της στοι-χειώδους εκπαίδευσης και κόσµησε τηνΚαλαµωτή µε ένα καλαίσθητο και επιβλητι-κό οικοδόµηµα, που όµοιό του δύσκολαβρίσκει κανείς σε ολόκληρη τη Χίο.



ι αναφορές για ύπαρξη σχολείουστην Καλλιµασιά ξεκινούν από το1840. Το σχολείο λειτουργούσε µεέµµισθο δάσκαλο από τους κατοί-

κους και ονοµαζόταν «κοινό σχολείο».Στο βιβλίο της Ιστορίας του σχολείου

αναφέρεται ότι το έτος 1854 ιδρύθηκε τοπρώτο κοινοτικό σχολείο και λειτούργησεστην εκκλησία του Αγίου Στεφάνου στηνπλατεία του ενετικού πύργου. Η χρονολογίααυτή µάλλον δεν είναι της ιδρύσεως γιατί α-πό περιηγητές αναφέρεται ότι συναντάταισχολειό στην Καλλιµασιά και το έτος 1842(µαρτ. περιηγ. Maxime de Camp 1844/45).

Το 1879 χτίζεται το Ιωακείµειον Παρ-θεναγωγείον προς τιµήν του δωρητή του, εκΚαλλιµασιάς Οικουµενικού Πατριάρχη Ιωα-κείµ του Β’ (Κοκκώδη). Οι σεισµοί του 1881µετατρέπουν σε ερείπια το σχολείο και οι µα-θητές για δύο χρόνια 1881-1883 µαθαίνουνγράµµατα στην ιερά µονή Πλακιδιωτίσσας.

Το 1883 άρχισε να λειτουργεί το Ιωακεί-µειο Παρθεναγωγείο, σύµφωνα µε τον κανονι-σµό της 22/6/1879 που συντάχθηκε µε φρον-τίδα του τότε Μητροπολίτη ∆έρκων Ιωακείµτου µετέπειτα Πατριάρχη Ιωακείµ ∆΄ (Κρου-σουλούδη). Κάτω από το Παρθεναγωγείο τοέτος 1879 θεµελιώθηκε η σχολή Αρρένων ηοποία άρχισε να λειτουργεί το έτος 1900.

Ιστορικές πηγές συµφωνούν στο ότιστην Καλλιµασιά λειτουργούσαν δύο σχο-λεία, η Σχολή Αρρένων και το Παρθεναγω-γείο στο χώρο που σήµερα στεγάζεται το∆ηµαρχείο Ιωνίας.

Τα σχολεία συγχωνεύτηκαν και δηµι-ούργησαν ένα µικτό το 1929 (κατά το βι-

Ο. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ


.

σελ. 89

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Καλλιµασιάςβλίο της Ιστορίας του σχολείου το 1935).

Το σχολικό έτος άρχιζε την 1η Νοεµ-βρίου και έληγε την 8η Ιουλίου επί εξαώρουβάσεως. ∆ιακοπές υπήρχαν από 9 µέχρι 31Ιουλίου. Από 1 Αυγούστου µέχρι 30 Σεπτεµ-βρίου, λόγω απασχόλησης στο µάζεµα τουµαστιχιού, το µάθηµα γίνονταν από τις5:30 µέχρι τις 9:30. Οι εξετάσεις γίνονταντον Ιούλιο παρουσία των Επιτρόπων ή Βεκί-ληδων των 21 Μαστιχοχώρων και αργότε-ρα παρουσία του Μητροπολίτη. Τα µαθή-µατα που διδάσκονταν ήταν:

Παρθεναγωγείο: Ανάγνωση, Γραµµα-τική–Έκθεση Ιδεών, Αριθµητική, Χριστιανι-κή ∆ιδασκαλία, Γεωγραφία, Ιστορία Γενικήκαι της Ελλάδας, Στοιχεία Φυσικής Ιστορίας,Ωδική, Γραµµική Ιχνογραφία, Εργόχειρα,Ραπτική και Υφαντική.

Αρρένων (1915): Θρησκευτικά, Ελλη-νικά, Αριθµητική, Γεωµετρία, Ιστορία, Γεω-γραφία, Φυσική Ιστορία, Φυσική Πειραµα-τική Γυµναστική, Καλλιγραφία, Ιχνογραφία,Ωδική, Εργόχειρο.

Οι πρώτες δασκάλες του Παρθενα-γωγείου από την Καλλιµασιά: ΑικατερίνηΣταµουλάρη, Πλουµή Μιχελάκη.

Οι πρώτοι δάσκαλοι της σχολής Αρ-ρένων από την Καλλιµασιά: Σπυρίδων Μα-νές, Γεώργιος Κοκκώδης, Ιωάννης Τσιµπής,Μιχαήλ Κρουσουλούδης, Ιωάννης Χαρτου-λάρης, Νέστωρ Σγουρούδης.

Το 1932 άρχισε η ανέγερση νέου σχο-λικού κτιρίου, αυτό που υπάρχει σήµερα, στηθέση Μνιγούρα ή Πνιγούρα, σε χώρο ο οποί-ος ύστερα από πολλές ενέργειες δωρίστηκε α-πό τη Νέα Μονή (4 στρέµµατα) το 1936 δε,


µαζί µε τις προς βορράν απαλλοτριωµένες ε-κτάσεις έφτασε τα 10 στρέµµατα.

Το 1939 το σχολείο συµπληρώθηκε µεµαγειρείο για µαθητικό συσσίτιο, διαρρυθµί-στηκε το ηµιυπόγειο και κτίστηκαν τουαλέτες.

Το 1964 κατασκευάστηκαν οι τρειςκερκίδες της αυλής του σχολείου. Το νέο σχο-λείο λειτούργησε ως πενταθέσιο. Αργότεραυποβιβάστηκε σε τετραθέσιο και κατά το έ-τος 1965-1966 ξαναγίνεται πενταθέσιο. Έ-κτοτε λειτουργούσε άλλοτε ως πενταθέσιο,άλλοτε ως τετραθέσιο και άλλοτε ως τριθέσιο.Το 1998 µε την υπ αριθµ. ∆4/412/4-8-98ΦΕΚ 825/10-8-98 τ. Β’ απόφαση του ΥΠΕΠΘτο σχολείο προάγεται σε 6/θέσιο και έτσιλειτουργεί µέχρι σήµερα. Το 1998 λειτούρ-γησε σαν ολοήµερο σχολείο. Το 1999 µε τηνυπ αριθµ. Υ.Α. Φ13.1. /513/Γ1/532/7-6-99ΦΕΚ 1169/14-6-99 τ.Β’ το σχολείο ορίζεταισαν Ολοήµερο ∆ηµοτικό Σχολείο–Σχολείο ∆ι-ευρυµένου Ωραρίου και έτσι λειτουργεί. Το2004 µε την υπ αριθµ. 89812/Γ6/3-9-04 κοι-νή Υ. Α. ΦΕΚ 1400/13-9-04 τ.Β’ ιδρύθηκε στοσχολείο και τµήµα ένταξης (ειδική τάξη). Τοδιδακτικό προσωπικό του σχολείου το απο-τελούν δάσκαλοι και εκπαιδευτικοί ειδικοτή-των (Μουσικοί, Αγγλικής Γλώσσας, ΦυσικήςΑγωγής, Νέων Τεχνολογιών).

Στο σχολείο υλοποιούνται προγράµ-µατα στα πλαίσια της περιβαλλοντικής α-γωγής της αγωγής υγείας και πολιτιστικώνθεµάτων και οργανώνονται πολιτιστικές εκ-δηλώσεις. Το σχολείο εκδίδει τη µαθητική ε-φηµερίδα µε τίτλο «Μαθητόκοσµος».

∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ Καλλιµασιάς. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟΥ, Μ. ΣΚΑΝ∆ΑΛΑΡΗ


∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Καµπιών. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..

ο ∆ηµοτικό ΣχολείοΚαµπιών χτίστηκετην περίοδο 1958-1959. Έχει δύο µε-

γάλες αίθουσες, δύο προ-θαλάµους και δύο γραφείαδασκάλων. Στη µέση χω-ρίζεται µε παραβάν.

Είναι ολόιδιο µε το∆ηµοτικό Σχολείο Πιτυούςπου χτίστηκε την ίδια επο-χή. Για το χτίσιµο δούλε-ψαν χωριανοί, µε προσω-πική εργασία και µε πλη-ρωµή. Κάποιοι χάρισανκαι τα χωράφια τους, ενώάλλοι τα αντάλλαξαν µε χω-ράφια της εκκλησίας.

Το σχολείο ήταν α-νοιχτό µέχρι τις αρχές τηςδεκαετίας του ’90. Για λίγαχρόνια λειτούργησε µε έ-δρα την Σπαρτούντα. Τατελευταία 5-6 χρόνια έχειπαραχωρηθεί στον Πολιτι-στικό Σύλλογο, ο οποίοςκαι το συντηρεί.

Τ

σελ. 91

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ Μ. ΚΑΠΙΡΗ

Με τη δασκάλα Ε. ∆ελάνη.


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

εκπαίδευση στον Κάµπο της Χί-ου είχε άµεση σχέση µε τη λει-τουργία της Σχολής της Χίου,που ιδρύθηκε το 1792. Σύµφω-

να µε υπόµνηµα, που συντάχτηκε το1815-1818 από Έλληνα λόγιο της Ρωσί-ας κατά παραγγελία του Βαρδαλάχου,φίλου του Καποδίστρια, και στάλθηκεστον ίδιο τον Καποδίστρια, στον Κάµπολειτουργούσε «εις ευρύχωρο οίκηµα»σχολείο. Σ’ αυτό δίδασκαν δύο δάσκαλοιτης Σχολής της Χίου, επικουρούµενοι α-πό δύο βοηθούς. Παράλληλα λειτουρ-γούσαν σε αρκετές γειτονιές (Καρδαµά-δα, Γκιάζου, Φραγκοβούνι, Τάλλαροςκλπ.) ιδιωτικά σχολεία. Ο διευθυντής τηςκεντρικής σχολής µετέβαινε δύο φορέςτην εβδοµάδα στα σχολεία αυτά και εξέ-ταζε «τους µαθητάς εκάστης τάξεως λαµ-βάνων γνώσιν της προόδου αυτών». ΟΚαποδίστριας συγκέντρωνε παρόµοια υ-ποµνήµατα για να στηρίξει την ελληνικό-τητα του ελλαδικού χώρου στο περιβάλ-λον του Τσάρου και στην Ιερά Συµµαχία.

Από την επιστολή των Εφόρων τηςΕκπαιδεύσεως της Χίου (Ιωάν. Θ. Πετρο-κόκκινος, Χ.Π. Μαυροκορδάτος και Ιωάν.Ζ. ∆αµαλάς) προς τους «Επιτρόπους τουναού του Αγίου Ιωάννου των Χίων εν Γα-λατά» στις 6-5-1853 πληροφορούµαστεότι: α) Στον Κάµπο οικοδοµήθηκε σχο-λείο Aρρένων το 1848 µε δαπάνη 35.008γροσίων, χωρητικότητας 150 µαθητώνκαι λειτουργούσε ως Αλληλοδιδακτικό Κά-µπου. β) Επισκευάστηκε το Σχολείο τωνΚορασίων µε δαπάνη 30.000 γροσίων,χωρητικότητας 150 µαθητριών και λει-

. .

Η∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΗ


τουργούσε ως Παρθεναγωγείο Κάµπου.Στην ίδια επιστολή εκφράζεται η

πρόθεση για σύσταση Αλληλοδιδακτικούστη θέση Τάλλαρος.

Μετά το σεισµό του 1881 η ερανι-κή επιτροπή της Εφορείας Σχολείων Χίουστέγασε το Αρρεναγωγείο στην περιοχήΚλούβα, στη σηµερινή ιδιοκτησία Κόρ-µαλου, οδός Ναυάρχου Χατζηκυριάκου,και το Παρθεναγωγείο σε κτίριο που δενυπάρχει σήµερα, στο προαύλιο του Αγί-ου Γεωργίου Σταφυλά.

Τα σχολεία αυτά µεταστεγάστηκανστα λειτουργούντα έως σήµερα διδακτή-ρια το 1925. Το Αρρεναγωγείο στεγάστη-κε στη Σχολή Αρρένων Κάµπου, στη νότιαπτέρυγα. Σύµφωνα µε την εντοιχισµένηµαρµάρινη πλάκα που υπάρχει στο διά-δροµο του διδακτηρίου: «Η Σχολή αύτηΑρρένων Κάµπου ανηγέρθη εκ κληροδο-τήµατος Μιλτιάδου Λ. Καλβοκορέσηπρος δε εκ συνεισφορών των υιών αυτούΛεωνή και ∆ήµη, της εν Λονδίνω ΧιακήςΕπιτροπής, των επιτοπίων κοινωφελών ι-δρυµάτων ως και του ελληνικού κρά-τους». Το Παρθεναγωγείο στεγάστηκεστο Μηταράκειο Παρθεναγωγείο εν Κά-µπω το 1927 (Βόρεια Πτέρυγα).

Με την 79907/14-11-1934 απόφα-ση του Υπουργείου Παιδείας τα σχολείασυγχωνεύτηκαν και λειτούργησαν ως Τε-τρατάξιο Μικτό Κάµπου. Στη συνέχειαως 4/τάξιο Β’ Κάµπου µε Β.∆. που δηµο-σιεύτηκε στο ΦΕΚ 46/Α/8-2-1939.

Με το 409 Π.∆. που δηµοσιεύτηκεστο ΦΕΚ 190/19-8-1988 το σχολικό έτος1988-1989 το 1ο 3/θέσιο ∆ηµοτικό Σχο-

.

σελ. 93

Κάµπου, 1ο (Κλούβα). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1ου ΚΑΙ 2ου ∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΚΑΜΠΟΥ


∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ Κάµπου, 1ο (Κλούβα). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..

λείο Κάµπου (Στρατήδαινα) συγχωνεύ-τηκε µε το 2ο 3/θέσιο ∆ηµοτικό ΣχολείοΚάµπου (Κλούβα) και ονοµάστηκε 6/θέ-σιο ∆ηµοτικό Σχολείο Κάµπου. Το ίδιοσχολικό έτος λειτούργησε ως Σχολείο ∆ο-κιµαστικής Εφαρµογής Νέων Προγραµ-µάτων. Οι µαθητές µεταβαίνουν στοσχολείο µε µισθωµένα λεωφορεία απότο ΥΠΕΠΘ.

Το 1987 ιδρύθηκε ο Σχολικός Συνε-ταιρισµός Κάµπου, που ανέπτυξε πλού-σια δραστηριότητα όπως τη λειτουργίαΚέντρου ∆ηµιουργικής Απασχόλησης.Εκεί τα παιδιά διδάσκονταν µαθήµαταπαραδοσιακών χορών, έντεχνης µουσι-κής, χορωδιακό τραγούδι, πληροφορικήκαι ζωγραφική. Έκδοση µαθητικής εφη-µερίδας. ∆ηµιουργία σχολικού ανθόκη-που και δεντρόκηπου µε όλα σχεδόν ταφυτά που καλλιεργούνται στον Κάµπο.

Τα τελευταία χρόνια υλοποιούνταιπρογράµµατα καινοτόµων δράσεων Πε-ριβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Αγωγής Υ-γείας και Πολιτιστικών Θεµάτων.

Με την ∆4/413/1994 ΥΑ που δηµοσι-εύτηκε στο ΦΕΚ 534/7-7-94 ιδρύθηκε ειδικήτάξη και λειτουργεί έως σήµερα ως τµή-µα ένταξης.

Με την 86926/∆4/30-8-2004 ΥΑ (ΦΕΚ1346/31-8-2004) δηµιουργήθηκε τµήµα ο-λοήµερου, στο πρόγραµµά του οποίουπεριλαµβάνονται και µαθήµατα νέων τε-χνολογιών-πληροφορικής, χορού, µουσι-κής, θεάτρου και ξένης γλώσσας.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟΥ, Ν. ΠΑΠΑΜΙΧΑΛΑΚΗ


∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ Κάµπου, 2ο (Στρατήδαινας). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..

σελ. 95

ο 1ο ∆ηµοτικό Σχολείο Κάµπου Χίου χτί-στηκε το 1938 έπειτα από ενέργειες τουτότε ∆ηµάρχου Λεωνή Καλβοκορέση, µεκρατική επιχορήγηση, στη θέση Παναγία

Στρατήδαινα. Λειτούργησε ανελλιπώς ως 3/θέ-σιο ∆ηµοτικό σχολείο µέχρι το 1988. Τότε απο-φασίστηκε να ενσωµατωθεί µε το 2ο ∆ηµοτικόΣχολείο Κάµπου Χίου και αποτέλεσαν το σηµερι-νό 6/θέσιο ∆ηµοτικό Σχολείο Κάµπου Χίου στηθέση Κλούβα. Η εν λόγω απόφαση θεωρήθηκεαπό τους κατοίκους της περιοχής ΣτρατήδαιναςΚάµπου ότι δεν έλαβε υπόψη της την αύξησητου αριθµού των παιδιών του Κάµπου µε απο-τέλεσµα να υπάρχει σήµερα έλλειψη αιθουσώνστο ∆ηµοτικό Σχολείο Κλούβα.

Μέχρι τότε (1938) οι τάξεις Α’, Β’, Ε’ καιΣΤ’ του ∆ηµοτικού Σχολείου στεγάζονταν στοσπίτι ιδιοκτησίας Φαρδή σήµερα και οι Γ’, ∆’στο κελί του Αγίου Πολυκάρπου ΤαλλάρουςΚάµπου.

Από τη σχολική περίοδο 1972-1973 στοεν λόγω διδακτήριο ιδρύθηκε και λειτούργησεΝηπιαγωγείο µέχρι την περίοδο 1988-1989.Στο ίδιο κτίριο στεγάζονταν λυκειακές τάξεις µέ-χρι την περίοδο 1997-1998.

Στο ∆ηµοτικό Σχολείο Κάµπου µέχρι τηδεκαετία του 1980 γίνονταν ανελλιπώς θε-ατρικές παραστάσεις τα Χριστούγεννα και την25η Μαρτίου, καθώς και γυµναστικές επιδεί-ξεις στο τέλος της σχολικής χρονιάς µε εισιτή-ριο, και τα χρήµατα προορίζονταν για την πλη-ρωµή της καθαρίστριας.

Από τη σχολική περίοδο 1998-1999 τοκτίριο περιήλθε στη ∆ευτεροβάθµια Εκπαίδευ-ση και έκτοτε στεγάζει το Εσπερινό Λύκειο.

Τ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟΥ, Α. ΜΑΜΟΥΝΑ, ΕΥΑΓΓ. ΖΥΜΑΡΗ


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ΣΧΟΛΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΗ ΤΩΝ ∆ΗΜΟΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ


.

σελ. 97

το σηµερινό διδακτήριο λει-τουργεί το 6/θέσιο ΣχολικόΚέντρο Καµποχώρων, που ι-δρύθηκε µε τη ∆4/577/20-8-97

(ΦΕΚ 765/27-8-97 τ.Β’) απόφαση του Υ-ΠΕΠΘ και φοιτούν οι µαθητές τωνχωριών Χαλκειού, Ζυφιά, Βερβερά-του, ∆αφνώνα, Βασιλεωνοίκου καιµέρος της Καρδαµάδας, οι οποίοιµεταφέρονται µε µισθωµένα απότο ΥΠΕΠΘ (δια της Νοµαρχίας Χί-ου) λεωφορεία του Αστικού ΚΤΕΛ.

Με την 92576/∆4/1-9-2003 (ΦΕΚ1270/4-9-2003 τ.Β’) απόφαση του Υ-ΠΕΠΘ λειτουργεί ολοήµερο τµήµα,στο οποίο εγγράφονται προαιρε-τικά µαθητές/τριες και παρακολου-θούν µαθήµατα θεατρικής αγω-γής, αθλητισµού, ξένης γλώσσας,νέων τεχνολογιών και ενισχυτικήςδιδασκαλίας.

Το σχολείο συµµετέχει σεπρογράµµατα περιβαλλοντικής εκ-παίδευσης, αγωγής υγείας και πο-λιτιστικών θεµάτων. Πραγµατοποι-ούνται δε εκπαιδευτικές επισκέψειςκαι άλλες εκδηλώσεις µε την υπο-στήριξη και συνδροµή των εκπαι-δευτικών του σχολείου και των υ-πευθύνων της ∆ιεύθυνσης Π.Ε.

Οι εκπαιδευτικοί του σχολεί-ου µας επιµελούνται την έκδοση µα-θητικής εφηµερίδας «Τα γλυκοτρε-λοµαστιχοκαµπόπαιδα της Χίου».

Σ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Καµποχώρων


ΒΑΣΙΛΕΩΝΟΙΚΟΥ, ΒΕΡΒΕΡΑΤΟΥ, ∆ΑΦΝΩΝΑ, ΖΥΦΙΑ, ΧΑΛΚΕΙΟΥΣ

7


. .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ρόδροµος του 1ου ∆ηµοτι-κού Σχολείου στα Άνω Καρ-δάµυλα ήταν το Αρρεναγω-γείο, το σηµερινό Πνευµατι-

κό Κέντρο, το οποίο κατά την περίο-δο του απελευθερωτικού αγώνα του1912 ήταν τόπος ορκωµοσίας τωνεθελοντών, της παρασκευής τουσυσσιτίου και της περίθαλψης τωντραυµατιών.

Στην είσοδο του Αρρεναγω-γείου υπήρχε η µαρµάρινη επιγρα-φή: «Μανθάνετε, εργάζεσθε, αν-δρούσθε, ευδαιµονείτε 1907». Σή-µερα η επιγραφή αυτή βρίσκεται ε-ντοιχισµένη στο εσωτερικό τουΠνευµατικού Κέντρου.

Το σηµερινό διδακτήριο κτί-στηκε το 1927 µε σχέδια του Υπουρ-γείου Παιδείας και µε τη διάθεση σε-βαστού χρηµατικού ποσού. Πρωτοσ-τάτης όµως για την ίδρυσή του ήτανο φλογερός πατριώτης Μητροπο-λίτης Καρδαµύλων Ιωακείµ Στρου-µπής (1924-1933). Τότε τα Καρδά-µυλα ήταν έδρα αυτόνοµης Μητρό-πολης), ο οποίος, στην προσπάθειασυγκέντρωσης του αναγκαίου πο-σού, πούλησε την προσωπική κτηµα-τική περιουσία του, την περιουσίατων εκκλησιών, τα χρυσά σκεύη καιπολλά αφιερώµατα των πιστών. Ση-µαντική ήταν και η οικονοµική συν-δροµή των οµογενών της Αµερικήςκαι των κατοίκων του χωριού, πολλοίεκ των οποίων εργάστηκαν εθελον-

Π


σελ. 99

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

τικά για το κτίσιµο του κτιρίου και τηµεταφορά των υλικών.

Το διδακτήριο διαθέτει τέσσε-ρις ευρύχωρες αίθουσες διδασκα-λίας, µικρό γραφείο δασκάλων καιµικρή αποθήκη. Το 1970 κτίστηκεπαράρτηµα τριών αιθουσών στηβόρεια πλευρά της αυλής, όπου σή-µερα στεγάζεται το Νηπιαγωγείο.Από το 1988 που έγινε η συγχώνευ-ση όλων των σχολείων της περιφέ-ρειας στεγάζει τις Β’ και Γ’ τάξειςτου Σχολικού Κέντρου Καρδαµύλων.

Συµπαραστάτης και µεγάλοςχορηγός για επισκευές, συντηρήσειςκαι αγορά εξοπλιστικών µέσων υ-πήρξε το φιλόµουσο εφοπλιστικόζεύγος Μιχαήλ και Σταµατία Ξυλά.

Θα ήταν σοβαρή παράλειψήµας αν δε αναφέρουµε και το Παρ-θεναγωγείο των Άνω Καρδαµύλων,το οποίο πρόσφερε σηµαντικότατεςεκπαιδευτικές υπηρεσίες στον τόποκαι λειτούργησε από το έτος 1855σε κτίσµα που ιδρύθηκε µε κοινή συ-νεισφορά των ναών του χωριού στοπροαύλιο του ναού Παναγιάς Μεσο-χωρίτισσας. Λειτούργησε ως διθέ-σιο, µε υπερπλήρεις για την εποχήτου τάξεις. Εκτός των κανονικών µα-θηµάτων οι µαθήτριες διδάσκοντανκέντηµα και ραπτική.

Έκλεισε τον κύκλο της ζωήςτου το 1929 µε την ίδρυση των µει-κτών πια δηµοτικών σχολείων.

Καρδαµύλων, 1ο.



. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . .ΣΧΟΛΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

∆ιακρίνεται ο δάσκαλος Α. Μεταξάς.

∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΗ ΤΩΝ ∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΩΝ 1ου, 2ου, 3ου ΚΑΡ∆ΑΜΥΛΩΝ,


σελ. 101

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Καρδαµύλων.

ο πρώτο κτίριο του 2ου ∆ηµοτικού Σχολείου Καρ-δαµύλων χτίστηκε το 1905 σε σχήµα Π στην περιοχήΠεριβολάκι, µε την οικονοµική αρωγή του καθεδρικούΙερού Ναού Αγίου Νικολάου Μαρµάρου. Οι πρώτες

παρεµβάσεις στο κτίριο καθώς και οι επισκευές του έγιναν µεδαπάνη του εφοπλιστή Κωνσταντίνου Βασιλάκη.

Το κτίριο αυτό διέθετε τέσσερις αίθουσες διδασκαλίαςκαι γραφείο δασκάλων. Στερούνταν όµως αυλής, γυµνα-στηρίου, ύδατος (προφανώς δικτύου υδρεύσεως) καθώς καιχώρου για σχολικό κήπο, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεταιστο 5ο πρακτικό της Σχολικής Εφορείας του σχολείου της 7-12-1950, γι’ αυτό και προτείνεται η κατασκευή νέου διδα-κτηρίου. Το διδακτήριο ολοκληρώθηκε το 1955 σε οικόπεδοέκτασης 5,50 στεµµάτων που παραχώρησε το ΥπουργείοΠρόνοιας µε το παραχωρητήριο έγγραφο αριθ. 110. 117. /10-11-1951 στη θέση Νεραύλακα του Μαρµάρου, στο παλιό µε-τόχι της Νέας Μονής.

Μεγάλο χρηµατικό ποσό για την ανέγερση του σχολεί-ου πρόσφερε το εφοπλιστικό ζεύγος Κωνσταντίνου και Αν-νίτσας Καρρά µε τρεις χιλιάδες πεντακόσιες λίρες Αγγλίας(3.500). Προς τιµή του εξέχοντος ζεύγους ονοµάστηκε «Καρ-ράδειο ∆ηµοτικό Σχολείο». Σηµαντικά ποσά πρόσφεραν καιτο Υπουργείο Παιδείας, οι κάτοικοι των Καρδαµύλων και κυ-ρίως οι Μαρµαρούσοι καπετάνιοι.

Οι κτήτορες και µεγάλοι ευεργέτες του σχολείου ανα-γράφονται στην εντοιχισµένη µαρµάρινη στήλη, που βρί-σκεται στην είσοδό του.

∆άσκαλοι µε πολύχρονη προσφορά στο σχολείο πουυπηρέτησαν και σαν διευθυντές είναι οι: Κλεόβουλος Ζολώ-τας, Χαρίδηµος Θράβαλος, Παναγιώτης Μανωλάκης, Ελευ-θέριος Κοντός, Ιωάννης Τσάκος, Αντώνιος Μεταξάς.

Από το 1988 στεγάζει τις τάξεις Α’, ∆’, Ε’ και ΣΤ’ τουΣχολικού Κέντρου Καρδαµύλων, του οποίου ήταν και η έ-δρα. Από την έναρξη του σχολικού έτους 2005-2006 στε-γάζει ολόκληρο το σχολείο.

Τ


Καρδαµύλων, 2οΑΜΑ∆ΩΝ, ΒΙΚΙΟΥ, ΚΑΜΠΙΩΝ, ΠΥΤΙΟΥΣ, ΣΠΑΡΤΟΥΝΤΑΣ


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

ριν χτιστεί το 3o ∆η-µοτικό Σχολείο της ΡάχηςΚαρδαµύλων στην περιο-χή λειτουργούσαν δυο

σχολεία, το Παρθεναγωγείο καιτο Αρρεναγωγείο.

Το Παρθεναγωγείο λει-τουργούσε από το 1877 µέχρι το1927. Το τελευταίο οίκηµά του ή-ταν ένα µικρό σπίτι δύο δωµα-τίων το οποίο αγοράστηκε απότους ενορίτες του Τιµίου Σταυ-ρού. Σήµερα σώζονται τα ερείπιάτου, τα οποία βρίσκονται αρι-στερά του δρόµου που οδηγείστην εκκλησία της Παναγιάς τηςΒεργολιβάδας. Μάλιστα στην εί-σοδό του διακρίνει κανείς και µιαµαρµάρινη πλάκα που φέρει τοΣταυρό και την ηµεροµηνία: «Τη20η Ιουνίου 1904».

Το πρώτο Αρρεναγωγείοτης Ράχης λειτούργησε το 1870σε κτίσµα που βρισκόταν ανάµε-σα στο Γυµνάσιο και το σηµερινόδιδακτήριο του 3ου ∆ηµοτικού.Μετά από επτά χρόνια µεταφέρ-θηκε στη θέση Σταυρός, όπουαργότερα κτίστηκε ο οµώνυµοςΙερός Ναός.

Το 1927, το εφοπλιστικόζεύγος Ιωάννη και Φωτεινής Καρ-ρά, έκτισαν το σηµερινό διδα-κτήριο µε την ονοµασία «Καρ-ράδειος Αστική Σχολή».

Αρχικά αποτελούνταν από

Π


.

σελ. 103

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

τρεις αίθουσες διδασκαλίας καιένα γραφείο για τους δασκάλους.Στο τέλος της δεκαετίας του 1960έγινε προσθήκη δύο αιθουσώνγια την κάλυψη των στεγαστικώναναγκών του.

Από τις αρχές της δεκαε-τίας του 1970 που κορυφώθηκε ηφθίνουσα πληθυσµιακή πορείατων Καρδαµύλων και κατά συνέ-πεια και του µαθητικού δυναµι-κού η µια αίθουσα χρησιµοποι-ήθηκε από το σύστηµα Ναυτο-προσκόπων. Επίσης από το 1988µέχρι το 2003 στέγαζε το 2ο Νη-πιαγωγείο Καρδαµύλων.

Το 1989, το 3ο ∆ηµοτικόΣχολείο ενσωµατώθηκε στο Σχο-λικό Κέντρο Καρδαµύλων, το ο-ποίο πρωτολειτούργησε τον προ-ηγούµενο χρόνο.

Σήµερα το ιστορικό κτίριοτου 3ου ∆ηµοτικού Σχολείου, έχειµετατραπεί σε Ναυτικό Μουσείοαπό το ∆ήµο για να στεγάσει τηνένδοξη ναυτική παράδοση τωνΚαρδαµύλων και µάλιστα σύντο-µα προβλέπεται να λειτουργήσει.

∆άσκαλοι µε πολύχρονηπροσφορά στο σχολείο ήταν οιεκπαιδευτικοί Χαρίδηµος Θρά-βαλος, Παναγιώτης Μανωλάκηςκαι άλλοι.

Καρδαµύλων, 3ο



. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ


.

σελ. 105

ην εποχή της Τουρκοκρατίας και σύµφωνα µετις αφηγήσεις των κατοίκων του χωριού ταπαιδιά συναθροίζονταν σε ένα σπήλαιο κάτωαπό µια πέτρα, «του Πασά η πέτρα», όπου δι-

δάσκονταν κρυφά από τους ιερείς του χωριού.Το 1880 λειτούργησε για πρώτη φορά κοινο-

τικό σχολείο, σε ένα οίκηµα κοντά στην εκκλησία τουχωριού, και το συντηρούσε η ίδια η εκκλησία.

Το 1912 ξεκίνησε η ανέγερση του πρώτου δι-δακτηρίου στην περιοχή «Κουκιά», στο πρώτο τµήµατου χωριού. Το 1920 το διδακτήριο επεκτάθηκε. Χτί-στηκε άλλη µία αίθουσα σε απόσταση 250 µ. για τηφοίτηση των θηλέων. Η ανέγερση αυτών των δύο δι-δακτηρίων έγινε µε δαπάνες της εκκλησίας, δωρεέςκαι προσωπική εργασία των κατοίκων. Το 1953, µεδαπάνη του Υπουργείου Παιδείας και Οµογενών τηςΑµερικής, το πρώτο διδακτήριο διαµορφώθηκε πρό-χειρα και άρχισε να λειτουργεί ως τριθέσιο διδακτή-ριο µε έκταση 229 τ.µ.

Ήδη όµως από το 1953 η Σχολική Εφορία θε-ωρεί τα παραπάνω κτίρια ακατάλληλα και εγκρίνει«την ανέγερσιν νέου σύγχρονου διδακτηρίου, εκπλη-ρούν τους όρους υγιεινής». Οι Αφοί Μεστούση πα-ραχωρούν µε δωρεά ένα οικόπεδο, έκτασης 1.991τ.µ., απέναντι από το πρώτο διδακτήριο. Αρχικά τοοικόπεδο προορίστηκε «δια Γυµναστήριον». Από το1966 ξεκινά η προσπάθεια ανέγερσης διδακτηρίου,του τύπου τριθέσιου ∆ηµοτικού Σχολείου. Η οικοδό-µηση άρχισε το Μάιο του 1970 και ολοκληρώθηκεστο τέλος του ίδιου έτους µε δηµόσια δαπάνη.

Το σηµερινό σχολείο στεγάζεται στο ίδιο κτί-ριο. Αποτελείται από τέσσερις αίθουσες διδασκαλίαςκαι αίθουσα δασκάλων. Το 1999 εγκαινιάστηκε αί-θουσα πληροφορικής. Σε µία από τις αίθουσες λει-τουργεί από το 2003 ολοήµερο τµήµα.

ΤΚαρυών. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .



. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ


.

σελ. 107

Καταρράκτη. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ριν από το 1881 -ίσως καιπριν από το 1821- οι Κα-ταρρακτούσοι µάθαινανγράµµατα κοντά σε ιδιώ-

τες δασκάλους. Παράλληλα µε ταιδιωτικά σχολεία λειτουργούσε καικοινοτικό που είχε µεγάλη φήµη ηοποία έφθανε µέχρι τα γύρω χω-ριά απ’ όπου προερχόταν πολλοίµαθητές. Σαν σχολείο χρησιµοποι-είτο η εκκλησία του Άι-Γιώργηστον Παλιό Καταρράκτη.

Μετά το σεισµό του 1881,όπου το χωριό µεταφέρθηκε στησηµερινή του θέση, η τότε (αςπούµε) υπηρεσία ανοικοδόµησης,στην οποία προΐστατο κάποιοςΓάλλος που τον έλεγαν Λουψ, έδω-σε την ξυλεία και χτίστηκε παρά-γκα που στέγαζε το σχολείο. H πα-ράγκα καταστράφηκε και οι κάτοι-κοι µε δικά τους έξοδα χτίσανεστις 15 Μαΐου του 1899 το ΠαλιόΣχολείο, όπως ονοµάζεται σήµε-ρα, κουβαλώντας πέτρες από τονΠαλιό Καταρράκτη. Αυτό λειτούρ-γησε µέχρι το 1957.

Οι σπουδαιότεροι δάσκαλοιπου δίδαξαν σ’ αυτό ήταν ο Σπύ-ρος Μανές, ο παπα-Στέργιος Ξυ-δάδης και ο Νικόλαος Τσιχλής πουδίδαξε στο σχολείο για 45 συνεχήχρόνια, από το 1904 έως το 1949.Κατά το διάστηµα χτισίµατος τουσχολείου τα µαθήµατα γίνοντανστην εκκλησία της ενορίας, στον

Π


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Άγιο Ιωάννη τον Πρόδροµο. Αρ-χικά το σχολείο λειτουργούσε σαµονοθέσιο και αργότερα χωρί-στηκε σε δύο: σε ∆ηµοτικό Σχο-λείο Αρρένων και σε Παρθενα-γωγείο Καταρράκτη. Τότε προ-στέθηκε στο προσωπικό και ηδασκάλα ∆έσποινα Σίµου. Στησυνέχεια ενώθηκαν τα δύο στο∆ιτάξιο ∆ηµοτικό Σχολείο Κα-ταρράκτη. Οι δάσκαλοι ήτανκοινοτικοί και πληρώνονταν απότην εκκλησία.

Ο σεισµός στις 23 Ιουλίου1949 προξένησε ζηµιές στο σχο-λείο και στο µαγειρείο του. Τοσχολείο επισκευάστηκε από τηνυπηρεσία οικοδόµησης ενώ τοµαγειρείο κατεδαφίστηκε. Στοδιάστηµα της επισκευής του, αλ-λά και στη «µαύρη» γερµανικήκατοχή, το σχολείο στεγαζότανστην εκκλησία και στο κοινοτικόγραφείο γιατί εκεί έµεναν οιΓερµανοί στρατιώτες.

Από το Παλιό Σχολείο α-ποφοίτησαν και διέπρεψαν αρ-κετοί Καταρρακτούσοι. Σήµερατο Παλιό Σχολείο, αφού ανακαι-νίσθηκε µε τις φιλότιµες προ-σπάθειες τόσο του πολιτιστικούκαι εξωραϊστικού συλλόγου τουχωριού όσο και του οργανισµούτοπικής αυτοδιοίκησης, χρησι-µοποιείται σαν αίθουσα πολιτι-στικών εκδηλώσεων από διάφο-ρους φορείς.


.

σελ. 109

Καταρράκτη. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Το καινούριο σχολείο άρ-χισε να χτίζεται στην περιοχήΚάµπος, σε έκταση 2 στρεµµά-των Ν∆ του χωριού, το 1953. ∆ι-ευθυντής του σχολείου ήταν οΓεώργιος Κουµελάς. Οι εργασίεςάρχισαν στις 24 Ιουνίου του1953. Ο προϋπολογισµός γιατην κατασκευή του σκελετού τουνέου κτιρίου ανήλθε στο ποσότων 63.420.000 δρχ. Από τότεπου ξεκίνησε η κατασκευή τουκτιρίου και µέχρι τις 30/6/1953 εί-χαν δαπανηθεί 30.795.500 δρχ.και είχαν πληρωθεί 390 µεροκά-µατα προσωπικής εργασίας. Οιεργασίες γίνονταν µε την επι-στασία των µελών της σχολικήςεφορίας, του διευθυντή του σχο-λείου, του Στυλιανού Βαρκάρη,προέδρου και του ΑναστασίουΜπελλέ, ταµία.

Τα χρήµατα για την κατα-σκευή συγκεντρώθηκαν από έ-ρανο ανάλογα µε την οικονοµι-κή κατάσταση της κάθε οικογέ-νειας, από υποχρεωτική προσω-πική εργασία των ανδρών τηςκοινότητας ηλικίας 22 έως 55 ε-τών, από δωρεές και από τηΝοµαρχία.

Σήµερα το σχολείο είναιδιθέσιο µε 27 µαθητές όλων τωντάξεων. Συστεγάζεται µε το Νη-πιαγωγείο Kαταρράκτη.



. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ


.

σελ. 111

ο ∆ηµοτικό Σχολείο της Κε-ράµου χτίστηκε περίπου το1928. Είναι χτισµένο ψηλάπάνω από το χωριό, στην

κεφαλή του χωριού, µε πανοραµι-κή θέα.

Αποτελείται από µια αίθου-σα, µία βιβλιοθήκη και ένα δωµά-τιο που χρησίµευε για κατοικίατου δασκάλου.

Το κτίριο είναι πετρόχτιστο,διαθέτει κήπο και αυλόγυρο µαν-τρωµένο. Χτίστηκε µε προσωπικήεργασία των κατοίκων. Τα τελευ-ταία χρόνια η σκεπή του επιδιορ-θώθηκε από τη Νοµαρχία. Το σχο-λείο λειτουργούσε πάντα ως µονο-θέσιο και είχε 70 µαθητές. Ανά-µεσα στους δασκάλους που υπη-ρέτησαν εκεί ήταν ο Κ. Καλογριάςαπό το Βροντάδο και ο ΒασίλειοςΜαλλάς.

Η Σχολική Επιτροπή πρό-σφερε «συσσίτιο», το οποίο παρα-σκευαζόταν στο σχολείο. Καθηµε-ρινά, η µητέρα ενός µαθητή ανα-λάµβανε το µαγείρεµα. Το σχολείοανέστειλε τη λειτουργία του λόγωέλλειψης µαθητών.

Σήµερα λειτουργεί ως κοι-νοτική αίθουσα και κοινοτικό γρα-φείο, ενώ για ένα διάστηµα χρησι-µοποιείτο ως κοινοτικό ιατρείο.

ΤΚεράµου

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟΥ, Γ. ΞΥ∆ΙΑ, Ν. ΤΣΙΑ∆Η


ο ∆ηµοτικό Σχο-λείο Κηπουριώνχτίστηκε και άρ-χισε να λειτουργεί

το 1971, ενώ για δύοχρόνια τα µαθήµατα γί-νονταν σε ένα σπίτι. Γιατη δηµιουργία του αγω-νίστηκαν οι χωριανοί µεπρώτο απ’ όλους τονΠαναγιώτη Σ. Γεώργαλο.Πρώτος δάσκαλος ήτανο Βασίλης Τζάνος από τηΜυτιλήνη. Γύρω στο1975 και για ένα χρόνοσυγχωνεύτηκε και λει-τούργησε µαζί µε το ∆η-µοτικό Σχολείο τωνΦυτών.

Αργότερα, σχολείοέγινε η ενοριακή αίθου-σα της εκκλησίας πουήταν µεγαλύτερη. Τοσχολείο έκλεισε το 1983.

Σήµερα, το µισόχρησιµοποιείται ως εκ-κλησιαστική αίθουσα καιτο άλλο ως κοινοτικό ια-τρείο.

Τ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ Σ. ΦΩΤΕΙΝΟΥ

∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Κηπουριών. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..


∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Κοινής. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

σελ. 113

ι κάτοικοι της Κοινής (Κοινούσοι) ανέκαθεν ήταν άνθρωποι που έτρεφαν ιδιαίτερηαγάπη προς τα γράµµατα. Πριν από την απελευθέρωση του νησιού από τον τουρ-κικό ζυγό, το 60-70% των αγοριών µε διαφόρους τρόπους µάθαιναν γράµµατα. Τοαντίστοιχο ποσοστό στα κορίτσια ήταν 20-30%. Μετά την απελευθέρωση του νη-

σιού δεν συναντούµε αγόρι αναλφάβητο στο χωριό και παράλληλα αυξάνεται το ποσοστότων κοριτσιών που γνώριζαν ανάγνωση και γραφή στο 90%, παράλληλα δε το σύνολο τωνπρωτότοκων αγοριών είναι απόφοιτοι εξαταξίου γυµνασίου. Αντίθετα στα κορίτσια η γυ-µνασιακή εκπαίδευση µέχρι το 1950 είναι απαγορευτική είτε λόγω προκαταλήψεων είτε λό-γω οικονοµικής στενότητας. Εξαίρεση αποτελούν οι δυο πρώτες ξαδέρφες, ΦρατζεσκάκηΜαρία το γένος Κολλιάρου (έτος γέν. 1914), αποφοιτήσασα της Σχολής των Καθολικών,και η Θηρεσία Κολλιάρου (έτος γέν. 1922), απόφοιτη Γυµνασίου Θηλέων Χίου και τηςΣχολής Μαιών. ∆εν είναι άσχετο προς όλα τα ανωτέρω το γεγονός ότι ο ΚωνσταντίνοςΛαµπαδάριος-Κωσταντινίδης, δάσκαλος, ερχόµενος από την Κύπρο στη Χίο, κατοίκησε καιπαντρεύτηκε στην Κοινή, αφού άσκησε το επάγγελµα του δασκάλου. Υιός του είναι οΜητροπολίτης Χίου Γρηγόριος Κωνσταντινίδης, άνθρωπος πολύ µορφωµένος.

∆εν είναι γνωστό αν ως το 1881 υπήρχε οίκηµα ιδιαίτερο που χρησίµευε ως σχο-λείο ή αν οι µαθητές διδάσκονταν ιδιαιτέρως στις οικίες τους, µαθήµατα ή αν συγκεντρώ-νονταν στην οικία των δασκάλων τους. Είναι βέβαιο όµως ότι τόσο ο ΚωνσταντίνοςΛαµπαδάριος-Κωσταντινίδης όσο και ο εγγονός του Σωκράτης (Σώκρος) Κωνσταντινίδης,ασκούσαν το επάγγελµα του διδασκάλου, ήταν άνθρωποι φιλοµαθείς και πολύ µορφωµέ-νοι και κάτοχοι πλούσιας βιβλιοθήκης µε σπάνια βιβλία.

Μετά τον καταστροφικό σεισµό του 1881 και γύρω στο έτος 1892, στη θέση«Κάτω πόρτα», θέση που µέχρι σήµερα φέρει και το όνοµα «σχολείο», συναντούµε έναπαράπηγµα που χρησιµεύει ως σχολείο. Το γεγονός ότι είναι µετασεισµικό παράπηγµακαι µάλιστα έξω από τα τείχη του ήδη, από το σεισµό, αφού καταστράφηκε ο οικισµόςκαι µάλιστα πολύ κοντά χρονικά από το σεισµό, µας δίνει το δικαίωµα να υποθέσουµε ό-τι και προ του σεισµού υπήρχε σχολείο.

Στο σχολείο αυτό ως πρώτος διδάξας φέρεται ο Μιλτιάδης Παντελή Κατούλης.Μόνα εφόδια της διδακτικής του ικανότητας ήταν ότι ήταν γόνος πλούσιας οικογένειας(ο πατέρας του ήταν Νοτάρος του χωριού), γνώριζε ανάγνωση και είχε ταξιδέψει ως τηνΚωνσταντινούπολη. Οι µαθητές του καταθέτουν ότι ήταν «καλός δάσκαλος αλλά πολύ αυ-στηρός». Στο Ναό Ζωοδόχου Πηγής Κοινής υπάρχει εικόνα αφιερωµένη στον ΜέγαΑρχιερέα, µε την επιγραφή: «∆απάνη µαθητών και µαθητριών και διδασκάλου ΜιλτιάδουΚατούλη 1910» πράγµα που δείχνει ότι υπήρχε δεσµός καλός διδασκάλου και µαθητών.

Μετά την απελευθέρωση, γύρω στο έτος 1915, µε δαπάνη της Λονδινείου Επιτρο-

Ο

8


∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Κοινής. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟΥ, Ν. ΜΟΝΙΩ∆Η

πής και προσωπική εργασία των κατοίκων, κτίζεται ένα νέο σχολείο ακριβώς στη θέση πουήταν ο πύργος που είχε καταστραφεί µε το σεισµό του 1881. Αποτελούνταν από µία αί-θουσα διδασκαλίας και γραφείο. Επειδή όµως η κοινότητα στερούνταν κοινοτικού γραφεί-ου, παραχωρήθηκε για τις ανάγκες της. Το σχολείο αυτό στην αρχή λειτούργησε µε τρειςτάξεις. Η τέταρτη τάξη φοιτούσε στο σχολείο Βουνού και οι δύο τελευταίες στα Νένητα.Μετά το 1925 λειτούργησε ως 4/θέσιο και από το έτος 1932 ως πλήρες ∆ηµοτικό Σχολείο.Υπήρχε περίοδος που στη µια αυτή αίθουσα και µε ένα δάσκαλο φοιτούσαν άνω των 70µαθητών. Ως αποχωρητήρια χρησιµοποιούνταν τα ερείπια από το σεισµό. Τα κορίτσια δυ-τικά, τα αγόρια ανατολικά. Το σχολείο όµως είχε επάρκεια εποπτικών µέσων, καθόσον ο∆ηµήτρης Μονιώδης είχε αφιερώσει όλες τις σειρές πανόδετων χαρτών, εικόνες φυτών καιζώων των θερµών και ευκράτων χωρών και αρκετά άλλα εποπτικά µέσα, ο δε ιερεύς Γεώρ-γιος Μίχαλος είχε αφιερώσει σειρά εικόνων της Παλαιάς και της Καινής ∆ιαθήκης.

Στο σχολείο αυτό που λειτούργησε ως το 1955 δίδαξαν: ο ∆ηµήτρης Μπιρλής (2 έ-τη), ο Θεοφάνης Παπαµιχαλάκης (35 έτη), ο ∆ηµήτρης Παπαµανωλάκης, ο ΣτέφανοςΚούτρης (1 έτος), ο Χρήστος ∆ηµητράκης (3 έτη). Ο Παπαµανωλάκης ήταν σε µετεκπαί-δευση επειδή ήταν απόφοιτος 3/ταξίου Γυµνασίου. Επειδή το διδακτήριο αυτό και από τηθέση του (ήταν στην πλατεία του χωριού) και από την κατασκευή του (στερούνταν γρα-φείου, αποχωρητηρίων, γυµναστήριου κλπ.) ήταν ανεπαρκές, αποφασίστηκε η κατασκευήνέου διδακτηρίου. Τις ενέργειες άρχισε ο δάσκαλος Χρήστος ∆ηµητράκης, εξασφαλίζονταςχρηµατοδότηση από τον Οργανισµό Σχολικών Κτιρίων, µόνο για την κατασκευή διδακτη-ρίου. Η κοινότητα Κοινής έπρεπε να παραχωρήσει οικόπεδο και οι κάτοικοι µε προσωπι-κή εργασία να προβούν σε διαµόρφωση του χώρου και ό,τι άλλο ήθελε χρειασθεί.

Γι’ αυτό η εκκλησία προσέφερε το παλαιό κοιµητήριο (ιδιοκτησίας της) και µε έρανο µε-ταξύ των κατοίκων εξασφαλίστηκαν τα χρήµατα για την αγορά και των άλλων οικοπέδωνπου απαιτήθηκαν. Προς εξασφάλιση χρηµάτων οι κάτοικοι µε την προσωπική τους εργα-σία κάλυψαν, εκτός από τη διευθέτηση του χώρου, τις αποχωµατώσεις που απαιτήθηκαν,την εκσκαφή των θεµελίων και την κατασκευή του τοίχου περιµανδρώσεως. Το σχολείο αυ-τό διέθετε αίθουσα διδασκαλίας, γραφείο και προθάλαµο. Λειτούργησε πάντοτε ως µονο-θέσιο, παρόλο που έφθασε και τους 45 µαθητές. Στο σχολείο αυτό για δύο περιόδους (1960-1965 και 1977-1985) φοίτησαν και οι µαθητές της κοινότητας Παγίδας λόγω καταργήσεως τουσχολείου τους. Στο σχολείο αυτό δίδαξαν οι δάσκαλοι: ∆ηµητράκης Χρήστος 1956-1972,Σπυρίδων Φράγκος 1972-1974, Μονιώδης Κωνσταντίνος 1974-1985, οπότε και έπαψε ναλειτουργεί λόγω της συγχώνευσής του µε το ∆ηµοτικό Σχολείο Νενήτων.

Ν’ αναφέρουµε ότι τις εγκύκλιες σπουδές του στην Κοινή της Χίου έλαβε και οΓεώργιος Κωνσταντινίδης, µετέπειτα Μητροπολίτης Χίου Γρηγόριος Κωσταντινίδης.


σελ. 115

ίναι αλήθεια ότι δεν υπάρχουν αρκετάστοιχεία για τα σχολεία στα χωριάµας, στα µέσα και στο τέλος του πε-ρασµένου αιώνα. Ούτε είναι βέβαιο

πότε για πρώτη φορά λειτούργησε οργανω-µένα το ∆ηµοτικό Σχολείο των Κουρουνίων.

Από το βιβλίο του κ. ∆ηµητρίου Γρ. Σπ-ανού πληροφορούµαστε ότι στον Εγρηγόρο,πριν το 1821, τα µαθήµατα γίνονταν στο µο-ναστήρι του Αγίου Αντωνίου. Μετά το 1822,που καταστράφηκε το µοναστήρι, τα παιδιάπήγαιναν στο σχολείο των Κουρουνίων. Συνε-πώς, στα Κουρούνια θα πρέπει να λειτουρ-γούσε σχολείο από την αρχή του προηγού-µενου αιώνα. ∆υστυχώς δεν έχουµε πληρο-φορίες για το χώρο που βρισκόταν αυτό τοσχολείο, τον αριθµό των µαθητών και των δα-σκάλων. ∆εν είναι επίσης γνωστά τα ονόµατατων δασκάλων. Από προφορικές µαρτυρίεςπιθανολογούµε ότι χρέη δασκάλων έκανανγια κάποιο διάστηµα οι ιερείς. Όσο για ταεποπτικά µέσα και τα προγράµµατα εκπαί-δευσης, είναι βέβαιο ότι δεν υπήρχαν. Για βι-βλία χρησιµοποιούσαν εκείνα της εκκλησίας.Για εκείνο που είµαστε βέβαιοι είναι ότι ήταντο κέντρο τής περιφέρειας και σ' αυτό πήγαι-ναν παιδιά και από τα γύρω χωριά.

Το πρώτο οργανωµένο διδακτήριοστην κοινότητα Κουρουνίων, για το οποίο έ-χουµε στοιχεία, είναι εκείνο που σώζεται µέ-χρι σήµερα στη νότια πλευρά της εκκλησίαςτου Αγίου Ιωάννου, γνωστό ως «το παλιόσχολείο». Το κτίριο, σύµφωνα µε τη προφο-ρική παράδοση, έγινε µε σχέδια του εκ Ψα-ρών αρχιτέκτονα Μπεναρδή, γνωστού και

Ε∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Κουρουνίων

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

.


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

µε το παρατσούκλι «Καλοµοίρης». Για τονακριβή χρόνο ανέγερσης και λειτουργίας αυ-τού του σχολείου δεν έχουµε σαφείς πληρο-φορίες. Υπάρχει, όµως, έγγραφο του 1864,από το ∆εσπότη Χίου, Γρηγόριο, µε το οποίοσυνιστά στην εκκλησιαστική επιτροπή τουΑγίου Ιωάννου να δεχθούν απεσταλµένο τουδάσκαλο από τη Βολισσό για να χαράξουνµε ακρίβεια τα θεµέλια του νέου διδακτη-ρίου, προκειµένου να µην γίνει κάποιο σφάλ-µα. Είναι, λοιπόν, βέβαιο ότι το αργότεροστο τέλος της δεκαετίας του 1860 το σχολείολειτουργούσε.

Από την προφορική παράδοση γνω-ρίζουµε ότι κατ' αρχήν λειτούργησε µόνο ηµία αίθουσα. ∆εν είναι χρονικά διαπιστωµέ-νο πότε λειτούργησε η άλλη. Εκείνο που εί-ναι βέβαιο είναι ότι το σχολείο αυτό ήταν τοκαύχηµα των βορειοχώρων. Ακόµη και σή-µερα, και παρά τις κατά καιρούς αυθαιρε-σίες και άκοµψες επεµβάσεις µας, εξακο-λουθεί να είναι ένα νεοκλασικό κτίριο µονα-δικού κάλλους για τον τόπο µας.

Το σχολείο αυτό µέχρι το 1938 δενδιέθετε αύλειο χώρο. Ο µόνος χώρος πουδιέθετε ήταν µερικοί σχολικοί κήποι στη µε-ταξύ εκκλησίας και σχολείου περιοχή. Το1937-1938 µε προσωπική εργασία των κα-τοίκων διαµορφώθηκε ο αυλόγυρος και πή-ρε τη µορφή που έχει σήµερα.

Το χωριό συνεπώς στο τέλος του πε-ρασµένου αιώνα, και κάτω από τον Τουρ-κικό ζυγό, εµφανίζεται µε δύο διδακτήρια.Το γεγονός αυτό είναι πολύ σηµαντικό γιατον τόπο, γιατί µετά την απελευθέρωση σεόσα χωριά υπήρχαν διδακτήρια κατά την


.

Τουρκοκρατία το Ελληνικό ∆ηµόσιο ίδρυσεσχολεία και διόρισε δασκάλους.

Είναι σηµαντικό να αναφέρουµε ότιτα κτίρια αυτά κτίστηκαν µε προσωπική ερ-γασία των κατοίκων των χωριών. Σαν υλικάχρησιµοποιήθηκαν οι πέτρες της Αµανής.Τον ασβέστη παρήγαγαν στα ασβεστοκάµι-να της περιοχής. Όσα άλλα υλικά χρειάστη-καν και δεν υπήρχαν στον τόπο µας (ξυλεία,λαξευµένες πέτρες κλπ.), αγοράστηκαν προ-φανώς µε χρήµατα των εκκλησιών. Παρατη-ρούµε, συνεπώς, ότι σε µια εποχή που οι βι-οτικές ανάγκες ήταν επιτακτικές και η εξα-σφάλιση του επιούσιου άρτου δυσχερής, οιπρόγονοί µας ανήγειραν µε δικές τους δα-πάνες δύο διδακτήρια στα χωριά µας. Κι αυ-τό είναι άξιο θαυµασµού και ενδεικτικό τουπόθου που είχαν για µάθηση.

Στη δεκαετία του '50, και συγκεκριµέ-να τα έτη 1955-1956, ο οργανισµός σχολι-κών κτιρίων για να καλύψει τις ανάγκες σεδιδακτικές αίθουσες -το ∆ηµοτικό ΣχολείοΚουρουνίων είχε πάνω από 60 παιδιά εκεί-νη την περίοδο- κατασκεύασε τo καινούρ-γιο σχολείο. Κατασκευάσθηκε σε οικόπεδοπου βρίσκεται στην ανατολική πλευρά τηςεκκλησίας του Αγίου Ιωάννου του Θεολό-γου και πάνω από το δηµόσιο δρόµο. Τoκαινούργιο σχολείο είχε τις προδιαγραφέςσυγχρόνων διδακτηρίων και διέθετε µεγά-λους αύλειους χώρους.

Λειτούργησε ως διδακτήριο µέχρι το1978. Tο 1980 σταµάτησε η λειτουργία τουλόγω ελλείψεως µαθητών.

σελ. 117

Κουρουνίων. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟΥ, ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΑΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟΛΕΥΚΩΜΑ ΚΟΥΡΟΥΝΙΩΝ ΚΑΙ ΕΓΡΗΓΟΡΟΥ


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ


.

σελ. 119

ύµφωνα µε µαρτυρία του Κα-ριάµη Μιχάλη που µελέτησετον Κώδικα του Αν. Ιωάννουτης Κυδιάντας, οι κάτοικοι µε-

τά την επιστροφή τους στο νησί το1830, αφού δόθηκε αµνηστία απότους Τούρκους, αποφάσισαν κάθεΚυριακή στην εκκλησία να βγαίνει δί-σκος για να φτιαχτεί το σχολείο. Έτσιαπό το 1840 µέχρι και το 1937 λει-τούργησε για ένα περίπου αιώνα δί-πλα στην εκκλησία. Στη συνέχεια γιαένα µικρό διάστηµα λειτούργησε στοσπίτι του Γιάννη του Γεωργούλη (Κα-δή). Μετά µεταφέρθηκε στην ΑγίαΑναστασία. Το σχολείο λειτουργούσεµε ένα δάσκαλο.

Με βάση τα αρχεία που δια-σώθηκαν, οι δάσκαλοι που δίδαξανσ’ αυτό ήταν:• 1933-1935 ο Ρυµικής• 1935-1936 ο Νικόλαος ΕλισσαίουΠετρίδης• 1936-1937 η Θεανώ ∆. Κουµπιά• 1937-1945 Ιωάννης Μ. Βερβερά-κης (Κατρακύλας)• 1945-1948 Ν. Ι. Σιότροπας

Μετά τα γεγονότα του 1949(αντάρτικο) το σχολείο δεν λειτούρ-γησε και οι µαθητές πήγαν στο σχο-λείο της Λαγκάδας.

Σήµερα σώζονται στο Εκκλησι-αστικό Μουσείο βιβλίο ύλης και µα-θητολόγια εκείνης της εποχής.

ΣΚυδιάντας. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΛΑΓΚΑ∆ΑΣ


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Με τη δασκάλα Γ. Σγουρούδη


.

σελ. 121

Λαγκάδας. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

εν υπάρχει κανένα γραπτόµνηµείο για την ίδρυση του∆ηµοτικού Σχολείου Λαγκά-δας. Από τα στοιχεία που

συγκεντρώθηκαν από τις διηγήσειςτων παλαιοτέρων κατοίκων της κοι-νότητας προκύπτει ότι το πρώτο σχο-λείο ιδρύθηκε το 1889, όταν ήταν α-κόµα µικρός οικισµός και στεγάστηκεσε παλιό σπίτι το οποίο δεν υπάρχεισήµερα. Στο σχολείο φοιτούσαν µόνοαγόρια και είχαν δάσκαλο κάποιοντόπιο µε το όνοµα Αναγνώστη, ο ο-ποίος πληρωνόταν από τους κα-τοίκους. Αργότερα σαν σχολεία χρη-σιµοποιήθηκαν οι µικροί ναοί της κοι-νότητας, Άγιος Ιωάννης, ως σχολείοθηλέων και ως αρρένων ένα σπίτιπου ανήκε σε κάποιον Μετσόφιαν.

Έπειτα από µερικά χρόνια τοΣχολείο θηλέων µεταφέρθηκε στο να-ό της Αγίας Σοφίας. Όταν ελευθερώ-θηκε η Χίος το 1912 λειτουργούσανδυο σχολεία. Ένα αρρένων στην ΑγίαΣοφία και ένα θηλέων στο Καζαρµά-κι, που ήταν φυλάκιο των Τούρκωνκαι βρισκόταν κοντά και ανατολικάτου σηµερινού διδακτηρίου. Αυτάλειτούργησαν µέχρι το 1914 ως δη-µόσια χωρίς όµως να υπάρχουν δια-τάγµατα ίδρυσής τους.

Το 1931 ιδρύθηκε το σηµερινόδιδακτήριο. Ανεγέρθηκε µε κρατικήεπιχορήγηση, βοήθηµα της Λονδίνει-ου Επιτροπής, τις εισφορές και τηνπροσωπική εργασία των κατοίκων.

∆

Με το δάσκαλο Κ. Κουρτέλη.


∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Λαγκάδας. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟΥ, ∆. ΠΙΛΑΒΑ

Πρωτοστάτησαν στη ανέγερσή τουοι Ιωάννης Αντωνίου Ασπρούλης ωςΠρόεδρος της κοινότητας, ο Ευστρά-τιος Παππάς ως Πρόεδρος της Σχολι-κής Εφορείας και ο Ιορδάνης Γερί-µογλου ως διευθυντής του Σχολείου.

Το 1935 προεκλογικά επισκέ-φτηκε τη Λαγκάδα µε πολεµικό πλοίοο Ελευθέριος Βενιζέλος. Τον υποδέ-χτηκαν ο πρόεδρος της κοινότηταςΙωάννης Ασπρούλης και ο δάσκαλοςΚυριάκος Τσούτσας, ο οποίος και τουζήτησε τη βοήθειά του για την ολο-κλήρωση του διδακτηρίου. Ο Βενι-ζέλος έδωσε επιταγή 100.000 δρχ.που εξαργυρώθηκε την ίδια ηµέρακαι από την εποµένη συνεχίστηκαν οιεργασίες. Η δαπάνη για την ανέγερ-σή του ανήλθε στις 300.000 δρχ.

Οι δάσκαλοι που δίδαξαν τότεήταν οι Σολοµών Χωρέµης και Αγγε-λική Τζανετή.

Το 1954 το σχολείο προάχθηκεσε 4/θέσιο κι έγινε προσθήκη νέωναιθουσών. Το 1995 συγχωνεύτηκε µετο ∆ηµοτικό Σχολείο Συκιάδας µε τoυπ.αριθ. 623 ΦΕΚ 14/7/1995, σ’ ένα σχο-λείο, µε την ονοµασία ∆ηµοτικόΣχολείο Λαγκάδας-Συκιάδας, οι τρειςτάξεις του οποίου λειτουργούν στηΣυκιάδα και οι τρεις στη Λαγκάδα.


σελ. 123

∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Λεπτοπόδων. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..

υστυχώς δεν υπάρχουν στοιχεία για την ίδρυση και λει-τουργία του σχολείου στο χωριό. Με το κλείσιµό τουκαι τη µεταφορά του αρχείου, στον Κέραµο αρχικά καισε άλλα χωριά στη συνέχεια, χάθηκαν τα στοιχεία και

οι πληροφορίες που θα βοηθούσαν να σχηµατίσουµε µια ει-κόνα για το σχολείο του χωριού.

Κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας στο χωριό πρέπεινα λειτουργούσε Κοινοτικό σχολείο. Τους δασκάλους τουςπλήρωνε η Κοινότητα. Η φοίτηση δεν ήταν υποχρεωτική. Γι’αυτό βλέπουµε το 1911 να φοιτούν στο σχολείο 27 µαθη-τές παρόλο ότι το χωριό βρίσκεται στο απόγειο της πληθυ-σµιακής αύξησης και έχει 253 κατοίκους. Το σχολείο είχετέσσερις τάξεις.

Ονόµατα δασκάλων δεν γνωρίζουµε εκτός του Ιωάν-νη Μπιλλικά, ο οποίος πρέπει να υπηρέτησε στο σχολείοτου χωριού περί το τέλος του 19ου µε αρχές του 20ου αιώ-να. Είναι συντάκτης πολλών εγγράφων δικαιοπραξιών µετα-ξύ χωριανών.

Το ∆ηµοτικό Σχολείο ήταν κτισµένο πάνω από το κελίτης εκκλησίας και είχε µια αίθουσα µε αρκετά µεγάλα παρά-θυρα. Σε αυτό έµαθαν τα πρώτα γράµµατα πολλές γενιέςΛεπτοποδούσων. Το 1959 το παλιό σχολείο εγκαταλείπεται.Ένα καινούργιο έχει κτισθεί Ν∆ της εκκλησίας. Για το κτίσιµότου, εκτός των κρατικών πιστώσεων, βοήθησαν και οι χωρια-νοί µε την προσωπική τους εργασία. Έχει µία αίθουσα, γρα-φείο, προθάλαµο, υπόγειο και ευρύχωρη αυλή. Στον προθά-λαµό του φυλάσσονται αρχιτεκτονικά µέλη του παλαιοχρι-στιανικού ναού του Αγίου Ισιδώρου στα Αγιάσµατα.

∆υστυχώς η µετανάστευση των κατοίκων στα µεγάλααστικά κέντρα και στο εξωτερικό είχε σαν αποτέλεσµα να κλεί-σει το σχολείο το 1970 από έλλειψη µαθητών. Το κτίριο παρα-χωρήθηκε από το κράτος στην Κοινότητα και έγινε πολιτιστι-κό κέντρο. Στην ευρύχωρη αυλή του γίνεται το πανηγύρι καιδιάφορες άλλες εκδηλώσεις.

∆

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΣΤ. ΨΥΧΙΑ, Κ. ΡΥΜΙΚΗ


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ρχικά λειτουργούσε κρυφό σχολειό.Χάρις όµως στα προνόµια της Χίουλειτουργούσε νόµιµα πριν από το1821 και κυρίως µετά τον επαναπα-

τρισµό των Χιωτών, ύστερα από τη σφαγήτου 1822. Σαν διδακτήριο χρησιµοποιούσαντο ανώγι του κοινοτικού καφενείου. ∆ίδαξε οΆγιος Νεκτάριος (κατά κόσµον ΝεκτάριοςΚεφαλάς) από το 1866-1873, καθώς επίσηςκαι ο αδερφός του Χαράλαµπος, ο οποίοςπαντρεύτηκε και έµεινε στο Λιθί. Οι δάσκαλοιπληρώνονταν από το χωριό. Μάλιστα ο Ά-γιος Νεκτάριος, όταν διεύθυνε το Ριζάρειο,γνωρίστηκε µε τον Ανδρέα Συγγρό, τονπαρακάλεσε και έστελνε κάθε χρόνο 35 εικο-σόφραγκα για πληρωµή του δασκάλου. Μετη διαθήκη του ο Συγγρός το 1897, πάλι µεπαράκληση του Αγίου Νεκταρίου, κληροδό-τησε στο σχολείο 5.000 χρυσές οθωµανικέςλίρες, αντίστοιχες µε 4.640 αγγλικές. Με τουςτόκους του κληροδοτήµατος χτίστηκε το ση-µερινό σχολείο το 1906.

Επίσης από το κληροδότηµα πληρώ-νονταν οι δάσκαλοι έως το 1912, οι δε µαθη-τές έπαιρναν βιβλία και γραφική ύλη δωρε-άν µέχρι το 1940. Το κληροδότηµα αρχικάκαταθεµένο στην Αγγλία, µεταφέρθηκε το1912 στην Ελλάδα για ενίσχυση της εθνικήςοικονοµίας. Από κατάθεση σε χρυσό, µε ανα-γκαστικό νόµο, µετατράπηκε σε χαρτονόµι-σµα (δραχµοποίηση). Η Κατοχή εκµηδένισετο χαρτονόµισµα και το κληροδότηµα εξανε-µίστηκε. Έτσι το σχολείο, από τα πλουσιότε-ρα της Ελλάδος έγινε το φτωχότερο. Το 1937και 1938 είχαν αγοραστεί αγροτεµάχια γιαανέγερση νέου, µεγαλύτερου διδακτηρίου

Α. .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Με το δάσκαλο Χ. Μανιώδη.

Με το δάσκαλο Χ. Μανιώδη.

Με το δάσκαλο Σ. Φράγκο.


σελ. 125

.Λιθίου

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

που µαταίωσε ο πόλεµος και η εκµηδένισητου κληροδοτήµατος. Τα αγροτεµάχια αυτάτη δεκαετία του ’50 µε δωρεές µετατράπη-καν στο σηµερινό γήπεδο Λιθίου.

Το σχολικό κτίριο περατώθηκε το1906 από τον Νενητούση µάστορα Νικ.Μπούλη, ο οποίος έχτισε αργότερα και τηςΚαλαµωτής µε τον ίδιο τρόπο. Λειτουρ-γούσε µε τρεις εκπαιδευτικούς και αποτε-λούσε πόλο έλξης από άλλα κοντινά χωριά.Τις δύο πρώτες δεκαετίες του αιώνα πλησία-ζε τους 200 µαθητές. Το 1930 έως το 1960κυµαινόταν από 140 έως 150 µαθητές.

Περιλαµβάνει δύο αίθουσες διδασκαλί-ας και ένα γραφείο. Στο ισόγειό του βρισκό-ταν κατοικία για τους εκπαιδευτικούς και χώ-ρος για το συσσίτιο των µαθητών. Σήµεραστο ισόγειο λειτουργεί το Νηπιαγωγείο που ι-δρύθηκε το 1984 και αίθουσα πληροφορικής.

Στο σχολείο εργάστηκαν πάρα πολλοίσπουδαίοι δάσκαλοι. Μακρά θητεία είχε οΧρυσόστοµος Μονιώδης από το 1930 έως το1966. Από αυτόν και από το βιβλίο «Ο ΛΗ-ΘΗΣ» αντλούµε όλες αυτές τις πληροφορίες.

Σήµερα το σχολείο λειτουργεί ως3/θέ- σιο µε λιγότερους από 30 µαθητές.Mε την 86926/∆4/30-8-2004 (ΦΕΚ1346/31-8-2004 τ.Β’) απόφαση του ΥΠΕΠΘσυστάθηκε µια οργανική θέση δασκάλουγια τη λειτουργία ολοήµερου τµήµατος.

Κάθε χρόνο στις 30 Νοέµβρη, εορτήτου Αγίου Ανδρέα, γίνεται µνηµόσυνο απότο σχολείο υπέρ αναπαύσεως του µεγάλουεθνικού ευεργέτη και δωρητή του σχολείουΑνδρέα Συγγρού.



. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

όγω της αποµακρυσµένης θέσεως τουΜελανειούς αλλά και της ολιγανθρωπίαςτου, το µονοτάξιο ∆ηµοτικό Σχολείο τουαντιµετώπισε µεγάλες δυσκολίες και όχι

λίγες περιπέτειες.Η ανέγερσή του, σύγχρονη µε εκείνη του ση-

µερινού οικισµού, ανάγεται στα τέλη του 19ου καιτις αρχές του 20ου αιώνα. Είναι κτισµένο στο µέσοπερίπου του νότιου τµήµατος του χωριού, πλησίοντης χωριοεκκλησιάς των Ταξιαρχών, από την οποίατο χωρίζει η µικρή αυλή του ναού. Το ισόγειό του,αποτελούµενο από δυο µικρά δωµάτια, χρησιµο-ποιείται ανέκαθεν ως κελί του ναού. Ο δε άνω όρο-φός του, µε είσοδο λίγο υπερυψωµένη από το επί-πεδο του προ αυτής κεντρικού δρόµου, συνίσταταισε µια ενιαία αίθουσα σχήµατος ορθογωνίου πα-ραλληλόγραµµου, εµβαδού 32 περίπου τ.µ. Η θέ-ση του εν µέσω άλλων οικηµάτων αλλά και όλη ηαρχιτεκτονική του περιορίζουν όχι µόνο τη θέα αλ-λά και το φωτισµό, σε σηµείο που να µην είναι έ-στω και ικανοποιητικός για διδακτήριο χώρος.

