St. Helen-Ypomoni (Patience) the RighteousSt. Ypomoni, or Ipomoni (Patience) the Righteous,

and the Former Byzantine Empress Augusta Helen Palaiologos (Dragash)The memory of our Righteous and God-bearing mother Ypomoni is celebrated on March 13th (the day

of her repose) and May 29th (the date of the fall of Constantinople and the death of her son Constantine XI Palaiologos)

Απολυτίκιον. Ήχος πλ. α'. Τον συνάναρχον Λόγον.Την κλεινήν βασιλίδα εγκωμιάσωμεν, Υπομονήν την οσίαν, περιστεράν ευλαβή εκ του κόσμου πετασθείσαν της συγχύσεως προς τας σκηνάς του

ουρανού, εν αγάπη ακλινεί, ασκήσει και ταπεινώσει βοώντες, θραύσον, λιταίς σου ημών δεσμούς ανόμους, άνασσα.

Apolytikion of St. Ypomoni the Righteous - Plagal of the 1st ToneThe noble queen let us hymn, Ypomoni the Righteous, the pious dove who flew from the world's disarray towards the dwelling place of heaven, in

unending love, asceticism and humility, crying, shatter, by your prayers, the shackles of the lawless, O queen.

Κοντάκιον. Ήχος πλ. δ'. Τη Υπερμάχω.Υπομονής θεοστηρίκτου την ομώνυμον και βασιλίδων θεοσόφων την υπέρτιμον, την εκλάμψασαν ως άστρον εν Βυζαντίω και χορούς μοναζουσών

καταπυρσεύσασαν, ταπεινώσεως βολαίς ανευφημήσωμεν, πόθω κράζοντες. Χαίροις, Μήτερ πανεύφημε.

Kontakion in the Plagal of the Fourth ToneBearing the name of Godly-strengthened Patience, and the most-honored of the Godly-wise rulers, who shone as a star in Byzantium and blazing

among the choirs of the monastics, with the rays of humility let us praise her, crying out fervently: Hail, O most-praised Mother.

Μεγαλυνάριον.Χαίροις εκμαγείον υπομονής, στήλη σωφροσύνης, αδιάσειστον αρετών, τείχος και ταμείον, Υπομονή, αγάπης, ενθέων βασιλίδων κέρας περίδοξον.

MegalynarionHail archetype of patience, pillar of abstinence, unassailable of virtues, O wall and treasury of love, Ypomoni, glorify the horn of pious rulers.

The Life of St. YpomoniThe memory of our Righteous and God-bearing mother Ypomoni is celebrated on March 13th (the day of her repose) and May 29th (the

date of the fall of Constantinople and the death of her son Constantine XI Palaiologos)

St. Ypomoni, in the world Helen Dragash, and later as the wife of Manuel II Palaiologos, "Helen in Christ God Augusta and Empress of the Romans, Palaiologos", was the daughter of Constantine Dragash, one of the many leaders and inheritors of the large Serbian kingdom of Stefan Dusan. She came from royal and blessed generation. Many of her ancestors were Saints (e.g. Stefan Nemania. the Serbian king and founder of the Holy Monastery of Chilander on Mount Athos and St. Symeon the Myrrh-gusher). Konstantine Dragash assumed the leadership of what is today the Bulgarian portion of northeast Macedonia, in the area between the rivers Axiou and Strymonos. Her birth took place immediately after the death of the Dusan years. Her upbringing. education, and her treatment were greatly influenced by the Byzantine ideal, because the Serbs were greatly

influenced by Byzantine culture. They thought of themselves as more identifying with the culture and especially the national consciousness of the Byzantine Empire. Emotionally and essentially they were considered Byzantine, as she was later allowed to become Augusta and Empress due to her birth in the Serbian homeland. Above and beyond these, she was raised with the family tradition of the unshakeable Orthodox faith in God. This faith guided and illumined her, and would inspire her life which would be full of sorrows and trials. She was about 19 years old when she married Manuel II Palaiologos (1390), a few days before becoming Emperor.

