Ν. Φ. ΚΑΤΑΚΛΙΣΗΣ

Σύμφωνα με το Εθνικό Συμβούλιο των Ηνωμένων

Πολιτειών για τα έλκη η κατάκλιση ορίζεται ως «η

εντοπισμένη περιοχή νέκρωσης των ιστών, που συμβαίνει

όταν συμπιέζονται για παρατεταμένο χρονικό διάστημα οι

ιστοί, κυρίως οι οστέινες περιοχές (δηλαδή τα σημεία

εκείνα που είναι ευάλωτα στη δημιουργία κατάκλισης)».

Τα σημεία αυτά είναι ανάλογα με τη θέση που κείτεται

ο ασθενής. Δηλαδή τα σημεία αυτά είναι:

Πτέρνες, σφυρά, διοτροχαντήριος ακρολοφία,

λαγόνιος ακρολοφία, κόκκυγας

Γόνατα, αγκώνες, ωμοπλατιαίες άκανθες, πτερύγια

αυτιών

Ακανθώδεις αποφύσεις της σπονδυλικής στήλης,

ινιακό οστό

Σ’ αυτά τα σημεία που δημιουργούνται κατακλίσεις σε

σημεία, όπου δεν υπάρχουν οστέινες περιοχές, αλλά

υπάρχουν μαλακά μόρια όπως για παράδειγμα στην

κοιλιακή χώρα, στο επιγάστριο, στο στήθος (συγκεκριμένα

στις θηλές).

Οι παράγοντες που είναι υπαίτιοι για τη δημιουργία των

κατακλίσεων ταξινομούνται σε εξωτερικούς και

εσωτερικούς:

Ι. Εξωτερικοί παράγοντες:

Πίεση: Στο σημείο που ασκείται πίεση

δυσχεραίνεται η ροή του αίματος, έτσι ώστε

σταδιακά να προκαλείται ερυρθότητα, φλύκταινα,

οίδημα, ανοξία και τελικά νέκρωση του δέρματος

και των υποκείμενων ιστών.

Τριβή: Με την τριβή του σώματος πάνω σε

ανθεκτική σκληρή επιφάνεια, όπως το στρώμα,

σεντόνια, ερεθίζεται το δέρμα και αποσπάται η

επιδερμίδα.

Συνδυασμό πίεσης και τριβής: Αυτό συμβαίνει

συνήθως σε καθιστή ή ημικαθιστή θέση αρρώστου

χωρίς υποστήριγμα ποδιών. Κατ’ αυτόν τον τρόπο

ο ασθενής γλιστράει προς τα κάτω, πιέζονται οι

ιστοί και τα αγγεία και προκαλείται ισχαιμία. Η

παρουσία ξένων σωμάτων π.χ. ψίχουλα, κουμπιά ή

πτυχές του κάτω ιματισμού συμβάλλουν στην

δημιουργία κατακλίσεων.

Υγρασία: Η υγρασία από εκκρίματα και

απεκκρίματα (ούρα , κόπρανα), πλημμελή φροντίδα

μετά τη χρήση δοχείου, εφίδρωση ή άλλα υγρά του

σώματος μαλακώνουν το δέρμα, αποτελούν εστίες

μικροβίων και προδιαθέτουν στη δημιουργία

κατακλίσεων και μολύνσεων.

ΙΙ. Εσωτερικοί παράγοντες:

Ελλατωμένη ή κακή θρέψη και ελάττωση μυϊκής

μάζας (ηλικιωμένα άτομα).

Απώλεια αισθητικότητας και κινητικότητας σε

βλάβες εγκεφάλου κ.α.

Ατροφικό δέρμα με απώλεια ελαστικότητας και

υποδόριου λίπους

Χαμηλή αρτηριακή πίεση (συστολική και

διαστολική)

Παρουσία αναιμίας

Απίσχνωση (προεξοχή οστών) και παχυσαρκία

Περιφερειακές αγγειοπάθειες (διαβητικοί)

κωματώδεις και συγχυτικές καταστάσεις,

καταβολικά φάρμακα, κορτικοειδή κ.α.

Ο αντικειμενικός σκοπός για την περιποίηση της

κατάκλισης είναι η άρση των παραγόντων , εσωτερικών και

εξωτερικών, που προκαλούν τη δημιουργία κατάκλισης.

Οι κατακλίσεις είναι ένα σοβαρό πρόβλημα με

δυσμενείς επιπτώσεις για τον άρρωστο. Ο καλύτερος

τρόπος περιποίησης / θεραπείας της κατάκλισης είναι η

πρόληψή της, η οποία επιτυγχάνεται με την πλύση ράχεως.

Η πλύση ράχεως πραγματώνεται πριν την περιποίηση της

κατάκλισης στις υπόλοιπες οστέινες περιοχές.