Μέχρι το 1920 το σχολείο λειτούργησε αλλά ό-χι χωρίς ενδιάµεσες διακοπές, καθώς δεν αποστέλ-λονταν κατ’ έτος συστηµατικά ή έγκαιρα οι κοινοτι-κοί δάσκαλοι, µε αποτέλεσµα οι µαθητές να µεταβαί-νουν καθηµερινά -και φυσικά πεζή- σε παρακείµεναχωριά (Άγιο Γάλας, Τρύπες ή ακόµα και Παρπαριά).

Από το 1920 µέχρι το 1934 λειτουργεί κα-νονικά και ανελλιπώς, µε αριθµό µαθητών κυµαι-νόµενο από 13-20. Το 1935 όµως το σχολείο κλεί-νει, πιθανόν διότι ο αριθµός των µαθητών του τοχρόνο εκείνο είχε περιοριστεί στους 9. Έκτοτε οιµαθητές του Μελανειούς και µέχρι το 1951 µετέ-βαιναν και φοιτούσαν –όσοι φυσικά είχαν τη δύ-ναµη και το κουράγιο να αντεπεξέλθουν στις συ-νεπαγόµενες δυσκολίες και κακουχίες– στο ∆η-µοτικό Σχολείο του Αγίου Γάλακτος.

Λ

∆ιακρίνεται ο δάσκαλος Ευάγγελος Ζύµαρης. Με το δάσκαλο Στέλιο Ψυχιά.

Με το δάσκαλο ∆. Πιλαβά.


σελ. 127

Μελανειούς. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..

Κατά διαστήµατα, στην ως άνω χρονική πε-ρίοδο, προκειµένου να αποφευχθεί η ταλαιπωρίατων παιδιών, το σχολείο του Μελανειούς λειτούρ-γησε ως παράρτηµα εκείνου του Αγίου Γάλακτος.Οι εξευρισκόµενοι δάσκαλοι –µερικοί από τους ο-ποίους ήταν απλώς απόφοιτοι Γυµνασίου- αµείβο-νταν σπανιότερα από κάποιο δωρητή και συνηθέ-στερα από τους ίδιους τους γονείς.

Θα πρέπει εδώ να σηµειωθεί ότι καθ’ όλητη διάρκεια της λειτουργίας του σχολείου τουΜελανειούς, η κοινότητα παρείχε στον εκάστοτεδάσκαλο στέγη και οι κάτοικοι πλήρη σίτιση, ανα-λαµβάνοντας εκ περιτροπής καθηµερινά µια οικο-γένεια αυτή την υποχρέωση (οι υποχρεώσεις αυ-τές, κοινότητας και κατοίκων, αναγράφονταν καιστο διοριστήριο των δασκάλων).

Το σχολείο επαναλειτούργησε κανονικά τοσχολικό έτος 1951-1952, οπότε και τίθεται θέµαανεγέρσεως νέου διδακτηρίου λόγω ακαταλληλό-τητας του παλαιού. Γίνονται γι’ αυτό το σκοπό συ-ντονισµένες ενέργειες από τους κατοίκους, τουςδασκάλους που υπηρέτησαν την περίοδο εκείνηστο χωριό, και τον τότε Επιθεωρητή ∆ηµοτικώνΣχολείων του νοµού, οι οποίες και τελεσφορούν.

Οι κάτοικοι παρέχουν το οικόπεδο και ταυτό-χρονα συνεισφέρουν σε υλικά και προσωπική ερ-γασία το ένα και πλέον τρίτο του απαιτούµενου γιατην ανέγερση ποσού. Το υπόλοιπο καλύφθηκε απότο ∆ηµόσιο, τη Λονδίνειο Επιτροπή και τον ΣταύροΛιβανό. Οι εργασίες ανέγερσης αρχίζουν το 1953.

Εν τω µεταξύ µετακοµίζεται λυόµενο δύοδωµατίων από τα Καρδάµυλα (εκεί υπήρχαν λυό-µενα λόγω του σεισµού του 1949) στο Μελανειόςκαι εγκαθίσταται σε µικρή απόσταση από το οικό-πεδο του υπό ανέγερση σχολείου, προκειµένου ναλειτουργήσει ως διδακτήριο µέχρι της αποπερα-τώσεως του νέου. Όπως σηµειώνεται και στα σχε-

Με το δάσκαλο ∆. Πιλαβά


∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Μελανειούς. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..

τικά έγγραφα, η δαπάνη µεταφοράς και εγκατάστα-σης του λυόµενου αυτού βάρυνε εξ ολοκλήρου τουςκατοίκους. Το τελευταίο, όταν εξέλιπε η αναγκαιότη-τά του, παρελήφθη εκ νέου από το ∆ηµόσιο για κά-ποιο άλλο προορισµό.

Η αίθουσα του παλαιού διδακτηρίου παρέµε-νε πλέον κενή και το 1956 χωρίστηκε µε µεσοτοιχίασε δύο δωµάτια, προκειµένου να χρησιµεύσει το έναως ιατρείο, δεδοµένου ότι το Μελανειός αποτέλεσετην αρχική έδρα του νεοϊδρυθέντος τότε αγροτικούιατρείου της ευρύτερης περιοχής.

Οι εργασίες για την ανέγερση του νέου σχο-λικού κτιρίου εξακολούθησαν µέχρι και τα τέλη του1956, οπότε και αρχίζει στη συνέχεια η λειτουργίατου ως διδακτηρίου. Ολοκληρώθηκαν το 1958 µετην κατασκευή κοινόχρηστων χώρων, ελαιοχρωµα-τισµό κουφωµάτων και διαµόρφωση της αυλής του.Κτισµένο στη βόρεια άκρη του χωριού, αποτελείταιαπό προθάλαµο, ένα δωµάτιο και µία αίθουσα (εµ-βαδού 8, 12.5 και 60 τ.µ. αντίστοιχα), ενώ διαθέτεικαι υπόγειο.

Το σχολείο, µε κυµαινόµενο αριθµό µαθητών α-πό 16 έως 8, λειτούργησε κανονικά µέχρι το 1967-1968, οπότε έκλεισε οριστικά. Οι εναποµείναντες 8µαθητές του αναζήτησαν νέο σχολείο, αλλά όχι σταπαρακείµενα χωριά, όπως κατ’ επανάληψη είχαν υπο-χρεωθεί να πράξουν οι γονείς τους, αλλά στην πόλητης Χίου ή εκτός της νήσου, όπου µετέβησαν µε τις οι-κογένειές τους για να µην επανακάµψουν πλέον γιαµόνιµη εγκατάσταση στη γη των προγόνων τους.

Σήµερα και στα δύο σχολικά κτίρια, παλαιό καινέο, είναι έκδηλα τα σηµεία και της εγκατάλειψης καιτου χρόνου. Για τούτο, ο πολιτιστικός σύλλογος τουΜελανειούς «Η Μέλαινα Άκρα» έχει θέσει στις άµεσεςπροτεραιότητές του τη συντήρησή τους.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΕΥΑΓΓ. ΖΥΜΑΡΗ, ∆. ΠΙΛΑΒΑ, ΣΤ. ΨΥΧΙΑ


∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ Μέσα ∆ιδύµας. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

σελ. 129

το κέντρο του χωριού και µε δαπάνητης Λονδινείου Eπιτροπής, KρατικήςEνίσχυσης και προσωπικής εργασίαςτων κατοίκων χτίστηκε το 1935 το

σχολείο.Στη BA γωνία του κτιρίου υπάρχει ο

θεµέλιος λίθος και γράφει: «Nοµαρχούντοςτου Mπούµπουλη» και τα ονόµατα των σχο-λικών εφόρων Iσ. Mικέδη, Mεν. Mικέδη,Iωάν. Aγορή και Γεώργ. Aµύγδαλου.

Καταρχάς είχε µία αίθουσα διδασκα-λίας, ένα χολ και το γραφείο.

Η είσοδος ήταν από τη δυτική πλευ-ρά. Από την πλατεία ανέβαινες λίγα σκαλιάκαι βρισκόσουν σε µια µεγάλη βεράντα.∆εξιά και αριστερά της εισόδου υπήρχε ω-ραίος ανθόκηπος µε τριανταφυλλιές και άλ-λα λουλούδια.

Η αυλή είχε πολλά καλλωπιστικά δέ-ντρα δυστυχώς όµως πολύ λίγα έµειναν στηβόρεια πλευρά και µόνο 4 κυπαρίσσια σώ-ζονται στην ανατολική πλευρά όπου υπάρ-χει και άλλη είσοδος για να µπαίνουν στηναυλή του σχολείου.

Υπάρχουν και δύο υπόγειες αίθουσες.Τη µία τη χρησιµοποιούσαν για τραπεζαρίαόταν γινόταν το συσσίτιο στα παιδιά.

Το 1953 το σχολείο προήχθηκε σε2/θέσιο και το 1958 κτίστηκε µε κρατική δα-πάνη και προσωπική εργασία των κατοίκωνµια δεύτερη αίθουσα.

Το σχολείο έχει πετρόχτιστους µα-ντρότοιχους και µόνο η δυτική πλευρά έχεικάγκελα σιδερένια.

Σ


9



ς σχολείο χρησιµοποιείτο ο εντός της πλατεί-ας τους χωριού µικρός ναός του Σωτήρος. Ηκοινότητα όµως έπρεπε να έχει ανάλογοπρος την εκκλησία της και σχολικό κτίριο.

Η ιδέα της ανέγερσης σχολικού κτιρίου ωρί-µασε. Υπήρξαν βέβαια διαφορετικές γνώµες γιατην επιλογή της τοποθεσίας. Ύστερα από πρότα-ση του γιατρού Κων. Παννάδη επέλεξαν να χτί-σουν άλλο σχολείο, σε διαφορετικό µέρος, γιατίτο παλαιό (Σχολείον του Χριστού) ήταν µικρό,σκοτεινό, «απόζον» και ακατάλληλο για την υγείατων µικρών παιδιών. Όλοι ήθελαν σχολείο, όµωςχρειάζονταν και χρήµατα.

Τα χωράφια των Ταξιαρχών εγγυώνταν πολ-λά. Την εποχή του Μητροπολίτη Ιερωνύµου Γοργίαδιορίστηκε επιτροπή (1910-1912) από τους Ιωάν.Μαχαίρα, Αναγνώστη Γιαλούρη και ∆ηµ. Παπαλιώ-δη, µε γραµµατέα της τον ιεροµνήµονα του χωριούΜιχαήλ Σ. Γκιάλα και τον µνήµονα Γεώργιο ∆ιακο-γεωργάκη για τα συµβολαιογραφικά τέλη.

Το Σχολικό Ταµείο βοηθήθηκε µε µετρητάτόσο από το κοινοτικό όσο και από το εκκλησια-στικό ταµείο.

Η εκποίηση των εκκλησιαστικών κτηµάτωνµέσω της πλειοδοτικής δηµοπρασίας απέδωσε έ-να σηµαντικό ποσό αρκετό, κατά τους ειδικούς,µε µια δωρεά της Αδελφότητας των Μεστουσίωντης Κωνσταντινούπολης, να καλύψει τη δαπάνητης ανέγερσης του διδακτηρίου (περισσότερα α-πό χίλια εικοσόφραγκα). Τα χρήµατα εκείνα κατα-τέθηκαν στην τράπεζα. ∆υστυχώς, λόγω διαφω-νιών σχετικά µε την εκλογή του οικοπέδου, η ανέ-γερση καθυστερούσε, ενώ έπειτα από τα µεγάλαιστορικά γεγονότα του 1912-1922 οι καταθέσειςσε χρυσό άλλαξαν σε δραχµές και επενδύθηκανσε εθνικά χρεόγραφα.

Ω. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


σελ. 131

ΜεστώνΣηµαντική υπήρξε και η προσφορά προσω-

πικής εργασίας των κατοίκων του χωριού. Η παρά-δοση της καταβολής του «καταθεσίµου» από τουςάτεκνους σταµάτησε µε την απελευθέρωση τηςΧίου από τον τουρκικό ζυγό το 1912, διότι αντι-τασσόταν στους ελληνικούς νόµους.

Με την επιµέλεια και το ενδιαφέρον του για-τρού Κων. Παννάδη και άλλων προοδευτικών χω-ριανών, µε την πολύτιµη ηθική και υλική συνδροµήτης φηµισµένης Αδελφότητας των Μεστουσίων, ο-ποία δρούσε στην Αίγυπτο, την ενίσχυση των Με-στουσίων Αµερικής και της Λονδινείου Επιτροπήςτων Χίων, ως και την ενίσχυση του Ελληνικού ∆ηµο-σίου, το διδακτήριο ανεγέρθη και παραδόθηκε πλή-ρες στην Εκπαίδευση την 4η Σεπτεµβρίου 1927, ό-ταν και τελέσθηκαν τα εγκαίνια, όπου παραβρέθη-κε πλήθος κόσµου, ακόµη και από τα γύρω χωριά(Πυργί, Ολύµποι, Ελάτα κλπ.). Αποτέλεσε κόσµηµαγια τα Μεστά αφού διέθετε «ευρυτάτας αιθούσας,ιδιαίτερα διαµερίσµατα και µεγάλους διαδρόµους».

Απέκτησαν λοιπόν ένα νέο σχολείο, περισ-σότερο ευρύχωρο και όσο το δυνατόν στην ύπαι-θρο, «προς βορράν, µε φως ευεργετικού ηλίου, µεκαθαρό αέρα, µακράν πάσης οχλήσεως, µε περιο-χήν, δια την σωµατικήν αυτών προπόνησιν καιπρακτική γεωργική προπαίδευση εκ παραλλήλουµε τη γραµµατική διδασκαλία». Η επιλογή της ση-µερινής τοποθεσίας εγκρίθηκε και από τον κ. Πάν-τζαρη, αρχιτέκτονα σχολικών κτιρίων, σταλµένοαπό το Υπουργείο Παιδείας (Από την οµιλία τουγιατρού στα εγκαίνια).

Το σχολικό έτος 2003-2004 λειτούργησε γιατελευταία χρονιά και µε την 64793/∆4/29-6-2005απόφαση του ΥΠΕΠΘ συγχωνεύτηκε µε το ∆η-µοτικό σχολείο Πυργίου.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟΥ, Μ. & Α. Γκιάλα


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Με το δάσκαλο Ι. Κυριακώδη.


.

σελ. 133

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ριν από πολλά χρόνια λειτουργούσε µεικτό∆ηµοτικό Σχολείο στο Μυρµήγκι που στεγα-ζόταν σε ιδιωτικά κτίρια µε φροντίδα ειδικήςεπιτροπής. Μετά την απελευθέρωση της

Χίου από τους Τούρκους κτίστηκε ωραίο και µεγάλοσχολείο στη θέση «κουρούνες» του οποίου τα εγκαί-νια έγιναν στις 25-9-1913 (σχετικό φωτοαντίγραφο).Σ’ αυτό δίδαξε ο αείµνηστος δάσκαλος Μιχ. Μικέδηςαπό το Μυρµήγκι. Όµως το κτίριο δεν άντεξε πολύ.Σε τρεις δεκαετίες περίπου, κατέστη ετοιµόρροπο,εγκαταλείφθηκε και η διδασκαλία γινόταν στα σπίτιατου χωριού.

Το έτος 1954 άρχισε η ανέγερση νέου µονοθε-σίου διδακτηρίου στο βόρειο µέρος της κοινότητας,σε οικόπεδο ενός περίπου στρέµµατος που ανήκεστις αδελφές Ιφιγένεια και Πηνελόπη Πρωΐου. Έγινεαπαλλοτρίωση. Χρηµατοδότες ήταν το ελληνικό∆ηµόσιο, ο ευεργέτης Σταύρος Λιβανός και οι κάτοι-κοι της κοινότητας που βοήθησαν µε την προσωπικήτους εργασία. Ο διδάσκαλος Ευστάθιος Κορναράκης,από Κρήτη εργάστηκε για την ανέγερση καθώς και οιπριν και µετά υπηρετήσαντες άξιοι διδάσκαλοι(Πρακτικό 17/ 28-1-1959).

Το νέο διδακτήριο ελειτούργησε από το 1957.O αριθµός των µαθητών ήταν 30-40 περίπου. Από το1955 άρχισε το ρεύµα της φυγής των κατοίκων καιεπακολούθησε η µείωση των µαθητών µέχρι το 1970που έπαψε να λειτουργεί το σχολείο. Αργότερα επα-ναλειτούργησε το 1984 µε τη βοήθεια του τότε προέ-δρου της κοινότητας Μυρµηγκίου κ. Αντωνίου Μικέδηγια να κλείσει οριστικά το 1988 προς µεγάλη λύπη ό-λων των κατοίκων.

Σήµερα το Σχολείο χρησιµοποιείται από τονεκπολιτιστικό Σύλλογο «Μυρµηδών» και είναι σε αρ-κετά καλή κατάσταση.

ΠΜυρµηγκίου

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟΥ, Ι. ΚΥΡΙΑΚΩ∆Η


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ


.

σελ. 135

Νενητουρίων. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

π’ όσα είναι γνωστά από µαρ-τυρίες ηλικιωµένων, το ∆ηµο-τικό Σχολείο Νενητουρίων λει-τουργούσε από το 1913, µετά

δηλαδή από την απελευθέρωση του νη-σιού από την τουρκική κατοχή.

Ήταν κτισµένο στο κεντρικότεροσηµείο µεταξύ των οικισµών, δίπλα στηνεκκλησία του Ταξιάρχη Μιχαήλ, πολιού-χου της κοινότητας. Ήταν πετρόχτιστο, ό-πως άλλωστε όλα τα κτίσµατα την εποχήεκείνη, σε ορθογώνιο παραλληλόγραµµοοικόπεδο εµβαδού 200 περίπου τ.µ.

Από τη νότια πλευρά του αντίκρι-ζε κανείς την Αµανή, βόρεια τη θάλασσακαι στο βάθος τη Μυτιλήνη, ανατολικάκαι δυτικά κατάφυτες πλαγιές από ελιές,οπωροφόρα δέντρα και άγρια χλωρίδα,κυρίως από βελανιδιές, ανάµεσα σεκαλλιεργηµένα χωράφια, σαν ζωγρα-φιές από αυτοδίδακτους ζωγράφους. ∆ί-πλα του ακριβώς στη Β∆ πλευρά έναςπεύκος αιωνόβιος, που και σήµερα ακό-µα ζει αποτελώντας σηµείο αναφοράςγια πολλές γενιές συντοπιτών µας, όπουγης, κάτι σαν τον «αποθρώσκοντα κα-πνό» του Οδυσσέα, που ονειρευότανπάντα τη δική του Ιθάκη.

Μέσα σ’ αυτό το σχολείο έµαθαντα πρώτα γράµµατα οι παππούδες, οι γο-νείς και τα παιδιά, µέχρι που τους ώθησεµακριά ο πόθος µιας καλύτερης ζωής.

Σ’ αυτό το σχολείο, οι 40 µαθη-τές γύρω από µια ξυλόσοµπα στις κα-λύτερες περιπτώσεις, στη δεκαετία του’50 για παράδειγµα, προσπαθούσαν

Α


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

να ζεσταθούν τις κρύες µέρες του χει-µώνα, να ζεστάνουν τις ψυχές και ναοργανώσουν το µυαλό τους, ακούγον-τας το δάσκαλο που ήταν η κύρια -ίσωςκαι η µόνη- πηγή πληροφοριών αλλάκαι πρότυπο µιας ζωής άλλης, διαφο-ρετικής, που στην παιδική φαντασίαάγγιζε το όνειρο.

Το κτίσµα αυτό λειτούργησε σανσχολείο µέχρι το 1956. Ήδη από το1953 ένας εµπνευσµένος δάσκαλος, ο∆ηµήτρης Γεωργίου Σκάµαλος, οραµα-τίστηκε ένα καινούργιο σχολείο µεπερισσότερες ανέσεις, πιο κατάλληλο ναστεγάσει τους νεαρούς µαθητές, αφούτο πρώτο ήταν ήδη πολύ παλιό και ενδε-χοµένως επικίνδυνο για την ασφάλειατων παιδιών. Πήρε λοιπόν την πρωτο-βουλία να κτιστεί ένα καινούργιο σχο-λείο σε µικρή απόσταση από το παλιό,σε ένα ευρύχωρο οικόπεδο.

Οι δυσκολίες, οι αντιδράσεις καιτα προβλήµατα ήταν πολλά. Χτίστηκεόµως µε την προσωπική εργασία φιλό-τιµων συγχωριανών και τη βοήθεια τωνµικρών µαθητών που µε τα χεράκιατους µάζευαν «τσαϊλι» και κουβαλού-σαν πετρούλες κι ό,τι άλλο µπορούσαν.Κάπως έτσι έγινε το καινούργιο σχο-λείο, που τώρα πια είναι κι αυτό παλιό!Λειτούργησε από το 1956 µέχρι το1982, οπότε διεκόπη οριστικά η λει-τουργία του µε τη δηµιουργία ΣχολικούΚέντρου στη Βολισσό.

Τα σχολεία αυτά ήταν πάντα µο-νοθέσια. ∆ίδαξαν εκεί φωτισµένοι δάσκα-


.

σελ. 137

Νενητουρίων. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

λοι όπως o αείµνηστος Γιάννης Βίος καιπολλοί άλλοι άξιοι σεβασµού και τιµής.

Το πρώτο από αυτά τα σχολεία ε-πισκευάστηκε κάποια χρονική στιγµή,«τσιµεντοποιήθηκε», σοβαντίστηκε καιχρησιµοποιήθηκε σαν κοινοτικό γραφεί-ο ένα µέρος του, σαν αγροτικό ιατρείοένα άλλο κοµµάτι, και σαν καφενείο-τα-βέρνα το υπόλοιπο, το οποίο λειτουργείκαι σήµερα. Το «καινούργιο» σχολείοδόθηκε στον Πολιτιστικό Σύλλογο Νενη-τουρίων «Οι Ταξιάρχαι», ο οποίος προ-σπαθεί να το αξιοποιήσει σαν αίθουσαπολλαπλών χρήσεων το ισόγειο, και σανΛαογραφικό Μουσείο το υπόγειο (ισό-γειο και αυτό σε άλλο επίπεδο), αλλά µέ-χρι την υλοποίηση αυτού του σκοπού υ-πάρχει ακόµη πολύς δρόµος.

Τα κτίσµατα αυτά αντιπροσω-πεύουν την παιδική ηλικία πολλών γε-νεών, τις πρώτες εµπειρίες και µνήµες,αυτές που συνοδεύουν τον κάθε άν-θρωπο και καθορίζουν το µέσα του σύ-µπαν. Κι αν αυτό το σύµπαν είναι ενδε-χοµένως ευρύχωρο για να χωράει ταπάντα, αν είναι πλούσιο σε αγάπη, κα-λοσύνη, ανεκτικότητα και ελεύθεροπνεύµα, ανάλογα µε το τι εισέπραξε οκαθένας από την υπερπροσπάθεια δα-σκάλων που λειτούργησαν σαν αφα-νείς ήρωες, αυτό οφείλεται σ’ αυτά τασχολεία-σύµβολα και στους λειτουρ-γούς τους στους οποίους ο καθέναςχρωστά µεγάλη ευγνωµοσύνη.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟΥ, ΑΧ. ΤΣΟΥΝΗ


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ο σηµερινό διδακτήριο ιδρύ-θηκε το 1896 και λειτούρ-γησε σαν ∆ηµοτικό ΣχολείοΑρρένων ως το 1924. Κατό-

πιν έγινε µεικτό τετραθέσιο µετους Νοµικό, Βεκταρέλλη, Γρηγο-ριάδη και Πολ. Βαρβάκη. ∆ηµόσιοαναγνωρίστηκε από το 1912 (α-πελευθέρωση του νησιού απότους Τούρκους). Πριν την ίδρυσήτου στο σηµείο εκείνο υπήρχεΠύργος εναντίον των κουρσάρωνσύµφωνα µε την αρχαϊκή επιγρα-φή που διασώζεται και ευρίσκεταιπάνω από την κεντρική είσοδο.«Πύργος είην δηρόν ποτε σίντιαςάνδρος αµύνων εγγαέτας έρκος τ’αµφιπραχτιόσι αργαλέω δ’ ερι-πών σεισµώ ιερώτατον ειµί νυνµονσών τέµενος δυσµαθίης µεγ’ακος.»

Ερµηνεία: Υπήρξα κάποτεπύργος επί µακρόν αποκρούωντους εχθρούς, φρούριον δια τουςενοικούντας και περιοίκους. Ερει-πωθείς δε υπό µεγάλου σεισµούείµαι τώρα ιερότατος ναός τωνµουσών µεγάλη θεραπεία τηςαγγραµατωσύνης.

Για το έργο της ανέγερσηςπρωτοστάτησε η επιτροπή µεπρόεδρο τον γιατρό Κουκουρίδηπου διενήργησε έρανο. Οι κά-τοικοι του χωριού προσέφεραντην προσωπική τους εργασία.

Το διδακτήριο έχει Ν. προ-


ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΗ ΤΩΝ ∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΩΝ


.

σελ. 139

Νενήτων. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

σανατολισµό. Η οικοδοµή είναι λι-θόκτιστη και περιλαµβάνει τέσσε-ρις αίθουσες διδασκαλίας και έναγραφείο. Το 1987-1988 έγινε προ-σθήκη δύο αιθουσών διδασκα-λίας, ενός γραφείου, χώρος υγι-εινής για το διδακτικό προσωπικόστη συνέχεια του παλιού διδα-κτηρίου. Στο υπόγειο της προσθή-κης έγινε λεβητοστάσιο και αίθου-σα πολλαπλών χρήσεων.

Το διδακτήριο περιλαµβάνειπεριµαντρωµένη αυλή από το1924 και αποχωρητήρια που βρί-σκονται βορειοδυτικά του διδα-κτηρίου. Το 1996 έγινε ενοποίησητων δύο χώρων για ασφαλέστερηπρόσβαση των µαθητών σ’ αυ-τούς. Το 1985 έγινε συνένωση τωνσχολείων της περιοχής. Ιδρύθηκετο Σχολικό Κέντρο Νενήτων και α-πό τότε λειτουργεί σαν εξαθέσιο µετµήµα ενισχυτικής διδασκαλίας.

Το 1987 εντάχτηκε σταΣ∆ΝΠ µε εισαγωγή ειδικοτήτων(Αγγλικά-Γυµναστική-Τεχνικά-Μουσική). Το 1996 ιδρύθηκε ει-δική τάξη.

Από το 1988 εντάσσεταιστα σχολεία του διευρυµένου ω-ραρίου. Από το 1996 ονοµάζεταιολοήµερο. Στην αρχή τα παιδιά α-πασχολεί ένας δάσκαλος. Αργό-τερα εισάγονται και σ’ αυτό µαθή-µατα ειδικοτήτων.

ΒΟΥΝΟΥ, ΚΟΙΝΗΣ, ΦΛΑΤΣΙΩΝ, ΠΑΤΡΙΚΩΝ, ΠΑΓΙ∆ΑΣ



. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ


.

σελ. 141

Οινουσσών. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ι Οινούσσες από την αρχήτης ιστορίας τους, το 1750,τελούσαν υπό την κυριαρχίατης Οθωµανικής Αυτοκρατο-

ρίας ως το 1912, οπότε απελευθερώ-θηκαν και ενώθηκαν µε την υπόλοιπηΕλλάδα. Μέχρι τότε στοιχειώδη σχο-λεία συγκροτούνταν από τους κατάτόπους ιερείς και µητροπολίτες. Γιατην παιδεία των Οινουσσών, µέχρι καιτην απελευθέρωσή τους το 1912, εξέ-χουσες πνευµατικές µορφές ήταν οιΑνδρέας ∆ιπλούδης, Παπα-Ηλίας Αν-τωνόπουλος, Παπα-Μιχάλης Παπατέ-ρας και οι αδελφοί Ηλίας και ΝικόλαοςΛινάρης.

Συστηµατικό σχολείο χτίζεται το1883 δίπλα στην εκκλησία του ΑγίουΝικολάου, το οποίο ανακαινίστηκε απ’τα θεµέλια το 1906 και έγινε διώροφοµε ευρύχωρες τάξεις. Απέναντι από τοσχολείο χτίστηκε το 1890 το Παρθενα-γωγείο, το οποίο λειτούργησε µέχρι το1929. Μετά την εκπαιδευτική µεταρ-ρύθµιση του 1929, τα δύο σχολεία συ-νενώθηκαν και αυτό το κτίριο αρρέ-νων εξυπηρετούσε και τα δύο φύλα.

Μετά το 1912 το ∆ηµοτικό Σχο-λείο αλλάζει µορφή, γίνεται 5/θέσιο καιως το 1954 στεγάζεται στο παλιό κτί-ριο. Από το σχολικό έτος 1954-1955τόσο το ∆ηµοτικό Σχολείο όσο και τογυµνασιακό παράρτηµα εγκαταστάθη-καν στο διδακτήριο, το οποίο είχε ανε-γερθεί από τους ευεργέτες ∆ιαµαντήκαι Καλλιόπη Πατέρα. Αργότερα όµως,

Ο


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

µε την ίδρυση του Ναυτικού Γυµνα-σίου Οινουσσών, δηµιουργήθηκε ζή-τηµα χώρου για το ∆ηµοτικό Σχολείοοπότε αυτό διχοτοµείται. Τέσσερις τά-ξεις λειτουργούν στα εκπαιδευτήρια∆ιαµαντή και Καλλιόπης Πατέρα, δη-λαδή στο νέο διδακτήριο του Ναυτι-κού Γυµνασίου και δύο τάξεις λειτουρ-γούν στο παλιό σχολείο. Αυτό όµωςδυσχέραινε αρκετά την κανονική λει-τουργία του ∆ηµοτικού Σχολείου.

Την ανάγκη στέγασης έλυσε οµεγάλος ευεργέτης Γεώργης ΧρίστουΛαιµός µε την ίδρυση νέου κτιρίου.Ήταν δώρο στο νησί του ίδιου και τηςσυζύγου του Κατίγκως, το γένος ∆ια-µαντή Πατέρα.

Στις 20 Αυγούστου στη θέση«Στένακα» µπήκε ο θεµέλιος λίθος γιατην ανέγερσή του. Τα αδέρφια τουΓεώργη Χρίστου Λαιµού, Μιχαήλ καιΛέων, αντιπροσώπευσαν τον δωρητήκαι ο µικρός Χρίστος Λέων Λαιµός κα-τέθεσε την πλάκα η οποία έγραφε:«Ανηγέρθη δαπάναι Γεωργίου Κατίγ-κως Λαιµού εν έτει 1956». Έπειτα απόδέκα µήνες από τη θεµελίωσή του,στις 25 Ιουνίου του 1957, έγινε η τελε-τή εγκαινίων του νέου ∆ηµοτικού Σχο-λείου και η παράδοσή του στον επιθε-ωρητή των ∆ηµοτικών Σχολείων Χίουκ. Σ. Χονδρογιάννη ως εκπρόσωποτου Υπουργείου Παιδείας.

Αναφορικά µε την ονοµασία τουσχολείου, οι ιδρυτές του, επειδή αφιέ-ρωσαν το έργο αυτό στους γονείς τους


.

σελ. 143

Οινουσσών. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

και προς τιµήν των Ελλήνων ∆ιδασκά-λων, θεώρησαν πρέπον να µη λάβει ταονόµατά τους αλλά την επωνυµία«Απόστολος Παύλος». Η δαπάνη γιατην ανέγερσή του το 1956-1957 ήταν1.152.000 δραχµές. Υλικά οικοδόµη-σής του είναι η πλινθοδοµή µε σενάζ α-πό τσιµέντο και ο αρχιτεκτονικός ρυθ-µός είναι σε σχήµα γράµµατος Π µε νό-τιο προσανατολισµό. Το 1970 προστέ-θηκε στην οροφή του διδακτηρίου κε-ραµοσκεπή, η δαπάνη της οποίας α-νήλθε στο ποσό των 180.000 δραχµών.Το 1972 επισκευάστηκαν τα αποχωρη-τήρια µε δαπάνη ύψους 23.400 δραχ-µών. Το 1973 υδροχρωµατίστηκε και ε-λαιοχρωµατίστηκε εσωτερικά, ενώ το1984 ανακαινίστηκε χρηµατοδοτούµε-νο από το ίδρυµα Ελβετίας Γεωργίουκαι Κατίγκως Χρίστου Λαιµού. Το 1990-1991 η κεντρική θέρµανση και διάφο-ρα είδη εξοπλισµού έγιναν δωρεά τουιδρύµατος «Λέων Λεµός».

Αξιοσηµείωτο είναι το γεγονόςότι στο σχολείο αυτό φοίτησαν εξέ-χουσες µορφές που µετέπειτα ιδρύο-ντας µεγάλες εφοπλιστικές εταιρίεςστο εξωτερικό έπαιξαν σηµαντικό ρό-λο στην παγκόσµια ναυτιλία. Μερικοίαπό αυτούς ήταν οι: Γ.Χ. Λαιµός, Λ.Λεµός, ∆. Πατέρας κλπ.

Σήµερα, το ∆ηµοτικό Σχολείο Οι-νουσσών «Απόστολος Παύλος» είναι3/θέσιο, ολοήµερο και έχει στο µαθητι-κό δυναµικό του 43 µαθητές.



. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ∆εξιά ο δάσκαλος Ι. Αναγνώστου.


.

σελ. 145

Ολύµπων. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

µόρφωση των νέων µέχρι το 18ο αιώνα γινό-ταν στις εκκλησίες από τους ιερείς, η δε πλη-ρωµή γινόταν σε είδος. Στους Ολύµπους µέχριτότε δεν υπήρχε σχολείο. Γνωστός από τους

τότε ιερείς που δίδαξαν στο χωριό είναι ο Χατζηκων-σταντής Μπέλλας.

Στις αρχές του 19ου αιώνα σαν σχολείο χρησιµο-ποιείτο το σηµερινό µικρό καφενείο που υπάρχει στο ισό-γειο του πύργου. Ο κάθε δάσκαλος πληρωνόταν από τηνεκκλησία µε 30 χρυσά λοϊζια το χρόνο. Εκτός απ’ αυτά, οκάθε µαθητής ήταν υποχρεωµένος να δίνει στο δάσκαλο,κάθε χρόνο, 12 οκάδες σιτάρι και 500 δράµια λάδι.

Το 1866 ο Γεώργιος Τσελεπίδης δώρισε για σχολείοτο κτίριο που στεγάζονται σήµερα οι υπηρεσίες της κοι-νότητας Ολύµπων. Το 1908 πάνω στο κτίριο αυτό κτίστη-κε και άλλος όροφος µε συνδροµές των Ολυµπουσίων τηςΚωνσταντινουπόλεως και το οίκηµα αυτό χρησιµοποιήθη-κε σαν Παρθεναγωγείο, στο οποίο δίδαξε πρώτη η ΚατίναΚουκίδου και αργότερα µέχρι την απελευθέρωση του νη-σιού η Άννα, σύζυγος Ιωάννου Ξυδερή. Τα αγόρια φοι-τούσαν σε ισόγειο του σηµερινού υπάρχοντος σχολείου.

Το 1923, µε τη δωρεά οικοπέδου της χήρας Ει-ρήνης Κουτσουµπή και τις συνδροµές του συλλόγου τωνΟλυµπουσίων Αµερικής, χτίστηκε το σηµερινό σχολείο.

Παλαιότερα οι τιµωρίες του σχολείου ήταν πολύβαριές. Το τράβηγµα αυτιών, η ορθοστασία, το γονάτι-σµα και ξύλο στις παλάµες µε το χάρακα. Οι µαθητές γο-νάτιζαν πάνω σε ρεβίθια και πάνω στο κεφάλι σήκωναν6-12 πίνακες. Μερικοί κλείνονταν νηστικοί σε σκοτεινόυπόγειο που ήταν κάτω από την αίθουσα διδασκαλίας.

Μέχρι το 1997 λειτούργησε ως µονοθέσιο ∆η-µοτικό Σχολείο Ολύµπων. Λόγω µείωσης του µαθητικούπληθυσµού συγχωνεύτηκε µε το ∆ηµοτικό Σχολείο Πυρ-γίου, ύστερα από την απόφαση ∆4/548/28-7-1997 (ΦΕΚ.689/14-8-97 τ.Β’) του ΥΠΕΠΘ.

Η

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΣΤ. ΜΗΛΙΑΝΟΥ

10


∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ Ορφανοτροφείου, Μιχάλειο. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ο 1924 ιδρύθηκε τοΟρφανοτροφείο µετην ονοµασία ΕθνικόΜιχάλειο Ορφανο-

τροφείο Θηλέων Χίου µε τηδιάταξη του Ν 2821/22 «Περίπροστασίας απόρων παι-διών». Μέσα στο ίδιο κτιρια-κό συγκροτηµα (δωρεά τηςοικογένειας Μίχαλου) λει-τουργούσε και δηµοτικόσχολείο ανάλογα µε τις ανά-γκες, πότε µονοθέσιο και πό-τε διθέσιο.

Τη δεκαετία 1950-1960 διευθύντρια υπήρξε ηΚαλλιόπη Τσόκου-Μίχαλουκαι για ένα διάστηµα δασκά-λα η Αλεξάνδρα Γ. Χειλά.

Στις 7-12-1972 (Φ.Ε.Κ.272/ Α/22 Β ∆ιάταγµα) µετονο-µάσθηκε σε Μιχάλειο ΚέντροΠαιδικής Μέριµνας Χίου. Τυ-πικά, ως τίτλος το Ορφανο-τροφείο καταργήθηκε το1992 όταν µε το Φ.Ε.Κ. 114/1-7-92 καταργούνται όλα τα Ορ-φανοτροφεία στην Ελλάδα.

Στο κτίριο αυτό το1985 στεγάστηκαν τµήµατατου νεοϊδρυθέντος Πανεπι-στηµίου Αιγαίου, τα οποίαφιλοξενούνται µέχρι σήµερα.

Τ

Με τη διευθύντρια Κ. Τσόκου-Μίχαλου.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ Σ. ΜΙΧΑΛΟΥ-ΒΟΡΡΙΑ

Στο κέντρο ο µητροπολίτης Παύλοςκαι ο επιθεωρητής Καρναβέζος.

Παρέλαση προς τη Νοµαρχία (θέση σηµερινού Οµήρειου).


∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Παγίδας. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

σελ. 147

ο ∆ηµοτικό Σχολείο Παγί-δας άρχισε να λειτουργείαπό το 1917, πρωί και α-πόγευµα, και την εποχή ε-

κείνη φοιτούσαν 30-40 παιδιά.Ο πρώτος δάσκαλος που

δίδαξε ήταν ο Παπαµανωλάκηςαπό το Λιθί και µετά απ’ αυτόνκάποιος που τον έλεγαν Κορέντη,αλλά δεν ξέρουµε αν αυτό ήταντο επίθετό του ή παρατσούκλι.

Μετά το 1961 το σχολείοέκλεισε για τρία ή τέσσερα χρό-νια, γιατί τα παιδιά ήταν λίγα καιπήγαιναν στην Κοινή. Το 1965ξαναλειτουργεί µε παιδιά που έ-φερε από το χωριό Βουνό µια οι-κογένεια πολυτέκνων. Μετά απότέσσερα χρόνια σταµατά τη λει-τουργία του και ξανανοίγει το1979 έως και το 1981.

Το 1986 έγινε η συνένωσητων σχολείων και συγχωνεύτηκεµε το ∆ηµοτικό Σχολείο Νενήτωνοπότε σταµάτησαν τη λειτουργίατους τα σχολεία της γύρω περιο-χής και µαζί µ’ αυτά και το σχο-λείο της Παγίδας οριστικά.

Τ



. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ . .


.

σελ. 149

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

το ∆ηµοτικό ∆ιαµέρι-σµα Παρπαριάς ∆ή-µου Αµανής (πρώηνκοινότητα Παρπα-

ριάς) το πρώτο σχολείο κτί-στηκε το έτος 1888, διότιτο υπάρχον χάλασε µε τοσεισµό του 1881. Τούτο εί-ναι διώροφο. Το ισόγειοήταν χωρισµένο σε δύοδωµάτια όπου έµεναν οιδάσκαλοι. Ο όροφος ήτανχωρισµένος µε παραβάνεπίσης σε δύο δωµάτια ό-που φοιτούσαν 120 µαθη-τές περίπου (σε χώρο 60τ.µ. περίπου). Το πάτωµαπου ήταν από σανίδια µετην πάροδο του χρόνου εί-χε φθαρεί αρκετά και χρει-αζόταν υποστυλώµατα.

Το έτος 1957 ζητή-θηκε το κτίσιµο καινούρι-ου σχολείου σε χώρο πουπαραχώρησαν οι δηµότεςέκτασης 2,5 στρεµµάτωνπερίπου. Τούτο έγινε µετη βοήθεια του κράτους,την προσωπική εργασίατων κατοίκων και την οικο-νοµική βοήθεια των Παρ-παρουσίων Αµερικής. Εί-ναι κτισµένο από πέτρακαι χωρίζεται µε παραβάνσε δύο µεγάλες αίθουσες,σε γραφείο δασκάλων και

ΣΠαρπαριάς


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

αίθουσα υποδοχής. Αρχι-κά σε αυτό φοιτούσαν100-120 παιδιά αλλά στα-διακά, µε τη µετανάστευ-ση και την αστυφιλία, ο α-ριθµός µειωνόταν συνε-χώς µέχρι το έτος 1981που έκλεισε.

Το πρώτο σχολείο τοεπισκεύασε η κοινότητα(πάτωµα από τσιµέντο,κουφώµατα κλπ.). Χρησί-µευε για κοινοτικό γραφείο,το ισόγειο ως αποθήκη, καιως αίθουσα συγκεντρώσε-ων, εορταστικών εκδη-λώσεων κλπ. ο όροφος.

Το δεύτερο, το ο-ποίο επίσης συντηρούσε ηκοινότητα και τώρα ο ∆ή-µος Αµανής, είναι σε καλήκατάσταση µε γήπεδοµπάσκετ στον προαύλιοχώρο και µεγάλη πλατείαγια εορταστικές εκδηλώ-σεις, πανηγύρια του χωρι-ού, θεατρικές παραστά-σεις και άλλα.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟΥ,Β. ΜΑΛΑΦΗ


.

σελ. 151

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Παρπαριάς


ι γηραιότεροι θυµούνται το πρώτο σχολείο που λειτουρ-γούσε στο Πάνω Πηγάδι µέχρι το 1900, ή κατ’ άλλους µέχριτο 1918. Κατόπιν µε προσωπική εργασία όλων των Πατρι-κουσίων κτίστηκε το δεύτερο σχολείο πάνω από την Απο-

θήκη Συνεταιρισµού Μαστιχοπαραγωγών. Οι εργασίες τελείωσανπερί το 1926. Ήταν µονοθέσιο και το σύνολο των µαθητών είχε φτά-σει στο φανταστικό για τα σηµερινά δεδοµένα αριθµό των 70 µαθη-τών. Οι αίθουσες των τάξεων ήταν χωρισµένες µε αναδιπλούµεναξύλινα χωρίσµατα και η γενιά του 1946 θυµάται περιφερόµενουςθιάσους (µπουλούκια) να δίνουν θεατρικές παραστάσεις στο σχολεί-ο εκείνο. Το σχολείο λειτούργησε µέχρι το 1954.

Από το 1953 άρχισαν οι εργασίες οικοδόµησης του νέου σχο-λείου σε οικόπεδα που παραχωρήθηκαν δωρεάν από Πατρικου-σίους. Φυσικά υπάρχουν περισσότερα στοιχεία για το νέο σχολείο -τόσο για τους δωρητές οικοπέδων, για την κάλυψη δαπανών, όσοκαι για τη σχεδίαση και εκτέλεση του έργου.

Ιστορικά όµως το σχολείο λειτούργησε µέχρι το 1977.Όσο λειτουργούσε το νέο σχολείο το παλιό -χωρίς τα χωρί-

σµατα των τάξεων πλέον- χρησιµοποιούνταν για διάφορες εκδηλώ-σεις. Συνηθέστερες τέτοιες εκδηλώσεις ήταν στην 25η Μαρτίου καιστο τέλος της σχολικής χρονιάς µε θεατρικές παραστάσεις και σκετς,µε ηθοποιούς τους ίδιους τους µαθητές και διδασκαλία-σκηνοθεσίααπό το δάσκαλο ή τη δασκάλα.

Οι κήποι του νέου σχολείου του φυτεύτηκαν, η κάθε τάξη είχεστην ευθύνη της το δικό της παρτέρι-κήπο. Υπολείµµατα αυτών υ-πάρχουν ακόµη σήµερα. Πέραν αυτού, στον Άη Γιάννη (χωροκλησ-σιά και πανηγυρικός ναός) υπήρχαν κήποι του σχολείου εκείνου, ό-πως υπάρχουν ακόµη και σήµερα κυπαρίσσια φυτεµένα από µα-θητές του 1942-1944, οι οποίοι κατά την αποφοίτησή τους κληροδο-τούσαν σε άλλους νεότερους µαθητές την επιµέλειά τους.

Σήµερα το νέο σχολείο είναι έρηµο, κενό και σιωπηλό, και µό-νο το ισόγειό του που έχει παραχωρηθεί από την πρώην κοινότητακαι τον πρώτο πιλοτικό Καποδιστριακό ∆ήµο Μαστιχοχωρίων (Α-ρµόλια-Καλαµωτή-Πατρικά) χρησιµοποιείται από την ΕκκλησιαστικήΕπιτροπή και το χωριό εν γένει για διάφορες κοινωνικές εκδηλώσεις.

Ο∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Πατρικών

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .



∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Πισπιλούντας. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

σελ. 153

ο πρώτο διδακτήριο κτίστηκετον καιρό της Τουρκοκρατίαςκαι λειτουργούσε στη θέσηπου σήµερα βρίσκεται το

κοινοτικό γραφείο και η ενοριακή αί-θουσα, αφού κατεδαφίστηκε το πα-λιό κτίσµα. Εκεί λειτούργησε µέχρι το1937-1938 περίπου, όταν το κτίριοκρίνεται ακατάλληλο λόγω παλαιότη-τας. Είχε µια µεγάλη αίθουσα η οποίαχρησιµοποιείτο για αίθουσα διδα-σκαλίας και ένα δωµάτιο όπου έµενεο δάσκαλος. Από εκεί το σχολείο µε-ταφέρεται και στεγάζεται σε σπίτι ι-διώτη, του Νικολάου Γιούργαλη(Νικολιό), µε ενοίκιο.

Γύρω στο 1947 λειτουργεί πάλιστο παλιό κτίριο γιατί δεν υπήρχε άλ-λος χώρος να στεγαστεί, µέχρι το1949 που έγινε ο σεισµός. Μετά τοσεισµό κρίθηκε ακατάλληλο. Τα µα-θήµατα τότε γίνονταν στην αρχή σεαντίσκηνο και στη συνέχεια σε ξύλινηπαράγκα που είχε φτιάξει το κράτος.

Για µια περίοδο, παρότι είπαµεότι το κτίσµα του σχολείου είχε πάθειζηµιές από το σεισµό, λειτούργησεσαν εκκλησία του χωριού γιατί η πα-λιά εκκλησία µε το σεισµό έπαθε µε-γάλες ζηµιές, την κατεδάφισαν καιστη θέση της έφτιαξαν καινούρια.Μετά απ’ αυτό το µισό κτίσµα τουπαλιού σχολείου χρησιµοποιήθηκεγια τα µαθητικά συσσίτια που λει-τουργούσαν εκείνη την εποχή και τουπόλοιπο σαν γραφείο της κοινότη-

Τ


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

τας. Στις αρχές της δεκαετίας του1970 το κτίριο γκρεµίστηκε εξ’ ολο-κλήρου και έγινε ανακατασκευή τουσε ενοριακή αίθουσα, κοινοτικό γρα-φείο, ξενώνας και κοινοτικό ιατρείο.

Οι ενέργειες για την ανέγερσητου νέου σχολείου έγιναν από τονΤαξίαρχο (Ε.Α.) Ιωάννη Νικ. Γιούργα-λη εκ Πισπιλούντος. Με τις ενέργειέςτου δωρίθηκαν για την ανέγερση τουνέου σχολείου χωράφια των κατοίκωνΣτυλιανού Νικ. Λαγούδη και ΜιχαήλΝικ. Μουσουρούλη που χρησιµοποι-ήθηκαν σαν οικόπεδο. Αυτά βρίσκο-νταν απέναντι από το παλιό σχολείο.

Χτίστηκε το 1950 µε προσωπι-κή εργασία των κατοίκων του χωριούκαι µε δωρεά της Λονδινείου ΧιακήςΑδελφότητας. Γι’ αυτό και στην πλά-κα που υπάρχει µέσα σε αυτά ανα-γράφεται:

«ΕυεργέταιΙωάννης Νικ. ΓιούργαληςΚάτοικοι Πισπιλούντας δια προσωπικής εργασίας

∆ωρηταίΣτυλιανός Νικ. ΛαγούδηςΜιχαήλ Νικ. ΜουσουρούληςΛονδινείος Χιακή Αδελφότης»

Εντυπωσιακό είναι ότι οι κάτοι-κοι είχαν κάνει σε µια περιοχή της κοι-νότητας ασβεστοκάµινο για τον απαι-τούµενο ασβέστη του χτισίµατος τουσχολείου και του τοίχου αντιστήριξης.


.

σελ. 155

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ΠισπιλούνταςΤο κτίσµα είναι πέτρινο, µε πέ-

τρα της περιοχής. Αποτελείται απόµια αίθουσα διδασκαλίας, ένα γρα-φείο και ένα χολ. Ενώ ήταν ακόµη η-µιτελές (ασοβάντιστο) λειτούργησετο 1951 µε δασκάλα την Αργυρώ Κα-ραµαούνα, (κοινοτική) απόφοιτη Γυ-µνασίου. Στη συνέχεια τελειοποιήθη-κε. Έγιναν το προαύλιο, τα λουτρά, οιτουαλέτες και εν συνεχεία το υπόστε-γο γυµναστικής. Είχε πολύ µεγάλοσχολικό κήπο, όπου κατά καιρούς δά-σκαλοι (όπως οι Ι. Πουλής, Χ. Ράλλης)φυτεύουν κηπευτικά, φυτώρια οπω-ροκηπευτικών, δεντρύλλια αµυγδα-λιάς κ.ά. για την εξυπηρέτηση τωνκατοίκων, την ανάπτυξη της γεωρ-γίας και έσοδα για το σχολείο.

Λειτούργησε ως µονοθέσιο όλατου τα χρόνια. Έφτασε κάποια χρονι-κή περίοδος (1939-1940) που είχε 38µαθητές. Το 1970 κλείνει µε 8 µαθη-τές. Με ενέργειες των κατοίκων επα-ναλειτουργεί το 1972 µέχρι το 1980που σταµατά οριστικά τη λειτουργίατου. Οι δύο µαθητές του µεταφέρθη-καν στο ∆ηµοτικό Σχολείο Βολισσού.

Σήµερα βρίσκεται σε καλή κα-τάσταση, αφού πρόσφατα ο ∆ήµοςΑµανής αντικατέστησε εξ’ ολοκλήρουτη στέγη. Συντηρείται από τους πολι-τιστικούς συλλόγους Πισπιλουντια-νών Αθηνών και Χίου. Χρησιµοποιεί-ται κατά καιρούς για πολιτιστικές εκ-δηλώσεις των συλλόγων.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟΥ, ∆. ΡΑΛΛΗ


. .

ιδέα ανέγερσης του διδακτη-ρίου του Πιτυούς άρχισε ναυλοποιείται το 1910, µε ετή-σιες εισφορές των χιακών

κοινοτήτων της Αλεξάνδρειας και τουΚαϊρου, οι οποίες κατέθεσαν σανπρώτη δόση χίλια εικοσόφραγκα. Μετις εισφορές αυτές βοηθήθηκαν επτάχωριά της Βόρειας Χίου, µεταξύ αυ-τών και το Πιτυός. Επίσης και ηΛονδίνειος Επιτροπή των Χίων έδωσεένα σεβαστό ποσό για την ανέγερσητου σχολείου, που άρχισε το 1921,λειτούργησε το 1925 και τελειοποιή-θηκε το 1930 µε τη συµπληρωµατικήβοήθεια του κράτους.

Σηµαντική ήταν η βοήθεια τωνκατοίκων, οι οποίοι πρόσφεραν τηνπροσωπική τους εργασία και χρήµα-τα από το υστέρηµά τους.

Στην ανοικοδόµηση πρωτοστά-τησαν ο Κωνσταντίνος Φυτούσης, οΓιάννης Γιαννόµωρος και ο ΓεώργιοςΚατσαρός. Μετά την ανέγερση τουκτιρίου ανέλαβε άλλη επιτροπή για τηντελειοποίηση και τον εξοπλισµό τουσχολείου, που την αποτελούσαν οΓεώργιος Μ. Αποστολής και ο ΚωστήςΖυγλής. Σπουδαία βοήθεια για την α-νέγερση πρόσφεραν και οι Πιτυανοίτης Αµερικής µε τριακόσια εικοσόφρα-γκα. Το οικόπεδο ήταν δωρεά της οικο-γένειας του Κυριάκου Σπανούδη.

Στην περίοδο της Γερµανικήςκατοχής, από το Μάιο του 1941 µέ-χρι το Σεπτέµβριο του 1944, το σχο-

Η∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


σελ. 157

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Πιτυούςλείο υπολειτουργούσε όπως και ταάλλα της Χίου, λόγω του επισιτιστι-κού προβλήµατος.

Το 1959-1960 κτίστηκε το νέοδιδακτήριο. Γι’ αυτό εργάστηκε ο δά-σκαλος Απόστολος Γεωργαντόπου-λος, ο οποίος αποπεράτωσε το έργο.Το έργο αυτό είχε προγραµµατιστείαπό τα προηγούµενα έτη. Μάλισταείχε εξασφαλιστεί και η σχετική πί-στωση από το κράτος. Η πολιτεία εί-χε υιοθετήσει τη πρόταση να κηρυ-χθεί το παλαιό διδακτήριο ακατάλλη-λο λόγω ζηµιών και να κτιστεί νέο.

Το παλαιό διδακτήριο επρόκει-το να χρησιµοποιηθεί για Ταπητουρ-γική Σχολή, για την επεξεργασία τουµαλλιού και της τρίχας των αιγοπρο-βάτων και την απασχόληση σε αυτήτων γυναικών του χωριού.

Σηµαντικά ποσά για επισκευές,αγορά επίπλων και εποπτικών µέσωνδιδασκαλίας, πρόσφεραν ο ΜάρκοςΓιαννόµωρος, ο επίσκοπος Ιωαννουπό-λεως Ισίδωρος Γεωργιάδης και Ιωνοπό-λεως Γρηγόριος Σπανούδης, ο ΜικέςΓεωργιαφέντης, ο Γεώργιος Ευσταθίου,ο Πέτρος Κριτούλης και άλλοι.

∆άσκαλοι µε µεγάλη προσφο-ρά στο σχολείο του χωριού και πλού-σιο κοινωνικό έργο σε πολύ δύσκολαχρόνια ήταν ο Αντώνιος ∆έλλας, η ∆έ-σποινα Βαµβούρη κ.ά.


.


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ . .

πως είναι γνωστό, την περίοδο της Τουρ-κοκρατίας η παιδεία ήταν στα χέρια τηςεκκλησίας.

Για την Ποταµιά οι γεροντότεροιµας πληροφορούν ότι τα µαθήµατα -προτού χτι-στεί το κανονικό σχολείο της παλιάς Ποταµιάς-γίνονταν µέσα στο κτίριο της εκκλησίας τουΑγίου Αντωνίου, το οποίο βρίσκεται στο πάνω ά-κρο περίπου του παλιού χωριού της Ποταµιάς,κοντά στο σπίτι του ∆ηµητρίου Γ. Πουλή, στη θέ-ση Ραχίδι. Μετά η εκκλησία πούλησε το κτίριοαυτό στον Μιχαήλ Ν. Κουτσοβάσιλο, οι απόγο-νοι του οποίου το κατείχαν µέχρι την εγκατάλει-ψη του παλιού χωριού (1972). Το παραπάνωκτίριο της εκκλησίας ίσως ήταν το ίδιο το οποίοσυναντούµε σε παλιό έγγραφο του 1751, κατάτο οποίο ο µοναχός Μεθόδιος ∆. Περλές και ηαδερφή του Μαρία από τις Κηπουριές πουλούντο µερίδιο του σπιτιού τους στην παλιά Ποταµιά,το οποίο είχαν από τη µητέρα τους, «προς τονΒασίλειον Καρµίρην, πλησίον η Σταµατινή Ι.Λιλίκα, το σπίτι της εκκλησίας και ο αγοραστής».

Οι πλησιαστές συµφωνούν και µέχρι σή-µερα γιατί κοντά σε αυτό το εκκλησιαστικό οίκη-µα (που χρησιµοποιούνταν σαν σχολείο) υπάρ-χουν µέχρι σήµερα στο παλιό χωριό τα παλιάσπίτια του ∆ηµητρίου Γ. Πουλή (πρώην Καρµίρη)και του Σταµατίου Μιχ. Πουπάλου (πρώην Λιλίκα).

Μέσα στο κτίριο αυτό της εκκλησίας γι-νόταν και η πανήγυρις του Αγίου Αντωνίου µέ-χρι το 1913, όταν ανηγέρθη το κανονικό σχο-λείο της παλιάς Ποταµιάς.

Μετά, γύρω στα έτη 1909-1913, οι κάτοι-κοι του χωριού, µε οικονοµική συνδροµή του Ιε-ρού Ναού Αγίου Αντωνίου και των ιδίων, αποφά-σισαν και έχτισαν κοντά στο Ναό Αγίου Αντωνίου

Ο ∆ιακρίνονται ο επιθεωρητής Καρναβέζοςκαι ο Μητροπολίτης Χρυσόστοµος.

Με το δάσκαλο Μ. Φουτράκη.


.

σελ. 159

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Ποταµιάς(βορείως αυτού περίπου 100 µέτρα) ωραίο δι-δακτήριο µε ισόγεια αίθουσα για τις πανηγύρειςκαι από πάνω άλλον όροφο µε µεγάλη αίθουσαδιδασκαλίας και άλλους βοηθητικούς χώρους.

Έχει εξωτερικές διαστάσεις 13,50x6,50και ύψος 8 µ. περίπου (διώροφο). Πρωτοµά-στορας του κτιρίου ήταν ο Γεώργιος Στρογ-γυλός από τη Βολισσό. Από τη νότια πλευράκαι πάνω από την κεντρική πύλη του σχολείου,σε µαρµάρινη πλάκα, υπάρχει η εξής επιγρα-φή: «∆απάνη της εκκλησίας. Επί επιτρόπων:Κ.Γ.Κ., Γ.Ι.Κ., Α.Γ.Ε., και Μ.Γ.Π. Νοεµβρίου 15.Έργον Γ. Στρογγυλού». Το σχολείο λειτούργη-σε µέχρι το 1968 όταν κατασκευάστηκε νέοσχολείο στη Νέα Ποταµιά.

Οι ευγενείς ευεργέτες, µέλη των οικογενει-ών Μάρκου Ιωάν. Φράγκου από τα Καρδάµυλακαι Κωνσταντίνου Ισ. Καρούση από τη Χίο, δώ-ρισαν το λυόµενο σχολείο στη Νέα Ποταµιά γιατις εκπαιδευτικές ανάγκες του νέου χωριού. Τα ε-γκαίνια του σχολείου αυτού τελέστηκαν την 23-8-1968. Τον Αγιασµό έκανε ο τότε Μητροπολί-της Χίου Χρυσόστοµος Γιαλούρης, µε παρουσίατων δωρητών, του Επιθεωρητή ∆ηµοτικής Εκπαί-δευσης Χίου Αντωνίου Καρναβέζου, του διευ-θυντή της Νοµαρχίας Χίου Παναγιώτη Καρλήκ.ά. Στην τελετή επίσης παρευρέθηκαν οι ιερείς-εφηµέριοι Γεώργιος Μιχ. Πουλής-Ποταµιάς, ∆η-µήτριος Κ. Μαλλάς-Αφροδισίων, Μηνάς Ι. Κα-ζάς-Χαλανδρών, Ιωάννης Μαρκέλλου Πουλής-Χαλκειού, ο ιεροδιάκονος τότε του ΜητροπολίτηΙωάννης Μιχ. Κοντός και πολύς κόσµος.

Το σχολείο αυτό δυστυχώς έκλεισε κατά τοσχολικό έτος 1981-1982 λόγω έλλειψης µαθητών(κατάργηση: Π.∆. 931/1980 ΦΕΚ 235/19-81 τ.Α’).

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟΥ, Ι. ΠΟΥΛΗ


. .

ο ∆ηµοτικό Σχολείο Πυραµάς αρχικά ήτανεγκατεστηµένο στον Πύργο της Πυρα-µάς, ο οποίος είχε κτιστεί από τη Μαόνατο 1515. Επειδή όµως το χειµώνα έµπαι-

ναν νερά από τη στέγη, οι µαθητές έπαιρναν ταθρανία τους και τα πήγαιναν στο διπλανό πα-ρεκκλήσι του Αγίου Παντελεήµονα, ενώ µόλιςερχόταν η άνοιξη ξαναγύριζαν στον Πύργο.

Βλέποντας οι χωριανοί ότι χρειάζοντανκαινούργιο σχολείο συνέστησαν µια πενταµε-λή επιτροπή, την οποία αποτελούσαν οι Βασί-λειος ∆. Λεωνής, Μιχάλης Στ. Κατσιγιώργης,Γιάγκος ∆. Χανιώτης, Μιχάλης Α. Σγαρδανάςκαι Στέλιος ∆. Μίµαρος. Αυτοί ζήτησαν απότην επιτροπή της εκκλησίας του Αγίου Ιωάν-νου Προδρόµου να συµβάλει στην αγορά τουοικοπέδου. Αυτό πουλιόταν τότε 25.000 δρχ.,πολλά χρήµατα για την εποχή, και έτσι πολλάχωράφια της εκκλησίας πουλήθηκαν για νασυγκεντρωθεί το παραπάνω ποσό. Το οικόπε-δο αγοράστηκε από τον Μιχάλη Κορδή.

Επιπλέον η επιτροπή έγραψε γράµµαστη Λονδίνειο Επιτροπή των Χίων προκειµέ-νου να ολοκληρωθεί η κατασκευή του σχολεί-ου, πράγµα που έγινε το 1928.

Το σχολείο ήταν ένας επίγειος παράδει-σος λόγω της θέας του, αφού από αυτήν βλέπεικανείς όλο το Αιγαίο, τα Ληµνιά, τη Βολισσό, τοΛιθί, το Πασα-λιµάνι. Ένας από τους τελευταί-ους δασκάλους του σχολείου στον Πύργο ήτανο Γιάννης Μπιλικάς. Σαν αυλή τα παιδιά χρη-σιµοποιούσαν την «απλάδα», έναν τόπο κάτωαπό τον Πύργο. Εκεί έπαιζαν οι παππούδες µας,ενώ τις Απόκριες «έπιαναν διπλό χορό».

Η αναπαλαίωσή του µε ντόπια πέτρα έ-γινε το διάστηµα 1995-1996, όταν πρόεδρος

Τ∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


σελ. 161

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Πυραµάςτου συλλόγου των Πυραµουσών ήταν ο ΝίκοςΤσίκουρας και πρόεδρος της κοινότητας ο Νί-κος Μίµαρος. Η πρώτη δασκάλα που δίδαξεστο νέο σχολείο ήταν η Γλυκερία Πολίτη. Όταντο χωριό ήταν στις δόξες του στα θρανία κάθο-νταν 40 παιδιά. Το σχολείο έκλεισε το 1988 λό-γω έλλειψης µαθητών. Οι λίγοι µαθητές που εί-χαν αποµείνει µεταφέρονταν µε ταξί στο ∆ηµο-τικό Σχολείο Βολισσού. Η µετανάστευση έκανεκαι εδώ το κακό της και έµειναν οι αναµνήσειςγια τις χειροτεχνίες, τις ζωγραφιές, τις εργα-σίες, τα παιχνίδια του τόπου µας, τη χαρά τηςεκδροµής και το ποδόσφαιρο στην κάτω αυλή.

Στους µαθητές µοιραζόταν συσσίτιο καιτα παιδιά έτρωγαν όλα µαζί. Το φαγητό µα-γείρευε κάθε µέρα και µια διαφορετική µητέ-ρα. Το σχολείο λειτουργούσε πρωί και από-γευµα. Το Σάββατο το µάθηµα περιελάµβανεεξήγηση του Ευαγγελίου της Κυριακής ενώ τοαπόγευµα της Τετάρτης τα παιδιά έπαιζανπαιχνίδια.

Στην κάτω αυλή όπου τα παιδιά έπαι-ζαν ποδόσφαιρο σήµερα υπάρχει ένα γήπεδο5x5 µε τεχνητό τάπητα, µια παιδική χαρά, ε-νώ στην πάνω αυλή σήµερα βρίσκουµε έναγήπεδο µπάσκετ. Τα παιδιά του χωριού µαςδεν πηγαίνουν στο σχολείο της Πυραµάς, ό-µως έχουν τις καλύτερες αναµνήσεις απ΄ αυ-τό, αφού τα καλοκαίρια περνούν την περισ-σότερη ώρα τους παίζοντας διάφορα παιχνί-δια και διαβάζοντας διάφορα βιβλία από τηβιβλιοθήκη του. Όλοι στο χωριό στέκονται µεµεγάλο σεβασµό µπροστά στο σχολείο όπουέµαθαν τα πρώτα τους γράµµατα και απ’ ό-που έχουν τις καλύτερες αναµνήσεις.


.

11


. .

ην περίοδο προ και µετά το 1821 µόνο άρρενες µά-θαιναν γραφή, ανάγνωση και αρίθµηση, από τους ιε-ρείς και ιεροψάλτες σε διάφορα σπίτια του χωριού.

Είναι άγνωστο από πότε άρχισε να λειτουργεί τοΚοινοτικό Σχολείο Πυργίου. Πιθανόν το 1824. Οι πρώτοι πουδίδαξαν µετά το 1821 έως και το 1912 ήσαν οι: Ψαριανός µεβράκες, Νικόλαος Γιαλαµάκης, Ιωάννης Μπέλλας, ΓεώργιοςΚοκώδης, ∆ηµοσθένης Κολόµβος και Στέφανος Κορδάς.

Ως δηµόσιο ίδρυµα άρχισε να λειτουργεί από το 1913και µετά ως 3/θέσιο αρρένων και 2/θέσιο θηλέων. Από το1925 στεγάστηκε στο το παρόν διδακτήριο, αλλά όχι υπό τησηµερινή του µορφή. Λειτούργησε δε ως µεικτό 5/θέσιο και6/θέσιο σχολείο. Η πλήρης αποπεράτωση του εν λόγω διδα-κτηρίου έγινε έως και το έτος 1950.

Το διδακτήριο κτίσθηκε µε δαπάνη των εκκλησιαστικώνταµείων, του Κοινοτικού Ταµείου, της Λονδινείου Επιτροπής,της κρατικής αρωγής και της προσωπικής εργασίας των κατοί-κων του χωριού.

Κατά την ανέγερση πρωτοστάτησε ο Πυργούσης ΜιχαήλΓεωρ. Θεοτοκάς, µεγάλος δικηγόρος των Αθηνών, ως πρόεδροςτης Λονδινείου Επιτροπής. Κατά τα πρώτα χρόνια της λειτουρ-γίας του, ως και το 1950, ∆ιευθυντής του σχολείου ήταν οΣτέφανος Κορδάς. Έκτοτε, µε την κρατική µέριµνα, τη φροντί-δα του νοµαρχιακού ταµείου, της Κοινότητας Πυργίου, του Ο-ΣΚ, αλλά και µε τη γενναία βοήθεια των εξ Αµερικής Πυργου-σίων δωρητών Ισίδ. Καµπά, Χρήστου Μπρή, Στεφ. Λάσπη, Μιχ.Κολυκά, Νικόλ. Γ. Σιδεράκη, Κωνστ. Θ. Μεργέ, Θεµιστοκλή Σι-δεράκη, καθώς και των Πυργουσίων επιχειρηµατιών Γεωργ. Ν.Ντούλη και Αλέξ. Κωστάζου, έγιναν διάφορες επεκτάσεις, εγκα-ταστάσεις κεντρικής θέρµανσης για όλο το κτίριο.

Η οικογένεια Κωνσταντίνου και Γαρυφαλιάς Λαγούδη,Πυργουσίων της Αθήνας, το 1958, µε διαθήκη τους, δώρισανστο σχολείο ένα κατάστηµα. Με τα ενοίκια αυτού του καταστή-µατος ο διαχειριστής του κληροδοτήµατος κ. Νίκος Τσικής, καθη-γητής, διαθέτει κάθε χρόνο σε όλους τους µαθητές του σχολείουγραφική ύλη, βιβλία, εγκυκλοπαίδειες και άλλα βοηθήµατα.

Τ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΗ ΤΩΝ ∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΩΝ

∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


σελ. 163

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ΠυργίουΆλλοι µεγάλοι ευεργέτες του σχολείου είναι οι Κωνσταν-

τίνος και Καλλιόπη Κολόµβου, οι οποίοι µετά το θάνατό τουςάφησαν στο σχολείο ένα µικρό διαµέρισµα στην Αθήνα για ναεισπράττει το ενοίκιο η Εν. Σχολική Επιτροπή, για λειτουργικέςανάγκες του σχολείου. Από τότε και κάθε χρόνο γίνεται µνηµό-συνο από τη Σχολική Επιτροπή στη µνήµη των δωρητών µε τησυµµετοχή δασκάλων, γονιών και µαθητών.

Το διδακτήριο, µε το πέρασµα των χρόνων τελειοποιή-θηκε και επεκτάθηκε, αφού κατασκευάστηκε δίπλα στην ανα-τολική αυλή παιδική χαρά, σχολικός κήπος. Το διδακτήριο βρί-σκεται στην είσοδο του χωριού, σε µέρος ευάερο και ηλιόλου-στο, µέσα στο πράσινο. Είναι κτισµένο µε πέτρα πελεκητή, µεκίονες και προπύλαια. Έχει δε σχήµα Η. Έχει µεγάλες και ηλιό-λουστες αίθουσες διδασκαλίας, δύο γραφεία, µεγάλη αίθουσατελετών, ενώ στο ισόγειό του στεγάζεται το 2/θ ΝηπιαγωγείοΠυργίου και η αίθουσα Πληροφορικής. Έχει τεράστιους αύλει-ους χώρους, γήπεδο µπάσκετ και βόλεϊ.

Από το ∆ηµοτικό Σχολείο Πυργίου απεφοίτησαν πολλοίπου διακρίθηκαν ως µεγάλοι επιστήµονες και φιλόπατρεις.

Tο ∆ηµοτικό Σχολείο Πυργίου τα τελευταία χρόνια λει-τούργησε ως 5/θ, 4/θ, 3/θ έως και το 1997, όπου µε απόφα-ση του ΥΠΕΠΘ έγινε η συγχώνευση των καταργηθέντων σχο-λείων των γειτονικών κοινοτήτων (Αρµολίων, Ελάτας, Μεστών)και η προαγωγή του σε 6/θ ∆ηµοτικό Σχολείο Πυργίου. Η µε-τακίνηση των µαθητών γίνεται µε µισθωµένα από το ΥΠΕΠΘ(δια της Νοµαρχίας Χίου) λεωφορεία υπεραστικού ΚΤΕΛ. Τοµαθητικό δυναµικό του σχολείου ήταν από 350 µαθητές έως84 που είναι σήµερα. Τα νεώτερα χρόνια θήτευσαν ως∆ιευθυντές οι Νικόλ. Γ. Ντούλης, Ισίδωρος Στράφης, Ευστρ.Κοροµηλάς, Μαρκελ. Καζά και Στέφανος Κλεισσάς.

Με την 92576/∆4/1-9-2003 (ΦΕΚ 1270/4-9-2003 τ. Β’) απόφασητου ΥΠΕΠΘ λειτούργησε για πρώτη φορά το ολοήµερο τµήµατου ∆ηµοτικού Σχολείου Πυργίου µε προαιρετική συµµετοχήµαθητών-µαθητριών και µαθήµατα αθλητισµού, Πληροφορι-κής και ξένων γλωσσών.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟΥ, Σ. ΚΛΕΙΣΣΑ

ΑΡΜΟΛΙΩΝ, ΒΕΣΣΑΣ, ΕΛΑΤΑΣ, ΜΕΣΤΩΝ, ΟΛΥΜΠΩΝ

.

Με το δάσκαλο Ν. Ντούλη.


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ . .


.

σελ. 165

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Σιδηρούντας

ι πρώτοι δάσκαλοι στη Σιδηρούν-τα ήταν ιερείς που δίδασκανγράµµατα στα παιδιά από τα εκ-κλησιαστικά βιβλία Ψαλτήρι και

τον Οκτάηχο.Ο Μητροπολίτης έκανε επιθεωρή-

σεις. Περίπου το 1850 άρχισε να λειτουρ-γεί κοινοτικό σχολείο σε διάφορα σπίτια ε-νώ η εκκλησία πλήρωνε τους δασκάλους.