The new life of Helen - St. Ypomoni, from the beginning showed itself to be Golgotha. Many times she had to drink the cup of insults and debasement by her husband's side, not only from those of other religions, but from the Christians by name of the Western nations, in their desperate attempt to find ways to save the dying Empire. Helen - St. Ypomoni demonstrated outstanding. [Η Ελένη - αγία Υπομονή απεδείχθη εξαιρετικός άνθρωπος που συγκέντρωνε πολλές και μεγάλες αρετές, και ψυχική δύναμη.] Helen - Patience holy man who demonstrated extraordinary gathering many great virtues, and spiritual strength. Έδειξε ότι είχε απόλυτη συναίσθηση τόσο της θέσης της και των περιστάσεων, όσο και του ρόλου που αυτές της υπαγόρευαν, σε όλα τα επίπεδα. Showed that both had an absolute sense of position and circumstances, and the role of these require it, at all levels.] She loved the people. She was the Great Mother whom anyone could approach. She shared the anxieties and concerns of her fearful nation and whatever she did was accompanied by prayer, her meekness, sweetness and consoling words. [Συμμεριζόταν τις αγωνίες του και ανησυχίες του ενώπιον των φοβερών εθνικών κινδύνων και προσπαθούσε πάντοτε με την προσευχή, με την πραότητά της και με γλυκά και παρηγορητικά της λόγια να τον ενισχύσει.] What was briefly written about the Empress by George Gemistos-Plython was very characteristic and eloquent: "This Queen with much humility and perseverance appeared to address the two ways of life. Neither at the time of testing apegoitefeto or when she was granted rest, but in each case she did what was required. [Ούτε κατά τους καιρούς των δοκιμασιών απεγοητεύετο, ούτε όταν ευτυχούσε επανεπαύετο, αλλά εις κάθε περίπτωσιν έκανε το πρέπον.] She joined together intelligence and bravery, more than any other woman. She was distinguished for her chastity. She had completely deep righteousness. We did not know her to do evil to anyone, either men or women. Instead we know that she did much good to many. With what other way can righteousness be shown in practice, other than to never do your own will or show evil towards anyone, but only show good to many?” She proved worthy of her philosophical and Christ-loving husband, Manuel. She proved worthy to work next to him for 35 years, in accordance with their martyrdom, in other words, everything was held in agreement, harmony, a co-spirit of Christ and holiness of struggles. They managed to honor virtue with words and deeds. “By word of teaching the practical, their work became prototypes and icons of applied love”. To this blessed couple God graced eight children. From the six boys, two of them ascended the Emperor’s throne, John VIII and Constantine XI. The final legendary Emperor. Theodore, Demetrios and Thomas became leaders of Mystra, and Andronikos of Thessaloniki. The two girls, however, passed away at a young age. The mother who had so many children and who loved them so much, nurtured them with the streams of faith and the sweet teaching of our Orthodox Church, taking them to holy shrines and sacred Monasteries of the Kingdom, and sought prayers for them by the holy ascetics and Elders. She raised them “in the law of the Lord from youth”, and never “ceased with tears of prayer and love to instill the law in each one”. With patience and persistence, with care and prayer she shaped their characters, and together gave them “life” and “good life”. In this way, she managed, among others, to end 90 years of conflict between the members of the Imperial Family, which had extinguished the Empire. Any differences of opinion or conflicts that occured (after the death of Manuel), were overcome silently with the prestige of her motherly intervention and her prayer.

Her love towards the Monasteries was special. There she felt rest, her soul would rest, and she drew strength and courage for what would follow. This she imparted to her whole family. Her husband, who ceded the throne to his first-born son John, two months before his death (May 29th 1425), he enrolled in the Pantocrator Monastery in Constantinople, where he was tonsured a monk with the name Matthew. She, after the death of her husband became a nun (1425) in the Monastery of Lady Martha, with the name Ypomoni (Patience). And three from their children became monks, Theodore and Andronikos (monk Akakios) in the Pantocrator Monastery, and Demetrios (Monk David) in Didymoteicho (Western Thrace). Further, as long as they were in their homeland, together with her father she built the Holy Monastery of Panagia Pammakaristos in Poganovo of the city of Demetrovgrad in southeast Serbia.

In Constantinople she was associated with the Holy Monastery of the Precious Forerunner of Petra, where the Holy Relic of St. Patapios the Righteous Wonderworker was kept, to which St. Ypomoni showed a special reverence. The Monastery was founded by the fellow ascetic of St. Patapios in Egypt, Vara the Righteous, outside of the Roman gate before 450 AD. With St. Ypomoni’s help she founded in the Monastery a female old-age home with the name “The hope of the hopeless”. Her reverence towards St. Patapios was revealed by the fact that the iconographer of the cave of St. Patapios on the Geraneia Mountain of Corinth considered it essential to depict St. Ypomoni next to the body of the Saint. St. Ypomoni was a bright and illumined person, endowed with many talents, which she “traded” with wisdom and prudence and gained much, manged with virtue, asceticism and endurance to reach a hard to scale measure of virtue.

