7 ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ

Ιστικός τραυματισμός που προκαλείται από την υπερβολική έκθεση σε

θερμικές χημικές ηλεκτρικές ή ραδιενεργές ουσίες

bull Θερμικό έγκαυμα

bull Ηλεκτρικό έγκαυμα

bull Χημικό έγκαυμα

bull Εισπνευστικό έγκαυμα

Έγκαυμα μπορεί να προκληθεί από τη φωτιά τον ήλιο τα χημικά τα καυτά

υγρά ή αντικείμενα τον ατμό τον ηλεκτρισμό Το έγκαυμα μπορεί να είναι ένα

μικρό ιατρικό πρόβλημα ή και επείγον θανατηφόρο περιστατικό

71 Σοβαρότητα εγκαυμάτων

Προκειμένου να αξιολογηθεί η σοβαρότητα ενός εγκαύματος θα πρέπει να

γνωρίζουμε το αίτιο που προκαλεί το έγκαυμα ποια όργανα καταλαμβάνει αυτό

(περιορίζεται μόνο στο δέρμα ή επεκτείνεται στην τραχεία στον οισοφάγο στους

οφθαλμούς) το βάθος του εγκαύματος και την έκτασή του στο σώμα

[86]

Το μέγεθος αξιολογείται βάσει ενός αριθμού παραγόντων

συμπεριλαμβανομένης της συνολικής επιφάνειας του σώματος που επηρεάζεται

της εμπλοκής συγκεκριμένων ανατομικών ζωνών της ηλικίας του ατόμου και των

σχετικών τραυματισμών

Τα μικρά εγκαύματα μπορούν τυπικά να αντιμετωπιστούν στο σπίτι τα μέτρια

εγκαύματα συχνά αντιμετωπίζονται στο νοσοκομείο και τα μεγάλα εγκαύματα

αντιμετωπίζονται σε κέντρο εγκαυμάτων

Μικρή Μέτρια Μεγάλη

Ενήλικες lt10 TBSA

Ενήλικες 10-20 TBSA Ενήλικες gt20 TBSA

Νέοι ή ηλικιωμένοι lt 5 TBSA

Νέοι ή ηλικιωμένοι 5-10 TBSA

Νέοι ή ηλικιωμένοι gt10 TBSA

lt2 έγκαυμα πλήρους πάχους

2-5 έγκαυμα πλήρους πάχους

gt5 έγκαυμα πλήρους πάχους

Τραυματισμός από υψηλή τάση

Έγκαυμα από υψηλή τάση

Πιθανός τραυματισμός από εισρόφηση

Γνωστός τραυματισμός από εισρόφηση

Περιμετρικό έγκαυμαΣημαντικό έγκαυμα στο πρόσωπο τις

αρθρώσεις τα χέρια ή τα πόδια

Άλλα προβλήματα υγείας

Σχετικοί τραυματισμοί

Total body surface area (TBSA) Συνολική επιφάνεια του σώματος

[87]

Ο Κανόνας των 9

Ο κανόνας των εννέα είναι ένας χρήσιμος και πρακτικός οδηγός για τον

υπολογισμό της έκτασης του εγκαύματος Σύμφωνα με τον - 9 - κανόνα το σώμα

ενός ενήλικου ανθρώπου δύναται να χωριστεί σε τμήματα προκειμένου να είναι

δυνατή η εκτίμηση του ποσοστού της επιφάνειας του δέρματος που έχει υποστεί το

έγκαυμα

Κεφαλή 9

Μπροστά μέρος κορμού 18

Πίσω μέρος κορμού 18

Περίνεο περιοχή γεννητικών οργάνων 1

Άνω άκρο 9 έκαστο

Κάτω άκρο 9 το μπροστά μέρος και άλλο τόσο το οπίσθιο για έκαστο κάτω

άκρο

[88]

72 Εγκαύματα Α Β Βαθμού

Συμπτώματα

Θερμότητα

Ερυθρότητα

Ελαφρύ οίδημα

Πόνος

Ύπαρξη φυσαλίδας με νεκρά λευκά αιμοσφαίρια πύον και ορού (Brsquo βαθμού

εγκαύματα)

Έγκαυμα 1ου βαθμού Έγκαυμα 2ου βαθμού

721 Πρώτες Βοήθειες σε Α΄ Β΄ Βαθμού Εγκαύματα

Ξέπλυμα του τραύματος με κρύο νερό για 10 λεπτά περίπου

Απαγορεύεται να πιάνουμε το θύμα με γυμνά χέρια

[89]

Αφαίρεση κοσμημάτων ρολογιού ή σφικτών ρούχων πριν αρχίσει να

πρήζεται

Δεν αφαιρούμε ότι έχει κολλήσει πάνω στο έγκαυμα

Στην περίπτωση που υπάρχουν φυσαλίδες δεν τις σπάζουμε σε

περίπτωση που κάποιες από αυτές έχουν ανοίξει είναι απαραίτητη η

επικάλυψη της περιοχής με αποστειρωμένο επίδεσμο ή οποιοδήποτε

καθαρό αλλά όχι χνουδωτό υλικό με βαζελινούχο γάζα (σε Β΄ βαθμού

έγκαυμα)

Καλύπτουμε το έγκαυμα με ένα αποστειρωμένο ειδικό επίθεμα ή με

άλλο κατάλληλο υλικό( καθαρό σεντόνι ή μαξιλαροθήκης διαφανή

μεμβράνη κουζίνας Πετάμε τους δύο πρώτους γύρους του ρολού μια

καθαρή πλαστική σακούλα για το καμένο χέρι ή πόδι η επίδεση

στερεώνεται με αυτοκόλλητη ταινία που θα ακουμπά πάνω στο

πλαστικό και όχι πάνω στο δέρμα

Αν το έγκαυμα 2ου και 3ου βαθμού έχει το μέγεθος περίπου παλάμης

τότε πρέπει το θύμα να πάει στο γιατρό Το ίδιο ισχύει σε περίπτωση

που το έγκαυμα είναι στο λαιμό στο πρόσωπο κλπ

73 Εγκαύματα Γ Δ Βαθμού

Συμπτώματα σε Γ΄ Δ΄ Βαθμού Εγκαύματα (Καθολικά)

Πλήρης απανθράκωση

Χωρίς πόνο (απουσία νευρικού ιστού)

[90]

Η βλάβη καίει και το οστό (Δ΄ΒΑΘΜΟΥ)

731 Πρώτες Βοήθειες σε Γ΄ Δ΄ Βαθμού Εγκαύματα (Καθολικά)

Απομακρύνετε το θύμα από τον τόπο του ατυχήματος

Αν χρειαστεί εφαρμόστε αναζωογόνηση και καλέστε ασθενοφόρο

Αφαιρέστε προσεκτικά ότι φορά ο πάσχων στα άκρα πριν διογκωθεί

λόγω οιδήματος

Σκεπάστε το θύμα με ένα σεντόνι (όχι με κουβέρτα) Αποφυγή της

επαφής της επιφάνειας του σεντονιού με την εγκαυματική επιφάνεια

Δεν πρέπει ποτέ να ενωθούν δύο εγκαυματικές επιφάνειες μεταξύ

τους διότι υπάρχει ο κίνδυνος να κολλήσουν

Ελέγξτε τα ζωτικά σημεία του θύματος κάθε 5΄

Αν χάσει τις αισθήσεις του τοποθετήστε το θύμα σε θέση ανάνηψης

Αν φλέγεται ο εγκαυματίας σβήνουμε την φωτιά ξαπλώνοντάς τον στο

έδαφος τυλίγοντάς τον με κουβέρτα βρέχοντάς τον με άφθονο νερό ή

αν δεν υπάρχει διαθέσιμο τίποτε από τα παραπάνω κυλώντας τον στο

έδαφος

Τα εγκαύματα του προσώπου δεν τα καλύπτουμε

Αν υπάρχει σοβαρό έγκαυμα στα άκρα τα τοποθετούμαι ψηλά για να

μειώσουμε το οίδημα που θα αναπτυχθεί

Δεν συνιστάται η χρήση πυροσβεστήρα ή πάγου γιατί μπορεί να

προκαλέσει κρυστάλλωση των ιστών

[91]

74 Χημικά εγκαύματα

Μπορεί να υπάρχει έντονο πόνος

Στην αρχή μπορεί να μην διακρίνουμε τίποτα αργότερα θα παρουσιασθεί

ερεθισμός ή λεκές στο δέρμα φλύκταινες και ξεφλούδισμα

Σκεφτόμαστε ότι θα έλθουμε σε επαφή με επικίνδυνες χημικές ουσίες γιrsquo αυτό

άμεση προτεραιότητα έχει τόσο η ασφάλεια του πάσχοντα όσο και η δική μας

Προστατεύουμε όσο αυτό είναι δυνατό την αναπνοή μας με κάποιου είδους

μάσκα τα μάτια μας με την χρήση γυαλιών και το δέρμα μας φορώντας γάντια

-Ειδοποιήστε άμεσα τον γιατρό σας ή τις Πρώτες Βοήθειες ειδικά σε

περίπτωση που το έγκαυμα είναι σε κάποια ευαίσθητη περιοχή (πχ πρόσωπο)

-Ρίχνετε άφθονο δροσερό νερό επάνω στο σημείο του εγκαύματος (κάτω από

μία βρύση αν είναι δυνατόν) για τουλάχιστον 20 λεπτά ή μέχρι να καταφτάσουν οι

Πρώτες Βοήθειες

-Βεβαιωθείτε ότι το νερό που έρχεται σε επαφή με το έγκαυμα δεν πέφτει στη

συνέχεια επάνω σε άλλα σημεία του σώματός σας

-Μην ρίχνετε το νερό με μεγάλη πίεση

[92]

-Καθώς πέφτει το νερό επάνω στο έγκαυμα (όχι νωρίτερα) αφαιρέστε τυχόν

κοσμήματα ή άλλα αντικείμενα που φοράτε κοντά στο σημείο του εγκαύματος

εκτός και αν αυτά έχουν κολλήσει στο δέρμα

-Αφότου ξεπλύνετε καλά το έγκαυμα διαβάστε προσεκτικά τις οδηγίες στην

ετικέτα του προϊόντος που χρησιμοποιήσατε

-Μην επιχειρήσετε να εξουδετερώσετε το έγκαυμα με αντίθετη χημική ουσία

(δηλαδή με ουσία που να είναι αντιστοίχως αλκαλική ή όξινη) Αυτό μπορεί να

προκαλέσει χημική αντίδραση που θα επιδεινώσει το έγκαυμα

-Μην βάλετε αντιβιοτική αλοιφή επάνω στην πληγή χωρίς την συμβουλή

γιατρού

-Αν το έγκαυμα είναι σε μικρή έκταση του σώματος μπορείτε να το τυλίξετε με

ένα στεγνό αποστειρωμένο πανί ή γάζα

-Σε περίπτωση που επιχειρείτε να βοηθήσετε ένα άλλο άτομο που έχει υποστεί

χημικό έγκαυμα βεβαιωθείτε πρώτα ότι φοράτε γάντια και κάποια ποδιά αν

υπάρχουν

[93]

75 Ειδικοί Τύποι Εγκαυμάτων

Α Ηλεκτροπληξία - Κεραυνοπληξία

Η διέλευση του ηλεκτρικού ρεύματος από το ανθρώπινο σώμα δύναται να

προκαλέσει σοβαρές σωματικές βλάβες έως και θάνατο διότι το ανθρώπινο σώμα

αποτελεί καλό αγωγό του ηλεκτρισμού λόγω του υγρού που υπάρχει στους ιστούς

Συμπτώματα

Εκτίναξη εμβοές μούδιασμα ίλιγγος

Ασφυξία - Προβλήματα στην αναπνοή

Ανακοπή καρδιάς

Καρδιακή αρρυθμία

Οπτικές λάμψεις

Κώφωση

Σπασμοί Πόνοι στους μυς και συσπάσεις

Παροξυσμοί (κρίσεις)

Μούδιασμα

Βαθιά εγκαύματα οίδημα κάψιμο και απανθράκωση στο σημείο

εισόδου και εξόδου του ρεύματος Σημεία καταπληξίας απώλεια των

αισθήσεων

[94]

Πρώτες βοήθειες

Κλήση ΕΚΑΒ

Φροντίδα για διακοπή στην κεντρική παροχή ρεύματος για την

περίπτωση της ηλεκτροπληξίας

Αν δεν γίνεται κάτι τέτοιο αποσυνδέστε το καλώδιο της συσκευής

τραβώντας το από την πρίζα

Αν δεν μπορείτε πατήστε σε ένα στεγνό μονωτικό υλικό (κατάλογος

του ΟΤΕ πάκος εφημερίδων) και προσπαθήστε χρησιμοποιώντας

κάποιο μονωτικό υλικό (ξύλο γυαλί λάστιχο κλπ) να απομακρύνετε το

θύμα από την πηγή (πχ φθαρμένο καλώδιο) Προσέξτε επίσης το υλικό

αυτό να είναι στεγνό γιατί το νερό επιτρέπει τη δίοδο του ηλεκτρικού

ρεύματος

Απαγορεύεται να πιάνουμε το θύμα με γυμνά χέρια

Αν διαπιστώσετε ότι το θύμα φέρει εγκαύματα με διάμετρο που δεν

ξεπερνά τα 5 εκατοστά τοποθετήστε πάνω τους κομπρέσες με δροσερό

νερό ή πάγο τυλιγμένο σε πετσέτα και αφήστε τα εκεί για 5 λεπτά Στη

συνέχεια σκουπίστε και σκεπάστε τα εγκαύματα με μία γάζα

[95]

Στην αντιμετώπιση ενός συμβάντος κεραυνοπληξίας απομακρύνετε γρήγορα το

θύμα από το σημείο που έπεσε ο κεραυνός γιατί στο ίδιο μπορεί να πέσουν και

άλλοι κεραυνοί

Από τη στιγμή που θα σταματήσει η δίοδος ρεύματος μέσα από το σώμα του

πάσχοντα αξιολογήστε την κατάσταση του θύματος Αν δεν έχει σφυγμούς και

αναπνοή τότε εφαρμόστε ΚΑΡΠΑ και συνεχίστε έως ότου έρθει το ασθενοφόρο

που ήδη έχει ειδοποιηθεί από τον ανανήπτη ή κάποιο παρευρισκόμενο

Μην πλησιάσετε κάποιον που έχει χτυπηθεί από ηλεκτρικό ρεύμα υψηλής

τάσης έως ότου μάθετε επίσημα ότι το ρεύμα έχει κοπεί και απομονωθεί

Όταν βρίσκεστε σε εξωτερικούς χώρους

Αν η ηλεκτροπληξία οφείλεται σε ρεύμα υψηλής τάσης δεν μπορείτε να

πλησιάσετε το θύμα σε απόσταση τουλάχιστον είκοσι μέτρων λόγω του ηλεκτρικού

πεδίου που δημιουργείται Η μόνη λύση είναι η διακοπή του ρεύματος από τη ΔΕΗ

Μην πλησιάζετε ηλεκτροφόρα καλώδια ή κολώνες της ΔΕΗ που έχουν πέσει

[96]