Το κτίριο του ∆ηµοτικού Σχολείου έ-γινε µε προσωπική εργασία των χωρικών,µε δαπάνη της εκκλησίας, περί το 1860 καικατά άλλες µαρτυρίες στα 1886. Τα πρώ-τα χρόνια της λειτουργίας του είχε µήκος10 µ. και πλάτος 4,5 µ. Εκτός από την αί-θουσα διδασκαλίας υπήρχε, χωρισµένο µεξύλινο παραπέτασµα από αυτήν, ένα δω-µάτιο στην ανατολική πλευρά του σχολείουπου χρησίµευε για κατοικία του διδασκά-λου. Αργότερα, στα 1910 περίπου, έγινεµία επέκταση του διδακτηρίου κατά πλά-τος. Έτσι απέκτησε τις διαστάσεις 10x7,5 µ.

Το 1950 φυτεύτηκαν δέντρα στηναυλή. Στις 15-3-1950 έγινε έλεγχος απόµηχανικό του υπουργείου και εργολάβοκαι στις 26-3 άρχισε η επισκευή µε τη συµ-µετοχή των χωρικών. Για την εργασία αυ-τή διατέθηκε πίστωση 15.000.000 δρχ. α-πό το σχέδιο Μάρσαλ.

Στις 2-3-1953 άρχισε η επίστρωσητης αυλής µε τη συµµετοχή χωρικών, τουδασκάλου και µαθητών και φυτεύτηκανκαι άλλα δέντρα και φυτά. Στις 10-10-1954 έγινε επέκταση του σχολείου µε προ-σθήκη αίθουσας 5x7 µ.

Μέχρι το 1964 το σχολείο ήταν απε-

Ο


∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Σιδηρούντας. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ρίφραχτο. Είχε µόνο ένα µικρό µαντρότοι-χο προς τα νότια. Τη χρονιά αυτή περι-φράχτηκε µε µαντρότοιχο µέγιστου ύψους1,5 µ. Στα 1968 κτίστηκαν, όπως προέβλε-πε σχετική µελέτη της ∆ιευθύνσεως Τε-χνικών Υπηρεσιών, ένα εστιατόριο διαστά-σεων 5x5 µ. και ένα µαγειρείο 2x5 µ. στηδυτική πλευρά του διδακτηρίου.

Η εγκατάλειψη της υπαίθρου και ηανάγκη συνέχισης της εκπαιδευτικής δια-δικασίας των παιδιών στο γυµνάσιο καιλύκειο οδήγησε αρχικά στη µετακίνησηκάποιων οικογενειών στη Βολισσό και στησυνέχεια τη µετεγκατάστασή τους στηνπόλη της Χίου. Έτσι άρχισε η µείωση τουαριθµού µαθητών του σχολείου.

Το ∆ηµοτικό Σχολείο συνέχισε τη λει-τουργία του έως το έτος 1979. Την τελευταίαχρονιά στο σχολείο διδάσκονταν 6 µαθητές.

∆άσκαλοι που υπηρέτησαν στο σχο-λείο: Τριανταφύλλου-Μαλαφή Βασιλική,Ροδίτης, Σπανέλλη, Ταµπακέλλης, Μικέδης,Χατζηβασιλέλης, Σαραντή, Μακριάς Στέ-λιος, Κεφαλάς Γιάννης.

Ο Εκπολιτιστικός και Μορφωτικός Σύλ-λογος Σιδηρούντας χρηµατοδότησε το 1991την επισκευή και εξοπλισµό του σχολείου γιανα µπορέσει να λειτουργήσει ως παραδοσια-κό καφενείο-εστιατόριο, υπό τη διεύθυνση ι-διωτών. Το έργο αυτό βοήθησε να σταµατή-σει η ερήµωση του χωριού και λειτούργησεως ένας τόπος συγκέντρωσης και ψυχαγω-γίας τόσο των κατοίκων της Σιδηρούντας ό-σο και τρίτων επισκεπτών. Η λειτουργία τουχώρου αυτού συνεχίζεται µέχρι σήµερα.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟΥ, Β. ΜΑΛΑΦΗ


∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Σπαρτούντας. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

σελ. 167

ο σχολείο της Σπαρ-τούντας χτίστηκε το1928 σε ένα ύψωµαστο τέλος του χωρι-

ού. Το 1965 ανέστειλε τηλειτουργία του λόγω έλλει-ψης µαθητών και άνοιξε ξα-νά έπειτα από 26 χρόνια,δηλαδή το 1991. Το σχολείοαποτελείται από µία µεγάληαίθουσα, ένα µικρό γρα-φείο και µία τουαλέτα. Κατάκαιρούς έχει χρησιµοποιη-θεί ως κοινοτικό γραφείοκαι εκλογικό κέντρο. Έχειµεγάλη αυλή και εγκαταστά-σεις παιδικής χαράς.

Λειτούργησε ως το2005 οπότε συγχωνεύτηκεµε το Σχολικό Κέντρο Καρ-δαµύλων, ενώ µία µαθήτριάτου µεταφέρεται στα Καρ-δάµυλα µε έξοδα της πολι-τείας. Το σχολείο ήταν πά-ντα µονοθέσιο.

Τ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ Κ. ΝΕΡΑΤΖΗ


. .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


σελ. 169

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

πό το 1821 λειτουργού-σε ∆ηµοτικό Σχολείο στηΣυκιάδα σύµφωνα µεχειρόγραφη ιστορία που

βρέθηκε στο ηµερολόγιο τουΣχολείου µε ηµεροµηνία 15Ιανουαρίου 1950. ∆εν είναι γνω-στό πότε χτίστηκε. Το ∆ηµοτικόΣχολείο το συντηρούσαν οι κά-τοικοι, οι οποίοι πλήρωναν και τοδάσκαλο, έναν καλόγερο.

Στη θέση του πρώτουσχολείου χτίστηκε το 1913 τοπαλιό διδακτήριο το οποίο είχετρεις αίθουσες και ένα γραφείο.∆υτικά και νότια του διδακτηρί-ου υπήρχαν δύο σχολικοί κήποιτους οποίους φρόντιζαν οι µα-θητές τις ελεύθερες ώρες τουςκουβαλώντας νερό µε τα στα-µνάκια τους από το πηγάδι τουχωριού. Στο υπόγειο του σχο-λείου παρασκευαζόταν το συσ-σίτιο των µαθητών από οµάδαµητέρων το πρωί πριν από τηνέναρξη των µαθηµάτων (µαρτυρί-ες µαθητών).

Σύµφωνα µε οµιλία του Κ.Λεωνίδα Καρούση που υπάρχειστο σύγγραµµα «∆ιδασκαλική,Στρατιωτική, και Ιερατική Ζωήτου Πρωτοπρεσβύτερου Στυλια-νού Αγ. Βασιλάκη», όταν δάσκα-λος σ’ αυτό ήταν ο Στυλιανός Βα-σιλάκης φρόντισε να ισοπεδώσειένα µέρος τριγύρω για αυλή µε

ΑΣυκιάδας.

∆εξιά η Εραλία Μπογιατζή


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

τη βοήθεια των µικρών µαθητώνστη διάρκεια των διακοπών τωνΧριστουγέννων και του Πάσχα.

Ο δάσκαλος αυτός πρωτο-στάτησε, πάλι σύµφωνα µε την ί-δια πηγή, να ανεγερθεί νέο διδα-κτήριο ανατολικά του παλαιού σετόπο όπου προοριζόταν για τηνεκκλησία του χωριού. Το οικό-πεδο αυτό έµεινε κενό γιατί έναςχωριανός, σύµφωνα µε προφορι-κή παράδοση, ονειρεύτηκε τηνΠαναγία που του υπέδειξε άλλοµέρος για να χτιστεί ο ναός της έ-ξω από το χωριό. Έτσι στο οι-κόπεδο αυτό χτίστηκε το νέο δι-δακτήριο το 1925 µε δωρεά τουΓεωργίου Ιωάννου Χωρέµη, ο ο-ποίος επέβλεπε την ανέγερσήτου ερχόµενος καθηµερινά απότη Χώρα µε το άλογό του. Το δι-δακτήριο αυτό είναι αδερφάκι µεκείνο του Πιτυούς µιας και ο δω-ρητής είναι ο ίδιος (µαρτυρία κ.Βασίλη Προβέτζα).

Το σχολείο χτίστηκε µεπροσωπική εργασία των κατοί-κων του χωριού, οι οποίοι κου-βαλούσαν πέτρες από τον Τρά-χωνα (λόφος που βρίσκεται α-νατολικά του σχολείου), στοίχι-σε 500.000 (προπολεµικές) δρχ.και προοριζόταν να λειτουργή-σει ως Γυµνάσιο ή Ναυτική Σχο-λή. ∆εν λειτούργησε όµως σανΓυµνάσιο γιατί δεν συµφώνη-

Οι δάσκαλοι Κώστας και ΕλένηΧωρεάνθη µε µαθήτριά τους.


.

σελ. 171

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Συκιάδαςσαν οι κάτοικοι της Λαγκάδας.Το 1947 λειτούργησε ως ∆ηµο-τικό το νέο διδακτήριο παράλλη-λα µε το παλιό (µαρτυρία της κ. Μα-ρουκώς Βλυσίδου). Στα δύο αυτά δι-δακτήρια φοιτούσαν και οι µαθη-τές από το Παντουκιός που έρχο-νταν καθηµερινά µε τα πόδια µέ-χρι πριν από 20 χρόνια περίπου(µαρτυρία της κ. Θέκλας Πούπαλου).

Το νέο διδακτήριο έχειτέσσερις αίθουσες, µεγάλο διά-δροµο και γραφείο. Στο υπόγειουπάρχουν άλλες τέσσερις αίθου-σες που έχουν διαµορφωθεί ωςγυµναστήριο, αίθουσα πολλα-πλών χρήσεων, αίθουσα πουχρησιµοποιούνταν ως αναγνω-στήριο-βιβλιοθήκη του πολιτιστι-κού συλλόγου και µια αίθουσα α-ποθήκη. Στη νότια πλευρά τουσχολείου υπήρχε µεγάλος κήποςτον οποίο καλλιεργούσαν οι µα-θητές µε τη βοήθεια των δασκά-λων τους. Τα συσσίτια συνεχίζο-νταν και στο νέο διδακτήριο. Οιµαθητές έτρεφαν µεταξοσκώλη-κες, κότες και κουνέλια. Η αυλήτου σχολείου διαµορφώθηκε µετη βοήθεια των µαθητών οι οποί-οι µε ζήλο κουβαλούσαν τις πέ-τρες και µε τον ίδιο τρόπο χτί-στηκε και ο τοίχος περίφραξης(µαρτυρίες µαθητών).

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟΥ,∆. ΚΑΛΟΥ∆Η, Γ. ΜΑΥΡΕΛΟΥ, Π. ΤΣΙΜΟΥΝΗ, Ι. ΦΥΚΑΡΗ, Β. ΜΠΟΥΣΣΕ


. .

ως και το 1912 τα παιδιάτων Τρυπών πήγαιναν στο∆ηµοτικό Σχολείο της Παρ-παριάς, µη υπάρχοντος δια-

θέσιµου διδασκάλου.Από το 1913-1924 λειτούρ-

γησε ∆ηµοτικό Σχολείο στις Τρύ-πες σε ιδιωτικό κτίριο του Κων-σταντίνου Ι. Μαλαφή, το οποίοµέχρι και το 1912 το χρησιµοποι-ούσε ο Τούρκος εισπράκτοραςτου κατά κεφαλήν φόρου.∆άσκαλος ήταν ο Κ. Κάστανος.

Το 1925 παρεχωρήθη απότον Ι.Ν. Ταξιαρχών Τρυπών ο αέ-ρας της αποθήκης του ΙερούΝαού, που ευρίσκετο στον αύλειοχώρο του ιερού ναού και µε χρή-µατα της Λονδινείου Επιτροπήςκαι προσωπικής εργασίας των κα-τοίκων κτίστηκε το πρώτο ∆ηµο-τικό Σχολείο των Τρυπών, όπουτοποθετήθηκε ως δάσκαλος ο κ. Κ.Καλογριάς (Σπουργίτης) από τονΆγιο Γεώργιο Βροντάδου. Το σχο-λείο αυτό λειτούργησε µέχρι καιτο 1952-1953, γιατί κρίθηκε ακατάλ-ληλο λόγω των ζηµιών που υπέστηστον σεισµό της 23-8-1949.

∆άσκαλοι από το 1925 έωςκαι το 1952, υπήρξαν οι εξής:Καλογριάς Κ., Γιαµά Αργυρώ απότο Βροντάδο, Πιτσικούλη Καλλιό-πη από το Βίκι (παντρεύτηκε και έ-µεινε στις Τρύπες), Πένηζας Γεώρ-γιος από την Αθήνα, Τσιάνος Κ. α-

Ε

Με τη δασκάλα Βασιλεία Μαλαφή.

∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


σελ. 173

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

πό τη Νεµέα Κορινθίας, Συναγρί-δης Στέλιος από τα Νένητα (νοµαρ-χιακός), Θωµάδης Νεόφυτος απότην Καλλιµασιά, Γιαννόπουλος -γιαλίγο- από τη Μεσσηνία, ΚούβελαΠαναγιώτα από Χασσάν Πασά-Αριστοδεµένη Μεσσηνίας, Γλύκας∆ηµήτριος από το Λατόµι, Μου-τάφη Κατίνα από τη Βολισσό,Γιαννόπουλος Σωτήριος από τηΜεσσηνία, που πρωτοστάτησεστην ανέγερση του καινούργιου∆ηµοτικού Σχολείου, η οποία έγινεµε δωρεές και 54 µεροκάµαταπροσωπικής εργασίας των κατοί-κων, µε µικρή κρατική βοήθεια κα-τά την αποπεράτωση καθώς επί-σης και µε την επίβλεψη του µηχα-νικού Νικ. Λίναρη. Άλλοι δάσκαλοιήταν οι: Μαλαφή Ι. Βασιλεία απότις Τρύπες, Μάγγος Μιχαήλ απότη Βολισσό.

Στο µεσοδιάστηµα τα παι-διά έκαναν µάθηµα σε ιδιωτικό κτί-ριο του Κυριάκου Ι. Λίναρη.

Tο παλιό σχολείο επισκευά-στηκε από οµογενείς της Αµερικήςοι οποίοι διέθεσαν ποσό 50.000$,βρίσκεται σε καλή κατάσταση έξωαπό το κέντρο του χωριού και λει-τουργεί ως πολιτιστικό κέντρο καιαίθουσα εκδηλώσεων για τουςΤρυπούσους.

Το 1971-1972 το σχολείο έ-κλεισε οριστικά.

Τρυπών


.


. .

ο χωριό Φλάτσια βρίσκεται στονότιο µέρος του νησιού και σή-µερα ανήκει στο ∆ήµο Ιωνίας.Είναι ένα µικρό χωριό, που αριθ-

µεί γύρω στους 60 µόνιµους κατοί-κους.. Μέσα από διάφορες ιστορικέςπηγές πληροφορούµαστε την παρου-σία του εδώ και αρκετούς αιώνες στηνιστορική εξέλιξη του νησιού. Η ονοµα-σία του χωριού (Φλάτσια) προήλθε -κατάµία εκδοχή- από τη λέξη φυλάκια (πα-ρατηρητήριο), που το χωριό µας ήτανένα τέτοιο την εποχή των πειρατών.Σταδιακά η λέξη αυτή κατέληξε στον ναπροφέρεται Φλάτσια (φυ-λά-τσια).

Ύστερα από µία µικρή αναδρο-µή στην ιστορία του χωριού µας, ανα-φερόµαστε στην ίδρυση και τη λει-τουργία του ∆ηµοτικού Σχολείου, ανα-δεικνύοντας την προσφορά του και τιςγλυκές παιδικές αναµνήσεις που άφησεσε όλους εµάς.

Το σχολείο χτίστηκε κατά τα έτη1957-1958 µε δαπάνη του ∆ηµοσίουκαι ύστερα από πολύ κόπο και προσω-πική εργασία των κατοίκων του χωρι-ού. Η πρώτη σχολική χρονιά άρχισε τοΣεπτέµβριο του 1959, µε πρώτο δά-σκαλο τον κ. Νικόλαο Βαβυλουσάκη καιαριθµούσε στους 35 περίπου µαθητές.Από τότε σηµαντική ήταν η παρουσίακαι η προσφορά έργου εκ µέρους αξιό-λογων δασκάλων, όπως ο κ. ΓεώργιοςΙατρουδέλης, ο κ. Σπυρίδων Κουµελάς,ο κ. Μιλτιάδης Σωτηράκης, ο κ. Μιλτι-άδης Σούτης κ.α.



σελ. 175

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Φλατσίων

Σιγά-σιγά το µαθητικό δυναµικόλιγόστεψε, όπως έγινε και στα γύρωχωριά µε αποτέλεσµα το σχολείο µαςνα σταµατήσει τη λειτουργία του τοσχολικό έτος 1985-1986. Αναφέρουµεενδεικτικά ότι αυτή τη χρονιά οι 6 µα-θητές που απέµειναν αποφοίτησαν τοσχολείο στο διπλανό σχολείο Νενήτωνόπως συµβαίνει µέχρι σήµερα.

Το σχολείο µας βρίσκεται στηνάκρη του χωριού και το κτίριό του απο-τελείται από µια µεγάλη αίθουσα διδα-σκαλίας -όλες οι τάξεις µαζί-, το γρα-φείο του ∆ιευθυντή και ένα µικρό προ-θάλαµο.

Ο προαύλειος χώρος καταλαµ-βάνει µια µεγάλη έκταση, που πρό-σφερε ποικίλες παιδαγωγικές δραστη-ριότητες για τους µαθητές. Η παρου-σία του σχολικού κήπου είχε τριπλόσκοπό: α) πρόσφερε τη δυνατότητα ε-παφής των µαθητών µε τη φύση, β) τηδυνατότητα εποπτείας στα φυσικά µα-θήµατα (φυσική, βοτανική) και γ) τηδυνατότητα άσκησης των µαθητών σετεχνικές της κηπουρικής, αφού ο καθέ-νας είχε το δικό του παρτέρι.

Το τελευταία χρόνια το σχολείοπαραµένει κλειστό και εγκαταλλειµµέ-νο. Από το Σύλλογο του χωριού γίνο-νται προσπάθειες επισκευής και συντή-ρησης της πλούσια και µεγάλης βιβλιο-θήκης του για τη µελλοντική λειτουργίατου ως πολιτιστικό-εκθεσιακό κέντρο.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ Μ.Ε.Σ. ΦΛΑΤΣΙΩΝ «Ο ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ»

.


. .

ιστορία του ξεκινά από τα χρόνια τα παλιά.Πριν την επανάσταση του 1821 λιγοστοί ξέρανστο χωριό ανάγνωση και γραφή. Μετά από το1821, µάθαιναν γράµµατα από το ψαλτήρι και

την οκτώηχο. Το παλαιόν σχολείον ιδρύθη στα 1869, σε ιδιόκτη-

το κτίριο δίπλα στην εκκλησία της Αγ. Παρασκευής, ό-που βρίσκεται σήµερα το κελί και το Κοινοτικό Γραφείοπου χτίστηκε στα 1952, όταν εχάλασαν το παλιό σχο-λείο. Το σχολικό κτίριο ανηγέρθη στα χωράφια «Λάκ-κους», «Βορεινό» και δίπλα «Στέφανου». Ήταν η ευλογη-µένη ηµέρα 18 Οκτωβρίου 1916, όπως ήταν γραµµένοσε µαρµάρινη επιγραφή που δυστυχώς αντικατεστάθηστα 1953.

«ΑΝΗΓΕΡΘΗ ∆ΑΠΑΝΑΙΣ

ΤΗΣ ΛΟΝ∆ΙΝΕΙΟΥ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΟ 1916

ΕΠΙΣΚΕΥΑΣΘΗ ΤΗ ΑΡΩΓΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΤΩΝ ΕΝ ΑΜΕΡΙΚΗ

ΦΥΤΟΥΣΩΝ ΚΑΙ ΤΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΤΟ 1953».

Από τα 1930 και µετά, το σχολείο φρόντισε καιδεντροφυτεύθη ο γύρω χώρος του διδακτηρίου απόπεύκους, κυπαρίσσια και πλάτανες που µέχρι τώρα είναιένα δασάκι Β.Α. του ∆ιδακτηρίου σαν κάστρο ενάντιαστους Β.Α. αέρηδες.

Το σχολείον ίδρυσε σχολικό κήπο και φυτώρια ό-που δεντράκια από εκεί µοίραζε ο δάσκαλος στους χω-ριανούς.Έγινε γυµναστήριο και το σχολείο πρωτοστάτη-σε για την ίδρυση γεωργοκτηνοτροφικού πιστωτικούσυνεταιρισµού.

Ο δάσκαλος τότε Γιάννης ∆ηµ. Λιγνός, κατόρθωσενα πείσει την εκκλησιαστική επιτροπή να δωρίσει στοσχολείο ένα πλαγοχώραφο εκτάσεως 3 στρεµµάτων, κο-ντά και προς Β. του ∆ιδακτηρίου, στη θέση «Λιόρο».Εφρόντισε το σχολείο για την περιτοίχιση µε πεζούλες καιτην περίφραξή του. Η περίµετρος των τοίχων του σχολι-κού κτήµατος είναι πάνω από 250 µ. Μέσα σ’ αυτό φυ-

Η∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


σελ. 177

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

τεύτηκαν 70 αγρέλοι (αγριελιές) που σήµερα είναι όµορ-φες ελιές. Το χωράφι τούτο πάλιν είναι της εκκλησίας. Τοσχολείο τότε στα χρόνια του Λιγνού επεστάτησε και φυ-τεύθηκαν 100 αγρέλοι σε χωράφια της εκκλησίας.

Οι αµυγδαλιές µε το µεθυστικό άρωµά τους, µαςευωδίαζαν την ψυχή. Τα βουνά ήταν χιονισµένα, χιόνιαµέσα στο χωριό, εµείς εκάµναµε µάθηµα, έχοντας γιαζεστασιά τα χνώτα µας και ένα µικρό µαγκάλι…

Κάθε Σάββατο απόγευµα, οι συµµαθήτριές µας ε-φροκαλούσαν το σχολειό…

Ο δάσκαλός µας Ιωάννης ∆. Λιγνός, µας διηγότανπως στις 28 Οκτωβρίου 1940, ένας χωροφύλαξ από ταΚαµπιά, έφερε στο σχολειό την είδηση της κήρυξης τουπολέµου µε τους Ιταλούς…

Το σχολείο έκλεισε στα 1976, αλλά η κατάργησήτου έγινε στα 1978 (ΦΕΚ 131, της 23-8-1978 τ.Α) µε το Π.∆. υπ’αριθ. 161.

Στα 1978, ο τότε πρόεδρος της Κοινότητας Ευάγ-γελος Π. Γατανάς, µε αναφορά του στον Επιθεωρητή ∆η-µοτικών Σχολείων ζητεί ετούτο να γίνει ΒιβλιοθήκηΚοινοτική. ∆υστυχώς όµως, «Φωνή βοώντος εν τη ερήµω».

Τώρα είναι αδειανό, τέσσερα ντουβάρια. Στουςτοίχους του κρέµονται µία εικόνα του Χριστού, η ση-µαία, εικόνες από την Π. ∆ιαθήκη, εικόνες ηρώων του1821 και ένας γεωγραφικός χάρτης. Τίποτα άλλο…

Στα 1992, επί προεδρίας Σταµατίου Λ. Γατανά, ε-πεσκευάσθη η σκεπή του, αφού έπαιρνε νερά. Τώρα α-νοίγει µόνο στις… εκλογές. Στα 1993, επί ΠροεδρίαςΜαρίας Χρ. Γατανά, έγινε επισκευή τοίχου της περίφρα-ξης και καθαρισµός του αυλείου χώρου. Η ιδία είχε τηνέµπνευση για ίδρυση εκεί Λαογραφικού Μουσείου, χα-ρίζοντας και ένα άλετρο.

…∆εν ακούγονται πια οι φωνές των παιδιώνστην µεγάλη αυλή και το γυµναστήριό του ή τα κλάµα-τα από τις βέργες τα πιο µπροστινά χρόνια.

Φυτών


.

12


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ . .


.

σελ. 179

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ύµφωνα µε το «ΒιβλίονΑποφάσεων ΣχολείουΧαλάνδρων-Αφροδι-σίων», το Μάρτιο του

1952 στην κοινότητα αυτώντων δύο χωριών λειτουργού-σε µέχρι τότε µονοτάξιο ∆η-µοτικό σχολείο στα Χάλαν-δρα.

Με την απόφαση 320,τεύχος Α (Φ.Ε.Κ.), δηµοσιευµέ-νη τον ∆εκέµβριο του 1951,ιδρύεται και δεύτερο µονο-τάξιο ∆ηµοτικό Σχολείο σταΑφροδίσια.

Στο παραπάνω Πρα-κτικό γίνεται διαχωρισµός κι-νητής και ακίνητης περιου-σίας.

Όπως και στα Αφρο-δίσια, κτίζεται και εδώ νέο δι-δακτήριο και το παλιό χρησι-µοποιείται ως κατοικία του ε-κάστοτε δασκάλου.

Από τα σωζόµενα µα-θητολόγια στο σχολείο Χα-λάνδρων βλέπουµε ότι κατάτη σχολική χρονιά 1969-1970 φοίτησαν 7 µαθητές.

Το σχολείο λειτουρ-γούσε πάντοτε ως µονοθέσιοκαι καταργήθηκε λόγω έλλει-ψης µαθητών.

ΣΧαλάνδρων



. .

ραπτά στοιχεία για το σχολείοΧαλκειού προ του έτους 1900σχεδόν δεν έχουµε. Η παράδοσηµας πληροφορεί ότι κατά τους

χρόνους της Τουρκοκρατίας η παι-δεία στο Χαλκειό ήταν στα χέρια τηςΕκκλησίας. Σχολεία λειτουργούσαν σεναούς και σπίτια. Μετά το 1822 άρχι-σε στο Χαλκειό κάποια συστηµατικήπροσπάθεια ανεγέρσεως σχολείου.Πόροι των σχολείων ήταν τότε διά-φορες προσφορές από κοινά ταµεία,εκκλησίες και δωρεές προσώπων.Κατά το 1853 φαίνεται ότι και τοΣχολείο Χαλκειού το βοηθούσε το κε-ντρικό ταµείο της Σχολικής Εφορείαςτης πόλεως Χίου (Γ. Ζολ. Γ, 1. Σελ. 649).Επίσης, σε όλες σχεδόν τις διαθήκεςτων Χαλκουσίων του ΙΘ΄ αιώνα, αλλάκαι µέχρι της απελευθερώσεως του1912, βλέπουµε ότι όλοι άφηναν κά-ποιο χρηµατικό ποσό υπέρ ΣχολείουΧαλκειού. (Κωδ. Χαλκειού µε αριθ. 872,879, 884, 892 κ.ά.) Το 1892 επειδή τα έ-ξοδα του σχολείου ήταν πολλά, τοχωριό µε κοινή απόφαση επέβαλεφόρο ενός γροσίου για κάθε προικο-σύµφωνο γάµου υπέρ του σχολείου.Οι δάσκαλοι πληρώνονταν από το τα-µείο της κεντρικής εκκλησίας τηςΠαναγιάς.

Στο Χαλκειό, όταν µεγάλωσε οαριθµός των µαθητών, πριν και µετάτο 1900, τα αγόρια φοιτούσαν χωρι-στά (Αρρεναγωγείον) από τα κορί-τσια (Παρθεναγωγείο), µέχρι περί-

Γ∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


σελ. 181

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

που το 1926 οπότε έγινε πλέον µικτό.Επίσης κατά καιρούς στο ΣχολείοΧαλκειού φοιτούσαν και παιδιά τωνχωριών Ζυφιά, Βερβεράτου, ∆αφνώ-να και Βασιλεωνοίκου.

Το 1847 κτίστηκε το πρώτοσχολείο (είναι κοντά στο σηµερινόκαι το χρησιµοποιεί ο σύλλογος τουχωριού). Το 1889, ο ΚωνσταντίνοςΜ. Φλοίσκος ανήγειρε µε δικά του έ-ξοδα το Παρθεναγωγείο, που βρι-σκόταν στο ίδιο σηµείο µε το σηµε-ρινό σχολείο. Το 1917 οι µεγάλοι ευ-εργέτες της Χίου Παντελής Αργέν-της, η σύζυγός του Φανή και ο γιοςΦίλιππος, µε έξοδά τους ανήγειραντα µεγάλα και µεγαλοπρεπή σχολείατου Χαλκειού (σηµερινό ∆ηµαρχείο).Το 1981 κτίστηκε και λειτούργησε τοσηµερινό σχολείο στη θέση τουΠαρθεναγωγείου µε χρήµατα του∆ηµοσίου.

Στο σηµερινό διδακτήριο λει-τουργεί το 6/θέσιο Σχολικό ΚέντροΚαµποχώρων, που ιδρύθηκε µε τη∆4/577/20-8-97 (ΦΕΚ 765/27-8-97 τ.Β΄) α-πόφαση του ΥΠΕΠΘ και φοιτούν οιµαθητές των χωριών Χαλκειού, Ζυφιά,Βερβεράτου, ∆αφνώνα, Βασιλεωνοί-κου και µέρος της Καρδαµάδας.

Απόφοιτος του σχολείου πουδιέπρεψε είναι ο Παντελής ΜατθαίουΚοντογιάννης (1866-1928), Πρύτανηςτου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης.

Χαλκειούς


.


. .

ο σχολείο µας ιδρύθηκε το 1893, εκείόπου σήµερα βρίσκεται το 11ο ∆η-µοτικό Σχολείο. Το 1985 µεταφέρθη-κε στο νέο κτίριο, που ανεγέρθηκε

πλησίον του στρατοπέδου Γκιάλα, στην οδόΙωάννη Πατέρα 8, µε χρηµατοδότηση τουΕλληνικού ∆ηµοσίου και του δωρητή Ιωάν-νη Πατέρα. Το ελληνικό ∆ηµόσιο διέθεσε50.000.000 δρχ. και ο δωρητής Ιωάννης Πα-τέρας, διέθεσε 10.000.000 δρχ. Το σχολείο ε-γκαινίασε ο τότε Υπουργός Εθνικής Παιδεί-ας και Θρησκευµάτων Απ. Κακλαµάνης.

Το διδακτήριο είναι διώροφο, µε µε-σηµβρινό προσανατολισµό, είναι ευάεροκαι ευήλιο. Κάθε όροφος διαθέτει 6 αίθου-σες διδασκαλίας διαστάσεων 7x9 και απόδύο µικρότερες. Στον 1ο όροφο χρησιµο-ποιούνται δύο αίθουσες, µια για εστίασητων µαθητών του ολοήµερου και µια για τοτµήµα ένταξης. Αντίστοιχα, στο 2ο όροφοδιατίθενται δύο αίθουσες, µία για το χηµείοκαι µία για εργαστήριο πληροφορικής. Στοισόγειο του διδακτηρίου βρίσκεται το γρα-φείο του διευθυντή του σχολείου, το γρα-φείο διδασκόντων, η αίθουσα τελετών, αί-θουσα προβολών, η βιβλιοθήκη που έγινεµε δαπάνη του Ιδρύµατος Χωρέµη, το γρα-φείο φυσικής αγωγής και το κυλικείο.

Το σχολείο µας είναι 12θέσιο, έχει220 µαθητές και 26 εκπαιδευτικούς. Λει-τουργεί και ως ολοήµερο σχολείο. Κατά δια-στήµατα, εξυπηρετεί τα σεµινάρια τηςΠρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης και του Παιδα-γωγικού Ινστιτούτου. Είναι κέντρο διεξαγω-γής των εξετάσεων του Γαλλικού Ινστιτού-του. Πρόσφατα εγκρίθηκε από το ΥΠΕΠΘ



σελ. 183

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Χίου, 1ο

να οργανωθεί στους χώρους του εργαστή-ριο µουσικής και εικαστικών.

∆άσκαλοι και µαθητές συµµετέχουν ε-νεργά σε όλες τις σχολικές και µη εκδηλώσειςτου νοµού µας, σε αθλητικές διοργανώσειςµε πολλές διακρίσεις, καθώς και σε εκπαιδευ-τικά προγράµµατα αγωγής υγείας, περιβάλ-λοντος, ΟΚΑΝΑ, HELMEPA junior. Για τέταρτηχρονιά (3η χρηµατοδοτούµενη από την ΕΟΚ) τοσχολείο µας συµµετέχει στο ευρωπαϊκό πρό-γραµµα Comenius 1.1 -σχολικά σχέδια, µεσχολεία-ετέρους δηµοτικά από την Κύπρο,το Βέλγιο, τη Γερµανία και την Αυστρία, καιτίτλο «@ waterful wondercocktail». Για τέταρ-τη επίσης χρονιά συµµετέχουµε σε περιβαλ-λοντικά προγράµµατα του ΠανεπιστηµίουΑιγαίου µε χρηµατοδότηση του ΕυρωπαϊκούΤαµείου κατά 75% και κατά 25% από τους ε-θνικούς πόρους. Τίτλος του φετινού προ-γράµµατος είναι: «Ποτάµια–Χείµαρροι– Ρυ-άκια». Συντονιστής του προγράµµατος ορί-στηκε ο Γκιάλης Ιωάννης. Παιδαγωγική οµά-δα είναι οι εκπαιδευτικοί Κεραµιδάς Μιχά-λης, Βασιλάκη Ελένη, Κώττη Αικατερίνη, Λα-βίδα Μαρία. Συνεργάτες του προγράµµατοςείναι ο ∆ηµήτρης Λιανός του ΚΠΕ Θέρµουκαι Γκιάλη Αικατερίνη, τεχνολόγος-γεωπόνοςΤΕΙ Θεσσαλονίκης. Συµµετέχουν 26 αγόριακαι 23 κορίτσια των Ε΄ και ΣΤ΄ τάξεων τουσχολείου µας. Επίσης το σχολείο µας συµµε-τέχει επί σειρά ετών σε προγράµµατα περι-βάλλοντος της HELMEPA junior.

Αποτέλεσµα των δραστηριοτήτωναυτών ήταν να αναγνωριστεί και να βρα-βευτεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.


.


. .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Με το δάσκαλο ∆. Πιλαβά.


σελ. 185

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ο σχολείο µας λειτούργησε για πρώτη φορά στα τέ-λη του 19ου αιώνα, και συγκεκριµένα το 1881 µετην ονοµασία 3/θέσιο Σχολείο Αρρένων των Ασω-µάτων. Έπειτα µετονοµάστηκε σε Αστική Σχολή

Ευαγγελιστρίας και έγινε 6/θέσιο. Το σχολείο στεγαζότανσε ένα διώροφο κτίριο ακριβώς απέναντι από τον ΙερόΝαό της Ευαγγελίστριας. Κατά το σχολικό έτος 1915-1916το σχολείο άλλαξε για µία ακόµα φορά όνοµα και έγινε το2ο ∆ηµοτικό Σχολείο Αρρένων (Ευαγγελίστριας). Για τις επό-µενες δύο δεκαετίες (συγκεκριµένα µέχρι το 1938) ηγετικήµορφή του σχολείου αποτελούσε ο αείµνηστος ∆ηµήτρηςΧαρτουλάρης και ο αριθµός των παιδιών κυµαινόταν κα-τά µέσο όρο από 260 έως 350. Εδώ πρέπει να σηµειωθείότι το σχολείο παρέµεινε 6/θέσιο, άρα µπορούµε εύκολανα φανταστούµε το πλήθος των µαθητών σε κάθε τάξη.

Το 1929 µε διάταγµα της κυβέρνησης όλα τα σχο-λεία έγιναν µεικτά, έτσι για πρώτη φορά το 2ο ∆ηµοτι-κό Σχολείο Χίου φιλοξένησε µαθητές και των δύο φύλων.

Το 1935 ήταν χρονιά-σταθµός για το σχολείο κα-θώς χτίστηκε η πρώτη πτέρυγα του σηµερινού κτιρίου.Έτσι µεταφέρθηκε από το διώροφο της οδού Ευαγγελι-στρίας στην οδό Μιχάλων 9 και εξακολούθησε να λει-τουργεί ως 6/θέσιο.

Κατά το σχολικό έτος 1977-1978 χτίστηκε η δεύ-τερη πτέρυγα του σχολείου και συγχρόνως µετατρά-πηκε σε 12/θέσιο. Έτσι λοιπόν, µε διευθυντή τον κύριοΣταµάτη Καραµαούνα, το σχολείο για πρώτη φορά λει-τούργησε έχοντας στο έµψυχο δυναµικό του 12 δασκά-λους. Όµως παρόλα αυτά ο αριθµός των µαθητώνεξακολουθούσε να παραµένει ο ίδιος κατά µέσο όρο.

Σήµερα το σχολείο λειτουργεί µε 12 τµήµατα,τµήµα Ολοήµερου ∆ηµοτικού Σχολείου και τµήµα Έντα-ξης και υπηρετούν σ’ αυτό συνολικά 27 εκπαιδευτικοί.

Απόφοιτος του σχολείου υπήρξε ο διακεκριµένοςποιητής Γιώργης Κρόκος.

ΤΧίου, 2ο


.

Με τη συγγραφέα Ζωρζ Σαρρή.


. .

ετά την καταστροφή της Χίου, τω 1822,ολόκληρος η έκταση του κάτω Βουνα-κίου και του Επάνω Βουνακίου ήτοι, απότης σηµερινής (1952) οδού Βασιλέως

Κωνσταντίνου, ένθα το Νοµαρχιακόν Μέγαρονπρος Βορράν, του σηµερινού σχολικού κτιρίου τωνσχολείων Γ' και Η' Χίου (Βουνακίου) και από τουφρουρίου προς ∆υσµάς µέχρι την αρχήν της συ-νοικίας Φραγκοµαχαλά, ο χώρος τουτέστιν κατα-λαµβάνει η σηµερινή πλατεία, ο δηµοτικός κήπος,µέχρι της κεντρικής εκκλησίας των ∆υτικών και οδιασχιζόµενος υπό των σηµερινών οδών Οι-νοπίωνος, Χάνδακος, Αγίας Άννης, Αγίων Αποστό-λων, Παλαιοκάστρου και Βυρσοδεψείων µέχρι τουνυν Μηχανοστασίου της Ηλεκτρικής Εταιρείας µε-τεβλήθη εις έρηµον και ακατοίκητον κυριολεκτικώςεις βουνάκι, κατεδαφισθέντων υπό των Τούρκωνόλων των κτιρίων, ναών, οικιών, αποθηκών κλπ.προς ασφάλειαν του φρουρίου. Η έκτασης αυτή ο-νοµάσθη υπό των Τούρκων Κιλίτς Μεϊντάν = πλα-τεία σπαθιού, όπερ µεταφορικώς σηµαίνει: «πλα-τεία εις την οποία γυµνάζεται ο στρατός».

«Τω 1881 ανηγέρθη εντούτοις το ∆ηµοτικόνΣχολείον Αρρένων Βουνακίου λόγω της αναστάτω-σης εκ της καταστροφής του µεγάλου σεισµού της22 Μαρτίου 1881... δια το οποίον διετέθησαν τα υ-λικά, κυρίως η ξυλεία υπό της Κεντρικής επί τωνΒοηθηµάτων Επιτροπής του Σεισµού. Το σχολείοντούτο ευρίσκετο εις το µέσον περίπου του τριγώ-νου το οποίον σχηµατίζεται υπό των οδών ΑγίωνΑποστόλων και Παλαιοκάστρου, µε βάση του τρί-γωνου την ευθεία των κατά µήκος εξ Ανατολάςπρος ∆υσµάς του νυν σχολικού κτιρίου σχολείωνΒουνακίου και ακριβώς επί του χώρου ον κατέχεισήµερον (1952) η ιδιόκτητος οικία και η αυλή του∆. Λινάκη, απέχον 46 µέτρα από της νοτίου πλευ-

Μ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ


σελ. 187

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ράς του περιτειχίσµατος της αυλής του νυν ∆ιδα-κτηρίου. Απόστασης νοτίου τείχους περιτοιχίσµα-τος και βορ. πλευράς σχολικού παραπήγµατος.

Οι Τούρκοι µετά πολλής δυσκολίας επέτρε-πον την ανέγερση σχολικών κτιρίων. Επί πολύ π.χ.ο Τούρκος ∆ιοικητής Χίου ηρνείτο να παραχωρή-σει την άδειαν ανέγερσης του σχολικού κτιρίου ειςτην ενορίαν Ευαγγελιστρίας. Όταν δε ερωτήθηκεδιατί η Κυβέρνηση επιτρέπει την ανέγερση εκκλη-σιών, απάντησε: «Στην εκκλησιά βούδια µπαί-νουν, βούδια βγαίνουν. Στα σκολειά βούδια µπαί-νουν, διάολοι βγαίνουν»!

«Το αυτό έτος 1881 επετράπη επίσης να α-νεγέρθη εκ των αυτών υλικών επί της κορυφήςτου λόφου, ένθα νυν διδακτηρίου των σχολείωνΒουνακίου, ξύλινον παράπηγµα µε τα διάκενα εκπλίνθων, το οποίον εχρησιµοποιείτο λόγω τωνσεισµών ως ιερός ενοριακός ναός της Αγίας Άν-νης µέχρι το 1889, ότε εχρησιµοποιήθει τούτο ωςδηµοτικό σχολείον Θηλέων Παλαιοκάστρου απότου σχολικού έτους 1889-1890, διατηρηθέν ωςσχολείον µέχρι της ανέγερσης του νυν διδακτηρί-ου των σχολείων Βουνακίου».

«Περί του σχολικού παραπήγµατος του ∆ηµ.Σχολείου Αρρένων Παλαιοκάστρου αναφέρει ο δι-ευθυντής του σχολείου τούτου εις την προς τονΕπιθεωρητή των ∆ηµοτικών Σχολείων Χίου έκθεσήτου, τη 12 Ιουνίου 1921 τα ακόλουθα ακριβώς…».

«…Κτίριον. Εκτισµένον εκ πλίνθου και ξύλωνπρος 40 ετών, µεθ’ όλας τας επισκευάς αίτινεςκατ’ έτος γίνονται υπό της Εφορείας των Ορθοδό-ξων ∆ηµοτικών Σχολείων πόλεως Χίου, εις ην καιανήκει, δεν δύναται τουλάχιστον κατά τον χειµώ-ναν να προφυλάξη τους εν αυτώ από το ψύχος,τον άνεµον και τη βροχή. Ουχί υψηλόν κτίριον έ-χει πλησίον του εδάφους τα παράθυρα ως εκ τού-

Χίου, 3ο

Με το δάσκαλο Γ. Τσικολή.

.


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

του οι διερχόµενοι έξωθεν γίνονται ορατοί υπότων µαθητών και πολλάκις ίστανται και παρακο-λοuθούσιν τη διδασκαλίαν!»

«...Παράρτηµα της Σχολής. Κατά τας αρχάςτου σχολικού έτους 1920-1921 η ∆ηµαρχία Χίου πα-ρεχώρησεν εις το Γ’ Αρρένων Χίου την εν τη θέσεικορυφής του λόφου και βορείως της σχολής κειµέ-νην οικίαν, πρώην τουρκικού αστυνοµικού σταθ-µού-Καζάρµα, αποτελούµενην εκ τριών δωµατίων ί-να χρησιµοποιηθεί ως παράρτηµα της σχολής.

Ταύτην επισκεύασεν η Εφορεία Ορθοδόξων∆ηµοτικών Σχολείων πόλεως Χίου και περί τα τέληΟκτωβρίου εγένετο η µεταφορά της ∆ευτέρας τά-ξης του σχολείου εις εν εκ των δωµατίων της σχο-λής παραρτήµατος, του ετέρου µένοντας αχρησι-µοποίητου. Εν τω τρίτω δωµατίω ετοποθετήθη ηΕ’ και η ΣΤ’ τάξη τoυ Γ’ Θηλέων Χίου».

«…Κάτωθεν των δωµατίων παραδόσεων υ-πήρχε και το υπόγειον, λεγόµενον ισόγειον σκο-τεινόν, µε µία µόνον θύραν µικράν, ύψους ενόςπερίπου µέτρου. Τούτο προφύλαττε µεν το δάπε-δο του σχολείου εκ της υγρασίας, δεν συνετέλει ό-µως και εις το στέρεον του πατώµατος, το οποίονεσείετο uπό τους πόδας των µαθητών και υπεχώ-ρει υπό τας φτέρνας αυτών, όταν συν τω χρόνωεγένετο σαθρόν. Οι άτακτοι δε και αµελείς µαθη-ταί διετέλουν υπό την απειλήν της φυλάκισης αυ-τών εν τω υπογείω!».

«Τα εγκαίνια του νέου διδακτηρίου εγένοντοεν πάση επισηµότητι και µεγαλοπρέπεια τη 2 Φε-βρουαρίου 1936, ηµέρα Κυριακή. Τα της τελετήςτων εγκαινίων περιγράφονται εκτενώς εις τα φύλλατων τότε εκδιδοµένων τοπικών εφηµερίδων.

Το νέον διδακτήριο ανηγέρθη επί της κορυ-φής του λόφου τoυ Επάνω Βουνακίου, αφού πρώ-τον εγένετο η αποχωµάτωσις και η ισοπέδωσις του


.

σελ. 189

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Χίου, 3ο

χώρου, ένθα το κτίριον και η αυλή, εις τινά µέρη ηαποχωµάτωσης είχε βάθος 3 και πλέον µέτρων. Τουλικόν της αποχωµατώσεως απερρίπτετο εντός τουτάφρου του Φρουρίου, παρά την vυv δυτικήν είσο-δον του Φρουρίου, όπου ευρίσκετο και η δυτικήπύλη του Φρουρίου (το λεγόµενον: Απάνω Πορτέλ-λο) µε καταφανή ίχνη, ακόµη περί το 1912 της γέ-φυρας (η γέφυρα ήταν ξύλινη, κινητή, δυνάµενηνα ανυψωθή εν δυσµενή στιγµή), ήτοι συνέδεε τοΦρούριον άνωθεν της τάφρου και κάτωθεν της ο-ποίας παλαιότερον-ευρίσκετο η θάλασσα και περι-βάλλουσα εν τη τάφρω, το Φρούριον.

Ο θεµέλιος λίθος «κατετέθη» του νέου διδα-κτηρίου κατ’ Αύγουστον τoυ 1934. Η αποπεράτω-ση εγένετο τω 1935 ως και η παράδοση, δια κλή-ρου δε έλαχεν εις το Γ' Σχολείον το δυτικό τµήµατoυ διδακτηρίου και το ανατολικό εις το Η'Σχολείο. Τα παλαιά θρανία εγκατελείφθησαν καιετοποθετήθηκαν τα 350 θρανία καινουργή, τύπουυπουργείου, τα αποσταλέντα υπό του υπουργείουκαι διανεµηθέντα εξίσου εις τα δύο σχολεία. Τονέον διδακτήριον εστοίχισε εν όλω µέχρι της πα-ράδοσής τoυ 5.036.000 δραχµές, ανηγέρθη δεδαπάναις του Σχολικού Ταµείου Χίου, του Κρά-τους και του ∆ήµου Χίου (ποσόν τι κατέβαλε και ηΕπιτροπή Χιακού Ηρώου)».

Από το χειµώνα του 2006 στεγάζεται σε α-νακατασκευασµένο και µε αντισεισµική προστα-σία κτίριο. Το διάστηµα 2003-2005, όταν γινότανη επισκευή αντισεισµικής στήριξης του κτιρίου, τοσχολείο λειτούργησε σε προκάτ αίθουσες, τοπο-θετηµένες στον αύλειο χώρο του σχολείου.

Σήµερα το σχολείο λειτουργεί ως 12/θέσιο,µε ολοήµερο τµήµα, τµήµα ένταξης και τάξη υπο-δοχής για τους αλλοδαπούς µαθητές.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟΥ, Ν. ΜΙΤΣΗ

Με τη δασκάλα Εραλία Μπογιατζή.


. .

ύµφωνα µε τις πληροφορίες που υπάρχουν σταδιασωθέντα αρχεία του, το 4ο ∆ηµοτικό ΣχολείοΧίου ιδρύθηκε µε Απόφαση του Υπουργού Εσω-τερικών τον Ιανουάριο του 1915. Τα πρώτα στοι-

χεία για τη λειτουργία του, ωστόσο, τα έχουµε από τοσχολικό έτος 1920-1921, έτος κατά το οποίο λειτούργη-σε ως µεικτό τετραθέσιο, στην περιοχή του ΦρουρίουΧίου, σε ένα παλαιό κτίριο κοντά στον Ι.Ν. Αγ. Γεωργίου,για τούτο έγινε και γνωστό στην κοινή γνώµη ως«Σχολείο του Φρουρίου».

Από το σχολικό έτος 1922-1923 και ως το 1929-1930 µετατράπηκε σε σχολείο αρρένων και ενέγραψεστο µαθητικό του δυναµικό τα αγόρια προσφυγόπουλατης Μικρασιατικής Καταστροφής.

Σε όλα τα επόµενα χρόνια στηρίχτηκε (κυρίως)στον προσφυγικό πληθυσµό της περιοχής και το 1956προήχθη σε 5/θέσιο (ΦΕΚ 55/15-2-1956) και τρία χρόνιαµετά σε 6/θέσιο (ΦΕΚ 138/9-7-1959).

Το έτος 1963 ο διευθυντής (Γ. Κάκαρης), οι εκπαι-δευτικοί και η σχολική εφορεία του σχολείου ξεκίνησανέντονο αγώνα για την ανέγερση νέου και κατάλληλουγια στέγαση σχολείου διδακτηρίου. ∆υστυχώς η προ-σπάθεια αυτή δεν τελεσφόρησε (παρά τις καλές προθέ-σεις τόσο της δηµοτικής αρχής όσο και του ΥπουργείουΠαιδείας) καθώς σκόνταψε στις αντιρρήσεις της αρχαι-ολογικής υπηρεσίας.

Το σχολικό έτος 1972-1973, µεταστεγάστηκε στοκτηριακό συγκρότηµα των 3ου και 8ου δηµοτικών σχολεί-ων, λόγω ακαταλληλότητας του δικού του διδακτηρίου.

Λειτούργησε ως συστεγαζόµενο, µε τα παραπάνωσχολεία, µέχρι το σχολικό έτος 1981-1982 οπότε και κα-ταργήθηκε.

Το αρχειακό του υλικό, µέχρι την 10η Φεβρου-αρίου 2006 φυλασσόταν στο 3ο ∆ηµοτικό Σχολείο Χίου,ενώ την ηµεροµηνία αυτή παραδόθηκε στο (νέο) 4ο∆ηµοτικό Σχολείο Χίου (Παναγίας Τουρλωτής) όπου φυ-λάσσεται σήµερα.

Σ∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Το πρώτο σχολείο στο Κάστρο της Χίου.


σελ. 191

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Το σηµερινό 4ο ∆ηµοτικό Σχολείο Χίου, από τα νε-ότερα ∆ηµοτικά Σχολεία της πόλης, που ιδρύθηκε το1986, σε αντικατάσταση του καταργηθέντος παλαιού ο-µώνυµου σχολείου, αλλά όχι και στην ίδια περιοχή, δέ-χεται µαθητές από τις συνοικίες Τουρλωτής, Γιαλούρι-κων, Παναγίας Βοήθειας και (εν µέρει) Φαργκοµαχαλά.

Κατά τα δύο πρώτα χρόνια της λειτουργίας του(1986-1987 και 1987-1988) στεγάστηκε σε µισθωµένους(όχι κατάλληλους για σχολείο) χώρους στην οδό ΑγίαςΚυριακής. Το 1986 έγινε η δηµοπράτηση και το 1987 άρ-χισε η ανέγερση του νέου διδακτηρίου του σε οικόπεδοπου παραχωρήθηκε από τον Ιερό Ναό Παναγίας Τουρ-λωτής. Οι εργασίες κατασκευής ολοκληρώθηκαν το καλο-καίρι του 1988, οπότε από το σχολικό έτος 1988-1989,το σχολείο λειτουργεί στο σηµερινό του διδακτήριο.

Πρόκειται για ένα καλοσχεδιασµένο και αρκετάλειτουργικό κτίριο, που όµως πολύ γρήγορα (από τα ε-πτά κιόλας χρόνια της λειτουργίας του) εµφάνισε σω-ρεία προβληµάτων οφειλόµενων -εν πολλοίς- σε κακοτε-χνίες. Αυτά όµως ξεπεράστηκαν, κατά το µεγαλύτεροµέρος τους, ύστερα από πολύχρονες προσπάθειες τωνδιευθυντών, του διδακτικού προσωπικού και του συλλό-γου γονέων και κηδεµόνων. Η εκτεταµένη επισκευή γιατην αντιµετώπιση των προβληµάτων αυτών έγινε, κατάκύριο λόγο, κατά τη διάρκεια του έτους 2002.

Από το έτος 1988-1989 συστεγάζεται µε το 12οΝηπιαγωγείο Χίου, στο οποίο έχει παραχωρηθεί η αί-θουσα καλλιτεχνικών µαθηµάτων.

Καθολικό αίτηµα των κατοίκων της περιοχής καιτων εκπαιδευτικών των δυο σχολείων αποτελεί η ανέ-γερση διδακτηρίου για το 12ο Νηπιαγωγείο, πράγµαπου θα ανακουφίσει τη λειτουργία και του 4ου ∆ηµοτι-κού Σχολείου και ιδιαίτερα του ολοήµερου τµήµατός τουπου λειτουργεί από το 1990.

Χίου, 4ο

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟΥ, Λ. ΜΕΡΕΣΕΤΖΗ

.

Το νέο κτίριο.


ο 5ο ∆ηµοτικό Σχολείο Χίου βρίσκεται στην πε-ριοχή του Βαρβασίου λίγο έξω από την πόλητης Χίου, µια περιοχή που ήταν και ακόµη σήµε-ρα παραµένει σε κάποιο ποσοστό προσφυγική.

Εποµένως ήταν και είναι περιοχή µε αυξηµένα προβλή-µατα τα οποία χρόνο µε το χρόνο λιγοστεύουν.

Το σχολείο χτίστηκε το 1936, όταν ΥπουργόςΠαιδείας ήταν ο Γεώργιος Παπανδρέου. Το οικόπεδοπου κτίστηκε το σχολείο ανήκε στο Ματθαίο Κοντόκαι απαλλοτριώθηκαν 3.000 τ.µ. µε αντίτιµο 60.000δρχ. Τότε χτίστηκαν και τα σχολεία του Βουνακίου καιτης Στρατήδαινας.

Πριν από το 1936 ονοµαζόταν ΠροσφυγικόΣχολείο του Αγιασµένου. Στεγαζόταν σ’ ένα οίκηµακοντά στην Παναγιά τη Φάρκαινα και λειτουργούσεσαν διθέσιο. Τα παιδιά του Βαρβασίου (Συνοικισµού)φοιτούσαν σκορπισµένα σε άλλα σχολεία της Χίου.

Όταν άρχισε να λειτουργεί το σχολείο γράφτη-καν 250 παιδιά. Στην πρώτη τάξη τη χρονιά εκείνηφοίτησαν 65 παιδιά. Το σχολικό έτος 1946-1947 µετην επιστροφή των καταφυγέντων από τη ΜέσηΑνατολή ο αριθµός των εγγραφέντων µαθητών έφτα-σε τον απίθανο αριθµό των 347 µαθητών. Στην πρώ-τη τάξη τότε γράφτηκαν 82 παιδιά που για να χωρέ-σουν στην αίθουσα κάθονταν στριµωγµένα, τρία τρία,στα διθέσια θρανία. Το σχολείο χτίστηκε µε 4 αίθουσεςκαι για πολλά χρόνια λειτούργησε σαν 4/θέσιο, 5/θέ-σιο και 6/θέσιο. Σαν αίθουσες διδασκαλίας χρησιµο-ποιούνταν ένας διάδροµος και το υπόστεγο δίπλαστην αποθήκη που υπάρχει σήµερα στα ΒΑ της αυλής.

Στη συνέχεια χτίστηκαν δυο τοίχοι (δυτικός καινότιος) που µετατράπηκαν σε αίθουσα διδασκαλίας ό-που εγκαταστάθηκε και λειτούργησε το µονοθέσιοπρότυπο-πειραµατικό ∆ηµοτικό Σχολείο µε δάσκαλοτον κ. Γ. Κάκκαρη.

Στην Κατοχή µετά το βοµβαρδισµό των κτιρίωντης πόλης από τους Άγγλους στο διδακτήριο εγκατα-

Τ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Αριστερά ο τότε δάσκαλος Κώστας Μανάρας. Με τη δασκάλα Κική Αργυράκη.


σελ. 193

στάθηκε το Πρωτοδικείο Χίου και τα ∆ικαστήρια.Στο σχολείο λειτούργησε για δύο σχολικά έτη

1954-1956 η Τρίτη Νυχτερινή Σχολή για µαθητές ε-φήβους και ενήλικες. Φοίτησαν οι γεννηθέντες απότο 1930 έως το 1941. Η Σχολή ιδρύθηκε για τις ανά-γκες της εποχής και για να δώσει απολυτήρια ∆ηµο-τικού Σχολείου στη µεταπολεµική περίοδο, µε διευθυ-ντή τον Κωνσταντίνο Κουστουµπέκη.

Το 1965 έγινε η προσθήκη ακόµη δυο αιθου-σών διδασκαλίας, δύο γραφείων και µιας αποθήκης.

Στις 3/12/1968 ιδρύθηκε το 4ο ΝηπιαγωγείοΧίου και στεγάστηκε σε αίθουσα του σχολείου.Λειτουργούσε µέχρι το σχολικό έτος 1983-1984 και τό-τε µετεγκαταστάθηκε κοντά στις εργατικές κατοικίεςΕυρετής. Το 1991 το σχολείο προάχθηκε σε 8/θέσιο.Το 1995 ολοκληρώθηκε η νέα πτέρυγα στον αύλειοχώρο του σχολείου και έτσι προστέθηκαν τέσσερις νέ-ες αίθουσες διδασκαλίας και το σχολείο έγινε 10/θέσιοκαι αργότερα 12/θέσιο. Το σχολικό έτος 1995-1996δηµιουργήθηκε πρότυπο τµήµα πληροφορικής.

Ο πρώτος µαθητής του σχολείου του Βαρ-βασίου που µπήκε στην τριτοβάθµια εκπαίδευση ή-ταν ο καθηγητής Θεολογίας Γιώργης ∆ιλµπόης, µετέ-πειτα σχολικός σύµβουλος στη µέση εκπαίδευση.Ακολούθησε ο ∆ηµήτρης Λινός, σηµερινός Εισαγ-γελέας του Αρείου Πάγου, και πολλοί άλλοι που δια-πρέπουν στη χιακή κοινότητα και αλλού.

Σήµερα στο σχολείο µας φοιτούν περίπου 170µαθητές. Λειτουργεί τάξη υποδοχής για τους αλλοδα-πούς και παλιννοστούντες µαθητές, τµήµα ένταξηςγια τους µαθητές µε µαθησιακά προβλήµατα και ο-λοήµερο σχολείο για τους γονείς των εργαζόµενωνπαιδιών. Το σχολείο συµµετέχει στα προγράµµατα ο-λυµπιακής παιδείας, περιβαλλοντικής εκπαίδευσης,πολιτισµού και αγωγής υγείας.


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Χίου, 5ο

Με τη δασκάλα Α. Σαµιωτάκη.

Αναµνηστική φωτογραφία διδασκάλων.Καθιστοί από αριστερά: Κική Αργυράκη,Κώστας Κουστουµπέκης, κα Σαµιωτάκη.Όρθιος από αριστερά: Σταµάτης Κάβουρας.

13


. .

ι πληροφορίες που αναφέρονταιπαρακάτω, δόθηκαν από το Σχολι-κό Ταµείο του ∆ήµου (πρώην Εφο-ρεία των Ορθοδόξων ∆ηµοσίων

Σχολείων Χίου).Το διδακτήριο του ΣΤ’ ∆ηµοτικού

Σχολείου Χίου θεµελιώθηκε τον Ιούνιο του1903, τελείωσε τον Ιανουάριο του 1904 καιστέγασε το Β’ Κεντρικό Παρθεναγωγείο Χί-ου, µε δαπάνη της Εφορείας των Ορθοδό-ξων ∆ηµοσίων Σχολείων Χίου, που αντιπρο-σωπευόταν από τους: Χίου Κωνσταντίνο(Μητροπολίτης), Π. Καναλά, Γ. Παπαλή, Ν.Κωστερίδη και Αντ. Παπαδόπουλο. Επόπτης(επιθεωρητής) ο κ. Γεώργιος Ρεβεζής. Επι-βλέπων µηχανικός ο κ. Βερικέτης. Πρώτη δι-ευθύντρια (Β. Κεντρικού Παρθεναγωγείου) η κ.∆έσποινα Σκουλικίδου.

Τις δαπάνες συντήρησης του διδα-κτηρίου και της µισθοδοσίας του προσωπι-κού µέχρι το Νοέµβριο του 1914 ανέλαβε ηΕφορεία (Εφορεία Ορθοδόξων ∆ηµοσίων Σχολεί-ων Χίου). Από την αφοµοίωση των σχολείωντων Νέων Χωρών ανέλαβε το κράτος τη µι-σθοδοσία του προσωπικού και τη συντήρη-ση των σχολείων τα Σχολικά Ταµεία.

Το 1915, µε τη µετονοµασία των σχο-λείων, το Β’ Κεντρικό Παρθεναγωγείο µετο-νοµάστηκε σε Α’ ∆ηµοτικό Σχολείο ΘηλέωνΧίου. Τη σχολική χρονιά 1930-1931 µε τηµεικτοποίηση των σχολείων πήρε το όνοµα«ΣΤ’ ∆ηµοτικό Σχολείο Χίου».

Το διδακτήριο δέχτηκε άµεσο πλήγµααπό βόµβα συµµαχικού αεροπλάνου κατά τοβοµβαρδισµό της 16ης Ιανουαρίου 1944, οιδε ζηµιές που υπέστη το κατέστησαν ακατάλ-

Ο∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Με το δάσκαλο ∆ηµήτρη Φαϊτάκη.


σελ. 195

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ληλο και το σχολείο στεγάστηκε στα διδακτή-ρια 1ου και 2ου ∆ηµοτικού Σχολείου Χίου. Μετην αποχώρηση του στρατού κατοχής από τονησί εγκαταστάθηκαν πρόσκοποι οι οποίοισυµπλήρωσαν την καταστροφή.

Κατόπιν άρχισε ένας “χαρτοπόλεµος”µε αναφορές για τις ζηµιές και το τι είχε µεί-νει στο σχολείο (διευθυντής Κ. Κουφοπαντελής).

Το έτος 1939 απειλήθηκε κατάληψητου διδακτηρίου από το Γυµνάσιο Θηλέων Χί-ου, αλλά µε τη σθεναρή αντίδραση, τόσο τουπροσωπικού του σχολείου, όσο και του τότε ε-πιθεωρητή Θ. ∆ραγώτη, (γυµνασιάρχης Γυµνασί-ου Θηλέων Ζ. Φραγκίσκος), το κακό αποφεύχθηκε.

Όµως το Γυµνάσιο Θηλέων Χίου προ-σπάθησε για δεύτερη φορά κατά το σχολικόέτος 1948, επί επιθεωρητή ∆ηµοτικών Σχο-λείων κ. Αποστόλου Λέκκα και γυµνασιάρχουΓυµνασίου Θηλέων Βασ. Σκουτέρη.

Επιθεωρητής ∆ηµοτικών Σχολείων καιδιδακτικό προσωπικό, αµύνθηκαν και πάλικαι κατάφεραν µε την υπ’ αριθµ. 53990 δια-ταγή του Υπουργείου Παιδείας, που υπογρά-φει ο Γεν. Γραµµατέας κ.Κ. Πεζόπουλος καιαπευθύνει στον κ. Γενικό Επιθεωρητή Μ.Ε.της ΙΣΤ’ περιφέρειας Σύρου, να µην εγκριθείη στέγαση του Γυµνασίου Θηλέων Χίου στοδιδακτήριο του ΣΤ’ ∆ηµοτικού Σχολείου Χίου.Η παραπάνω διαταγή κοινοποιήθηκε στον ε-πιθεωρητή των ∆ηµοτικών Σχολείων Χίου, οοποίος µε το 1362/11-10-1948 έγγραφό του τοκοινοποίησε στο ΣΤ’ ∆ηµοτικό Σχολείο.

Αξίζει να σηµειωθεί ότι τη ΣχολικήΕφορεία της εποχής αποτελούσαν οι κ.κ. Ιω-άννης Χανιώτης, Πρόεδρος, και Κωνσταντί-νος Κοκκινάκης, Ταµίας.

Χίου, 6ο.


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Με κοινή Υπουργική Απόφαση τωνΥπουργών Οικονοµικών και ΥΠΕΠΘ µε αριθ.πρωτ. 119467/70 (ΦΕΚ 674/26-9-70 τ.Β’), συγχω-νεύτηκαν το 2/θέσιο ∆ηµοτικό Σχολείο Ορ-φανοτροφείου και το ΣΤ’ 6/θέσιο ∆ηµοτικόΣχολείο Πόλεως Χίου υπό την επωνυµία «8/θΣΤ’ ∆.Σ. Πόλεως Χίου» (επιθ. Χίου ∆. Βαρότσης).

Με την υπ’ αριθµ. 119467/70 κοινή α-πόφαση των Υπουργών Οικονοµικών καιΕθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων (ΦΕΚ.674/26-9-70 τ.β), την οποία ο επιθεωρητήςκ.∆. Βαρότσης κοινοποίησε στο ΣΤ’ ∆ηµο-τικό Σχολείο πόλεως Χίου, το σχολείο υποβι-βάστηκε σε 7/θέσιο.

Όλα τα παραπάνω στοιχεία κατα-γράφτηκαν χειρόγραφα, από τον κ. Κων-σταντίνο Κουφοπαντελή, διευθυντή τουσχολείου από το σχολικό έτος 1945-1946µέχρι το 1951 (12 Απριλίου), και αποτελούνέναν ιστορικό θησαυρό για το σχολείο καιτην εκπαίδευση στη Χίο γενικότερα. Το σχο-λικό έτος 1985-1986 το σχολείο µεταστεγά-στηκε στο νέο διδακτήριο (Ιωάννου Πατέρα 3)όπου λειτουργεί µέχρι σήµερα.

Το κτίριο κτίστηκε µε δαπάνη απόδωρεά του κ. Ιωάννου Πατέρα και συµµετο-χή του ∆ηµοσίου. Η αναλογία µάς είναι ά-γνωστη. Το οικόπεδο πάντως αγοράστηκεαπό τον κ. Πατέρα (ιδιοκτησίας Χωρέµη) καιµεγάλο µέρος της δαπάνης είναι του ιδίου.Γι’ αυτό και στην αυλή του ενός εκ των δύοσχολείων (Α’ ∆ηµοτικό Σχολέιο Χίου) στή-θηκε το άγαλµα του δωρητή (Σχέδιο του οι-κοπέδου -όχι όµως του κτιρίου- υποβάλλεται).

Το διδακτήριο λειτούργησε το σχολικόέτος 1985-1986 για πρώτη χρονιά. Είναι διώ-

Με τους δασκάλους Πόπη Υψηλάντη-Τζούµα και Κ. Αγκά.


.

σελ. 197

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Χίου, 6ο

ροφο. Στον επάνω όροφο βρίσκονται και οιέξι αίθουσες διδασκαλίας, διαστάσεων 8x7 ηκαθεµιά. Στο ισόγειο υπάρχουν δύο γραφείαγια τους εκπαιδευτικούς, όπου σήµερα στε-γάζονται τα δύο τµήµατα του 7ου Νηπια-γωγείου Χίου, και ένα γραφείο του διευθυντήπου εξυπηρετεί όλους τους εκπαιδευτικούς(µέχρι και 12). Το εµβαδόν των αιθουσώντου Νηπιαγωγείου είναι 18 τ.µ. η καθεµιά καιστεγάζει 20 νήπια κατά µέσο όρο κάθε χρό-νο. Το γραφείο του διδακτικού προσωπικού(διευθυντή) είναι διαστάσεων 6x2,80. Επίσηςη αίθουσα που προοριζόταν για γραµµατείασήµερα λειτουργεί ως αίθουσα διδασκαλίαςτης πληροφορικής κι έχει τις ίδιες διαστάσειςµε το γραφείο του προσωπικού. Στον ίδιο χώ-ρο (κάτω όροφος) υπάρχει αίθουσα φυσι-κής, χηµείας (διαστάσεων 8x7), κυλικείο µετις νόµιµες προδιαγραφές, αποδυτήρια αγο-ριών και κοριτσιών, τουαλέτες αγοριών, κορι-τσιών και δασκάλων.

Η αυλή, εκτάσεως 1.933 τ.µ., είναι σεάσχηµη κατάσταση. Ο σχολικός κήπος έχειέκταση 150 τ.µ. Η περίφραξη της αυλής έ-χει γίνει µε σιδερένια κάγκελα.

Από το 1994 ιδρύθηκε και λειτουργεί(µε την ∆4/413/1994 απόφαση του ΥΠΕΠΘ που δη-µοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 534/7-7-1994) τµήµα έντα-ξης. Αυτό στεγάσθηκε σε αίθουσα του χώ-ρου υποδοχής του πάνω ορόφου, µε δια-στάσεις 8x4,35 αφού προηγουµένως δια-µορφώθηκε κατάλληλα.

Το σχολείο ηλεκτροφωτίζεται, διαθέ-τει κεντρική θέρµανση, δίκτυο ύδρευσηςκαι κεντρική αποχέτευση.


Με το δάσκαλο Α. Γιακούµα


. .

ο 7ο ∆ηµοτικό Σχολείο Χίου ιδρύθηκετο σχολικό έτος 1929-1930 ως 6/τάξιοµικτό. Ο χώρος στέγασης του ήταν τοκτίριο της Μητροπόλεως που τώρα έ-

χει παραχωρηθεί στο Πανεπιστήµιο Αιγαίου.Το σχολείο αυτό ήταν συνέχεια του Β’ Σχο-λείου Θηλέων το οποίο λειτουργούσε από τοέτος 1916 ως 4/τάξιο, το 1918-1920 ως 5/τά-ξιο και από το 1920 ως 6/τάξιο. Πρώτη διευ-θύντρια του νέου σχολείου ήταν η ΙσαβέλλαΓεωργιαφέντη, η οποία ήταν και πριν διευθύ-ντρια του Β’ Θηλέων.

Η ανέγερση του σηµερινού διδακτηρί-ου στη θέση Άγιος Θωµάς έγινε το 1936 µεδωρεά του οικοπέδου από το Γεώργιο Χωρέ-µη και έξοδα ανέγερσης από το Κράτος. Κα-τά το 1947 το κτίριο χρησιµοποιήθηκε ωςστρατόπεδο πειθαρχηµένης διαβίωσης γιαγυναίκες Επονίτισες του Πειραιά.

Στον αύλειο χώρο του σχολείου κτίστηκετο 1ο Νηπιαγωγείο Χίου, το οποίο λειτούργησεστο νέο κτίριο από το σχολικό έτος 1990-1991.

Από τότε στερήθηκε το σχολείο σχολικόκήπο. Από το σχολικό έτος 1994-1995 λει-τούργησε και ο πρώτος όροφος πάνω από τοΝηπιαγωγείο µε τέσσερις αίθουσες για τις α-νάγκες του σχολείου. Επίσης από το σχολικόέτος 1996-1997 λειτούργησαν και οι δυο αί-θουσες διδασκαλίας και η αίθουσα εκδηλώσε-ων µε προσθήκη που κατασκευάστηκε στηνανατολική πλευρά του παλαιού διδακτηρίου.

Το σχολικό έτος 1977-1978 προάγεταιαπό επταθέσιο σε ενιαθέσιο, το επόµενο σεδεκαθέσιο και το επόµενο σε δωδεκαθέσιο.Κατά τα έτη 1987-1988 έως 1991-1992 τοσχολείο λειτούργησε ως Σ∆ΕΝΠ (Σχολείο ∆οκιµα-



σελ. 199

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

στικής Εφαρµογής Νέων Προγραµµάτων). Το 1990-1991 ιδρύθηκε η ειδική τάξη (σηµερινό τµή-µα ένταξης). Από το σχολικό έτος 1998-1999ιδρύεται και λειτουργεί ανελλιπώς τάξη υπο-δοχής αλλοδαπών και παλιννοστούντων µα-θητών. Το 2002 από το πρόγραµµα «Κοινω-νία της Πληροφορίας» ιδρύθηκε εργαστήριοηλεκτρονικών υπολογιστών το οποίο εγκατα-στάθηκε στο υπόγειο της προσθήκης. Το1999 η αίθουσα του υπογείου του 1ου Νη-πιαγωγείου διαµορφώθηκε σε γυµναστήριοκαι εξοπλίστηκε. Σε παραπλήσιο χώρο λει-τουργεί αίθουσα πληροφορικής όπου γίνο-νται σχετικά µαθήµατα µε πρωτοβουλία καιευθύνη του Συλλόγου Γονέων και Κηδεµόνωντου σχολείου.