A meaningful physiognomy of her time, Gennadios Scholarios, the first Ecumenical Patriarch after the Sack of Constantinople, in his Paramythetiko Logo to King Constantine CI, “At the dormition of his mother St. Ypomoni”, he offers the following characteristically: “This blessed Queen when she was visited by someone wise, he would leave amazed from her unique wisdom. When she met some ascetic, he would leave, after the meeting, shamed by his poor virtue, ashamed by her virtue. When she met someone intelligent, he would be struck by her greater intelligence. When she would meet with a legislator, they became [προσεκτικώτερος]. When she spoke with some lawyer, they believed that they had before them the Rule of Law in practice. When someone brave would meet her, they would feel defeated, feeling amazed by her patience, wisdom and strength of character. When she was approached by some philanthropist, they were struck by her greater and perceivable feeling of philanthropy. When she met some friend of amusements, they would gain wisdom, and coming to know their humility before her, repented. When she met some zealot of piety, they would gain greater zeal. Every one suffering, after meeting with her received some reliev of their pain. Every arrogant person berated his great self-love. And in general there was no one who who came into contact with her and did not become better.”

God granted her to not live through the last tragic moments of the Empire. He called her close to Him on March 13th 1450, having lived 35 years as Empress and 25 years as a humble nun. Her servant John Evgenikos, the brother of St. Mark Archbishop of Ephesus, in his Paramythetiko Logo to Constantine Palaiologos at the dormition of his Mother, St. Ypomoni, wrote: As for your eternal Lady Mother, everything as long as she lived was excellent, faith, works, generation, the way life, word and everything together was pure and worthy of divine honor, and as she lived as a partaker of divine Providence, thus she ended.” The “Holy Lady” as she is named by George Frantzes, is joined with the thought of her monastic name

(Ypomoni) with the way she confronted the good and also the many problems in her whole life. Patience in life, deed and monastic name. “In patience she possessed her soul”"

A recent miracle of the Saint"Many are the appearances of St. Ypomoni in the last few years to the faithful and also to non-Christians. The following miraculous appearance involved the healing of a sick man. St. Ypomoni appeared as a nun to a taxi driver from Athens. She stopped his taxi, and sought to be driven to Loutraki. The taxi driver had skin cancer on his hands and was experiencing a great lack of faith. On the way, the nun, who wore a cowl with a red cross asked him: "Why are you sad?" And he did not hesitate to confess the whole truth. After she asked him if he wanted her make the sign of the Cross on him so that he would become well, and he agreed. In a short time however, he started to get sleepy, and he asked the nun if they could stop for a little so that they wouldn't be killed. They had arrived close to the destination, and it would be easy for her to find another taxi. He stopped on the side of the road and fell asleep. When he woke up he noticed that his hands were better, but the nun had disappeared. He asked people in the area if they saw a nun near there, but no one had seen her. He therefore returned to his taxi and realized that it had been some Saint who had then disappeared. He headed right away to his doctor and related what had happened. At that instant his eyes fell on an icon which was hanging in the doctor's office, and he fell from his chair and cried: "That was her." The icon was of St. Ypomoni. Thus he learned who it was that healed him and softened his unbelief. The cowl with the red cross showed her origin before becoming Empress of Byzantium, and with this monastic schema her life ended. Later it became known that the day when the miracle occurred was March 13th, the day when the Saint celebrates."

Ἡ Ὁσία Ὑπομονὴ καταγόταν ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολη. Ἦταν ἡ «Ἑλένη ἐν Χριστῷ τῷ Θεῷ πιστὴ Αὐγούστα…» καὶ αὐτοκρατόρισσα Ρωμαίων ἡ Παλαιολογίνα. Ἦταν ἡ σύζυγος τοῦ αὐτοκράτορος Μανουὴλ Β’ τοῦ Παλαιολόγου (1391 – 1425 μ.Χ.) καὶ μητέρα δύο, στὴ συνέχεια, αὐτοκρατόρων, τοῦ Ἰωάννου Η’ Παλαιολόγου καὶ τοῦ Κωνσταντίνου τοῦ ΙΑ’ Παλαιολόγου, τοῦ τελευταίου βυζαντινοῦ ἡρωικοῦ ἐθνομάρτυρος αὐτοκράτορα.