Αν ένα αυτοκίνητο έχει παγιδευτεί κάτω από ηλεκτροφόρο καλώδιο ή κολώνα

της ΔΕΗ που έχει πέσει μην αγγίξετε το αυτοκίνητο και πείτε στους επιβάτες να

μείνουν μέσα Τα ελαστικά του αυτοκινήτου παρέχουν προστασία στους

ανθρώπους που βρίσκονται μέσα στο αυτοκίνητο Σε καμία περίπτωση μη

χρησιμοποιήσετε κλαδιά δέντρου για να σηκώσετε ηλεκτροφόρα καλώδια ή

κολώνες της ΔΕΗ καθώς η υγρασία του ξύλου μπορεί να μεταφέρει το ηλεκτρικό

ρεύμα στο σώμα σας

Β Εγκαύματα σε παιδιά

Η πρώτη μας αντίδραση έχει σημασία για να περιοριστεί η βλάβη στο δέρμα

bull Πρέπει άμεσα να σταματήσουμε το κάψιμο Αυτό μπορεί να σημαίνει να

απομακρύνουμε το παιδί από το συγκεκριμένο σημείο ή να ρίξουμε νερό στη

φωτιά ή να ρίξουμε μια κουβέρτα ή πετσέτα πάνω στη φωτιά ή να

χρησιμοποιήσουμε πυροσβεστήρα Είναι σημαντικό ιδιαίτερα αν είμαστε η μόνη

βοήθεια του παιδιού να μην εκτεθούμε και εμείς σε κίνδυνο εγκαύματος

bull Ως προς τα ρούχα και άλλα αντικείμενα πάνω στο δέρμα του παιδιού εάν

αυτά δεν φαίνονται κολλημένα πάνω στο παιδί και απομακρύνονται εύκολα τα

βγάζουμε από την περιοχή του εγκαύματος ΩΣΤΟΣΟ εάν φαίνονται κολλημένα

πάνω στο δέρμα του παιδιού ΔΕΝ τα απομακρύνουμε γιατί έτσι μπορεί να

προκαλέσουμε μεγαλύτερη βλάβη

bull Βάζουμε το παιδί κάτω από χλιαρό ή δροσερό νερό ΟΧΙ παγωμένο Όσο πιο

άμεσα τόσο καλύτερα γενικά έχει αξία να το κάνουμε μέσα στα πρώτα 30 λεπτά

από το έγκαυμα αλλά κάντε το ακόμα και αν έχουν περάσει 3 ώρες Βάζουμε το

έγκαυμα κάτω από το νερό για τουλάχιστον 10 λεπτά ιδανικά για μισή ώρα ΔΕΝ

βάζουμε πάνω στο έγκαυμα βούτυρο ή γιαούρτι ή πάγο

[97]

bull ΔΕΝ σπάμε τυχόν φυσαλίδες

bull Κρατάμε το άκρο με το έγκαυμα χέρι ή πόδι ανασηκωμένο ψηλά

bull Ζεστάνετε παράλληλα το παιδί τυλίγοντάς το με μια κουβέρτα ndash όχι στο

σημείο του εγκαύματος- ιδιαίτερα αν βάζουμε δροσερό νερό σε μεγάλη επιφάνεια

του δέρματος ώστε να αποφευχθεί η υποθερμία

bull Έπειτα καλύψτε την περιοχή του εγκαύματος με ένα διαφανές φιλμ κουζίνας

σαν κομμάτι πάνω στο δέρμα και όχι γύρω γύρω από ένα χέρι ή πόδι Άλλη επιλογή

είναι αποστειρωμένη γάζα όχι όμως σφιχτά ή περιμετρικά

bull Δώστε παυσίπονο στο παιδί παρακεταμόλη ή αντιφλεγμονώδες

bull Πηγαίνετε άμεσα στο νοσοκομείο εάν

Το έγκαυμα είναι μεγάλης έκτασης ndash οτιδήποτε μεγαλύτερο από

το χέρι του παιδιού

Το έγκαυμα είναι βαθύ το δέρμα φαίνεται άσπρο ή μαυρισμένο

Το έγκαυμα έχει δημιουργήσει φυσαλίδες και βρίσκεται στο

πρόσωπο στα χέρια στα πόδια ή στα γεννητικά όργανα

Το έγκαυμα είναι χημικό ή από ηλεκτρικό ρεύμα

Το έγκαυμα συνοδεύεται από εισπνοή ουσιών ή καπνού ή

έγκαυμα στην αναπνευστική οδό

Το έγκαυμα φαίνεται μολυσμένο ndash με εκροή υγρού επώδυνο

πρησμένο κόκκινο

[98]

Ηλιακό έγκαυμα σε παιδιά

bull Εάν η έκθεση στον ήλιο έχει προκαλέσει στο παιδί δέρμα κόκκινο ζεστό και

επώδυνο απομακρύνετε το άμεσα στην σκιά

bull Βάλτε το παιδί κάτω από νερό δροσερό ή στο μπάνιο

bull Εφαρμόστε στην περιοχή του δέρματος απλή ενυδατική ΟΧΙ λάδια ή

βούτυρο Αλοιφές με αλόη ή καλαμίνη βοηθούν

bull Δώστε στο παιδί παυσίπονο εάν απαιτείται

bull Δώστε στο παιδί άφθονα υγρά

bull Εάν το παιδί εκδηλώνει συμπτώματα θερμοπληξίας (ζάλη ταχυκαρδία

εμετούς αυξημένη θερμοκρασία σώματος) αναζητήστε ιατρική βοήθεια

8 ΥΠΟΘΕΡΜΙΑ ndash ΚΡΥΟΠΑΓΗΜΑΤΑ

Υποθερμία είναι η επιστημονική ονομασία της κατάστασης του οργανισμού

κατά την οποία αυτός χάνει θερμότητα με μεγαλύτερο ρυθμό από ότι παράγει

Όταν η εσωτερική θερμοκρασία του σώματος πέφτει κάτω από 35 βαθμούς

Κελσίου το αποτέλεσμα είναι η υποθερμία

Φυσιολογική θερμοκρασία

Σε νέους υγιείς ενήλικες η μέση θερμοκρασία του σώματος είναι 368 Παρά το

γεγονός ότι θερμοκρασίες σώματος πάνω από 372 και κάτω από 355 είναι γενικώς

παθολογικές η θερμορυθμιστική λειτουργία του laquoθερμοστάτηraquo του σώματος

διαφέρει από άτομο σε άτομο και τροποποιείται με την πάροδο της ηλικίας

Η υποθερμία μπορεί να ταξινομηθεί περαιτέρω ως ήπια (34deg - 36degC)middot μέτρια

(30deg - 34degC) ή βαριά (lt30degC) Οι χαμηλές θερμοκρασίες σώματος είναι πιθανότερο

να επηρεάσουν νεογνά ηλικιωμένους άτομα τα οποία εκτίθενται σε υγρές και

ψυχρές συνθήκες σε εξωτερικό περιβάλλον αλκοολικούς σηπτικούς ασθενείς

ασθενείς με τραύμα και ασθενείς με βαρύ υποθυρεοειδισμό Σε αυτά τα άτομα η

υποθερμία μπορεί να αποβεί μοιραία

[99]

Υπάρχουν 3 κατηγορίες υποθερμίας

Χρόνια συνήθως παρατηρούμενη στους αλκοολικούς ηλικιωμένους

και άλλους με ιατρικά προβλήματα

Κρίσεις εξαιτίας βυθίσματος σε κρύο νερό και

Κρίσεις που συμβαίνουν σε υγιή άτομα που εκτίθενται σε

περιβαλλοντολογικά στρες

81 Τα συμπτώματα της υποθερμίας

-Ανεξέλεγκτο ρίγος

-Δυσκολίες ομιλίας με μπέρδεμα του λόγου

-Χαμηλή συχνότητα αναπνοής

-Κρύο και χλωμό δέρμα

-Απώλεια συντονισμού των κινήσεων απώλεια συνείδησης λιποθυμία

-Παράλογη συμπεριφορά ή απάθεια

-Καρδιακός παλμός που είναι αδύναμος ακανόνιστος ή μη ψηλαφητός

-Μαζί με την υποθερμία μπορεί να συνυπάρχει και κρυοπάγημα

Όταν η θερμοκρασία του σώματος είναι 32-35οC το άτομο εμφανίζει

α) Ταχυκαρδία

β) Υπέρταση

γ) Ρίγος

δ) Μειωμένη συνείδηση κρίση απάθεια

Σε θερμοκρασία σώματος 28-32οC εμφανίζονται

α) Βραδυκαρδία

β) Μυδρίαση

γ) Επιβράδυνση αντανακλαστικών

δ) Διανοητική σύγχυση

ε) Λήθαργο

ζ) Αλλοιώσεις στο ΗΚΓ

[100]

Σε θερμοκρασίες σώματος κάτω των 28οC το δέρμα είναι μελανό και

παρουσιάζεται άπνοια ασυστολία κοιλιακή μαρμαρυγή διαταραχή ηλεκτρολυτών

νεφρική ανεπάρκεια

Οι άνθρωποι που παθαίνουν υποθερμία μπορεί αρχικά να μην το

αντιλαμβάνονται για δύο κυρίως λόγους

-Επειδή η υποθερμία εγκαθίσταται προοδευτικά ταυτόχρονα με την πτώση της

εσωτερικής θερμοκρασίας του σώματος

-Η υποθερμία προκαλεί πνευματική σύγχυση που δεν επιτρέπει στους

ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν ότι χρειάζονται επειγόντως περίθαλψη

812 Ποιοι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο

Για να πάθει κάποιος υποθερμία δεν είναι απαραίτητο να υπάρχουν συνθήκες

μεγάλου ψύχους Η υποθερμία μπορεί να συμβεί ακόμη και σε ήπιο καιρό όταν

είμαστε βρεγμένοι και εξαντλημένοι

Πολύ λεπτοί άνθρωποι μπορεί να προσβληθούν ταχύτερα από υποθερμία σε

σύγκριση με άτομα που έχουν υπερβολικό σωματικό λίπος

Επίσης ο υποσιτισμός (δίαιτα) οι καρδιαγγειακές παθήσεις ο

υποθυρεοειδισμός η κατανάλωση αλκοόλ ή η δηλητηρίαση από αλκοόλ λόγω

υπερβολικής κατανάλωσης (μέθη) αυξάνουν τον κίνδυνο υποθερμίας Τα

οινοπνευματώδη προκαλούν διεύρυνση των αιμοφόρων αγγείων με αποτέλεσμα

την απώλεια θερμότητας

[101]

813 Αντιμετώπιση υποθερμίας

Η άμεση αντιμετώπιση της υποθερμίας περιλαμβάνει το ζέσταμα του σώματος

για να προληφθούν επιπλοκές ή ανεπανόρθωτες βλάβες στον οργανισμό

Το άτομο πρέπει να μεταφερθεί άμεσα σε εσωτερικό χώρο Σε περίπτωση που

αυτό δεν είναι δυνατό πρέπει να προστατεύεται το σώμα του και το κεφάλι του να

απομονώνεται από το κρύο

Αν δεν μπορείς να παραμείνεις στεγνός ή ζεστός στις υπάρχουσες συνθήκες

σταμάτησε την έκθεση του σώματος στον αέρα

Εμποδίστε το χάσιμο θερμότητας βάζοντάς το σε απάνεμο μέρος Βγάλτε του

τα βρεγμένα ρούχα και φορέστε του στεγνά Προστατέψτε το από το έδαφος και

ζεστάνετέ το με όποιο τρόπο μπορείτε

Η τοποθέτηση ζεστών κομπρεσών στο λαιμό στο στομάχι στους καρπούς και

στις βουβωνικές περιοχές μπορεί να βοηθήσει καθώς έτσι θερμαίνεται το αίμα που

κυκλοφορεί διαμέσου των μεγάλων αιμοφόρων αγγείων που περνούν από τις εν

λόγω κομβικές περιοχές

Δεν πρέπει να τοποθετείται άμεση πηγή θερμότητας όπως ζεστό νερό ή λάμπα

θέρμανσης Επίσης πρέπει να αποφεύγεται να θερμαίνονται πρώτα τα άκρα του

σώματος δηλαδή τα πόδια και τα χέρια

Στόχος είναι η αύξηση της εσωτερικής θερμοκρασίας γιατί η παροχή ξαφνικής

εξωτερικής θερμότητας θα έχει σαν αποτέλεσμα παγωμένο αίμα να φτάσει άμεσα

στα σπλάχνα του ατόμου κάτι που θα δυσχεράνει ακόμα περισσότερο την

κατάσταση

Αποφεύγετε το τρίψιμο ή το μασάζ στο θύμα της υποθερμίας Χρειάζεται πολύ

απαλή μεταχείριση διότι υπάρχει ο κίνδυνος καρδιακής ανακοπής

[102]