Η προσφορά του παραπάνω συλλόγουσε όλη τη διάρκεια λειτουργίας του σχολείουείναι πολύπλευρη και πολύτιµη. Τα τελευταίαχρόνια εκτός των µαθηµάτων πληροφορικήςπου προσφέρει στους µαθητές, γίνονται µα-θήµατα ζωγραφικής και παραδοσιακών χο-ρών σε ώρες µη λειτουργίας του. Επίσης έχειεξοπλίσει τη σχολική βιβλιοθήκη η οποία λει-τουργεί ως δανειστική για τους µαθητές.

Από το τρέχον σχολικό έτος (2005-2006) το σχολείο επιλέχτηκε από το ΥΠΕΠΘως σχολείο πιλοτικής διδασκαλίας της δεύτε-ρης ξένης γλώσσας (γαλλική και γερµανικήστις Ε’ και Στ’ τάξεις) για µια διετία.

Η πολύχρονη λειτουργία στην περιοχή,η προσφορά του στη µόρφωση και στην κοι-νωνική αναβάθµιση, η ευσυνειδησία των εκ-παιδευτικών που υπηρέτησαν σ’ αυτό, το έ-χουν καταξιώσει στη συνείδηση των κατοίκων.

Χίου, 7ο


.


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ . .

Aπό το ηµερολόγιο του∆ιευθυντή του Γ’ δηµοτικούσχολείου Xίου, ΓεωργίουBενιάδη, µαθαίνουµεότι το έτος 1881,λόγω των σεισµώνστη θέση των σηµε-ρινών σχολείωνBoυνακίου, κατα-σκεύασαν παράπηγ-µα που χρησιµοποιή-θηκε ως ενοριακός ναός τηςAγίας Άννας µέχρι το 1889.

Το 1889 στο παράπηγ-µα στεγάζεται το Γ’ δηµοτικό

σχολείο Θηλέων Xίου(Σχολή Παλαιοκά-

στρου) και το 1930συγχωνεύεται µε τοH’ δηµοτικό σχο-λείο Xίου. Στηνπορεία στεγάζονται

στο νέο διδακτήριοπου κτίζεται στην θέση

αυτή το 1934 και εγκαι-νιάζεται το 1936.

Γ ΘHΛEΩN XIOY (Σχολή Παλαιοκάστρου)

Πρέπει να ιδρύθηκε το1923 για να καλύψει τις ανάγκεςεκπαίδευσης των µαθητριών που οιπρόσφυγες γονείς τους εγκαταστά-θηκαν στους προσφυγικούς συνοι-κισµούς µέσα και γύρω από τηνπόλη της Xίου. Βγαίνει το συµπέ-ρασµα από διάφορες µαρτυρίες ότιβρισκόταν µέσα στο Kάστρο, εκείπου βρίσκεται σήµερα η οικία

Φαρµάκα, στην συµβολή οδώνΦώτη Aγγουλέ και της παρόδουπου οδηγεί στην οδό Γένοβας.

Το 1928-29 το ∆ παρθε-ναγωγείο Xίου µετονοµάζεται σεΘ δηµοτικό σχολείο Xίου (Θη-λέων). Το 1936 συγχωνεύεται µετο Η δηµοτικό σχολείο Xίου καιλειτουργούν στα νέα διδακτήριαστο Bουνάκι.

∆ ΠΑΡΘΕΝΑΓΩΓΕΙΟ XIOY (Προσφύγων)


.

σελ. 201

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ο σχολείο βρίσκεται βορείωςτης πόλεως, στη θέση Βουνά-κι. Απέχει από το κέντρο τηςπόλης περί τα 300 µ. και εξυ-

πηρετείται µε την κεντρική συγκοινω-νιακή αρτηρία Χίου-Βροντάδου. Ηθέση, στην οποία βρίσκεται το σχο-λείο παλαιότερα λεγόταν Παλαιόκα-στρο και η οδός που οδηγεί προς τοΒροντάδο οδός Παλαιοκάστρου. Ηθέση που βρίσκονται σήµερα (2005)τα Γ΄ και Η΄ ∆ηµοτικά σχολεία ήτανένα ύψωµα στο οποίο, κατά τη γνώ-µη του Γάλλου αρχαιολόγου Fustel deCoulanges (που ενήργησε ανασκαφές στοΠαλαιόκαστρο το 1855), παλαιότατα καλυ-πτόταν από τη θάλασσα.

Το οικόπεδο, στο οποίο βρίσκε-ται το διδακτήριο, ονοµάζεται Βου-νάκι, επεκταθέντος του ονόµατος καιµέχρι την κεντρική πλατεία της πόλε-ως. Όλη η περιοχή ήταν πυκνοκατοι-κηµένη, µε πολλές και µεγάλες συνοι-κίες, µε σπουδαιότερη αυτών τηΒλατταριά (εκ του βλάττα = µεταξωτόύφασµα). Εκεί κατοικούσαν πολλές ε-πιφανείς οικογένειες, όπως οι Χρυσο-λοράδες, οι Αργέντες, οι Νοµικοί, οιΠετροκόκκινοι κ.ά.

Στο κύριο ύψωµα του Βουνα-κίου βρισκόταν η αρχαία ακρόπολητου νησιού. Μετά την καταστροφήτου 1822 όλη η έκταση του Βουνα-κίου έµεινε ελεύθερη αφού κατεδαφί-στηκαν από τους Τούρκους όλα τακτίρια για την ασφάλεια του φρουρί-

ΤΧίου, 8ο

Με τη δασκάλα Βέρα Παξινού.


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

ου. Την έκταση αυτή χρησιµοποίησεο τουρκικός στρατός για ασκήσειςτης φρουράς και την ονόµασε ΚιλίτςΜεϊντάν (= πλατεία ξίφους). Κατάτους σεισµούς του 1881 όλη η περιο-χή καλυπτόταν από παραπήγµατα, ε-νώ από του 1920 άρχισε η κατα-σκευή νέων οικοδοµών.

Μετά τη Μικρασιατική Κατα-στροφή εγκαταστάθηκαν πρόσφυγεςαπό διάφορες πόλεις της ΜικράςΑσίας και µεταξύ άλλων δηµιουργή-θηκαν στην περιοχή του σχολείου οιπροσφυγικοί συνοικισµοί Σίφι καιΑγίου Νικολάου Φραγκοµαχαλά.

Η σχολική περιφέρεια υπάγε-ται στο ∆ήµο Χίου και αποτελείται α-πό τις ενορίες Αγίας Άννας, Αγίου Ια-κώβου, Αγίου Νικολάου Φραγκοµα-χαλά, Φρουρίου, Παλαιάς Ηλεκτρικήςκαι µέρους της ενορίας ΠαναγίαςΛετσαίνης. Η ανωτέρω περιφέρεια εί-ναι κοινή µε του Γ’ ∆ηµοτικού Σχο-λείου, µετά του οποίου το Η’ ∆ηµο-τικό Σχολείο συστεγάζεται.

Στην περιοχή του Παλαιοκά-στρου και του Φρουρίου υπήρχανστο παρελθόν αρκετά σχολεία ελληνι-κά, αλλά και ξένα όπως µας πληρο-φορεί ο Γεώργιος Ζολώτας στην«Ιστορία της Χίου». Ελληνικά σχολείαπου λειτούργησαν στην περιοχή ή-ταν: Το Γ΄, το ∆΄ , το Η΄, το Θ΄ ∆η-µοτικό Σχολείο, καθώς και τα Γ΄Θηλέων και ∆΄ Θηλέων (Προσφύ-γων). Για ένα διάστηµα λειτούργησε

Με τη δασκάλα Ιωάννα Συρίγου. Με τους δασκάλους Κ. Βαβυλουσάκη και ∆ηµ. Γλύκα.

Αριστερά ο δάσκαλος Ι. Βαριαδάκης, στο κέντρο ο Μάρκος Ψώρας.


.

σελ. 203

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

και Νηπιαγωγείο (1952), ενσωµατω-µένο στο Η΄∆ηµοτικό Σχολείο καθώςκαι Νυχτερινό ∆ηµοτικό στο Φρούριο(1955).

Το Η΄ ∆ηµοτικό Σχολείο Χίου,όπως µαθαίνουµε από εκτύπωµασφραγίδας του, ιδρύθηκε το Σεπτέµ-βριο του 1883. Όπως το γνωρίζουµεσήµερα κατασκευάστηκε τη διετία1934-1936 µε αρχιτεκτονικά σχέδιατου Υπουργείου Εθνικής Παιδείας(1931), που σώζονται σήµερα µόνοτου ισογείου του διδακτηρίου. Ο θε-µέλιος λίθος µπήκε τον Αύγουστο του1934 επί επιθεωρητή ΚωνσταντίνουΚωνσταντινίδη και σε χρήση δόθηκεγια πρώτη φορά στις 8-1-1936. Τα ε-πίσηµα εγκαίνια έγιναν την Κυριακή2-2-1936 επί επιθεωρητή Κωνσταν-τίνου ∆ραγώτη και διευθυντή σχολεί-ου τον Κολόµβο Γεώργιο.

Μηχανικοί: Τσελεπίδης ∆. (επι-βλέπων) και Χαραλαµπίδης Γεώρ-γιος. Εργολάβοι: Μανώλας Γεώργιοςκαι Σία (Αθηναίος).

Ο ∆ήµος Χίου χορήγησε το οι-κόπεδο σε αντάλλαγµα του οικοπέ-δου των παλαιών διδακτηρίων Πα-λαιοκάστρου.

Αύλειος χώρος: 7.500 τ.µ. περί-που κοινός µετά του Γ΄∆ηµοτικούΣχολείου. Συνολική ∆απάνη: (5.036.000)Πέντε εκατοµµύρια τριάντα έξι χιλιά-δες δραχµές.

Αρχικά το σχολείο λειτούργησεως Θηλέων και στην πορεία του συγ-

Χίου, 8ο


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

χωνεύτηκε το 1930, µε το Γ’ Θηλέων(Παλαιοκάστρου) και το 1936 µε τοΘ’ ∆ηµοτικό Σχολείο, πρώην ∆’Θηλέων (Προσφύγων).

Το έτος 2001 αποπερατώθηκενέα πτέρυγα στο σχολείο που είναι σεκοινή χρήση µε το συστεγαζόµενοΓ΄∆ηµοτικό Σχολείο Χίου. ∆απάνηΝοµαρχίας Χίου ύψους 103.000.000περίπου δραχµών και επί ΝοµάρχηΚαλουτά Γεωργίου.

Την περίοδο 2003-2005 το συ-γκρότηµα Βουνακίου δέχτηκε γενική ε-πισκευή αντισεισµικής στήριξης. Στηνεπισκευή αυτή που έγινε από το ∆ήµοΧίου και µε στήριξη του Γ’ ΚΠΣ ανακα-τασκευάστηκε πλήρως. Η δαπάνη επι-σκευής του συγκροτήµατος προϋπο-λογίστηκε στο 1.076.000 ευρώ. Την ί-δια περίοδο και µέχρι να επισκευαστείτο κτιριακό συγκρότηµα Βουνακίου τοσχολείο λειτούργησε σε προκάτ αίθου-σες, τοποθετηµένες στον αύλειο χώροτου σχολείου. Τα εγκαίνια του νέουσχολικού συγκροτήµατος ορίστηκαννα γίνουν στις 2-2-2006, εβδοµήνταακριβώς χρόνια από τα εγκαίνια τουσυγκροτήµατος του 1936.

Σήµερα το Η’ ∆ηµοτικό ΣχολείοΧίου είναι ένα 6/θέσιο ∆ηµοτικόΣχολείο µε τµήµα ένταξης, σε νεόδ-µητο κτίριο µε σύγχρονη οργάνωσηλειτουργίας, έχει 103 µαθητές και ε-φαρµόζει από το 2001 το πιλοτικόπρόγραµµα της ευέλικτης ζώνης.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟΥ, Λ. ΜΕΡΕΣΕΤΖΗ


.

σελ. 205

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Χίου, 8ο


. .

Με τη δασκάλα Λίτσα Τσικολή.

∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Για να στεγαστεί το νεοϊ-δρυθέν σχολείο κατά τοσχολικό έτος 1952-1953,κατασκευάστηκε πρόχειροξύλινο παράπηγµα, τριώναιθουσών, στην πλατεία τουΑγίου Ισιδώρου στο συνοι-κισµό του Σκυλίτσειου

Νοσοκοµείου, όπου καιστεγάζεται µε 101 µαθητέςτων τάξεων Α , Β και Γ ,µε πρώτο διευθυντή του τονΒασίλειο Μαλλά και δα-σκάλες την ΜελποµένηΧατζηγεωργίου καιΘεοδώρα Μπεγάκη.

Με το δάσκαλο Στέλιο Ψυχιά.


σελ. 207

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ο 9ο ∆ηµοτικό Σχολείο ιδρύθηκε το έτος 1952 µε Βασιλικό∆ιάταγµα ως 6/θέσιο, αλλά λειτούργησε κατά το σχολικό έ-τος 1952-1953 ως 3/θέσιο µόνο µε τις τάξεις Α΄, Β΄ και Γ΄,λόγω προβλήµατος στέγασης.

Τον Οκτώβριο του 1954 ιδρύεται και λειτουργεί έως τις 24Ιουνίου του 1957 τριτάξια νυχτερινή σχολή, για τη βασική εκπαίδευ-ση των αναλφάβητων κατοίκων της περιοχής.

Υποβιβάζεται σε 5/θέσιο σχολείο βάση της υπ. αριθ. 119467/1970 κοινής απόφασης του Υπουργείου Οικονοµικών και ΕθνικήςΠαιδείας και Θρησκευµάτων που δηµοσιεύτηκε στο Φ.Ε.Κ. 674/26-9-1970/ Τ.Β΄.

Προάγεται σε 6/θέσιο σχολείο βάση του υπ. Αριθ. 96676-28-7-1972 κοινής απόφασης των Υπουργών Οικονοµικών και ΕθνικήςΠαιδείας και Θρησκευµάτων.

∆εύτερη προαγωγή του σχολείου σε 7/θέσιο µε το Προεδρικό∆ιάταγµα 242/1991 που δηµοσιεύτηκε στο Φ. Ε.Κ. 92/1991/ Τ.Α΄.

Η τρίτη προαγωγή του σε 8/θέσιο γίνεται µε την απόφαση∆4/413/1994 του ΥΠ.Ε.Π.Θ. και µε Φ.Ε.Κ. 534/7-7-1994 /Τ. Β΄.

Από το σχολικό έτος 2002-2003 ιδρύεται και λειτουργεί και Ο-λοήµερο Τµήµα στο σχολείο µε την απόφαση 86355/∆4/26-8-2002 καιδηµοσιεύεται στο Φ.Ε.Κ. 1132/ 29-8-2002.

Πριν ιδρυθεί το Θ΄ ∆ηµοτικό Σχολείο Χίου τα παιδιά της πε-ριοχής του φοιτούσαν στα πλησιέστερα σχολεία, δηλαδή στο Γ΄ καιΗ΄ ∆ηµοτικά Σχολεία Χίου και στο ∆ηµοτικό Σχολείο Λιβαδίων.

Για να στεγαστεί το νεοϊδρυθέν σχολείο κατά το σχολικό έτος1952-1953, κατασκευάστηκε πρόχειρο ξύλινο παράπηγµα, τριών αι-θουσών, στην πλατεία του Αγίου Ισιδώρου στο συνοικισµό του Σκυ-λίτσειου Νοσοκοµείου, όπου και στεγάζεται µε 101 µαθητές των τά-ξεων Α΄, Β΄και Γ΄, µε πρώτο διευθυντή του τον Βασίλειο Μαλλά καιδασκάλες τη Μελποµένη Χατζηγεωργίου και τη Θεοδώρα Μπεγάκη.

Το έτος 1954, βλέποντας οι δάσκαλοι και οι γονείς των παι-διών την άθλια στέγασή τους, αφού ήδη οι µαθητές είχαν γίνει 252και είχε φτιαχτεί και δεύτερο ξύλινο παράπηγµα, αποφασίζουν ναπροβούν στην αγορά οικοπέδου µέσα στις περιοχές της ΠαναγιάςΛέτσαινας, Φόρου και Νοσοκοµείου, για να ελπίζουν ότι η Πολιτείαθα τους κατασκευάσει διδακτήριο.

ΤΧίου, 9ο

.

Με τον δάσκαλο Γ. Χειλά.


∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Χίου, 9ο. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Για να αυξήσουν τα ελάχιστα χρήµατα του Ταµείου τηςΣχολικής Εφορείας, αποφασίστηκε να γίνουν έρανοι. Οι πρώτοι έρα-νοι συγκέντρωσαν το σεβαστό ποσό των εκατό δέκα (110) χρυσώνλιρών Αγγλίας και η Σχολική Εφορεία προβαίνει στις 14 Ιουλίου 1955στην αγορά του οικοπέδου του, που ανήκε στην οικογένεια ΑνδρέαΧατζηγεωργίου εκτάσεως 9.640 τ.µ. και µε συνολική τιµή 41.600δρχ. βάσει του υπ’ αριθµού 13.951/14-7-1955 Συµβολαίου του Συµβο-λαιογράφου Κων/νου Α. Παïδούση.

Το οικόπεδο αυτό ήταν τουρκικό τσιφλίκι, φυτεµένο µε αµπέ-λια, εσπεριδοειδή και άλλα καρποφόρα δέντρα και είχε περιέλθει στοδηµόσιο. Το δηµόσιο µέσω της Εθνικής Τράπεζας πούλησε το παρα-πάνω οικόπεδο στον Ανδρέα Χατζηγεωργίου, σύµφωνα µε το συµ-βόλαιο 1383/15-9-1928 του συµβολαιογράφου Σωκράτη Π. Γανιάρη.

Το συµβόλαιο αγοράς του οικοπέδου, για τη σχολική Εφορείαυπογράφουν: α) Ευστάθιος Μανίδης ως Πρόεδρος, β) Αντώνιος Γαΐλας, ως Γραµ-µατέας και γ) Παναγιώτης Γαµβρούδης ως ταµίας.

Στις 22-04-1956 η Σχολική Εφορεία προβαίνει σε πώληση, µέσωδηµοπρασίας του ∆υτικού µέρους του οικοπέδου του εκτάσεως 3160τ.µ. και µιας παλιάς οικίας που υπήρχε επί του οικοπέδου στους αδερ-φούς Νικόλαο και Παναγιώτη Τσίχλα µε το ποσό των 10.103,50 δρχ.για την εξοικονόµηση πόρων για την ανέγερση του ∆ιδακτηρίου.

Στις 17 Αυγούστου 1956, η Σχολική Εφορεία αποδέχεται τη µε-γάλη δωρεά του εφοπλιστή Ιωάννη Καρρά, του ποσού των τεσσά-ρων (4.000) χιλιάδων χάρτινων λιρών Αγγλίας (περίπου 200.000δρχ.) για την ανέγερση του Σχολείου.

Η ανέγερση του διδακτηρίου, άρχισε αρχές του 1956 και τε-λείωσε το καλοκαίρι του 1957, πάνω σε αρχιτεκτονικά σχέδια τουΥΠ.Ε.Π.Θ. και κόστισε 783.821,50 δρχ. οι οποίες συγκεντρώθηκαν α-πό εράνους που έγιναν σ’ όλο το νησί της Χίου, από ευγενείς προ-σφορές Χιωτών του εξωτερικού, από θεατρικές παραστάσεις των µα-θητών του σχολείου, από προσφορές των εκκλησιών της περιοχής,από την Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου, από λαχειοφόρους αγο-ρές, από εκποίηση µέρους του οικοπέδου, όπως αναφέρεται παρα-πάνω και από κρατικές επιχορηγήσεις.


Με το δάσκαλο Στέλιο Ψυχιά.

Βοξάκη


∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ Χίου, Λιβαδίων (Βούρειο). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

σελ. 209

α Λιβάδια µαζί µε τον Κάµπο ανήκανστα κυρίως προάστια της πόλης Χίου.Τα Λιβάδια ήταν τότε συγκεντρωµέ-νος συνοικισµός και διαιρούνταν σε

τρεις συνοικίες, δύο εσωτερικές γύρω από τοΣωτήρα Χριστό και τον Άγιο Λουκά και άλληπαραλιακή γύρω από τον Άγιο Ιωάννη(Μπακάληδων ή Καµµένο). Ο Σωτήρας Χρι-στός των Λιβαδίων ανήκε στους Ζολώτες καιο Άγιος Λουκάς στους Βούρους, όπως ανα-φέρει ο λατινικός κώδικας 1611. Στον ίδιοκώδικα αναφέρεται και άλλος ένας ναός τωνΒούρων στην ίδια περιοχή ο Άγιος Ιωάννηςκαι µπορεί να ταυτιστεί µε τον Άγιο Ιωάννητης παραλίας Λόντζας. Η θέση στην οποίαχτίστηκε ο Άγιος Λουκάς και τα ΒούρειαΣχολεία λεγόταν Καµάρα.

Ο ευεργέτης των Λιβαδίων ΓεώργιοςΒούρος ανήκε στον οίκο των Ψωµατάρηδων.Οι Βούροι (οι Ψωµατάρηδες) είχαν κτήµατακαι ιδιωτικό ναό στα Λιβάδια του ΑγίουΛουκά, όπου εδώ ακριβώς ανήγειραν οι α-πόγονοί τους τα Βούρεια εκπαιδευτήρια καιτο νέο ναό. Ο πατέρας του, Αντώνιος Βού-ρος, πέθανε το 1822 και είχε πριν από την ε-πανάσταση κτήµατα, ναό και εργαστήρια υ-φαντουργίας στα Λιβάδια. Σύζυγός του ήτανη Μαριόρα Ιωάννου Μαξίµου και απέκτησεµαζί της τρία παιδιά: τον Ζαννή, τον Ιωάννηκαι το Γεώργιο. Ο πρώτος, ο Ζαννής, γεννή-θηκε το 1801 στη Χίο και αργότερα αποκα-ταστάθηκε στη Σύρο. Ο δεύτερος, ο Ιωάν-νης, γεννήθηκε το 1803 στη Χίο και αργότε-ρα έγινε αξιόλογος γιατρός επί Όθωνα. ΟΓεώργιος, τρίτος υιός του Αντωνίου και τηςΜαριόρας Βούρου, γεννήθηκε µεταξύ των

Τ

14


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ετών 1803 και 1822 και είναι αυτός που ί-δρυσε το νέο ναό του Αγίου Λουκά και ταΒούρεια Σχολεία. Σε επίγραµµα που υπάρχειστο κωδωνοστάσιο του Αγίου Λουκά αναφέ-ρεται ως υπηρέτης της ελληνικής δικαιοσύ-νης και ότι έζησε στη Γαλλία.

Τα Βούρεια εκπαιδευτήρια ήταν δύο:ένα Αρρεναγωγείο, το σηµερινό ∆ηµοτικόΣχολείο Λιβαδίων και ένα Παρθεναγωγείο,σηµερινή στέγη του Εκπολιτιστικού και Μορ-φωτικού Συλλόγου Λιβαδίων Χίου «Ο ΓΕΩΡ-ΓΙΟΣ ΒΟΥΡΟΣ». Σύµφωνα µε τις µαρµάρινες ε-πιγραφές που υπάρχουν µέχρι σήµερα επίτων όψεων των δύο κτιρίων ως χρονολογίαανέγερσης αναφέρεται για µεν το πρώτο τοέτος 1890/1892, για δε το δεύτερο το έτος1887. Από το τηρούµενο αρχείο, το οποίοβρίσκεται στο Ιστορικό Αρχείο Χίου, µε τηµορφή αυτή, Αρρεναγωγείο-Παρθεναγωγείο,λειτούργησαν τα Βούρεια Σχολεία από τοσχολικό έτος 1905-1906 έως το σχολικό έτος1928-1929 ως Τετρατάξιον ∆ηµοτικό Βούρει-ον Παρθεναγωγείον και ως τριτάξιον Αρρέ-νων. Από το σχολικό έτος 1929-1930 ως πε-ντατάξιον ή εξατάξιον µεικτόν.

Από τον κανονισµό, που σώζεται µέ-χρι σήµερα και τον οποίο συνέταξε και υπο-γράφει ο ιδρυτής Γεώργιος Βούρος, διαπι-στώνουµε σηµαντικά στοιχεία για τη λει-τουργία των δύο εκπαιδευτηρίων.

Η «Εφορεία των εν Λιβαδίοις Βουρεί-ων Σχολείων», που αναφέρει στον κανονι-σµό του ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΒΟΥΡΟΣ, εξακολουθεί ναυπάρχει µέχρι σήµερα και να διαχειρίζεταιτην περιουσία των σχολείων, η οποία έχειεκµισθωθεί στο ∆ήµο Χίου για την κατα-



.

σελ. 211

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..

σελ. 211

Χίου, Λιβαδίων (Βούρειο). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

σκευή του Βούρειου Αθλητικού Κέντρου Λι-βαδίων Χίου. Ο ευεργέτης Γεώργιος Βούροςκληροδότησε στα σχολεία εκτός της ακίνη-της περιουσίας και οµολογίες και µετοχές.

Η νοτιοδυτική αίθουσα του σχολείουανεγέρθηκε το 1950 για να εξυπηρετήσειτις ανάγκες του σχολείου, πλην όµως τρο-ποποίησε και άλλαξε εντελώς την αρχιτεκτο-νική του διδακτηρίου.

Σήµερα το Βούρειο ∆ηµοτικό ΣχολείοΛιβαδίων είναι εξαθέσιο µε όλες τις ειδικότη-τες και µε την Αριθ. 92576/∆4/1-9-2003 απόφα-ση του ΥΠΕΠΘ λειτουργεί και ως Ολοήµερο.Στο ισόγειο του σχολείου λειτουργεί εργα-στήριο Πληροφορικής και για τις ανάγκεςτου αξιοποιήθηκαν δύο αίθουσες διδασκα-λίας µε δωρεές Στάµου και Ελένης Πρινιά καιΣτεφάνου και Ευλαµπίας Καλογεράκη.

Στο ∆ηµοτικό Σχολείο Λιβαδίων ανή-κει και ο όροφος πάνω από το ΝηπιαγωγείοΛιβαδίων, ο οποίος κτίστηκε το 1994 καιστον οποίο στεγάζεται σύγχρονη βιβλιοθή-κη για τα παιδιά µε το σύστηµα ΑΒΕΚΤ 4.00δωρεά Πανάγου και Ιωάννη Φαφαλιού, κα-θώς και αίθουσα Γυµναστικής και ΜουσείοΙστορίας της Εκπαίδευσης.

Αυτή τη στιγµή επισκευάζονται δύοαίθουσες, το χολ και ο διάδροµος του ισό-γειου του σχολείου, για να στεγαστεί τοΜουσείο Ιστορίας της Εκπαίδευσης µε δα-πάνες του κ. Στέφανου Καλογεράκη.



. .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Με το δάσκαλο Γιάννη Βίο.


σελ. 213

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Χίου, 11ο

ο 11ο ∆ηµοτικό Σχολείο Χίου εί-ναι η παλιά Αστική Σχολή. Ηµορφολογία του κτιρίου συνάδειµε αυτή της βιβλιοθήκης Κοραή

και του 1ου Γυµνασίου Χίου και ανήκειστα λεγόµενα «κλασικίζοντα».

Στο έργο του Περικλή Καλβοκο-ρέση «Η εκπαίδευσις εις την Χίον µετάτο 1822» διαβάζουµε: «Ο επισκεφθείςγια µίαν µόνην ηµέρα την νήσον µαςΠαντιάς Ράλλης εξ Αγγλίας εδώρησε λί-ρας 2.000, διά των οποίων εκτίσθη ηΑστική Σχολή και αύτη επί χώρου, των ο-ποίων κατελάµβανε πρό της µεγάλης κα-ταστροφής η Μεγάλη Σχολή».

Η περιρρέουσα ατµόσφαιρα της ε-ποχής είναι εκείνη που χαρακτηρίζεται α-πό τη δίψα των Χιωτών για µάθηση, αφούαρκετά χρόνια µετά την καταστροφή κάτιτέτοιο ήταν αδύνατο. Από το δάσκαλοΓιώργο Χειλά και τις εντρυφήσεις σε αυτήντην περίοδο µαθαίνουµε ότι η δηµογερο-ντία αποκαταστάθηκε το 1835 και κάποιατάξη µπήκε µεταξύ του 1835 και 1838 πουιδρύονται ορθόδοξα σχολεία. Επίσης ότιτο 1860 κατά των κώδικα του Βροντάδουανηγέρθη αξιόλογο Παρθεναγωγείο στηνπόλη της Χίου. Το 1862 γυµνασιάρχης εί-ναι ο Γεώργιος Σουρίας, «ο οποίος ανήγα-γε την εκπαίδευση σε πολύ υψηλό επίπεδοπου οι τελειόφοιτοι του Γυµνασίου Χίου τοπανεπιστήµιο τους εδέχετο άνευ εξετάσε-ων» (µαρτυρία Γιώργη Χειλά).

Η ίδρυση λοιπόν της Αστικής Σχο-λής µέσα σε ένα τέτοιο προοδευτικά αυ-ξανόµενο κλίµα το 1893 είναι κάτι φυσι-

Τ

Αριστερά ο δάσκαλος Αλέξανδρος Γαλανός, δεξιά ο δάσκαλος Γιάννης Χαρτουλάρης

.


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

ολογικό και µάλιστα µε δεδοµένο το σει-σµό του 1881 που είχε γίνει και τις κατα-στροφές που προξένησε και στις υποδο-µές των σχολείων.

Το σχολείο ονοµαζόταν ΑστικήΣχολή ή Ράλλειος. Στη συνέχεια επικράτησετο όνοµα Α’ ∆ηµοτικό Σχολείο Χίου. Το∆ηµοτικό αυτό στεγάστηκε στο κτίριο µέ-χρι και το 1985. Τη χρονιά αυτή µετακόµι-σε στο καινούριο διδακτήριο της οδού Ι.Πατέρα. Από το σχολικό έτος 1985-1986 µέ-χρι και σήµερα λειτουργεί αδιάλειπτα στοχώρο αυτό, ως 11ο ∆ηµοτικό Σχολείο Χίου.

Το προαύλιο χαρακτηρίζεται απότο βοτσαλωτό, το οποίο κατασκευάστη-κε το 1908. Τα διακοσµητικά σχέδια πουυπάρχουν είναι χαρακτηριστικά των αρ-χών του εικοστού αιώνα. Παρόµοια δια-κόσµηση συναντάµε σε αυλές εκκλησιώνκαθώς και σε αρχοντικά της εποχής εκεί-νης. Κατά τα έτη 2004 και 2005 έγινανεργασίες ανάπλασης του αύλειου χώρουκαθώς και επισκευής του βοτσαλωτού.

Από το 1936 έως και τουλάχιστοντη σχολική χρονιά 1939-1940 λειτούργη-σε ως Γυµνάσιο Θηλέων Χίου, γεγονόςπου επιβεβαιώνει και η κ. Πόπη Χαβιάρα-Καρασούλη: «Λειτούργησε και το Γυ-µνάσιο Θηλέων εδώ…». Από την ίδια µα-θαίνουµε ονόµατα δασκάλων, όπως τηνκ. Αρκαδία Καστόρη Ψάλτη, τον παπάΓιάννη Γκιάλα, το ∆ιευθυντή κ. ΠασχαλίδηΣάββα, τον κ. Γαλανό Αλέκο. Το ωράριοαφορούσε πρωί και απόγευµα µε βοη-θητικά µαθήµατα όπως Ιχνογραφία, Χει-ροτεχνία και Ωδική.


.

σελ. 215

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Το κτίσµα στο βορειοανατολικό ά-κρο της αυλής -στο ισόγειο του οποίουστεγάζεται το γραφείο των δασκάλων-κτίστηκε σίγουρα µεταπολεµικά και πι-θανότατα τη δεκαετία του ‘60.

Όπως µας πληροφορεί ο µαθητήςτου σχολείου και νυν γιατρός και συγγρα-φέας Ανδρέας Φ. Μιχαηλίδης, «κάθε 30ηΝοεµβρίου, ηµέρα του Αγίου Ανδρέα, τοσχολείο ήταν κλειστό. Εκκλησιαζόµαστανστη Μητρόπολη όπου τελούσαν µνηµό-συνο στη µνήµη του Ανδρέα Συγγρού, ευ-εργέτη του σχολείου. Στη συνέχεια γινό-ταν οµιλία σχετικά µε τον ευεργέτη. Φαί-νεται πως ο Συγγρός είχε αφήσει κάποιοκληροδότηµα υπέρ της παλαιάς ΑστικήςΣχολής της Χίου, για τη λειτουργία της».

Από το 1985 λοιπόν και µετά τηµεταφορά του 1ου ∆ηµοτικού Σχολείου,το σχολείο λειτουργεί µε τη νέα του ονο-µασία. Με την υπουργική απόφαση Γ1/1351/28-12-1998 λειτουργεί ως ολοήµερο,έχοντας στη δυναµικότητά του το αντί-στοιχο τµήµα καθώς και τµήµα ένταξηςµαθητών µε µαθησιακές δυσκολίες. ∆ια-θέτει κέντρο υπολογιστών, βιβλιοθήκητης οποίας τα βιβλία βρίσκονται σε πο-ρεία µηχανοργάνωσης µε δαπάνη τουΣυλλόγου Γονέων και Κηδεµόνων καιπολλά άλλα ηλεκτρονικά εποπτικά µέσα.Στο σχολείο εκπονήθηκαν και εκπονού-νται σειρά περιβαλλοντικών προγραµ-µάτων ενταγµένων στο ΠανεπιστήµιοΑιγαίου, καθώς και το ευρωπαϊκό πρό-γραµµα Σωκράτης/Comenius 1.

Χίου, 11ο



. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ . .

την προεπαναστατική περίοδο τα παιδιά διδά-σκονταν τα πρώτα γράµµατα από τους µονα-χούς και µέσα από τα ιερατικά βιβλία. Οι χώ-ροι που φιλοξενούσαν τους µικρούς µαθητές

ήταν τα µοναστήρια της Ζωοδόχου Πηγής και τηςΑγίας Τριάδας. Είναι χαρακτηριστικό ότι όλοι οιΨαριανοί γνώριζαν τα στοιχειώδη γράµµατα, δηλα-δή ανάγνωση και γραφή, ενώ δεν συνέβαινε το ίδιοκαι για τις Ψαριανές οι οποίες πλην ελαχίστων εξαι-ρέσεων παρέµεναν αγράµµατες.

Με το πέρασµα του χρόνου γίνεται εντονότε-ρη η ανάγκη για µια πιο οργανωµένη προσπάθειαστον τοµέα της εκπαίδευσης, προκειµένου να διεκπε-ραιώνονται καλύτερα τα κάθε λογής έγγραφα, όπωςναυλοσύµφωνα κ.α. Την προσπάθεια αυτή αναλαµ-βάνει επί πληρωµή ο ιεροµόναχος Γρηγόριος Μώροςκαι αργότερα ένας άλλος ιεροµόναχος ο Νικηφόρος,άνθρωποι πολύ καταρτισµένοι και πολύ αγαπητοίστην τοπική κοινωνία. Το 1806 ο Ιωάννης Βαρβάκηςχρηµατοδοτεί τη λειτουργία σχολείου, το οποίο εξα-κολουθεί να υπάρχει µέχρι την καταστροφή τωνΨαρών 22-24 Ιουνίου 1824.

Όταν µετά το 1842 άρχισαν να επιστρέφουνοι Ψαριανοί στο κατεστραµµένο από τους Τούρκουςνησί, λειτουργεί αµέσως ένα υποτυπώδες σχολείο καιτο 1875 καθήκοντα δασκάλου αναλαµβάνει οΑνδρέας Βασιλείου, ο οποίος το 1901 αντικαθίσταταιαπό τον ιερέα Ιωάννη Σακκά και το Χιώτη ΜιχάληΦωκίδη. Σαν διδακτήριο πλέον χρησιµοποιείται τοπροεπαναστατικό κτίριο που βρισκόταν βορειοανα-τολικά του ιστορικού ναού του Αγίου Νικολάου.

Μετά την απελευθέρωση των Ψαρών (21-22Οκτωβρίου 1912), οι µαθητές µεταφέρονται στο κτί-ριο που χτίστηκε µε δαπάνη του ναυάρχου ΝικόλαουΑποστόλη και στεγαζόταν προεπαναστατικά το Ναυ-τικό Επιµελητήριο του νησιού. Το 1912 η εκπαίδευση

Σ


.

σελ. 217

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

περιέρχεται στη µέριµνα του ελληνικού κράτους καιτίθεται ο στόχος της ανέγερσης ενός σύγχρονου σχο-λικού κτιρίου. Το 1926 λοιπόν ξεκινούν οι εργασίες α-νέγερσης και µε τη συνδροµή του ελληνικού κράτους(300.000 δρχ), της κοινότητας των Ψαρών (70.000δρχ), του ευεργέτη της κοινότητας Νικολάου Φιλίνη(5.000 δρχ), του Μητροπολίτη Καρδαµύλων,Βολισσού, Ψαρών και Οινουσσών Ιωακείµ Στρουµπή,αλλά και µεγάλου αριθµού κατοίκων που πρόσφεραναγόγγυστα εθελοντική εργασία, αποπερατώνεται το1928. Από τότε µέχρι σήµερα το ∆ηµοτικό ΣχολείοΨαρών στεγάζεται στο ίδιο κτίριο.

Χτίστηκε ανατολικά του ιερού ναού του ΑγίουΝικολάου και του κτιρίου όπου συνεδρίαζε η ∆ηµο-γεροντία και αργότερα η Βουλή των Ψαρών (σήµεραλειτουργεί ως ξενοδοχείο) και δυτικά του οικοπέδουπου υπήρχε το σπίτι του Κανάρη (καταστράφηκε ο-λοσχερώς το 1824). Είναι λιθόκτιστο και αποτελείταιαπό δύο αίθουσες διδασκαλίας, ενός γραφείου γιατους εκπαιδευτικούς και ενός διαδρόµου, ενώ διαθέ-τει και ευρύχωρη αυλή.

Μεγάλες καταστροφές υπέστη κατά τη διάρ-κεια της γερµανικής κατοχής όπου έγινε προσωρινόςχώρος κατοικίας της γερµανικής φρουράς που έφτα-σε στο νησί το Μάη του 1941. Χαρακτηριστικότεραπαραδείγµατα λεηλασίας και βανδαλισµού ήταν ηκαταστροφή του υλικού του σχολείου και µέρος τουαρχείου, η κλοπή της περίφηµης και µεγάλης αξίαςσυλλογής νοµισµάτων διαφόρων κρατών (1817–1940), καθώς και η καύση όλων των θρανίων για τηνπαρασκευή του συσσιτίου τους!

Γύρω στο 1965 και µε τη συνδροµή του συνδέ-σµου «Οι φίλοι των Ψαρών» µε πρόεδρο το ναύαρχοκ. Ν. Παγκάρα, κατασκευάστηκαν στον αύλειο χώροτου σχολείου αίθουσα εκδηλώσεων (σήµερα στεγάζεταιτο Νηπιαγωγείο Ψαρών), τουαλέτες καθώς και µικρή οικία

Ψαρών

Με τον δάσκαλο ∆ηµήτρη Σπανό


. .

για τη στέγαση των εκπαιδευτικών οι οποίοι αντιµε-τώπιζαν οξύ πρόβληµα, λόγω έλλειψης σπιτιών προςενοικίαση. Σήµερα το σπίτι αυτό έπειτα από εκτεταµέ-νη επισκευή που έγινε πρόσφατα στεγάζει µία επιπλέ-ον αίθουσα διδασκαλίας και το εργαστήριο πληροφο-ρικής του σχολείου µας. Λόγω της παλαιότητας τουκτιρίου έχουν γίνει εκτεταµένες επισκευές, ιδιαίτερατα τελευταία χρόνια (1976, 1982, 1994, 1998, 2002,2004,) µε τη συµβολή του ∆ήµου Ψαρών και τηςΣχολικής Επιτροπής µε αποτέλεσµα το διδακτήριο ναβρίσκεται σε µια αξιοπρεπή κατάσταση.

Όλα αυτά τα χρόνια, που λειτούργησε στηναρχή σαν µονοθέσιο και έπειτα από λίγο σαν διθέ-σιο, σπουδαίοι εκπαιδευτικοί λάµπρυναν µε την πα-ρουσία τους το σχολείο και πρόσφεραν τα µέγισταστη νεολαία και στον τόπο γενικότερα. Χαρακτη-ριστικότερα παραδείγµατα πολύπλευρης και πολύ-χρονης προσφοράς είναι οι αείµνηστοι ∆ηµήτριοςΣπανός (1936-1951), συγγραφέας τριών υπέροχωνβιβλίων σχετικά µε την ιστορία, τη λαογραφία καιτους αγωνιστές των Ψαρών, Ιωάννης Καλτσάς(1951-1965) καθώς και η Ελευθερία Σκαρβέλη-Κων-σταντάρα (1938-1962).

Η πληθυσµιακή αιµορραγία που δυστυχώς έ-πληξε το νησί τα τελευταία χρόνια δεν ήταν δυνατόννα µην αφήσει τα σηµάδια της και στο σχολείο. Έτσιέχουµε µια σταδιακή µείωση του µαθητικού δυναµι-κού σε ανησυχητικά επίπεδα. Ενδεικτικά αναφέρουµεκάποιες σχολικές χρονιές µε τον αριθµό των φοιτού-ντων µαθητών: Το 1930 µαθητές 108, το 1950 µαθη-τές 85, το 1960 µαθητές 54, το 1990 µαθητές 40, το2002 µαθητές 21. Φωτεινή εξαίρεση, ευελπιστούµενα µην είναι προσωρινή αναλαµπή, αποτελεί η φετι-νή σχολική χρονιά 2005-2006 µε 30 εγγεγραµµένουςµαθητές.

Την τελευταία εξαετία έγιναν πολλά στο σχο-

∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


σελ. 219

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

λείο, που συντέλεσαν αποφασιστικά στην ποιοτική α-ναβάθµισή του. Τακτικές όσο και απολύτως αναγκαί-ες παρεµβάσεις για τη βελτίωση της εικόνας αλλά καιτης λειτουργικότητας του σχολικού κτιρίου, εµπλουτι-σµός του µε πλούσιο διδακτικό–εποπτικό υλικό, η λει-τουργία του σαν Ολοήµερο από τη σχολική χρονιά2002-2003, παράλληλη ένταξη στο σχολικό πρό-γραµµα των αγγλικών και της πληροφορικής και ηπροαγωγή του σχολείου από 2/θ σε 3/θ µε την64797/∆4/29-6-2005 υπουργική απόφαση.

Στην ιστορία του σχολείου ιδιαίτερη µνεία α-ξίζει στους ανθρώπους που πρόσφεραν τα µέγισταστη βελτίωση των συνθηκών µάθησης και την ανα-βάθµιση της παρεχόµενης εκπαίδευσης.

Όλοι οι γονείς αλλά και άλλοι Ψαριανοί, πρό-σφεραν κατά καιρούς ανιδιοτελώς προσωπική εργα-σία αλλά και χρηµατικά ποσά, αναγνωρίζοντας τηνσηµασία και την προσφορά του σχολείου προς τη νε-ολαία αλλά και την τοπική κοινωνία γενικότερα. Ο α-είµνηστος Ψαριανός Νικόλαος Γ. Φιλίνης, δικηγόροςπου έζησε στην Ερµούπολη της Σύρου, κληροδότη-σε στο σχολείο µε τη διαθήκη του µετοχές τηςΤράπεζας της Ελλάδας από τις οποίες εισπράττεται ε-τήσιο µέρισµα. Η κ. ∆ώρα Φραγκοµανώλη, πολιτικόςµηχανικός από τη Θεσσαλονίκη, ο κ. Πρόδροµος Εµ-φιετζόγλου, πρόεδρος της κατασκευαστικής εταιρίας«ΜΗΧΑΝΙΚΗ Α.Ε» καθώς και ο κ. Θανάσης Μαρτί-νος, εφοπλιστής, ανταποκρίνονται διαρκώς στο κάλε-σµα του σχολείου, αναβαθµίζοντας βαθµιαία την υλι-κοτεχνική υποδοµή του.

Υποχρέωση όλων γονιών, εκπαιδευτικών, αρ-µόδιων φορέων είναι η προσπάθεια δηµιουργίας ε-νός σχολείου «φάρου» της τοπικής κοινωνίας µε α-νοιχτά παράθυρα στον κόσµο και το µέλλον.

Ψαρών


.


∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ «Ο Κοραής», Ιδιωτικό. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ε την Y.A 68328/21-7-60,ΦEK 165/4-8-60 και τηναπό 31-3-60 αίτησητης κ. Mαυρώνη Aγ-

γελικής ιδρύθηκε και λειτούρ-γησε πλήρες τριθέσιο Iδιωτικό∆ηµοτικό Σχολείο στην πόλητης Xίου µε την επωνυµία «Xι-ακά Eκπαιδευτήρια ο Kοραής»το οποίο στεγάστηκε µέσα στοήδη υπάρχον νηπιαγωγείο της.Tο σχολείο, στο οποίο διευθυ-ντής ήταν ο εκπαιδευτικος Ιω-άννης Bίος, διέκοψε τη λει-τουργία του το 1965.

Μ

Αριστερά η νηπιαγωγός Αγγ. Μαυρώνη και στο κέντροοι δάσκαλοι Μαρκέλλα Τσουρή-Αγγά και Γιάννης Βίος.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ∆ΙΕΥΘΥΝΣΗΣ Α/ΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ ΧΙΟΥ,Σ. ΒΙΟΥ-ΒΟΓΙΑ


ΜΕΡΟΣ ∆ΕΥΤΕΡΟ

Νηπιαγωγεία

Νοµού Χίου. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Biblio NHP 2107 221 304 7/21/06 2:10 PM Page 221

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ

Αγ. Γεωργίου Συκούση

ο Νηπιαγωγείο Αγίου Γεωργίου Συκούση είναι µονο-θέσιο και λειτουργεί ως κλασικό. Χτίστηκε το 1968 δί-πλα στο ∆ηµοτικό Σχολείο και αποτελεί προέκτασή του.

Ιδρύθηκε το έτος 1977 και λειτουργούσε περιστασιακά µεπαιδαγωγούς που όριζε ο τότε τοπικός συνεταιρισµός. Επίσηµααπό το ΥΠΕΠΘ λειτούργησε τη σχολική χρονιά 1979-1980 µεδιευθύντρια τη νηπιαγωγό Γ. Ελευθεράκη. Από τότε και µέχρι σή-µερα λειτουργεί ανελλιπώς.

Το κτίριο που στεγάζεται αποτελείται από µία αίθουσα πε-ρίπου 55 τ.µ. (µε εσωτερική τουαλέτα), η οποία είναι ευάερη καιευήλια. Η αυλή του είναι µεγάλη, γύρω στα 1000 τ.µ. (κοινή µε τοδηµοτικό). ∆ιαθέτει επίσης αίθουσα πολλαπλών χρήσεων 220 τ.µ.,

η οποία ανήκει στο ∆ηµοτικό Σχολείο που όµως παραχωρείται ό-ποτε χρειάζεται.

Το Νηπιαγωγείο παρόλο που βρίσκεται σε χωριό καιµάλιστα σε αρκετή απόσταση από την πόλη, δεν στερείται σετίποτα από εξοπλισµό και εποπτικά µέσα, διαθέτει πολλές γωνίες,αρκετά µεγάλη βιβλιοθήκη που ανανεώνεται συχνά και όλα τασύγχρονα µέσα. Τα τελευταία χρόνια ακολουθεί τη νέα πραγ-µατικότητα µε την υλοποίηση προγραµµάτων Αγωγής Υγείας καιΠεριβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Ο ∆ιευθυντής του ∆ηµοτικού Σχο-λείου διαχειρίζεται τα οικονοµικά, αφού υπάρχει κοινή σχολικήεπιτροπή.

Τ

σελ. 222

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟΥ


σελ. 223

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Αγ. Μηνά Νεοχωρίου

ο κτίριο που στεγάζεται σήµερα το Νηπιαγωγείο∆ήµου Αγίου Μηνά χτίστηκε το έτος 1953 µε δωρεάτων ευεργετών Βασιλείου και Φωτεινής Κουτσουράδηµε σκοπό να στεγαστεί το ∆ηµοτικό Σχολείο Νεοχω-

ρίου. Προς τιµήν των ευεργετών ονοµάστηκε «ΚουτσουράδειοςΣχολή». Φοιτούσαν τα παιδιά που κατοικούσαν στο Νεχώρι.

Λειτουργούσε ως δηµοτικό σχολείο µέχρι το σχολικό έτος1998-1999 οπότε και έκλεισε λόγω έλλειψης µαθητών. Παρέµεινε

ένα χρόνο χωρίς λειτουργία και επαναλειτούργησε το σχολικόέτος 2001-2002 για να στεγάσει το Νηπιαγωγείο Θυµιανών, τοοποίο µετονοµάστηκε το σχολικό έτος 2004-2005 σε ΝηπιαγωγείοΑγίου Μηνά-Νεοχωρίου.

Το Νηπιαγωγείο χρησιµοποιεί όλη την κτιριακή εγκατά-σταση. Λειτουργούν τρία τµήµατα εκ των οποίων το ένα κλασικόκαι τα δύο ολοήµερα. Φοιτούν νήπια και προνήπια όλου του∆ήµου Αγίου Μηνά.

ΤΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟΥ


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Βολισσού

σελ. 224

αράξενον ίσως, φίλε, θέλει σε φανήν, ότι σε γράφω,όχι από την ενδόξου νήσου Χίου πόλιν, άλλ’ απόταπεινόν αυτής χωρίον, την Βολισσόν». Μ’ αυτά τα

λόγια, τα προσωπικά, προλογεί ο Αδαµάντιος Κοραής το έργο του«Ο Παπατρέχας», το οποίο έγραψε στη Βολισσό. Σ’ αυτή την ταπει-νή πατρίδα το σχολείο της Βολισσού συµπληρώνει αισίως τα 78χρόνια λειτουργίας και προσφοράς του.

«Το στολίδι της Βολισσού», όπως το αποκαλούν, ήταν ένα όραµαπου έγινε πραγµατικότητα. Ύστερα από χρόνια προσπαθειών κατάφε-ραν µε εισφορές, δωρεές Ελλήνων του εξωτερικού και έρανο ακόµα ναυλοποιήσουν το όραµά τους. Πράγµατι, ύστερα από 15 χρόνια προ-σπαθειών, στις 6-1-1928 έγινε ο πρώτος αγιασµός. Στο επιβλητικότριώροφο κτίριο συστεγάζονται σήµερα το Νηπιαγωγείο, το δηµο-τικό και το γυµνάσιο µε λυκειακές τάξεις. Η λειτουργία του Νηπια-γωγείου βρίσκεται στις αρχές της δεκαετίας του 1990, δεκαετίες

αργότερα από την ανέγερση και τη λειτουργία του σχολείου.Αρχικά λειτούργησε σε µια αίθουσα του πρώτου ορόφου

στην οποία σήµερα λειτουργεί το δηµοτικό. Κατόπιν µετακόµισε σεένα ισόγειο κτίριο ακριβώς απέναντι από την είσοδο του σχολείου,που σήµερα χρησιµοποιείται από το Κ.∆.Α.Π. Στο ισόγειο τουκτιρίου το Νηπιαγωγείο λειτουργεί τα τελευταία εννέα χρόνια.Νωρίτερα στο χώρο αυτό διέµενε µια οικογένεια.

Η είσοδος του Νηπιαγωγείου είναι από τη δυτική πλευρά ενώπαράθυρα υπάρχουν στα νότια και ανατολικά του κτιρίου κάνοντάς τοευάερο και ευήλιο. Ο χώρος του είναι αρκετά µεγάλος, δεδοµένου ότι οαριθµός των παιδιών που φοιτούν σε αυτό µειώνεται αισθητά τατελευταία χρόνια. Αποτελείται από τέσσερις αίθουσες και δύοτουαλέτες, οι οποίες βρίσκονται στον ίδιο χώρο. Μπροστά και γύρωαπό το Νηπιαγωγείο υπάρχει προαύλιος χώρος µε δέντρα και διάφοραφυτά. Εκεί παίζουν τα παιδιά την ώρα του διαλείµµατος.

Π«



σελ. 225

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Βροντάδου, 1ο

ο 1ο Νηπιαγωγείο Βροντάδου στεγάζεται σήµερα στο Ξε-νίειο Παρθεναγωγείο Βροντάδου. Θεµελιώθηκε το 1924,µε δωρεά του Ι. Ευστ. Ξενιού, του Καθεδρικού Ναού Αγί-ου Γεωργίου και µε κρατική αρωγή. Εγκαινιάστηκε το

1926 και λειτούργησε ως διθέσιο ∆ηµοτικό Σχολείο Θηλέων µέχρι το1930, οπότε συγχωνεύτηκε µε το Αρρεναγωγείο που βρίσκεται ακρι-βώς απέναντι, επί της οδού Χίου- Βολισσού.

Το κτίριο αποτελείται από το αίθριο, δύο αίθουσες δεξιά, δύοαριστερά, ένα χώρο υποδοχής στη µέση (που σήµερα έχει και τη χρήσηγραφείου) και βοηθητικούς χώρους (κουζίνα και τουαλέτες) που φέτος(σχολικό έτος 2005-2006) διαχωρίστηκαν µε γυψοσανίδα. Ο χώρος τουαίθριου έχει κλειστεί µε υαλοπίνακες από τότε που το κτίριο χρησιµο-ποιούνταν από την Προµηθευτική ∆ήµου Βροντάδου.

Από το 1930 ως το 1965 στεγαζόταν στο διδακτήριο η Α’ και Β’τάξεις ∆ηµοτικού. Από το 1870 που ιδρύθηκε Σχολείο Θηλέων µέχρι τησυγχώνευσή του µε το Αρρεναγωγείο, το 1930, δίδαξαν οι δασκάλες:Μ. Λαµπροκοπούλου, Α. Νιαµονιτάκη, Μ. Αµπαζή, Ε. Γρυµάλδη, Μ.Αργυρούδη, Ε. Ντούλου, Κ. Φετόκη, Κ. Κυριακίδη, ∆. Παπασταµάτη Ι.Τσιµπινού, Χ. Βολάκη, Ε. Βαβούλα, Σ. Παπάζογλου, Κ. ∆ιοµατάρη και∆. Χούλη.

Τη διετία 1930-1932 δίδαξε ο Λεωνίδας Καρούσης, ο µονα-δικός δάσκαλος που υπηρέτησε σε Παρθεναγωγείο.

To 1o Nηπιαγωγείο ιδρύθηκε για πρώτη φορά το 1970 και ήτανµονοθέσιο. Στεγάστηκε στο κτίριο του Παρθεναγωγείου και πρώτηνηπιαγωγός ήταν η κ. ∆ιαµαντούλα Μιχαλακέλη. Από το 1970-1974 τοΝηπιαγωγείο στεγαζόταν στο Παρθεναγωγείο. Από το 1974-1990στεγαζόταν στο 1ο ∆ηµοτικό Σχολείο και λειτούργησε σα διθέσιο, στοχώρο της βιβλιοθήκης.

Από το 1973 στεγαζόταν στο Παρθεναγωγείο και το ΜουσείοΦυσικής Ιστορίας του Φ.Ο.Β. Το 1974 στεγάστηκε στο υπόγειο τουκτιρίου στρατιωτικό τάγµα. Στο χώρο αυτόν του υπογείου από το1990 στεγάζεται το 1ο Σύστηµα Ναυτοπροσκόπων Βροντάδου.

Από το 1983-1990 στεγάστηκε η Προµηθευτική (σουπερµάρ-κετ) ∆ήµου Βροντάδου. Από το 1990 στεγάζεται ξανά το Νηπιαγω-γείο. Το 1990 επιδιορθώθηκε µια αίθουσα διδασκαλίας και το Νη-πιαγωγείο έγινε διθέσιο. Από το 1999 λειτουργεί το ολοήµερο τµήµα.Από το 1993 µέχρι το 2000 στεγαζόταν σε µια αίθουσα του δι-δακτηρίου ο Όµιλος Επιµόρφωσης Γονέων. Με την ίδρυση του ολο-ήµερου ζητήθηκε η αίθουσα από το σχολείο και µε απόφαση ∆ηµο-τικού Συµβουλίου χρησιµοποιείται σήµερα από το σχολείο.

T

15



. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Βροντάδου, 2ο

σελ. 226

ο 2ο Νηπιαγωγείο Βροντάδου ιδρύθηκε µε το ΦΕΚ 283/3-12-1968 τ.Α’ και λειτούργησε για πρώτη φορά τονΝοέµβριο 1969 σε χώρο του διδακτηρίου του ∆ηµοτικούΣχολείου Ερυθιανής, αφού η προσπάθεια να στεγαστεί σε

ανεξάρτητη ιδιωτική οικία δεν υλοποιήθηκε τελικά.Τα νήπια που φοίτησαν το πρώτο έτος λειτουργίας ήταν 19

και είχαν νηπιαγωγό την Ιωάννα Βλάχου που ανέλαβε υπηρεσίατην 3 -11-1969.

Από το σχολικό έτος 2003-2004 λειτουργεί σε ένα σύγχρονοκαι άνετο νεότευκτο κτίριο, δωρεά της οικογένειας Βενιαµή ειςµνήµη του Ελευθέριου Βενιαµή.

Από το σχολικό έτος 2003 το Νηπιαγωγείο έχει τη δική τουΣχολική Επιτροπή µε την επωνυµία «Σχολική Επιτροπή 2ου Νηπια-γωγείου Βροντάδου» (ΦΕΚ 1858/12-12-03), ενώ µέχρι τότε ήτανενιαία µε αυτή του 2ου ∆ηµοτικού Σχολείου Βροντάδου.

Στο Νηπιαγωγείο πραγµατοποιούνται προγράµµατα ΑγωγήςΥγείας. Προγραµµατίζονται εκπαιδευτικές επισκέψεις σε χώρους πουαφορούν τα προγράµµατα που υλοποιούνται κάθε φορά.

Η µέθοδος διδασκαλίας που ακολουθείται κάθε φορά αφο-ρά πάντα στις νέες µεθόδους του αναλυτικού προγράµµατος.

Τ



σελ. 227

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Bροντάδου, 3ο

ο 3ο Νηπιαγωγείο Αγίου Μάρκου Βροντάδου ιδρύθηκε το1968 (σύµφωνα µε τα στοιχεία που βρέθηκαν στο αρχείοτου σχολείου). Μέχρι το 1997 λειτουργούσε σε αίθουσαγραφείου του 3ου ∆ηµοτικού σχολείου Βροντάδου.

Μετά από πολύχρονες προσπάθειες, τόσο των εκπαιδευτικώντου σχολείου όσο και του Συλλόγου Γονέων, ο ∆ήµος Οµηρούπoληςαναπαλαίωσε το παλιό κτίριο του 3ου ∆ηµοτικού Σχολείου και το διέ-θεσε στο Νηπιαγωγείο για να στεγαστεί. Στις 22 Σεπτεµβρίου 1997

έγιναν τα επίσηµα εγκαίνια του νέου κτιρίου του Νηπιαγωγείου.Πρόκειται για ένα παραδοσιακό κτίριο, κτισµένο το 1891,

µέσα στο οποίο στεγαζόταν το 3ο ∆ηµοτικό Σχολείο µέχρι τo1961.Το σχολείο διαθέτει δύο αίθουσες διδασκαλίας, ένα γραφείο προ-σωπικού, κουζίνα, τουαλέτα κοινή µε το 3ο ∆ηµοτικό.

Λειτουργεί ως κλασικό µονοθέσιο, διαθέτει τµήµα ένταξης καισυµµετέχει σε περιβαλλοντικά προγράµµατα.

Τ

Εγκαίνια µε τον Μητροπολίτη ∆ιονύσιο.



σελ. 228

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Ειδικό Χίου

ο Ειδικό Νηπιαγωγείο Χίου ιδρύθηκε το έτος 2001.Στεγάζεται σε νεοκλασικό κτίριο του παλιού Μαιευτη-ρίου, ιδιοκτησίας του Γενικού Σκυλίτσειου Νοσοκοµεί-ου Χίου. Μπροστά στο οίκηµα υπάρχει προαύλιο µε

όργανα παιδικής χαράς και σχολικός κήπος τον οποίο επισκέπτο-νται τα παιδιά και παρακολουθούν την εξέλιξη των φυτών πουκαλλιεργούν. Συστεγάζεται µε το Ειδικό ∆ηµοτικό Σχολείο.

Είναι το µοναδικό Ειδικό Νηπιαγωγείο Πρωτοβάθµιας Εκ-παίδευσης στο νοµό Χίου. Εδώ φοιτούν παιδιά προσχολικής καισχολικής ηλικίας που προέρχονται από όλο το νοµό. Παρέχεται σεαυτά ειδική εκπαίδευση, εφόσον αδυνατούν να παρακολουθή-σουν το πρόγραµµα του κανονικού Νηπιαγωγείου.

Λειτουργούν δύο τµήµατα στα οποία υπάρχουν ανοµοιο-γενείς περιπτώσεις µαθητών. Συγκεκριµένα φοιτούν παιδιά µεαυτισµό, σύνδροµο Ντάουν, νοητική υστέρηση, περιβαλλοντικήυστέρηση, ψυχοκινητική καθυστέρηση και πολλαπλές αναπηρίες.Η πρώιµη παρέµβαση που προσφέρει το εκπαιδευτικό πρό-γραµµα του Ειδικού Νηπιαγωγείου στοχεύει στη γνωριµία µε τοφυσικό περιβάλλον και τον κοινωνικό περίγυρο, στην καλλιέργειατου προφορικού λόγου και των νοητικών δεξιοτήτων των παιδιών.Επίσης αποσκοπεί µακροπρόθεσµα στην καλλιέργεια των ατο-µικών δεξιοτήτων τους, στην αυτοεξυπηρέτηση, στην κοινωνικήένταξη και στην ενσωµάτωσή τους.

Η εκπαίδευση πραγµατώνεται σε µια σχετικά µικρή σχολικήαίθουσα για τις ανάγκες των παιδιών της προσχολικής ηλικίας, µετη διδασκαλία απλών προµαθηµατικών εννοιών, προγραφής,προανάγνωσης, εικαστικών, µουσικής. Παράλληλα διεξάγεται και

εξωτερικό πρόγραµµα στα πλαίσια του οποίου πραγµατοποι-ούνται επισκέψεις σε καταστήµατα της πόλης, δηµόσιες υπηρε-σίες, εργασιακούς χώρους και σχολεία γενικής αγωγής. Οι δρα-στηριότητες αυτές στοχεύουν στην απόκτηση βασικών δεξιοτήτωνγια τη µελλοντική αυτονοµία τους. Αναλυτικότερα, στοχεύουνστην ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων των παιδιών, στηναυτοεξυπηρέτηση και στη συνεργασία, ενώ το εκπαιδευτικό και τοειδικό εκπαιδευτικό προσωπικό υλοποιούν εκπαιδευτικά προγρά-µµατα στην κουζίνα του σχολείου. Το σχολείο επίσης διαθέτειαίθουσα χαλάρωσης, κήπο και γυµναστήριο.

Το Ειδικό Νηπιαγωγείο στελεχώνεται από νηπιαγωγούς ει-δικής αγωγής και υποβοηθείται στην παιδαγωγική λειτουργία τουαπό το ειδικό επιστηµονικό προσωπικό και βοηθητικό προσωπικότου Ειδικού ∆ηµοτικού Σχολείου.

Σηµαντική είναι η προσφορά του Συλλόγου Γονέων, ο οποί-ος προσλαµβάνει εκπαιδευµένο προσωπικό που προσφέρει τιςυπηρεσίες του πάντα µε την καθοδήγηση των εκπαιδευτικών καιεφοδιάζει µε κατάλληλο παιδαγωγικό υλικό όταν κρίνεται ανα-γκαίο. Κατάλληλα αξιοποιούνται επίσης και οι δωρεές ιδιωτώνώστε να καλύπτονται απαραίτητες λειτουργικές δαπάνες για τηνεύρυθµη λειτουργία του Νηπιαγωγείου.

Το Ειδικό Νηπιαγωγείο στο πλαίσιο της πρώιµης παρέ-µβασης παρέχει σηµαντικό έργο και προετοιµάζει την ένταξη τωνπαιδιών µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στο ∆ηµοτικό Σχολείο.Μέχρι την ίδρυση του Νηπιαγωγείου τα παιδιά αυτά παρέµενανστο στενό οικογενειακό τους περιβάλλον µε όσα αρνητικά αυτόσυνεπάγεται για την περαιτέρω εξέλιξη και κοινωνική τους ένταξη.

T



σελ. 229

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Θολοποταµίου

ο 1/θέσιο Νηπιαγωγείο Θολοποταµίου ιδρύθηκε το1976 σύµφωνα µε το ΦΕΚ 269/11-10-1976 τ.Α΄ «Περίπροαγωγής και ιδρύσεως Νηπιαγωγείων». Λειτούρ-γησε όµως για πρώτη φορά το 1982 λόγω ελλείψεως

διδακτικού προσωπικού. Από τότε µέχρι σήµερα συστεγάζεται µετο 4/θέσιο ∆ηµοτικό Σχολείο Θολοποταµίου, χρησιµοποιώντας µίααίθουσα διδασκαλίας καθώς και τους κοινόχρηστους χώρους του.

Το σχολικό έτος 1995-1996 µεταφέρθηκε µαζί µε το ∆ηµο-τικό Σχολείο και στεγάστηκε στο κοινοτικό καφενείο µέχρι το 1998που ολοκληρώθηκε η επισκευή του σηµερινού διδακτηρίου του∆ηµοτικού Σχολείου.

Ο αριθµός των µαθητών κυµαίνεται από το 1982 µέχρι και

σήµερα γύρω στα 20 νήπια και προνήπια µε εξαίρεση τα σχολικάέτη 1992-1993 και 1993-1994 που ο αριθµός των παιδιών είχεελαττωθεί ανησυχητικά.

Με την απόφαση 86926/∆4/30-8-2004 του ΥΠΕΠΘ (ΦΕΚ 1346/τ.Β΄31-08-2004) συστάθηκε στο Νηπιαγωγείο µας µία οργανική θέσηγια ολοήµερο τµήµα χωρίς να έχει λειτουργήσει µε αυτή τηνιδιότητα ως τώρα λόγω ελλείψεως υποδοµών στέγασης.

Σύντοµα ολοκληρώνεται το προκατασκευασµένο κτίριοστον αύλειο χώρο του ∆ηµοτικού Σχολείου µε δαπάνες του ∆ήµουΙωνίας και µετά από µακροχρόνιες προσπάθειες αναµένεται ηοριστική εγκατάσταση του Νηπιαγωγείου σε ιδιόκτητο χώρο.

Τ



. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


(Ιδιωτικό)“Τα Χελιδόνια”

σελ. 230

τις 9-9-1958 ιδρύθηκε το πρώτο Νηπιαγωγείο απότην Αγγελική Μαυρώνη, νηπιαγωγό στη περιοχή Ριζα-ρίου. Το 1967 το Ιδιωτικό Νηπιαγωγείο µεταφέρθηκεστην περιοχή Σίφι, σε ιδιόκτητο κτίριο. Τα εγκαίνια

έγιναν µε την παρουσία πολύ κόσµου. Το Νηπιαγωγείο ονοµά-στηκε «Τα Χελιδόνια», ονοµασία που διατηρείται έως και σήµερα.

Οι χριστουγεννιάτικες γιορτές γίνονταν στην αίθουσα τηςµητρόπολης και στους κινηµατογράφους «Ρεξ» και «Αστέρα».

Το 1959 έγινε ο πρώτος παιδικός αποκριάτικος χορός στοΝαυτικό Όµιλο Χίου. Οι στολές και τα καπέλα ήταν χειροποίητα. Ηπροσέλευση του κόσµου ήταν µεγάλη. Στο τέλος της σχολικής χρονιάςτα παιδιά πήγαιναν ηµερήσια εκδροµή, ενώ συνοδεύονταν από τοπροσωπικό και τους γονείς. Το 1960 η Αγγελική Μαυρώνη έπαιξε τοπρώτο κουκλοθέατρο για τα παιδιά στο «Ρεξ». Τα παιδιά του Νηπια-γωγείου παρακολουθούσαν επίσης µαθήµατα ρυθµικής και µπαλέτουαπό δασκάλα που ερχόταν από την Αθήνα. Το 1969 έγινε στην ΠΕΚΕΒ

η πρώτη επίδειξη ρυθµικής από τα παιδιά στα πλαίσια της καλο-καιρινής γιορτής. Το Νηπιαγωγείο τότε αριθµούσε 80 παιδιά.

Το 1999 η Αγγελική Μαυρώνη παίρνει σύνταξη έχοντας µεγα-λώσει πολλές γενιές Χιωτόπουλων. Το Νηπιαγωγείο «Τα Χελιδόνια»µεταβιβάζεται στην Ο.Ε. Γ. Καλούπη - Σαλαγάρα - Β.Μαλή - Μαρουλάµε νόµιµο εκπρόσωπό του τη νηπιαγωγό Καλούπη Γεωργία.

Σήµερα συνεχίζει την πολυετή ιστορία του επάξια, µε σεβασµόκαι αγάπη για τους λιλιπούτειους µαθητές του. Τα παιδιά µε δρα-στηριότητες µέσα και έξω από την τάξη, την επαφή τους µε το φυσικόκαι ανθρωπογενές περιβάλλον, τις σχολικές γιορτές, τις εκδροµέςπερνάνε ευχάριστα και παράλληλα µαθαίνουν όλα εκείνα που χρει-άζονται για τη µελλοντική ζωή τους. Ο σεβασµός της προσωπικότηταςτου κάθε νηπίου, η επίγνωση της µοναδικότητάς του και οι άπειρεςδυνατότητες που έχει το παιδί σε αυτή την ηλικία καθορίζουν τησυµπεριφορά και τις παιδαγωγικές ενέργειές των νηπιαγωγών µεγνώµονα πάντα το καλύτερο δυνατό για τα παιδιά.

Σ



σελ. 231

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Καλαµωτής


ο Νηπιαγωγείο Καλαµωτής ιδρύθηκε το 1978 καιέκτοτε στεγάζεται σε αίθουσα του ∆ηµοτικού ΣχολείουΚαλαµωτής. Το σχολείο βρίσκεται στη ΒΑ πλευρά τουχωριού, είναι µονώροφο µε τέσσερις αίθουσες διδα-

σκαλίας, δύο γραφεία και ηµιυπόγειο. Μία από τις τέσσερις αίθου-σες χρησιµοποιεί το νηπιαγωγείο, εµβαδού 70 τ.µ.

Το σχολείο περιβάλλεται από αρκετό χώρο για χρήση απότους µαθητές.

Το επιβλητικό αυτό οικοδόµηµα πρωτοξεκίνησε τη λειτου-ργία του ως ∆ηµοτικό Σχολείο το 1922. Το 1978, έτος ιδρύσεως, τοΝηπιαγωγείο είχε στο δυναµικό του 26 νήπια και προνήπια.Σήµερα λειτουργεί µε 9 µαθητές ενώ το 80% των παιδιών είναιπαιδιά οικονοµικών µεταναστών και κυρίως αλβανικής καταγωγής.

Τ


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Καλλιµασιάς

σελ. 232

ο Νηπιαγωγείο της Καλλιµασιάς άρχισε να λειτουργείτο 1967 στο Ιωακείµιο Παρθεναγωγείο, εκεί που στε-γάζεται το σηµερινό ∆ηµαρχείο. Στη συνέχεια µετα-φέρθηκε στο ∆ηµοτικό Σχολείο Καλλιµασιάς έως το

1998. Από τότε και µέχρι σήµερα είναι εγκατεστηµένο στον πρώτοόροφο του Κρατικού Παιδικού Σταθµού Καλλιµασιάς. Το σχολείολειτουργεί εδώ και τρία χρόνια ως ολοήµερο.

ΤΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟΥ


σελ. 233

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΑ

Κάµπου, 1ο, 2ο

τον Κάµπο λειτουργούσαν δύο νηπιαγωγεία.Το 1ο Νηπιαγωγείο Κάµπου δηµιουργήθηκε και

λειτούργησε στο σχολικό κτίριο του ∆ηµ. ΣχολείουΣτρατήδαινας από τη σχολική περίοδο 1972-1991 προ-

κειµένου να καλύψει τις ανάγκες της περιοχής Στρατήδαινας καικαταργήθηκε µε το Π.∆ 243 /1991(ΦΕΚ 92/21-6-1991 τ.Α΄).

Το 2ο Νηπιαγωγείο Κάµπου δηµιουργήθηκε τη σχολική περίοδο1980 προκειµένου να καλύψει τις ανάγκες της περιοχής Κλούβα. Το 2οΝηπιαγωγείο Κάµπου συστεγάζεται µε το ∆ηµοτικό Σχολείο Κάµπου.Αρχικά λειτούργησε σε ένα χώρο 40 τ.µ. Ο αριθµός των παιδιών αυ-ξήθηκε και έγινε 2/θέσιο, σύµφωνα µε την ∆4/479/14-6-1995 (ΦΕΚ 564/28-6-1995 τ.Β΄) απόφαση του ΥΠΕΠΘ. Το 2003 λειτούργησε σαν ολοήµερο(92576/∆4/1-9-2003,ΦΕΚ 1270/4-9-2003 τ.B΄) και µε τµήµα ένταξης το 2004(89812/Γ6/3-9-2004, ΦΕΚ 1400/13-9-2004 τ.B΄). Το 2005 το oλοήµερο Νηπια-γωγείο µεταφέρθηκε στην αίθουσα του Φιλοπροόδου Οµίλου Κάµπου.