Η κατάκλιση εξ’ ορισμού δεν είναι τραύμα. Η λύσις

της συνεχείας των ιστών είναι τραύμα. Για να γίνει η λύση

της συνεχείας των ιστών, πρέπει να παρεμβληθεί κάποιο

όργανο, είτε είναι αμβλί, οξύ κ.λ.π.

Στην κατάκλιση συμπιέζονται οι μύες, κατεξοχήν, και οι

οστέινες περιοχές, συνεπώς οι μύες διηνίζονται και

απομακρύνονται ο ένας από τον άλλο. Κατ’ αυτόν τον

τρόπο δημιουργείται η εξέλκωση. Η δημιουργία της

κατάκλισης γίνεται σταδιακά. Αρχικά υπάρχει ερυθρότητα,

οι ιστοί δεν οξυγονώνονται και νεκρώνονται λόγω

συμπίεσης (τριβής και πίεσης) με αποτέλεσμα να

απομακρύνονται οι ιστοί μεταξύ τους.

Παρ’ όλη τη διαφορά που υπάρχει μεταξύ της

κατάκλισης και του τραύματος η περιποίηση γίνεται κατά

τον ίδιο τρόπο, με την ίδια διαδικασία, δηλαδή με άσυπτη

τεχνική. Και στις δυο περιπτώσεις δεν πρέπει να γίνει

επιμόλυνση, εξαιτίας της παρουσίας αίματος.

Υλικά που πρέπει να έχει ο νοσηλευτικός δίσκος-

τροχήλατο

Βενζίνη ή αιθέρας

Φυσιολογικός ορός (τον ανοίγουμε με άσυπτη

τεχνική και τοποθετούμε το σύστημα)

Οξυζενέ

Διάφορες αντισυπτικές διαλύσεις (κατά προτίμηση

χωρίς ιδώδιο για παράδειγμα tibitine. Το ιώδιο

στην αντισυπτική διάλυση που απορροφείται από

τον οργανισμό, απορυθμίζει τον θυρεοειδή αδένα,

ο οποίος συμβάλλει στο μεταβολισμό)

Διάφορα αντιβιοτικά (σκόνη Teramicin, Spray

uebacedin, αλοιφή ή γάζα fucidin)

Λευκοπλάστ

Ψαλίδι

Κάψα με τολίπια βάμβακος ή μικρές γάζες

Δυο (2) νεφροειδή, από τα οποία το ένα να έχει

στο κυρτό μέρος του ένα κομμάτι βαμβάκι,

χαρτοβάμβακο ή γάζα

Αυτοκόλλητα στερεωτικά fixomoul

Μια πετσέτα νοσηλείας

Τετράγωνο αδιάβροχο πολλαπλών και μιας χρήσης

Ένα σετ αλλαγής

Το σετ αλλαγής αποτελείται από ένα νεφροειδές το

οποίο περιέχει γάζες όλων των βαθμών αλλά κυρίως (1ου)

πρώτου και (3ου) τρίτου βαθμού, ένα διαχωριστικό, μια

χειρουργική λαβίδα, μια ανατομική λαβίδα, ένα ψαλίδι και

ένα δείκτη αποστείρωσης. Το σετ το διπλώνουμε σε δυο

τετράγωνα πολλαπλής ή μιας χρήσης.

Στο σετ αναγράφουμε την ημερομηνία στον

αυτοκόλλητο δείκτη αποστείρωσης, ο οποίος βρίσκεται

κατά μήκος του σετ (εκεί που «κλείνει» το σετ). Σε μια

αυτοκόλλητη ταινία που τοποθετούμε πάνω στο σετ στο

πάνω μέρος, αναγράφουμε τι περιέχει το σετ , το θάλαμο

και την υπογραφή μας. Με την ίδια στερεωτική

αυτοκόλλητη ταινία στερεώνουμε και τις πλάγιες πλευρές

του σετ.

Τοποθετούμε τα υλικά μας σ’ ένα δίσκο τον οποίο

τοποθετούμε στο τροχήλατο και πηγαίνουμε στον ασθενή

μας για την πραγμάτωση της νοσηλείας.

Περιγραφή νοσηλευτικής διαδικασίας για την

περιποίηση της κατάκλισης

Κύριο μέλημα είναι να ενημερώσουμε τον άρρωστο μας

για το τι πρόκειται να κάνουμε. Έπειτα προσπαθούμε να

αποκτήσουμε τη μοναχικότητα του ασθενούς και να μην

τον εκθέσουμε. Αν ο ασθενής μας δεν επικοινωνεί με μια

απλή κίνηση των χεριών μπορούμε να κάνουμε αισθητή

την παρουσία μας, για παράδειγμα με ένα χάδι.