Απαγορεύεται επίσης το αλκοόλ το οποίο προκαλεί διεύρυνση των αιμοφόρων

αγγείων με αποτέλεσμα την απώλεια θερμότητας Παράλληλα αυξάνεται και η

πιθανότητα δημιουργίας θρομβώσεων λόγω συστολής και διαστολής των αγγείων

Αντίθετα να δίνονται γουλιές ζεστών μη αλκοολικών ροφημάτων όπως το τσάι με

ζάχαρο το οποίο κυκλοφορώντας άμεσα στο αίμα θα προσφέρει ενέργεια και

θερμότητα

Στις περιπτώσεις που η αναπνοή είναι επικίνδυνα χαμηλή ή σταματά εντελώς

τότε πρέπει άμεσα να αρχίσει καρδιοαναπνευστική ανάνηψη

Επίσης εάν έχει όρεξη δώστε του γλυκά και σοκολάτες που περιέχουν

υδατάνθρακες και ζάχαρη και γρήγορα μετατρέπονται σε θερμότητα και ενέργεια

Εάν το θύμα είναι σε ημικωματώδη κατάσταση ή χειρότερα προσπαθήστε να το

κρατήσετε ξύπνιο Μη του δίνετε ζεστά υγρά από το στόμα σε σοβαρή υποθερμία

82 Κρυοπαγήματα ndash Χιονίστρες

Κρυοπάγημα μπορεί να δημιουργηθεί είτε από άμεση επαφή με ένα ψυχρό

σώμα ndashπχ χιόνι πάγοςndash είτε από γενική έκθεση του σώματος στο κρύο Στη

δεύτερη αυτή περίπτωση προσβάλλονται κυρίως η μύτη τα αυτιά και τα δάχτυλα

ποδιών χεριών Αυτό συμβαίνει γιατί τα μέρη αυτά προεξέχουν και είναι τα πιο

λεπτά σημεία του σώματος Οι χιονίστρες είναι η πιο ελαφριά μορφή

κρυοπαγήματος και συμβαίνουν μετά από έκθεση σε θερμοκρασία μεταξύ 0οC και

10οC και ταυτόχρονα υγρασία

Όμως ο τύπος και η βαρύτητα ενός κρυοπαγήματος δεν εξαρτώνται μόνο και

μόνο από την θερμοκρασία Άλλοι παράγοντες που επιδρούν είναι ο χρόνος της

τοπικής ή γενικής έκθεσης στο κρύο η υγρασία ο άνεμος η άσχημη ndashανεπαρκήςndash

ενδυμασία τα υγρά παπούτσια η ακινησία και η παρεμπόδιση γενικά της

κυκλοφορίας αίματος για οποιοδήποτε λόγο (πχ στενά ή σφικτά δεμένα

παπούτσια παρουσία κάποιας αποφρακτικής αρτηριοπάθειας)

Αρχικά δημιουργείται μια τοπική σύσπαση των μικρών αγγείων (φλεβίδιων και

αρτηριδίων) των άκρων της μύτης και των αυτιών Η αγγειοσύσπαση αυτή έχει σαν

[103]

συνέπεια την ελάττωση της αιμάτωσης που με τη σειρά της προκαλεί ελάττωση της

οξυγόνωσης των ιστών δηλαδή ανοξία Η ανοξία αυτή είναι υπεύθυνη για τον πόνο

που προκαλείται Τα προσβαλλόμενα μέρη χάνουν το φυσιολογικό τους και γίνονται

ωχρά άσπρα και συγχρόνως είναι κρύα

Εφόσον εξακολουθήσει η έκθεση στο κρύο τα μεν αρτηρίδια συνεχίζουν να

συσπώνται ακόμη περισσότερο ενώ τα φλεβίδια αρχίζουν να διαστέλλονται

Ταυτόχρονα αυξάνεται η διαβατότητα των τριχοειδών με άμεσο αποτέλεσμα την

έξοδο υγρού από τα αγγεία αυτά πλούσιου σε πρωτεΐνες και επακόλουθο

σχηματισμό οιδήματος στην πάσχουσα περιοχή Ακόμα είναι δυνατόν να

σχηματιστούν φυσαλίδες στο δέρμα που οφείλονται στην έντονη αγγειοδιαστολή

Στην περίοδο αυτή η ωχρότητα του δέρματος έχει αντικατασταθεί από ερυθρότητα

Σε μεγαλύτερη ακόμη παράταση της έκθεσης στο κρύο επέρχεται θρόμβωση των

τριχοειδών αγγείων εξαιτίας της συγκόλλησης ερυθρών αιμοσφαιρίων γεγονός

που συνεπάγεται την πλήρη νέκρωση των ιστών που αρδεύονται από τα αγγεία

αυτά

Υπάρχουν τέσσερις βαθμοί κρυοπαγημάτων

1 1ου βαθμού την ωχρότητα του δέρματος διαδέχεται ερυθρότητα και οίδημα

2 2ου βαθμού εκτός από τα προηγούμενα υπάρχουν και φυσαλίδες στο

δέρμα

[104]

3 3ου βαθμού υπάρχει προσβολή του δέρματος σε όλο του το πάχος και

δημιουργία νεκρώσεων και ελκών

4 4ου βαθμού την καταστροφή του δέρματος ακολουθεί καταστροφή των

υποδόριων ιστών πολλές φορές ακόμα και των οστών και δημιουργία ξηράς

γάγγραινας Είναι ευνόητο ότι όλα τα παραπάνω δεν γίνονται μέσα σε λίγο χρονικό

διάστημα Αντίθετα η εξέλιξη ενός κρυοπαγήματος μπορεί να ολοκληρωθεί ακόμα

και σε χρονικό διάστημα 2 μηνών ή και περισσότερο

[105]

Συμπτώματα κρυοπαγημάτων

Το πρώτο σύμπτωμα των κρυοπαγημάτων είναι ένα αίσθημα ψυχρότητας των

περιοχών που έχουν προσβληθεί Αργότερα προστίθενται μουδιάσματα νυγμοί και

πόνος Στην αρχή υπάρχει σαν σταθερό σύμπτωμα μπορεί να ακολουθήσει μέχρι

και λιποθυμία Η μύτη και τα μάγουλα συνήθως δεν πονούν όταν παγώσουν Το

δέρμα αρχικά είναι ωχρό αργότερα όμως γίνεται ερυθρό και κατόπιν μπορεί να

επακολουθήσουν δερματικές αλλοιώσεις

Πρώτες βοήθειες κρυοπαγημάτων

Ελέγχουμε για υποθερμία (έντονο ρίγος υπνηλία και απώλεια

συντονισμού)

Προστατεύουμε το δέρμα από περαιτέρω έκθεση στο κρύο

Προστατεύουμε το πρόσωπο τη μύτη και τα αυτιά καλύπτοντάς τα με κάτι

στεγνό και ζεστό (πχ σκούφο γάντια κουβέρτα κλπ) Μπορούμε τα χέρια

να τα βάλουμε κάτω από τις μασχάλες μας

Μεταφορά του ασθενή σε ζεστό χώρο Αφαιρούμε τα βρεγμένα

ρούχα (καλύτερα όταν είμαστε σε ζεστό χώρο)

Επαναθέρμανση Τα παγωμένα μέλη δεν πρέπει να τοποθετούνται κοντά

στις σόμπες ή στα καλοριφέρ ή στα τζάκια Καλό είναι να εμβαπτίζονται σε νερό

ευχάριστης θερμοκρασίας για αρκετή ώρα μέχρι να επέλθει κάποια απόψυξη και

κατόπιν να αυξάνεται προοδευτικά η θερμοκρασία του νερού (μέχρι 40 βαθμούς) Η

μεγάλη εξωτερική θερμότητα μπορεί να προκαλέσει αύξηση των απαιτήσεων σε

οξυγόνο και ελάττωση του τόνου των αγγείων πράγμα που θα επιδεινώσει

περισσότερο την κυκλοφορική ανεπάρκεια και να φέρει αποτελέσματα αντίθετα απrsquo

αυτά που επιθυμούμε Δεν τρίβουμε τις παγωμένες περιοχές αλλά τις laquoβαπτίζουμεraquo

σε ζεστό νερό (37 έως 40 C) - για 15 έως 30 λεπτά Αν δεν έχουμε θερμόμετρο

δοκιμάζουμε το νερό με τον αγκώνα μας Θα πρέπει να το αισθανόμαστε ζεστό και

όχι καυτό (να είναι ανεκτό)

[106]

Καθαρισμός του τραύματος (αν υπάρχει) κι άσηπτη περίδεσή του

Παρακέντηση των φυσαλίδων (αν υπάρχουν)

Χορήγηση αντιβιοτικών και τέλεση αντιτετανικού ορού

Γενική τόνωση του οργανισμού με χορήγηση ζεστών ροφημάτων

(οινοπνευματώδη ποτά απαγορεύονται αυστηρά γιατί προκαλούν αγγειοδιαστολή

και επιτείνουν την απώλεια της θερμότητας)

Ελαφρές ασκήσεις μόλις βελτιωθεί το χρώμα των μελών που πάσχουν

Η αναθέρμανση πρέπει να γίνει μόνο όταν το άτομο έχει φτάσει σε ζεστό

μέρος μετά από το οποίο δεν θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί τα άκρα που έπαθαν

κρυοπαγήματα Για παράδειγμα είναι προτιμότερο να συνεχίσει κάποιος να

περπατά στα χιόνια με κρυοπαγήματα στα πόδια παρά να αναθερμανθούν

πρόχειρα στο ύπαιθρο και να περπατήσει πάλι επειδή οι βλάβες που θα πάθει στα

πόδια είναι πολύ μεγαλύτερες

Δεν σπάμε σε καμία περίπτωση τις φουσκάλες

Η πρόληψη των κρυοπαγημάτων έχει μεγάλη σημασία Όταν πηγαίνουμε στο

βουνό είναι απαραίτητο να έχουμε καλή και ζεστή ενδυμασία Μάλλινες κάλτσες

σκούφος και γάντια είναι απαραίτητα Απαραίτητο επίσης είναι να έχει κανείς μαζί

του διπλά ζεύγη ρούχων ώστε να έχει να αλλάξει αν βραχούν αυτά που φοράει Οι

[107]

μπότες πρέπει να είναι 100 αδιάβροχες και ζεστές αλλά και να συνοδεύονται από

κατάλληλες γκέτες

Τα οινοπνευματώδη απαγορεύονται Σε περίπτωση που υποπτευθούμε ότι

κάποιος έχει πάθει κρυοπάγημα πρέπει να του παρέχουμε τις πρώτες βοήθειες και

να εξασφαλίσουμε οπωσδήποτε ένα σίγουρο και ασφαλές καταφύγιο όσο πιο

γρήγορα γίνεται γεγονός που θα βοηθήσει και ψυχολογικά τον ασθενή Κλείνοντας

εφιστώ την προσοχή στα εξής σημεία

Όσο αισθανόμαστε μούδιασμα και πόνο στα παγωμένα μέρη του σώματος μας

δεν πρέπει να ανησυχούμε ιδιαίτερα Όταν όμως σταματήσει και ο πόνος περάσει

πρέπει να δράσουμε αμέσως προσπαθώντας με κάθε τρόπο ndashλύνοντας τα

κορδόνια των παπουτσιών κάνοντας μαλάξεις και εντριβέςndash να επαναφέρουμε όσο

πιο γρήγορα γίνεται την κυκλοφορία του αίματος στο παγωμένο μέλος Σε

περίπτωση που χρειαστεί να μεταφέρουμε κάπου τον ασθενή πρέπει οπωσδήποτε

να τον κρατήσουμε ξύπνιο κάθε φορά που θα θελήσει να κοιμηθεί ή χάσει τις

αισθήσεις του Σε τέτοιες καταστάσεις είναι αυτονόητο ότι πρέπει ακόμα να

στείλουμε κάποιους να ειδοποιήσουν για βοήθεια

9 ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑ ndash ΗΛΙΑΣΗ

[108]

Με τις υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται ειδικά τους καλοκαιρινούς

μήνες είναι πολύ πιθανό να βρεθούμε αντιμέτωποι με την ηλίαση και την

θερμοπληξία Για να δούμε τι είναι και πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε

Ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα να διατηρεί σταθερή την εσωτερική του

θερμοκρασία με τη βοήθεια θερμορρυθμιστικών μηχανισμών

Σε υψηλές θερμοκρασίες το σώμα αποβάλλει θερμότητα περιορίζοντας τις

καύσεις του με διεύρυνση των μικρών αγγείων με αύξηση της εφίδρωσης

(ιδρώτας) και με επιτάχυνση της αναπνοής

91 Θερμοπληξία

Η αποβολή θερμότητας γίνεται αναλογικά με αγωγή στο 33 με ακτινοβολία

στο 45 και με εξάτμιση στο 22

Η θερμοπληξία είναι μία εξαιρετικά επείγουσα ιατρική κατάσταση απειλητική

για τη ζωή η οποία οφείλεται σε ανεπάρκεια ή σε δυσλειτουργία των

θερμορρυθμιστικών μηχανισμών Εκδηλώνεται με εγκεφαλικές διαταραχές

υψηλότατο πυρετό και απουσία εφίδρωσης

Όταν η ομοιοστατική λειτουργία διαταραχτεί σε μεγάλο βαθμό εμφανίζεται

θερμοπληξία με πυρετό σοβαρές βλάβες στη λειτουργία της καρδιάς των

πνευμόνων του εγκεφάλου του ήπατος και των νεφρών κατάσταση που μπορεί να

αποβεί μοιραία για τον πάσχοντα χωρίς νοσοκομειακή νοσηλεία

Για να συμβεί θερμοπληξία σε κάποιον άνθρωπο θα πρέπει να γίνουν

ταυτόχρονα τα εξής Υψηλή εξωτερική θερμοκρασία με υψηλή υγρασία (ώστε να

εμποδίζεται η απώλεια θερμότητας με εξατμίσεις) και προδιατεθειμένος

οργανισμός

Πιο συγκεκριμένα είναι μια λειτουργική διαταραχή του ανθρώπινου

οργανισμού που εμφανίζεται όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ

υψηλή και η σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας είναι πάνω από 70 γεγονός που

[109]

δυσκολεύει και εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα και την αποβολή θερμότητας

του σώματος

911 Προδιαθεσικοί παράγοντες

Ηλικία άνω των 65 ετών βρέφη παιδιά

Καρδιακή ανεπάρκεια χρόνια ασθένεια των νεφρών ή του ήπατος

Χρήση αλκοόλ και άλλων κατασταλτικών φαρμάκων

Χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων αντιπαρκινσονικών ορισμένων

αντιαλλεργικών κλπ

Ιστορικό παλαιότερης θερμοπληξίας

Μοναχικά εξασθενημένα άτομα

Υπέρβαρα άτομα

Ερασιτέχνες απροπόνητοι αθλητές σε κοπιώδεις αθλητικές δραστηριότητες

(πχ σε μαραθώνιο)