Σ



. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


1o Kαµποχώρων

σελ. 234

ο 1ο Νηπιαγωγείο Καµποχώρων, που εδρεύει στο χωριόΒασιλεώνοικο του ∆ήµου Καµποχώρων, στεγάζεται στοχώρο του πρώην ∆ηµοτικού Σχολείου Βασιλεωνοίκου.Μεταφέρθηκε εκεί το σχολικό έτος 1995-1996 ενώ µέχρι

τότε συστεγαζόταν µε το ∆ηµοτικό στο Χαλκειός.Από τότε λειτουργεί ως 1ο Νηπιαγωγείο Καµποχώρων. Το σχο-

λικό έτος 2002-2003 µετατράπηκε σε ολοήµερο και µ’ αυτή τη µορφήλειτουργεί µέχρι σήµερα.

TΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟΥ


σελ. 235

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


2o Kαµποχώρων

ο σχολείο τελείωσε το 1959 και λειτούργησε τον Σε-πτέµβριο του ίδιου χρόνου ως διθέσιο δηµοτικό, αργό-τερα έγινε µονοθέσιο, ενώ από το 1997 (µετά και τησυνένωση των χωριών σε ∆ήµο), τα παιδιά του ∆αφ-

νώνα φοιτούν στο εξαθέσιο Σχολικό Κέντρο Καµποχώρων στοΧαλκειός. Το σχολείο του ∆αφνώνα (στις δύο αίθουσες και το γρα-φείο γύρω από τον τετράγωνο προθάλαµο), σήµερα στεγάζει το 20

Νηπιαγωγείο ∆ήµου Καµποχώρων.Με 17 νήπια σήµερα, το σχολείο παραµένει ανοιχτό και

ζωντανό, χωρίς φυσικά να έχει τα 80 και πλέον παιδιά που είχεόταν πρωτολειτούργησε σαν ∆ηµοτικό...

TΜε τη νηπιαγωγό Ε. Καλπακτίδου.



. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Καρδαµύλων, 1ο

σελ. 236

ο 1ο Νηπιαγωγείο Καρδαµύλων βρίσκεται στα ΆνωΚαρδάµυλα της Χίου. Στεγάζεται σε κτίριο που βρί-σκεται στην αυλή του 1ου ∆ηµοτικού Σχολείου Καρδα-µύλων και το οποίο, σύµφωνα µε µαρτυρίες κατοίκων,

χτίστηκε το 1970 ως προσθήκη για τις ανάγκες του δηµοτικού καιαργότερα παραχωρήθηκε στο νηπιαγωγείο.

Σύµφωνα µε στοιχεία από το αρχειακό υλικό του σχολείου,το 1ο Νηπιαγωγείο Καρδαµύλων λειτουργεί από τη σχολική χρο-νιά 1969-1970 στο κτίριο που στεγάζεται σήµερα ο ∆ηµοτικόςΠαιδικός Σταθµός των Άνω Καρδαµύλων.

Γύρω στα 1984-1985 το Νηπιαγωγείο µεταφέρεται στο κτί-ριο στο οποίο στεγάζεται έως σήµερα. Στα πρώτα χρόνια ίδρυσής

του δεν λειτουργούσε κανονικά, λόγω έλλειψης προσωπικού, όµωςαπό τον Φεβρουάριο του 1973 λειτουργεί κανονικά µε νηπιαγωγότην Ναυσικά Χασίωτη, από την οποία βρέθηκαν οι παραπάνωπληροφορίες.

Από το σχολικό έτος 2003-2004 το 1ο Νηπιαγωγείο Καρδα-µύλων συγχωνεύεται µε το 2ο Νηπιαγωγείο Καρδαµύλων, και έτσισήµερα στα Καρδάµυλα λειτουργεί µόνο ένα Νηπιαγωγείο µε τηνονοµασία 1ο Νηπιαγωγείο Καρδαµύλων. Εκεί φοιτούν νήπια από ταΆνω και Κάτω Καρδάµυλα και από το Πυτιός. Το 2002 τοΝηπιαγωγείο γίνεται ολοήµερο και από το σχολικό έτος 2005-2006λειτουργούν δύο ολοήµερα τµήµατα. Σήµερα έχει 35 µαθητές.

Τ



σελ. 237

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Καρδαµύλων, 2o

πό στοιχεία του αρχειακού υλικού του 2ου ΝηπιαγωγείουΚαρδαµύλων (πρωτόκολλο αλληλογραφίας και βιβλίο πρά-ξεων προϊσταµένης), φαίνεται ότι το σχολικό έτος 1969-1970, το νηπιαγωγείο λειτουργούσε στο ηµιυπόγειο του

2ου ∆ηµοτικού Σχολείου των Κάτω Καρδαµύλων.Το 1985 µεταφέρεται σε κτίριο που βρίσκεται στη Ράχη Καρ-

δαµύλων, όπου και λειτουργεί εκεί ως και το σχολικό έτος 2002-2003.Από τον Σεπτέµβριο του 2003 το 2ο Νηπιαγωγείο ενώνεται µε το 1οΝηπιαγωγείο Καρδαµύλων και παύει τη λειτουργία του.

Από τα στοιχεία του ιστορικού του 1ου και του 2ου Νηπια-γωγείου Καρδαµύλων προκύπτει ότι και τα δύο Νηπιαγωγεία λει-τούργησαν ταυτόχρονα.

Α



. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Καρυών

σελ. 238

ο Νηπιαγωγείο Καρυών, σύµφωνα µε τα επίσηµα στοιχείαπου υπάρχουν σε αυτό, ξεκίνησε τη λειτουργία του το σχο-λικό έτος 1981-1982. Από τότε και µέχρι σήµερα το Νηπια-γωγείο στεγάζεται σε διάφορες αίθουσες του ∆ηµοτικού

Σχολείου. Αρχικά στεγαζόταν στην αίθουσα που προοριζόταν για γρα-φείο δασκάλων και κατόπιν στο χώρο που λειτουργεί σήµερα ως αίθου-σα υπολογιστών του ∆ηµοτικού Σχολείου. Τα τελευταία χρόνια στεγά-ζεται στη µεγαλύτερη αίθουσα του σχολικού κτιρίου και λειτουργεί ωςολοήµερο. Τη φετινή σχολική χρονιά (2005-2006) παρουσιάζει αύξησητου µαθητικού δυναµικού φτάνοντας τους 17.

Οι εκδηλώσεις του ∆ηµοτικού Σχολείου και του Νηπιαγωγείου Κα-ρυών πραγµατοποιούνται στο παλιό διδακτήριο που έχει ανακαινιστείκαι λειτουργεί ως Πνευµατικό Κέντρο, καθώς στο σχολείο δεν υπάρχειαντίστοιχη αίθουσα.

Τ



σελ. 239

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Καταρράκτη

ο Νηπιαγωγείο Καταρράκτη ιδρύθηκε το Σεπτέµβρητου 1984. Πρώτη νηπιαγωγός ήταν η κυρία Πιπίνα Γκί-νη. Το Νηπιαγωγείο λειτούργησε τη χρονιά εκείνη καιµέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 80 στο «Παλιό Σχο-

λειό», το παλιό διδακτήριο δηλαδή του Καταρράκτη. Στη συνέχειαµεταφέρθηκε στο κτήριο του ∆ηµοτικού Σχολείου του Καταρράκτη,όπου και λειτουργεί ως σήµερα.

Στην πρώτη φωτογραφία φαίνεται το ∆ηµοτικό Σχολείο καιΝηπιαγωγείο του Καταρράκτη όπως είναι σήµερα. Η φωτογραφίααυτή είχε αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του DIPSIE του σεµιναρίουComenius, «∆ηµοκρατία σε σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσηςστην Ευρώπη» στο οποίο είχε συµµετέχει η Νηπιαγωγός του Καταρ-ράκτη το 2003.

Τ



. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Λαγκάδας

σελ. 240

ο 1977 λειτούργησε για πρώτη φορά µονοθέσιο Νηπια-γωγείο µε ιδιωτική πρωτοβουλία στο χωριό ΛαγκάδαςΧίου. Το Νηπιαγωγείο φιλοξενούσε 27 παιδιά ηλικίας 3-6 χρόνων και είχε τη µορφή βρεφονηπιακού σταθµού. Η

νηπιαγωγός ήταν η Μπόνια Αθηνά η οποία πληρωνόταν από τουςγονείς. Γενικά όλη η λειτουργία υποστηριζόταν από τους ενδια-φερόµενους γονείς και άλλους κατοίκους της Λαγκάδας. ΤοΝηπιαγωγείο συστεγαζόταν µε το ∆ηµοτικό Σχολείο και συγκεκριµέναοι δραστηριότητες γίνονταν στο χώρο της θεατρικής σκηνής.

Ένα χρόνο µετά, λειτούργησε για πρώτη φορά ως ∆ηµόσιοµε Νηπιαγωγό την Ελένη Παπαεµµανουήλ, µε 28 παιδιά. Από το1977 (ιδιωτικό) έως και το 1986 συστεγαζόταν στο ∆ηµοτικό Σχο-λείο Λαγκάδας και στο χώρο που προαναφέραµε. Επί προεδρίαςΖωρζή Γιαννόπαπα (1982-1990) χτίστηκε το κτίριο στο οποίοστεγάζεται ακόµη και σήµερα, επιφάνειας 150,0 µ2.

Ο εξοπλισµός του Νηπιαγωγείου έγινε σταδιακά από τονΟργανισµό Σχολικών Κτιρίων (ΟΣΚ), µε τη συνδροµή τουΣυλλόγου Γονέων και Κηδεµόνων καθώς και από άλλες δωρεέςκατοίκων της Λαγκάδας.

Σήµερα πρόκειται για ένα καλά οργανωµένο και ικανοποιητικά

εξοπλισµένο Νηπιαγωγείο. ∆ιαθέτει γραφείο διδασκόντων, κουζίνα,αίθουσα ρυθµικής, χώρο διδασκαλίας, ευρύχωρη τουαλέτα για ταπαιδιά και τουαλέτα προσωπικού. Ο χώρος διαχέεται από έντονο φυ-σικό φως. Βρίσκεται στο πρώτο όροφο του κτιρίου και είναι ενσωµα-τωµένο στο κτίριο του ∆ηµοτικού Σχολείου Λαγκάδας. Η αυλή τουείναι κοινή µε αυτή του ∆ηµοτικού Σχολείου µε δύο εισόδους, χωρίςκήπο και µε περιορισµένο χώρο.

Εξακολουθεί να είναι ένα µονοθέσιο Νηπιαγωγείο και να λει-τουργεί ως κλασικό. Τα παιδιά που φοιτούν είναι στο σύνολο 7 απότα οποία τα τέσσερα είναι προνήπια (δύο αγόρια και δύο κορίτσια)και τα υπόλοιπα τρία είναι νήπια (αγόρια). Ο αριθµός των παιδιών,όπως φαίνεται και από τα στοιχεία που έχουν παρατεθεί παραπάνω,έχει µειωθεί αισθητά. Κάνοντας επίσης συγκριτική µελέτη των επαγ-γελµάτων των γονέων των παιδιών που φοιτούν στο Νηπιαγωγείοσήµερα (έτος 2006) µε αυτών που φοιτούσαν το 1978 διαπι-στώνουµε ότι κυµαίνονται στα ίδια επίπεδα. Πιο συγκεκριµένα, ησυνηθέστερη απασχόληση των µητέρων είναι τα οικιακά ενώ τασυνηθέστερο επάγγελµα των πατέρων είναι αυτό του ναυτικού. Οιπεριπτώσεις γονέων που είναι επιστήµονες είναι ελάχιστες.

Τ



σελ. 241

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Λιβαδίων

ο Νηπιαγωγείο Λιβαδίων ιδρύθηκε το έτος 1972.Λειτούργησε ως µονοθέσιο από το έτος 1972 έως το1988 και από το 1988 µέχρι σήµερα ως διθέσιο.

Στην αρχή στεγάστηκε στην υπόγεια αίθουσα τουΒούρειου ∆ηµοτικού Σχολείου Λιβαδίων, η οποία σήµερα λειτουργείως αίθουσα Πληροφορικής και προβολών. Κατόπιν µεταστεγάστηκεσε αίθουσα του ιδίου σχολείου, η οποία σήµερα λειτουργεί ως αί-θουσα διδασκαλίας και βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του σχολείου,δίπλα ακριβώς στο γραφείο του σχολείου. Στη συνέχεια µετα-στεγάστηκε στο παλαιό Παρθεναγωγείο Λιβαδίων, όπου κατέλαβεπερίπου το ένα τρίτο του κτιρίου και στο οποίο σήµερα στεγάζεταιο Εκπολιτιστικός και Μορφωτικός Σύλλογος Λιβαδίων Χίου «ΟΓεώργιος Βούρος». Εκεί πραγµατοποιούνται εκδηλώσεις τόσο του

Συλλόγου όσο και του ∆ηµοτικού Σχολείου και του Νηπιαγωγείου,καθώς και των άλλων φορέων της περιοχής.

Το σηµερινό κτίριο του Νηπιαγωγείου Λιβαδίων κτίστηκε σεοικόπεδο του Βούρειου κληροδοτήµατος, του οποίου παρα-χωρήθηκε η χρήση στο ∆ήµο Χίου για πενήντα χρόνια. Η παρα-χώρηση αυτή έγινε µε το υπ’ αριθµό 3/1992 πρακτικό της Εφο-ρείας Βουρείων Σχολείων, η οποία τότε αποτελείτο από τους: 1)Τάτση Ιωάννη, τ. Γυµνασιάρχη, πρόεδρο, 2) Αιδεσιµώτατο ιερέαΛιαδή Γεώργιο, καθηγητή, 3) Νικολάκη Κωνσταντίνο, καθηγητή,4) Αµπελιώτη Λουκά, δάσκαλο του ∆ηµοτικού Σχολείου Λιβαδίων,ως γραµµατέα.

Στο κτίριο αυτό λειτουργεί το Νηπιαγωγείο Λιβαδίων απότο έτος 1994 µέχρι σήµερα.

Τ


16


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Λιθίου

σελ. 242

ο Νηπιαγωγείο Λιθίου άρχισε να λειτουργεί το 1984 ωςκλασικό Nηπιαγωγείο. Από την έναρξη λειτουργίας τουµέχρι και σήµερα που λειτουργεί πλέον µε διευρυµένοωράριο (ολοήµερο) στεγάζεται κάτω από το ∆ηµοτικό

Σχολείο σε µια αίθουσα 70 περίπου τετραγωνικών µέτρων. Η αυλήτου είναι κοινή µε αυτή του ∆ηµοτικού. Ο εξοπλισµός που διαθέτειπεριορίζεται στα πλέον αναγκαία για τη λειτουργία του ως ολο-ήµερου. Στο Νηπιαγωγείο υλοποιούνται πολιτιστικά προγράµµατακαι προγράµµατα αγωγής υγείας. Σήµερα (σχολική χρονιά 2005-2006) είναι εγγεγραµµένα στο Νηπιαγωγείο 5 παιδιά.

T



σελ. 243

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Νενήτων

ο Νηπιαγωγείο Νενήτων πρωτολειτούργησε το 1977. Μηνέχοντας δικό του χώρο στεγαζόταν για πολλά χρόνια σεαίθουσα του ∆ηµοτικού Σχολείου Νενήτων, όπως επίσηςκαι σε ενοικιασµένη αίθουσα στο κέντρο του χωριού.

Το 1998 αποκτά το δικό του χώρο. Ένα καινούργιο Νηπια-γωγείο κτίζεται µε δωρεά του Νικόλαου Μικέ Γεωργίτση και τηςΝοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης Χίου, επί Νοµαρχίας Γεωργίου Κα-λουτά και επί ∆ηµαρχίας Ιωάννου Κοκκώδη.

Τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας του λειτουργεί ως µονο-θέσιο. Τη σχολική χρονιά 1990-1991 γίνεται διθέσιο και από τότεέως και σήµερα έχει αυτήν την οργανικότητα. Από τις αρχές τουθεσµού των ολοήµερων σχολείων, τη χρονιά 1998-1999, ένα τµή-µα του Νηπιαγωγείου ξεκινά να λειτουργεί ως ολοήµερο και τοάλλο ως κλασικό.

Όντας ένα νεόκτιστο σχολείο τόσο κτιριακά όσο και σε θέµαταπου αφορούν την υλικοτεχνική υποδοµή του, είναι άρτια εξοπλισµένο.∆ιαθέτει δύο µεγάλες αίθουσες και µια αίθουσα πολλαπλών χρήσεων-αίθουσα εκδηλώσεων. Στερείται δικής του αυλής γι’ αυτό και την ώρατου διαλείµµατος χρησιµοποιεί τον προαύλιο χώρο του ∆ηµοτικούΣχολείου Νενήτων που βρίσκεται απέναντί του.

Παρόλο που συγκεντρώνει µαθητές από τα γύρω χωριά(Φλάτσια, Κοινή, Βουνό), κοιτώντας κανείς τα αρχεία του σχο-λείου-βιβλίο µητρώου, διαπιστώνει µια φθίνουσα πορεία στοναριθµό των µαθητών του Νηπιαγωγείου. Τη σχολική χρονιά πουδιανύεται (2005-2006), 16 νήπια φοιτούν στο Νηπιαγωγείο (6νήπια και 10 προνήπια) εκ των οποίων τα 7 είναι γραµµένα στοκλασικό τµήµα και τα 9 στο ολοήµερο τµήµα του σχολείου.

Τ



. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Οινουσσών

σελ. 244

ο Νηπιαγωγείο Οινουσσών λειτούργησε ως δηµόσιοΝηπιαγωγείο για πρώτη φορά το έτος 1980. Προη-γουµένως, στις αρχές της δεκαετίας του 1960 καισυγκεκριµένα πριν από το 1963, γίνεται αναφορά για

Νηπιαγωγείο, για λίγο καιρό, όχι όµως σαν δηµόσιο. Ως µη δηµό-σιο λοιπόν επαναλειτουργεί το 1963 έως το 1980, οπότε δηµιου-ργήθηκε δηµόσιο Νηπιαγωγείο που λειτουργεί µέχρι σήµερα στονίδιο πάντα χώρο.

Το Νηπιαγωγείο του χωριού στεγάσθηκε (1963) στο οίκηµαιδιοκτησίας Κώστα Μ. Λεµού -ο οποίος το παρεχώρησε ως δωρεά-για να εξυπηρετεί τις ανάγκες αυτού του τοµέα. Τελευταία παρα-χωρήθηκε να το διαχειρίζεται ο Σύλλογος Φίλων Οινουσσών.

Το οίκηµα χτίστηκε το 1875, ανακαινίστηκε το 1952 καιαναπαλαιώθηκε το 1982. Είναι διώροφο και βρίσκεται απέναντιαπό το ξενοδοχείο «Θαλασσοπόρος». ∆ιαθέτει ανισόπεδη αυλή µεπηγάδι στο µέσο. Το τµήµα του Νηπιαγωγείου στεγάζεται στοισόγειο. ∆ιαθέτει µία αίθουσα και ένα γραφείο.

Ας επιστρέψουµε όµως στα χρόνια όπου την πρωτοβουλίαγια τη λειτουργία του ανέλαβε η Ένωσις Οινουσσιών Κυριών Λο-

νδίνου, µε πρόεδρο την κυρία Μαρία Χατζηπατέρα. ∆ιευθύντριεςήταν οι κυρίες ∆έσποινα και Ασπασία Σιδεριδάκη.

Πρώτη δασκάλα του Νηπιαγωγείου ήταν η κυρία ΒαρβάραΛίτση, που ήταν και νηπιαγωγός (διότι δίδασκε επίσης και µα-γειρική και οικιακή οικονοµία στη «Σχολή»). Η κυρία Λίτση εκπαί-δευσε τη ∆έσποινα Ανδριώτη και την Κούλα Καράνταγλη που τηναντικατέστησαν στη θέση της νηπιαγωγού. Αργότερα ανέλαβενηπιαγωγός η Άννα Μαργαρίτου για δύο χρόνια, η ΣκευούλαΤσελέκου για τρία και εν συνεχεία για δύο ακόµη χρόνια η ΧαδιώΖανίκου έως το 1980 όπου έγινε ∆ηµόσιο.

Το Νηπιαγωγείο Οινουσσών από το 1980 έως το 2002 λει-τούργησε ως κλασικό, ενώ το σχολικό έτος 2003-2004 για πρώτηφορά ως ολοήµερο.

Κατά τα παλαιότερα χρόνια ο µαθητικός πληθυσµός ήτανεπαρκής. Χρόνο µε το χρόνο όµως η διαπίστωση είναι ότι οι εγ-γραφές νηπίων µειώνονται.

Το Νηπιαγωγείο συντηρείται µε χρηµατοδότηση του κράτουςµέσω του ∆ήµου Οινουσσών. Επίσης από δωρεές που παρέχει τοίδρυµα «Λέων Λαιµός» και ο Σύλλογος Φίλων Οινουσσών (Σ.Φ.Ο.).

Τ



σελ. 245

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Πυργίου

ο Νηπιαγωγείο Πυργίου είναι από τα πιο παλιά στονησί. Τα στοιχεία µαρτυρούν ότι πρωτολειτούργησετο σχολικό έτος 1963-1964 µε δασκάλα την κ. Χού-λιαρη. ∆υστυχώς δεν είµαστε σε θέση να γνωρίζουµε

τα ονόµατα πολλών εκπαιδευτικών που εργάστηκαν σε αυτό. Εκείνα τα χρόνια το Nηπιαγωγείο στεγάστηκε σε διάφορες

αίθουσες σχετικά µακριά από τον φυσικό του χώρο, το ∆ηµοτικόΣχολείο Πυργίου. Από το 1980 και πέρα διαθέτουµε περισσότερεςπληροφορίες επειδή διασώζεται το βιβλίο µητρώου νηπίων: τοσχολείο λειτουργεί ως µονοθέσιο, µε 37 παιδιά. Στελεχώνεται κατάκαιρούς µε Χιώτισσες Νηπιαγωγούς ή µε χιολάτρισσες που προ-σηλυτίζονται στον «χίο τρόπο ζωής» και παντρεύονται Χιώτες.

Με τη µεταφορά του Nηπιαγωγείου στο Σχολικό Κέντρο Πυρ-γίου και τη στέγασή του στα ισόγεια του σχολικού κέντρου -πρώηνχώρο µαθητικού συσσιτίου- η προσχολική αγωγή παγιώνεται στη συ-νείδηση του αγροτικού πληθυσµού. Ένα σηµαντικό βήµα αναβάθµι-σης της ποιότητας στην προσφερόµενη αγωγή έγινε το 2003, όταν τοΝηπιαγωγείο µετατράπηκε σε διθέσιο.

Ο 21ος αιώνας βρίσκει το Νηπιαγωγείο να αντιµετωπίζει

µια σειρά από προκλήσεις που αφορούν τη σύγκλιση ενός σχο-λείου στην ύπαιθρο µε τους ευρωπαϊκούς δείκτες ποιότητας.

Ας σηµειωθεί ότι από το 1999 καθηµερινά εκτελούνται τρίαδιαφορετικά δροµολόγια ΚΤΕΛ από τα Μαστιχοχώρια για τοΝηπιαγωγείο, κάτι που απαιτεί άριστο συντονισµό και αφοσίωσηαπό τους διδάσκοντες στο όραµα για δηµοκρατική εκπαίδευσηποιότητας. Τα παραπάνω αφορούν τους µαθητές και τις µαθή-τριες οχτώ περίπου Μαστιχόχωρων που έχουν υπερδιπλασιάσειτο µαθητικό πληθυσµό, µε αποτέλεσµα ο µέσος όρος τωντελευταίων να ανέρχεται σε 35 παιδιά.

Οι επισκέπτες µπορούν να απολαύσουν τις καλαίσθητες ζω-γραφιές της ιταλίδας ζωγράφου Natalie Gioni, που το καλοκαίρι του2004 ζωγράφισε την αίθουσα του Νηπιαγωγείου αντλώντας έµ-πνευση από χιώτικα θέµατα: τους λαλάδες, τα µαστιχόδεντρα, τιςπορτοκαλιές και τα χιώτικα καράβια. Ακόµα µπορούν να µετρο-φυλλίσουν τεύχη µε τις περιβαλλοντικές εργασίες που ανέλαβε τατελευταία χρόνια το Νηπιαγωγείο και αφορούν το φηµισµένο «κά-µπο του Γαλάτη», τα παραδοσιακά παιχνίδια που παίζονται στοΠυργί και τη δηµιουργία σχολικού κήπου.

Τ



. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Συκιάδας

σελ. 246

ο 1953, και για µια σχολική χρονιά, λειτούργησε το πρώ-το Νηπιαγωγείο στο παλιό διδακτήριο. Οι κάτοικοι πλή-ρωναν την κυρία ∆ροσιά Καλούδη, απόφοιτο Γυµνασίου,για να δώσει τις πρώτες γνώσεις στα µικρά παιδιά. Είκοσι

χρόνια µετά ιδρύθηκε το Νηπιαγωγείο, το 1973, σε µια αίθουσα τουνέου διδακτηρίου, όπου λειτουργεί µέχρι και σήµερα.

Στο ∆ιδακτήριο της Συκιάδας στεγάζονται η Α’, Γ’, ∆’ τάξεις και τοΝηπιαγωγείο και στο ∆ιδακτήριο της Λαγκάδας η Β’, Ε’ και Στ’ τάξεις.

TΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟΥ


σελ. 247

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Χίου, 1ο

ο 1ο Νηπιαγωγείο Χίου ιδρύθηκε το1966. Στην αρχήλειτούργησε µέσα στο γραφείο του διδακτικού προ-σωπικού του 7ου ∆ηµοτικού Σχολείου και κατόπιν σεαίθουσα του δεύτερου ορόφου, µε νηπιαγωγό την κ.

Φωτεινή Χούλιαρη.Ήταν µονοθέσιο και φοιτούσαν µόνο νήπια. Τα παιδιά

φορούσαν σχολικές ποδιές, ροζ τα κορίτσια και θαλασσί τα αγόρια.Αργότερα µετακόµισε στην οδό Αθαν. Παρίου, στο ισόγειο

της δασκάλας κ. Πόπης Στεφανάκη.Το 1977 φεύγει η κ. Χούλιαρη και στη θέση της έρχεται η κ.

Βιργινία Στάχτιαρη.

Το 1983 το Νηπιαγωγείο γίνεται διθέσιο και µετακοµίζει στηνοδό Αντωνίου Πατρώνα, στο ισόγειο της οικίας του τότε Προϊ-σταµένου Α/βάθµιας Εκπαίδευσης Κωνσταντίνου Γανιάρη και στηδεύτερη θέση τοποθετείται η Καλλιόπη Ζερβούδη.

Από τον Ιανουάριο του 1991 το Νηπιαγωγείο στεγάζεται σειδιόκτητο κτίριο µέσα στην αυλή του 7ου ∆ηµοτικού Σχολείου.

Το 2000 δηµιουργείται τµήµα ολοήµερου, σύµφωνα µε τιςαποφάσεις ΥΠΕΠΘ, Φ.32/512/Γ1/7-6-1999 (ΦΕΚ1169/14-6-1999 τ.Β΄) και∆4/519/5-8-1999(ΦΕΚ 1611/16-8-1999 τ.Β΄).

Μέχρι σήµερα το Νηπιαγωγείο λειτουργεί µε τρία τµήµατακλασικά και ένα ολοήµερο.

Τ



. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Χίου, 2ο

σελ. 248

ον Ιανουάριο του 1967 το 2ο Νηπιαγωγείο Χίου πρω-τολειτούργησε σαν µονοθέσιο µε 40 παιδιά σε κάποιααίθουσα του 2ου ∆ηµοτικού Σχολείου στην οδό Μιχά-λων. Έπειτα από 10 περίπου χρόνια προάχθηκε σε διθ-

έσιο και στεγάστηκε σε νοικιαζόµενο οίκηµα στην οδό Καλαµπόκα(πρώην κλινική Φουρναράκη).

Το Μιχάλειο Κέντρο Παιδικής Μέριµνας φιλοξένησε για 6-7χρόνια τα παιδιά του 2ου Νηπιαγωγείου. Όταν το κτίριο δόθηκεστο πανεπιστήµιο Αιγαίου το Νηπιαγωγείο µεταστεγάστηκε στουπόγειο της πολυκατοικίας ∆. Μυλωνάδη (πίσω στο µουσείο)

Ο ∆ήµος Χίου έδωσε οικόπεδο και κτίστηκε το 1994 το νέοκτίριο όπου και λειτουργεί εκεί από τότε. Αργότερα, στο υπόγειότου στεγάστηκε και το 6ο Νηπιαγωγείο.

Το 1999-2000 στα δυο κλασικά του τµήµατα προστέθηκε καιένα τµήµα ολοήµερου νηπιαγωγείου.

Το 2003 µετατράπηκε µόνο σε ολοήµερο.

T∆ιακρίνεται η νηπιαγωγός και σχολική σύµβουλος Β. Παρασκευά-Γεραγωτέλη.



σελ. 249

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Χίου, 3ο

ο 3ο Νηπιαγωγείο Χίου ιδρύθηκε το 1968 στη πόλητης Χίου στην περιοχή της Αγίας Άννας Καπέλλας µετο υπ’ αριθ.283/3-12-1968 ΦΕΚ σαν µονοθέσιο.

Το 1984 έγινε 2/θέσιο µε το Π∆ 326/1984 και δηµοσιεύτηκεστο 117/16-8-1984 ΦΕΚ. Από την ίδρυσή του µέχρι το 1993 στεγά-στηκε σε ισόγειο µαγαζί στην οδό Σκαραµαγκά.

Το 1993 µετά από επίµονες και επίπονες προσπάθειες τωνδιδασκόντων και του Συλλόγου Γονέων και Κηδεµόνων του Νηπια-γωγείου ανεγέρθηκε στον αύλειο χώρο του 3ου ∆ηµοτικού Σχολεί-

ου Χίου καινούργιο κτίριο και από τότε συστεγάζεται µε το 8οΝηπιαγωγείο Χίου, ένα σε κάθε όροφο.

Τον Σεπτέµβρη του 1998 λειτούργησε σαν ολοήµερο, τοπρώτο που ιδρύθηκε στην πόλη της Χίου και δηµοσιεύτηκε στοΦΕΚ 1169/14-6-1999 Τεύχος Β’.

Το 1999 συστάθηκε µια ακόµα οργανική θέση νηπιαγωγούστο ολοήµερο µε το υπ’ αριθ. ΦΕΚ 1611/16-8-1999.

Στο Νηπιαγωγείο από την ίδρυσή του υπηρέτησαν πολλέςνηπιαγωγοί.

T

Tο Σχολικό έτος 1952-1953 άρχισε να λειτουργείστο διδακτήριο του Η΄ ∆ηµοτικού Σχολείου Χίου το3ο Νηπιαγωγείο µε δαπάνες των γονέων τωνµαθητών. Από την έκθεση λειτουργίας του σχολείουπληροφορούµαστε: «...Κατ’ αυτόν τον µήνα ήρχισελειτουργούν εις το Σχολείον µας και νηπιαγωγείον µετην απόφοιτον του Γυµνασίου οδηγηθήσαν καταλ-λήλως παρ’ ηµών Κάτσαρη Ευαγγελίαν. Μέχρισήµερον φοιτούν περί τα 10 νήπια. Ελπίζοµεν ότιθέλουν αυξηθή µόλις ο καιρός το επιτρέψει.»

Πόσα χρόνια λειτούργησε αυτό το νηπιαγωγείοδεν γνωρίζουµε.

Από τα εγκαίνια, µε τον Μητροπολίτη∆ιονύσιο και τον τότε δήµαρχο ΓιάννηΜπουµπάρη.



. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Χίου, 4ο

σελ. 250

ο 4ο Νηπιαγωγείο Χίου ιδρύθηκε στις 03/12/1968, ΦΕΚ 283.Πρωτολειτούργησε σε αίθουσα του 5ου ∆ηµοτικού Σχο-λείου Χίου, στο Βαρβάσι, µια περιοχή που συγκέντρωσεκαι τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας.

Η φωτογραφία Νο 1 είναι από τη σχολική χρονιά 1979-1980 κι έχει ενδιαφέρον γιατί από τη διάταξη και το είδος τωνθρανίων των νηπίων αντιλαµβάνεται κανείς τη διαφορετικότητατης παροχής προσχολικής αγωγής της εποχής εκείνης σε σχέση µετη σηµερινή.

Το σχολικό έτος 1984-1985, επί δηµαρχίας Μπουµπάρη,παραχωρήθηκαν δύο κτίρια στην περιοχή των εργατικών κατοι-κιών της Ευρετής, αυτά που στεγάζεται έως και σήµερα το 4οΝηπιαγωγείο Χίου. Χώροι ιδιαίτερα ακατάλληλοι, καθώς προορί-ζονταν για καταστήµατα της περιοχής. Στο διάστηµα 1984-1998,

οι κτιριακές συνθήκες ήταν ακατάλληλες αν κρίνει κανείς από τηνεγκατάλειψή του, όπως αυτή διαπιστώθηκε το 1999, οπότε άρχισεκαι η αναµόρφωσή του.

Μέχρι και σήµερα το σχολείο φιλοξενείται στον ίδιο χώρο,και αν και παλιά κτίρια δεν µπορούν να βελτιωθούν ριζικά, µε τηβοήθεια εκπαιδευτικών και φορέων οι συνθήκες στέγασης καιλειτουργίας του συνεχώς βελτιώνονται.

Στο Νηπιαγωγείο εφαρµόζονται προγράµµατα περιβαλλον-τικής εκπαίδευσης, ευέλικτης ζώνης, γίνονται συνεργασίες µε τη Uni-cef, Action aid και το ίδρυµα «κάνε µια ευχή».

Παρ’ όλα αυτά και σήµερα ακόµη διεκδικεί καινούριο χώρογια να στεγαστεί και ελπίζει το συντοµότερο οι αρµόδιοι να εργα-στούν προς την επίτευξη αυτού του στόχου.

T

Με τον χαράκτη Νίκο Γιαλούρη.



σελ. 251

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Χίου, 5ο

ο 5ο Νηπιαγωγείο ιδρύθηκε µε αρ. ΦΕΚ 283/3-12-1968.Άρχισε τη λειτουργία του το έτος 1972 σε µια µικρήυπόγεια αίθουσα. Με το νέο χρόνο (1973), η αίθουσαθεωρήθηκε ακατάλληλη και το Νηπιαγωγείο µεταφέρ-

θηκε στο σπίτι του κ. Ζέβρη, αφού κρίθηκε κατάλληλο από τιςαρµόδιες υπηρεσίες. Το κτίριο αυτό βρίσκεται πριν από το ελαι-οτριβείο του κ. Ξενάκη και φιλοξένησε το Νηπιαγωγείο µέχρι ναχτιστεί το σηµερινό.

Γύρω στο έτος 1980, η Σχολική Εφορεία του 9ου ∆ηµοτικούΣχολείου Χίου παραχωρεί το βορειοδυτικό τµήµα του οικοπέδουτης, για να χτιστεί το 5ο Νηπιαγωγείο.

Το νέο Νηπιαγωγείο εγκαινιάζεται τον Απρίλιο του 1990 καιαπό τότε λειτουργεί στο χώρο αυτό µέχρι και σήµερα.

T



. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Χίου, 6ο

σελ. 252

ο 6ο Νηπιαγωγείο Χίου εγκαταστάθηκε στην περιοχήτης Μητροπόλεως και ήταν µονοθέσιο. Σαν πρώτοκτίριο για τη στέγασή του χρησιµοποιήθηκε µιααίθουσα µέσα στο παλαιό 6ο ∆ηµοτικό Σχολείο Χίου

(πέτρινο κτίριο, πάνω από το τµήµα της Παιδικής Βιβλιοθήκης Χίου).Το 1973 Νηπιαγωγός ήταν η κ. Θεοδώρα ∆αλαβίκα και φοι-

τούσαν 43 νήπια.Αργότερα στεγάστηκε σε µια ενοικιαζόµενη αίθουσα στο

κτίριο των αδερφών Αυγουστίδη, ενώ µετέπειτα εγκαταστάθηκεστον 1ο όροφο του κτιρίου της Ιεράς Μητρόπολης Χίου, µέσαστην αυλή του Ιερού Ναού Σωτήρος Χριστού, στην οδό ∆ωρόθεου

Πρωϊου 19, πίσω από τη Βιβλιοθήκη Χίου και συνέχισε να λει-τουργεί εκεί µέχρι τον Ιούνιο του 1998.

Από τον Σεπτέµβριο του 1998 έως και σήµερα στεγάζεται στουπόγειο του 2ου Νηπιαγωγείου Χίου, στην οδό ∆ρόσου 8 στηνΕυαγγελίστρια, απέναντι από το Αρχαιολογικό Μουσείο Χίου.

Σήµερα λειτουργεί σαν κλασικό 2/θέσιο Νηπιαγωγείο καιεξυπηρετεί τις ενορίες Μητροπόλεως και Ευαγγελίστριας. Το Νη-πιαγωγείο έχει λάβει µέρος σε προγράµµατα περιβαλλοντικής εκ-παίδευσης και προγράµµατα ευέλικτης ζώνης.

Επίσης έχει πάρει έπαινο από τη Unicef.

T



σελ. 253

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Χίου, 7ο

ι πρώτες πληροφορίες για την ίδρυση του 7ου Νηπια-γωγείου, σύµφωνα µε τα µητρώα νηπίων και το αρ-χείο που βρέθηκε, χρονολογείται το 1974.

Λόγω της απουσίας κατάλληλου χώρου για τηστέγασή του, και αφού περιπλανήθηκε σε διάφορους χώρους στηνπεριοχή του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, κατέληξε να συστεγαστεί µετο 6ο ∆ηµοτικό Σχολείο Χίου, στην οδό Ιωάννου Πατέρα 3, το σχολικόέτος 1986-1987. Η περιπέτειά του δεν τελείωσε όµως, αφού και αυτόςο χώρος είναι µικρός και ακατάλληλος.

Για τις δύο τάξεις του Νηπιαγωγείου χρησιµοποιούνται δύοβοηθητικοί χώροι του ∆ηµοτικού Σχολείου, µια αποθήκη και µιαβιβλιοθήκη, περίπου 20 τ.µ. ο καθένας.

Βοηθητικοί χώροι δεν υπάρχουν για τα νήπια, τα οποίαείναι αναγκασµένα να χρησιµοποιούν κοινούς χώρους για όλες τιςανάγκες τους µε τα παιδιά του ∆ηµοτικού, γεγονός που δυσχε-ραίνει περισσότερο τα πράγµατα.

Ο προαύλιος χώρος είναι τσιµεντένιος, χωρίς κανέναεξοπλισµό για παιδιά του Νηπιαγωγείου.

Σήµερα έχει κοινές εγγραφές µε το 11ο Νηπιαγωγείο. Λει-τουργεί και εξυπηρετεί κυρίως παιδιά οικογενειών στρατιωτικών πουδιαµένουν στα Στρατιωτικά Οικήµατα Αξιωµατικών.

Όλοι ευελπιστούν και πιστεύουν η ιστορία του Νηπιαγωγείουνα είναι πιο λαµπρή στο µέλλον και να βρεθεί ένας καλύτερος χώροςπου θα στεγάσει τις τρυφερές ψυχές και τα όνειρα των παιδιών µας.

O



. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Χίου, 8ο

σελ. 254

ρισκόµαστε στη χρονιά του 1987, τότε που η προσχολικήεκπαίδευση ήταν ακόµα στα πρώτα της βήµατα.

Τα πρώτα Νηπιαγωγεία λειτουργούν πλέον ωςθεσµός σε όλη την Ελλάδα. Έτσι ιδρύεται και το 8ο

Νηπιαγωγείο. Ξεκινά τη λειτουργία του στο ισόγειο ενός σπιτιούστην οδό Σκαραµαγκά, δίπλα στο 3ο Νηπιαγωγείο (Π.∆. 871 Ίδρυση289/1-10-1977).

Στις 16 Αυγούστου 1984 (Π.∆. 326/84-ΦΕΚ 187) προάγεται σεδιθέσιο, αφού τα νήπια έχουν αυξηθεί και ο µικρός χώρος είναιπλέον ανεπαρκής. Το Νηπιαγωγείο µεταφέρεται στο υπόγειο

πολυκατοικίας απέναντι από το πάρκο Θελούδη, όπου θα παρα-µείνει περίπου 10 χρόνια.

Το 1993 κτίστηκε το νέο κτίριο στην αυλή του ∆ηµοτικούΣχολείου. Ήταν διώροφο και στέγασε το 3ο Νηπιαγωγείο στονπρώτο όροφο και στο ηµιυπόγειο το 8ο Νηπιαγωγείο, στην οδόΑγίων Αποστόλων 38. ∆ιαθέτει δύο αίθουσες όπου λειτουργούν ταδύο τµήµατα (µεικτά) νηπίων και στο κέντρο µία αίθουσα πολ-λαπλών χρήσεων. Εκεί γίνονται οι αποκριάτικες εκδηλώσεις, οιγιορτές των Χριστουγέννων και οι αποχαιρετιστήριες.

B



σελ. 255

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Χίου, 10ο

ο 10ο Νηπιαγωγείο Χίου πρωτολειτούργησε τη σχο-λική χρονιά 1979-1980, στον υπόγειο χώρο ακινήτου,ιδιοκτησίας Κωνσταντίνου Σταυριανού, προκειµένουνα καλύψει τις ανάγκες για προσχολική αγωγή της

περιοχής Αγίου Γεωργίου Ορφανού-Αγίας Αικατερίνης.Από την πρώτη χρονιά λειτουργίας του Νηπιαγωγείου έγινε

αισθητό το πρόβληµα στέγασης. Ο αριθµός των παιδιών πολλέςφορές ξεπερνούσε τα 40 µε αποτέλεσµα οι συνθήκες φοίτησης ναµην είναι ικανοποιητικές.

Μόλις τη σχολική χρονιά 1998-1999 το Νηπιαγωγείο µετα-φέρθηκε σε χώρο που προοριζόταν για κατάστηµα απέναντι από τοκτίριο των Φυλακών. Οι συνθήκες του καινούριου κτιρίου ήταν αι-σθητά καλύτερες -υπήρχε τουλάχιστον µια αυλή για τα παιδιά- αλλά

το όνειρο για στέγαση σε πραγµατικό Νηπιαγωγείο δεν είχε σβήσει.Το όνειρο έγινε πραγµατικότητα τον Φεβρουάριο 2005, όταν

στεγάζεται στον καινούργιο και ιδιόκτητο χώρο στην οδό Σάµου 16. Οχώρος είναι σύγχρονος µε δύο αίθουσες, κουζίνα, δωµάτιο ύπνου.

Κατά τη διάρκεια των 27 χρόνων λειτουργίας του 10ου Νηπια-γωγείου Χίου έχουν πραγµατοποιηθεί πολλές εκδηλώσεις, συναντή-σεις-συζητήσεις µε το Κέντρο Παιδιού και Εφήβου και τον Ερυθρό Στ-αυρό. Συµµετέχει σε προγράµµατα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης καιστο πρόγραµµα ευέλικτης ζώνης από το 2004. Πραγµατοποιεί πολλέςεπισκέψεις σε εκπαιδευτικούς, αρχαιολογικούς, ιστορικούς χώρους.

Από το σχολικό έτος 2005-2006, µε την 84746/∆4/31-8-2005απόφαση του ΥΠΕΠΘ (ΦΕΚ 1230/1-9-2005 τ.Β’), ιδρύθηκε και λειτουργείολοήµερο τµήµα.

T



. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Χίου, 11ο

σελ. 256

ο 11ο Νηπιαγωγείο Χίου ιδρύθηκε τη σχολική περίοδο1989-1990 προκειµένου να καλύψει τις εκπαιδευτικέςανάγκες της περιοχής Καµµένος Πύργος-Ατσική-Στρα-τώνες, καθώς το ήδη λειτουργούν 2/θέσιο 7ο Νηπια-

γωγείο Χίου αδυνατούσε λόγω χωρητικότητας να καλύψει.Αρχικά λειτούργησε σ’ ένα χώρο 85 τ.µ. στο ισόγειο πολυ-

κατοικίας στην οδό Κανελάκη 13, απέναντι από το 6ο ∆ηµοτικόΣχολείο Χίου µε 13 παιδιά την πρώτη χρονιά. Από την επόµενησχολική χρονιά ο αριθµός των παιδιών αυξήθηκε κι έφτασε κατάµέσο όρο τα 25 παιδιά (το 1999 ήταν 37) µε αποτέλεσµα ναλειτουργεί άτυπα ως 2/θέσιο.

Από το Σεπτέµβριο του 1997 δηµιουργείται ο Σύλλογος Γονέ-ων και Κηδεµόνων του Νηπιαγωγείου. Το 2000 το Νηπιαγωγείοµεταφέρθηκε λόγω σοβαρών κτιριακών προβληµάτων σε κτίριο(διαµορφωµένη κατοικία) στην οδό Σύρου 9 και Φιλελλήνων, ιδιοκτησίας

Ι. Τζήκα. Από το 2000 το Νηπιαγωγείο γίνεται οργανικά διθέσιο.Από 10/1/2002 µε την Γ6/4625/29-11-2001 απόφαση του ΥΠΕΠΘ

(ΦΕΚ 1640/10-12-2001) λειτουργεί σε αυτό τµήµα ένταξης.Τον Ιανουάριο του 2005 µεταφέρθηκε, λόγω προβλήµατος

στη στατικότητα του προηγούµενου κτιρίου, σε ακίνητο ιδιο-κτησίας Λασπάκη Απόστ. επί της οδού Μιχάλου 25 όπου λειτουρ-γεί µέχρι και σήµερα.

Κατά τη διάρκεια των 17 αυτών χρόνων της λειτουργίας τουέχουν γίνει πάρα πολλές εκδηλώσεις. Για παράδειγµα επισκέψειςσε µουσεία, εκπαιδευτικούς χώρους, όπως το Κέντρο ΕκτροφήςΑγρίων Θηραµάτων, Κέντρο Κυκλοφοριακής Αγωγής κλπ., ενηµε-ρωτικές συναντήσεις γονέων µε φορείς όπως το Κέντρο Παιδιούκι Εφήβου, συµµετοχές σε προγράµµατα περιβαλλοντικής αγωγήςκαι διάφορες σηµαντικές θεατρικές παραστάσεις και εορταστικέςεκδηλώσεις.

T



σελ. 257

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Χίου, 12ο

ο 12ο Νηπιαγωγείο Χίου από τη χρονιά που ιδρύθηκε,το 1988, δεν διαθέτει δική του στέγη. Εύστοχα θα τοχαρακτήριζε κανείς ως «φιλοξενούµενο». Η Οδύσσειατης στέγασής του συνεχίζεται µέχρι σήµερα.

Ως φτωχός συγγενής ελπίζει στη φιλόξενη διάθεση του µε-γάλου του αδελφού, του 4ου ∆ηµοτικού Σχολείου, σε µια αίθουσατου οποίου στεγάζεται στην περιοχή Τουρλωτής.

Σήµερα φοιτούν 26 µαθητές. Στο Νηπιαγωγείο υλοποιούνταιπρογράµµατα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, αγωγής υγείας καιπολιτιστικών θεµάτων, πραγµατοποιούνται εκπαιδευτικές επισκέ-ψεις και διάφορες εκδηλώσεις.

T

17



. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Ψαρών

σελ. 258

ο 1951 υπήρχε στην Αθήνα ένας σύλλογος µε την επω-νυµία «Οι φίλοι των Ψαρών στην Αθήνα», µε πρόεδροτον Ψαριανό αντιναύαρχο Γεώργιο Παγκάρα, αντι-πρόεδρο τον Κωνσταντίνο Λυκούργου Κανάρη (τρισέγ-

γονο του ήρωα Κ. Κανάρη) και γενικό γραµµατέα του συλλόγου τη∆έσποινα Τσουλούφη-Κοντού. Με δική τους πρωτοβουλία, το 1951,χτίστηκε το κτίριο όπου στεγάζεται το σηµερινό Νηπιαγωγείο, γι’ αυτόκαι θα µπορούσαν να θεωρηθούν ευεργέτες του σχολείου.

Πρόκειται για µία αίθουσα διδασκαλίας, συνολικής επι-φάνειας 45 τ.µ. Ο αρχικός σκοπός για τον οποίο χτίστηκε το κτίριοτου Νηπιαγωγείου, όπως και η τουαλέτα κι ένα άλλο οίκηµα που

βρίσκεται απέναντι απ’ το σχολείο, ήταν η στέγαση των δασκά-λων, διότι τότε δεν υπήρχαν στο νησί σπίτια διαθέσιµα προς ενοι-κίαση. Όλα τα παραπάνω οικήµατα λοιπόν αποτελούν ένα συγ-κρότηµα, µέρος του οποίου φυσικά είναι και το Νηπιαγωγείο. Στοίδιο συγκρότηµα αλλά σε ξεχωριστό κτίριο στεγάζεται και το∆ηµοτικό Σχολείο Ψαρών.

Έτος ιδρύσεως του Νηπιαγωγείου είναι το 1986, οπότε καιπρωτολειτούργησε σαν σχολείο κλασικό. Σαν ολοήµερο λειτουρ-γεί εδώ και λίγα χρόνια, και συγκεκριµένα απ’ τη σχολική χρονιά2002-2003.

Τ



ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ

Συµπεράσµατα & Στοιχείαγια την

Πρωτοβάθµια Εκπαίδευση στη Χίο

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


σελ. 260

Α’. Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας στη Χίο, τη στοιχειώδη εκπαίδευ-ση των µικρών µαθητών, είτε την αναλάµβανε ιδιωτικά η εύπορη οικογένειατου παιδιού, που προσλάµβανε και πλήρωνε το δάσκαλο για µαθήµατα κατ’οίκον, είτε την είχε αναλάβει η Εκκλησία µε τη λειτουργία των «Κοινών», όπωςαναφέρονται σχολείων. Κοινά σχολεία ονοµάζονταν τα σχολεία που οι µικροίµαθητές 5-12 ετών, διδάσκονταν τα κοινά γράµµατα για όλους, δηλαδήέπαιρναν τη στοιχειώδη εκπαίδευση. Πιθανόν η ονοµασία «κοινά» να αιτιολο-γείται και από το γεγονός, ότι τα σχολεία αυτά τα συντηρούσε η Εκκλησία καιη Κοινότητα από ειδικούς φόρους στους κατοίκους, την αξιοποίηση των κλη-ροδοτηµάτων και την οικονοµική ενίσχυση από εµπόρους και εύπορους.

Η εκπαίδευση σ’ αυτά τα σχολεία στοιχειώδους εκπαιδεύσεως είχε θρη-σκευτικό κυρίως χαρακτήρα, κάθε σχολείο είχε το δικό του πρόγραµµα σπου-δών και οι δάσκαλοι ήταν κυρίως µοναχοί και ιερείς. Βασική επιδίωξη τηςδιδασκαλίας ήταν η διαµόρφωση του ήθους πρώτα και ύστερα η παροχή γνώ-σης στους µαθητές τους. Οι µαθητές, αγόρια και πολύ ελάχιστα κορίτσια πουδιδάσκονταν από καλόγριες, µάθαιναν το αλφάβητο, γραφή, ανάγνωση καιαριθµητική. Τα σχολεία τότε λειτουργούσαν σε εκκλησιαστικούς -νάρθηκες- ήκοινοτικούς χώρους, στους οποίους παρακολουθούσαν οι µαθητές τη διδα-σκαλία, συνήθως µετά από µια κοπιαστική µέρα δουλειάς, ανάλογα µε τιςανάγκες της οικογένειας1. Στη Χίο η αντίδραση της Οθωµανικής αυτοκρατο-ρίας για την ίδρυση ελληνικών σχολείων στο νησί δεν ήταν πολύ µεγάλη, µεεξαίρεση ορισµένες περιόδους όπως, για παράδειγµα, µετά τη σφαγή του1822 - εξάρσεις εξαφάνισης του ελληνικού στοιχείου. Στο γεγονός αυτό, συνέ-τεινε τόσο η γεωφυσική ιδιοµορφία του νησιού και η συµπεριφορά των Χίων,όσο και η επιρροή που ασκούσαν στους Τούρκους οι Χιώτες της Κωνστα-ντινούπολης και του Φαναρίου2.

Στο Κεφάλαιο αυτό παρουσιάζονται ορισµένα γενικά συµπεράσµατα που εξάγονται από την αξιολόγηση και επε-

ξεργασία των στοιχείων και των πληροφοριών που συγκεντρώθηκαν από αυτή την εργασία, σε συνδυασµό µε κατα-

γεγραµµένα ιστορικά στοιχεία.

Ενδεικτικά και σύντοµα, θα µπορούσαν να καταγραφούν τα παρακάτω:

1. Άµαντος Κ., Τα Γράµµατα εις την Χίον κατά την Τουρκοκρατία(1566-1822), Σχολεία και Λόγιοι, Πειραιάς 1946. Τύποις Αδελφών Ι.Φερούση.Κυρκίνη-Κουτουλά Α., ∆άσκαλοι, Μαθητές και Προγράµµατα Σπου-δών στα κοινά σχολεία της Προεπαναστατικής Περιόδου, σελ.108-124, Ελληνικά Ιστορικά Εκπαιδευτήρια στη Μεσόγειο, Από την Αρχαι-ότητα µέχρι Σήµερα, Πρακτικά Συνεδρίου, Χίος,18-21/10/2001: Χίος,2002 ΥΠΕΠΘ, ∆ήµος Χίου.2. Σχολή της Χίου (έτος ίδρυσης 1792), σηµερινό 1ο Γυµνάσιο.


σελ. 261

Στα δύσκολα χρόνια πριν από την απελευθέρωση του νησιού από τοντούρκικο ζυγό το 1912 και µετά τον καταστρεπτικό σεισµό του 1881,παρατηρείται µια συστράτευση των Χίων της διασποράς µε τους ντόπιουςκαι τη διάθεση ιδιωτικών κεφαλαίων για την κατασκευή έργων ευποιίας στονησί, µε κυρίαρχη την κατασκευή νέων σχολικών κτιρίων και την αναστήλω-ση όσων παλαιών µπορούσαν να επισκευαστούν. Πολλά από τα κτίρια αυτάπαρουσιάζουν µεγάλο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον µε στοιχεία της νεοκλασικήςπεριόδου3 (βλ. ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗ 1, σελ. 274).

Η πόλη της Χίου παρουσίαζε τότε, ένα πολυπολιτισµικό χαρακτήρα µετην παρουσία ορθόδοξων χριστιανών κυρίως, αλλά και καθολικών, µουσουλ-µάνων και εβραίων. Την εποχή αυτή καταγράφεται η λειτουργία 9 χριστιανι-κών σχολείων (7 αρρένων και 2 θηλέων), 3 µουσουλµανικών (1 στο Κάστροκαι 2 στο Βουνάκι) και 1 ιουδαϊκού στο Φραγκοµαχαλά. Στο Φραγκοµαχαλάλειτουργούσε και η «Σχολή Ιησουιτών», το µετέπειτα κολλέγιο (βλ. ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗ2, σελ. 275). Αλλά και σε κάθε χωριό, όπως διαφαίνεται από τις ιστορικές κατα-γραφές στο Λεύκωµα, παρατηρείται η κοινή προσπάθεια όλων των Χίων, απα-νταχού γης, να κατασκευαστεί και να λειτουργήσει σχολείο στον τόπο τους,για την εκπαίδευση των µικρών µαθητών. Τα σχολεία κτίζονταν κοντά στιςεκκλησίες στο κέντρο του χωριού4. Την ευθύνη και εποπτεία της λειτουργίαςτου κάθε σχολείου είχε ο Μητροπολίτης και η ∆ηµογεροντία. Με τη ∆ηµο-γεροντία και την Εκκλησία συνεργαζόταν και η Εφορία των σχολείων, για οικο-νοµικά κυρίως θέµατα και για την αξιοποίηση των κληροδοτηµάτων.Αξιοσηµείωτη είναι η ενηµέρωση του κοινού σχετικά µε τον απολογισµό τωνσχολείων κατά τις εκφωνήσεις λόγων των ∆ιευθυντών των σχολείων την ηµέρατου αγιασµού για την έναρξη του σχολικού έτους ή της εορτής των ΤριώνΙεραρχών5,6.

Η εκπαίδευση παρείχετο προς όλους τους µαθητές που επιθυµούσαννα φοιτήσουν σε σχολείο, ενώ ορισµένα σχολεία λειτουργούσαν βάσει Κα-νονισµού Λειτουργίας-Κώδικα του ιδρυτού (βλέπε Βούρεια Σχολεία). Το δά-σκαλο προσλάµβανε η ∆ηµογεροντία µε την Εκκλησιαστική Επιτροπή πουόριζε ο Μητροπολίτης. Αυτός πληρωνόταν για να διδάσκει τους µαθητές απότις οικονοµικές ή σε είδος συνεισφορές των γονέων αλλά και όλων των κατοί-κων, ακόµη και αυτών των άτεκνων, καθώς και από το εκκλησιαστικό και κοι-νοτικό ταµείο7.

Β’.

Τα ∆ηµοτικά Σχολεία και Νηπιαγωγεία της Χίου, χθες και σήµερα...

∆ιονύσιος Κ. Τελλής ∆ιευθυντής (1878-1961)Ιωάννης Ε. Πιταούλης (1881-1996)

Ιωάννης Σ. Γλύκας (1864-1934)Παντολέων Γ. Κοσµάς (1881-1969)

Από τους πρώτους δασκάλους στη Χίο

3. Μονιούδη-Γαβαλά ∆., Τα εκπαιδευτήρια της πόλης τηςΧίου του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα: Αρχιτεκτο-νικές µορφές και Ιδεολογία Πρακτικά Συνεδρίου 2001, Χίος, 2002:ΥΠΕΠΘ, ∆ήµος Χίου σελ. 325-332.

4. Σπανού ∆., Ο Εγρηγόρος της Χίου, σελ. 228-230, Αθήναι1980: Φιλοτεχνικός Όµιλος Χίου.

5. Φασουλάκης Σ., Απολογισµοί των Σχολείων της Χίου,Πρακτικά Συνεδρίου 2001, σελ. 199-207, Χίος, 2002: ΥΠΕΠΘ, ∆ήµοςΧίου.

6. Φασουλάκης Σ., Η εκπαίδευση στη Χίο. Από την Εκκλησίαστο Αστικό στοιχείο, Χίος, 1992, σελ.11.

7. Ζολώτας Γ., Ιστορία της Χίου, τόµος. Γ΄ Μέρος πρώτον,Τουρκοκρατία, Εν Αθήναις 1926.


σελ. 262

Τα µαθήµατα που διδάσκονταν οι µαθητές ήταν κυρίως η Γραφή και ηΑνάγνωση, η Οκτώηχος και το Ψαλτήρι, η Ιστορία, απλά κείµενα της Αρχαίαςκαι Χριστιανικής Γραµµατείας, Αριθµητική, λίγα στοιχεία Φυσικής Ιστορίας,Γεωγραφίας και Φυσικής καθώς και Μουσική και Καλλιγραφία. Μέθοδοι διδα-σκαλίας ήταν η µετωπική-ακαδηµαϊκού τύπου και η αλληλοδιδακτική-οι µεγα-λύτεροι µαθητές τους µικρότερους.

Στα ∆ηµοτικά σχολεία φοιτούσαν χωριστά τα αγόρια από τα κορίτσιακαι κατά συνέπεια ήταν χαρακτηρισµένα ως Αρρεναγωγεία και ως Παρθε-ναγωγεία. Για τη µόρφωση των δασκάλων της εποχής δεν υπάρχουν πολλάστοιχεία. Τη διδασκαλία των µικρών µαθητών φαίνεται ότι την αναλάµβανανκυρίως ιερείς, ιεροδιδάσκαλοι και µοναχοί καθώς και µερικοί λαϊκοί περισσό-τερο γραµµατισµένοι. Βεβαίως, θα πρέπει να σηµειωθεί, ότι στην ελεύθερηΕλλάδα ήδη από τα πρώτα χρόνια µετά την απελευθέρωση είχαν ξεκινήσει ναλειτουργούν ∆ιδασκαλεία από τα οποία αποφοιτούσαν δάσκαλοι για τη στε-λέχωση των Ελληνικών ∆ηµοτικών σχολείων 8,9,10.

Ποτέ δε σταµάτησαν οι Χιώτες να παρέχουν εκπαίδευση στα παιδιά τουςπαρά τις µεγάλες δυσκολίες που είχαν να αντιµετωπίσουν. Σε ένα ισοπεδωµένοαπό το σεισµό τόπο, ενώ η Χίος στέναζε ακόµη κάτω από το ζυγό των Τούρκωνκαι µέσα σε περιβάλλον ανέχειας, οι προσπάθειες των Χίων να οικοδοµήσουν καινα λειτουργήσουν σχολεία και στα πιο µακρινά χωριά, ήταν αξιοθαύµαστες καιαντιπροσωπευτικές της συνείδησης του Έλληνα που υπερβαίνει µεγάλες δυσκο-λίες και διατηρώντας τα στοιχεία εκείνα που συνθέτουν την ταυτότητά του καιαπαρτίζουν τις ρίζες του, συνεχίζει την πορεία του στο πέρασµα του χρόνου. Ησυνεισφορά της Εκκλησίας και της ∆ηµογεροντίας, κατά την περίοδο της Τουρ-κοκρατίας, ως θεµατοφύλακες της Ελληνικής Γλώσσας και της Ιστορίας της Χίου,ήταν ανυπολόγιστη για την εκπαίδευση των παιδιών και την πατρίδα.

8. Μπουζάκης Σ., Νεοελληνική Εκπαίδευση (1821-1985),Gutenberg Παιδαγωγική Σειρά, Αθήνα, 1987

9. Μπουζάκης Σ., Εκπαιδευτικές Μεταρρυθµίσεις στηνΕλλάδα. Κείµενα, Εισηγητικές εκθέσεις, συζητήσεις στη Βουλή, (1913-1929), Gutenberg, Αθήνα, 1994

10. Γιαννάκος Ι., Οργάνωση, ∆ιοίκηση και Εποπτεία τωνΣχολείων της Π. και ∆. Εκπαίδευσης – Νόµοι - Π.∆. - Ισχύουσες ∆ιατά-ξεις, σελ. 61-62, Αθήνα, 2002

Αριστερά εσωτερική σελίδα και δεξιά η σελίδα τίτλου

από Γενική Παιδαγωγική & ∆ιδακτική της εποχής (1899). Το βιβλίο ανήκε στον

Μάξιµο Σπηλιόπουλο, ιεροδιδάσκαλο εξ Αιγίου,που υπηρέτησε σε σχολεία του Νοµού Χίου

στις αρχές του περασµένου αιώνα.

Στην άκρη δεξιά Αναγνωστικό του 1912 από το Βούρειο ∆ηµοτικό Σχολείο Χίου.


σελ. 263

Στις αρχές του 20ού αιώνα όταν αναπτερώνεται το ηθικό των Χίων ενόψειτης επερχόµενης απελευθέρωσης το 1912, η προσφορά φωτισµένων καιεργατικών Μητροπολιτών, δασκάλων, ιερέων, ιεροδιδασκάλων και µοναχών,απλών κατοίκων των χωριών που µε την προσωπική εργασία και συµβολήτους ύψωσαν αρχιτεκτονικά αριστουργήµατα στην πόλη της Χίου και σε κάθεχωριό του τόπου, εξαιρετικών µηχανικών, αρχιτεκτόνων, αρχιµαστόρων καιεµπειροτεχνιτών αλλά και η ευαισθησία και η γενναιόδωρη χορηγία των πλού-σιων Ευπατρίδων Ευεργετών και ∆ωρητών απανταχού γης, είναι πραγµατικάσυγκινητική. Ιδιαιτέρως, οι Χιώτες του Λονδίνου, της Αµερικής, της Αλεξάν-δρειας, της Κωσταντινούπολης, της Μασσαλίας, της Οδησσού κ.α., βοήθησανκαθοριστικά τα σχολεία της ιδιαίτερης πατρίδας τους.

Τις προσπάθειες της Ελληνικής Πολιτείας οι Χιώτες εξακολούθησαν νασυνεπικουρούν και κατά την περίοδο της ανασυγκρότησης του Κράτους στηνελεύθερη πια Χίο (βλ. ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗ 3, σελ. 276).

Γ’.

Χτίσιµο του 1ου ∆ηµοτικού Σχολείου Βροντάδουµε τη βοήθεια των κατοίκων.

Από το αρχείο Γιάννη και Μαρίας Χωρέµηπου φαίνονται οι χορηγίες του Γεωργίου Χωρέµη για την ανέγερση

διδακτηρίων στη Χίο.

Τα ∆ηµοτικά Σχολεία και Νηπιαγωγεία της Χίου,



σελ. 264

Τα χρόνια µετά την Απελευθέρωση του 1912, εµφανίζεται πια η συστηµα-τική παρουσία του Κράτους στο Νησί και περί το 1914, µε τους Νόµους 240και 304 περί διοικήσεως της ∆ηµοτικής και Μέσης Εκπαιδεύσεως, καθώς καιµε Βασιλικά ∆ιατάγµατα, µε πράξεις του Εκπαιδευτικού Συµβουλίου και µεπρότασή του επί των Εκκλησιαστικών Υπουργού, κατανέµονται και τα ∆ηµο-τικά Σχολεία της Χίου στην Εκπαιδευτική Περιφέρεια Χίου της Νέας Ελλάδαςκαι υπάγονται στη δικαιοδοσία των Γενικών Επιθεωρητών ∆ηµοτικής Εκπαι-δεύσεως, επί βασιλείας του Κωνσταντίνου του Β΄, µε Πρωθυπουργό τονΕλευθέριο Βενιζέλο και Υπουργό Παιδείας τον Ι. ∆. Τσιριµώκο. Ιδρύεται απότην κατανοµή των ∆ηµοτικών Σχολείων της Νέας Ελλάδος η ΕκπαιδευτικήΠεριφέρεια Χίου, που µαζί µε τη Σάµο, τη Λέσβο και τη Λήµνο υπάγονται στηδικαιοδοσία του Επιθεωρητού της Η΄ Εκπαιδευτικής Περιφέρειας11.

Την περίοδο αυτή των ετών 1913-1917, ορίζονται και άλλα θέµατα πουαφορούν τη λειτουργία των σχολείων της Ελληνικής Επικράτειας και κατ’ επέ-κταση της ελεύθερης πια Χίου12. Για πρώτη φορά, όταν το 1920 το κράτοςαναλαµβάνει τη µισθοδοσία των δασκάλων και τα λειτουργικά έξοδα των σχο-λείο, παρουσιάζεται ο δηµόσιος χαρακτήρας της εκπαίδευσης. Βεβαίως καικατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας έχει καταγραφεί η εποπτεία ορισµένωνλειτουργούντων σχολείων από την πολιτεία13.

Και µετά την απελευθέρωση, αρχικά, οι µικροί µαθητές φοιτούσαν χωρι-στά σε Αρρεναγωγεία, όπου δίδασκαν διδάσκαλοι και σε Παρθεναγωγεία,όπου δίδασκαν διδασκάλισσες, ενώ αργότερα, στη δεύτερη δεκαετία του20ου αιώνα, τα ∆ηµοτικά σχολεία αρχίζουν να γίνονται µεικτά. Στους µαθη-τές παρεχόταν συσσίτιο από την Πολιτεία. Επίσης, την ευθύνη της φροντίδαςτης υγείας τους και της υγιεινής των σχολικών χώρων την είχαν οι σχολικοί για-τροί. Περί τα µέσα του 20ού αιώνα παρατηρείται η τάση να κατασκευάζο-νται τα σχολικά κτίρια όχι πια στο κέντρο του χωριού, αλλά στις παρυφές του.(Αναφορές στις ιστορικές καταγραφές των σχολείων).

Το 1929 µε τους Νόµους 4397 και 4373 γίνεται η πρώτη ουσιαστικήεκπαιδευτική µεταρρύθµιση.

Παρά τις µεγάλες δυσκολίες που και την περίοδο αυτή αντιµετώπισαν

∆’.

11. ΦΕΚ 234/21-08-1914 σελ.1283-1287

12. ΦΕΚ 283 σελ. 1054 ο χρόνος έναρξης και λήξης τουΣχολικού Έτους, ΦΕΚ 208 σελ. 1091, 221 σελ. 1180, 313 σελ. 1644 τα∆ιδακτικά Βιβλία, ΦΕΚ 328 σελ. 1739-1740 Προγράµµατα Μαθηµάτων∆ηµοτικών και Νηπιαγωγείων και τα Ωρολόγια Προγράµµατα, ΦΕΚ 376σελ. 1984-1985 η σύσταση των Σχολικών Επιτροπών και ΣχολικώνΤαµείων, ΦΕΚ 184 σελ. 980-981, 202 σελ. 1069-1070, 247 σελ. 1343-1947, 267 σελ.1433, 289 σελ. 1531-1532 θέµατα που αφορούν τηνεκπαίδευση διδασκάλων και των δύο φύλων, αρχικά των ανδρών καιεφόσον αυτοί δεν υπήρχαν και των γυναικών, καθώς και των νηπιαγω-γών, ΦΕΚ 188 σελ. 1002-1003, ΦΕΚ 193 σελ. 1023-1024 οι ΣχολικοίΓιατροί, Ν. 2857/1922 περί Μετεκπαιδεύσεως των ∆ιδασκάλων, ΦΕΚ211/28-6-1929, 386/3-9-1935 περί των Επιθ/τών ∆ηµοτ. Εκπ. και τωνβοηθών τους και περί καθορισµού δοκιµασίας των βουλοµένων ναλάβουν θέσιν Επιθ. ∆ηµ. Εκπ., Ν. 4376/1929 και Ν. 4600/1930 Πειρα-µατικά σχολεία ΦΕΚ 285/13-7-1936 περί οργανισµού Ταµείου Προν-οίας ∆ηµοσίων Υπαλλήλων, Α. Ν. 952/1937 (ΦΕΚ 469 τ. ΑΨ) ΊδρυσηΟργανισµού Εκδόσεως ∆ιδακτικών Βιβλίων (ΟΕ∆Β), ΦΕΚ 301/26-7-1939 περί συστάσεως Ταµείων ανεγέρσεως διδακτηρίων, ΦΕΚ 251/6-8-1943 περί κανονισµού των έργων του Εκπαιδευτικού Συµβουλίου,ΦΕΚ 98/19-4-1948 περί ελέγχου της νοµιµοφροσύνης.

13. Βλυσίδου Ε., Η Σχολή της Χίου, κατά την περίοδο 1792-1822. Η Ιδεολογική ∆ιαµάχη Αδαµαντίου Κοραή και Αθανασίου Πάριου,Πρακτικά Συνεδρίου 18-21/10/2001, Χίος 2002: ΥΠΕΠ, ∆ήµος Χίου.

Τµήµα ενδεικτικού από το Λιθί, του 1919.


σελ. 265

οι Χιώτες (µεγάλους πολέµους, εσωτερικές αναταραχές, υποδοχή µεγάλουκύµατος προσφύγων εξαιτίας των διωγµών του Ελληνισµού από τις απέναντιΜικρασιατικές ακτές κατά το 1922, φτώχεια και ανέχεια) η Χίος έχει να ανα-δείξει σπουδαία έργα στο νησί.

Προτεραιότητα και πάλι έχουν τα σχολικά κτίρια, αποτέλεσµα τηςσυστράτευσης Πολιτείας, Εκκλησίας και Χιώτικου Λαού. Όλοι βοηθούν τηνπροσπάθεια της Πολιτείας µε τις ανάλογες για κάθε τοµέα υπηρεσίες της, ναανασυντάξει και να συστηµατοποιήσει το βασικό κορµό της Εκπαίδευσης στηνελεύθερη Χίο (βλ. ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗ 4, 5 σελ. 278-279). Περί το 1920 λειτουργούν στηΧίο 107 ∆ηµοτικά σχολεία, ενώ το 1960 ιδρύεται ιδιωτικό δηµοτικό σχολείο «ΟΚοραής», το οποίο διακόπτει τη λειτουργία του 5 χρόνια αργότερα.

Αυτός ο ενθουσιασµός για δηµιουργία και η διάθεση για θυσίες καικόπους µε την υπέρβαση προσωπικών αντιπαραθέσεων και µε αγάπη για τηνιδιαίτερη πατρίδα, τα παιδιά και τη µάθηση οδήγησε και οδηγεί µέχρι τιςµέρες µας στην αξιόλογη και διακεκριµένη παρουσία του Χιώτη µαθητή στοχώρο της Εκπαίδευσης και των Γραµµάτων, ξεκινώντας πάντοτε από τη θεµέ-λια καθοριστική για τη µετέπειτα εξέλιξη του µαθητή βάση της Στοιχειώδουςή ∆ηµοτικής ή Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης.