Ὁ ἱστορικὸς Χρυσολωρᾶς γράφει γιὰ τὸν αὐτοκράτορα Μανουὴλ Β’ καὶ τὴ σύζυγό του Ἑλένη, τὴν μετέπειτα Ὁσία Ὑπομονή: τοὺς διέκρινε «ὁσιότης μὲν εἰς Θεόν, δικαιοσύνη δὲ πρὸς ἀνθρώπους καὶ ἐπὶ πλέον κατοικοῦσε μέσα τους ὁ ἔρως πρὸς τὸν Χριστόν». Ἦταν ἕνα ζεῦγος, ποὺ ἐνῶ περνοῦσε ἀπὸ συνεχεῖς φοβερὲς ἐξωτερικὲς φουρτοῦνες, ὅμως μεταξύ του εἶχε συνευδοκία, δηλαδὴ κάτι περισσότερο ἀπὸ ὁμοφροσύνη καὶ ἀλληλοκατανόηση. Ἦταν «ἁγία Δέσποινα» (=ἁγία ἀρχόντισσα), κατὰ τὸν ἱστορικὸ Γεώργιο Φραντζῆ, «καλὴ κἀγαθὴ ψυχή», κατὰ τὸν Πλήθωνα.

Ἦταν στήριγμα τοῦ συζύγου της, διότι εἶχε μεγάλη πίστη καὶ μεγάλη ὑπομονή. Τοὺς υἱούς της τοὺς ἀνέτρεφε μὲ παιδεία καὶ νουθεσία Κυρίου, ὥστε νὰ εἶναι πάντοτε μονιασμένοι καὶ στὴν καρδιά τους νὰ βασιλεύει ἡ πίστη καὶ κάθε ἀρετή. Ἀπὸ αὐτοὺς δύο ἔγιναν αὐτοκράτορες, ἀπὸ τοὺς ὁποίους ὁ ἕνας, ὁ Κωνσταντίνος ὁ ΙΑ’, ἔγινε θρύλος καὶ ἔμπνευση στὸ Ἑλληνικὸ Γένος. Τὰ ἄλλα τέσσερα ἔγιναν ἡγεμόνες στὴν Πελοπόννησο καὶ τὴν Θεσσαλονίκη. Ἀπὸ αὐτοὺς οἱ τρεῖς ἔγιναν στὸ τέλος μοναχοί. Οἱ δύο θυγατέρες της σὲ παιδικὴ ἡλικία ἀπεβίωσαν.

Ὅταν πέθανε ὁ σύζυγός της, ἡ Ἁγία ἔγινε μοναχὴ σὲ ἕνα μοναστήρι ἔξω ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολη καὶ ἔλαβε τὸ ὄνομα Ὑπομονή. Μετὰ εἴκοσι πέντε χρόνια μοναχικῆς ζωῆς κοιμήθηκε ὁσίως μὲ εἰρήνη τὸ 1450 μ.Χ., τρία χρόνια πρὶν τὴν ἅλωση τῆς Κωνσταντινουπόλεως.Ὁ γνωστὸς λόγιος τῆς ἐποχῆς ἐκείνης Γεώργιος Γεμιστός ἢ Πλήθων γράφει γι’ αὐτὴν ὅτι διέθετε «σύνεσιν καὶ τελείαν σοφρωσύνην» σὲ τέτοιο βαθμὸ τελειότητος ποὺ λίγες μοναχὲς τὴν ἔφθαναν.Καὶ πρὶν γίνει μοναχὴ ἀναφέρει ἕνας ἄλλος σύγχρονός της ἦταν τὸ καύχημα γιὰ τὸν ἄνδρα της καὶ τὰ παιδιά της, ἀλλὰ καὶ καύχημα γιὰ τὸν λαὸ τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Ὁ Πλήθων γράφει ἀκόμα ὅτι: «Δὲν εἶναι εὔκολο νὰ βρεῖ κανεὶς ὅμοια μ’ αὐτὴν γυναίκα, ἀνάμεσα σὲ ἄλλες ποὺ ἔχουν τὰ ἴδια ἀξιώματα, οὔτε ἄλλη μὲ τόσα χαρίσματα καὶ τόσες ἐνάρετες πράξεις».

Η ΟΣΙΑ ΥΠΟΜΟΝΗ

Εικάζεται ότι είναι ή τελευταία Αυτοκράτειρα του Βυζαντίου (1390-1450 μ.Χ.). Λεγόταν Ελένη Δραγάση και είναι ή μοναδική Σλάβα, πού έγινε αυτοκράτειρα του Βυζαντινού θρόνου. Επίσης, ήταν κόρη του ηγεμόνα της Βορειοανατολικής Μακεδονίας Κωνσταντίνου Δραγάση και σύζυγος του Μανουήλ Β' Παλαιολόγου.