Γυρνάμε τον ασθενή στο πλάι για να περιποιηθούμε την

κατάκλιση στην περιοχή του κόκκυγα. Κάνουμε τον

ιματισμό παπλωματάκι και το τοποθετούμε πάνω στον

ασθενή. Πάνω στο παπλωματάκι τοποθετούμε την πετσέτα

νοσηλείας, για να προφυλάξουμε τον ιματισμό μας.

Κάνουμε το αδιάβροχο τετράγωνο (πολλαπλών ή μιας

χρήσης) ριπίδι και το τοποθετούμε κάτω από τον ασθενή

και στα κάτω κλινοσκεπάσματα για να προφυλάξουμε τον

ιματισμό. Παίρνουμε το νεφροειδές (όχι αυτό με το

βαμβάκι στο κυρτό μέρος) και το τοποθετούμε κάτω από

την κατάκλιση και φοράμε τα γάντια πολλαπλών χρήσεων.

Παίρνουμε ένα τολίπιο βάμβακος (ή γάζας) με βενζίνη (ή

αιθέρα) και κάνουμε επάλειψη στα λευκοπλάστ ή στην

στερεωτική γάζα για να βγει ευκολότερα. Παίρνουμε τη

γάζα (αν είναι μια) /τις γάζες που στερεώνουν την

κατάκλιση και τις παρατηρούμε. Δεν τη/τις βγάζουμε δίπλα

στη μύτη μας γιατί αν είναι πυώδη και ούτο κάθε εξής, θα

μύριζε έντονα. Την /τις πετάμε στο νεφροειδές, με την

εξωτερική πλευρά να ακουμπά στο νεφροειδές για να μην

γίνει διασπορά των μικροβίων ιδιαιτέρως αν το νεφροειδές

είναι πολλαπλών χρήσεων. Αν είναι πολλαπλών χρήσεων

το νεφροειδές αδειάζουμε το περιεχόμενο μέσα στην

σακούλα για τα άχρηστα και στη συνέχεια τοποθετώ το

νεφροειδές μέσα στη λεκάνη με την αντισυπτική διάλυση,

γιατί μας ενδιαφέρει να γίνει απολύμανση των υλικών που

χρησιμοποιούμε (και αυτός που θα τα πλύνει να μην

μολυνθεί) και να μην γίνεται διασπορά των μικροβίων. Αν

είναι μιας χρήσης το πετάμε στην σακούλα με τα άχρηστα.

Παίρνουμε το δεύτερο νεφροειδές, το οποίο έχει στο

κυρτό μέρος του το κομμάτι με το βαμβάκι και το

τοποθετούμε κάτω από την κατάκλιση. Παίρνουμε και το

σετ αλλαγής και το τοποθετούμε σε μέρος που να μην

εμποδίζει τον άρρωστο αλλά και να μπορούμε να

τηρήσουμε αυστηρά τους κανόνες της άσυπτης τεχνικής.

Ελέγχουμε την ημερομηνία στο σετ αλλαγής και αφαιρούμε

όλα τα λευκοπλάστ και το δείκτη αποστείρωσης.

Αν υπάρχουν δυο άτομα για την πραγμάτωση της

νοσηλείας, τότε ο ένας νοσηλευτής ανοίγει το σετ

πρώτο τετράγωνο του με πολύ προσεκτικές

κινήσεις και ο άλλος φοράει με προσεκτικές

κινήσεις τα αποστειρωμένα γάντια.

Αν όχι, δηλαδή αν υπάρχει ένας νοσηλευτής για την

περιποίηση της κατάκλισης, τότε ανοίγουμε το ένα

τετράγωνο όπου είναι διπλωμένο το σετ. Αμέσως

μετά φοράμε με προσεκτικές κινήσεις τα

αποστειρωμένα γάντια. Ανοίγουμε και το δεύτερο

τετράγωνο όπου είναι διπλωμένο το σετ.

Για να δημιουργήσουμε ένα καλό χειρουργικό πεδίο,

παίρνουμε το σετ αλλαγής και το τοποθετούμε στην άκρη

(δεν το ακουμπάμε, απλά μετακινούμε τα τετράγωνα).

Βγάζουμε τα εργαλεία, ελέγχουμε το δείκτη αποστείρωσης

και βγάζουμε το διαχωριστικό. Τοποθετούμε τα εργαλεία

κατά την ίδια κατεύθυνση στη σειρά και έτσι έχουμε ένα

καλό χειρουργικό πεδίο. Αξιολογούμε παρατηρώντας την

κατάκλιση. Παρατηρούμε αν έχει επιμολυνθεί, να

υπάρχουν νεκρωμένοι ιστοί λόγω της συμπίεσης. Αν έχει

δημιουργηθεί νεκρωμένος ιστός (εσχάρα δηλαδή) πρέπει να

την αφαιρέσουμε για να μπορέσουμε να περιποιηθούμε την

κατάκλιση.

Συνήθως κάτω από την εσχάρα υπάρχει διαποίηση.