O ζήλος που επέδειξαν ορισµένοι δάσκαλοι, κατά την άσκηση των καθη-κόντων τους, για να κτιστούν και να λειτουργήσουν σχολεία, η αγάπη πουπεριέβαλαν τους µαθητές τους και η επαγγελµατική ευσυνειδησία τους απο-τελούν φαινόµενο συγκινητικό και αξιοθαύµαστο. Οι δάσκαλοι αυτοί εργάζο-νταν ακούραστα καταθέτοντας την ψυχή τους και χωρίς ανταλλάγµατα (βλ.ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗ 6, 7, 8, σελ. 281-283).

∆ηµόσια Νηπιαγωγεία στη Χίο αρχίζουν να λειτουργούν από το 1966 µετη λειτουργία του 1ου Νηπιαγωγείου Χίου, το 1967 µε το 2ο, το 1968 µε το3ο. Πριν από το χρόνο αυτό επισηµαίνεται η λειτουργία τεσσάρων ιδιωτικώνΝηπιαγωγείων: στο Πυργί, στη Συκιάδα, ένα στα σχολεία Βουνακίου τηςπόλης και από το 1958 το ιδιωτικό Νηπιαγωγείο «Τα Χελιδόνια», που λειτουρ-γεί µέχρι και σήµερα ως το µόνο ιδιωτικό σχολείο στο Νοµό, αναγνωρισµένοαπό το ΥΠΕΠΘ, υπό την εποπτεία της ∆/νσης Π.Ε. Χίου. Σ’ αυτά φοιτούσανµαθητές ηλικίας 5-6 ετών. Τις Νηπιαγωγούς πλήρωναν οι γονείς των µαθητών.Η φοίτηση στα Νηπιαγωγεία δεν ήταν υποχρεωτική.



Τµήµα µαθητολογίου του ∆ηµοτικού σχολείου Πισπιλούντας, όπου φαίνεται το κύµα ορφάνιας από τις πολιτικές καταστάσεις της εποχής.


σελ. 266

Ακολούθησαν πολλές εκπαιδευτικές µεταρρυθµίσεις-σταθµοί µέχρι σήµε-ρα, που αφορούσαν διάφορους τοµείς του Εκπαιδευτικού Συστήµατος, τωνΑναλυτικών Προγραµµάτων, Λειτουργίας, ∆ιοίκησης και Εποπτείας Σχολείων,θέµατα εκπαιδευτικού προσωπικού και µαθητών14 (βλ. ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗ 9, 10, σελ. 283-284). Το καθένα ξεχωριστά µπορεί να αποτελέσει αντικείµενο για διερεύνηση καιµελέτη. Στόχος πάντοτε ήταν η βελτίωση και ο εκσυγχρονισµός της παρεχόµενηςγνώσης και η πορεία για πρόοδο και δηµιουργία ανάλογα µε τις εκπαιδευτικέςανάγκες της κάθε εποχής που διαµορφώνονταν από το εκάστοτε κοινωνικό, πολι-τικό και οικονοµικό «γίγνεσθαι».

Εξαιτίας της αγάπης αυτής του Χιώτη να µορφωθούν τα παιδιά του, σεσυνδυασµό µε την αποδυνάµωση της υπαίθρου την εικοσαετία 1965-1985 στηΧίο, όπως και σε όλη την Ελλάδα, παίρνει διαστάσεις το φαινόµενο της αστυφι-λίας µε τις γνωστές σε όλους συνέπειες για την περιφέρεια. Αν και από στοιχείατης Στατιστικής Υπηρεσίας, ο χιακός πληθυσµός δε µειώθηκε σηµαντικά, εν τού-τοις η παρατηρούµενη αναδιάρθρωσή του, δηλαδή η αισθητή µείωση του αγρο-τικού και η αύξηση του αστικού και ηµιαστικού πληθυσµού στο νησί, είχε σανσυνέπεια την εικόνα της εγκατάλειψης που συναντά κάποιος σήµερα, όταν επι-σκέπτεται τα χωριά της Χίου στα οποία τα σχολεία δε λειτουργούν εξαιτίας τηςέλλειψης µαθητών (βλ. ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗ 11, 12, σελ. 285-286). Οι ελάχιστοι µαθητές, πουζουν µε τις οικογένειές τους στα χωριά αυτά, µετακινούνται στα πλησιέστερα λει-τουργούντα σχολεία, τα οποία από τις καταργήσεις και συγχωνεύσεις όµορωνσχολείων, λειτουργούν ως Σχολικά Κέντρα. Τα έξοδα µεταφοράς τους από καιπρος το σχολείο πληρώνονται από τη Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χίου που επιχο-ρηγείται για το σκοπό αυτό από την Πολιτεία.

14 Ν. 1811/1951 Υπαλληλικός Κώδικας, ΦΕΚ 95/25-6-1958περί συστάσεως και συνθέσεως Υπηρεσιακών συµβουλίων, Ν.∆. 4247/1962 (ΦΕΚ 155 τ. Α΄) Ίδρυση Οργανισµού Σχολικών Κτιρίων (ΟΣΚ), Π.∆.414/28-12-1998 (ΦΕΚ 291/1998 τ. Α΄) µετατροπή του ΟΣΚ σε ανώνυµηεταιρεία, Ν. 4379/1964 καθιέρωση δωρεάν παιδείας, 6χρονο ∆ηµοτικό,3χρονο Γυµνάσιο, 3χρονο Λύκειο, ΦΕΚ 204/11-11-1965 περί προαγωγι-κών και απολυτήριων εξετάσεων των µαθητών ∆ηµοτικών Σχολείων, ΦΕΚ326/26-5-1966 περί τροποποιήσεως αποφάσεως συγκρότησης επιτρο-πής κρίσεως διδακτικών βιβλίων, Ν.∆. 129/1967 ΦΕΚ 3/25-9-1967 ΦΕΚ258/11-11-1968 περί διαδικασίας κανονισµού των συντάξεων του∆ηµοσίου, Ν. 651/1970 περί εκπαιδεύσεως Ν.∆. 1222/3-8-1972 σκοπόςκαι λειτουργία Μαρασλείου ∆ιδασκαλείου ∆ηµοτικής Εκπαίδευσης(Μ∆∆Ε), Ν. 309/1976 (ΦΕΚ 100 Α΄) καθιέρωση δηµοτικής γλώσσας,επαναφορά δοµής εκπαιδευτικού συστήµατος µετά τη δικτατορία Π.∆.611/1977 Υπαλληλικός Κώδικας, ΦΕΚ 172/20-6-1977 περί επεκτάσεωςδιατάξεων επί του ΟΕ∆Β, ΦΕΚ 200/22-7-1977 περί διασφαλίσεως τηςσυνδικαλιστικής ελευθερίας των δηµοσίων υπαλλήλων, Ν. 682/1977περί Ιδιωτικής Εκπαιδεύσεως, ΦΕΚ 29/24-2-1978 περί Οργανισµού τουκέντρου Εποπτικών Μέσων ∆ιδ/λίας (ΚΕΜ∆), ΦΕΚ 188/13-11-1978 περίτης διεξαγωγής διαγωνισµού προς πλήρωσιν θέσεων Επιθ/τών ΕιδικώνΣχολείων ∆ηµ. Εκπ. κ.α. η καθιέρωση της δηµοτικής, το µονοτονικόσύστηµα, τα διδακτικά βιβλία το περιεχόµενο και η δωρεάν παροχή τουςστους µαθητές από το κράτος, η υποχρεωτική εννιάχρονη εκπαίδευση, Ν.1143/1981 θεσµοθέτηση της Ειδικής Αγωγής για παιδιά µε µαθησιακέςδυσκολίες, Ν. 1157/1981 καθιέρωση πενθήµερης εργασίας στα σχολείαΝ. 1304/1982, ΦΕΚ 80 Α΄ καθιέρωση του θεσµού του Σχολικού Συµβού-λου σε αντικατάσταση των Επιθεωρητών Εκπαίδευσης, Π.∆. 340/1983καθήκοντα Προϊσταµένων Εκπαίδευσης, Ν. 1268/1982 ανωτατοποίησησχολών εκπαίδευσης δασκάλων και νηπιαγωγών, Π.∆. 297/1982 καθιέ-ρωση µονοτονικού συστήµατος στη δηµόσια εκπαίδευση, Ν. 1404/1983

Ε’.

Από συγκεντρώσεις-σεµινάρια δασκάλων στο «πρότυπο» 8ο ∆ηµοτικό Σχολείο Χίου, αρχές δεκαετίας 1950, όπου ο Ιωάννης Βαριαδάκης, ως διευθυντής εκεί, πρωτοεφάρµοσε τη διδασκαλία µε τη µέθοδο Decroly.


σελ. 267



και 1894/1990 και Φ.10/20/Γ1/708/7-9-1999 λειτουργία Τάξεων Υποδοχήςκαι Φροντιστηριακών Τµηµάτων για αλλοδαπούς µαθητές, Ν. 1566/1985βασικός νόµος εκπαίδευσης που ισχύει µέχρι και σήµερα, ΊδρυσηΠαιδαγωγικού Ινστιτούτου, περί Αναλυτικών Προγραµµάτων, Π.∆. 75/1986περί ωραρίου αιρετών εκπροσώπων, Π.∆. 486/1989 (ΦΕΚ 208 τ. Α΄)Αναλυτικό και Ηµερήσιο Πρόγραµµα Νηπιαγωγείου, Ν. 1892/1990 (ΦΕΚ101 Α) εισαγωγή Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Ν. 1894/1990 (ΦΕΚ 110Α΄) σύσταση Σχολικών Επιτροπών, Περί πρόσληψης ΚαθαριστριώνΣχολείων, Ν. 1902/1990 περί συνταξιοδοτικών και άλλων συναφών θεµά-των, Π.∆. 462/1991 έννοια και λειτουργία Ενισχυτικής ∆ιδασκαλίας, ΥΠΕΠΘ-Γ1/1152/24-9-1991 εκπαιδευτικά προγράµµατα Περιβαλλοντικής Εκπαί-δευσης, Ν. 2043/1992 (ΦΕΚ 79 Α΄) περί ∆/νσεων Π. και ∆. Εκπαίδευσης,Π.∆. 349/1992 (ΦΕΚ 171 Α) Ίδρυση κλάδου εκπ/κών Αγγλικής ΓλώσσαςΠ.Ε., Ν. 2009/1992 (ΦΕΚ 18 Α΄) και ΥΠΕΠΘ-Γ2/2468/4-5-1992 (ΦΕΚ 329Β)περί λειτουργίας Περιφερειακών Επιµορφωτικών Κέντρων (ΠΕΚ), Π.∆.64/1993 (ΦΕΚ 28 Α) Ίδρυση κλάδων Φυσικής Αγωγής και Μουσικής, Κ.Υ.Α.∆4/355/2-6-1994 περί λειτουργίας Κυλικείων σε Σχολεία, Ν. 2327/1995άρθρο 1 (ΦΕΚ 156 Α΄/ 31-7-1995) Μ∆∆Ε, άρθρο 10 περί ηλικίας νηπίων,Ν. 2341/1995 περί προσωπικού Μειονοτικών Σχολείων, Π.∆. 121/1995περί εξετάσεων ενηλίκων για απόκτηση απολυτηρίου, Π.∆. 8/1995 και121/1985 περί αξιολόγησης µαθητών, Ν. 2413/1996 σκοπός και λειτουργίασχολείων ∆ιαπολιτισµικής Εκπαίδευσης, Π.∆. 50/1996 και 100/1997 περίµεταθέσεων εκπαιδευτικών, Ν. 2413/17-6-1996 (ΦΕΚ 124 Α΄) περί Ελλη-νικής Παιδείας στο εξωτερικό, Ν. 2525/1997 Ολοήµερα Σχολεία, ΥΠΕΠΘΦ.13.1/767 /Γ1/884/4-3-1998 σχολεία διευρυµένου ωραρίου, ΥΠΕΠΘΦ.30.1/940/Γ1/842/2-10-2001 σκοπός, λειτουργία Ολοήµερων Σχολείωνκαι, Ν. 2517/1997 ωράριο ∆ιευθυντών και Εκπαιδευτικών ∆ηµοτικών σχολεί-ων, Ν. 2647/1998 (ΦΕΚ237Α΄/22-10-1998) µεταβίβαση αρµοδιοτήτωνστις Νοµαρχιακές Αυτοδιοικήσεις, Π.∆. 200, 201/1998 περί οργάνωσης καιλειτουργίας Νηπιαγωγείων και ∆ηµοτικών σχολείων, περί ΩρολογίωνΠρογραµµάτων. Το 1998 εισάγεται και το µάθηµα της ΟλυµπιακήςΠαιδείας στα ∆ηµοτικά, Ν. 2621/1998 Ίδρυση Συλλόγων, Ένωσης, Οµο-σπονδίας και Συνοµοσπονδίας Γονέων, λειτουργία Σχολικού Συµβουλίου,Π.∆. 140/1998 περί Αξιολόγησης Εκπαιδευτικών, Ν. 2683/1999 Υπαλ-ληλικός Κώδικας, Ν. 2725/1999 περί Αναπληρωτών και Ωροµίσθιων Εκπαι-δευτικών, Ν. 2817/2000 και Ν. 3194/2004, Ειδική Αγωγή, Ίδρυση και λει-τουργία των Κέντρων ∆ιάγνωσης Αξιολόγησης Υποστήριξης (Κ∆ΑΥ), ΦΕΚ43/21-1-2000 τ. Β΄ Ωρολόγιο Πρόγραµµα και Ωράριο ∆ηµοτικών, Ν.2817/2000 (ΦΕΚ 78 Α΄) περί Περιφ. ∆/νσεων Εκπαίδευσης,Ν. 2986/2002(ΦΕΚ τ. Α΄ 24/13-2-2002 ) περί οργάνωσης των Περιφερειακών ΥπηρεσιώνΠ. και ∆. Εκπαίδευσης, Αξιολόγηση και Επιµόρφωση Εκπαιδευτικών, Π.∆.25/2002 επιλογή Στελεχών Εκπαίδευσης, Π.∆. 1/2003 και Π.∆. 399/1995 λει-τουργία Υπηρεσιακών Συµβουλίων ΠΥΣΠΕ, ΑΠΥΣΠΕ, ΠΥΣ∆ΙΠ, ΚΥΣΠΕ,ΥΣΕΕΠ, ΚΥΣ∆ΙΠ, ΥΠΕΠΘ-Γ1/138728/8-12-2003, ΥΠΕΠΘ-∆1/135664/3-12-2003 εισαγωγή µαθηµάτων ειδικοτήτων στα ∆ηµοτικά Σχολεία.

Αξιολόγηση εκπαιδευτικών.


σελ. 268

Η ∆ιοίκηση της Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης Χίου αφορά στη λειτουργία γρα-φείου εποπτείας και διοίκησης των σχολείων και είναι η ενδιάµεση Υπηρεσία µετα-ξύ του ΥΠΕΠΘ και της Εκπαιδευτικής Κοινότητας του Νοµού. Επιµελείται θέµαταλειτουργίας και στελέχωσης µε προσωπικό των σχολείων, θέµατα µισθοδοσίας,συνταξιοδότησης, αδειών, πρόσληψης, τοποθέτησης και υπηρεσιακής εξέλιξης τουπροσωπικού και συνεργάζεται για την καλή λειτουργία των ∆ηµοτικών σχολείων καιΝηπιαγωγείων µε τους ∆ιευθυντές και Προϊσταµένους τους (βλ. ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗ 13, σελ.287). Οργανώνει, προτείνει, διαχειρίζεται και συνεργάζεται µε τους υπηρεσιακούςκαι άλλους αρµόδιους τοπικούς φορείς (Ν.Α. Χίου, ΟΤΑ, Συλλόγους και ΈνωσηΓονέων, Πολιτιστικούς Συλλόγους κ.α.) για σχετικά µε την εκπαίδευση θέµατα. Στη∆ιεύθυνση Π. Ε. Χίου υπάγονται η Α΄ Περιφέρεια (σχολεία του κυρίως νησιού) καιη Β΄ Περιφέρεια Χίου (Οινούσσες και Ψαρά, που µαζί µε τα σχολεία της Βολισσούείναι χαρακτηρισµένα και ως δυσπρόσιτα). Η Χίος είναι χαρακτηρισµένη ως προ-βληµατική και παραµεθόριος περιοχή. Για το λόγο αυτό στους εκπαιδευτικούς πουυπηρετούν στα σχολεία της χορηγείται ειδικό επίδοµα.

Το 2000 συστήνεται η αποκεντρωµένη υπηρεσία του ΥΠΕΠΘ, η Περιφερεια-κή ∆ιεύθυνση Εκπαίδευσης Β. Αιγαίου, µε έδρα τη Λέσβο, στη διοικητική εποπτείατης οποίας ανήκει και η ∆ιεύθυνση Π.Ε. Χίου. Κάθε Περιφερειακή ∆ιεύθυνσηΕκπαίδευσης περιλαµβάνει τµήµα ∆ιοικητικής και Τµήµα επιστηµονικής καθοδήγη-σης. Γενικός ∆ιευθυντής ∆ιοικητικού και Εκπαιδευτικού Έργου είναι ο Περιφερειακός∆ιευθυντής Εκπαίδευσης, ο οποίος εποπτεύει τις ∆ιευθύνσεις Πρωτοβάθµιας και∆ευτεροβάθµιας Λέσβου, Χίου και Σάµου. Σε κάθε ∆ιεύθυνση καθήκοντα διοικητικάασκεί ο ∆ιευθυντής Εκπαίδευσης και οι Προϊστάµενοι Γραφείων. Το εκπαιδευτικόέργο εποπτεύουν και καθοδηγούν οι Σχολικοί Σύµβουλοι, ο ένας από τους οποίουςεκτελεί και καθήκοντα Προϊσταµένου Επιστηµονικού και Καθοδηγητικού Έργου στηνΠεριφερειακή ∆/νση Εκπαίδευσης.

Με τη λειτουργία πενταµελούς Περιφερειακού Υπηρεσιακού ΣυµβουλίουΠρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης (ΠΥΣΠΕ, παλαιότερα ΠΥΣΣτοιχειώδουςΕ καιΠΥΣ∆ηµοτικήςΕ), σε κάθε γραφείο ∆ιεύθυνσης Π. Εκπαίδευσης, παίρνονται απο-φάσεις και γίνονται γνωµοδοτικές προτάσεις προς τον Περιφερειακό ∆ιευθυντήκαι το Ανώτερο ΠΥΣΠΕ (ΑΠΥΣΠΕ). Στην Περιφερειακή ∆/νση λειτουργεί και τοΠΥΣΕΕΠ, αρµόδιο για θέµατα Ειδικού Εκπαιδευτικού Προσωπικού, καθώς και τοΠΥΣ∆ΙΠ, αρµόδιο για θέµατα ∆ιοικητικού Προσωπικού. Στο ΥΠΕΠΘ λειτουργείκαι το Κεντρικό Υπηρεσιακό Συµβούλιο (ΚΥΣΠΕ), µε γνωµοδοτικό προς τονΥπουργό ρόλο, που επιλαµβάνεται διοικητικά θέµατα που αφορούν τους εκπαι-

ΣΤ’.

Από το βιβλίο του σχολικού ταµείου (1959) του ∆ηµοτικού Σχολείου Ποταµιάς.


σελ. 269

δευτικούς των δηµόσιων και ιδιωτικών σχολείων της χώρας, και εποπτεύονταιαπό το ΥΠΕΠΘ. Ακόµη λειτουργεί το ΥΣΕΕΠ, αντίστοιχο συµβούλιο για την ΕιδικήΑγωγή, καθώς και το ΚΥΣ∆ΙΠ αρµόδιο για θέµατα ∆ιοικητικού Προσωπικού (βλ.ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗ 14, σελ. 288).

Από το 2003 λειτουργεί Κέντρο ∆ιάγνωσης Αξιολόγησης Υποστήριξης(Κ∆ΑΥ) µε έδρα στην πόλη της Χίου και από το 2004 το Κέντρο ΠεριβαλλοντικήςΑγωγής (ΚΠΕ) στην Οµηρούπολη. Στη Λέσβο εδρεύει και το ΠεριφερειακόΕπιµορφωτικό Κέντρο (ΠΕΚ) που επιµελείται θέµατα επιµόρφωσης των εκπαιδευ-τικών. Τα Κέντρα αυτά εποπτεύονται από τον Περιφερειακό ∆/ντή Εκπαίδευσης.

Το σχολικό έτος 2005-2006 η ∆ιεύθυνση Π. Ε. Χίου δηµιούργησε το δικότης δικτυακό τόπο, στη διεύθυνση www.cpe.gr για επικοινωνία και διάλογο µετους εκπαιδευτικούς, τις υπηρεσίες και την κοινωνία.

Το γραφείο της ∆/νσης Π. Ε. Χίου σήµερα, στελεχώνεται για τη λειτουργίατου, από διοικητικούς υπαλλήλους και από αποσπασµένους εκπαιδευτικούς, υπευ-θύνους εκπαιδευτικών προγραµµάτων και διοικητικών εργασιών (βλ. ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗ15, 16, σελ. 289-290). Στεγάζεται σε χώρους που µισθώνει η Νοµαρχιακή Αυτοδιοί-κηση Χίου, στην οδό Απλωταριάς 13, ιδιοκτησίας Μισετζή και Μπιλαρίκη.

Το 1923 ιδρύθηκε το συνδικαλιστικό όργανο των ∆ασκάλων και ΝηπιαγωγώνΧίου µε την επωνυµία «Αδαµάντιος Κοραής», µέλος της ∆ιδασκαλικής Οµοσπον-δίας Ελλάδας (∆ΟΕ, 1922) . Στεγάζεται σε δικό του χώρο, στην πλατεία Βουνακίου(∆. 696/10-10-1969, ΦΕΚ 215/25-10-1969 περί συγκροτήσεως και ανεγέρσεωςστην πόλη της Χίου Πνευµατικού Κέντρου υπό την επωνυµία «Οίκος Χίου ∆ιδα-σκάλου»). Το οικόπεδο παραχωρήθηκε από τον τότε δήµαρχο Χίου ΠαντελήΠατελίδα και µετά από συντονισµένες προσπάθειες των δασκάλων ∆ηµητρίουΓλύκα και ∆ηµητρίου Σκάµαλου, προέδρου και γραµµατέα του Συλλόγου αντίστοι-χα, καθώς και τη βοήθεια των υπουργών Λεωνίδα Μπουρνιά, Γεωργίου Ράλλη καιτη χορηγία του Γ.Χ. Λαιµού, εµπνευστή της ιδέας και του Ι. Λιγνού και τις προσφο-ρές των δασκάλων ιδιαιτέρως, κατασκευάστηκε ο Οίκος Χίου ∆ιδασκάλου.

Για την ιστορία της λειτουργίας του γραφείου της ∆ιεύθυνσης Π. Ε. Χίου,παραπέµπουµε τον αναγνώστη στο Σηµειωµατάριο για την «Ιστορία της ∆ιοίκη-σης της ∆ηµοτικής Εκπαιδεύσεως της Χίου µετά την Απελευθέρωση»: εργασίατου Επιθεωρητή Α΄ Περιφέρειας ∆ηµοτικής Εκπαιδεύσεως Χίου το 1980, Γ. Μιχα-λακόπουλου (βλ. ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗ 16, σελ. 290). Η εργασία είναι αξιόλογη και κατατο-πιστική, ίσως η µοναδική καταγεγραµµένη, βρίσκεται στο αρχείο της ∆ιεύθυνσηςΠρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης Χίου και παρατίθεται αυτούσια.



∆ηµοτικό σχολείο Χίου 9ο (Καρράδειο).

Ο Οίκος Χίου ∆ιδασκάλου, σε κεντρικό σηµείο της πόλης Χίου.


σελ. 270

Σήµερα, η Πρωτοβάθµια Εκπαίδευση Χίου υπάγεται διοικητικά στην Περι-φερειακή ∆ιεύθυνση Εκπαίδευσης Βορείου Αιγαίου και εποπτεύεται από τον Πε-ριφερειακό ∆ιευθυντή. Καθήκοντα διοικητικού έργου στο Νοµό εκτελεί ο ∆ιευ-θυντής Π. Ε. Χίου, ενώ το εκπαιδευτικό έργο επιβλέπουν 2 Σχολικοί Σύµβουλοι Α΄και Β΄ Περιφερειών Σχολικών Συµβούλων για τα ∆ηµοτικά σχολεία, ΣχολικόςΣύµβουλος 47ης Περιριφέρειας Προσχολικής Αγωγής, που εποπτεύει και ταΝηπιαγωγεία της Σάµου και Ικαρίας και Σχολικός Σύµβουλος 15ης ΠεριφέρειαςΕιδικής Αγωγής και εποπτεύει το εκπαιδευτικό έργο που συντελείται στα ΕιδικάΣχολεία και στα Τµήµατα Ένταξης της Χίου και άλλων νησιών του Αιγαίου.

Αριθµεί 35 ∆ηµοτικά Σχολεία (βλ. ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗ 18, σελ. 295). Απ’ αυτά, 12είναι αστικά, 4 ηµιαστικά, 18 στην ύπαιθρο και 1 Ειδικό ∆ηµοτικό Σχολείο,ενώ τα 26 λειτουργούν ως Ολοήµερα. Το ∆. Σ. Αγίου Μηνά-Θυµιανών λειτουρ-γούσε µέχρι το 2005 ως Πειραµατικό Ολοήµερο, οπότε και ανεστάλη η λει-τουργία του και σήµερα λειτουργεί ως Ολοήµερο προαιρετικής παρακολούθη-σης. Ακόµη αριθµεί 36 Νηπιαγωγεία, 12 στην πόλη της Χίου, 22 στους λοι-πούς ∆ήµους του Νοµού, 1 Ειδικό Νηπιαγωγείο και 1 Ιδιωτικό, ενώ τα 16 λει-τουργούν ως Ολοήµερα. Στα 228 τµήµατα ∆ηµοτικών Σχολείων της Πρωτο-βάθµιας Εκπαίδευσης Χίου φοιτούν σήµερα 3.100 µαθητές ηλικίας 6-12 ετών,-αντιστοιχούν 14 µαθητές ανά τµήµα- και στα 68 τµήµατα Νηπιαγωγείωνφοιτούν 755 µαθητές νηπιακής και προνηπιακής ηλικίας, -αντιστοιχούν 12µαθητές ανά τµήµα-. Συνολικά, το 2006, στην Π. Ε. φοιτούν 3.855 µαθητές. Ηεκπαίδευση είναι εννιάχρονη υποχρεωτική για τους µαθητές από την ηλικίατων 6-15 ετών (βλ. ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗ 18, σελ. 295).

Από τη δεκαετία του 1990 µε την εισροή οικονοµικών µεταναστών, κυρίωςαπό βαλκανικές χώρες, στα σχολεία Π. Ε. Χίου φοιτούν και αλλοδαποί µαθητές.Ο αριθµός των αλλοδαπών µαθητών αυτών ανέρχεται περί τους 200 ποσοστό5,2%, κυρίως Αλβανοί, λίγοι Ουκρανοί και Βούλγαροι και µερικοί Κινέζοι.

Στα σχολεία της Π. Ε. Χίου λειτουργούν ακόµη 30 τµήµατα ένταξης καιενισχυτικής διδασκαλίας στα κανονικά σχολεία για τους µαθητές µε µαθησια-κές δυσκολίες, 3 τάξεις υποδοχής και 3 φροντιστηριακά τµήµατα για αλλοδα-πούς µαθητές.

Με χρηµατοδοτήσεις τόσο από το Ελληνικό Κράτος όσο και από τηνΕυρώπη (ΕΠΕΑΕΚ) ενθαρρύνεται και προωθείται στα σχολεία η πραγµατοποίη-ση εκπαιδευτικών προγραµµάτων, Περιβαλλοντικής Αγωγής, Αγωγής Υγείας, σεσυνεργασία και µε το Πανεπιστήµιο Αιγαίου και το Εθνικό Ίδρυµα Νεότητας

Ζ’.

Αναµνηστικό αποφοίτησης από Νηπιαγωγείοκαι κάτω Έλεγχος Προόδου µαθητή.


σελ. 271



(ΕΙΝ), Πολιτιστικών, Αθλητικών, πιλοτικά Ευέλικτης Ζώνης κ.α. ∆ιδάσκονταιακόµη Μουσική, Φυσική Αγωγή, Στοιχεία Πληροφορικής, Εικαστικά, ΘεατρικόΠαιχνίδι και ξένες γλώσσες, η Αγγλική σε όλα τα ∆ηµοτικά και πιλοτικά στο 7ο∆. Σ. Χίου από το 2005 η Γαλλική ή η Γερµανική. Τα 1ο,11ο ∆. Σ. Χίου και 1ο και2ο ∆. Σ. Βροντάδου συµµετέχουν στα Ευρωπαϊκά Προγράµµατα Comenius µεανταλλαγές εκπαιδευτικού προσωπικού και µαθητών µε άλλες ευρωπαϊκέςχώρες. Πολλοί µαθητές, κάθε χρόνο, επισκέπτονται τη Βουλή των Ελλήνων καιστελέχη της εκπαίδευσης συµµετέχουν στο ευρωπαϊκό πρόγραµµα Socrates-Arion, που αφορά στη µελέτη εκπαιδευτικών συστηµάτων ευρωπαϊκών χωρών.

Σε όλα τα ∆ηµοτικά σχολεία του Νοµού υπάρχει Εργαστήριο Πληροφο-ρικής, αποτέλεσµα της συνεργασίας του ΥΠΕΠΘ -πρόγραµµα Κοινωνία τηςΠληροφορίας-, των Συλλόγων Γονέων, των Φορέων και των ∆ωρητών. Από το2007 προβλέπεται να λειτουργήσει και Εργαστήριο Φυσικών Επιστηµών στο 9ο

∆. Σ. Χίου, ενώ ακόµη δε λειτουργούν συστηµατικές Σχολικές Βιβλιοθήκες, παράτο µεγάλο πλούτο σε βιβλία που διαθέτουν τα σχολεία. Η µόνη συστηµατικήβιβλιοθήκη λειτουργεί στο 2ο ∆. Σ. Βροντάδου, αποτέλεσµα επιτυχηµένης πρω-τοβουλίας εκπαιδευτικών του σχολείου και Συλλόγου Γονέων.

Την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου των σχολικών µονάδων έχειαναλάβει το Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας (ΚΕΕ).

Από το νέο σχολικό έτος 2006-2007, οι µαθητές θα διδάσκονται «πώςνα µαθαίνουν» από νέα βιβλία στα ∆ηµοτικά και Νηπιαγωγεία, η ύλη και ηδιδακτική προσέγγιση των οποίων βασίζεται στο ∆ιαθεµατικό Ενιαίο ΠλαίσιοΠρογράµµατος Σπουδών (∆ΕΠΠΣ) και στο Αναλυτικό Πρόγραµµα Σπουδών(ΑΠΣ), µε οριζόντια και κατακόρυφη διάταξη της ύλης, για περισσότερο µα-θητοκεντρική, βιωµατική και συνεργατική µάθηση, µε χρήση σύγχρονων διδα-κτικών µέσων και µαθησιακών εργαλείων.

Στα σχολεία της Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης Νοµού Χίου υπηρετούν401 ∆άσκαλοι και Εκπαιδευτικοί Ειδικοτήτων και 76 Νηπιαγωγοί. Στο ΕιδικόΣχολείο προσφέρουν τις υπηρεσίες τους Ψυχολόγος, Κοινωνική Λειτουργός,Θεραπευτής Λόγου και Βοηθητικό Προσωπικό για τις ανάγκες των παιδιών µεδυσκολίες εκπαίδευσης (βλ. ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗ 18, σελ. 296). Τo 2005 σε τιµητική εκ-δήλωση που έγινε στο Οµήρειο Πνευµατικό Κέντρο του ∆ήµου Χίου τιµήθη-καν 100 συνταξιούχοι εκπαιδευτικοί Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης που έχουνυπηρετήσει σε σχολεία του Νοµού και διαµένουν στη Χίο. Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές στη βασική εκπαίδευση (8ο ∆ηµοτικό Χίου).

Από τη µία τάξη του ∆ηµοτικού

στην άλλη...


σελ. 272

Από το 1985, µε το Ν. 1566 περί οργάνωσης και διοίκησης της εκπαί-δευσης, αρχίζει η διαδικασία µεταβίβασης της σχολικής περιουσίας, κινητήςκαι ακίνητης, από την κυριότητα του ΟΣΚ ή του ∆ηµοσίου στους ΟΤΑ, και ολο-κληρώνεται µε την Κ. Υ. Α. Στ/13/22-12-93 (ΦΕΚ 40Β΄/94). Οι ΟΤΑ έχουν τηνευθύνη για τη συντήρηση και τις επισκευαστικές ανάγκες των σχολικών κτι-ρίων περιοχής αρµοδιότητάς τους και επιχορηγούνται για το σκοπό αυτό απότο ΥΠΕΣ∆∆Α. Ακόµη εξοικονοµούνται πόροι για το σκοπό αυτό από την αξιο-ποίηση της Σχολικής Περιουσίας των κληροδοτηµάτων και άλλες πηγές.Ιδρύµατα, Εκκλησία, Ιδιώτες και Σύλλογοι Γονέων βοηθούν και σήµερα στησυντήρηση και στον εξοπλισµό των σχολείων. Παράλληλα και σε αντικατά-σταση των Σχολικών Εφορειών και µε το Ν1894/90 άρθρο 5 παρ. 8-11 (ΦΕΚ110 Α΄) συστήνονται οι Σχολικές Επιτροπές κάθε σχολείου (βλ. ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗ 19,σελ. 296), οι οποίες επιχορηγούνται και διαχειρίζονται τις πιστώσεις που µέσωτης Γ. Γ. Περιφέρειας Β. Αιγαίου επιχορηγεί η Πολιτεία για έξοδα λειτουργι-κών δαπανών των σχολείων. Πρόεδρος της Σχολικής Επιτροπής ορίζεται µέλοςτου ∆ηµοτικού Συµβουλίου, συνήθως ο Αντιδήµαρχος για θέµατα Παιδείας,όµως τον έλεγχο του οικονοµικού απολογισµού των σχολείων εκτελεί ο Επίτρο-πος του Ελεγκτικού Συνεδρίου που υπηρετεί στη Χίο.

Για την κατασκευή ενός νέου σχολικού κτιρίου, αρµόδιος κατασκευαστι-κός Οργανισµός είναι ο ΟΣΚ, στον οποίο καταθέτει τις προτάσεις της για τιςανάγκες του Νοµού η Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση, µέσω της Περιφέρειας καιτου ΥΠΕΠΘ. Η κατάσταση των σχολικών κτιρίων Π. Ε. Χίου σήµερα είναι καλή,αποτέλεσµα, κυρίως, του συνεχούς ενδιαφέροντος, της ικανότητας και τηςευσυνειδησίας των ∆ιευθυντών και Προϊσταµένων των σχολικών µονάδων, κα-θώς και της συνεισφοράς των αρµόδιων υπηρεσιών των ΟΤΑ, της Ν. Α. Χίου,των Συλλόγων Γονέων και Κηδεµόνων, Ιδρυµάτων, Εκκλησίας και Ιδιωτών.

Ιωάννα Λεµονιάδη-Μιχαηλίδη

Σύγχρονο σχολικό κτίριο στην πόλη της Χίου (1ο ∆ηµοτικό Χίου).

Τελειώνονταςτη φοίτησηστο ∆ηµοτικό...


σελ. 273



Το ζήτηµα της εκπαίδευσης των παιδιών, γενικώς, σε ένα τόπο είναι πολυσύνθετο και προσπαθώντας κάποιος να ασχοληθεί µαζί του έστω καιακροθιγώς, κινδυνεύει να αφήσει πολλούς τοµείς χωρίς να τους αναφέρει. Στόχος της προσπάθειας αυτής, όπως ήδη έχει αναφερθεί, είναι αφε-νός να αποτελέσει κίνητρο για βαθύτερη έρευνα και αφετέρου να ευαισθητοποιήσει αρµοδίους προς την κατεύθυνση της αξιοποίησης εκείνωντων σχολικών κτηρίων της Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης Χίου που σήµερα πια δεν έχουν µαθητές και παραµένουν ξεχασµένα και σιωπηλά. Τοοφείλουµε όλοι σ’ εκείνους τους προγόνους µας που µε το πείσµα, τη µαχητικότητά τους και την αγάπη τους για την πατρίδα τους, τα παιδιάτους και τη µάθηση δηµιούργησαν την Ιστορία της Εκπαίδευσης του νησιού µας και διατήρησαν τον Ελληνισµό στο ακριτικό µας νησί.

Στο σεισµογενή τόπο µας, σήµερα, πολύ περισσότερο από άλλοτε, τα σχολικά κτήρια απαιτείται να είναι κατάλληλα και αξιόπιστα γιανα φιλοξενήσουν τους µικρούς µαθητές, για µια σύγχρονη εκπαιδευτική διαδικασία υπό κατάλληλες συνθήκες ασφαλείας. Τα υπάρχοντα σχο-λικά κτήρια χρειάζονται βελτιώσεις, εκσυγχρονισµό και συνεχή επίβλεψη για να βρίσκονται σε καλή κατάσταση και να ανταποκρίνονται στιςανάγκες της εποχής.

Με τη συµµετοχή της χώρας µας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την Παγκόσµια Κοινότητα, µε την υποδοχή µεγάλου αριθµού οικονοµι-κών µεταναστών από άλλες χώρες και την πολυπολιτισµικότητα της κοινωνίας, καθώς και µε την εξέλιξη της Τεχνολογίας και τους γρήγορουςρυθµούς πληροφόρησης και διάδοσης της γνώσης, το Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστηµα εκσυγχρονίζεται και τροποποιεί το περιεχόµενο τηςγνώσης και τις µεθόδους διδασκαλίας. Η εκπαίδευση, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, διαφοροποιεί τους µέχρι τώρα προσανατολισµούς της και προ-σαρµόζεται αναλόγως, για να ανταποκριθεί στις σύγχρονες κοινωνικο-οικονοµικές απαιτήσεις Η ∆ια Βίου Εκπαίδευση και οι ιδέες του ∆ιαφω-τισµού ανασύρονται από το παρελθόν για να καλύψουν ελλείµµατα του σηµερινού τρόπου ζωής και εκπαίδευσης.

Σε ένα ταραγµένο κόσµο που παρουσιάζει φαινόµενα παρακµής σε όλους τους τοµείς της ζωής, η Χίος των ανθρώπων, µπορεί να αντι-σταθεί, σε πείσµα των καιρών, πρωτοστατώντας στον τοµέα της Εκπαίδευσης, µε ένα ανθρώπινο δυναµικό αντάξιο των προγόνων της. Μεάξιους Εκπαιδευτικούς και Παιδαγωγούς, µε εξαιρετικούς Μαθητές και µε διάθεση για θυσίες Γονείς, µε ικανούς Εκπροσώπους Φορέων καιπρόθυµους για δηµιουργία Ιδιώτες. Όλοι, σε µια κοινή προσπάθεια συνεργασίας και ατοµικής συνεισφοράς, στην υπηρεσία του Πνεύµατος,της Γνώσης, του Ήθους και του Πολιτισµού, µπορούµε να συµβάλουµε αποτελεσµατικά και να εργαστούµε σκληρά για την Παιδεία, για µιασωστή Εκπαίδευση των παιδιών µας, για την Πρόοδο!

Ι.Λ.Μ.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

18


σελ. 274

Η ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ

Καταχώρηση 1

Καταχωρήσεις στοιχείων σχετικές µε τη βασική εκπαίδευση στη Χίο

...Η περιώνυµη Χιώτικη Σχολή του Αγίου Βασιλείου που υπήρξεκαι το πρώτο Eλληνικό Πανεπιστήµιο και που χάρη στους ονοµαστούςδασκάλους της, τους κορυφαίους δασκάλους του Γένους, συγκέντρωνεκατά τους προ της Επαναστάσεως χρόνους σπουδαστές απ’ όλα τακέντρα του υπόδουλου Ελληνισµού, και η ίδρυσή της και η συντήρησήτης σε όλο το µακρότατο και τόσο γόνιµο διάστηµα της ύπαρξης και τηςλειτουργίας της , ήταν αποκλειστικά έργο και θυσία Χίων πατριωτών καιδιανοούµενων της διασποράς και του νησιού, µε κύριο χορηγό και στή-ριγµα τη µεγάλη χιώτικη οικογένεια των Πετροκόκκινων, της οποίαςέφερε και το όνοµα, µε ενισχυτές το κληροδότηµα των χιλίων χρυσώνδουκάτων και ενός σπιτιού στη Βενετία του εκεί αποθανόντος στα τέλητου 1596, ονοµαστού Χιώτη λόγιου Εµµανουήλ Γλυζούνη, τα γενναίαβοηθήµατα του άλλου ξακουστού επίσης τότε σοφού Χίου διανοούµε-νου Λέοντα Αλλάτιου και τις συχνές εισφορές πολλών άλλων Χίωνπατριωτών. Αλλά η φιλεκπαιδευτική αυτή γενναιοδωρία και δράση τουΧιώτη δεν εξαντλείται σ’ αυτές µόνο τις εκδηλώσεις ούτε και περιορίζε-ται σ’ εκείνη την εποχή. Συνεχίζεται το ίδιο γενναία και αυθόρµητα καιστους µετέπειτα χρόνους, και στην προεπαναστατική περίοδο και µετάτην απελευθέρωση του νησιού και στους σηµερινούς χρόνους.

Άπειρα και θαυµαστά τα δείγµατά της:Για την προεπαναστατική και τη µετεπαναστατική περίοδο, εκτός

των άλλων γνωστών και ονοµαστικών περιπτώσεων και η µαρτυρία τουΑβρόσιου ∆ιδότου, της διάσηµης Γαλλικής οικογένειας των τυπογρά-φων, εκδοτών και λογίων, κατά την οποίαν οι εισφορές των Χίων τουεξωτερικού για τα σχολεία του νησιού έφταναν τις 25.000 γρόσια τονκάθε χρόνο.

Για την περίοδο µετά την απελευθέρωση και τους σηµερινούςχρόνους, πρώτα το συσταθέν στο Λονδίνο, µε πρωτοβουλία του Χρ.Ροδοκανάκη, «Χιακόν Θησαυροφυλάκιον» που συγκέντρωνε τις εισφο-

ρές όλων των έξω Χίων για την ενίσχυση των σχολείων και των φιλαν-θρωπικών ιδρυµάτων του νησιού και που τη βάση του την αποτέλεσαντα γενναία ποσά των 20 χιλιάδων λιρών Αγγλίας της Χιώτισσας ΙουλίαςΣκαραµαγκά και των 10 χιλιάδων λιρών της γνωστής Χιώτικης οικογένει-ας στο Λονδίνο Παντελή Ράλλη. Και σε συνέχεια τα πολυάριθµα δηµοτι-κά και άλλα σχολειά που χτίστηκαν σ’ όλα σχεδόν τα χωριά της Χίου -όχιµόνο στα 21 µαστιχόχωρα, όπως έλεγε στο νανούρισµά της η απλοϊκήµάνα του δηµοτικού Χιώτικου τραγουδιού- µε δαπάνες και µε δωρεέςτων Χιώτικων οικογενειών Ράλλη, Αργέντη, Καλβοκορέση, Βούρου,Καρρά, Λιβανού, Μυταράκη, Ξενιού κλπ., η Εµπορική Σχολή που χτίστη-κε µε δαπάνη του Ζωρξή Μιχαληνού και λειτουργεί από το κληροδότη-µα του Χιώτη µεγάλου εθνικού ευεργέτη Ανδρέα Συγγρού και τελευταίατα Ναυτικά Γυµνάσια και οι άλλες ναυτικές σχολές που ιδρύθηκαν καιλειτουργούν µε γενναίες δωρεές των Χιώτικων εφοπλιστικών οικογενει-ών, ∆ιαµαντή Πατέρα, Παν. Καρρά, Γιάννη Καρρά, αδελφών ∆ηµ. ΚαιΑντ. Χανδρή.

Έτσι ο σηµερινός εκπαιδευτικός και πνευµατικός εξοπλισµός τηςΧίου περιλαµβάνει 79 ∆ηµοτικά Σχολεία, τρία Γυµνάσια ναυτικής κατευ-θύνσεως, δύο ηµιγυµνάσια, ένα ανώτερο Παρθεναγωγείο, µια Εµπορικήκαι µία Γεωργική Σχολή, µια Σχολή Μηχανικών Ναυτικού και άλλες ναυ-τικές Ραδιοτηλεγραφητών, Θαλαµηπόλων, Μαγείρων κλπ., την ιστορικήΒιβλιοθήκη Κοραή µε 35.000 τόµους, το Αρχαιολογικό Μουσείο και τοονοµαστό Εθνολογικό Μουσείο Αργέντη.

Τ. ΠετρίτηςΑναµνηστικό Λεύκωµα

Συλλόγου Θολοποταµουσίων ΜόντρεαλΜόντρεαλ, 1969


σελ. 275

Τα γράµµατα εις την Χίον µέχρι την καταστροφή του 1822 έχουν εξιστο-ρηθεί από τον καθηγητήν Κ. Άµαντον. Για τη µετέπειτα περίοδο, µετάτο 1822, οι πληροφορίες δεν είναι πλήρεις. Αυτές ευρίσκονται στις εκθέ-σεις των σχολείων, σε λόγους και εις την «Ιστορίαν» του Ζολώτα-ΣταΧιακά Χρονικά κ.ά.

Ας αρχίσοµε από τη Σχολή της Χίου, η οποία ιδρύθηκε το 1792.Προφανώς το Γυµνάσιο. Γράφει γι’ αυτήν ο Άµαντος: «Το πρώτο ελλη-νικό ίδρυµα των χρόνων εκείνων». Το 1822 καταστράφηκε και όλο τοφιλανθρωπικό συγκρότηµα της Χίου. Πτωχοκοµείο - Νοσοκοµείο - ΗΣχολή - Η Βιβλιοθήκη.

Μετά την Επανάσταση αρχίζουν οι Χιώτες πάλι από την αρχή. Ο πληθυσµός της Χίου προ της καταστροφής ήταν περισσότεροι

από 80.000 κάτοικοι (όχι ακριβώς). Μετά την καταστροφή ήταν περισ-σότεροι των 15.000. Στην εκστρατεία του Φαβιέρου (1827-1828) ήτανπερί τις 20.000 κάτοικοι σε όλο το νησί. Ο φόβος που κατείχε ακόµητους κατοίκους δεν τους άφηνε να ασχοληθούν µε τα σχολικά. Υπήρχανιδιωτικά και µέχρι το 1835. Οι κάτοικοι ζούσαν µέσα σε ερείπια.

Η ∆ηµογεροντία αποκαταστάθηκε το 1835 και άρχισε κάποιατάξη. Μεταξύ των ετών 1835-1838 ιδρύθησαν Ορθόδοξα σχολεία.Υπήρχε ένα Ελληνικό και ένα Αλληλοδιδακτικό πλην των Κοινών. ΤαΚοινά ήσαν στην πόλη. Το Αλληλοδιδακτικό συντηρείται από το Κοινό.

Σταχυολόγησα ορισµένα σηµεία που δίδουν µια αµυδρή εικόνατης τότε καταστάσεως.

Εις τον Καθεδρικόν Ναόν του Αγ. Γεωργίου Βροντάδου υπήρχε κώδι-κας εις τον οποίον ο διδάσκαλος Ι. Γλύκας κατέγραψε πολλές πληροφορίεςγια την λειτουργίαν των σχολείων της Χίου. Ο Γυµνασιάρχης Σουρίας σελόγον του το 1863, στις 22 Σεπτεµβρίου, είπε ότι τότε συνεστήθη το πρώτοαξιόλογον -µετά την καταστροφή του 1881- σχολείον ανωτέρων µαθηµά-των, το οποίον έκτοτε ονοµάσθη Γυµνάσιον (µαθηταί 300, τριτάξιον). Το1860 κατά τον κώδικα Βροντάδου ανηγέρθη αξιόλογον Παρθεναγωγείονστην Πόλη. Το 1862 Γυµνασιάρχης είναι ο Γεώργιος Σουρίας, ο οποίος ανή-γαγεν την εκπαίδευσιν σε πολύ υψηλό επίπεδο, που οι τελειόφοιτοι του

Γυµνασίου Χίου το Πανεπιστήµιο των Αθηνών τους εδέχετο άνευ εξετάσεων.Το 1881 γκρεµίστηκε το Γυµνάσιο και τα πλείστα διδακτήρια.Το 1905 γυµνασιάρχης γίνεται ο Γ. Ζολώτας, αυτός που έγραψε

την «Ιστορία της Χίου», ένα µοναδικό έργο, και προήγαγε την παιδείαντης νήσου σε υψηλότερο σηµείο. Χορηγός των εξόδων της ιστορίαςήταν ο Παύλος Στεβάνοβιτς Σκυλίτσης.

Από το 1912 η δηµοτική παιδεία είναι υπό την επίβλεψηΕπιθεωρητών.

Εδώ µια παρεµβολή:Το 1853 υπήρχαν στην πόλη τα εξής σχολεία:Το Γυµνάσιο (Ελληνική Σχολή)Τρία Αλληλοδιδακτικά Αρρένων∆ύο Αλληλοδιδακτικά και ένα Θηλέων, σύνολον 911.Εις τα Χιακά Χρονικά τεύχος ∆, σελ. 175, πλείσται πληροφορίες

για τα σχολικά της Χίου (1912-1919).Παρθεναγωγείον Κάµπου 1927Γυµνάσιο Καρδαµύλων 1925Το 1929 αποτέφρωσε Γυµνάσιον Χίου και ανοικοδοµήθηκε Το 1932, µε κληροδότηµα Γ. Μιχαληνού οικοδοµείται η Εµπορική

Σχολή. Συγχρόνως το Μιχάλειον Ορφανοτροφείον (Λεωνίδα Μίχαλου).Ιδρύεται από τον ίδιον το Εθνικό Γυµναστήριον, επί υπουργείας

Γ. Παπανδρέου (1932).Σχολείο ΒουνακίουΑγίου Θωµά2ο ∆ηµοτικό ΣχολείοΒαρβασίουΒραδύτερον, το Σχολείο Στρατήδαινας. Έκτοτε το 1ο ∆ηµοτικό

Σχολείο (1985, µε δωρεά Πατέρα και ∆ηµοσίου) και το 6ο ∆ηµοτικό Σχολείο.

Χειλάς ΓεώργιοςΣυνταξιούχος Εκπαιδευτικός

Ιανουάριος, 2006

ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΧΙΟΥ



σελ. 276

ΕΥΕΡΓΕΤΕΣ-∆ΩΡΗΤΕΣ ∆ΗΜΟΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ & ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ Ν. ΧΙΟΥ

∆ΗΜΟΤΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ

ΑΓΙΟΥ ΓΑΛΑΚΤΟΣΓεώργιος Ιωάννου ΧωρέµηςΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ • ΘΥΜΙΑΝΩΝ Γεώργιος ΓιαµόςΊδρυµα Χρήστου και ΜαρίαςΜαµαλήΑργυρώ ΚουρίδουΛονδίνειος ΕπιτροπήΝικόλαος Μ. ΜίχαλοςΛεωνίδας Μ. ΜίχαλοςΖαννής Ν. ΜίχαλοςΚώστας Ν. ΜίχαλοςΚαλλιόπη Ζ. ΜίχαλουΝίκος Ζ. ΜίχαλοςΣύλλογος στην Αµερική «ΆγιοςΕυστράτιος»Νικόλαος ΤσατσάρηςΑΜΑ∆ΩΝΙωάννης Κ. ΚαρράςΙωάννης Μ. ΚαρράςΓεώργιος Ι. ΚαρράςΣταύρος Γ. ΛιβανόςΓεώργιος Στ. ΛιβανόςΑΦΡΟ∆ΙΣΙΩΝΛονδίνειος ΕπιτροπήΣτρατής ΑνδρεάδηςΓυναικείος Σύλλογος «ΑγίαΜαρκέλλα»Γρηγόριος ΖαφειράκηςΠαγχιακός Σύλλογος «Κοραής Ν.Υ.»Σύλλογος Βορειοχωρητών Χίου «Το Πελληναίο»ΒΑΒΙΛΩΝΟικογένεια ΦυτίληΒΑΣΙΛΕΩΝΟΙΚΟΥΕπιτροπή ΑλεξανδρείαςΒΕΡΒΕΡΑΤΟΥΟµογενείς Αιγύπτου (Αλεξάνδρειας)

ΒΟΛΙΣΣΟΥΓεώργιος ΑνδρεάδηςΛονδίνειος ΕπιτροπήΒΟΥΝΟΥΧρήστος ΚωστάκηςΒΡΟΝΤΑ∆ΟΥ 1οΛονδίνειος ΕπιτροπήΓεώργιος ΜιχαληνόςΖωρζής ΜιχαληνόςΑντώνιος ΠαληόςΒΡΟΝΤΑ∆ΟΥ 2οΕυεργέταιΓεώργιος Ι. ΑγγελίδηςΠαντ. Π. ΑθηναίοςΕλευθ. Μ. ΒενιαµήςΜιχ. Ελ. ΒενιαµήςΘεοδ. Ελ. ΒενιαµήςΣταµ. Ζ. ΓεωργιάδηςΚων. ∆. ΚόκκινοςΚωνσταντίνος Μ. ΛωςΑναστάσιος Μ. Λως∆ηµήτριος Κ. ΛωςΓεώργιος Κ. ΛωςΝικόλαος Κ. ΛωςΑντώνιος Κ. ΛωςΑδελφοί Ν. ΠερρήΥιοί Χρ. ΣαλιάρηΠαντελής Θ. ΣκούφαλοςΑντ. Γ. Σκούφαλος∆ωρηταίΕυστράτιος Γ. ΑνδρεάδηςΚωνσταντίνος Π. ΑνδρεάδηςΑδαµάντιος Ν. ΑρακάςΠ’ Στυλ. Αγ. ΒασιλάκηςΕλευθ. Μ. ΒενιαµήςΓεώργ. Κ. ΒόλικαςΙωάννης Κ. ΓεωργαντήςΝικ. Ι. ΖαννίκοςΠιπίν. Ι. ΖαννίκοςΝικ. Σ. Ζαννίκος

Μακάριος Ι. ΚαλαγκιάςΜάρκος Ε. ΚαλαγκιάςΣτεφ. Και ∆έσπ. ΚοκκίνουΓεώργ. Α. Κουφοπαντελής∆ηµήτριος Μ. ΛωςΠιπίνη ∆. ΛωΝικ. Και Ασηµ. ΝικολάκηΣταύρος Π. ΠερρήςΝικόλαος Γ. ΣκανδάληςΒΡΟΝΤΑ∆ΟΥ 3οΧριστόφορος και Παντελής Α.Μαργαρώνης∆ΑΦΝΩΝΑΙωάννης ΚαλαµάραςΙ. ΜανωλιόςΙωάννης ΠερδικάκηςΓεώργιος Σιδεράτος∆ηµήτρης και Όλγα ΣτουπάκηΠαντελής Χαβιάρας∆ΙΕΥΧΩΝΙερά Μονή ΜουνδώνΕλένη ΜπόηΕΙ∆ΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟΓενικό Σκυλίτσειο ΝοσοκοµείοΕΛΑΤΑΣΛονδίνειος Επιτροπή των ΧίωνΖΥΦΙΑΚωνσταντίνος ΠαπαβασιλείουΜελποµένη Παπαβασιλείου Παναγιώτης ΠαπαγεωργάκηςΒασίλειος ΠαπαγεωργάκηςΣοφία ΠαπαγεωργάκηΣτυλιανός ΠαπαγεωργάκηςΓεώργιος Ι. ΒαρλάςΤζένη Γ. ΒαρλάΚωνσταντίνος Ι. ΆµαντοςΘΟΛΟΠΟΤΑΜΙΟΥΛονδίνειος Επιτροπή των Χίων

ΚΑΛΑΜΩΤΗΣΛονδίνειος Επιτροπή των ΧίωνΙωάννης ΜιχαλάκηςΚΑΛΛΙΜΑΣΙΑΣΟικουµενικός Πατριάρχης Ιωακείµ Β’ΚΑΡ∆ΑΜΥΛΩΝ 1oΜητροπολίτης Καρδαµύλων Ιωακείµ ΣτρουµπήςΟµογενείς ΑµερικήςΜιχαήλ και Σταµατία ΞυλάΚΑΡ∆ΑΜΥΛΩΝ 2οΚωνσταντίνος ΒασιλάκηςΙωάννης και Μιχαήλ Κ. ΓεµέλοςΚωνσταντίνος και Αννίτσα ΚαρράΜιχαήλ και Μαρία ΚαρράΙωάννης και Αθηνά ΚαρράΙωάννης και Ρήγαινα Καρρά και ΥιοίΠαναγιώτης και Ειρήνη ΚαρράΜαρία Π. Ξυλά και ΥιοίΜιχαήλ και Σταµατία ΞυλάΛάµπρος και Σταµατία ΦατσήΙωάννης Μ. ΨαρρόςΚΑΡ∆ΑΜΥΛΩΝ 3ο (ΡΑΧΗ)Ιωάννης και Φωτεινή ΚαρράΚΑΡΥΩΝΟµογενείς ΑµερικήςΑφοί ΜεστούσηΚΟΙΝΗΣΛονδίνειος ΕπιτροπήΛΑΓΚΑ∆ΑΣΕλευθέριος ΒενιζέλοςΛονδίνειος Επιτροπή των ΧίωνΛΙΒΑ∆ΙΩΝΓεώργιος ΒούροςΛΙΘΙΟΥΑνδρέας ΣυγγρόςΜΕΛΑΝΕΙΟΥΣΣταύρος ΛιβανόςΛονδίνειος Επιτροπή



σελ. 277

ΜΕΣΤΩΝΑδελφότης Κωνσταντινούπολης –Αιγύπτου – Αµερικής Εκκλησιαστική ΕπιτροπήΛονδίνειος ΕπιτροπήΜητροπολίτης Ιερώνυµος ΓοργίαςΜΥΡΜΗΓΚΙΟΥΣταύρος ΛιβανόςΝΕΧΩΡΙΟΥΒασίλειος και Φωτεινή Κουτσουράδη∆.Σ. & ΝΑΥΤΙΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟΟΙΝΟΥΣΣΩΝΚατίγκω και Χρίστος ΛαιµόςΊδρυµα Κατίγκως και ΧρίστουΛαιµούΚαλλιόπη και ∆ιαµαντής Πατέρας ΟΛΥΜΠΩΝΕιρήνη ΚουτσουµπήΣύλλογος Ολυµπουσίων ΑµερικήςΓεώργιος ΤσελεπίδηςΠΑΡΠΑΡΙΑΣΟµογενείς ΑµερικήςΠΙΣΠΙΛΟΥΝΤΑΣΛονδίνειος Χιακή ΑδελφότηςΙωάννης Νικ. ΓιούργαληςΣτυλιανός Νικ. ΛαγούδηςΜιχαήλ Νικ. ΜουσουρούληςΠΙΤΥΟΥΣΛονδίνειος Επιτροπή των ΧίωνΠιτυανοί ΑµερικήςΚυριάκος ΣπανούδηςΧιακές κοινότητες Αλεξάνδρειας και ΚαΐρουΓεώργιος Ιωάννου ΧωρέµηςΠΟΤΑΜΙΑΣΟικογένεια Κωνσταντίνου Ισ. ΚαρούσηΟικογένεια Μάρκ. Ι. Φράγκου

ΠΥΡΑΜΑΣΜιχάλης ΚορδήςΛονδίνειος Επιτροπή των ΧίωνΠΥΡΓΙΟΥΜιχ. ΘεοτοκάςΙσίδωρος ΚαµπάςΚωνσταντίνος και ΚαλλιόπηΚολόµβουΜιχ. ΚολυκάςΑλέξανδρος ΚωστάζοςΚωνσταντίνος και ΓαρουφαλιάΛαγούδηΣτ. ΛάσπηςΚωνσταντίνος ΜεργέςΧρ. ΜπρηςΓεώργιος ΝτούληςΝικ. ΣιδεράκηςΘεµιστοκλής ΣιδεράκηςΣΥΚΙΑ∆ΑΣΓεώργιος Ιωάννου ΧωρέµηςΤΡΥΠΩΝΛονδίνειος ΕπιτροπήΦΥΤΩΝΛονδίνειος ΕπιτροπήΧΑΛΚΕΙΟΥΣΠαντελής ΑργέντηςΦανή ΑργέντηΦίλιππος Αργέντης(ως Παρθεναγωγείο) Κωνσταντίνος Μ. ΦλοίσκοςΧΙΟΥ 1οΙωάννης ΠατέραςΧΙΟΥ 6ο(σαν Παρθεναγωγείο) Εφορεία Ορθοδόξων ∆ηµοσίων Σχολείων ΧίουΙωάννης ΠατέραςΧΙΟΥ 7οΓεώργιος Ιωάννου Χωρέµης

ΧΙΟΥ 8ο∆. Τσελεπίδης (µηχανικός)Γεώργιος Χαραλαµπίδης (µηχανικός)ΧΙΟΥ 9οΙωάννης Κ. ΚαρράςΑνδρέας ΛαιµόςΧΙΟΥ 11ο (Παλαιά Αστική Σχολή)Παντιάς ΡάλληςΑνδρέας ΣυγγρόςΨΑΡΩΝΙωάννης ΒαρβάκηςΝικόλαος Γ. ΦιλίνηςΜητροπολίτης Καρδαµύλων,Βολισσού, Ψαρών, ΟινουσσώνΙωακείµ ΣτρουµπήςΣύνδεσµος «Οι φίλοι των Ψαρών»∆ώρα ΦραγκοµανώληΠρόδροµος ΕµφιετζόγλουΘανάσης Μαρτίνος

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΑ

ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ-ΘΥΜΙΑΝΩΝΒασίλειος και Φωτεινή ΚουτσουράδηΒΡΟΝΤΑ∆ΟΥ 1οΙωάννης Ευστ. ΞενιόςΒΡΟΝΤΑ∆ΟΥ 2οΟικογένεια ΒενιαµήΚΑΜΠΟΧΩΡΩΝ Επιτροπή ΑλεξανδρείαςΛονδίνειος Επιτροπή των ΧίωνΝΕΝΗΤΩΝΝικόλαος Μικέ ΓεωργίτσηςΟΙΝΟΥΣΣΩΝΈνωση Οινουσσιών ΚυριώνΛονδίνουΚώστας Μ. ΛεµόςΛέων ΛαιµόςΣύλλογος Φίλων ΟινουσσώνΧΙΟΥ 4οΊδρυµα ΧωρέµηΨΑΡΩΝΚωνσταντίνος Λ. Κανάρης∆έσποινα Τσουλούφη – ΚοντούΓεώργιος Παγκάρας


σελ. 278

Καταχωρήσεις στοιχείωνσχετικές µε τη βασική εκπαίδευση

στη Χίο


ΑΠΟ∆ΕΙΚΤΙΚΑ ΧΟΡΗΓΙΩΝ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΧΩΡΕΜΗ


σελ. 279


στη Χίο

ίχα αισθανθεί τα ιερώτερα ρίγη, όταν εδιάβασα την σφαγή τηςΧίου. Ήµουν τότε ακόµη µαθητής του Γυµνασίου, όταν τα ονόµατα«Ι. Μονή Αγ. Μηνά, Ιερά Νέα Μονή, Ανάβατος και Μελανειός»είχαν γραφεί στην ψυχή µου δυνατά. Πάνω από τριάντα χιλιάδεςχριστιανοί εσφάγησαν στα τέσσερα αυτά µέρη της Χίου. Στον

«Κάβο Μελανειό» είχαν καταφύγει χιλιάδες γυναικόπαιδα µε την ελπίδανα βρουν πλοία να σωθούν στα Ψαρά, που απέναντι στον Κάβουψώνονται σαν µια «ολόµαυρη ράχη». Ικέτευαν, έκλαιγαν, άπλωναν ταχέρια τους. Μα µάταια. Πλοία τόσα δεν ήταν δυνατόν να βρεθούν καινα, έφθασαν οι Τούρκοι διψασµένοι για αίµα. Εκεί έγινε η µεγαλύτερησφαγή της Χίου. Από τότε το χώµα του Κάβου είναι κόκκινο από το αίµατο ελληνικό, που εχύθηκε.

Κάτω από το ύψωµα του Κάβου είναι το χωριό Μελανειός της Χίου.Είχα την ευτυχία να το επισκεφθώ εδώ και λίγες µέρες και να λειτουρ-γήσω στην εκκλησία τους. Από τη στιγµή που επάτησα το µαρτυρικόχώµα, δεν εσταµάτησαν αι συγκινήσεις. Οι δραµατικές σκηνές της σφα-γής χιλιάδων χριστιανών περνούσαν σαν ατελείωτη κινηµατογραφικήταινία από την σκέψι µου. Και άκουα τους θρήνους και τις απελπιστικέςικεσίες των χριστιανών, που εσφάζοντο και έβλεπα το αίµα, που άφθονοεπότιζε την µαρτυρική γη. Φαίνεται όµως ότι από το τόσο άφθονο αίµα,που χύθηκε, αγιάσθηκε η περιοχή. Έτσι εξηγώ το εκπληκτικό φαινόµενο,που παρουσιάζουν οι κάτοικοί του. Τριάντα δύο όλες όλες οικογένειεςκατοικούν πάνω στην απόκρηµνη πλαγιά χωρισµένοι από όλον τονάλλον κόσµο. Λες και τους έχει ευλογήσει µε το ίδιο του το χέρι ο Θεός.∆ιατηρούν ευλάβεια και πίστι ασάλευτη στο Θεό. Κρατούν µε αγάπη καιεσωτερική δύναµι τας Ιεράς Παραδόσεις, και της Εκκλησίας και τηςοικογενείας. Οι καρδιές των είναι γεµάτες καλωσύνη παιδική. Ουδέποτελείπουν από την Εκκλησία τις Κυριακές και τις εορτές. Την Μεγάλη Σα-ρακοστή ακόµη και στις προηγιασµένες και στα απόδειπνα παρακο-λουθούν όλος ο λαός. Κρατούν τις νηστείες µε εσωτερικό πόθο καιαντλούν δύναµι από αυτές και από την προσευχή. Και όλα αυτά ανά-

µεσα σε στερήσεις σκληρές και εγκατάλειψι. Πολύ πτωχό χωριό. Η γητους είναι άγονος, άγριο βουνό. Σπέρνουν κάθε χρόνο τις απόκρηµνεςπλαγιές, µα σπάνια θερίζουν ικανοποιητικά. Το σχολείο τους µια σωστήσπηλιά. Η στέγη του είναι σκεπασµένη µε χώµα και βρίσκεται στο ύψοςτου δρόµου. Τα νερά του χειµώνα περνούν την χωµάτινη στέγη καιπληµµυρίζουν την… αίθουσα της διδασκαλίας. Τα παιδάκια ζαρώνουνστον τοίχο για να αποφεύγουν τα πολλά νερά. Τρέµουν από το κρύο. Τοπάτωµα χιλιοτρυπηµένο. Χώνονται µέσα στις τρύπες τα ποδαράκια τωνµικρών. Ο δάσκαλος µε τα παιδάκια είχαν βγη έξω από το χωριό για ναµε υποδεχθούν. Ολίγα είχαν παπούτσια. Τα περισσότερα ξυπόλυτα. Μαεις όλων τα πρόσωπα έβλεπε κανείς µια λάµψι ευλογίας Θεού. ΗΕκκλησία τους και αυτή µια σωστή σπηλιά χωµένη στην γη.

Μόλις πατήση κανείς το πόδι του στο µαρτυρικό χωριό αµέσως αντι-λαµβάνεται την καταπληκτική καλωσύνη των χωρικών και την καταπλη-κτική επίσης εγκατάλειψι του κράτους. Και όµως δεν αγανακτούν, ουδέκάν παραπονιούνται. Και κρατούν υπερήφανα την φτώχεια τους και τηνστέρησί τους, και φροντίζουν να τις κρύβουν στα µάτια των ξένων. Γι’αυτό και όταν κάποτε περάση κανένας ξένος διαβάτης από το χωριό,ανοίγουν τα σπίτια τους και τον φιλοξενούν µένοντας αυτοί νηστικοί.Αγαπούν εξαιρετικά τα παιδιά τους και τα διδάσκουν προ παντός µε τοπαράδειγµά τους να σέβωνται τους µεγαλυτέρους, να φοβούνται τονΘεόν, να κρατούν µε πίστι τα όσια και τας ιεράς τους Παραδόσεις.

Μετά την λειτουργία επήγα στο σχολείο. Ευρήκα τα παιδάκια συγ-κεντρωµένα όλα γύρω στον δάσκαλο. Όχι µόνον τους µαθητάς, αλλάκαι τα µικρούτσικα κάτω των έξη χρόνων ως δύο χρόνων παιδάκια. Ηαγάπη όλων αυτών των παιδιών προς τον δάσκαλο είναι κάτι, που µεσυνεκίνησε βαθύτατα. Άλλο πράγµα. Μόλις τον αντικρύζουν, ένα γλυκόχαµόγελο ανθίζει στα χειλάκια τους και τρέχουν στον δάσκαλο. Ακόµηκαι όταν κάνουν κανένα σφάλµα και η µητέρα τους πρέπει να τατιµωρήση, εκείνα τρέχουν στον δάσκαλο για να σωθούν. Και εκείνος ταπαίρνει στην αγκαλιά του και τα συµβουλεύει και τα φέρνει στην θέσι

ΣΤΟ ΑΙΜΑΤΟΒΑΜΜΕΝΟ ΜΑΡΤΥΡΙΚΟ ΧΩΡΙΟ

ΤΟΥ ΣΕΒ. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΧΙΟΥ (1946-1962) ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΟΣ ΦΩΣΤΙΝΗ


Ε


σελ. 280

να πάνε ταπεινωµένα στην µητέρα, να οµολογήσουν το σφάλµα τουςκαι να ζητήσουν συγχώρησι. Μου έκανε βαθείαν εντύπωσι η γοητευτικήδύναµις του δασκάλου αυτού, νέου µόλις είκοσι δύο χρόνων. «Από πότεείσαι διωρισµένος εδώ παιδί µου;», τον ερώτησα και εκείνος δειλά δει-λά, µε σεµνότητα και σεβασµό µουαπήντησε: «Τον περασµένον Ιούλιοαπεφοίτησα από την ΠαιδαγωγικήΑκαδηµία, µα δεν είµαι διωρισµέ-νος. Ως ιδιωτικό διδάσκαλο µ’ επήρετο χωριό. ∆εν έχω υπηρετήσει ακό-µη στον στρατό και δεν ηµπορώ ναδιορισθώ. Είχε το χωριό αυτό πολλάχρόνια χωρίς διδάσκαλο και ταδυστυχή παιδάκια αναγκάζονταν ναπηγαίνουν στα πιο κοντινά χωριάµια δυο ώρες, όπου υπήρχε διδά-σκαλος, για να µαθαίνουν γράµ-µατα. Τα λυπήθηκα, γιατί κι εγώ ε-σπούδασα µε πολλές στερήσεις.Είµαι χωριατόπουλο ενός πτωχούπατέρα παιδί…» Αυτή την στιγµήθυµήθηκα µια συγκίνησι, που είχααισθανθή εδώ και δυό χρόνια. Είχακαι πάλι περιοδεύσει τα βορειόχωρα της Χίου. Σ’ ένα σηµείο συνήντησακαµµιά πενηνταριά εργάτες και άνοιγαν ένα καινούργιο δρόµο.Εσταµάτησα να τους ευλογήσω και να τους πω δυό πατρικά λόγια. Οεπιστάτης τότε µου παρουσίασε ένα νέο είκοσι χρόνων πάνω κάτω καιµου είπε: «αυτό το παιδί από µαθητής του Γυµνασίου δουλεύειµεροκάµατο όλο το καλοκαίρι, φυλάει τα λεπτά και σπουδάζει µε αυτάτον χειµώνα. Φέτο πηγαίνει στην Παιδαγωγική Ακαδηµία για να γίνειδάσκαλος. Αξίζει να τον ευλογήσετε µε την ψυχή σας». Πράγµατι τονσυνεχάρην και τον ευλόγησα µε όση δύναµιν είχεν η ψυχήν µου.