Εργασία κάτω από πολύ υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος

912 Μέτρα για την πρόληψη της θερμοπληξίας

Αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο

Προτιμούμε σκιερά και δροσερά μέρη ντυνόμαστε ελαφρά με άνετα και

ανοιχτόχρωμα ρούχα καπέλο και γυαλιά ηλίου

Αποφεύγουμε χώρους με συνωστισμό

Κάνουμε χλιαρά ντους πίνουμε πολλά υγρά

Καλό θα είναι να έχουμε πάντα μαζί μας ιαματικό νερό σε μορφή σπρέι και

να ψεκάζουμε συχνά τα σημεία του σώματος μας που είναι εκτεθειμένα στον ήλιο

Σε έντονη εφίδρωση φροντίζουμε για την λήψη αλατιού για να κρατηθεί το

επίπεδο των υγρών στον οργανισμό

Αποφεύγουμε τα οινοπνευματώδη ποτά καταναλώνουμε μικρά ελαφρά

γεύματα χωρίς λιπαρά αλλά με πολλά φρούτα και λαχανικά

Αποφεύγουμε τη βαριά σωματική εργασία σε ζεστούς χώρους με άπνοια και

μεγάλη υγρασία

[110]

Δεν περνάμε και δεν τρέχουμε πολλή ώρα κάτω από τον ήλιο αποφεύγουμε

τις μεγάλες διαδρομές με τα μέσα συγκοινωνίας

Τέλος ζητάμε την συμβουλή του γιατρού μας για οποιοδήποτε πρόβλημα

υγείας

Οι πιο ευπαθείς ομάδες σε υψηλές θερμοκρασίες είναι τα νεογνά και τα βρέφη

οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα Ειδικά όσοι πάσχουν από

χρόνια αναπνευστικά καρδιαγγειακά κλπ νοσήματα πρέπει να συμβουλεύονται

τον γιατρό τους αν θα συνεχίσουν την αγωγή και σε ποια δοσολογία διότι μερικά

φάρμακα έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν την θερμοκρασία του σώματος

913 Συμπτώματα Θερμοπληξίας

Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας μπορεί να μοιάζουν με αυτά της καρδιακής

προσβολής ή του εγκεφαλικού επεισοδίου

Στα πρώτα σημεία και συμπτώματα θερμοπληξίας περιλαμβάνονται

bull Δυνατός πονοκέφαλος

bull Ατονία

bull Αίσθημα καταβολής δυνάμεων

bull Τάση για λιποθυμία

bull Πτώση της αρτηριακής πίεσης

bull Ταχύς αλλά αδύναμος σφυγμός

bull Δυσκολία στην αναπνοή

bull Έντονη εφίδρωση

bull Κράμπες κυρίως στους μύες της κοιλίας και των κάτω άκρων

bull Παράξενη συμπεριφορά

bull Ψευδαισθήσεις

bull Σύγχυση

bull Διέγερση

bull Αποπροσανατολισμός

[111]

bull Ναυτία

bull Εμετοί

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις εμφανίζονται

bull Πολύ υψηλός πυρετός (gt39 οC)

bull Απουσία εφίδρωσης με δέρμα καυτό ερυθρό και ξηρό

bull Εμετοί - Διάρροιες

bull Ταχύπνοια και προοδευτική εξασθένιση των σφυγμών

Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα παρατηρούνται

bull Διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος

bull Έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

bull Νεφρική και αναπνευστική ανεπάρκεια που εκδηλώνονται με αναστολή της αποβολής ούρων και πνευμονικό οίδημα

bull Σπασμοί

bull Απώλεια αισθήσεων

bull Σε ακραίες περιπτώσεις Κώμα ακόμα και Θάνατος

914 Αντιμετώπιση Θερμοπληξίας

Μεταφέρουμε τον θερμόπληκτο σε μέρος δροσερό ευάερο σκιερό

Αφαιρέστε ταχέως τα ρούχα του ασθενούς

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Ψεκάστε το σώμα με δροσερό νερό Η χρήση πάγου είναι καλό να

αποφεύγεται αλλά θα πρέπει να επιχειρείται αν η θερμοκρασία δεν

πέφτειΧρησιμοποιείστε ανεμιστήρες ή οποιοδήποτε μέσο μπορεί να

διοχετεύσει αέρα με μεγάλη ταχύτητα (Προσοχή στο συνδυασμό νερού

και ανεμιστήρα Κίνδυνος ηλεκτροπληξίας)

[112]

Βάλτε τον ασθενή σε πλάγια θέση ώστε να είναι σε έκθεση μεγάλη

επιφάνεια του δέρματος του στη ροή του αέρα

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και στο κεφάλι του

Κάνουμε εντριβές στα άκρα του με κατεύθυνση από κάτω προς τα

πάνω

Αν μπορεί να πιει του δίνουμε πολλά υγρά και μικρές ποσότητες

αλατιού

Εννοείται ότι ειδοποιείτε το 166 Ο θερμόπληκτος πολλές φορές

χρειάζεται νοσηλεία σε Εντατική Μονάδα

Ελέγχετε διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίζετε τις

προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει

στους 38 οC

92 Ηλίαση

Η ηλίαση είναι η διαταραχή που εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη έκθεση

στον ήλιο με ακάλυπτο το κεφάλι και τον αυχένα Κατά τις μεσημβρινές ώρες που

οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στην γη ο κίνδυνος ηλίασης είναι

μεγαλύτερος

Συμβαίνει σε κουρασμένα άτομα και κυρίως τα παιδιά και τους ηλικιωμένους

Εμφανίζεται όταν η ηλιακή ακτινοβολία είναι έντονη και άμεση και οφείλεται στην

ευαισθησία που έχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος στην θερμότητα

Όταν λόγω παρατεταμένης έκθεσης στον ήλιο οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί του

σώματος υφίστανται κόπωση και ανεπαρκούν εμφανίζεται ηλίαση

Ομοιόσταση ονομάζεται η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερές τις

συνθήκες του εσωτερικού του περιβάλλοντος (θερμοκρασία συγκεντρώσεις

διάφορων συστατικών κτλ) παρά τις εξωτερικές μεταβολές

[113]

921 Συμπτώματα Ηλίασης

Τα συμπτώματά της μπορεί να είναι ελαφριάς μορφής αλλά και βαριάς Οι

ελαφριές μορφές ηλίασης εκδηλώνονται με αίσθημα γενικής κόπωσης ζάλη και

αναπνευστική δυσχέρεια Το πρόσωπο γίνεται κόκκινο και σε ορισμένες

περιπτώσεις ωχρό Σε ορισμένες περιπτώσεις δημιουργούνται φουσκάλες στο

δέρμα Η βαριά μορφή ηλίασης εκδηλώνεται με γενική κατάπτωση ίλιγγο ναυτία ή

και εμετό κοκκίνισμα στο πρόσωπο επιτάχυνση του σφυγμού και της αναπνοής

πυρετό (38deg-39deg) σπασμούς και απώλεια αισθήσεων

Συνοπτικά η ηλίαση εκδηλώνεται με

bull ατονία

bull ζάλη

bull αδυναμία

bull κράμπες

bull σύγχυση

bull ναυτία

bull εμετό

bull λιποθυμία

bull πονοκέφαλο

bull εγκεφαλική δυσλειτουργία

bull διαταραχές ούρων

[114]

Στην ήπια ηλίαση ο πάσχων έχει κουδούνισμα στα αυτιά πονοκέφαλο και

ναυτία Επιπλέον επιταχύνεται ο καρδιακός παλμός η αναπνοή και τα μάτια είναι

διευρυμένα

Όταν ηλίαση είναι μέτρια το άτομο έχει έντονο πονοκέφαλο αδυναμία και

πιθανή απώλεια της συνείδησης (μπορεί και να μπερδεύεται ακόμα και με άτομα

του περιβάλλοντος του που του είναι οικεία)

Μπορεί να υπάρχει ναυτία εμετός γρήγορη αναπνοή και ταχυπαλμία Τα ρίγη

και η αίσθηση ότι κρυώνει είναι κάτι συνηθισμένο

Συχνό είναι και το αίσθημα λιποθυμίας ή ζάλης Σε ορισμένες περιπτώσεις

δημιουργούνται φουσκάλες στο δέρμα Υπάρχει γενική κατάπτωση ίλιγγος και

πυρετός (η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται στους 38-39 βαθμούς Κελσίου

Στη σοβαρή ηλίαση το θύμα χάνει τη συνείδησή του το πρόσωπό του γίνεται

κόκκινο και στη συνέχεια χλωμό

Μπορεί να εκδηλωθούν σπασμοί παραισθήσεις και παραλήρημα

Αρκετές φορές υπάρχει ακούσια ούρηση και αφόδευση

Υπάρχει υψηλός πυρετός και η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να φτάσει

στους 41 βαθμούς Κελσίου Εάν δεν αντιμετωπιστεί η σοβαρή ηλίαση το

συντομότερο μπορεί να προκύψουν ακόμα εγκεφαλικές βλάβες

922 Πρώτες Βοήθειες σε περίπτωση Ηλίασης

bull Πρέπει να μεταφέρετε το θύμα σε δροσερό μέρος με ίσκιο

bull Να του κάνετε ένα δροσερό μπάνιο ή να το δροσίσετε εάν δεν δύναται να

κάνει μπάνιο με βρεγμένα πανιά

bull Χαλαρώνετε τη ζώνη και αφαιρείτε τα ρούχα του

bull Κρύα πετσέτα στον αυχένα για μείωση θερμοκρασίας

bull Παυσίπονο για τον πονοκέφαλο

[115]

bull Αντιπυρετικό για τον πυρετό

bull Άφθονα υγρά (χωρίς ζάχαρη) ndash Ισοτονικά ροφήματα

bull Διαλύετε ένα κουταλάκι γλυκού αλάτι σε ένα κιλό νερό και δίνετε στο θύμα

να πίνει αργά-αργά

bull Μην δίδετε υγρά εάν ο ασθενής κάνει εμετό ή εάν έχει ναυτία υπνηλία

μειωμένη εγρήγορση

bull Η ιατρική εξέταση μπορεί να είναι απαραίτητη

[116]

Το μέγεθος αξιολογείται βάσει ενός αριθμού παραγόντων

συμπεριλαμβανομένης της συνολικής επιφάνειας του σώματος που επηρεάζεται

της εμπλοκής συγκεκριμένων ανατομικών ζωνών της ηλικίας του ατόμου και των

σχετικών τραυματισμών

Τα μικρά εγκαύματα μπορούν τυπικά να αντιμετωπιστούν στο σπίτι τα μέτρια

εγκαύματα συχνά αντιμετωπίζονται στο νοσοκομείο και τα μεγάλα εγκαύματα

αντιμετωπίζονται σε κέντρο εγκαυμάτων

Μικρή Μέτρια Μεγάλη

Ενήλικες lt10 TBSA

Ενήλικες 10-20 TBSA Ενήλικες gt20 TBSA

Νέοι ή ηλικιωμένοι lt 5 TBSA

Νέοι ή ηλικιωμένοι 5-10 TBSA

Νέοι ή ηλικιωμένοι gt10 TBSA

lt2 έγκαυμα πλήρους πάχους

2-5 έγκαυμα πλήρους πάχους

gt5 έγκαυμα πλήρους πάχους

Τραυματισμός από υψηλή τάση

Έγκαυμα από υψηλή τάση

Πιθανός τραυματισμός από εισρόφηση

Γνωστός τραυματισμός από εισρόφηση

Περιμετρικό έγκαυμαΣημαντικό έγκαυμα στο πρόσωπο τις

αρθρώσεις τα χέρια ή τα πόδια

Άλλα προβλήματα υγείας

Σχετικοί τραυματισμοί

Total body surface area (TBSA) Συνολική επιφάνεια του σώματος

[87]

Ο Κανόνας των 9

Ο κανόνας των εννέα είναι ένας χρήσιμος και πρακτικός οδηγός για τον

υπολογισμό της έκτασης του εγκαύματος Σύμφωνα με τον - 9 - κανόνα το σώμα

ενός ενήλικου ανθρώπου δύναται να χωριστεί σε τμήματα προκειμένου να είναι

δυνατή η εκτίμηση του ποσοστού της επιφάνειας του δέρματος που έχει υποστεί το

έγκαυμα

Κεφαλή 9

Μπροστά μέρος κορμού 18

Πίσω μέρος κορμού 18

Περίνεο περιοχή γεννητικών οργάνων 1

Άνω άκρο 9 έκαστο

Κάτω άκρο 9 το μπροστά μέρος και άλλο τόσο το οπίσθιο για έκαστο κάτω

άκρο

[88]

72 Εγκαύματα Α Β Βαθμού

Συμπτώματα

Θερμότητα

Ερυθρότητα

Ελαφρύ οίδημα

Πόνος

Ύπαρξη φυσαλίδας με νεκρά λευκά αιμοσφαίρια πύον και ορού (Brsquo βαθμού

εγκαύματα)

Έγκαυμα 1ου βαθμού Έγκαυμα 2ου βαθμού

721 Πρώτες Βοήθειες σε Α΄ Β΄ Βαθμού Εγκαύματα

Ξέπλυμα του τραύματος με κρύο νερό για 10 λεπτά περίπου

Απαγορεύεται να πιάνουμε το θύμα με γυμνά χέρια

[89]

Αφαίρεση κοσμημάτων ρολογιού ή σφικτών ρούχων πριν αρχίσει να

πρήζεται

Δεν αφαιρούμε ότι έχει κολλήσει πάνω στο έγκαυμα

Στην περίπτωση που υπάρχουν φυσαλίδες δεν τις σπάζουμε σε

περίπτωση που κάποιες από αυτές έχουν ανοίξει είναι απαραίτητη η

επικάλυψη της περιοχής με αποστειρωμένο επίδεσμο ή οποιοδήποτε

καθαρό αλλά όχι χνουδωτό υλικό με βαζελινούχο γάζα (σε Β΄ βαθμού

έγκαυμα)

Καλύπτουμε το έγκαυμα με ένα αποστειρωμένο ειδικό επίθεμα ή με

άλλο κατάλληλο υλικό( καθαρό σεντόνι ή μαξιλαροθήκης διαφανή

μεμβράνη κουζίνας Πετάμε τους δύο πρώτους γύρους του ρολού μια

καθαρή πλαστική σακούλα για το καμένο χέρι ή πόδι η επίδεση

στερεώνεται με αυτοκόλλητη ταινία που θα ακουμπά πάνω στο

πλαστικό και όχι πάνω στο δέρμα

Αν το έγκαυμα 2ου και 3ου βαθμού έχει το μέγεθος περίπου παλάμης

τότε πρέπει το θύμα να πάει στο γιατρό Το ίδιο ισχύει σε περίπτωση

που το έγκαυμα είναι στο λαιμό στο πρόσωπο κλπ

73 Εγκαύματα Γ Δ Βαθμού

Συμπτώματα σε Γ΄ Δ΄ Βαθμού Εγκαύματα (Καθολικά)