Παίρνουμε τη χειρουργική λαβίδα και το ψαλίδι και

αφαιρούμε την εσχάρα, δηλαδή την κόβουμε. Συνεχίζουμε

να βαστάμε τη χειρουργική λαβίδα και τοποθετούμε το

ψαλίδι στο χειρουργικό πεδίο. Παίρνουμε την ανατομική

λαβίδα και με μια γάζα πρώτου (1ου) βαθμού κάνουμε ένα

τολίπιο γάζης πάνω από το χειρουργικό πεδίο (όχι πάνω

από το σετ). Ξεκινάμε την περιποίηση της κατάκλισης με

φυσιολογικό ορό. Βάζουμε στο κέντρο της κατάκλισης τη

λαβίδα με το τολίπιο και ο/η συνάδελφος ρίχνει

φυσιολογικό ορό και αρχίζουμε την περιποίηση από το

κέντρο προς τα έξω με κυκλικές κινήσεις, σταθερά με μέση

δύναμη για να μην δημιουργήσουμε περαιτέρω κάκωση

στους ιστούς. Αλλάζουμε συνεχώς τολίπια και συνεχίζουμε

τον καθαρισμό μέχρι να δούμε ότι έχουμε απομακρύνει τα

σημεία της επιμόλυνσης. Εάν παρατηρήσουμε ότι υπάρχει

έστω και ένα σημείο φλεγμονής, για παράδειγμα οίδημα,

ερυθρότητα, πόνος, πιθανόν κάτω από τα χείλη της

κατάκλισης να υπάρχουν κρύπτες μικροβίων. Συνακόλουθα

παίρνουμε τη γάζα πρώτου (1ου) βαθμού και τη

μετατρέπουμε σε δευτέρου (2ου) δηλαδή ανοίγουμε τη γάζα

και κάνουμε μια μύτη με τη λαβίδα. Σε συνδυασμό με

φυσιολογικό ορό και οξυζενέ καθαρίζουμε γύρω γύρω στο

εσωτερικό της κατάκλισης (τα χείλη της κατάκλισης

εσωτερικά). Πετάμε στο νεφροειδές τη γάζα και

δημιουργούμε και άλλες ως ότου να δούμε ότι έχουν φύγει

όλα τα σημεία της επιμόλυνσης. Επιπρόσθετα κάνουμε την

αντισηψία της γύρω περιοχής, δηλαδή της περιοχής γύρω

από την κατάκλιση γιατί μας ενδιαφέρει να έχουμε ένα

ευρύ πεδίο χωρίς μικρόβια. Με τη λαβίδα και ένα τολίπιο

με αντισηπτική διάλυση πραγματοποιούμε την αντισηψία

της περιοχής με κυκλικές κινήσεις. Συνεχίζουμε την

περιποίηση με τα αντιβιοτικά. Βάζουμε τη σκόνη teramicin

και το σπρέι nebacedin στην εξέλκωση. Για να

διατηρήσουμε την διίδρωση των ιστών και να μην

ξεραθούν, χρησιμοποιούμε τη γάζα Fucidin. Η/ο

συνάδελφός μας σερβίρει τη γάζα, η οποία βρίσκεται

ανάμεσα σε δυο χαρτιά. Επειδή είναι πιθανόν, στην

προσπάθεια να την ανοίξουμε να μας πέσει, την ανοίγουμε

πάνω από το χειρουργικό πεδίο, ώστε να έχουμε τη

δυνατότητα να την ξαναπιάσουμε αν μας πέσει. Ανάλογα

με το μέγεθος της κατάκλισης διπλώνουμε αν χρειαστεί τη

γάζα fucidin και την τοποθετούμε στην κατάκλιση.

Παίρνουμε μια γάζα τρίτου (3ου) βαθμού και στη συνέχεια

μερικές ακόμη και στερεώνουμε ή με λευκοπλάστ ή με το

αυτοκόλλητο στερεωτικό Fixomoul.

Τελείωσε η περιποίηση της κατάκλισης και αφαιρούμε

τα γάντια. Τα πετάμε στο νεφροειδές. Στη συνέχεια

στερεώνουμε τα λευκοπλάστ ή το fixomoul και τις όποιες

ατέλειες έχουν. Πετάμε τα άχρηστα του νεφροειδές στον

κουβά με τα άχρηστα, ο οποίος βρίσκεται στο τροχήλατο,

και τα εργαλεία και το χρησιμοποιούμενο νεφροειδές τα

τοποθετούμε στην αντισηπτική διάλυση. Αφαιρούμε την

πετσέτα νοσηλείας και το αδιάβροχο τετράγωνο

πολλαπλών ή μιας χρήσεως. Παρακαλούμε τον ασθενή να

παραμείνει σε αυτή τη θέση για λίγη ώρα.