∆ιηγήθηκα στον δάσκαλο την ιστορία και τον ερώτησα αν γνωρίζη τιαπέγινε ο νέος αυτός. Εκείνος εκοκκίνησε, έσκυψε το κεφάλι του σανντροπιασµένος και µου είπε δειλά δειλά: «Εγώ είµαι». Εστάθηκα µεθαυµασµό µπροστά του και του είπα µε όση δύναµι είχεν η ψυχή µου:

«Εύγε, παιδί µου. Ο Θεός να σεσκεπάζη πάντοτε, να κρατεί ανεξάν-τλητο τη γοητεία που εξασκείς σταπαιδάκια και να σε αξιώση να ιδήςνα βγουν από τα χέρια σου µεγάλοιΈλληνες…» Ο ∆άσκαλος έτοιµοςήταν να κλάψη από την συγκίνησι.Αλήθεια ο νέος αυτός δάσκαλος τουΜελανιός είναι άξιος του ευλογηµέ-νου, µαρτυρικού αυτού χωριού. «Σετι µπορώ να σου φανώ χρήσιµος,παιδί µου;» ερώτησα τον άξιο δά-σκαλο. Και εκείνος ανεπιφύλακταµου απήντησε: «Αν µπορούσατε, Σε-βασµιώτατε, να πήτε στους αρµο-δίους να φτιάσουν ένα σχολείο σ’αυτό το άγιο χώµα, θα µου εχαρί-ζατε την πιο µεγάλη ευτυχία! Λυπού-µαι τα παιδάκια. Τον χειµώνα έκλαι-

γαν από το κρύο, έκλαιγα κι εγώ µαζί τους». Με συγκίνησι βαθειά παρουσιάζω τον πόθο του άξιου αυτού δα-

σκάλου στους αρµοδίους, τον υπουργό της Παιδείας, στον Επιθεωρητήτων σχολείων της Χίου, εις όλους τους αρµοδίους και τους εξορκίζωστον πατριωτισµό τους και στα ανθρώπινά τους αισθήµατα να µηναρνηθούν να πραγµατοποιήσουν τον πόθο του µαρτυρικού χωριού καιτου αξίου δασκάλου του.

+Ο ΧΙΟΥ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΩΝ


σελ. 281


στη Χίο

ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ & ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ Ε΄ΤΑΞΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 1999-20003ου ∆ΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΒΡΟΝΤΑ∆ΟΥ∆ΑΣΚΑΛΑ: ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΠΕΛΑΝΤΗ

Ο δάσκαλος Μάρκος Ψώρας φοί-τησε στο Μονοτάξιο ∆ιδασκαλείο Μυ-τιλήνης το 1925-1926 µε παιδαγωγότον Χιώτη Παναγιώτη Αντωνόπουλοαπό τα Καρδάµυλα. Πήρε πτυχίο δη-µοδιδασκάλου µε βαθµό «Λίαν Καλώς».

Ήρθε στη Χίο, όπου πήρε το διο-ρισµό του για Καστανιά ∆ιδυµοτείχου(ΦΕΚ 182/24-9-1926) και, καθώς λέει και οίδιος, «µετέβη εκεί αµέσως οµού µεάλλους φίλους συναδέλφους διορισθέ-ντας τότε εις ∆υτικήν Θράκην».

Υπηρέτησε στις Καστανιές και τηΣτέρνα ∆υτικής Θράκης µέχρι το1928. Υπηρέτησε τη θητεία του ωςναύτη, εκπαιδευτής-δάσκαλος, στηΣχολή ∆οκίµων Υπαξιωµατικών Πολε-µικού Ναυτικού και πήρε µέρος στοεκπαιδευτικό ταξίδι της σχολής µε τοπλοίο του Πολεµικού Ναυτικού «Άρης»στη Μεσόγειο και τον Ατλαντικόωκεανό το καλοκαίρι του 1929. Πήρεαπολυτήριο στις 18 Απριλίου του 1930µε διαγωγή «Εξαίρετον» και ικανότητα«Αρίστην».

∆εν µπορούσε να διοριστεί στηνΕλλάδα λόγω µικρού αριθµού προσλη-φθέντων. Λένε ότι στο χωράφι τουσπιτιού του είχε φτιάξει περπατώνταςένα δροµάκι από τη στεναχώρια τουπου δεν διορίστηκε.

Πήρε µέρος στο διαγωνισµό γιαεπιλογή δασκάλων σε ελληνικά εκπαι-δευτήρια του εξωτερικού. Επιλέχθηκεπρώτος µεταξύ 23 δασκάλων και δί-δαξε στα ελληνικά εκπαιδευτήρια Βου-κουρεστίου (1930-1935) και Κωντά-ντζας (1935-1938).

Μαρτυρίες: Το σπουδαιότεροµέρος του προγράµµατος αποτελούνοι Μαρτυρίες για το Μάρκο Ψώρα. Ταπαιδιά παίζοντας το ρόλο δηµοσιο-γράφου, συνέλεξαν στοιχεία από πα-λιούς µαθητές και φίλους του:

Ο δήµαρχος Οµηρούπολης κ.Μάρκος Μεννής, αναφέρει: «Τονγνώρισα το 1952. Ήταν διευθυντήςστο 3ο ∆ηµοτικό Σχολείο Βροντάδουκαι εγώ ήµουν µαθητής της πρώτηςτάξης. Ήταν θαυµάσιος δάσκαλος, µαπάνω απ’ όλα ήταν ο πνευµατικός µαςπατέρας και το µεγαλείο του ήταν ηαγάπη για τον συνάνθρωπό του, γιαόλα τα παιδιά της περιοχής του, καθώςκαι για την πόλη µας, το Βροντάδο, τηΧίο και όλη την πατρίδα µας. Μαςδίδαξε την ανθρωπιά, την αγάπη γιατον συνάνθρωπο και πάνω απ’ όλατην πίστη και την αγάπη για τη ζωή.Ήταν µία από τις µεγαλύτερεςπροσωπικότητες του πνεύµατος στοντόπο µας.

Θυµάµαι ένα απόγευµα, που µαςέκανε ιδιαίτερο µάθηµα εντελώς δω-ρεάν, µου έδωσε χρήµατα και πήγακαι αγόρασα µαρίδες και τις µοίρασασε οικογένειες στον Άγιο Μάρκο και

στη ∆ασκαλόπετρα. Ήταν σεµνός καιτο κοινωνικό του έργο δεν έχει γίνειγνωστό».

Ο πρώην δήµαρχος Οµηρούποληςκαι νυν αρχηγός της αξιωµατικής αντι-πολίτευσης του ∆ήµου µας, κ. Αριστεί-δης Ζαννίκος, θυµάται: «Τον γνώρισατο 1952 για πρώτη φορά, όταν πήγαστο ∆ηµοτικό Σχολείο του ΑγίουΜάρκου. Τον είχα δάσκαλο στις δύοτελευταίες τάξεις. Χάρη στους δασκά-λους µας περάσαµε πολύ ωραία χρό-νια στο δηµοτικό σχολείο, µε εκδρο-µές, θεατράκια, σχολικά παιχνίδια,αθλητισµό και πάνω απ’ όλα µάθηµα.Φαινόταν αυστηρός, αλλά ήταν όλοκαλοσύνη για τους ανθρώπους γύρωτου. Έµαθε πολλές χιλιάδες παιδιάγράµµατα και χάρη στις δικές του επί-µονες προσπάθειες κτίσθηκε µε δωρε-ά Μαργαρώνη το νέο σχολείο. Ήτανπολυµαθέστατος εκπαιδευτικός πουεργαζόταν µε πείσµα, ευσυνειδησίακαι χωρίς ίχνος ιδιοτέλειας. Πίστευε καιεπιδίωκε την ταυτόχρονη καλλιέργειατου νου, της ψυχής και του σώµατος.

Κάποτε, που µας έκανε µάθηµαέξω από το σχολείο, ακούστηκε να φω-νάζει ο γιαουρτάς, ο αείµνηστος Μα-νώλης ∆ρίζος από τις Καρυές. Ο δά-σκαλος τον φώναξε και του είπε ναδώσει στον καθένα µας από ένα κεσε-δάκι γιαούρτι. Ο κυρ Μανώλης ξεπού-λησε και η πληρωµή έγινε από την τσέ-πη του δασκάλου µας. Είναι χαρακτη-ριστικό ότι δεν δηµιούργησε την

παραµικρή περιουσία. ∆εν προλά-βαινε να πληρωθεί το µηνιάτικό τουκαι η τσέπη του άδειαζε».

Καταχώρηση 6ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΜΝΗΜΗΣ ΣΤΟΝ ΜΑΡΚΟ ∆. ΨΩΡΑ


σελ. 282

... Mια µέρα του Ιούνη, αφού είχαµε διαβάσειτον Ξενοφώντα και ασχοληθήκαµε κατόπιν µε τηναρχαία γραµµατική, ο δάσκαλός µας θεώρησε καλόνα γίνει υπαίθριο µάθηµα, από το πρωινό. Αυτή τηνώρα δεν ήταν ανάγκη να καταφύγουµε στα οπίσθιατης εκκλησίας. Στο δυτικό πλευρό του σχολείου µαςυπήρχε πάροδος, που οδηγούσε από την εκκλησίαµέχρι τον αµαξιτό δρόµο, που κείνα τα χρόνια δενδουλεύονταν από αµάξια. Πού να λάχει κάποιο να'φτανε µέχρι το Βροντάδο. Στον ίσκιο λοιπόν µιαςκουντουρουδιάς, που έσκιαζε τα οπίσθια τουσχολείου και µέρος της παρόδου, στήσαµε σήµερατο υπαίθριό µας σχολειό. ∆εν ήταν δύσκολο αυτό.Λίγα βήµατα έξω από το διδακτήριο. Μονάχα πουοι χεροδύναµοι, υποχρεώθηκαν τώρα να µεταφέ-ρουν µαζί µε τον πίνακα και τον τρίποδα. Εδώ σ'αυτό το «στέκι» το µάθηµα µπορούσε να γίνει µελιγότερη οπωσδήποτε διασπάθιση της προσοχήςτων µαθητών. Από την µια πλευρά του ηµικυκλίουτων µαθητών βρισκόταν ο τοίχος του σχολείου, απότην άλλη ψηλός ξεροτράχαλος τοίχος, που σήκωνεναπό πίσω του ολόκληρο χωράφι, ψηλά ως τρίαµέτρα. Έµεναν έτσι ανοιχτές οι δυό άκρες τηςπαρόδου αυτής, που κατέληγαν η µιά προς τηνεκκλησία, η άλλη προς την αµαξιτή οδό, που οδη-γούσε από Χώρα προς τα Βορειόχωρα, µέσω τουΑίπους. Κατά κακή, όµως, του µαθήµατος τύχη, οπίνακας είχε τοποθετηθεί προς αυτόν τον δρόµο, µεµέτωπο προς εµάς, εµείς δε µε το ηµικύκλιό µαςείµαστε καθισµένοι µε µέτωπο προς τον πίνακα καιεποµένως και προς τον αµαξιτό δρόµο. Το µάθηµαείχεν αρχίσει ως συνήθως και εσυνεχίζετο οµοίως.Ήταν πολύ φυσικό κάποιοι µαθητές να πρόσεχανόχι στον πίνακα, αλλά στους διαβάτες. Και τιδιαβάτες! Εκείνο τον καιρό οι Τούρκοι, αν και στηναρχή είχαν αποφασίσει να µην αντισταθούν σε

τυχόν αποβίβαση στη Χίο εχθρικού στρατού, γιακατάληψη του νησιού, (γι' αυτό και είχαν αποσύρειτα στρατεύµατά τους στη Μικρά Ασία) τώραµετάνιωσαν και προσπαθούν το ταχύτερο να οχυ-ρώσουν το νησί. Συνεχώς νύχτα και µέρα µεταφέ-ρνουν µε µουλάρια, µ' αγγαρείες χωρικών, από τηΧώρα προς τα Βορειόχωρα και προ πάντων προςτην Αµυθούντα και το Πυτιός, εφόδια, τρόφιµα, πυ-ροµαχικά, άλευρα, νοσοκοµειακό υλικό κ.λ.π.

Κατά σύµπτωση όµως, κείνη την ώρα, που κά-µναµε το υπαίθριο µάθηµα, περνούσε ένα καρα-βάνι. Κάθε οδηγός, που ήταν αγγαρευµένος, οδη-γούσε δυο µουλάρια, που το ένα είχε δεµένο τοσκοινί του στα καπούλια του προηγουµένου του, οδε χωρικός από πίσω παρακολουθούσε το ζευγάριτων υποζυγίων. Ο νους µου, από την αρχή τουµαθήµατος, προσηλώθηκε στην πανοραµατικήπαρέλαση τόσων υποζυγίων, τόσων ανθρώπων, καιθέλεις από περιέργεια που είναι αναπόφευκτος, γιανα µάθεις το πλήθος οµοίων πραγµάτων, θέλειςαπό ασυναίσθητη πρόθεση, να βρίσκοµαι και σεανταπόκριση προς το µάθηµα της αριθµητικής,επεδόθηκα στην απαρίθµηση των θεωµένων.Εκείνην την ώρα ο δάσκαλος µάς είχεν ορίσει ναβρούµε κάτι νοερώς και µας άφηνε κάποιο χρονικόδιάστηµα, λίγο ή πολύ αναλόγως του αριθµητικούθέµατος, αλλά και αναλόγως του σοβαρού θέµατοςτης εφηµερίδας. Σε κάποια τέτοια στιγµή που ο δά-σκαλος ήταν εύκαιρος και ζήτησε «συνάραι λόγονµετά των δούλων αυτού» ο λόγος έτυχε να «συν-αρθεί» σε µένα, πρώτα. -«Πες Γιάννη, πόσαβρήκες;» Εγώ, για να δείξω ετοιµότητα και πρόθυµηανταπόκριση στο ρώτηµα και µη έχοντας, βέβαια,ασχοληθεί διόλου µε το τεθέν πρόβληµα, του απαν-τώ θαρραλέα και κάπως συνοφρυωµένος: «60µουλάρια δάσκαλε, 120 τσουβάλια και 30 αγωγιά-

τες». Λογαριασµός, βέβαια, σωστός και στα υποζύ-για και στα σακιά και στους ανθρώπους, αν λογα-ριάσοµε πως το κάθε ζώο σήκωνε δυό σακιά, καικάθε δυό ζώα οδηγούνταν από ένα συνοδό. Μαόµως ήµουν εκτός τόπου και χρόνου, (µάλλονεντός) και γι' αυτό αξιόποινος. Εκλήθην λοιπόν ναυποστώ τον αρµόζοντα, µε την παιδονοµική ράβδο,κολασµό, ενώ η συνοδεία των καγχασµών τωνµαθητών φούντωνε. Αλλά, ενώ έτεινα το χέρι µουνα δεχθώ την ανάλογη µε την περίσταση αµοιβή, οδάσκαλος µετανοιωµένος και βλέποντας, βέβαια,βαθύτερα τα πράγµατα, που τότε δεν µπορούσαµεεµείς οι µικροί, να εξηγήσοµε, αµέσως ανακρούειπρύµναν και διατάσσει: «Σηκωθείτε, πάρετε τον πί-νακα και µέσα στο σχολειό». Οι συµµαθητές µουµπροστά στην απότοµη αλλαγή δράσεως τουδασκάλου, µπαίνουν µέσα σκυθρωποί, εγώ δεικανοποιηµένος, που γλίτωσα από µια άδικη ώρα.

Όταν πλέον µεγάλωσα, έγινα κι εγώ δάσκαλος,ο δάσκαλός µου θέλοντας να µου κάµει κάποτε µιαφιλοφρόνηση, µε ρωτά, αν θυµόµουν την απάν-τηση που τού ‘δωκα, τότε στο λογαριασµό. «Καιβέβαια τη θυµούµαι», και του την επανέλαβα. Αλλά,του προσέθηκα, ότι τον ευχαριστώ, διότι, άθελάτου, από τότε ακόµη, µου είχε δώσει ένα µάθηµαδιδακτικής, που µεγάλος πια το είχα καταλάβει: ότι,στα υπαίθρια µαθήµατα, πρέπει να ασχολείταικανείς µε υπαίθρια θέµατα και όταν πρόκειται γιαεργαστηριακά θέµατα πρέπει να κλείνεσαι στοεργαστήριο. Ο δάσκαλός µου δάκρυσε. Ίσως ήτανσυγκινηµένος που η αστραπιαία εκείνη απόφασήτου, τότε, να µας µπάσει µέσα στο σχολείο, µουχρησίµεψε σαν ένα παιδαγωγικό φώτισµα, πουήρχετο από λόγου του και από τόσο µακριά».

Ιωάννης ΒΑΡΙΑ∆ΑΚΗΣ (1902-1970)Απόφοιτος 1914, ΧlΑΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΙΣ, 1963

Καταχώρηση 7ΜΑΘΗΤΙΚΕΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ∆ΑΣΚΑΛΟΥ Ι. ΒΑΡΙΑ∆ΑΚΗ

ΣΩΣΤΟΣ Ο ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ


σελ. 283


στη Χίο

O HΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΟΣ

l ∆ιάταγµα 6ης Φεβρουαρίου 1834Με αυτό ιδρύεται διδασκαλείο στο Ναύπλιο. Η φοίτηση ήταν διετής. Σ' αυτό µπορούσαν να εγγρα-φούν µετά από επιτυχείς εισαγωγικές εξετάσεις, οι κάτοχοι ενδεικτικού 2ης τάξης του Ελληνικού σχο-λείου (σηµερινό Γυµνάσιο). Το 1835 η έδρα του διδασκαλείου µεταφέρθηκε στην Αθήνα. Οι απόφοι-τοί του διακρίνονταν σε τρεις βαθµίδες, ανάλογα µε το βαθµό του πτυχίου τους (Πρωτοβάθµιοι, ∆ευ-τεροβάθµιοι, Τριτοβάθµιοι).l Το 1864 το ∆ιδασκαλείο καταργείται. Για δεκατέσσερα χρόνια τα δηµοτικά σχολεία επανδρώνον-ταν µε δασκάλους που είχαν απλώς επιτύχει σε εξετάσεις µιας ειδικής επιτροπής.l Το 1878 µε το νόµο ΧΘ' επανιδρύεται το διδασκαλείο ως τριτάξιο που δεχόταν µαθητές Α' τάξηςτου τετρατάξιου γυµνασίου. Στη συνέχεια έχουµε την ίδρυση τριών ακόµη διδασκαλείων στην Τρί-πολη (1880), την Κέρκυρα (1880) και τη Λάρισα (1882).l Το 1892 µε το Ν. ΒΟθ', ιδρύονται στην έδρα κάθε νοµού µονοετή υποδιδασκαλεία που δέχονταναποφοίτους Ελληνικών Σχολείων.l Με το νόµο 4368 του 1929 καταργούνται τα µονοτάξια διδασκαλεία και προβλέπεται η ίδρυσηπεντατάξιων όπου θα γίνονται δεκτοί οι κάτοχοι ενδεικτικού της Β' τάξης του εξατάξιου γυµνασίου.l Λίγα χρόνια αργότερα, το 1933, θα ψηφισθεί ο νόµος 5802 που δηµοσιεύεται στο ΦΕΚ 286 και µετον οποίο ιδρύονται οι Παιδαγωγικές Ακαδηµίες. Αυτές είναι δίχρονες και η φοίτηση προϋποθέτειαπολυτήριο γυµνασίου ή πρακτικού λυκείου και επιτυχείς εισαγωγικές εξετάσεις. Με το διάταγµα της16ης Αυγούστου 1934 θα ορισθεί το ωρολόγιο πρόγραµµα των Παιδαγωγικών Ακαδηµιών, έναπρόγραµµα που µε ελάχιστες µεταβολές θα παραµείνει αναλλοίωτο µέχρι το 1984. Το 1965 θααυξηθεί ο χρόνος φοίτησης από δύο σε τρία έτη, αυτό όµως δεν θα εφαρµοσθεί στην πράξη ποτέ.l Το 1982 θα ψηφισθεί ο νόµος 1268 «για τη δοµή και τη λειτουργία των Ανωτάτων ΕκπαιδευτικώνΙδρυµάτων». Με το άρθρο 46 ιδρύονται Πανεπιστηµιακά Παιδαγωγικά Τµήµατα για την Εκπαίδευσηδασκάλων και νηπιαγωγών τετραετούς φοίτησης. Το ακαδηµαϊκό έτος 1984-85 άρχισε η λειτουργίαπέντε τέτοιων τµηµάτων (τρία δασκάλων και δύο νηπιαγωγών) στα Πανεπιστήµια Αθηνών, Θεσσα-λονίκης, Ιωαννίνων, Πάτρας και Κρήτης.l Σήµερα λειτουργούν 9 Παιδαγωγικά Τµήµατα ∆ηµοτικής Εκπαίδευσης, 9 Παιδαγωγικά ΤµήµαταΠροσχολικής Αγωγής σε διάφορα µέρη της Ελλάδος, 1 Ειδικής Αγωγής στο Βόλο και 1 τµήµα µεκατεύθυνση στην ειδική αγωγή στο Πανεπιστήµιο Μακεδονίας.Απόφοιτοι ΤΕΙ και ΙΕΚ καθώς και Ψυχολόγοι, Κοινωνικοί Λειτουργοί και Λογοθεραπευτές στελεχώ-νουν τα Ειδικά Σχολεία και τα Κ∆ΑΥ.

Σήφης Μπουζάκης, Νεοελληνική Εκπαίδευση (1821-1985), Gutenberg Παιδαγωγική Σειρά, Αθήνα 1987

Γιάννης Κοµνηνός∆άσκαλος Π.Ε. Χίου

ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΩΝτης Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης

από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους µέχρι σήµερα

Καταχώρηση 8 Καταχώρηση 9


σελ. 284

Σχολείον Αρρένων Μαρµάρου (τετρατάξιον)Το οίκηµα του σχολείου τούτου είναι κοινοτικόν εις λαµπράν τοπο-

θεσίαν κείµενον και άριστον από υγιεινής και παιδαγωγικής απόψεως.∆υστυχώς έχει εγκαταλειφθή από πολλών ετών και χρήζει επισκευής ίνασυγκρατηθή, διότι εάν παραταθή επί πολύ η κατάστασίς του είναι επό-µενον να καταστή άχρηστον. Τα παράθυρά του είνε σεσηθρωµένα, αντίαπλού πινάκου έχουσι τοποθετηθή τενεκέδες ξεθωριασµένοι και η στέγητου, ιδίως κατά τα βορεινά δωµάτια, είναι σεσαθρωµένη, επιτρέπουσιεν καιρώ µεγάλης βροχής να εισέρχωνται εις την αίθουσαν τα όµβριαύδατα. Συνεστήσαµεν εις τον πρόεδρον σχετ. επιτροπής και τον διευ-θυντήν του σχολείου ίνα δι’ εράνων επιτύχωσι την επισκευήν του και καιπαρεκαλέσαµεν τον πρόεδρον της κοινότητος ίνα αναγράψη εν τωπροϋπολογισµώ σχετικόν κονδύλιον προς τον σκοπόν τούτον και έχοµενπολλάς ελπίδας περί της επιτυχίας της επισκευής.

Αν το προσωπκόν του σχολείου ήτο εις την θέσιν του και αι εγγραφαίκανονικώς ενηργούντο άτι όµως δεν είχε γίνει εισέτι η απολύµανσιςελλείψει τεχνίτου, τα υλικά όµως είναι έτοιµα και είµεθα βέβαιοι πωςεντός ολίγου θα γίνει αύτη.

∆ιτάξιον Θηλέων ΜαρµάρουΤο σχολείο τούτο, εν τω οποίω διδάσκουσιν η Καλλιόπη Τσαρούχα

και Αθηνά Τσαγγαίου λειτουργεί εις κοινοτικόν οίκηµα, όπερ κατά τοήµισυ εχρησιµοποιείτο πέρυσιν το γυµνάσιον. Ήδη όµως µετά τηνεγκατάστασιν του γυµνασίου εις το νέον οίκηµα το σχολείον κατέλαβετας αιθούσαις του, µέλλον να εργασθή εφέτος ανετώτερον. Εν πάση πε-ριπτώσει, το οίκηµα τούτο είναι παλαιόν και ακατάλληλον από απόψεωςαερισµού και φωτισµού. Αι εγγραφαί εξακολουθούν κανονικώς και αι δι-δασκάλισσες είνε εις τας θέσεις τους. Το σχολείον τούτο συνεργάζεταιως µεικτόν εξατάξιον µετά του τετραταξίου αρρένων την προφορικήδιαταγή του προκατόχου µας και απέδωσε λαµπρά αποτελέσµατα εις τοπαρελθόν.

5/τάξιον Γ’ ∆ηµοτικόν Σχολείον Χίου∆ιδακτήριονΣυστεγάζεται µετά του 6/ταξίου Η’ ∆ηµοτικού Σχολείου εις το µεγα-

λύτερον και ωραιότερον διδακτήριον της νήσου, το οποίον ανηγέρθη το1935 εις θέσιν Βουνάκι. Το διδακτήριον πληροί όλους τους υγιεινούς καιπαιδαγωγικούς όρους και έχει πλουτισθεί µε τα αναγκαιούντα σκεύη,εικόνας και όργανα διδασκαλίας. ∆ιαθέτει ανάλογον αυλήν και µικρόνσχολικόν κήπον. Τηρείται καθαριότης. Έχει µικράν βιβλιοθήκην.

ΜαθηταίΑπό ετών έχει προταθεί η προαγωγή του εις 6/τάξιον, διότι συγ-

κεντρώνει άνω των 320 κατά µέσον όρον µαθητών κατ’ έτος. Η φοίτησιςτων µαθητών είναι ικανοποιητική. Παρατηρώ τάξιν και καλούς τρόπουςεις αυτούς. Επειδή εν ποσοστόν 8 περίπου τοις εκατό πάσχει εκ τρα-χωµάτων, νοσοκόµος του αντιτραχωµατικού ενταύθα ιατρείου καθ’ ηµέ-ραν προσερχοµένη ενεργεί την θεραπείαν τούτων. Λαµβάνονται ταενδεικνυόµενα µέτρα, ίνα µη οι πάσχοντες µεταδίδωσι το νόσηµα τούτοεις τους υγιείς. Κατά τα άλλα οι µαθηταί είναι υγιείς και καθαροί και κά-θηνται καλώς εις τα θρανία, τηρουµένης τάξεως κατά την ώραν τηςδιδασκαλίας.

∆ιδάσκαλοι1.Γ. Βενιάδης, εισηγητής, διευθυντής του σχολείου,2. ∆ηµ. Χαρτουλάρης, εισηγητής.3. Καλλόπη Κοκκώδη, γραµµατέας Α’,4. Ελευθ. Τσουρή, γραµµατέας Α’, σύζυγος του διευθυντού του

σχολείου, και 5. Ελένη Μελαχροινούδη, γραµµατέας Β’.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΧΙΟΥ

ΑΠΟ ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 1925-1926



σελ. 285


στη Χίο

Α/Α ∆ήµοι και Έ τ ο ς∆ηµοτικά ∆ιαµερίσµατα 1920 1940 1951 1961 1971 1981 1991 2001

Π λ η θ υ σ µ ό ς∆ήµος Αµανής

1 Βολισσός 1.576 1.295 1.066 936 676 479 404 5632 ∆ιευχά 102 141 142 134 15 16 107 863 Ποταµιά

Νέα Ποταµιά (1971) 219 323 253 202 110 136 120 1224 Πισπιλούντα 163 581 193 135 81 96 112 1035 Φυτά 187 191 149 123 91 86 57 88

∆ήµος Καρδαµύλων6 Αµάδες 374 430 467 411 257 223 247 3067 Βίκι 370 478 437 398 233 210 182 1568 Πιτυός 455 266 513 343 259 269 284 3939 Σπαρτούντα 137 139 112 77 29 56 60 57

∆ήµος Ιωνίας10 Βουνός 541 630 549 443 381 309 291 29911 Μυρµήγκι 251 273 275 210 124 92 86 8912 Παγίδα 133 149 117 100 86 112 128 138

∆ήµος Καµποχώρων13 Βερβεράτο 293 265 227 225 187 210 340 22514 Ζυφιάς 360 333 342 281 223 194 145 218

∆ήµος Μαστιχοχωρίων15 Αρµόλια 529 644 642 575 455 440 528 61116 Βέσσα 531 537 429 367 294 254 373 25117 Ολύµποι 618 677 620 522 446 385 432 309

ΕΝ∆ΕΙΚΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΣΕ ∆ΗΜΟΤΙΚΑ ∆ΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ ΝΟΜΟΥ ΧΙΟΥαπό τα οποία φαίνεται η φθίνουσα πορεία που ακολούθησε ο πληθυσµός στις δεκαετίες ΄60 και ΄70.


ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ


σελ. 286

ΑΠΟ ΠΑΛΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΝΟΜΑΡΧΗ ΤΗΣ ΧΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ


ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΡΙΤΣΙΝΗΣ, 1979.


σελ. 287


στη Χίο

ΑΤΟΜΙΚΟ ΒΙΒΛΙΑΡΙΟ ∆ΗΜΟ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΟΥ



σελ. 288

ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ (Ε.ΣΥ.Π.)

Μητροπόλεως 12-14, ΑθήναΤ.Κ. 105 63Τηλ.: 210-32 43 284FAX: 210-32 32 010

ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ (Ε.Κ.Ε.Π.)

Παρασίου 1 & Αχαρνών 99, ΑθήναT.K. 104 40 Τηλ.: 210-82 33 669Fax: 210-82 33 772E-mail: [email protected]ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝWebsite: www.gsae.edu.gr

∆ΙΑΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣΑΝΑΓΝΩΡΙΣΕΩΣ ΤΙΤΛΩΝ ΑΚΑ∆ΗΜΑΙΚΩΝ & ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ (∆.Ο.Α.Τ.Α.Π.)

Μεσογείων 233, ΕλληνορώσωνΤ.Κ. 115 25Τηλ.: 210-67 56 362-68

210-67 56 464-494FAX: 210-67 56 709

ΕΘΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΠανεπιστηµίου 32, ΑθήναΤ.Κ. 106 79 Τηλ.: 210-33 82 501FAX: 210-33 82 502Website: www.nlg.gr

ΕΘΝΙΚΟ Ι∆ΡΥΜΑ ΝΕΟΤΗΤΑΣ (Ε.Ι.Ν.)

Α. Τσόχα 36, ΑθήναΤ.Κ. 115 21 Τηλ.: 210-64 24 923

FAX: 210-54 25 368Website: www.ein.gr

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΑΚΑ∆ΗΜΑΪΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝΡήγα Φεραίου 61, 262 21 Πάτρα Τ.Θ 1122, 261 10 Τηλ.: 2610 273496, 225073, 22012FAX: 2610 222086

Ι∆ΡΥΜΑ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΥΠΟΤΡΟΦΙΩΝ (ΙΚΥ)

Λυσικράτους 14, ΑθήναΤ.Κ. 105 58 Τηλ.: 210-32 54 385-9FAX: 210-32 21 863Website: www.iky.gr

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ∆ΙΑΡΚΟΥΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣΕΝΗΛΙΚΩΝ (Ι.∆.ΕΚ.Ε.)

Αχαρνών 426 και Κοκκινάκη Αθήνα, Τ.Κ. 111 43Τηλ.: 210-21 14 152FAX: 210-21 14 458Website: www.ideke.edu.gr

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ ΟΜΟΓΕΝΩΝ ΚΑΙ∆ΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ(Ι.Π.Ο.∆.Ε.)

∆ηµ. Σούτσου 6, Πλατεία ΜαβίληΤ.Κ. 11 521, Αθήνα Τηλ.: 210-64 21 281

ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣΑνδριανού 91, ΑθήναΤ.Κ. 105 56 Τηλ.: 210-33 15 495-8FAX: 210-33 15 493Website: www.kee.gr

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΚαραµαούνα 1, Πλατεία Σκρα Τ.Κ. 551 32 ΚαλαµαριάΘεσσαλονίκης Τηλ.: 2310-45 91 01 FAX: 2310-45 91 07 E-mail: [email protected] Website: www.greeklanguage.gr/www.komvos.edu.gr/

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ (Ο.Ε.Ε.Κ.)

Λεωφ. Εθν. Αντίστασης 41, ΝέαΙωνία Τ.Κ. 142 34 Τηλ.: 210-27 090 14 και 27 090 11Website: www.oeek.gr

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΩΝ (Ο.ΕΠ.ΕΚ)

3ης Σεπτεµβρίου 42 &Πολυτεχνείου Τ.Κ. 10433, ΑθήναΤηλ.: 210-52 03 253-9 Fax: 210-52 03 252 E-mai: mailto:[email protected]: www.oepek.gr/

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ (Ο.Σ.Κ) Α.Ε.

Φαβιέρου 30, Αθήνα Τ.Κ. 101 85 Τηλ.: 210-52 43 411-15FAX: 210-32 37 477Website: www.osk.gr

ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ (Π.Ι.)

Μεσογείων 396, Αγ. ΠαρασκευήΤ.Κ. 153 41 Τηλ.: 210-60 16 364, 60 81 861-4FAX: 210-60 16 388, 90Website: www.pi-schools.gr

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ(Π.Ε.Κ)

Πληροφορίες: ΥΠΕΠΘ ∆/νσηΣπουδών Β/µιας ΕκπαίδευσηςΕρµού 15, Αθήνα Τ.Κ. 101 85 Τηλ.: 210-32 31 544 FAX: 210-32 24 249, 32 31 544

ΣΙΒΙΤΑΝΙ∆ΕΙΟΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΩΝ &ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ

Θεσσαλονίκης 151, Καλλιθέα Τ.Κ. 176 10 Τηλ.: 210-48 32 331 - 9FAX: 210-48 14 531Website: www.sivitanidios.gr

ΑΝΩΤΑΤΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΗΣ ΚΑΙΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ (ΑΣΠΑΙΤΕ)

Αµαρούσιο (Σταθµός "Ειρήνη"ΗΣΑΠ), ΑθήναΤ.Κ. 141 21 Τηλ.: 210-28 21 096FAX: 210-28 23 247Website: www.aspete.gr

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝΕποπτευόµενοι Φορείς


ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΣΕΛΙ∆Α ΤΟΥ Υ.Π.Ε.Π.Θ.www.ypepth.gr


σελ. 289


στη Χίο

Β’ Ε∆Ε ΧΙΟΥ30/8/1976-30/4/1978 Γκιάλης Μιχαήλ (Αναπλ. Χαλκειός Χίου)30/4/1978-31/5/1978 Μιχαλακόπουλος Γεώργιος (Επιθ. Β’, Σταυροδρόµι Αρκαδίας)31/5/1978-26/6/1978 Γκιάλης Μιχαήλ (Αναπλ. Χαλκειός Χίου)26/6/1978-15/7/1978 Μιχαλακόπουλος Γεώργιος (Επιθ. Β’, Σταυροδρόµι Αρκαδίας)15/7/1978-15/8/1978 Γκιάλης Μιχαήλ (Αναπλ. Χαλκειός Χίου)15/8/1978-4/9/1978 Μιχαλακόπουλος Γεώργιος (Επιθ. Β’, Σταυροδρόµι Αρκαδίας)4/9/1978-21/6/1981 Γκιάλης Μιχαήλ (Αναπλ. Χαλκειός Χίου)21/6/1981-26/8/1981 Καραµαούνας Σταµάτιος (Αναπλ. Χίος)26/8/1981-8/12/1982 Μιχαλακόπουλος Γεώργιος, (Επιθ. Β’, Σταυροδρόµι Αρκαδίας)

Εδώ σηµειώνεται ότι µε το Ν. 1304/82 καταργείται ο θεσµός του Επιθεωρητή και καθιερώνεται νέαδιάρθρωση περί τη ∆ιοίκηση και Εποπτεία των Σχολείων. Έτσι οι Επιθεωρητές Σκάµαλος ∆ηµήτριος,Επιθ. Α’ και Μιχαλακόπουλος Γεώργιος, Επιθεωρ. Β’ από 8/12-1982 µε την 1/108 81/79/8-12-81τηλεγραφική διαταγή του ΥΠΕΠΘ, τέθηκαν στη διάθεση του Υπουργείου. Τους Επιθεωρητές ∆ηµοτικήςΕκπαίδευσης διαδέχθηκαν Προϊστάµενοι ∆/νσης Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης.

1/1/1983-10/10/1985 Γανιάρης Κωνσταντίνος4/11/1985-19/12/1985 Ιατρουδέλλης Γεώργιος14/1/1986-31/8/1986 Βαβυλουσάκης Νικόλαος, Αναπληρωτής1/9/1986-23/8/1990 Ιατρουδέλλης Γεώργιος23/8/1990-31/1/1994 Μικέδης Νικόλαος1/2/1994-18/3/1994 Πιλαβάς ∆ηµήτριος18/3/1994-5/7/1996 Γιασεµής Λεωνίδας5/7/1996-24/7/2002 Καρατζάνος Χαράλαµπος24/7/2002-31/8/2004 Φραγκούλη Κλεάνθη1/9/2004-σήµερα Λεµονιάδη • Μιχαηλίδη Ιωάννα

ΣΧΟΛΙΚΟΙ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙl Ιωάννης ∆ουκάκηςl Χρήστος Ν. Κοντογιάννης, από το Χαλκειός της Χίουl Αδαµ. Παπασταµάτης, από τον Αγ. Γεώργιο Συκούση Χίουl ∆ηµ. Μανιάτογλου, Ειδικής Αγωγήςl Παρασκευά-Γεραγωτέλη Βασιλεία, Προσχολικής Αγωγήςl Σάκης Παπαδηµητρίου, Ειδικής Αγωγήςl Γάτα Βασιλική, Προσχολικής Αγωγήςl Λιγνός ∆ηµήτριοςl Καψάλης Γεώργιοςl Μοσχοβάκη Ελένη, Προσχολικής Αγωγής 47ης Περιφέρειαςl Μαρτάκη Μαργαρίτα, Ειδικής Αγωγής 15ης Περιφέρειας

ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΕΣ:1911-1913 Καραχρήστος Νικόλαος1914-1916 Σταµατόπουλος Θεόδωρος1916-1920 Σταυρακάκης Ιωάννης (Ηράκλειο Κρήτης)1920-1921 Βίος Στυλιανός Καθηγητής Μ.Ε. (Χίος), Αναπληρωτής1921-1922 Αραβώσης Γεώργιος1922-1923 Βίος Στυλιανός, ως ανωτέρω1923-1924 Μπούρας Γεώργιος1924-1925 Σκούφαλος ∆ηµήτριος, Θεολόγος (Χίος), Αναπλ.1925-1928 Στυλιανόπουλος Απόστολος, (Σάµος)1929-1935 Κωνσταντινίδης Κων/νος (Σύµη)1935-1935 Παπαβασιλείου Χρήστος, Καθηγ. (Χίος), Αναπλ.1935-1939 ∆ραγώτης Κων/νος1939-1940 Κυργιάννης Μιλτιάδης, Καθηγ. (Χίος), Αναπλ.1940-1942 Κοντόπουλος Χρήστος1942-1945 Κολόµβος Γεώργιος, ∆άσκαλος (Χίος), Αναπλ.1945-1948 Λέκκας Αναστάσιος1948-1949 Ψώρας Μάρκος, ∆άσκαλος (Χίος), Αναπλ.1949-1954 Μπάλλας Κων/νος (Καρδίτσα)1954-1955 Ψώρας Μάρκος, ως ανωτέρω1955-1961 Χονδρογιάννης Σπυρίδων (Κέρκυρα)1961-1968 Καρναβέζος Αντώνιος (Τρίπολη)1968-1970 Βαρότσης ∆ηµήτριος (Κέρκυρα)1970-1971 Πρωτοπαππάς Γεώργιος, ∆άσκ., Μήλος, Αναπλ.5/10/71-8/12/72 Λουιζίδης Αριστείδης (Ερµούπολη Σύρου)

Aργυρός Ανάργυρος4/1/73-5/3/73 Πανέτας Γεώργιος (Ήπειρος), Αναπληρωτής5/3/73-4/2/76 Κουτσούγερας Βασίλειος (Βλαχέρνα Τριπόλεως)4/2/76-30/8/76 Σωτηρόπουλος Βασίλειος (Σπηλιά Καλαµών)Κατωτέρω θα γίνεται χωριστά λόγος για τους Επιθεωρητές Α’, Β’ Ε∆Ε Χίου.

Α’ Ε∆Ε ΧΙΟΥ30/8/1976-31/5/1978 Καντάς Καντάς, (Επιθ. Α’, Ζέλι Φωκίδος)31/5/1978-26/6/1978 Μιχαλακόπουλος Γεώργιος

(Επιθ. Β’, Σταυροδρόµι Αρκαδίας)26/6/1978-15/7/1978 Κωνσταντής Νικόλαος

(Επιθ Α’, Καρδίτσα Θεσσαλίας)15/7/1978-15/8/1978 Μιχαλακόπουλος Γεώργιος, ως ανωτέρω15/8/1978-4/9/1978 Κωνσταντής Νικόλαος

(Επιθ Α’, Καρδίτσα Θεσσαλίας)4/9/1978-26/8/1981 Μιχαλακόπουλος Γεώργιος, ως ανωτέρω26/8/1981-26/8/1981 Σκάµαλος ∆ηµήτριος (Νενητούρια Χίου)

ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΕΣ - ΣΧΟΛΙΚΟΙ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ


19


σελ. 290

∆ΙΟΙΚΗΤΙΚΟΙ ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΧΙΟΥ


Στην εκπαιδευτική περιφέρεια Χίου διορίσθηκαν για πρώτη φορά ∆ιοικητικοί Υπάλληλοι από το έτος 1976, ενώ µέχρι τότε, γιατις διοικητικές υπηρεσίες υπηρετούσαν στα γραφεία δάσκαλοι µε απόσπαση. Η περιφέρεια τότε ήταν χωρισµένη στην Α΄Επιθεώρηση ∆ηµοτικής Εκπαίδευσης Χίου ( Α΄Ε.∆.Ε. Χίου) και στη Β΄ Επιθεώρηση ∆ηµοτικής Εκπαίδευσης Χίου (Β΄Ε.∆.Ε. Χίου).

Οι θέσεις τους ανακατανεµήθηκαν, όταν,α) καταργήθηκαν οι Επιθεωρήσεις και ιδρύθηκε η ∆ιεύθυνση ∆ηµοτικής Εκπαίδευσης Χίου (Ν. 1304/82), β) συστάθηκε η ∆ιεύθυνση Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης Χίου (Ν.1566/85), γ) µεταβιβάσθηκαν οι αρµοδιότητες της ∆ιεύθυνσης Π.Ε. στη Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χίου (Ν. 2218/94), σύµφωνα

µε το Οργανισµό της (ΦΕΚ 370/Β/5-5-1995) και αποσπάσθηκαν στις Υπηρεσίες της δ) όταν επανήλθαν οι προηγούµενες αρµοδιότητες (Ν. 2817/2000).

Οι ∆ιοικητικοί Υπάλληλοι που υπηρέτησαν ήταν:Πασαγιάννης Ιωάννης: Από 1-12-1976 που διορίσθηκε στην Α΄Ε.∆.Ε. Χίου, µέχρι 28-3-1979 που αποσπάσθηκε-µετατέθηκε σε

άλλο Νοµό (Σάµο).Ζαχαρίου ∆έσποινα: Από 1-12-1976 που διορίσθηκε στη Β΄Ε.∆.Ε. Χίου, µέχρι 5-3-1980 που αποσπάσθηκε-µετατέθηκε σε

άλλο Νοµό (Σάµο).Θλιβίτης Κυριάκος: Από 13-6-1977 που µετατάχθηκε στην Α΄Ε.∆.Ε. Χίου, µέχρι 19-8-1987 που παραιτήθηκε.Ορφανού-Σιάρµπα Σοφία: Από 19-5-1977 που µετατέθηκε στη Β΄Ε.∆.Ε. Χίου, µέχρι σήµερα.Αυγουστίδου-Μανάρα Μαρία: Από 13-10-1977 που διορίσθηκε στη Β΄Ε.∆.Ε. Χίου, µέχρι 5-5-1995 που αποσπάσθηκε στη

Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χίου. Παραιτήθηκε από 1-10-1999.Μονογιούδη Ελένη: Από 12-10-1977 που διορίσθηκε στην Α΄Ε.∆.Ε. Χίου, µέχρι 12-8-1994 (που αποσπάσθηκε στην

Εισαγγελία Χίου και στη Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χίου), και από 28-3-2003 µέχρι 1-8-2005 που παραιτήθηκε.Ντάγκινη Σοφία: Από 13-10-1977 που διορίσθηκε στην Α΄Ε.∆.Ε. Χίου, µέχρι 15-9-1983 που ανατοποθετήθηκε στη ∆ιεύθυνση

Μέσης Γενικής Εκπαίδευσης.Παρλαµά-Μελισσουργού Αγγελική: Από 13-10-1977 που διορίσθηκε στη Β΄Ε.∆.Ε. Χίου, µέχρι 31-3-2003 που παραιτήθηκε.Σαµαρά-Στρουµπή Αγγελική: Από 13-10-1977 που διορίσθηκε στην Α΄Ε.∆.Ε. Χίου, µέχρι σήµερα.Φράγκος Ιωάννης, κλάδου ΥΕ κλητήρων: Από 21-1-1986 που διορίσθηκε, µέχρι 22-11-1999 που µετατάχθηκε και

τοποθετήθηκε στη Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χίου.Κανακάρης Ευάγγελος, κλάδου ΥΕ κλητήρων: Από 22-11-1999 µέχρι 17-4-2003, µε απόσπαση.Τρυφωνοπούλου Γαλανή: Από 31-1-2006 που διορίστηκε, µέχρι σήµερα.

Σοφία Ορφανού-Σιάρµπα∆/κός Π.Ε Χίου, Mάιος 2006


σελ. 291


στη Χίο

ΠΡΟΛΟΓΟΣΈχουν και οι Υπηρεσίες την Ιστορία τους.Σ’ αυτήν καθρεφτίζεται το παρόν και ευνοείται η

κριτική σκέψη, για να τροφοδοτήσει τη φαντασία, στηνενατένιση του µέλλοντος και να το κάνει καρποφόρο.

Την ιστορία λοιπόν της ∆ηµοτικής ΕκπαιδεύσεωςΧίου, θα επιχειρήσουµε να γράψουµε, µε βάση τα υ-πάρχοντα στο Αρχείο στοιχεία, τις µαρτυρίες συντα-ξιούχων δασκάλων ή και υπερηλίκων κατοίκων του νη-σιού και τέλος, ό,τι γραπτό βρήκαµε στα Σχολεία και τηβιβλιοθήκη «Κοραής».

Αναµφίβολα, στην προσπάθειά µας, είναι δυνατόνα επισηµανθούν κενά ή κάποιες ανακρίβειες, απόόσους µελετήσουν την εργασία.

Τούτο είναι επόµενο, επειδή οι προσωπικές µαρτυ-ρίες µπορεί να επηρεασθούν από τη λήθη ή και τηνυποκειµενικότητα κι επειδή, σε πολλές περιπτώσεις δεβρήκαµε έγγραφα, αλλά εικάσαµε κυρίως χρονολογίες,από παραπλήσιες αναγραφές.

Παρά ταύτα, όµως, θα κάνουµε την αρχή, που έλ-λειψε ως τώρα, για να µπορέσουν µελλοντικώς οι φίλοιτης έρευνας, να εµπλουτίσουν το έργο και σε κάποιοχρόνο, να υπάρξει πλήρης η εικόνα της Ιστορίας της∆ηµοτικής Εκπαιδεύσεως Χίου.

Είναι αναγκαία η ύπαρξη µιας τέτοιας εργασίας,αφού το Νησί, από την Οµηρική εποχή βρίσκεται έντο-να, στο πνευµατικό προσκήνιο του οποίου η ∆ηµοτικήΕκπαίδευση είναι θεµελιακή.

Επειδή οι ώµοι µας δεν το αντέχουν, αλλά ούτε καιο χρόνος µας επαρκεί, για να ασχοληθούµε µε την, απόµακρού ιστορία της βασικής Εκπαιδεύσεως τουΝησιού, η εργασία µας θα περιορισθεί σε ό, τι αφοράτο θέµα, από το 1912 (µετά την απελευθέρωση τουνησιού, από τον Οθωµανικό ζυγό), ως σήµερα.

Έτσι έχουµε τη γνώµη, ότι προσφέρουµε στη µα-κρόχρονη πνευµατική παράδοση του τόπου.

Θα εκφράσουµε, τέλος, την ευχή, οι διάδοχοί µας,κύριοι, Επιθεωρητές να ενηµερώνουν το παρόν για να

υπάρχει αυθεντική πλέον, η ιστορική συνέχεια της ∆η-µοτικής Εκπαιδεύσεως Χίου.

Γεώργιος Ιωάν. ΜιχαλακόπουλοςΕπιθεωρητής ∆ηµοτικής Εκπαιδεύσεως

Χίος, Οκτώβριος 1980ΓΕΝΙΚΑΗ Χίος, κατά το διάστηµα της δουλείας, στον Τουρ-

κικό ζυγό, ήταν ανάµεσα στα προνοµιούχα µέρη τηςΠατρίδας, που η σκλαβιά δεν είχε το βάρος εκείνο τουΑγαρηνού, που είχαν άλλες περιοχές.

Ευνοήθηκε λοιπόν, να έχει και Σχολεία, ασχέτως ανήταν υποχρεωτική και η διδασκαλία της ΤουρκικήςΓλώσσας.

Ως την 11-11-1912, ηµεροµηνία απελευθερώσεωςτου Νησιού, οι ∆ήµοι και οι Κοινότητες κάλυπταν οικο-νοµικώς τις ανάγκες των Σχολείων και τη µισθοδοσίατου προσωπικού. Πάνω σ’ αυτό, οι Συνταξιούχοι κ.κ.Καλεώδης, Παροικάκης, Κουστουµπέκης, µας πληρο-φόρησαν ότι οι γονείς πλήρωναν τους δασκάλους κάθεβδοµάδα. Όταν ένας µαθητής δεν πήγαινε καλά στοΣχολείο, έλεγε ο γονέας την εύχρηστη για την εποχήεκείνη φράση: «κρίµα τα βδοµαδιάτικα».

Η οργάνωση, λειτουργία και εποπτεία των Σχολείωνήταν έργο των τοπικών Αρχόντων και των ΣχολικώνΕφόρων, υπό την Προεδρεία του Μητροπολίτη. Με τηλήξη του διδακτικού έτους, οι µαθητές εξετάζονταν απότους ανωτέρω φορείς που µπορούσαν να καλούν καιάλλο εγγράµµατο πρόσωπο, ενώπιον των γονέων.Ήταν οι «εξετάσεις», όρος που διατηρείται ως τις ηµέ-ρες µας. Οι µαθητές µπορούσαν να κλίνουν το όνοµα«αλώπηξ» ο δάσκαλος εκρίνονταν επαρκής και παρέµε-νε ή είχε και υψηλότερες αποδοχές. Αν όχι παυόνταν…

∆ύο χρόνια µετά την απελευθέρωση του νησιού(1917), υπάρχουν έγγραφες αποδείξεις λειτουργίαςΕπιθεωρήσεως, ως ∆ηµόσιας πλέον Υπηρεσίας και µετη γνωστή µας µέχρι σήµερα µορφή.

Αλλά, χωρίς να υπάρχουν άλλα στοιχεία, φαίνεταιότι από το 1911-1914 υπήρχε επιθεωρητής του ∆ηµο-

σίου ο Νικόλαος Καραχρήστος για τον οποίο θα γίνειιδιαίτερος λόγος στο κεφάλαιο Επιθεωρητές.

Θα πρέπει, λοιπόν, να συµπεράνουµε, αφού δενµπορέσαµε, παρά τις προσπάθειές µας, να βρούµεσχετικά διατάγµατα ή υπουργικές αποφάσεις ιδρύσεωςτης Υπηρεσίας, ότι, ίσως, η Υπηρεσία ιδρύθηκε αµέσωςµε την απελευθέρωση του Νησιού.

Επαναλαµβάνουµε, ότι έγγραφα υπάρξεωςτης υπηρεσίας ανάγονται στο 1914 όπου φαίνεται ολό-κληρος ο Νοµός Χίου να αποτελεί µια ΕκπαιδευτικήΠεριφέρεια στην οποία υπηρετούσε ένας επιθεωρητήςκαι ένας δάσκαλος βοηθός, ο οποίος, δίδασκε και σεσχολείο, µερικές ώρες το πρωί.Και αυτά ως προς την Επιθεώρηση, µέχρι το 1976.

Μετά το 1976, πως διαµορφώθηκαν τα πράγµατα,θα γίνει λόγος παρακάτω και σε ειδικό κεφάλαιο.

Αµέσως τώρα θα γίνει λόγος για τα σχολεία που λει-τουργούσαν ή λειτούργησαν αµέσως µετά την απελευ-θέρωση του Νησιού, όπως αυτά εµφανίζονται στο βι-βλίο «Σχολείων και ∆ιδασκάλων Χίου» του Αρχείου. Τοβιβλίο τούτο φαίνεται να έχει συνταχθεί το 1920. Χρη-σιµοποιούνται οι όροι: «κοινόν», «µεικτόν», «αρρένων»,«θηλέων». Σε χωριά και κωµοπόλεις βλέπουµε να λει-τουργούν χωριστά σχολεία αρρένων-θηλέων. Σε άλλαπάλι αναγράφεται µόνον αρρένων. Τα επισηµαίνουµεµε αστερίσκο και κάνουµε το συλλογισµό ότι εκεί δεφοιτούσαν σε σχολείο τα κορίτσια. Το συλλογισµό µαςενισχύει η αναγραφή σε µικρά -όπως τα εκτιµούµεσήµερα- χωριά «µεικτόν», που σηµαίνει πως σε εκείναφοιτούσαν µαθητές, αµφοτέρων των φύλων. Τούτο εί-ναι αξιοπρόσεκτο γιατί προδίδει τη θέση των κοριτσιώνστα χωριά εκείνα, εκείνη την εποχή. Στο βιβλίο αυτό, σεµερικές περιπτώσεις, έχει γραφεί µε διαφορετικό µελά-νι πάνω από τη λέξη «κοινόν» η λέξη «µεικτόν» και επο-µένως πρέπει να συµπεράνουµε ότι η λέξη «κοινόν»ήταν ταυτόσηµη µε τη λέξη «µεικτόν» αλλά, ίσως υπάρ-χει κάποια διάκριση:

Θα επανέλθοµε στο πρόβληµα «Μεικτόν» «Κοινόν»

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ∆ΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΕΩΣ ΧΙΟΥ (Αρχόµενη από το 1912)



σελ. 292

στο ίδιο βιβλίο µε το ίδιο µελάνι (π.χ. αριθ. 78,79, 80), την ίδια εποχή, να γράφει στη µία σει-ρά «Μεικτόν» και στην άλλη «Κοινόν» αφούπρέπει ο συντάκτης να ήταν µέσα στα πράγµα-τα, από απόψεως Εκπαιδευτικής καταστάσεωςτης εποχής. Γιατί να µη βάζει οµοιοµατικά, όπωςκάνει σε άλλο σηµείο; Υπάρχει λοιπόν κάποιαδιαφορά ή είναι ορθός ο συλλογισµός µας πουέχουµε προεκθέσει; Εµείς ρωτήσαµε γέρουςσυνταξιούχους, αλλά δεν µας διεφώτισαν.

Το αφήνουµε, µήπως µελλοντικός φίλος τηςέρευνας έχει επίσηµο στοιχείο.

Η εκτεθείσα κατάσταση των Σχολείων ίσχυε,τουλάχιστον το 1920. στη συνέχεια, υπήρξανσυγχωνεύσεις των Αρρεναγωγείων και Παρθε-ναγωγείων ώσπου φθάσαµε στη σηµερινήµορφή των µεικτών ∆ηµοτικών Σχολείων.

Θα επανέλθουµε σε ειδικό κεφάλαιο, για ταΣχολεία.

Αµέσως, θα γίνει λόγος, για την Εποπτείατων Σχολείων:

Α΄ ΕΠΟΠΤΕΙΑ ΣΧΟΛΕΙΩΝΣτα «γενικά» έγινε λόγος για την Εποπτεία

των Σχολείων κατά την περίοδο της Τουρκο-κρατίας. Αναφέρθηκε επίσης η ίδρυση Επιθε-ωρήσεως, πιθανώς, αµέσως, µε την απελευθέ-ρωση του Νησιού, ενώ υπογραφές και πράξειςΕπιθεωρητών αναφέρονται στο 1914.

Σε βιβλίο που υπάρχει στο Αρχείο και πουαναγράφει τα Σχολεία που έχουµε προαναφέρειµνηµονεύεται σε πρόχειρο γραπτό κάποιου επι-θεωρητή που έλαβε πληροφορίες από παλιούςσυνταξιούχους δασκάλους (Βασιλάκο Μάρκοκαι Παπαµιχαλάκη) ότι από το 1904-1910 ήτανΕπόπτης Εκπ/σεως (Επιθεωρητής ο καθηγητήςτου Γυµνασίου Χίου Γεώργιος Ρεβελής, ο οποίοςεπόπτης, διοριζόταν από τον Επίσκοπο και το

1. Αγιοδεκτινή, Θηλέων2. Αγ. Γεώργιος Συκούσης, Αρρένων3. Αγ. Γεώργιος Συκούσης, Θηλέων4. Άγιο Γάλας, Κοινόν5. Αµάδες*, Αρρένων6. Άγιος Πολύκαρπος, Κοινόν7. Ανάβατος, Κοινόν8. Αρµόλια, Μεικτόν9. Αυγώνυµα*,Αρρένων10. Βαβύλοι*, Αρρένων11. Βασιλεώνοικο, Μεικτόν12. Βέσσα, Μεικτόν13. Βίκι*, Αρρένων14. Βουνό, Αρρένων15. Βουνό, Θηλέων16. Βολισσός, Αρρένων17. Βολισσός, Θηλέων18. Βροντάδος, Αγ. Γεώργιος,

Αρρένων19. Βροντάδος, Αγ. Γεώργιος,

Θηλέων20. Βροντάδος, Αγ. Μάρκος,

Αρρένων21. Βροντάδος, Αγ. Μάρκος,

Θηλέων22. Βροντάδος Ερειθιανή, Αρρένων23. Βροντάδος Ερειθιανή, Θηλέων24. ∆αφνών, Αρρένων25. ∆αφνών, Θηλέων26. ∆ιευχά, Κοινόν 27. Εγρηγόρος, Κοινόν28. Ελάτα, Μεικτόν29. Έξω ∆ιδύµα, Αρρένων30. Ευφηµιανά, Αρρένων31. Ευφηµιανά, Θηλέων32. Ζυφιάς, Κοινόν33. Θολοποτάµι, Αρρένων34. Θολοποτάµι, Θηλέων

35. Καλαµωτή, Αρρένων36. Καλαµωτή, Θηλέων37. Καλλιµασιά, Αρρένων38. Καλλιµασιά, Θηλέων39. Κάµπος, Αρρένων40. Κάµπος, Θηλέων41. Καµπιά, Μεικτόν42. Καρδάµυλα, Αρρένων43. Καρδάµυλα, Θηλέων44. Καρδάµυλα Μάρµαρον,

Αρρένων45. Καρδάµυλα Μάρµαρον,

Θηλέων46. Καρδάµυλα Ράχη, Αρρένων47 Καρδάµυλα Ράχη, Θηλέων48. Κέραµος, Κοινόν49. Καρυαί, Αρρένων50. Καρυαί, Θηλέων51. Κοινή*, Αρρένων52. Καταρράκτης, Αρρένων53. Καταρράκτης, Θηλέων54. Κουρούνια, Μεικτόν55. Κυδιάντα*, Αρρένων56. Λιβάδια, Αρρένων57. Λιβάδια, Θηλέων58. Λιθί, Αρρένων59. Λιθί, Θηλέων60. Λαγκάδα, Αρρένων61. Λαγκάδα, Θηλέων62. Λεπτόποδα, Κοινόν 63. Μέσα ∆ιδύµα*, Αρρένων64. Μεστά, Αρρένων65. Μεστά, Θηλέων66. Μελανειός, Κοινόν67. Μυρµήγκι, Κοινόν 68. Νένητα, Αρρένων69. Νένητα, Θηλέων70. Νενητούρια, Κοινόν

71. Νοχώριον, Αρρένων72. Νεοχώριον, Θηλέων73. Ολύµποι, Αρρένων74. Ολύµποι, Θηλέων75. Οινούσσαι, Αρρένων76. Οινούσσαι, Θηλέων77. Παγίς, Κοινόν78. Παρπαριά, Μεικτόν79. Πατρικά, Κοινόν80. Πισπιλούς, Κοινόν81. Πιτυός*, Αρρένων82. Ποταµιά*, Αρρένων83. Πυργί, Αρρένων84. Πυργί, Θηλέων85. Πυραµά, Κοινόν86. Σιδηρούς, Μεικτόν87. Σπαρτούς, Κοινόν88. Συκιάς, Αρρένων89. Συκιάς, Θηλέων90. Τάλαρος, Αρρένων91. Τρύπες, Κοινόν92. Φλάτσια, Κοινόν93. Φυτά, Κοινόν94. Χάλανδρα, Κοινόν95. Χαλκειός, Αρρένων96. Χαλκειός, Θηλέων97. Χίος Α’, Αρρένων98. Χίος Β’, Αρρένων99. Χίος Γ’, Αρρένων100. Χίος Α’, Θηλέων101. Χίος Β’, Θηλέων102. Χίος Γ’, Θηλέων103. Χίος Φρουρίου, Αρρένων104. Ψαρά, Μεικτόν105. Χίος Προσφύγων, Θηλέων106. Χίος Αγιασµένου, Αρρένων107. Βερβεράτου, Μεικτόν


σελ. 293


στη Χίο

Γυµνασιάρχη και πληρώνονταν από το∆ήµο ή την κοινότητα. Το δεύτερο µαςδιηγήθηκε ο 97ετής Αλέξανδρος Πρινί-δης (έµπορος).

Από το 1910-1914 Επόπτης (Επιθ/της) Εκπαιδεύσεως Χίου, ήταν ο ∆ηµή-τριος Παυλίδης και πληρωνόταν από τηνΤοπική Αυτοδιοίκηση.

Αυτός λοιπόν, ήταν ο τελευταίος επό-πτης «Ιδιωτικού φορέως».

Παράλληλα αναφέρεται ότι µεταξύ1911-1913 υπήρχε επιθεωρητής του∆ηµοσίου Νικόλαος Καραχρήστος, πουδεν ήταν Χιώτης, ενώ ο Παυλίδης ήταν.

Έχουµε λοιπόν σύµπτωση δύο επιθε-ωρητών κατά τα έτη 1911-1913 και θαπρέπει να υποθέσουµε ότι πρόκειται γιαλάθος στο βιβλίο «Σχολείων και ∆ασκά-λων Χίου» που υπάρχει στο Αρχείο, ή ότιο Παυλίδης υπηρέτησε από το 1911-1913, οπότε ήρθε ο Καραχρήστος ή ότιυπηρετούσαν και για ένα διάστηµα οιδύο, ή ότι ο Καραχρήστος ήταν σε άδειακαι ασκούσε τα καθήκοντα ο Παυλίδης.Κι ακόµη, για ποιο λόγο το βιβλίο αναφέ-ρει τον Καραχρήστο (όχι σε πράξεις, αλ-λά σε πληροφορίες και µνηµονευθέντωνσυνταξιούχων αναφέρονται αυτά στοαναφερθέν βιβλίο) για το 1911 και 1912τουλάχιστον, αφού το νησί δεν είχε ακό-µη ελευθερωθεί. Άρα θα πρέπει να πού-µε πως ο Καραχρήστος ήρθε το 1912πιθανώς ή 1913 και άσκησε καθήκονταστο µεγαλύτερο µέρος του 1913 ενώ οΠαυλίδης ίσως ένα µήνα ή και περισ-σότερο µέσα στο 1913.

Πάντως οι Επιθεωρητές που θα µνη-µονευθούν κατωτέρω έχουν αφήσει

πράξεις και µετά βεβαιότητος πλέονγνωρίζουµε αυτούς µετά το 1914.

Πριν αναφέρουµε τους υπηρετήσαν-τες Επιθεωρητές στην Εκπαιδευτική περι-φέρεια Χίου, θα πρέπει να µνηµονεύ-σουµε πως, από κάποιο χρόνο -εµείς δεντο ερευνήσαµε- ως το 1976 υπήρχαν καιΓενικοί Επιθεωρητές που εδρεύσανεστην Αθήνα και επισκέπτονταν το Νησίγια Επιθεώρηση των Σχολείων και Επι-θεωρητών.

Η µνήµη των συνταξιούχων διατήρη-σε τους:

Παπαϊωάννου Γεώργιο, Πολυχρονό-πουλο Γεώργιο, Ρίζο, Σούκο Αντώνιο.

Από το 1967-1976 υπήρχε, εκτός τουΓενικού Επιθεωρητή, και ο ΝοµαρχιακόςΕπιθεωρητής. Η Χίος και η Σάµος αποτε-λούσαν µια Νοµαρχιακή Επιθεώρηση.Νοµαρχιακός Επιθεωρητής που σύντασ-σε εκθέσεις για τους ∆ιευθυντές των Σχο-λείων και του Επιθεωρητή που προή-δρευε στο ΠΥΣ∆Ε ήταν ο από Σαντορίνηκ. Ανάργυρος Αργυρός.

Των Επιθεωρητών, των Νοµαρχι-ακών Επιθεωρητών, των Γενικών Επιθεω-ρητών Μέσης και ∆ηµοτικής Εκπαιδεύ-σεως -και για τη Χίο- προΐστατο ΕπόπτηςΕκπαιδεύσεως και ήταν ο κ. Χαρ. Λαβί-δας, από 1967-1976.

Μετά το 1976 και µε το Ν. 309/76 οιΕπιθεωρητές διακρίνονται σε Επιθεωρη-τή Α’ και Επιθεωρητή Β’. Ο Α’ προΐσταταιτης Α’ Επιθεωρήσεως ∆ηµοτικής Εκπαι-δεύσεως (Α’ Ε∆Ε) και ο Β’ στις άλλες Ε∆Ετου Νοµού. Ο Α’ εκτελεί χρέη προέδρουτου Περιφερειακού Υπηρεσιακού Συµ-βουλίου ∆ηµοτικής Εκπαιδεύσεως (Π.Υ.

Σ.∆.Ε.) και ασκεί καθήκοντα ∆/ντή ∆ηµο-τικής Εκπαιδεύσεως στο Νοµό, χωρίς υ-πηρεσιακή επιβολή στον Επιθεωρητή Β’.

Τούτου προΐσταται ο Επόπτης ∆ηµο-τικής Εκπαιδεύσεως. Από το 1976-78,για τη Χίο Επόπτης ήταν ο κ. Παζαρζήςµε έδρα την Αθήνα.

Από το 1978, ως σήµερα εξακολου-θεί και είναι Επόπτης ∆.Ε. για τη Χίο, οεδρεύων στην Αθήνα κ. Ανάργυρος Αρ-γυρός, καταγόµενος από το ΕµπόρειοΣαντορίνης.

Αφήνουµε σειρές, για να γράψουν οιδιάδοχοί µας, τους διαδόχους του κ.Αργυρού.

Το 1976 µε το Ν. 309/76, ο ΝοµόςΧίου ο οποίος µέχρι τότε ήταν µια Εκπαι-δευτική Περιφέρεια, και µε τη Φ.360.12/12/85099/20-8-76, διαιρείται σε δύο Εκ-παιδευτικές Περιφέρειες, µε όριο τηνοδό Βασιλέως Γεωργίου που αρχίζει απότην Προκυµαία, διέρχεται προ του ∆η-µαρχείου και συνεχίζει προς Καρυές,Νέα Μονή.

Έτσι η Α’ Εκπαιδευτική Περιφέρεια(Α’ Ε∆Ε) περιλαµβάνει:

Όλα τα νοτίως της µνηµονευθείσαςοδού Σχολεία, πλην του 7ου 12/θ (ΑγίουΘωµά) και ειδικότερα τα:

1ο, 2ο, 5ο, 6ο πόλεως Χίου, 1ο, 2οΚάµπου, Θυµιανών, Νεοχωρίου, Καλλι-µασιάς, Καταρράκτη, Νενήτων, Βουνού,Φλατσιών, Κοινής, Παγίδας, Μ. ∆ιδύµας,Καλαµωτής, Αρµολίων, Πυργίου, Ολύµ-πων, Μεστών, Λιθίου, Ελάτας, Βέσσας,Αγ. Γεωργίου, Ζυφιά, Βερβεράτου, ∆αφ-νώνα, Χαλκειού, Βασιλεωνοίκου, Βαβύ-λων, Θολοποταµίου και Οινουσσών.

Σηµειώνεται ότι τα: Μυρµηγκίου,Πατρικών, Έξω ∆ιδύµας, δε λειτουρ-γούν, ελλείψει µαθητών.

Η Α’ Ε∆Ε περιλαµβάνει επίσης τα Νη-πιαγωγεία: 2ο, 4ο, 6ο, 7ο πόλεως, 1ο,2οΚάµπου, Νεοχωρίου, Θυµιανών, Καλ-λιµασιάς, Καταρράκτη, Νενήτων, Καλα-µωτής, Πυργίου, Λιθίου, Αγ. Γεωργίου,Χαλκειού, Θολοποταµίου, Οινουσσών.(Μέχρι σήµερα 24-7-1981).

Η Β’ Εκπαιδευτική Περιφέρεια Β’ Ε∆Επεριλαµβάνει:

Όλα τα βορείως της µνηµονευθεί-σας οδού Σχολεία και ειδικότερα τα:

3ο, 4ο, 7ο, 8ο, 9ο πόλεως, Λιβαδίων,1ο, 2ο, 3ο Βροντάδου, Λαγκάδας, Συκιά-δας, 1ο, 2ο, 3ο Καρδαµύλων, Αµάδων,Βικίου, Καµπιών, Πιτυούς, Κηπουριών,Βολισσού, Αφροδισίων, Νενητουριών,Παρπαριάς και Ψαρών.

Σηµειώνεται ότι τα:Σπαρπούντας, Φυτών, Σιδηρούντας,

Ποταµιάς, Πισπιλούντας, Κεράµου, Λε-πτοπόδων, Εγρηγόρου, Κουρουνίων,Αγίου Γάλακτος, Τρυπών, Μελανειού,Πυραµάς, ∆ιευχών, Χαλάνδρων, Ανα-βάτου, Αυγωνύµων, Κυδιάντας, δε λει-τουργούν ελλείψει µαθητών.

Στη Β’ Ε∆Ε Χίου λειτουργούν επίσηςτα Νηπιαγωγεία:

1ο, 3ο, 5ο, 8ο, 9ο, 10ο πόλεως Χίου,Λιβαδίων, 1ο, 2ο, 3ο Βροντάδου, Συκιά-δας, Λαγκάδας, 1ο, 2ο Καρδαµύλων, Κα-ρυών και ένα ιδιωτικό «Τα Χελιδόνια»της κας Μαυρώνη-Σίσκου Αγγελικής.

Στην Α’ Ε∆Ε Χίου τοποθετήθηκε πρώ-τος Επιθεωρητής Α’ ο κ. Καντάς από τοΣέλι Φθιώτιδος (1976-1978 Απρίλιος).


σελ. 294

Στη Β’ Ε∆Ε Χίου τοποθετήθηκε ως ΑναπληρωτήςΕπιθεωρητής Β’ ο ∆ιευθυντής του Β’ 12/θ ∆ηµ. Σχολείουπόλεως από το Χαλκειός, κ. Μιχαήλ Γκιάλης (1976Αύγουστο-1978 Απρίλιο).

Στη Β’ Ε∆Ε Χίου έρχεται µε µετάθεση ο από Σταυρο-δροµίου Αρκαδίας κ. Μιχαλακόπουλος Γεώργιος. Υπη-ρετεί εκεί ένα µήνα και αποσπάται στην Α’ Ε∆Ε, για ναπροεδρεύει του ΠΥΣ∆Ε, επειδή ο Καντάς προήχθηκε σεΕπόπτη και έφυγε. Έρχεται τον Ιούνιο Επιθεωρητής Α’κ. Κωνσταντής Νικόλαος από την Καρδίτσα. Ο Μιχα-λακόπουλος επανέρχεται στη Β’ Ε∆Ε που ήταν πάλι οΓκιάλης.

Συνταξιοδοτείται τον Αύγουστο 1978 ο Κωνσταν-τής και επαναποσπάται ο Μιχαλακόπουλος στην Α’ Ε∆Εκαι επανέρχεται στη Β’ ο Γκιάλης µέχρι 20-6-1981 πουσυνταξιοδοτείται και στη θέση του τοποθετείται ωςΑναπληρωτής Επιθεωρητή, ο ∆/ντής Α’ του 2ου ∆ηµο-τικού Σχολείου πόλεως, κ. Σταµ. Καραµαούνας Χιώτης.Έτσι στην Α’ Ε∆Ε από τον Αύγουστο του 1978 µέχρι σή-µερα 24-7-81 υπηρετεί ο Επιθεωρητής Β’ Μιχαλακό-πουλος Γεώργιος ως αναπληρωτής του Επιθεωρητή Α’και στη Β’ από 21-6-81 ο κ. Καραµαούνας Σταµάτιοςως αναπληρωτής Επιθεωρητής Β’.