Είναι όπως γράφουν οι Ιστορικοί, ή "Πολύπαις και Καλλίπαις", μητέρα, με οκτώ παιδιά, από τα οποία ο Ιωάννης Η' Παλαιολόγος αυτοκράτορας (1425-1448) και ο Κων/νος ΙΑ', ο άγιος Εθνομάρτυρας τελευταίος Αυτοκράτορας (1448-1453 - 29 Μαΐου μαύρη ήμερα αλώσεως της Βασιλεύουσας).

Ή Άγία Υπομονή, είχε το όνομα της μητέρας του Πρώτου αυτοκράτορα 'Αγίου Κωνσταντίνου, της 'Αγίας Ελένης: (Κων/νος, υιός Έλένης

ίδρυσε την Πόλη και Κων/νος, υιός Ελένης έπεσε μαχόμενος υπέρ της Πόλεως αυτής!). 'Ολόκληρη ή ζωή της ήταν ζωή αγιότητας και προπάντων ζωή αγώνος με υπομονή και καρτερικότητα. Γι' αυτό και μετά τον θάνατο του συζύγου της (1425), έγινε Μοναχή με το όνομα ΥΠΟΜΟΝΗ.

Είναι εκείνη, πού μέσα σ' όλα τα καθήκοντα της, ως Αυτοκράτειρα, ως σύζυγος, ως Μητέρα πολλών παιδιών άσκησε έντονα και το έργο της φιλανθρωπίας, με την ίδρυση και συντήρηση στο Μοναστήρι πού έφυλάσσετο το Ιερό Λείψανο του Όσιου Παταπίου, Γηροκομείο με το όνομα "Καθίδρυμα της Ελπίδος των Απηλπισμένων". Το φιλομόναχο ιδεώδες, δεν το έζησε μόνον ή ιδία, αλλά το μετέδωκε σ' ολόκληρη σχεδόν την οικογένεια της. ο Σύζυγός της Μανουήλ παραιτήθηκε από το θρόνο του και ετελείωσε την ζωήν του ως Μοναχός.

Ή πενθερά της, ή κουνιάδα της, τα αγόρια της Θεόδωρος, 'Ανδρόνικος και Δημήτριος έτελείωσαν την ζωή τους ως Μοναχοί. Το ίδιο και ή εγγονή της, κόρη του γιου της Θωμά, Ελένη, έγινε Μοναχή με το όνομα Υπομονή στη Λευκάδα. Ή 'Αγία Υπομονή έζησε σαν μοναχή περίπου 25 χρόνια μετά την κοίμηση του συζύγου της και ή ίδια εκοιμήθη το 1450. Μόνασε στη Μονή της Κυράς Μάρθας, πού μετά την άλωση καταστράφηκε, όπως και πολλά άλλα Μοναστήρια και Ναοί.

Εικόνα της ευρίσκεται στην Ί. Μονή οσίου Παταπίου στο Λουτράκι Κορινθίας.

Αγία Υπομονή (29 Μαΐου)

Agia Ypomoni 02Agia Ypomoni 01Η Αγία Υπομονή, κατά κόσμον Ελένη Δραγάση, και αργότερα, ως σύζυγος του Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγου, «Ελένη η εν Χριστώ τω Θεώ αυγούστα και αυτοκρατόρισσα των Ρωμαίων η Παλαιολογίνα», ήταν κόρη του Κωνσταντίνου Δραγάση, ενός από τους πολλούς ηγεμόνες – κληρονόμους του μεγάλου Σέρβου κράλη (= βασιλιά) Στεφάνου Δουσάν. Καταγόταν από βασιλική και ευλογημένη γενιά. Στους προγόνους της συγκαταλέγονται άνθρωποι που αγίασαν (π.χ. ο Στέφανος Νεμάνια, σέρβος βασιλέας και κτίτορας της Ιεράς Μονής Χιλανδαρίου του Αγίου Όρους = όσιος Συμεών ο Μυροβλύτης). Ο Κωνσταντίνος Δραγάσης ανέλαβε την ηγεμονία του σημερινού βουλγαρικού τμήματος της βορειο – ανατολικής Μακεδονίας, στην περιοχή μεταξύ των ποταμών Αξιού και Στρυμώνα.