Πλήρης απανθράκωση

Χωρίς πόνο (απουσία νευρικού ιστού)

[90]

Η βλάβη καίει και το οστό (Δ΄ΒΑΘΜΟΥ)

731 Πρώτες Βοήθειες σε Γ΄ Δ΄ Βαθμού Εγκαύματα (Καθολικά)

Απομακρύνετε το θύμα από τον τόπο του ατυχήματος

Αν χρειαστεί εφαρμόστε αναζωογόνηση και καλέστε ασθενοφόρο

Αφαιρέστε προσεκτικά ότι φορά ο πάσχων στα άκρα πριν διογκωθεί

λόγω οιδήματος

Σκεπάστε το θύμα με ένα σεντόνι (όχι με κουβέρτα) Αποφυγή της

επαφής της επιφάνειας του σεντονιού με την εγκαυματική επιφάνεια

Δεν πρέπει ποτέ να ενωθούν δύο εγκαυματικές επιφάνειες μεταξύ

τους διότι υπάρχει ο κίνδυνος να κολλήσουν

Ελέγξτε τα ζωτικά σημεία του θύματος κάθε 5΄

Αν χάσει τις αισθήσεις του τοποθετήστε το θύμα σε θέση ανάνηψης

Αν φλέγεται ο εγκαυματίας σβήνουμε την φωτιά ξαπλώνοντάς τον στο

έδαφος τυλίγοντάς τον με κουβέρτα βρέχοντάς τον με άφθονο νερό ή

αν δεν υπάρχει διαθέσιμο τίποτε από τα παραπάνω κυλώντας τον στο

έδαφος

Τα εγκαύματα του προσώπου δεν τα καλύπτουμε

Αν υπάρχει σοβαρό έγκαυμα στα άκρα τα τοποθετούμαι ψηλά για να

μειώσουμε το οίδημα που θα αναπτυχθεί

Δεν συνιστάται η χρήση πυροσβεστήρα ή πάγου γιατί μπορεί να

προκαλέσει κρυστάλλωση των ιστών

[91]

74 Χημικά εγκαύματα

Μπορεί να υπάρχει έντονο πόνος

Στην αρχή μπορεί να μην διακρίνουμε τίποτα αργότερα θα παρουσιασθεί

ερεθισμός ή λεκές στο δέρμα φλύκταινες και ξεφλούδισμα

Σκεφτόμαστε ότι θα έλθουμε σε επαφή με επικίνδυνες χημικές ουσίες γιrsquo αυτό

άμεση προτεραιότητα έχει τόσο η ασφάλεια του πάσχοντα όσο και η δική μας

Προστατεύουμε όσο αυτό είναι δυνατό την αναπνοή μας με κάποιου είδους

μάσκα τα μάτια μας με την χρήση γυαλιών και το δέρμα μας φορώντας γάντια

-Ειδοποιήστε άμεσα τον γιατρό σας ή τις Πρώτες Βοήθειες ειδικά σε

περίπτωση που το έγκαυμα είναι σε κάποια ευαίσθητη περιοχή (πχ πρόσωπο)

-Ρίχνετε άφθονο δροσερό νερό επάνω στο σημείο του εγκαύματος (κάτω από

μία βρύση αν είναι δυνατόν) για τουλάχιστον 20 λεπτά ή μέχρι να καταφτάσουν οι

Πρώτες Βοήθειες

-Βεβαιωθείτε ότι το νερό που έρχεται σε επαφή με το έγκαυμα δεν πέφτει στη

συνέχεια επάνω σε άλλα σημεία του σώματός σας

-Μην ρίχνετε το νερό με μεγάλη πίεση

[92]

-Καθώς πέφτει το νερό επάνω στο έγκαυμα (όχι νωρίτερα) αφαιρέστε τυχόν

κοσμήματα ή άλλα αντικείμενα που φοράτε κοντά στο σημείο του εγκαύματος

εκτός και αν αυτά έχουν κολλήσει στο δέρμα

-Αφότου ξεπλύνετε καλά το έγκαυμα διαβάστε προσεκτικά τις οδηγίες στην

ετικέτα του προϊόντος που χρησιμοποιήσατε

-Μην επιχειρήσετε να εξουδετερώσετε το έγκαυμα με αντίθετη χημική ουσία

(δηλαδή με ουσία που να είναι αντιστοίχως αλκαλική ή όξινη) Αυτό μπορεί να

προκαλέσει χημική αντίδραση που θα επιδεινώσει το έγκαυμα

-Μην βάλετε αντιβιοτική αλοιφή επάνω στην πληγή χωρίς την συμβουλή

γιατρού

-Αν το έγκαυμα είναι σε μικρή έκταση του σώματος μπορείτε να το τυλίξετε με

ένα στεγνό αποστειρωμένο πανί ή γάζα

-Σε περίπτωση που επιχειρείτε να βοηθήσετε ένα άλλο άτομο που έχει υποστεί

χημικό έγκαυμα βεβαιωθείτε πρώτα ότι φοράτε γάντια και κάποια ποδιά αν

υπάρχουν

[93]

75 Ειδικοί Τύποι Εγκαυμάτων

Α Ηλεκτροπληξία - Κεραυνοπληξία

Η διέλευση του ηλεκτρικού ρεύματος από το ανθρώπινο σώμα δύναται να

προκαλέσει σοβαρές σωματικές βλάβες έως και θάνατο διότι το ανθρώπινο σώμα

αποτελεί καλό αγωγό του ηλεκτρισμού λόγω του υγρού που υπάρχει στους ιστούς

Συμπτώματα

Εκτίναξη εμβοές μούδιασμα ίλιγγος

Ασφυξία - Προβλήματα στην αναπνοή

Ανακοπή καρδιάς

Καρδιακή αρρυθμία

Οπτικές λάμψεις

Κώφωση

Σπασμοί Πόνοι στους μυς και συσπάσεις

Παροξυσμοί (κρίσεις)

Μούδιασμα

Βαθιά εγκαύματα οίδημα κάψιμο και απανθράκωση στο σημείο

εισόδου και εξόδου του ρεύματος Σημεία καταπληξίας απώλεια των

αισθήσεων

[94]

Πρώτες βοήθειες

Κλήση ΕΚΑΒ

Φροντίδα για διακοπή στην κεντρική παροχή ρεύματος για την

περίπτωση της ηλεκτροπληξίας

Αν δεν γίνεται κάτι τέτοιο αποσυνδέστε το καλώδιο της συσκευής

τραβώντας το από την πρίζα

Αν δεν μπορείτε πατήστε σε ένα στεγνό μονωτικό υλικό (κατάλογος

του ΟΤΕ πάκος εφημερίδων) και προσπαθήστε χρησιμοποιώντας

κάποιο μονωτικό υλικό (ξύλο γυαλί λάστιχο κλπ) να απομακρύνετε το

θύμα από την πηγή (πχ φθαρμένο καλώδιο) Προσέξτε επίσης το υλικό

αυτό να είναι στεγνό γιατί το νερό επιτρέπει τη δίοδο του ηλεκτρικού

ρεύματος

Απαγορεύεται να πιάνουμε το θύμα με γυμνά χέρια

Αν διαπιστώσετε ότι το θύμα φέρει εγκαύματα με διάμετρο που δεν

ξεπερνά τα 5 εκατοστά τοποθετήστε πάνω τους κομπρέσες με δροσερό

νερό ή πάγο τυλιγμένο σε πετσέτα και αφήστε τα εκεί για 5 λεπτά Στη

συνέχεια σκουπίστε και σκεπάστε τα εγκαύματα με μία γάζα

[95]

Στην αντιμετώπιση ενός συμβάντος κεραυνοπληξίας απομακρύνετε γρήγορα το

θύμα από το σημείο που έπεσε ο κεραυνός γιατί στο ίδιο μπορεί να πέσουν και

άλλοι κεραυνοί

Από τη στιγμή που θα σταματήσει η δίοδος ρεύματος μέσα από το σώμα του

πάσχοντα αξιολογήστε την κατάσταση του θύματος Αν δεν έχει σφυγμούς και

αναπνοή τότε εφαρμόστε ΚΑΡΠΑ και συνεχίστε έως ότου έρθει το ασθενοφόρο

που ήδη έχει ειδοποιηθεί από τον ανανήπτη ή κάποιο παρευρισκόμενο

Μην πλησιάσετε κάποιον που έχει χτυπηθεί από ηλεκτρικό ρεύμα υψηλής

τάσης έως ότου μάθετε επίσημα ότι το ρεύμα έχει κοπεί και απομονωθεί

Όταν βρίσκεστε σε εξωτερικούς χώρους

Αν η ηλεκτροπληξία οφείλεται σε ρεύμα υψηλής τάσης δεν μπορείτε να

πλησιάσετε το θύμα σε απόσταση τουλάχιστον είκοσι μέτρων λόγω του ηλεκτρικού

πεδίου που δημιουργείται Η μόνη λύση είναι η διακοπή του ρεύματος από τη ΔΕΗ

Μην πλησιάζετε ηλεκτροφόρα καλώδια ή κολώνες της ΔΕΗ που έχουν πέσει

[96]

Αν ένα αυτοκίνητο έχει παγιδευτεί κάτω από ηλεκτροφόρο καλώδιο ή κολώνα

της ΔΕΗ που έχει πέσει μην αγγίξετε το αυτοκίνητο και πείτε στους επιβάτες να

μείνουν μέσα Τα ελαστικά του αυτοκινήτου παρέχουν προστασία στους

ανθρώπους που βρίσκονται μέσα στο αυτοκίνητο Σε καμία περίπτωση μη

χρησιμοποιήσετε κλαδιά δέντρου για να σηκώσετε ηλεκτροφόρα καλώδια ή

κολώνες της ΔΕΗ καθώς η υγρασία του ξύλου μπορεί να μεταφέρει το ηλεκτρικό

ρεύμα στο σώμα σας

Β Εγκαύματα σε παιδιά

Η πρώτη μας αντίδραση έχει σημασία για να περιοριστεί η βλάβη στο δέρμα

bull Πρέπει άμεσα να σταματήσουμε το κάψιμο Αυτό μπορεί να σημαίνει να

απομακρύνουμε το παιδί από το συγκεκριμένο σημείο ή να ρίξουμε νερό στη

φωτιά ή να ρίξουμε μια κουβέρτα ή πετσέτα πάνω στη φωτιά ή να

χρησιμοποιήσουμε πυροσβεστήρα Είναι σημαντικό ιδιαίτερα αν είμαστε η μόνη

βοήθεια του παιδιού να μην εκτεθούμε και εμείς σε κίνδυνο εγκαύματος

bull Ως προς τα ρούχα και άλλα αντικείμενα πάνω στο δέρμα του παιδιού εάν

αυτά δεν φαίνονται κολλημένα πάνω στο παιδί και απομακρύνονται εύκολα τα

βγάζουμε από την περιοχή του εγκαύματος ΩΣΤΟΣΟ εάν φαίνονται κολλημένα

πάνω στο δέρμα του παιδιού ΔΕΝ τα απομακρύνουμε γιατί έτσι μπορεί να

προκαλέσουμε μεγαλύτερη βλάβη

bull Βάζουμε το παιδί κάτω από χλιαρό ή δροσερό νερό ΟΧΙ παγωμένο Όσο πιο

άμεσα τόσο καλύτερα γενικά έχει αξία να το κάνουμε μέσα στα πρώτα 30 λεπτά

από το έγκαυμα αλλά κάντε το ακόμα και αν έχουν περάσει 3 ώρες Βάζουμε το

έγκαυμα κάτω από το νερό για τουλάχιστον 10 λεπτά ιδανικά για μισή ώρα ΔΕΝ

βάζουμε πάνω στο έγκαυμα βούτυρο ή γιαούρτι ή πάγο

[97]

bull ΔΕΝ σπάμε τυχόν φυσαλίδες

bull Κρατάμε το άκρο με το έγκαυμα χέρι ή πόδι ανασηκωμένο ψηλά

bull Ζεστάνετε παράλληλα το παιδί τυλίγοντάς το με μια κουβέρτα ndash όχι στο

σημείο του εγκαύματος- ιδιαίτερα αν βάζουμε δροσερό νερό σε μεγάλη επιφάνεια

του δέρματος ώστε να αποφευχθεί η υποθερμία

bull Έπειτα καλύψτε την περιοχή του εγκαύματος με ένα διαφανές φιλμ κουζίνας

σαν κομμάτι πάνω στο δέρμα και όχι γύρω γύρω από ένα χέρι ή πόδι Άλλη επιλογή

είναι αποστειρωμένη γάζα όχι όμως σφιχτά ή περιμετρικά

bull Δώστε παυσίπονο στο παιδί παρακεταμόλη ή αντιφλεγμονώδες

bull Πηγαίνετε άμεσα στο νοσοκομείο εάν

Το έγκαυμα είναι μεγάλης έκτασης ndash οτιδήποτε μεγαλύτερο από

το χέρι του παιδιού

Το έγκαυμα είναι βαθύ το δέρμα φαίνεται άσπρο ή μαυρισμένο

Το έγκαυμα έχει δημιουργήσει φυσαλίδες και βρίσκεται στο

πρόσωπο στα χέρια στα πόδια ή στα γεννητικά όργανα

Το έγκαυμα είναι χημικό ή από ηλεκτρικό ρεύμα

Το έγκαυμα συνοδεύεται από εισπνοή ουσιών ή καπνού ή

έγκαυμα στην αναπνευστική οδό

Το έγκαυμα φαίνεται μολυσμένο ndash με εκροή υγρού επώδυνο

πρησμένο κόκκινο

[98]