Το Γραφείο της Επιθεωρήσεως Χίου στεγάσθηκε,όπως µας πληροφόρησε ο συνταξιούχος δάσκαλος κ.Ισίδωρος Πυλιαρός µετά το 1924 (από 1914-1924 δενείχαµε πληροφορίες) στα:

∆ελαγραµµάτικα (Λοΐζικα) επί Επιθεωρητή Στυλια-νόπουλου, Βασ. Γεωργίου (έναντι Σχολής Μηχανικών)επί Επιθ. ∆ραγώτη, Φλοίκου & Πρωΐου επί Επιθ Κων-σταντινίδη, Σκαναβή επί Κολόµβου, Ψώρα, Λέκκα, Χον-δρογιάννη, Καρναβέζου, Βενιζέλου & Ροΐδη επί Καρ-ναβέζου, Βενιζέλου & Ροΐδη (σηµ. περιγητική) επί Βα-ρότση, Πρωτόπαππα, Μητροπόλεως (σηµ. ΙατρείοΑπόδεικτου) επί Λουιζίδη, Νοµαρχία επί Λουιζίδη,Απλωταριάς 13, επί Λουιζίδη, Πανέτα, Κουτσούγερα,Σωτηρόπουλου, Γκιάλη, Καντά, Κωνσταντή, Μιχαλα-κόπουλου.

Αφήσαµε σειρές για να συνεχίσουν οι διάδοχοι…Η σηµερινή επίπλωση του γραφείου και ο εξοπλι-

σµός γενικώς, καθώς επίσης η βιβλιοδέτηση των εκθέ-σεων και πρακτικών ΠΥΣ∆Ε κι ακόµη τα πρωτόκολλακλπ έγιναν µε πίστωση 100.000 δρχ που πήραµε απότο ΥΠΕΠΘ, τον Ιανουάριο 1981 επί Επιθεωρητή Μιχα-λακόπουλου Γεωργίου.

Έγινε κι αλλού µνεία, ότι µέχρι το 1976 υπήρχε µιαΕπιθεώρηση µε έναν Επιθεωρητή και ένα δάσκαλο βοη-θό, ο οποίος εργαζόταν µερικές πρωινές ώρες και σεσχολείο, όταν τα σχολεία µέχρι του 1979, εργαζόντου-σαν πρωί και απόγευµα, ενώ από φέτος 1981, εφαρµό-σθηκε και το πενθήµερο εργασίας.

Από κάποια χρονολογία, δεν γνωρίζουµε από πότε,αποσπώντο στο Γραφείο δύο διδάσκαλοι µε πρωινό καιαπογευµατινό ωράριο εργασίας. Ο ένας ασχολείτο µετα διοικητικά και υπηρεσιακά θέµατα σχολείων καιπροσωπικού και ο άλλος µε θέµατα Σχολικών Εφορειώνκαι Μαθητικών Συσσιτίων.

Από το 1976 µε το Ν. 309/76, στα Γραφεία Επιθεω-ρήσεως µετατίθεται ένας δάσκαλος ως Προϊστάµενοςτων ∆ιοικητικών Υπαλλήλων που διορίζονται στα Γρα-φεία. Έτσι στην Α’ Ε∆Ε, προϊστάµενος των ∆ιοικητικώνήταν για τρία χρόνια ο δάσκαλος Βαλσαµίδης καιµερικούς µήνες µέχρι πότε άγνωστα, αποσπάσθηκε καιυπηρετεί ο δάσκαλος Γεραγωτέλλης Γρηγόριος.

∆ιοικητικοί Υπάλληλοι στην Α’ Ε∆Ε Χίου διορίσθη-καν και υπηρετούν σήµερα οι:

Κυριάκος Θλιβίτης από ΚαλαµωτήΝτάγκινη Σοφία από ΧίοΕλένη Μονογιούδη από ΧίοΙωάννης Πασαγιάννης από ΧίοΚαι η δακτυλογράφος Αγγελική Σαµαρά από

Θυµιανά.Γίνεται µνεία ότι ο Πασαγιάννης αποσπάστηκε στη

Σάµο και τη σχέση του από το 1979 (Ιανουάριος) κατέ-λαβε µε απόσπαση ο δάσκαλος Καρατζάς Γεώργιος,ώσπου να συµπληρώσει τριετία.

Θα σηµειώσουµε επίσης ότι στην Α’ Ε∆Ε δικαιολο-γείται µε το Ν. 309/76 και κλητήρας. ∆εν έχει διοριστείπρος το παρόν.

Με την ίδρυση της Επιθεωρήσεως (1914), υπηρε-τούσε ως κλητήρας µε 40-120 δρχ το µήνα (η αµοιβήτου οριζόταν από τον Επιθ/τη µε πράξη του), ο Μάρ-κος Γεωργούλας. Αυτός απολύεται το 1921 και επανα-προσλαµβάνεται µε 132 δρχ. το µήνα στις 5-12-1922.Ερευνήσαµε, αλλά δε βρήκαµε αν αναπληρώθηκε µεάλλον αργότερα.

Μέχρι το 1977, την καθαριότητα του Γραφείουαναλάµβανε καθαρίστρια σχολείων ανεπισήµως.

Μετά το 1977, τα Γραφεία επιχορηγούνται για τηνκαθαριότητα, καθώς επίσης και για γραφικά καιθέρµανση, τα οποία είχαν πριν αναλάβει τα σχολεία καιτο Γραφείο, κατά κάποιο τρόπο επαιτούσε…

Θα µνηµονεύσουµε ότι την ώρα της χειροτεχνίας οιδάσκαλοι έδιναν τις κόλλες διαγωνισµού των Ε’, ΣΤ’τάξεων, παρελθόντων ετών, που ήσαν άγραφτες απότη µία πλευρά και οι µαθητές έφτιαχναν φακέλους πουέπαιρνε η Επιθεώρηση να ταχυδροµεί τα έγγραφα,πολλά των οποίων ήσαν χειρόγραφα γιατί δεν υπήρχανγραφοµηχανές, ή πολλές φορές δάσκαλος υπαγόρευετο περιεχόµενο των εγκυκλίων και έγραφαν οι µαθητέςγια να προκύψουν αντίγραφα αναγκαία.

Στη συνέχεια θα αναφέρουµε τους χρηµατίσαντεςεπιθεωρητές στην µέχρι του 1976 Επιθεώρηση ∆ηµο-τικής Εκπαιδεύσεως Χίου, της οποίας το αρχείο παρέλα-βε η Α΄Ε∆Ε και στη συνέχεια θα αναφέρουµε εκείνουςτων Α’ , Β’ Ε∆Ε για να καταχωρούνται µελλοντικά οιδιάδοχοι των νυν υπηρετούντων, οι οποίοι επιθεωρούνκαι εποπτεύουν, ως σήµερα, επειδή έγινε ήδη διαγω-νισµός για διορισµό Επιθεωρητριών Νηπιαγωγών, οιοποίες θα πλαισιώσουν τα Νηπιαγωγεία συν τω χρόνω.

Γιώργος ΜιχαλακόπουλοςΣυνταξιούχος Επιθεωρ. Επιθεώρησης

∆ηµ. Εκπ. Χίου


σελ. 295

ΕΓΓΡΑΦΕΝΤΕΣ ΚΑΤA ΤΑΞΗ ΚΑI ΦΥΛΟ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2006


Απόστολος Ξενάκης∆άσκαλος


σελ. 296

∆ηµοτικό Σχολείο ΚλάδοςΒαβίλωνΠλακωτάρη Αθηνά* ∆ασκάλωνΦράγκου Στυλιανή ∆ασκάλωνΒολισσούΧαρισούλη ∆ήµητρα* ∆ασκάλωνΚατσιµπάρου Γεωργία ∆ασκάλωνΣφενδώνη Παναγιώτα ∆ασκάλωνΤσακός Χαράλαµπος Φυσικής ΑγωγήςΑγίου ΓεωργίουΓιαννακοπούλου Νικολέτα ∆ασκάλωνΜυλωνάς Γεώργιος* ∆ασκάλωνΧαραλάµπους Αφροδίτη ∆ασκάλωνΒέκρη Αικατερίνη ∆ασκάλωνΚρικλάνη Μυρσίνη ∆ασκάλωνΒαλιώτης Γεώργιος Φυσικής ΑγωγήςΤετράδη Μαρία Αγγλικής Γλώσσας Συριώδη Ειρήνη ΜουσικήςΜπόλιας ∆ηµήτριος Φυσικής ΑγωγήςΜουρτζούκου Στυλιανή-Μαρία ΠληροφορικήςΚαλαµωτήςΦραγκούλης Ευάγγελος* ∆ασκάλωνΠειραντάκου Μαρία ∆ασκάλωνΜαίστρου Μαρία ∆ασκάλωνΜανδάλου ∆έσποινα ∆ασκάλωνΒαλιώτης Γεώργιος Φυσικής ΑγωγήςΓεόµελου Ευτυχία Αγγλικής Γλώσσας ΚαταρράκτηΣτούπος Βασίλειος* ∆ασκάλωνMάκρα Πέρδικα ∆ασκάλωνΚουτσουπάκη Βασιλική ∆ασκάλωνΑβραµέλου ∆έσποινα ∆ασκάλωνΤσίµπου Κοσµία Φυσικής ΑγωγήςΑγγελίδου Χαρίκλεια Φυσικής ΑγωγήςΣυριώδη Ειρήνη ΜουσικήςΚουκουρίκου Μαρία Αγγλικής ΓλώσσαςΘωµαΐδης Σάββας Πληροφορικής

Λιθ ίουΑλβανός Γεώργιος* ∆ασκάλων∆ήµου Ιουστίνος ∆ασκάλωνΚανελλοπούλου Θεοδώρ ∆ασκάλωνΣκαπινάκη Αθηνά ∆ασκάλωνΒαλιώτης Γεώργιος Φυσικής ΑγωγήςΤετράδη Μαρία Αγγλικής ΓλώσσαςΓεόµελου Ευτυχία Αγγλικής ΓλώσσαςΣυριώδη Ειρήνη ΜουσικήςΜουρτζούκου Στυλιανή-Μαρία ΠληροφορικήςΨαρώνΒρατσάνος Κων/νος* ∆ασκάλωνΜανάρας ∆ηµήτριος ∆ασκάλωνΧορόζογλου Ασηµένια ∆ασκάλωνΚοµίνη Βίκυ ∆ασκάλωνΗλιάδης Ιωάννης Αγγλικής Γλώσσας∆ρόσος Σταµάτιος Φυσικής Αγωγής∆αµιανάκης Αντώνιος ΠληροφορικήςΚαρυώνΚλεισσάς Ηλίας* ∆ασκάλωνΚαλαγκιά Ελένη ∆ασκάλωνΡισκάκη Αυγούστα ∆ασκάλωνΦράγκου Αλεξία ∆ασκάλωνΓόνη Πελαγία ∆ασκάλωνΧαλάτσης Γεώργιος Φυσικής ΑγωγήςΚαββάδα Κυριακή Αγγλικής ΓλώσσαςΣτράντζαλη Ιουλία Αγγλικής ΓλώσσαςΓανιάρης Κων/νος ΜουσικήςΜπόλιας ∆ηµήτριος Φυσικής Αγωγής∆ιαβάτη Μαρία-Αρχοντία ΠληροφορικήςΟινουσσώνΜοσχοπούλου Μαριάνθη ∆ασκάλωνΑβραµίδου ∆έσποινα* ∆ασκάλωνΚεχαγιά Πέρσα ∆ασκάλωνΞενοδοχίδης Ιωάννης Φυσικής Αγωγής

ΘολοποταµίουΜάσχας Ιωάννης* ∆ασκάλωνΣιγούνη ∆έσποινα ∆ασκάλωνΒατάκης Πέτρος ∆ασκάλωνΜαθιούδη Ξένη ∆ασκάλωνΑριστείδου ∆έσποινα ∆ασκάλωνΚιαµηλίδου Γεωργία ∆ασκάλωνΠισσάνου Ευφροσύνη ∆ασκάλωνΒεργιανέλος Θεόδωρος Φυσικής ΑγωγήςΜενδωνίδης Ζαχαρίας ΜουσικήςΓεόµελου Ευτυχία Αγγλικής ΓλώσσαςΚαββάδα Κυριακή Αγγλικής ΓλώσσαςΣυριώδη Ειρήνη ΜουσικήςΘωµαΐδης Σάββας ΠληροφορικήςΒροντάδου 1οΚάβουρας Μάρκος* ∆ασκάλωνΠαγιαύλα Θεανώ ∆ασκάλων Νιαµονιτάκη Μαρία ∆ασκάλωνΒαφιάς ∆ηµήτριος ∆ασκάλωνΑναστασάκη Αργυρώ ∆ασκάλωνΚοκρή ΄Αννα ∆ασκάλωνΠιταούλη Ειρήνη ∆ασκάλωνΝτίλλη Καλλιόπη ∆ασκάλωνΒελαλής Βασίλειος ∆ασκάλωνΚουφοπαντελής Λάµπρος ∆ασκάλωνΠίττα ΄Αρτεµις ∆ασκάλωνΓεωργαντή Ελπίδα ∆ασκάλωνΓόνη Πελαγία ∆ασκάλωνΓαρούφα Ευαγγελία ∆ασκάλωνΜήτσηµ Λεονάρδος Αγγλικής ΓλώσσαςΚαλλίτση ∆έσποινα Φυσικής ΑγωγήςΜικαελιάν Μαριάµ ΜουσικήςΚούκουρα Ευαγγελία-ΧρυσοβαλάντηΑγγλικής Γλώσσας∆έδες Ευάγγελος Φυσικής ΑγωγήςΑντωνίου Αλέξανδρος Φυσικής Αγωγής

ΥΠΗΡΕΤΟΥΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2005 - 2006


ΥΠΟΥΡΓΟΣ Μαριέττα ΓιαννάκουΥΦΥΠΟΥΡΓΟΙ Γεώργιος Καλός, Σπυρίδων ΤαλιαδούροςΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΣ ∆/ΝΤΗΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ Β. ΑΙΓΑΙΟΥ Ευστράτιος Τζιµής∆ΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ Π.Ε. ΧΙΟΥ Ιωάννα Λεµονιάδη-ΜιχαηλίδηΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ Μαρίκα Μαρδά-ΚλιαµενάκηΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ ∆ΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ Σοφία Ορφανού-Σιάρµπα

ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΗΣ ΚΑΘΟ∆ΗΓΗΣΗΣ ∆ηµήτριος ΡούγγοςΣΧΟΛΙΚΟΙ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ∆ηµήτριος Λιγνός-Γεώργιος Καψάλης

Ειδικής Αγωγής: Μαργαρίτα ΜαρτάκηΠροσχολικής Αγωγής: Ελένη Μοσχοβάκη


σελ. 297

∆ηµοτικό Σχολείο Κλάδος

Σταµούλη Ειρήνη Θεατρικής Αγωγής∆ιαβάτη Μαρία-Αρχοντία ΠληροφορικήςΒροντάδου 2οΑµπαζής Γεώργιος* ∆ασκάλωνΚέρογλου Μαρία ∆ασκάλωνΚαβαλάρη Μαρία ∆ασκάλωνΚολάκη Αικατερίνη ∆ασκάλωνΓιαννούλου-Φωκά Υπατ ∆ασκάλωνΚριµιζής Ιωάννης ∆ασκάλωνΤσατσαρώνη Μαρία ∆ασκάλωνΓιαννιτσάκη Αφροδίτη ∆ασκάλωνΜυλωνά Ελευθερία ∆ασκάλωνΠολίτης Κων/νος ∆ασκάλωνΣκαπινάκη ∆έσποινα Αγγλικής ΓλώσσαςΛιός ∆ηµήτριος Μουσικής∆έδες Ευάγγελος Φυσικής ΑγωγήςΧαλάτσης Γεώργιος Φυσικής ΑγωγήςΣπανολιού Ασηµίνα Αγγλικής ΓλώσσαςΓανιάρης Κων/νος ΜουσικήςΑντωνίου Αλέξανδρος ∆ασκάλων∆ιαβάτη Μαρία-Αρχοντία ΠληροφορικήςΒροντάδου 3οΧούλης ∆ηµήτριος* ∆ασκάλωνΜυλωνά Ολυµπία ∆ασκάλωνΑξιώτης Εµµανουήλ ∆ασκάλωνΖαννίκου Αικατερίνη ∆ασκάλωνΚατανά Σοφία ∆ασκάλωνΚρουσουλούδη Ανθούλα ∆ασκάλωνΚυλαδίτης Φραγκούλης ∆ασκάλωνΤσιπούρας Χριστόφορος ∆ασκάλωνΤσαγάνη Φωτεινή ∆ασκάλωνΤσούτσουρα Μαρία Φυσικής Αγωγής∆έδες Ευάγγελος Φυσικής ΑγωγήςΣκαπινάκη ∆έσποινα Αγγλικής ΓλώσσαςΜικαελιάν Μαριάµ ΜουσικήςΑγίου Μηνά Θυµιανών Πε ιραµατ ικόΣτρουµπής ∆ηµήτριος* ∆ασκάλωνΣταυριανού Κυριακή ∆ασκάλωνΓκιούλης Αντώνιος ∆ασκάλωνΣκανδάλη Μαρία ∆ασκάλωνΚλαδιάς Νικόλαος ∆ασκάλωνΖευγιού Κλεοπάτρα ∆ασκάλωνΚολλιάρος Θεµιστοκλής ∆ασκάλωνΧούλη Αικατερίνη ∆ασκάλωνΚατσάλα Μαρία ∆ασκάλων

Κωστάκη Μαρία ∆ασκάλωνΦλάµου Κυριακή ∆ασκάλωνΛουκάκη Στυλιανή ∆ασκάλωνΠαπαθανασίου ∆ηµήτρ Φυσικής ΑγωγήςΜικαελιάν Μαριάµ ΜουσικήςΜατθαίου Ασπασία Αγγλικής ΓλώσσαςΓκιοτλή Αθανασία Αγγλικής ΓλώσσαςΣταµούλη Ειρήνη Θεατρικής ΑγωγήςΚαλλ ιµασιάςΣανδαλάρη Μαρία* ∆ασκάλωνΠρίνος ∆ηµήτριος ∆ασκάλωνΚρουσουλούδη Πλουµίτσα ∆ασκάλωνΚαράβολας Κων/νος ∆ασκάλωνΚωνσταντάκη Ευθυµία ∆ασκάλωνΜακρίδου Μαρία ∆ασκάλωνΞυλάς Νικόλαος ∆ασκάλωνΚουµελάς Σπυρίδων ∆ασκάλωνΓραικούση Γεωργία ∆ασκάλωνΒασίλα Χριστίνα Αγγλικής ΓλώσσαςΜενδωνίδης Ζαχαρίας ΜουσικήςΚουκουµτζής Θωµάς Φυσικής ΑγωγήςΤσαγκρινός Ανδρέας Φυσικής ΑγωγήςΜπογή Μαρία ΕικαστικώνΕπιτροπάκη Αικατερίνη ΠληροφορικήςΚουκουρίκου Μαρία Αγγλικής ΓλώσσαςΚάµπουΣτρουµπάκης Παναγιώτης* ∆ασκάλωνΜουζήθρα ΄Αννα ∆ασκάλωνΜαµούνας Αντώνιος ∆ασκάλωνΝέου Ειρήνη ∆ασκάλωνΛουφάκη Φανή ∆ασκάλωνΛεµονιάδη Μαρκέλλα ∆ασκάλωνΒορριά Σταµατία ∆ασκάλωνΜαρτούλα Κυριακή ∆ασκάλωνΚαµαράδου Αγγέλα ∆ασκάλωνΚοντογιάννη Θεανώ ∆ασκάλωνΦουρναράκη Μαριέττα ∆ασκάλωνΣκουλικίδης Αντώνιος ∆ασκάλωνΠλακωτάρης Μιχάλης Αγγλικής ΓλώσσαςΜικαελιάν Μαριάµ ΜουσικήςΝικολαίδου Βασιλεία Φυσικής ΑγωγήςΜπογιατζής Γεώργιος Φυσικής ΑγωγήςΣτράντζαλη Ιουλία Αγγλικής ΓλώσσαςΣυριώδη Ειρήνη ΜουσικήςΣυράκης ∆ηµήτριος Πληροφορικής

Σχολ . Κέντρο ΚαµποχώρωνΚαρατζάς Γεώργιος* ∆ασκάλωνΣυράκη Κων/να ∆ασκάλωνΣακκουλάς Νικόλαος ∆ασκάλωνΚαµπούρης Στυλιανός ∆ασκάλωνΤσεγενίδου Θεοδώρα ∆ασκάλωνΠαπαµιχαλάκη Στυλιανή ∆ασκάλωνΒραχνής Εµµανουήλ ∆ασκάλωνΓιαννακουδάκη Μαρκέλ ∆ασκάλωνΦιστουρή Αγγελική ∆ασκάλωνΝαλµπάντη Αναστασία ∆ασκάλωνΚρικλάνη Μυρσίνη ∆ασκάλωνΚουκουµτζής Θωµάς Φυσικής Αγωγής∆έδες Ευάγγελος Φυσικής ΑγωγήςΚαριώτου Ελένη Αγγλικής ΓλώσσαςΜενδωνίδης Ζαχαρίας ΜουσικήςΣταµούλη Ειρήνη Θεατρικής ΑγωγήςΤερζάκης Ανάργυρος ΠληροφορικήςΣχολ . Κέντρ . ΚαρδαµύλωνΚαραµιχαλέλλης Γεώργιος* ∆ασκάλωνΝτούλης ∆ηµήτριος ∆ασκάλωνΜιχούλη Νίκη ∆ασκάλωνΖούρου Καλλιόπη ∆ασκάλωνΠαπαµανώλη Νικολέττα ∆ασκάλωνΤζαναµπέτη Αικατερίνη ∆ασκάλωνΚαρίτης ∆ηµήτριος ∆ασκάλωνΑµέντα Στυλιανή ∆ασκάλωνΑµέντα Λεµονιά ∆ασκάλωνΠαντελάκη Καλλιοπη ∆ασκάλων∆αγιάµου Ανδρονίκη Αγγλικής ΓλώσσαςΤραϊανός Νεόφυτος Φυσικής ΑγωγήςΓανιάρης Κων/νος ΜουσικήςΚούκουρα Ευαγγελία Χρυσοβ. Αγγλικής ΓλώσσαςΓανιάρης Κων/νος ΜουσικήςΦραντζέσκος Γεώργιος ΠληροφορικήςΧαβιάρα Μαρία Φυσικής ΑγωγήςΛαγκάδας-ΣυκιάδαςΦιστουρής Αχιλλέας* ∆ασκάλωνΤσίγκος Στέφανος ∆ασκάλωνΤσιµούνη Σταµατία ∆ασκάλωνΛεοντάρα-Μπουσέ Βασιλ ∆ασκάλωνΧιωτέλλης Γεώργιος ∆ασκάλωνΧανδρινού Σωτηρία ∆ασκάλωνΑσπρούλη Ιωάννα ∆ασκάλων∆αγιάµου Ανδρονίκη Αγγλικής Γλώσσας


στη Χίο


σελ. 298


Καλογρά Ευαγγελία Φυσικής ΑγωγήςΓανιάρης Κων/νος ΜουσικήςΛιβαδίωνΜονής Νικόλαος* ∆ασκάλωνΑµπελιώτης Λουκάς ∆ασκάλωνΚαλογεράκη Σοφία ∆ασκάλωνΘωµάδης Παντελής ∆ασκάλωνΦρεζούλη Ελένη ∆ασκάλωνΣκανδάλης Γεώργιος ∆ασκάλωνΤσικαλά Σωτηρία ∆ασκάλωνΣταµατουλάκη Αλεξάνδρα ∆ασκάλωνΜυλωνά Ελευθερία ∆ασκάλων Πολιτάκη Στέλλα ∆ασκάλωνΨυχή Μαρία ∆ασκάλωνΜιµίδης Κων/νος ∆ασκάλωνΠρινιά Μαριάνθη Αγγλικής ΓλώσσαςΚάβουρας Σπυρίδων Αγγλικής ΓλώσσαςΑτσάλης Επαµεινώνδας Φυσικής ΑγωγήςΚουτσιαρή Θεοδώρα Φυσικής ΑγωγήςΚαλλίτση ∆έσποινα Φυσικής ΑγωγήςΠαναγοπούλου Σοφία ΜουσικήςΣπανολιού Ασηµίνα Αγγλικής ΓλώσσαςΓανιάρης Κων/νος Μουσικής∆ιαβάτη Μαρία-Αρχοντία ΠληροφορικήςΝενήτωνΦιστέ Κυριακή* ∆ασκάλωνΓαβρίλης Κων/νος ∆ασκάλωνΘλιβίτου Αργυρώ ∆ασκάλωνΚρουσουλούδης Στέφαν ∆ασκάλωνΠυκνή ∆έσποινα ∆ασκάλωνΜπαλλή Αστερία ∆ασκάλωνΚουµελά Πλουµή ∆ασκάλωνΜανές Κοσµάς ∆ασκάλωνΓιαλούση Μαρία ∆ασκάλωνΠαπαδόπουλος Κων/νος ∆ασκάλωνΓιαννουλάκη Μαρία-Αγγ ∆ασκάλωνΚαραµπέλκου Ελεωνόρα Αγγλικής ΓλώσσαςΜπογή Ανθίππη ΤΕΜενδωνίδης Ζαχαρίας ΜουσικήςΤσίµπου Κοσµία Φυσικής ΑγωγήςΑγγελίδου Χαρίκλεια Φυσικής ΑγωγήςΒεργίτσης Ανδρέας Φυσικής ΑγωγήςΧούλη Γεωργία Αγγλικής ΓλώσσαςΣταµούλη Ειρήνη Θεατρικής ΑγωγήςΘωµαΐδης Σάββας Πληροφορικής

ΠυργίουΚλεισσάς Στέφανος* ∆ασκάλωνΚούνη Καλλιόπη ∆ασκάλωνΜηλιανού Σταµατία ∆ασκάλωνΒασαρµίδου Μαλαµατή ∆ασκάλωνΓριζοπούλου ∆έσποινα ∆ασκάλωνΣαργιώτη Λεµονιά ∆ασκάλωνΛεράκη Σεβαστή ∆ασκάλωνΠαπαγιάννη Γλυκερία ∆ασκάλωνΒεργιανέλος Θεόδωρος Φυσικής ΑγωγήςΜενδωνίδης Ζαχαρίας ΜουσικήςΤετράδη Μαρία Αγγλικής ΓλώσσαςΚαραµπέλκου Ελεωνόρα Αγγλικής ΓλώσσαςΜουρτζούκου Στυλιανή-Μαρία ΠληροφορικήςΒεργίτσης Ανδρέας Φυσικής Αγωγής

ΠληροφορικήςΧίου 1ο Γκιάλης Ιωάννης* ∆ασκάλωνΑργυρούδη Γεωργία ∆ασκάλων Καβουριά Ευγενία ∆ασκάλωνΚλουµάσης Παντελής ∆ασκάλωνΒασιλάκη Ελένη ∆ασκάλων Χατζηκύρκου Ζαφειρία ∆ασκάλωνΚαµαλακίδου Κλειώ Φυσικής ΑγωγήςΜπούλα Αικατερίνη ∆ασκάλωνΒαφέα Κυριακή ∆ασκάλων Καλαµάκη Μαρία ∆ασκάλωνΚεραµιδάς Μιχαήλ ∆ασκάλωνΓιαλούσης Ισίδωρος ∆ασκάλων Κακαβή-Γιαλούση Αγγελ ∆ασκάλωνΚυριαζίδου Θεοδώτα ∆ασκάλωνΝικολαίδου Ευαγγελία ∆ασκάλωνΚόψαλη ∆ήµητρα ∆ασκάλων Τζάνα Ελένη ∆ασκάλωνΧούλη Γεωργία Αγγλικής ΓλώσσαςΚαµπανέλλα Ειρήνη ∆ασκάλωνΜοσχούρη Αθηνά Αγγλικής ΓλώσσαςΚάβουρας Σπυρίδ Αγγλικής ΓλώσσαςΛαβίδα Μαρία Φυσικής ΑγωγήςΚώττη Μαρία-Αικατερίν ΜουσικήςΣφακιανάκη ∆έσποινα Φυσικής ΑγωγήςΜπογή Μαρία ΕικαστικάΕπιτροπάκη Αικατερίνη ΠληροφορικήςΧίου 2οΣωτηράκης Μιλτιάδης* ∆ασκάλων

Κουτσουλιά Ειρήνη ∆ασκάλωνΜενεξέ Κλεοπάτρα ∆ασκάλωνΦραγκάκη Φανή ∆ασκάλωνΣακκουλάς Παναγιώτης ∆ασκάλωνΠαυλίδου Ελένη ∆ασκάλωνΦακούδη Λεµονιά ∆ασκάλωνΚλούβα Κοκώνα ∆ασκάλωνΤσαγγιά Αναστασία ∆ασκάλωνΧριστοφαρή Κονίτσα ∆ασκάλωνΜπουγδάνου Ελένη ∆ασκάλωνΒουράκης Νικόλαος ∆ασκάλωνΜαρδάς Στυλιανός ∆ασκάλωνΤαξιάρχου Αγγελική ∆ασκάλωνΚυριακού Ζαχαρούλα ∆ασκάλωνΚοµνηνός Ιωάννης ∆ασκάλωνΑνδριανάκη΄Αρτεµις ∆ασκάλωνΤαλλιαδούρου Αθανασία ∆ασκάλωνΦραγκογιάννη Ευαγγελία ∆ασκάλωνΣυµιριώτη Αδαµαντία Αγγλικής ΓλώσσαςΓουρούνη Σµαρώ Φυσικής ΑγωγήςΤουρνή Κων/νιά ΜουσικήςΠλακωτάρης Μιχαήλ Αγγλικής ΓλώσσαςΣφακιανάκη ∆έσποινα Φυσικής ΑγωγήςΒαρλά Σοφία Φυσικής ΑγωγήςΣωτηράκη Ιφιγένεια Αγγλικής ΓλώσσαςΓανιάρης Κων/νος ΜουσικήςΜπογιατζής Γεώργιος Φυσικής ΑγωγήςΑντωνίου Αλέξανδρος Φυσικής ΑγωγήςΕπιτροπάκη Αικατερίνη ΠληροφορικήςΧίου 3ο Καραθανάση Γεωργία ∆ασκάλωνΚεραµιδάς Φώτιος* ∆ασκάλωνΒραχνή Μαρία ∆ασκάλωνΑθηναίου Μαρία ∆ασκάλωνΦραγκοµίχαλου Στυλιαν ∆ασκάλωνΠιτσιλαδής Σαράντος ∆ασκάλωνΚουκούλης ∆ηµήτριος ∆ασκάλωνΒυζανιάρη Κατίνα ∆ασκάλωνΜούνδρος Μιχαήλ ∆ασκάλωνΚουµπιά Ασηµίνα ∆ασκάλωνΚαστανά ΄Ολγα ∆ασκάλωνΠαληού Ευτέρπη ∆ασκάλωνΒοξάκης Ιωάννης ∆ασκάλωνΒέντου Μυρσίνη ∆ασκάλωνΨώρας ∆ηµήτριος ∆ασκάλων


σελ. 299


Ραπίτου Μαριάνθη Αγγλικής ΓλώσσαςΚαρακωνσταντή Μαρία Φυσικής ΑγωγήςΤσαγκρινός Ανδρέας Φυσικής ΑγωγήςΠαναγοπούλου Σοφία ΜουσικήςΚαλαγγιά Μαρία Αγγλικής ΓλώσσαςΜπογή Μαρία ΕικαστικάΦραντζέσκος Γεώργιος ΠληροφορικήςΧίου 4οΣαχτούρης Χαράλαµπος* ∆ασκάλωνΧειλά Μαρία ∆ασκάλωνΧατζηµιχάλη ∆έσποινα ∆ασκάλωνΒυζανιάρη Αλεξάνδρα ∆ασκάλων Καλαµάρης Παντελής ∆ασκάλωνΓιαννακουδάκη Μαλάµω ∆ασκάλωνΣτουπάκης Γεώργιος ∆ασκάλωνΑντωνίου Αγγελική ∆ασκάλωνΑµέντα Μαρίκα ∆ασκάλωνΚαλογερίδου Αθηνά ∆ασκάλωνΚάβουρας Σπυρίδων Αγγλικής ΓλώσσαςΚαλογρά Ευαγγελία Φυσικής ΑγωγήςΜπογιατζής Γεώργιος Φυσικής ΑγωγήςΛιός ∆ηµήτριος ΜουσικήςΚαλαγγιά Μαρία Αγγλικής ΓλώσσαςΣταµούλη Ειρήνη Θεατρικής ΑγωγήςΚεφαλάς ∆ηµοσθένης ΠληροφορικήςΧίου 5οΖωγράφος Ιωάννης* ∆ασκάλωνΧατζηχριστοδούλου Νικ ∆ασκάλωνΛιός ∆ηµήτριος ΜουσικήςΒασιλικός Μιχαήλ ∆ασκάλωνΜαρή Αργιέττα ∆ασκάλωνΣκιαδά Κων/να ∆ασκάλωνΦραγκάκης Ιωάννης ∆ασκάλωνΚοντογιώργη Αικατερίνη ∆ασκάλωνΣαρηγιάννη Μαρία ∆ασκάλωνΧατζηνικολάου Αικατερίνη ∆ασκάλωνΡάλλης Βασίλειος ∆ασκάλωνΦωτεινού Αργυρώ ∆ασκάλωνΓιακουµή Μαρία ∆ασκάλωνΣεζένια Σεβαστή ∆ασκάλωνΑναγνωστοπούλου Μαρία ∆ασκάλωνΜανωλάκη Σταµατία ∆ασκάλωνΣπυράκης Σταύρος ∆ασκάλωνΣωτηράκη Ιφιγένεια Αγγλικής ΓλώσσαςΚοντοδήµου Γεωργία Αγγλικής Γλώσσας

Παπακυρίτση΄Ελλη Φυσικής ΑγωγήςΚαµαλακίδου Κλειώ Φυσικής ΑγωγήςΣυριώδη Ειρήνη ΜουσικήςΣυράκης ∆ηµήτριος ΠληροφορικήςΧίου 6οΚασµάς Ζαννής* ∆ασκάλωνΦραγκάκης Ιωάννης ∆ασκάλων Κροκίδη Θεοδώρα ∆ασκάλωνΚαλαφατούδη Ευαγγελία ∆ασκάλωνΣυράκη Μαρία ∆ασκάλωνΡεζνίκου Θεανώ ∆ασκάλωνΣυριανού Γεωργία ∆ασκάλωνΛαχουρή-Ψαρρού Αικ ∆ασκάλωνΧαϊτίδου Ειρήνη Φυσικής ΑγωγήςΚαµαλακίδου Κλειώ Φυσικής ΑγωγήςΓεµέλου ∆έσποινα Αγγλικής ΓλώσσαςΧίου 7οΜανάρας Κων/νος* ∆ασκάλωνΒαλιάδη Αικατερίνη ∆ασκάλωνΒασιλάκη Ελένη ∆ασκάλωνΚολλής Σταύρος ∆ασκάλωνΜιχάλου Ανθίτσα ∆ασκάλωνΤζιώτης Γεώργιος ∆ασκάλωνΠαζάρα Αικατερίνη ∆ασκάλωνΣτουπάκης Γεώργιος ∆ασκάλωνΠαπουτσέλλης Γεώργιος ∆ασκάλωνΑρακά Ουρανία ∆ασκάλωνΜπογή Χαρίκλεια ∆ασκάλωνΒαβούλης Νικόλαος ∆ασκάλωνΛινού Πιπίκα ∆ασκάλωνΜπιλάλη Σοφία ∆ασκάλωνΑγγελάρας Παντελής ∆ασκάλωνΚατολέων Γεώργιος ∆ασκάλωνΠίτσου Κατίνα ∆ασκάλωνΧατζόγλου Βαρβάραα Αγγλικής ΓλώσσαςΚάβουρας Ιωάννης Φυσικής ΑγωγήςΤουρνή Κων/νιά ΜουσικήςΧειλά Μαρία ΜουσικήςΠαστιρµατζή Ευανθία Φυσικής ΑγωγήςΚουτσιαρή Θεοδώρα Φυσικής ΑγωγήςΣούτου Αγγελική Γαλλικής ΓλώσσαςΤσαγγέτα Ειρήνη Γερµανικής

ΓλώσσαςΧίου 8οΜερεσεντζής Ελευθέριος* ∆ασκάλων

Χαζάκης Κων/νος ∆ασκάλωνΚουµπιά Εριέττα ∆ασκάλωνΦραγκούλη Σεβασµία ∆ασκάλων Ξυλά Ευφροσύνη ∆ασκάλωνΑϊβαλιώτη Κυριακούλα ∆ασκάλωνΦώτης ∆ηµήτριος ∆ασκάλωνΒιτέλλα Μαρία ∆ασκάλωνΠουλινάκη Αφροδίτη ∆ασκάλωνΑρακά Κατίνα ∆ασκάλωνΧαϊτίδου Ειρήνη Φυσικής ΑγωγήςΤσαγκρινός Ανδρέας Φυσικής ΑγωγήςΠαναγοπούλου Σοφία ΜουσικήςΓεµέλου ∆έσποινα Αγγλικής ΓλώσσαςΧίου 9ο Σαµαρά Ελένη* ∆ασκάλων Λιτσάκη Στέλλα ∆ασκάλωνΓαλανός Σπυρίδων ∆ασκάλωνΣούτης Μιλτιάδης ∆ασκάλωνΛυµπερτά Φλώρα ∆ασκάλωνΠαραδείση Ευφηµία ∆ασκάλωνΜέµηλα Βασιλική ∆ασκάλωνΡάλλη ∆έσποινα ∆ασκάλωνΒαφιά Μαρουκώ ∆ασκάλωνΤσατσαρώνη Καλλιόπη ∆ασκάλωνΤάχας Παντελής ∆ασκάλων Φιαµού Ανθίππη ∆ασκάλωνΚανάκη Ιορδάνα ∆ασκάλων Βοξάκη Ροζαλία ∆ασκάλωνΚαββάδα Κυριακή Αγγλικής ΓλώσσαςΠρινιά Μαριάνθη Αγγλικής ΓλώσσαςΑτσάλης Επαµεινώνδας Φυσικής ΑγωγήςΠαναγοπούλου Σοφία ΜουσικήςΚρυσταλλίδη Καλλιρόη Αγγλικής ΓλώσσαςΜπόλιας ∆ηµήτριος Φυσικής ΑγωγήςΚουτσιαρή Θεοδώρα Φυσικής ΑγωγήςΣταµούλη Ειρήνη Θεατρικής ΑγωγήςΚεφαλάς ∆ηµοσθένης ΠληροφορικήςΧίου 11ο Σκούφαλος Μάρκος* ∆ασκάλωνΚουνή Μαρία ∆ασκάλωνΜανάρα Μαρία ∆ασκάλων Μπέλλα-Χατζηγεώργη Μαρκέλλα ∆ασκάλωνΚυριακώδη ∆έσποινα ∆ασκάλωνΤέττερη Πολίνα ∆ασκάλωνΜαλακού Στυλιανή ∆ασκάλων


στη Χίο


σελ. 300


Γαρρής Γεώργιος ∆ασκάλωνΚωστάζου Ευαγγελία ∆ασκάλωνΚαλογεροπούλου Μαρίν ∆ασκάλωνΚρυσταλλίδη Καλλιρόη Αγγλικής ΓλώσσαςΑµάλαντη Γεωργία ∆ασκάλωνΣφακιανάκη ∆έσποινα Φυσικής ΑγωγήςΜπογιατζής Γεώργιος Φυσικής ΑγωγήςΤουρνή Κων/νιά ΜουσικήςΛάρδα Στυλιανή Αγγλικής ΓλώσσαςΚαββάδα Κυριακή Αγγλικής ΓλώσσαςΓανιάρης Κων/νος ΜουσικήςΣυράκης ∆ηµήτριοςΕιδ ικό Χ ίουΚελεπερτζής Αριστείδης ∆ασκάλωνΖύµαρης ∆ηµήτριος* ∆ασκάλωνΑποστολίδη Ματρώνα ∆ασκάλωνΣαρρή΄Αννα ∆ασκάλωνΚαλαµάκη Καλλιόπη ∆ασκάλωνΛιακατα Αρετή ∆ασκάλωνΣκεύα Νίκη Φυσικής ΑγωγήςΚώττη Αικατερίνη ΜουσικήςΤσικολή Κυριακή ΜουσικήςΠαπατάσου ∆ήµητρα Ειδικό Βοηθητικό

προσωπικό∆ηράκη Βασιλική Ψυχολόγος Κ∆ΑΥΒούλγαρης Κωνσταντίνος ∆ασκάλωνΓλύκα Ευαγγελία ΝηπιαγωγόςΚαρνιαούρα ∆έσποινα ∆ασκάλωνΚαρτάση Αναστασία ΝηπιαγωγόςΕΕΕΚΝικήτας Ιωάννης ∆ασκάλωνΚΠΕΠαντελίδης Γεώργιος Υπεύθυνος ΚΠΕΧατόγλου Ευφροσύνη ΝηπιαγωγόςΠΕΚΛιγνός ∆ηµήτρης

Με αστερίσκο σηµειώνονται οι Προϊστάµενοι/ες.

Νηπιαγωγείο

Αγίου Γεωργίου Αλιφιεράκη ∆έσποιναΒολισσού Αργυράκη Αδαµαντία

Κάντζου ΣτυλιανήΒροντάδου 2ο Κατολέων ΧριστίναΒροντάδου 3ο Προυσαλίδη΄Αννα

Παυλίδου ΦανήΘολοποταµίου Κολοκυθιά-Κλιαµενάκη Αργυρώ

Κωνσταντινίδου ∆έσποιναΚαλαµωτής Σπύρου ΑναστασίαΚαλλιµασιάς Αναστασιλακη Ευαγγελία

Πατελοδήµου ΧριστίναΚαµποχώρων 1ο Κατσάλα Κυριακή

Καρατζά ΕιρήνηΚαµποχώρων 2ο Καλπακτίδου ΕλισάβετΚαρδαµύλων 1ο Αγγίσταλη Σοφία

Μελετλίδου ΜελποµένηΜπακή ΕυθαλίαΜουτρίκα Μαρία

Καρδαµύλων 2ο ∆ε λειτουργείΚαρυών Κολέτσου Γεωργία

∆έδε Θεοδοσία Βολιώτη Μαρία

Καταρράκτη Παΐδα ΣεβαστήΛαγκάδας Στεφανή Μαριά

Καρατζά ΕλένηΛιθίου Αβραµίδου Αθηνά

Ζαχαρία ΜαρίναΚόσσυβα Γεωργία

Οινουσσών Χριστοφορίδου ΣοφίαΜάλαµα Αναστασία

Συκιάδας Ζυγούρα ΒαΐαΨαρών Ιορδανίδου Ασπασία

Καλλένη ΧριστίναΓιαχιά Ευαγγελία

Βροντάδου 1ο Νύκτα ΜαρίαΕξηντάρη ∆έσποιναΣτουπάκη ΕιρήνηΛαµπρινάκη Σταµατία

Αγ. Μηνά-Θυµιανών Πουληµά ΑγγελικήΤσουκάλα ∆έσποιναΣµυρναίου ΒιργινίαΚασαµπά ∆άφνηΚωβαίου Μαριάννα

Κάµπου Γκίνη ΠιπίναΛεµονιάδη ΑλεξάνδραΣαραντινού ΣοφίαΡέµπη Θεοδώρα

Λιβαδίων Ντούβλη ΚαλλιρόηΦραγκούλη ΜαρίαΚουτάκου Ελένη

Νενήτων Χασάπη ΜαρίαΠαµπάλου ΜαρίαΚαστάνη ΚυριακήΜπουµποδήµου Μαρία

Πυργίου Προµπονάς Κων/νοςΧρυσικού Σπυριδούλα

Χίου 1ο Ζερβούδη ΚαλλιόπηΥψηλάντου-Καλογεράκη Παρ.Μερισιώτη ΑλεξάνδραΒασιλάκη Αγγελική

Χίου 2ο Χασάπη ΟυρανίαΣταµούλη Μαριέττα∆ήµου ΠαρασκευήΚουλαρµάνη Παρασκευή

Χίου 3ο Κωστάζου ∆έσποιναΤριανταφυλλάκη-Νικολάκη Αικ.Θεοφανίδου ΣταυρούλαΜαντζαρίδου Μαρία

Χίου 4ο Μπακαλούδη ΠαναγιώταΣαλλιάρης Ισίδωρος

Χίου 5ο Βακιρτζή ΑναστασίαΠιπινιά Σταµατία

Χίου 6ο Θεοδοσίου ΓαρυφαλλιάΠαντελεάκου Ζαχαρούλα

Χίου 7ο Κρόµπα ΕυσταθίαΒουρνού ΘεοδοσίαΚατσάφαρου Μαρία

Χίου 8ο Αντωνέλη ΕλένηΜπέκου Χρυσαυγή

Χίου 10ο Κοντού ΒιργινίαΜακράκη ΑναστασίαΒελαλή ΙωάνναΙακωβίδου Ευαγγελία

Χίου 11ο Ποριώτη-Μυωτέρη ΚαλλιόπηΣυρρή ΜαρκέλλαΠουπάλου Ματρώνα

Χίου 12ο Καµπεράκη ΜαρίαΚαλογεροπούλου Μαρίνα

Ειδικό Χίου Ματθαίου΄ΑνναΧαλκιά ΠαρασκευήΧρυσάφη ΒασιλικήΣκεύα ΝίκηΚαρατζάννου Μαρία

ΪΤα ΧελιδόνιαΜ Καλούπη Γεωργία


σελ. 301

ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΤΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΥ

Ονοµατεπώνυµο Ειδικότητα

Λεµονιάδη-Μιχαηλίδη Ιωάννα Προϊσταµένη Α/βάθµιας εκπαίδευσης Χίου

Λιγνός ∆ηµήτρης Σχολικός σύµβουλος Α' περιφέρειαςΚαψάλης Γεώργιος Σχολικός σύµβουλος Β' περιφέρειας

Μοσχοβάκη-Καψάλη Ελένη Σχολική σύµβουλος Προσχολικής Αγωγής

Φιστουρή-Μαρτάκη Μαργαρίτα Σχολική σύµβουλος Ειδικής ΑγωγήςΟρφανού-Σιάρµπα Σοφία Προϊσταµένη διοικητικών θεµάτων

Μαρδά-Κλιαµενάκη Μαρίκα Εκπαιδευτικός, Προϊσταµένη εκπαιδευτικών θεµάτων

Ζαχαρία-Χούφτα Μαρίνα ΕκπαιδευτικόςΞενάκης Απόστολος Εκπαιδευτικός, Καταχωρητής

Χάµπας Κώστας Εκπαιδευτικός, Οικονοµικό τµήµαΜπαχά-Βούλγαρη Τώνια Εκπαιδευτικός, Οικονοµικό τµήµα

∆ηµίδου Μαρκέλλα Εκπαιδευτικός, Οικονοµικό τµήµαΣαµαρά-Στρουµπή Αγγελική ∆ακτυλογράφοςΤριπολίτη-Μοσχούρη Γιούλη Εκπαιδευτικός

Κοµνηνός Ιωάννης ΕκπαιδευτικόςΚυριαζής ∆ηµήτρης Εκπαιδευτικός, Υπεύθυνος

Περιβαλλοντικής ΑγωγήςΤσιροπινά-Κυριαζή Ευτυχία Εκπαιδευτικός, Υπεύθυνη Αγωγής Υγείας

Παπαµιχαλάκης Νίκος Υπεύθυνος Πολιτιστικών ΘεµάτωνΚατσάλας Παναγιώτης Υπεύθυνος Ε.Κ.Φ.Ε.

Ψώρας ∆ηµήτρης Εκπαιδευτικός, Υπεύθυνος Κοινωνίας της Πληροφορίας

∆ηµιουργός ιστοσελίδαςΤρυφωνοπούλου-Λουρεντζάκη

Γαλανή ∆ιοικητική υπάλληλος


στη Χίο

∆ήµος ΙΩΝΙΑΣΘολοποτάµιΜέσα ∆ιδύµαΚαλλιµασιάΈξω ∆ιδύµαΚαταρράκτηςΦλάτσιαΠαγίδαΝένηταΚοινήΒουνόΜυρµήγκι

∆ήµος ΜΑΣΤΙΧΟΧΩΡΙΩΝΛιθίΕλάταΒέσσαΠυργίΟλύµποιΜεστάΚαλαµωτήΑρµόλιαΠατρικά

∆ήµος ΚΑΜΠΟΧΩΡΩΝΒερβεράτοΧαλκειόςΖυφιάςΒαβίλοιΒασιλεώνοικο∆αφνώνας

∆ήµος ΚΑΡ∆ΑΜΥΛΩΝΚαρδάµυλαΑµάδεςΒίκιΚαµπιάΠιτυόςΣπαρτούντα

∆ήµος ΟΜΗΡΟΥΠΟΛΗΣΒροντάδου 1οΒροντάδου 2οΒροντάδου 3οΚαρυέςΛαγκαδα-ΚυδιάνταΑνάβατοςΣυκιάδαΣιδηρούνταΑυγώνυµα

∆ήµος ΟΙΝΟΥΣΣΩΝΟινούσσες

∆ήµος ΨΑΡΩΝΨαρά

∆ήµος ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑΘυµιανάΝεχώρι

∆ήµος ΧΙΟΥΧίου 1οΧίου 2οΧίου 3οΧίου 4οΧίου 5οΧίου 6οΧίου 7οΧίου 8οΧίου 9οΧίου ΛιβαδίωνΧίου 11οΚάµπου ΚλούβαΚάµπου ΣτρατήδαιναΕιδικό ∆ηµοτικό

∆ήµος ΑΜΑΝΗΣΒολισσόςΆγιο Γάλας∆ιευχάΚέραµοςΚουρούνιαΛεπτόποδαΜελανειόςΝενητούριαΠαρπαριάΠιραµάΠισπιλούνταΤρύπεςΦυτάΚηπουριέςΧάλανδρα-ΑφροδίσιαΕγρηγόροςΝέα Ποταµιά

ΣΧΟΛΕΙΑ ΚΑΤΑ ∆ΗΜΟΥΣ



σελ. 302

ΟΤΕ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΝΟΥΝ ΕΙΧΟΝ…

Η εφηµερίδα ΧΙΑΚΟΝ ΜΕΛΛΟΝ, µε ∆ιευθυντή τον αείµνηστο Ν.Ζορµπά, στο 4ο φύλλο της έκδοσής της (15- 5-47) και µε τίτλο «Μίαωραία ιδέα» έγραφε:

«Ο έγκριτος συµπολίτης µας ιατρός κ. Γ. Σώτροπας συνιστά ειςτους διδασκάλους της Χίου, να τηρούν εις τα Σχολεία των, ένα Ηµε-ρολόγιον των συµβάντων των χωρίων των. Εις το ηµερολόγιον αυτό,το οποίον ως δηµόσιον έγγραφον, θα φυλάσσεται εις τα Σχολεία, θααναγράφωνται ηµερολογιακώς όλα τα συµβαίνοντα εις την περιο-χήν του χωρίου (βροχαί, ανοµβρίαι, έναρξις και λήξις της σποράς,θερισµού, απόδοσις παραγωγής, θεοµηνίαι, θάνατοι σοβαρώνκοινοτικών παραγόντων, έργα κοινής ωφελείας, ασθένειαι, κίνησιςδηµοσίων και κοινοτικών υπηρεσιών, µέτρα κοινής ωφελείας, εκτέ-λεσις κρατικών διαταγών, εναλλαγή κοινοτικών αρχόντων κ.λ.π.).Γενικώς εν τοις ηµερολογίοις θα εµφανίζωνται πιστώς η ζωή, η δρά-σις, τα αισθήµατα και αι ιδέαι της κοινωνίας του χωρίου, τα φυσικάφαινόµενα και η επίδρασις των επί της ζωής των κατοίκων, η πρόο-δος ή η οπισθοδρόµησις του χωρίου, η πλήρης τέλος Ιστορία τουΈθνους. Τα Ηµερολόγια αυτά φυλασσόµενα εις τα Σχολεία µετάπροσοχής θα αποτελούν την µοναδικήν και ακριβή πηγήν της Ιστο-ρίας της Πατρίδος µας και εκ της µελέτης των θα εξάγωνται συµπε-ράσµατα σοβαρώτατα και οδηγίαι διά την περαιτέρω κίνησιν τηςζωής εν τοις χωρίοις…»

Το άρθρο τελειώνει µε την παράκληση προς τον Επιθεωρητή των∆ηµοτικών Σχολείων Χίου Αναστάσιο Λέκκα, να µελετήσει την πρό-ταση και να ενεργήσει για την εφαρµογή της, αναµένοντας και τηναποδοχή της από τους δασκάλους.

Ο Eπιθεωρητής µε επιστολή του της 4/6/48 προς τον γιατρόΣώτροπα επικροτεί πλήρως την σύστασή του, διαβεβαιώνοντας ότι«οι διδάσκαλοι θέλουσιν αναλάβει την τήρησιν του Βιβλίου τούτου.Ζητεί δε από τους Χιώτες της Αθήνας την αποστολή 73 οµοιόµορφωνΒιβλίων -όσα και τα ∆ηµοτικά Σχολεία- για έναρξη του έργου.

Το «Χιακόν Συµβούλιον Αθηνών» προκειµένου να εξευρεθούνπόροι, αποτάθηκε στον Αντιπρόεδρό του Μικέ ∆. Γρηγοριάδη, οοποίος µε δαπάνες του, ανέλαβε τον εφοδιασµό των σχολείων µε τοΧιακόν Ηµερολογιακόν Βιβλίον, το οποίο τυπώθηκε το 1919 και τοΕρωτηµατολόγιο άρχισε να συµπληρώνεται από το 1952.

∆ηµήτρης ΜελαχροινούδηςΣυντ. Ναυτικός

Άρθρο του στην εφηµερίδα «Σύγχρονος Λόγος», Καλλιµασιά 27/9/05

Βιβλιογραφία

Αρχεία ∆ηµοτικών ΣχολείωνΒασιλάκη Μάρκου Αγαπητού, Το Λεύκωµα του Βροντάδου, Πρωτ., έτους 1936Βιβλίον Ανεγέρσεως Αρρεναγωγείου της Κοινότητας ΒροντάδουΒολάκης Νικ., Οι Ολύµποι Χίου, Χίος 1982Γατανάς Χρισ., Το Σχολείο του χωριού µου Φυτά και η ιστορία του, Χίος 1999Γεωργούλα Ν., Αξιωτάκη Α., Η Παναγία η Ερειθιανή Βροντάδου, Χίος 1992Γκιάλα Ιωαν., Ιστορικαί σηµειώσεις περί Μεστών και Ελάτας Γλύκας Ιωάν. Σ., Κώδικας Ναού Αγ. Γεωργίου, 31.6.1916 Ερειθιανούσικα Τιτιβίσµατα, ΕφηµερίδαΖολώτα Γεωρ., Ιστορία της ΧίουΙστορία του Ιερού Ν. Παναγίας Ερειθιανής εν Βροντάδω, Χίος 1955Καλλίτση Αγγ., Ο καθεδρικός ναός του Αγ. Γεωργίου Βροντάδου Χίου, 1980Κανονισµός των εν Αγίω Λουκά Λιβαδίων Βούρειων ΣχολείωνΚαρδάµυλα Χίου, Ιστορία-Αξιοθέατα-Περιήγηση, ∆ήµος Καρδαµύλων 1993Μπουζάκης Σήφης, Νεοελληνική εκπαίδευση 1821-1985, εκδ. Gutenberg

Παιδαγωγική Σειρά, Αθήνα 1987Παγχιακή Χίου, ΕφηµερίδαΠεριβαλλοντική Οµάδα Γυµνασίου-Λυκείου Βολισσού, Το χρονικό της ανέγερσης

του ∆ιδακτηρίου Βολισσού, Χίος 1997Πουλή Ιωάν. Μαρκ., Πρωτοπρεσβύτερου, Το Χαλκειός της Χίου

Συµβολή στην ιστορία του χωριού µου-Η Ποταµιά της Χίου, Χίος 1991Πρακτικά Συνεδρίου Ελληνικά Ιστορικά Εκπαιδευτήρια στη Μεσόγειο, Χίος 18-21/10/2001Ρυµικής Μιχ., Αναζητώντας τις ρίζες των προγόνων µου, ΧίοςΣπανού ∆ηµ. Γρ., Ο Εγρηγόρος της Χίου, Εκδόσεις ΦΟΧ 1980Τα Νέα του Βροντάδου, Γιώργης Μπαχάς, φ. 264/10-6-62Το Θολοποτάµι, Εκπολιτιστικός Σύλλογος Θολοποταµίου, Αναµνηστικό λεύκωµα

Συλλόγου Θολοποταµουσίων, Μόντρεαλ, 1969Τελλής ∆.Κ., Σχολικό ηµερολόγιο, αποσπάσµαταΤσελέκου-Μπαρούνη Σκ., Τα παλιά επαγγέλµατα και τα µαγαζιά της Αιγνούσας Χίου,

εκδόσεις Πάλκο, Αθήνα 2005ΦΟΒ, Ανάλεκτα, Χίος 1976Φωνή του Βροντάδου, ΕφηµερίδαΧαροκόπος Αντ., Ο Βροντάδος και η Ιστορία του, 1955 Χειλάς Γεώργιος, Ιστορία του χωριού µουΧιακά Εκκλησιαστικά Χρονικά, τ.Γ΄Τεύχος Α΄, Β΄Χιακή Επιθεώρηση, 1963Χιακόν Ηµερολόγιο ΣχολείωνΧιακόν Μέλλον, Εφηµερίδα, 15/5/1947

Σηµ.: Πολλές από τις πληροφορίες για τη δηµιουργία του λευκώµατος προήλθαν από το Χιακά Ηµερολογιακά Βιβλία που δηµιουργήθηκαν µε την παραπάνω παρότρυνση του ιατρού Γ. Σώτροπα.


σελ. 303

Για τη συγκέντρωση του υλικού εργάστηκαν:∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΓ. ΓΑΛΑΚΤΟΣ: Γαλάτουλας Γεώργιος, πρόεδρος

Τοπικού Συµβουλίου∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ: Γεώργιος Μυλωνάς, προϊστάµενος∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΓ. ΜΗΝΑ ΘΥΜΙΑΝΩΝ: Στρουµπής ∆ηµήτριος, διευθυντής∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΜΑ∆ΩΝ: Λιγνός Ιωάννης, δηµοτικός σύµβουλος∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΝΑΒΑΤΟΥ: Χάρλας Στράτος / Φιστές Γεώργιος,

πρόεδρος Τοπικού Συµβουλίου∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΡΜΟΛΙΩΝ: Πλακωτάρη Αγγελική (συνταξ. εκπ/κός),

Σαραντάκη Ειρήνη, εκπ/κός Β’θµιας∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΥΓΩΝΥΜΩΝ: Μισετζής Γεώργιος, έµπορος∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΦΡΟ∆ΙΣΙΩΝ: Βασιλάκης Κων/νος, συνταξ. εκπ/κός∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΒΑΒΙΛΩΝ: Πλακωτάρη Αθηνά, προϊσταµένη∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΒΑΣΙΛΕΩΝΟΙΚΟΥ: Κατσάλα Κυριακή, προϊσταµένη∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΒΕΡΒΕΡΑΤΟΥ: Βασιλάκης Κων/νος, συνταξιούχος εκπ/κός∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΒΕΣΣΑΣ: Κέφης Αντ., πρόεδρος Πολιτιστικού Συλλόγου∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΒΙΚΙΟΥ: Καρακόζης Παναγιώτης, πρόεδρος Τοπικού

Συµβουλίου, συνταξ. καπετάνιος∆ΗΜ. ΣΧ. ΒΟΛΙΣΣΟΥ: Χαρισούλη ∆ήµητρα, προϊσταµένη

/ Παραδείσης Σωτ., διευθυντής∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΒΟΥΝΟΥ: Κωστάκη Ι., διευθυντής / Κριτάκη Σταύρου,

Πρόεδρος Τ. Συµβουλίου / Κουµελά Πλουµή, εκπ/κός / Θλιβίτου Αργ., εκπ/κός

∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΒΡΟΝΤΑ∆ΟΥ 1ο: Κάβουρας Μάρκος, διευθυντής∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΒΡΟΝΤΑ∆ΟΥ 2ο: Κολάκη Καίτη, εκπαιδευτικός∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΒΡΟΝΤΑ∆ΟΥ 3ο: Χούλης ∆ηµήτριος, διευθυντής∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ∆ΑΦΝΩΝΑ: Καλπακτσίδου Ελισάβετ, προϊσταµένη∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ∆ΙΕΥΧΩΝ: Γιαλιάς Στέλ. / Μπόης Μ.

/ Φωκάς Γεώργιος, πρόεδρος Τοπικού Συµβουλίου∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΕΓΡΗΓΟΡΟΥ: Σπανός Γρηγόριος, συντ. εκπ/κός Β’µιας∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΕΙ∆ΙΚΟ ΧΙΟΥ: Ζύµαρης ∆ηµ., διευθυντής∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΕΛΑΤΑΣ: Καρράς Ιωάννης, πρόεδρος Τ. Συµβουλίου∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΕΞΩ ∆Ι∆ΥΜΑΣ: Μανές Κοσµάς, εκπ/κός / Λαβίδα Παντ.

/ Πρωάκης Κ., συνταξ. εκπ/κός∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΖΥΦΙΑ: Κρητικός Παναγιώτης, νοµ. σύµ., ∆/ντής Ένωσης

Αγροτικού Συν/µού, εκπρ. Ετ. Έρευνας & Επικοινωνίας∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΘΟΛΟΠΟΤΑΜΙΟΥ: Μάσχας Ιωάννης, διευθυντής

/ Mαρδά Μαρίκα, εκπ/κός, Χριστάκης Γεώργιος∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΛΑΜΩΤΗΣ: Φραγκούλης Ευάγγελος, προϊστάµενος∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΛΛΙΜΑΣΙΑΣ: Σανδαλάρη Μαρία, διευθύντρια∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΜΠΙΩΝ: Καπίρης Μιχάλης, υπάλ. ΕΛΤΑ∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΜΠΟΥ: Παπαµιχαλάκης Ν., εκπ/κός

/ Μαµούνας Αντ., εκπ/κόςΣΧΟΛΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΜΠΟΧΩΡΩΝ: Καρατζάς Γεώργιος, διευθυντής∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΡ∆ΑΜΥΛΩΝ: Καραµιχαλέλλης Γεώργιος, διευθυντήςΣΧΟΛΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΡ∆ΑΜΥΛΩΝ: Καραµιχαλέλλης Γεώργιος, διευθυντής∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΡΥΩΝ: Κλεισσάς Ηλίας, προϊστάµενος∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗ: Στούπος Βασίλειος, προϊστάµενος∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΕΡΑΜΟΥ: Ξυδιάς Χαράλαµπος, ιερέας∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΗΠΟΥΡΙΩΝ: Φωτεινός Σταµάτιος, πρόεδρος Τοπικού

Συµβουλίου∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΟΙΝΗΣ: Μονιώδης Κων/νος, συντ. εκπ/κός∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΟΥΡΟΥΝΙΩΝ: Πέτρ. Μοσχούρης / Βουρνούς Φίλιππος,

πρόεδρος Τοπικού Συµβουλίου∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΥ∆ΙΑΝΤΑΣ: Φιστουρής Αχιλλέας, διευθυντής

/ Τσίγκος Στέφανος, Εκπ/κός∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΛΑΓΚΑ∆ΑΣ/ΣΥΚΙΑ∆ΑΣ: Φιστουρής Αχιλλέας, διευθυντής

/ Τσίγκος Στέφανος, εκπ/κός

∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΛΕΠΤΟΠΟ∆ΩΝ: Καρούση-Ρυµική Μ., πρόεδρος Τοπικού Συµβουλίου

∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΛΙΒΑ∆ΙΩΝ: Μονής Νικόλ., διευθυντής ∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΛΙΘΙΟΥ: Αλβανός Γεώργιος, προϊστάµενος∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΕΛΑΝΙΟΥΣ: Φραγκοµίχαλος Κων/νος, Σχολικός Σύµ. Β’θµιας∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΕΣΑ ∆Ι∆ΥΜΑΣ: Πυκνή ∆έσπ., εκπ/κός / Καλλέργη Ρούλα∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΕΣΤΩΝ: Σχολιάδης Κων/νος, πρόεδρος Τοπικού

Συµβουλίου / Φύλλα Ξένη, πρόεδρος Πολιτ. Συλλόγου ∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΥΡΜΗΓΚΙΟΥ: Κυριακώδης Ι., συνταξ. εκπ/κός

/ Κυριακώδης Μ. / Παππάς Β., Πολιτ. Συλλόγου / Γιαννούµης Αντ., Πολιτ. Συλλόγου

∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΝΕΝΗΤΟΥΡΙΩΝ: Σκυριώτη Ευρυδίκη, δ/ντρια Β’θµιας∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΝΕΝΗΤΩΝ: Φιστέ Κυριακή, διευθύντρια / Γιαλούση Μαρία,

εκπ/κός / Μπαλλή Αστ., εκπ/κός∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΝΕΧΩΡΙΟΥ: Πουληµά Αγγελική, προϊσταµένη∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΟΙΝΟΥΣΣΩΝ: Αβραµίδου ∆έσποινα, προϊσταµένη∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΟΛΥΜΠΩΝ: Μηλιανού Σταµ., εκπ/κός∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΓΙ∆ΑΣ: Βολάκη Βασιλεία, δηµοτική υπάλληλος ∆. Ιωνίας∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΡΠΑΡΙΑΣ: Ποταµούσης Ηρακλής, συνταξ. δηµ. υπάλληλος

∆. Αµανής∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΤΡΙΚΩΝ: Πασσάδης Παντελής, πρόεδρος Τοπικού Συµβουλίου∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΙΡΑΜΑΣ: Μίµαρος Νικόλαος, πρόεδρος Τοπικού Συµβουλίου∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΙΣΠΙΛΟΥΝΤΑΣ: Ράλλη ∆έσποινα, εκπ/κός

Ράλλης Χαράλαµπος, συνταξ. εκπ/κός∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΙΤΥΟΥΣ: Καραµιχαλλέλης Γεώργιος∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΟΤΑΜΙΑΣ: Βιτέλα Μαρία, εκπ/κός ∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΥΡΓΙΟΥ: Κλεισσάς Στέφανος, διευθυντής∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΙ∆ΗΡΟΥΝΤΑΣ: Καψίλης Μιχάλης, πρόεδρος Πολιτ/κού

Συλλόγου / Κοντού Μαρία, εκπ/κός Β’θµιας∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΠΑΡΤΟΥΝΤΑΣ: Νεραντζής Αντώνιος,

πρόεδρος Τοπικού Συµβουλίου∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΥΚΙΑ∆ΑΣ: Ζυγούρα Βάια, προϊσταµένη∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΡΥΠΩΝ: Μαλαφής Ιωάννης, δήµαρχος Αµανής

Γονιάς Μιχ., πρώην πρόεδρος∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΦΛΑΤΣΙΩΝ: Τσόρη Μαρίνα∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΦΥΤΩΝ: Γατανάς Χριστόφορος, συνταξ. εκπ/κός Β’θµιας∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΧΑΛΑΝ∆ΡΩΝ: Βασιλάκης Κων/νος, συνταξ. εκπ/κός∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΧΑΛΚΕΙΟΥΣ: Καρατζάς Γεώργιος, διευθυντής∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΧΙΟΥ 1ο, Γκιάλης Ιωάννης, διευθυντής

/ Κώττη Αικατερίνη, εκπ/κός ∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΧΙΟΥ 2ο: Σωτηράκης Μιλτιάδης, διευθυντής∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΧΙΟΥ 3ο: Κεραµιδάς Φώτιος, διευθυντής∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΧΙΟΥ 4ο: Σαχτούρης Χαράλαµπος, διευθυντής∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΧΙΟΥ 5ο: Ζωγράφος Ιωάννης, διευθυντής∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΧΙΟΥ 6ο: Κασµάς Ιωάννης, διευθυντής∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΧΙΟΥ 7ο: Μανάρας Κων/νος, διευθυντής∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΧΙΟΥ 8ο: Μερεσεντζής Ελευθέριος, διευθυντής∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΧΙΟΥ 9ο: Σούτης Μιλτιάδης, διευθυντής∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΧΙΟΥ 11ο: Σκούφαλος Μάρκος, διευθυντής

/ Γαρρής Γεώργιος, εκπ/κός∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΨΑΡΩΝ: Βρατσάνος Κων/νος, προϊστάµενος∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ Ι∆ΙΩΤΙΚΟ: Μαρίκα Μαρδά, εκπ/κός∆ΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟΥ, Ειρήνη Ψύλλου,

εκπ/κός, δ/ντρια ∆ηµοτ. Παιδ. Σταθ. ∆. Χίου

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ: Αλιφιεράκη ∆έσποινα, προϊσταµένη

ΝΗΠ. ΑΓ.ΜΗΝΑ ΝΕΟΧΩΡΙΟΥ: Πουληµά Αγγελική, προϊστ.ΝΗΠ. ΒΟΛΙΣΣΟΥ: Κάντζου Στέλλα, προϊστ.ΝΗΠ. ΒΡΟΝΤΑ∆ΟΥ 1ο: Νύκτα Μαίρη, προϊστ.ΝΗΠ. ΒΡΟΝΤΑ∆ΟΥ 2ο: Κατολέων Χριστίνα, προϊστ.ΝΗΠ. ΒΡΟΝΤΑ∆ΟΥ 3ο: Προυσαλίδη Άννα, προϊστ.ΝΗΠ. ΘΟΛΟΠΟΤΑΜΙΟΥ: Κολοκυθιά Αργυρώ, προϊστ.ΝΗΠ. ΕΙ∆ΙΚΟ ΧΙΟΥ: Ματθαίου Άννα, προϊστ.ΝΗΠ. Ι∆ΙΩΤΙΚΟ «ΤΑ ΧΕΛΙ∆ΟΝΙΑ»: Καλούπη Γεωργία, προϊστ.ΝΗΠ. ΚΑΛΑΜΩΤΗΣ: Σπύρου Αναστασία, προϊστ.ΝΗΠ. ΚΑΛΛΙΜΑΣΙΑΣ: Πατελοδήµου Χριστίνα, προϊστ.ΝΗΠ. ΚΑΜΠΟΥ: Γκίνη Πιπίνα, προϊστ.ΝΗΠ. ΚΑΜΠΟΧΩΡΩΝ 1ο: Κατσάλα Κυριακή, προϊστ.ΝΗΠ. ΚΑΜΠΟΧΩΡΩΝ 2ο: Καλπακτσίδου Ελισάβετ, προϊστ.ΝΗΠ. ΚΑΡ∆ΑΜΥΛΩΝ 1ο: Μουτρίκα Μαρία, προϊστ.ΝΗΠ. ΚΑΡ∆ΑΜΥΛΩΝ 2ο: Μουτρίκα Μαρία, προϊστ.ΝΗΠ. ΚΑΡΥΩΝ: Κολέτσου Γεωργία, προϊστ.ΝΗΠ. ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗ: Παΐδα Σεβαστή, προϊστ.ΝΗΠ. ΛΑΓΚΑ∆ΑΣ: Καρατζά Ελένη, προϊστ.ΝΗΠ. ΛΙΒΑ∆ΙΩΝ: Ντούβλη Καλλιρρόη, προϊστ.ΝΗΠ. ΛΙΘΙΟΥ: Αβραµίδου Αθηνά, προϊστ.ΝΗΠ. ΝΕΝΗΤΩΝ: Καστάνη Κυριακή, προϊστ.ΝΗΠ. ΟΙΝΟΥΣΣΩΝ: Χριστοφορίδου Σοφία, προϊστ.ΝΗΠ. ΠΥΡΓΙΟΥ: Προµπονάς Κων/νος, προϊστ.ΝΗΠ. ΣΥΚΙΑ∆ΑΣ: Ζυγούρα Βάια, προϊστ.

Μπουσέ Βασιλική, εκπ/κόςΝΗΠ. ΧΙΟΥ 1ο: Ζερβούδη ΚαλλιόπηΝΗΠ. ΧΙΟΥ 2ο: Χασάπη ΟυρανίαΝΗΠ. ΧΙΟΥ 3ο: Κωστάζου ∆έσποιναΝΗΠ. ΧΙΟΥ 4ο: Μπακαλούδη Παναγιώτα, προϊστ.

Ισίδωρος Σαλιάρης, εκπ/κόςΝΗΠ. ΧΙΟΥ 5ο: Βακιρτζή Αναστασία, προϊστ.ΝΗΠ. ΧΙΟΥ 6ο: Θεοδοσίου Γαρυφαλλιά, προϊστ.ΝΗΠ. ΧΙΟΥ 7ο: Κρόµπα Ευσταθία, προϊστ.ΝΗΠ. ΧΙΟΥ 8ο: Αντωνέλλη Ελένη, προϊστ.ΝΗΠ. ΧΙΟΥ 10ο: Κοντού Βιργινία, προϊστ.ΝΗΠ. ΧΙΟΥ 11ο: Ποριώτη Καλλιόπη, προϊστ.ΝΗΠ. ΧΙΟΥ 12ο: Καµπεράκη Μαρία, προϊστ.ΝΗΠ. ΨΑΡΩΝ: Καλλένη Χριστίνα, προϊστ.


_leykoma Dhmotikon Lr

Documents

Transcript of _leykoma Dhmotikon Lr