Η γέννησή της τοποθετείται στα αμέσως μετά τον θάνατο του Δουσάν χρόνια. Η ανατροφή, η μόρφωση, η αγωγή της, ήταν διαποτισμένα με ό,τι ανώτερο υπαγόρευε το βυζαντινό ιδεώδες, διότι οι Σέρβοι είχαν επηρεαστεί πολύ από τον βυζαντινό πολιτισμό. Ένιωθε τον εαυτό της περισσότερο ταυτισμένο με τον πολιτισμό και κυρίως με την εθνική συνείδηση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Κοντά σ’ αυτά και πάνω απ’ αυτά, γαλουχήθηκε με την πατροπαράδοτη στην οικογένειά της, ακράδαντη ορθόδοξη πίστη στο Θεό. Αυτή η πίστη είναι που θα την οδηγεί, θα την φωτίζει, και θα την εμπνέει στην πολυτάραχη γεμάτη θλίψεις και δοκιμασίες ζωή της.

Υπολογίζεται να ήταν 19 περίπου χρονών όταν παντρεύτηκε τον Μανουήλ Β’ Παλαιολόγο (τέλη του 1390), λίγους μήνες πριν γίνει Αυτοκράτορας.

Η καινούργια ζωή της Ελένης – Αγίας Υπομονής, από την αρχή της έδειξε ότι θα ήταν Γολγοθάς. Πολλές ήταν οι φορές που χρειάστηκε να πιει το ποτήρι της προσβολής και του εξευτελισμού στο πλευρό του συζύγου της όχι μόνο από τους αλλόθρησκους, αλλά και από τα κατ’ όνομα χριστιανικά κράτη της Δύσεως, στην απεγνωσμένη προσπάθειά του να βρει τρόπους σωτηρίας της ετοιμοθάνατης Αυτοκρατορίας.

Η Ελένη – αγία Υπομονή απεδείχθη εξαιρετικός άνθρωπος που συγκέντρωνε πολλές και μεγάλες αρετές, και ψυχική δύναμη. Έδειξε ότι είχε απόλυτη συναίσθηση τόσο της θέσης της και των περιστάσεων, όσο και του ρόλου που αυτές της υπαγόρευαν, σε όλα τα επίπεδα.

Αγαπούσε το λαό. Ήταν η μεγάλη μάννα που ο καθένας μπορούσε να προστρέξει. Συμμεριζόταν τις αγωνίες του και ανησυχίες του ενώπιον των φοβερών εθνικών κινδύνων και προσπαθούσε πάντοτε με την προσευχή, με την πραότητά της και με γλυκά και παρηγορητικά της λόγια να τον ενισχύσει.

Είναι πολύ χαρακτηριστικά και εύγλωττα μέσα στην λακωνικότητά της τα όσα γράφει για την Αυτοκρατόρισσα, ο σύγχρονός της φημισμένος φιλόσοφος Γεώργιος Γεμιστός – Πλήθων: «Η Βασιλίς αύτη με πολλήν ταπείνωσιν και καρτερικότητα εφαίνετο να αντιμετωπίζει και τας δύο μορφάς της ζωής. Ούτε κατά τους καιρούς των δοκιμασιών απεγοητεύετο, ούτε όταν ευτυχούσε επανεπαύετο, αλλά εις κάθε περίπτωσιν έκανε το πρέπον. Συνεδύαζε την σύνεσιν με την γενναιότητα, περισσότερον από κάθε άλλην γυναίκα.

Διακρινόταν για τη σωφροσύνη της. Την δε δικαιοσύνην την είχε σε τελειότατο βαθμό. Δεν μάθαμε να κάνει κακό σε κανένα, ούτε μεταξύ των ανδρών, ούτε μεταξύ των γυναικών. Αντιθέτως γνωρίσαμε να κάμνει πολλά καλά και εις πολλούς. Με ποίον άλλον τρόπον δύναται να φανεί εμπράκτως η δικαιοσύνη, εκτός από το γεγονός του να μη κάμνει κανείς ποτέ θεληματικά και σε κανέναν κακό, αλλά μόνον το αγαθόν σε πολλούς;»

Στάθηκε αντάξια του φιλόσοφου και φιλόχριστου συζύγου της Μανουήλ. Στάθηκε άξια δίπλα του για 35 χρόνια, «συνευδοκόντας», σύμφωνα με σύγχρονή τους μαρτυρία, δηλ. όλα γινόντουσαν με συμφωνία, ομόνοια, συναπόφαση, εν πνεύματι Χριστού και αγωνιστική

αγιότητα. Κατόρθωναν να τιμούν την αρετή με λόγια και έργα. «Λόγω μεν διδάσκοντας το πρακτέον, έργω δε γενόμενοι πρότυπα και εικόνες εφηρμοσμένης αγάπης».