Ηλιακό έγκαυμα σε παιδιά

bull Εάν η έκθεση στον ήλιο έχει προκαλέσει στο παιδί δέρμα κόκκινο ζεστό και

επώδυνο απομακρύνετε το άμεσα στην σκιά

bull Βάλτε το παιδί κάτω από νερό δροσερό ή στο μπάνιο

bull Εφαρμόστε στην περιοχή του δέρματος απλή ενυδατική ΟΧΙ λάδια ή

βούτυρο Αλοιφές με αλόη ή καλαμίνη βοηθούν

bull Δώστε στο παιδί παυσίπονο εάν απαιτείται

bull Δώστε στο παιδί άφθονα υγρά

bull Εάν το παιδί εκδηλώνει συμπτώματα θερμοπληξίας (ζάλη ταχυκαρδία

εμετούς αυξημένη θερμοκρασία σώματος) αναζητήστε ιατρική βοήθεια

8 ΥΠΟΘΕΡΜΙΑ ndash ΚΡΥΟΠΑΓΗΜΑΤΑ

Υποθερμία είναι η επιστημονική ονομασία της κατάστασης του οργανισμού

κατά την οποία αυτός χάνει θερμότητα με μεγαλύτερο ρυθμό από ότι παράγει

Όταν η εσωτερική θερμοκρασία του σώματος πέφτει κάτω από 35 βαθμούς

Κελσίου το αποτέλεσμα είναι η υποθερμία

Φυσιολογική θερμοκρασία

Σε νέους υγιείς ενήλικες η μέση θερμοκρασία του σώματος είναι 368 Παρά το

γεγονός ότι θερμοκρασίες σώματος πάνω από 372 και κάτω από 355 είναι γενικώς

παθολογικές η θερμορυθμιστική λειτουργία του laquoθερμοστάτηraquo του σώματος

διαφέρει από άτομο σε άτομο και τροποποιείται με την πάροδο της ηλικίας

Η υποθερμία μπορεί να ταξινομηθεί περαιτέρω ως ήπια (34deg - 36degC)middot μέτρια

(30deg - 34degC) ή βαριά (lt30degC) Οι χαμηλές θερμοκρασίες σώματος είναι πιθανότερο

να επηρεάσουν νεογνά ηλικιωμένους άτομα τα οποία εκτίθενται σε υγρές και

ψυχρές συνθήκες σε εξωτερικό περιβάλλον αλκοολικούς σηπτικούς ασθενείς

ασθενείς με τραύμα και ασθενείς με βαρύ υποθυρεοειδισμό Σε αυτά τα άτομα η

υποθερμία μπορεί να αποβεί μοιραία

[99]

Υπάρχουν 3 κατηγορίες υποθερμίας

Χρόνια συνήθως παρατηρούμενη στους αλκοολικούς ηλικιωμένους

και άλλους με ιατρικά προβλήματα

Κρίσεις εξαιτίας βυθίσματος σε κρύο νερό και

Κρίσεις που συμβαίνουν σε υγιή άτομα που εκτίθενται σε

περιβαλλοντολογικά στρες

81 Τα συμπτώματα της υποθερμίας

-Ανεξέλεγκτο ρίγος

-Δυσκολίες ομιλίας με μπέρδεμα του λόγου

-Χαμηλή συχνότητα αναπνοής

-Κρύο και χλωμό δέρμα

-Απώλεια συντονισμού των κινήσεων απώλεια συνείδησης λιποθυμία

-Παράλογη συμπεριφορά ή απάθεια

-Καρδιακός παλμός που είναι αδύναμος ακανόνιστος ή μη ψηλαφητός

-Μαζί με την υποθερμία μπορεί να συνυπάρχει και κρυοπάγημα

Όταν η θερμοκρασία του σώματος είναι 32-35οC το άτομο εμφανίζει

α) Ταχυκαρδία

β) Υπέρταση

γ) Ρίγος

δ) Μειωμένη συνείδηση κρίση απάθεια

Σε θερμοκρασία σώματος 28-32οC εμφανίζονται

α) Βραδυκαρδία

β) Μυδρίαση

γ) Επιβράδυνση αντανακλαστικών

δ) Διανοητική σύγχυση

ε) Λήθαργο

ζ) Αλλοιώσεις στο ΗΚΓ

[100]

Σε θερμοκρασίες σώματος κάτω των 28οC το δέρμα είναι μελανό και

παρουσιάζεται άπνοια ασυστολία κοιλιακή μαρμαρυγή διαταραχή ηλεκτρολυτών

νεφρική ανεπάρκεια

Οι άνθρωποι που παθαίνουν υποθερμία μπορεί αρχικά να μην το

αντιλαμβάνονται για δύο κυρίως λόγους

-Επειδή η υποθερμία εγκαθίσταται προοδευτικά ταυτόχρονα με την πτώση της

εσωτερικής θερμοκρασίας του σώματος

-Η υποθερμία προκαλεί πνευματική σύγχυση που δεν επιτρέπει στους

ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν ότι χρειάζονται επειγόντως περίθαλψη

812 Ποιοι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο

Για να πάθει κάποιος υποθερμία δεν είναι απαραίτητο να υπάρχουν συνθήκες

μεγάλου ψύχους Η υποθερμία μπορεί να συμβεί ακόμη και σε ήπιο καιρό όταν

είμαστε βρεγμένοι και εξαντλημένοι

Πολύ λεπτοί άνθρωποι μπορεί να προσβληθούν ταχύτερα από υποθερμία σε

σύγκριση με άτομα που έχουν υπερβολικό σωματικό λίπος

Επίσης ο υποσιτισμός (δίαιτα) οι καρδιαγγειακές παθήσεις ο

υποθυρεοειδισμός η κατανάλωση αλκοόλ ή η δηλητηρίαση από αλκοόλ λόγω

υπερβολικής κατανάλωσης (μέθη) αυξάνουν τον κίνδυνο υποθερμίας Τα

οινοπνευματώδη προκαλούν διεύρυνση των αιμοφόρων αγγείων με αποτέλεσμα

την απώλεια θερμότητας

[101]

813 Αντιμετώπιση υποθερμίας

Η άμεση αντιμετώπιση της υποθερμίας περιλαμβάνει το ζέσταμα του σώματος

για να προληφθούν επιπλοκές ή ανεπανόρθωτες βλάβες στον οργανισμό

Το άτομο πρέπει να μεταφερθεί άμεσα σε εσωτερικό χώρο Σε περίπτωση που

αυτό δεν είναι δυνατό πρέπει να προστατεύεται το σώμα του και το κεφάλι του να

απομονώνεται από το κρύο

Αν δεν μπορείς να παραμείνεις στεγνός ή ζεστός στις υπάρχουσες συνθήκες

σταμάτησε την έκθεση του σώματος στον αέρα

Εμποδίστε το χάσιμο θερμότητας βάζοντάς το σε απάνεμο μέρος Βγάλτε του

τα βρεγμένα ρούχα και φορέστε του στεγνά Προστατέψτε το από το έδαφος και

ζεστάνετέ το με όποιο τρόπο μπορείτε

Η τοποθέτηση ζεστών κομπρεσών στο λαιμό στο στομάχι στους καρπούς και

στις βουβωνικές περιοχές μπορεί να βοηθήσει καθώς έτσι θερμαίνεται το αίμα που

κυκλοφορεί διαμέσου των μεγάλων αιμοφόρων αγγείων που περνούν από τις εν

λόγω κομβικές περιοχές

Δεν πρέπει να τοποθετείται άμεση πηγή θερμότητας όπως ζεστό νερό ή λάμπα

θέρμανσης Επίσης πρέπει να αποφεύγεται να θερμαίνονται πρώτα τα άκρα του

σώματος δηλαδή τα πόδια και τα χέρια

Στόχος είναι η αύξηση της εσωτερικής θερμοκρασίας γιατί η παροχή ξαφνικής

εξωτερικής θερμότητας θα έχει σαν αποτέλεσμα παγωμένο αίμα να φτάσει άμεσα

στα σπλάχνα του ατόμου κάτι που θα δυσχεράνει ακόμα περισσότερο την

κατάσταση

Αποφεύγετε το τρίψιμο ή το μασάζ στο θύμα της υποθερμίας Χρειάζεται πολύ

απαλή μεταχείριση διότι υπάρχει ο κίνδυνος καρδιακής ανακοπής

[102]

Απαγορεύεται επίσης το αλκοόλ το οποίο προκαλεί διεύρυνση των αιμοφόρων

αγγείων με αποτέλεσμα την απώλεια θερμότητας Παράλληλα αυξάνεται και η

πιθανότητα δημιουργίας θρομβώσεων λόγω συστολής και διαστολής των αγγείων

Αντίθετα να δίνονται γουλιές ζεστών μη αλκοολικών ροφημάτων όπως το τσάι με

ζάχαρο το οποίο κυκλοφορώντας άμεσα στο αίμα θα προσφέρει ενέργεια και

θερμότητα

Στις περιπτώσεις που η αναπνοή είναι επικίνδυνα χαμηλή ή σταματά εντελώς

τότε πρέπει άμεσα να αρχίσει καρδιοαναπνευστική ανάνηψη

Επίσης εάν έχει όρεξη δώστε του γλυκά και σοκολάτες που περιέχουν

υδατάνθρακες και ζάχαρη και γρήγορα μετατρέπονται σε θερμότητα και ενέργεια

Εάν το θύμα είναι σε ημικωματώδη κατάσταση ή χειρότερα προσπαθήστε να το

κρατήσετε ξύπνιο Μη του δίνετε ζεστά υγρά από το στόμα σε σοβαρή υποθερμία

82 Κρυοπαγήματα ndash Χιονίστρες

Κρυοπάγημα μπορεί να δημιουργηθεί είτε από άμεση επαφή με ένα ψυχρό

σώμα ndashπχ χιόνι πάγοςndash είτε από γενική έκθεση του σώματος στο κρύο Στη

δεύτερη αυτή περίπτωση προσβάλλονται κυρίως η μύτη τα αυτιά και τα δάχτυλα

ποδιών χεριών Αυτό συμβαίνει γιατί τα μέρη αυτά προεξέχουν και είναι τα πιο

λεπτά σημεία του σώματος Οι χιονίστρες είναι η πιο ελαφριά μορφή

κρυοπαγήματος και συμβαίνουν μετά από έκθεση σε θερμοκρασία μεταξύ 0οC και

10οC και ταυτόχρονα υγρασία

Όμως ο τύπος και η βαρύτητα ενός κρυοπαγήματος δεν εξαρτώνται μόνο και

μόνο από την θερμοκρασία Άλλοι παράγοντες που επιδρούν είναι ο χρόνος της

τοπικής ή γενικής έκθεσης στο κρύο η υγρασία ο άνεμος η άσχημη ndashανεπαρκήςndash

ενδυμασία τα υγρά παπούτσια η ακινησία και η παρεμπόδιση γενικά της

κυκλοφορίας αίματος για οποιοδήποτε λόγο (πχ στενά ή σφικτά δεμένα

παπούτσια παρουσία κάποιας αποφρακτικής αρτηριοπάθειας)

Αρχικά δημιουργείται μια τοπική σύσπαση των μικρών αγγείων (φλεβίδιων και

αρτηριδίων) των άκρων της μύτης και των αυτιών Η αγγειοσύσπαση αυτή έχει σαν

[103]

συνέπεια την ελάττωση της αιμάτωσης που με τη σειρά της προκαλεί ελάττωση της

οξυγόνωσης των ιστών δηλαδή ανοξία Η ανοξία αυτή είναι υπεύθυνη για τον πόνο

που προκαλείται Τα προσβαλλόμενα μέρη χάνουν το φυσιολογικό τους και γίνονται

ωχρά άσπρα και συγχρόνως είναι κρύα

Εφόσον εξακολουθήσει η έκθεση στο κρύο τα μεν αρτηρίδια συνεχίζουν να

συσπώνται ακόμη περισσότερο ενώ τα φλεβίδια αρχίζουν να διαστέλλονται

Ταυτόχρονα αυξάνεται η διαβατότητα των τριχοειδών με άμεσο αποτέλεσμα την

έξοδο υγρού από τα αγγεία αυτά πλούσιου σε πρωτεΐνες και επακόλουθο

σχηματισμό οιδήματος στην πάσχουσα περιοχή Ακόμα είναι δυνατόν να

σχηματιστούν φυσαλίδες στο δέρμα που οφείλονται στην έντονη αγγειοδιαστολή

Στην περίοδο αυτή η ωχρότητα του δέρματος έχει αντικατασταθεί από ερυθρότητα

Σε μεγαλύτερη ακόμη παράταση της έκθεσης στο κρύο επέρχεται θρόμβωση των

τριχοειδών αγγείων εξαιτίας της συγκόλλησης ερυθρών αιμοσφαιρίων γεγονός

που συνεπάγεται την πλήρη νέκρωση των ιστών που αρδεύονται από τα αγγεία

αυτά

Υπάρχουν τέσσερις βαθμοί κρυοπαγημάτων

1 1ου βαθμού την ωχρότητα του δέρματος διαδέχεται ερυθρότητα και οίδημα

2 2ου βαθμού εκτός από τα προηγούμενα υπάρχουν και φυσαλίδες στο

δέρμα

[104]

3 3ου βαθμού υπάρχει προσβολή του δέρματος σε όλο του το πάχος και

δημιουργία νεκρώσεων και ελκών

4 4ου βαθμού την καταστροφή του δέρματος ακολουθεί καταστροφή των

υποδόριων ιστών πολλές φορές ακόμα και των οστών και δημιουργία ξηράς

γάγγραινας Είναι ευνόητο ότι όλα τα παραπάνω δεν γίνονται μέσα σε λίγο χρονικό

διάστημα Αντίθετα η εξέλιξη ενός κρυοπαγήματος μπορεί να ολοκληρωθεί ακόμα

και σε χρονικό διάστημα 2 μηνών ή και περισσότερο

[105]

Συμπτώματα κρυοπαγημάτων

Το πρώτο σύμπτωμα των κρυοπαγημάτων είναι ένα αίσθημα ψυχρότητας των

περιοχών που έχουν προσβληθεί Αργότερα προστίθενται μουδιάσματα νυγμοί και

πόνος Στην αρχή υπάρχει σαν σταθερό σύμπτωμα μπορεί να ακολουθήσει μέχρι

και λιποθυμία Η μύτη και τα μάγουλα συνήθως δεν πονούν όταν παγώσουν Το

δέρμα αρχικά είναι ωχρό αργότερα όμως γίνεται ερυθρό και κατόπιν μπορεί να

επακολουθήσουν δερματικές αλλοιώσεις

Πρώτες βοήθειες κρυοπαγημάτων

Ελέγχουμε για υποθερμία (έντονο ρίγος υπνηλία και απώλεια

συντονισμού)

Προστατεύουμε το δέρμα από περαιτέρω έκθεση στο κρύο

Προστατεύουμε το πρόσωπο τη μύτη και τα αυτιά καλύπτοντάς τα με κάτι

στεγνό και ζεστό (πχ σκούφο γάντια κουβέρτα κλπ) Μπορούμε τα χέρια

να τα βάλουμε κάτω από τις μασχάλες μας

Μεταφορά του ασθενή σε ζεστό χώρο Αφαιρούμε τα βρεγμένα

ρούχα (καλύτερα όταν είμαστε σε ζεστό χώρο)