Στο ευλογημένο ζευγάρι ο Θεός χάρισε οκτώ παιδιά. Έξι αγόρια από τα οποία τα δύο ανέβηκαν στον αυτοκρατορικό θρόνο, ο Ιωάννης Η΄ και ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄, ο τελευταίος θρυλικός αυτοκράτορας. Ο Θεόδωρος, ο Δημήτριος και ο Θωμάς διετέλεσαν δεσπότες του Μυστρά, και ο Ανδρόνικος της Θεσσαλονίκης. Και δύο κορίτσια, τα οποία όμως πέθαναν σε μικρή ηλικία. Η πολύτεκνη και φιλότεκνη μητέρα γαλούχησε τα παιδιά της με τα νάματα της πίστεως και τη γλυκύτατη διδασκαλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας, τα οδηγούσε σε ιερά προσκυνήματα και σεβάσμια Μοναστήρια της Βασιλεύουσας, και επιζητούσε υπέρ αυτών τις ευχές των αγίων ασκητών και Γερόντων. Τα ανέθρεψε «εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου», και ποτέ δεν «έπαυσε μετά δακρύων προσευχής και αγάπης να νουθετεί ένα έκαστον».Με υπομονή και επιμονή, με προσοχή και προσευχή σμίλεψε τους χαρακτήρες τους, τους έδωσε μαζί με το «ζην»και το «ευ ζην». Έτσι, κατάφερε, μεταξύ άλλων, να θέσει τέρμα στις επί 90 περίπου χρόνια συγκρούσεις μεταξύ των μελών της αυτοκρατορικής οικογένειας για την εξουσία που είχαν εξαντλήσει την αυτοκρατορία. Οι όποιες διαφορές απόψεων η διενέξεις παρουσιάζονταν (μετά το θάνατο του Μανουήλ), ξεπερνιόνταν ήσυχα με το κύρος της μητρικής της παρέμβασης και της προσευχής της.

Ιδιαίτερη ήταν η αγάπη της για τα Μοναστήρια. Εκεί αναπαυόταν, ξεκουραζόταν η ψυχή της, αντλούσε δύναμη και κουράγιο για τη συνέχεια. Αυτό, το ενέπνευσε σε όλη την οικογένειά της. Ο σύζυγός της αφού παρέδωσε τον θρόνο στον πρωτότοκο Ιωάννη, δύο μήνες πριν τον θάνατό του (29 Μαρτίου 1425), απεσύρθη στη Μονή του Παντοκράτορος στην Κωνσταντινούπολη, όπου εκάρη μοναχός με το όνομα Ματθαίος. Η ίδια, μετά το θάνατο του συζύγου της έγινε μοναχή (1425) στη Μονή της κυράς Μάρθας, με το όνομα Υπομονή. Και τρία από τα παιδιά τους επίσης έγιναν μοναχοί, ο Θεόδωρος και ο Ανδρόνικος (μ. Ακάκιος) στη Μονή του Παντοκράτορος, και ο Δημήτριος (μ. Δαυίδ) στο Διδυμότειχο

Ακόμα, ενόσω βρισκόταν στην πατρίδα της, μαζί με τον πατέρα της έκτισαν την Ι.Μ. Παναγίας Παμμακαρίστου στο Πογάνοβο της πόλης Δημήτροβγκραντ της Ν.Α. Σερβίας. Στην Κωνσταντινούπολη είχε συνδεθεί με την Ι. Μ. του Τιμίου Προδρόμου της Πέτρας, όπου φυλαγόταν το ιερό λείψανο του οσίου Παταπίου του θαυματουργού, στον οποίο η αγία Υπομονή έτρεφε ιδιαίτερη ευλάβεια. Η Μονή είχε ιδρυθεί από τον συνασκητή του οσίου Παταπίου στην Αίγυπτο, όσιο Βάρα, έξω από την πύλη του Ρωμανού πριν από το 450μ.Χ. Με την συμβολή της αγίας ιδρύθηκε στη Μονή γυναικείο γηροκομείο με την επωνυμία «Η ελπίς των απηλπισμένων». Η ευλάβειά της προς τον όσιο Πατάπιο φαίνεται από το γεγονός ότι ο αγιογράφος του σπηλαίου του οσίου Παταπίου στα Γεράνεια όρη της Κορινθίας θεώρησε απαραίτητο να ιστορήσει την αγία Υπομονή δίπλα από το σκήνωμα του οσίου.