Επαναθέρμανση Τα παγωμένα μέλη δεν πρέπει να τοποθετούνται κοντά

στις σόμπες ή στα καλοριφέρ ή στα τζάκια Καλό είναι να εμβαπτίζονται σε νερό

ευχάριστης θερμοκρασίας για αρκετή ώρα μέχρι να επέλθει κάποια απόψυξη και

κατόπιν να αυξάνεται προοδευτικά η θερμοκρασία του νερού (μέχρι 40 βαθμούς) Η

μεγάλη εξωτερική θερμότητα μπορεί να προκαλέσει αύξηση των απαιτήσεων σε

οξυγόνο και ελάττωση του τόνου των αγγείων πράγμα που θα επιδεινώσει

περισσότερο την κυκλοφορική ανεπάρκεια και να φέρει αποτελέσματα αντίθετα απrsquo

αυτά που επιθυμούμε Δεν τρίβουμε τις παγωμένες περιοχές αλλά τις laquoβαπτίζουμεraquo

σε ζεστό νερό (37 έως 40 C) - για 15 έως 30 λεπτά Αν δεν έχουμε θερμόμετρο

δοκιμάζουμε το νερό με τον αγκώνα μας Θα πρέπει να το αισθανόμαστε ζεστό και

όχι καυτό (να είναι ανεκτό)

[106]

Καθαρισμός του τραύματος (αν υπάρχει) κι άσηπτη περίδεσή του

Παρακέντηση των φυσαλίδων (αν υπάρχουν)

Χορήγηση αντιβιοτικών και τέλεση αντιτετανικού ορού

Γενική τόνωση του οργανισμού με χορήγηση ζεστών ροφημάτων

(οινοπνευματώδη ποτά απαγορεύονται αυστηρά γιατί προκαλούν αγγειοδιαστολή

και επιτείνουν την απώλεια της θερμότητας)

Ελαφρές ασκήσεις μόλις βελτιωθεί το χρώμα των μελών που πάσχουν

Η αναθέρμανση πρέπει να γίνει μόνο όταν το άτομο έχει φτάσει σε ζεστό

μέρος μετά από το οποίο δεν θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί τα άκρα που έπαθαν

κρυοπαγήματα Για παράδειγμα είναι προτιμότερο να συνεχίσει κάποιος να

περπατά στα χιόνια με κρυοπαγήματα στα πόδια παρά να αναθερμανθούν

πρόχειρα στο ύπαιθρο και να περπατήσει πάλι επειδή οι βλάβες που θα πάθει στα

πόδια είναι πολύ μεγαλύτερες

Δεν σπάμε σε καμία περίπτωση τις φουσκάλες

Η πρόληψη των κρυοπαγημάτων έχει μεγάλη σημασία Όταν πηγαίνουμε στο

βουνό είναι απαραίτητο να έχουμε καλή και ζεστή ενδυμασία Μάλλινες κάλτσες

σκούφος και γάντια είναι απαραίτητα Απαραίτητο επίσης είναι να έχει κανείς μαζί

του διπλά ζεύγη ρούχων ώστε να έχει να αλλάξει αν βραχούν αυτά που φοράει Οι

[107]

μπότες πρέπει να είναι 100 αδιάβροχες και ζεστές αλλά και να συνοδεύονται από

κατάλληλες γκέτες

Τα οινοπνευματώδη απαγορεύονται Σε περίπτωση που υποπτευθούμε ότι

κάποιος έχει πάθει κρυοπάγημα πρέπει να του παρέχουμε τις πρώτες βοήθειες και

να εξασφαλίσουμε οπωσδήποτε ένα σίγουρο και ασφαλές καταφύγιο όσο πιο

γρήγορα γίνεται γεγονός που θα βοηθήσει και ψυχολογικά τον ασθενή Κλείνοντας

εφιστώ την προσοχή στα εξής σημεία

Όσο αισθανόμαστε μούδιασμα και πόνο στα παγωμένα μέρη του σώματος μας

δεν πρέπει να ανησυχούμε ιδιαίτερα Όταν όμως σταματήσει και ο πόνος περάσει

πρέπει να δράσουμε αμέσως προσπαθώντας με κάθε τρόπο ndashλύνοντας τα

κορδόνια των παπουτσιών κάνοντας μαλάξεις και εντριβέςndash να επαναφέρουμε όσο

πιο γρήγορα γίνεται την κυκλοφορία του αίματος στο παγωμένο μέλος Σε

περίπτωση που χρειαστεί να μεταφέρουμε κάπου τον ασθενή πρέπει οπωσδήποτε

να τον κρατήσουμε ξύπνιο κάθε φορά που θα θελήσει να κοιμηθεί ή χάσει τις

αισθήσεις του Σε τέτοιες καταστάσεις είναι αυτονόητο ότι πρέπει ακόμα να

στείλουμε κάποιους να ειδοποιήσουν για βοήθεια

9 ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑ ndash ΗΛΙΑΣΗ

[108]

Με τις υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται ειδικά τους καλοκαιρινούς

μήνες είναι πολύ πιθανό να βρεθούμε αντιμέτωποι με την ηλίαση και την

θερμοπληξία Για να δούμε τι είναι και πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε

Ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα να διατηρεί σταθερή την εσωτερική του

θερμοκρασία με τη βοήθεια θερμορρυθμιστικών μηχανισμών

Σε υψηλές θερμοκρασίες το σώμα αποβάλλει θερμότητα περιορίζοντας τις

καύσεις του με διεύρυνση των μικρών αγγείων με αύξηση της εφίδρωσης

(ιδρώτας) και με επιτάχυνση της αναπνοής

91 Θερμοπληξία

Η αποβολή θερμότητας γίνεται αναλογικά με αγωγή στο 33 με ακτινοβολία

στο 45 και με εξάτμιση στο 22

Η θερμοπληξία είναι μία εξαιρετικά επείγουσα ιατρική κατάσταση απειλητική

για τη ζωή η οποία οφείλεται σε ανεπάρκεια ή σε δυσλειτουργία των

θερμορρυθμιστικών μηχανισμών Εκδηλώνεται με εγκεφαλικές διαταραχές

υψηλότατο πυρετό και απουσία εφίδρωσης

Όταν η ομοιοστατική λειτουργία διαταραχτεί σε μεγάλο βαθμό εμφανίζεται

θερμοπληξία με πυρετό σοβαρές βλάβες στη λειτουργία της καρδιάς των

πνευμόνων του εγκεφάλου του ήπατος και των νεφρών κατάσταση που μπορεί να

αποβεί μοιραία για τον πάσχοντα χωρίς νοσοκομειακή νοσηλεία

Για να συμβεί θερμοπληξία σε κάποιον άνθρωπο θα πρέπει να γίνουν

ταυτόχρονα τα εξής Υψηλή εξωτερική θερμοκρασία με υψηλή υγρασία (ώστε να

εμποδίζεται η απώλεια θερμότητας με εξατμίσεις) και προδιατεθειμένος

οργανισμός

Πιο συγκεκριμένα είναι μια λειτουργική διαταραχή του ανθρώπινου

οργανισμού που εμφανίζεται όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ

υψηλή και η σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας είναι πάνω από 70 γεγονός που

[109]

δυσκολεύει και εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα και την αποβολή θερμότητας

του σώματος

911 Προδιαθεσικοί παράγοντες

Ηλικία άνω των 65 ετών βρέφη παιδιά

Καρδιακή ανεπάρκεια χρόνια ασθένεια των νεφρών ή του ήπατος

Χρήση αλκοόλ και άλλων κατασταλτικών φαρμάκων

Χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων αντιπαρκινσονικών ορισμένων

αντιαλλεργικών κλπ

Ιστορικό παλαιότερης θερμοπληξίας

Μοναχικά εξασθενημένα άτομα

Υπέρβαρα άτομα

Ερασιτέχνες απροπόνητοι αθλητές σε κοπιώδεις αθλητικές δραστηριότητες

(πχ σε μαραθώνιο)

Εργασία κάτω από πολύ υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος

912 Μέτρα για την πρόληψη της θερμοπληξίας

Αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο

Προτιμούμε σκιερά και δροσερά μέρη ντυνόμαστε ελαφρά με άνετα και

ανοιχτόχρωμα ρούχα καπέλο και γυαλιά ηλίου

Αποφεύγουμε χώρους με συνωστισμό

Κάνουμε χλιαρά ντους πίνουμε πολλά υγρά

Καλό θα είναι να έχουμε πάντα μαζί μας ιαματικό νερό σε μορφή σπρέι και

να ψεκάζουμε συχνά τα σημεία του σώματος μας που είναι εκτεθειμένα στον ήλιο

Σε έντονη εφίδρωση φροντίζουμε για την λήψη αλατιού για να κρατηθεί το

επίπεδο των υγρών στον οργανισμό

Αποφεύγουμε τα οινοπνευματώδη ποτά καταναλώνουμε μικρά ελαφρά

γεύματα χωρίς λιπαρά αλλά με πολλά φρούτα και λαχανικά

Αποφεύγουμε τη βαριά σωματική εργασία σε ζεστούς χώρους με άπνοια και

μεγάλη υγρασία

[110]

Δεν περνάμε και δεν τρέχουμε πολλή ώρα κάτω από τον ήλιο αποφεύγουμε

τις μεγάλες διαδρομές με τα μέσα συγκοινωνίας

Τέλος ζητάμε την συμβουλή του γιατρού μας για οποιοδήποτε πρόβλημα

υγείας

Οι πιο ευπαθείς ομάδες σε υψηλές θερμοκρασίες είναι τα νεογνά και τα βρέφη

οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα Ειδικά όσοι πάσχουν από

χρόνια αναπνευστικά καρδιαγγειακά κλπ νοσήματα πρέπει να συμβουλεύονται

τον γιατρό τους αν θα συνεχίσουν την αγωγή και σε ποια δοσολογία διότι μερικά

φάρμακα έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν την θερμοκρασία του σώματος

913 Συμπτώματα Θερμοπληξίας

Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας μπορεί να μοιάζουν με αυτά της καρδιακής

προσβολής ή του εγκεφαλικού επεισοδίου

Στα πρώτα σημεία και συμπτώματα θερμοπληξίας περιλαμβάνονται

bull Δυνατός πονοκέφαλος

bull Ατονία

bull Αίσθημα καταβολής δυνάμεων

bull Τάση για λιποθυμία

bull Πτώση της αρτηριακής πίεσης

bull Ταχύς αλλά αδύναμος σφυγμός

bull Δυσκολία στην αναπνοή

bull Έντονη εφίδρωση

bull Κράμπες κυρίως στους μύες της κοιλίας και των κάτω άκρων

bull Παράξενη συμπεριφορά

bull Ψευδαισθήσεις

bull Σύγχυση

bull Διέγερση

bull Αποπροσανατολισμός

[111]

bull Ναυτία

bull Εμετοί

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις εμφανίζονται

bull Πολύ υψηλός πυρετός (gt39 οC)

bull Απουσία εφίδρωσης με δέρμα καυτό ερυθρό και ξηρό

bull Εμετοί - Διάρροιες

bull Ταχύπνοια και προοδευτική εξασθένιση των σφυγμών

Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα παρατηρούνται

bull Διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος

bull Έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

bull Νεφρική και αναπνευστική ανεπάρκεια που εκδηλώνονται με αναστολή της αποβολής ούρων και πνευμονικό οίδημα

bull Σπασμοί

bull Απώλεια αισθήσεων

bull Σε ακραίες περιπτώσεις Κώμα ακόμα και Θάνατος

914 Αντιμετώπιση Θερμοπληξίας

Μεταφέρουμε τον θερμόπληκτο σε μέρος δροσερό ευάερο σκιερό

Αφαιρέστε ταχέως τα ρούχα του ασθενούς

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Ψεκάστε το σώμα με δροσερό νερό Η χρήση πάγου είναι καλό να

αποφεύγεται αλλά θα πρέπει να επιχειρείται αν η θερμοκρασία δεν

πέφτειΧρησιμοποιείστε ανεμιστήρες ή οποιοδήποτε μέσο μπορεί να

διοχετεύσει αέρα με μεγάλη ταχύτητα (Προσοχή στο συνδυασμό νερού

και ανεμιστήρα Κίνδυνος ηλεκτροπληξίας)

[112]

Βάλτε τον ασθενή σε πλάγια θέση ώστε να είναι σε έκθεση μεγάλη

επιφάνεια του δέρματος του στη ροή του αέρα

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και στο κεφάλι του

Κάνουμε εντριβές στα άκρα του με κατεύθυνση από κάτω προς τα

πάνω

Αν μπορεί να πιει του δίνουμε πολλά υγρά και μικρές ποσότητες

αλατιού

Εννοείται ότι ειδοποιείτε το 166 Ο θερμόπληκτος πολλές φορές

χρειάζεται νοσηλεία σε Εντατική Μονάδα

Ελέγχετε διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίζετε τις

προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει

στους 38 οC

92 Ηλίαση

Η ηλίαση είναι η διαταραχή που εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη έκθεση

στον ήλιο με ακάλυπτο το κεφάλι και τον αυχένα Κατά τις μεσημβρινές ώρες που

οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στην γη ο κίνδυνος ηλίασης είναι

μεγαλύτερος

Συμβαίνει σε κουρασμένα άτομα και κυρίως τα παιδιά και τους ηλικιωμένους

Εμφανίζεται όταν η ηλιακή ακτινοβολία είναι έντονη και άμεση και οφείλεται στην

ευαισθησία που έχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος στην θερμότητα

Όταν λόγω παρατεταμένης έκθεσης στον ήλιο οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί του

σώματος υφίστανται κόπωση και ανεπαρκούν εμφανίζεται ηλίαση

Ομοιόσταση ονομάζεται η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερές τις

συνθήκες του εσωτερικού του περιβάλλοντος (θερμοκρασία συγκεντρώσεις

διάφορων συστατικών κτλ) παρά τις εξωτερικές μεταβολές

[113]