Άνθρωπος φωτεινός και φωτισμένος η αγία Υπομονή, προικισμένη με πολλά τάλαντα, που τα «εμπορεύθηκε» με σύνεση και σωφροσύνη και τα πολλαπλασίασε, κατάφερε με την αρετή, την άσκηση και την καρτερία της να φθάσει σε δυσανάβατα μέτρα αρετής. Μια σημαντική φυσιογνωμία εκείνης της εποχής ο Γεννάδιος Σχολάριος, ο πρώτος Οικουμενικός Πατριάρχης μετά την άλωση, στον Παραμυθητικό του Λόγο προς τον Βασιλέα Κωνσταντίνο ΙΑ’, «Επί τη κοιμήσει της μητρός Αυτού αγίας Υπομονής», αναφέρει χαρακτηριστικά τα εξής:

Agia Ypomoni 03«Την μακαρίαν εκείνην Βασίλισσα όταν την επεσκέπτετο κάποιος σοφός, έφευγε κατάπληκτος από την δικήν της σοφία. Όταν την συναντούσε κάποιος ασκητής, αποχωρούσε, μετά την συνάντηση, ντροπιασμένος δια την πτωχείαν της ιδικής του αρετής, συγκρινομένης προς την αρετή εκείνης.

Όταν την συναντούσε κάποιος συνετός, προσέθετε εις την ιδικήν του περισσότερη σύνεση. Όταν την συναντούσε κάποιος νομοθέτης, γινόταν προσεκτικότερος. Όταν συνομιλούσε μαζί της κάποιος δικαστής, διαπίστωνε ότι έχει ενώπιον του έμπρακτο Κανόνα Δικαίου. Όταν κάποιος θαρραλέος (τη συναντούσε), ένοιωθε νικημένος, αισθανόμενος έκπληξη από την υπομονή, την σύνεση και την ισχυρότητα του χαρακτήρος της. Όταν την πλησίαζε κάποιος φιλάνθρωπος, αποκτούσε εντονότερο το αίσθημα της φιλανθρωπίας. Όταν την συναντούσε κάποιος φίλος των διασκεδάσεων, αποκτούσε σύνεση, και, γνωρίζοντας την ταπείνωση εις το πρόσωπον της, μετανοούσε. Όταν την γνώριζε κάποιος ζηλωτής της ευσεβείας, αποκτούσε μεγαλύτερο ζήλο. Κάθε πονεμένος με τη συνάντηση μαζί της, καταλάγιαζε τον πόνο του. Κάθε αλαζόνας αυτοτιμωρούσε την υπερβολική του φιλαυτία. Και γενικά κανένας δεν υπήρξε, που να ήλθε εις επικοινωνία μαζί της και να μην έγινε καλύτερος».

Ο Θεός ευδόκησε να μην ζήσει τις τελευταίες τραγικές στιγμές της Αυτοκρατορίας. Την κάλεσε κοντά Του στις 13 Μαρτίου 1450, έχοντας διανύσει 35 χρόνια ως Αυτοκρατόρισσα και 25 ως ταπεινή μοναχή. Ο σύγχρονός της διάκονος Ιωάννης Ευγενικός, αδελφός του Μάρκου του Ευγενικού Αρχιεπισκόπου Εφέσου, στον Παραμυθητικό του Λόγο προς τον Κων/νον Παλαιολόγον επί τη κοιμήσει της Μητρός του αγίας Υπομονής συνοψίζει:

«Ως προς δε την αοίδιμον, εκείνην Δέσποινα Μητέρα σου, τα πάντα εν όσω ζούσε, ήσαν εξαίρετα, η πίστις, τα έργα, το γένος, ο τρόπος, ο βίος, ο λόγος και όλα μαζί ήσαν σεμνά και επάξια της θείας τιμής και, όπως έζησε μέτοχος της θείας Προνοίας, έτσι και ετελεύτησεν».

Η «Αγία Δέσποινα», όπως την ονομάζει ο Γεώργιος Φραντζής, συνέδεσε την έννοια του μοναχικού της ονόματος (Υπομονή) με τον τρόπον αντιμετωπίσεως και των ευτυχών στιγμών και των απείρων δυσκολιών της όλης ζωής της. Υπομονή κατά βίον, πράξιν και μοναχικό όνομα. «Τη υπομονή αυτής εκτήσατο την ψυχήν αυτής».

Η μνήμη της τιμάται την 29η Μαΐου.