921 Συμπτώματα Ηλίασης

Τα συμπτώματά της μπορεί να είναι ελαφριάς μορφής αλλά και βαριάς Οι

ελαφριές μορφές ηλίασης εκδηλώνονται με αίσθημα γενικής κόπωσης ζάλη και

αναπνευστική δυσχέρεια Το πρόσωπο γίνεται κόκκινο και σε ορισμένες

περιπτώσεις ωχρό Σε ορισμένες περιπτώσεις δημιουργούνται φουσκάλες στο

δέρμα Η βαριά μορφή ηλίασης εκδηλώνεται με γενική κατάπτωση ίλιγγο ναυτία ή

και εμετό κοκκίνισμα στο πρόσωπο επιτάχυνση του σφυγμού και της αναπνοής

πυρετό (38deg-39deg) σπασμούς και απώλεια αισθήσεων

Συνοπτικά η ηλίαση εκδηλώνεται με

bull ατονία

bull ζάλη

bull αδυναμία

bull κράμπες

bull σύγχυση

bull ναυτία

bull εμετό

bull λιποθυμία

bull πονοκέφαλο

bull εγκεφαλική δυσλειτουργία

bull διαταραχές ούρων

[114]

Στην ήπια ηλίαση ο πάσχων έχει κουδούνισμα στα αυτιά πονοκέφαλο και

ναυτία Επιπλέον επιταχύνεται ο καρδιακός παλμός η αναπνοή και τα μάτια είναι

διευρυμένα

Όταν ηλίαση είναι μέτρια το άτομο έχει έντονο πονοκέφαλο αδυναμία και

πιθανή απώλεια της συνείδησης (μπορεί και να μπερδεύεται ακόμα και με άτομα

του περιβάλλοντος του που του είναι οικεία)

Μπορεί να υπάρχει ναυτία εμετός γρήγορη αναπνοή και ταχυπαλμία Τα ρίγη

και η αίσθηση ότι κρυώνει είναι κάτι συνηθισμένο

Συχνό είναι και το αίσθημα λιποθυμίας ή ζάλης Σε ορισμένες περιπτώσεις

δημιουργούνται φουσκάλες στο δέρμα Υπάρχει γενική κατάπτωση ίλιγγος και

πυρετός (η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται στους 38-39 βαθμούς Κελσίου

Στη σοβαρή ηλίαση το θύμα χάνει τη συνείδησή του το πρόσωπό του γίνεται

κόκκινο και στη συνέχεια χλωμό

Μπορεί να εκδηλωθούν σπασμοί παραισθήσεις και παραλήρημα

Αρκετές φορές υπάρχει ακούσια ούρηση και αφόδευση

Υπάρχει υψηλός πυρετός και η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να φτάσει

στους 41 βαθμούς Κελσίου Εάν δεν αντιμετωπιστεί η σοβαρή ηλίαση το

συντομότερο μπορεί να προκύψουν ακόμα εγκεφαλικές βλάβες

922 Πρώτες Βοήθειες σε περίπτωση Ηλίασης

bull Πρέπει να μεταφέρετε το θύμα σε δροσερό μέρος με ίσκιο

bull Να του κάνετε ένα δροσερό μπάνιο ή να το δροσίσετε εάν δεν δύναται να

κάνει μπάνιο με βρεγμένα πανιά

bull Χαλαρώνετε τη ζώνη και αφαιρείτε τα ρούχα του

bull Κρύα πετσέτα στον αυχένα για μείωση θερμοκρασίας

bull Παυσίπονο για τον πονοκέφαλο

[115]

bull Αντιπυρετικό για τον πυρετό

bull Άφθονα υγρά (χωρίς ζάχαρη) ndash Ισοτονικά ροφήματα

bull Διαλύετε ένα κουταλάκι γλυκού αλάτι σε ένα κιλό νερό και δίνετε στο θύμα

να πίνει αργά-αργά

bull Μην δίδετε υγρά εάν ο ασθενής κάνει εμετό ή εάν έχει ναυτία υπνηλία

μειωμένη εγρήγορση

bull Η ιατρική εξέταση μπορεί να είναι απαραίτητη

[116]

Ο Κανόνας των 9

Ο κανόνας των εννέα είναι ένας χρήσιμος και πρακτικός οδηγός για τον

υπολογισμό της έκτασης του εγκαύματος Σύμφωνα με τον - 9 - κανόνα το σώμα

ενός ενήλικου ανθρώπου δύναται να χωριστεί σε τμήματα προκειμένου να είναι

δυνατή η εκτίμηση του ποσοστού της επιφάνειας του δέρματος που έχει υποστεί το

έγκαυμα

Κεφαλή 9

Μπροστά μέρος κορμού 18

Πίσω μέρος κορμού 18

Περίνεο περιοχή γεννητικών οργάνων 1

Άνω άκρο 9 έκαστο

Κάτω άκρο 9 το μπροστά μέρος και άλλο τόσο το οπίσθιο για έκαστο κάτω

άκρο

[88]

72 Εγκαύματα Α Β Βαθμού

Συμπτώματα

Θερμότητα

Ερυθρότητα

Ελαφρύ οίδημα

Πόνος

Ύπαρξη φυσαλίδας με νεκρά λευκά αιμοσφαίρια πύον και ορού (Brsquo βαθμού

εγκαύματα)

Έγκαυμα 1ου βαθμού Έγκαυμα 2ου βαθμού

721 Πρώτες Βοήθειες σε Α΄ Β΄ Βαθμού Εγκαύματα

Ξέπλυμα του τραύματος με κρύο νερό για 10 λεπτά περίπου

Απαγορεύεται να πιάνουμε το θύμα με γυμνά χέρια

[89]

Αφαίρεση κοσμημάτων ρολογιού ή σφικτών ρούχων πριν αρχίσει να

πρήζεται

Δεν αφαιρούμε ότι έχει κολλήσει πάνω στο έγκαυμα

Στην περίπτωση που υπάρχουν φυσαλίδες δεν τις σπάζουμε σε

περίπτωση που κάποιες από αυτές έχουν ανοίξει είναι απαραίτητη η

επικάλυψη της περιοχής με αποστειρωμένο επίδεσμο ή οποιοδήποτε

καθαρό αλλά όχι χνουδωτό υλικό με βαζελινούχο γάζα (σε Β΄ βαθμού

έγκαυμα)

Καλύπτουμε το έγκαυμα με ένα αποστειρωμένο ειδικό επίθεμα ή με

άλλο κατάλληλο υλικό( καθαρό σεντόνι ή μαξιλαροθήκης διαφανή

μεμβράνη κουζίνας Πετάμε τους δύο πρώτους γύρους του ρολού μια

καθαρή πλαστική σακούλα για το καμένο χέρι ή πόδι η επίδεση

στερεώνεται με αυτοκόλλητη ταινία που θα ακουμπά πάνω στο

πλαστικό και όχι πάνω στο δέρμα

Αν το έγκαυμα 2ου και 3ου βαθμού έχει το μέγεθος περίπου παλάμης

τότε πρέπει το θύμα να πάει στο γιατρό Το ίδιο ισχύει σε περίπτωση

που το έγκαυμα είναι στο λαιμό στο πρόσωπο κλπ

73 Εγκαύματα Γ Δ Βαθμού

Συμπτώματα σε Γ΄ Δ΄ Βαθμού Εγκαύματα (Καθολικά)

Πλήρης απανθράκωση

Χωρίς πόνο (απουσία νευρικού ιστού)

[90]

Η βλάβη καίει και το οστό (Δ΄ΒΑΘΜΟΥ)

731 Πρώτες Βοήθειες σε Γ΄ Δ΄ Βαθμού Εγκαύματα (Καθολικά)

Απομακρύνετε το θύμα από τον τόπο του ατυχήματος

Αν χρειαστεί εφαρμόστε αναζωογόνηση και καλέστε ασθενοφόρο

Αφαιρέστε προσεκτικά ότι φορά ο πάσχων στα άκρα πριν διογκωθεί

λόγω οιδήματος

Σκεπάστε το θύμα με ένα σεντόνι (όχι με κουβέρτα) Αποφυγή της

επαφής της επιφάνειας του σεντονιού με την εγκαυματική επιφάνεια

Δεν πρέπει ποτέ να ενωθούν δύο εγκαυματικές επιφάνειες μεταξύ

τους διότι υπάρχει ο κίνδυνος να κολλήσουν

Ελέγξτε τα ζωτικά σημεία του θύματος κάθε 5΄

Αν χάσει τις αισθήσεις του τοποθετήστε το θύμα σε θέση ανάνηψης

Αν φλέγεται ο εγκαυματίας σβήνουμε την φωτιά ξαπλώνοντάς τον στο

έδαφος τυλίγοντάς τον με κουβέρτα βρέχοντάς τον με άφθονο νερό ή

αν δεν υπάρχει διαθέσιμο τίποτε από τα παραπάνω κυλώντας τον στο

έδαφος

Τα εγκαύματα του προσώπου δεν τα καλύπτουμε

Αν υπάρχει σοβαρό έγκαυμα στα άκρα τα τοποθετούμαι ψηλά για να

μειώσουμε το οίδημα που θα αναπτυχθεί

Δεν συνιστάται η χρήση πυροσβεστήρα ή πάγου γιατί μπορεί να

προκαλέσει κρυστάλλωση των ιστών

[91]

74 Χημικά εγκαύματα

Μπορεί να υπάρχει έντονο πόνος

Στην αρχή μπορεί να μην διακρίνουμε τίποτα αργότερα θα παρουσιασθεί

ερεθισμός ή λεκές στο δέρμα φλύκταινες και ξεφλούδισμα

Σκεφτόμαστε ότι θα έλθουμε σε επαφή με επικίνδυνες χημικές ουσίες γιrsquo αυτό

άμεση προτεραιότητα έχει τόσο η ασφάλεια του πάσχοντα όσο και η δική μας

Προστατεύουμε όσο αυτό είναι δυνατό την αναπνοή μας με κάποιου είδους

μάσκα τα μάτια μας με την χρήση γυαλιών και το δέρμα μας φορώντας γάντια

-Ειδοποιήστε άμεσα τον γιατρό σας ή τις Πρώτες Βοήθειες ειδικά σε

περίπτωση που το έγκαυμα είναι σε κάποια ευαίσθητη περιοχή (πχ πρόσωπο)

-Ρίχνετε άφθονο δροσερό νερό επάνω στο σημείο του εγκαύματος (κάτω από

μία βρύση αν είναι δυνατόν) για τουλάχιστον 20 λεπτά ή μέχρι να καταφτάσουν οι

Πρώτες Βοήθειες

-Βεβαιωθείτε ότι το νερό που έρχεται σε επαφή με το έγκαυμα δεν πέφτει στη

συνέχεια επάνω σε άλλα σημεία του σώματός σας

-Μην ρίχνετε το νερό με μεγάλη πίεση

[92]

-Καθώς πέφτει το νερό επάνω στο έγκαυμα (όχι νωρίτερα) αφαιρέστε τυχόν

κοσμήματα ή άλλα αντικείμενα που φοράτε κοντά στο σημείο του εγκαύματος

εκτός και αν αυτά έχουν κολλήσει στο δέρμα

-Αφότου ξεπλύνετε καλά το έγκαυμα διαβάστε προσεκτικά τις οδηγίες στην

ετικέτα του προϊόντος που χρησιμοποιήσατε

-Μην επιχειρήσετε να εξουδετερώσετε το έγκαυμα με αντίθετη χημική ουσία

(δηλαδή με ουσία που να είναι αντιστοίχως αλκαλική ή όξινη) Αυτό μπορεί να

προκαλέσει χημική αντίδραση που θα επιδεινώσει το έγκαυμα

-Μην βάλετε αντιβιοτική αλοιφή επάνω στην πληγή χωρίς την συμβουλή

γιατρού

-Αν το έγκαυμα είναι σε μικρή έκταση του σώματος μπορείτε να το τυλίξετε με

ένα στεγνό αποστειρωμένο πανί ή γάζα

-Σε περίπτωση που επιχειρείτε να βοηθήσετε ένα άλλο άτομο που έχει υποστεί

χημικό έγκαυμα βεβαιωθείτε πρώτα ότι φοράτε γάντια και κάποια ποδιά αν

υπάρχουν

[93]

75 Ειδικοί Τύποι Εγκαυμάτων

Α Ηλεκτροπληξία - Κεραυνοπληξία

Η διέλευση του ηλεκτρικού ρεύματος από το ανθρώπινο σώμα δύναται να

προκαλέσει σοβαρές σωματικές βλάβες έως και θάνατο διότι το ανθρώπινο σώμα

αποτελεί καλό αγωγό του ηλεκτρισμού λόγω του υγρού που υπάρχει στους ιστούς

Συμπτώματα

Εκτίναξη εμβοές μούδιασμα ίλιγγος

Ασφυξία - Προβλήματα στην αναπνοή

Ανακοπή καρδιάς

Καρδιακή αρρυθμία

Οπτικές λάμψεις

Κώφωση

Σπασμοί Πόνοι στους μυς και συσπάσεις

Παροξυσμοί (κρίσεις)

Μούδιασμα

Βαθιά εγκαύματα οίδημα κάψιμο και απανθράκωση στο σημείο

εισόδου και εξόδου του ρεύματος Σημεία καταπληξίας απώλεια των

αισθήσεων

[94]

Πρώτες βοήθειες

Κλήση ΕΚΑΒ

Φροντίδα για διακοπή στην κεντρική παροχή ρεύματος για την

περίπτωση της ηλεκτροπληξίας

Αν δεν γίνεται κάτι τέτοιο αποσυνδέστε το καλώδιο της συσκευής

τραβώντας το από την πρίζα

Αν δεν μπορείτε πατήστε σε ένα στεγνό μονωτικό υλικό (κατάλογος

του ΟΤΕ πάκος εφημερίδων) και προσπαθήστε χρησιμοποιώντας

κάποιο μονωτικό υλικό (ξύλο γυαλί λάστιχο κλπ) να απομακρύνετε το

θύμα από την πηγή (πχ φθαρμένο καλώδιο) Προσέξτε επίσης το υλικό

αυτό να είναι στεγνό γιατί το νερό επιτρέπει τη δίοδο του ηλεκτρικού

ρεύματος

Απαγορεύεται να πιάνουμε το θύμα με γυμνά χέρια

Αν διαπιστώσετε ότι το θύμα φέρει εγκαύματα με διάμετρο που δεν

ξεπερνά τα 5 εκατοστά τοποθετήστε πάνω τους κομπρέσες με δροσερό

νερό ή πάγο τυλιγμένο σε πετσέτα και αφήστε τα εκεί για 5 λεπτά Στη

συνέχεια σκουπίστε και σκεπάστε τα εγκαύματα με μία γάζα

[95]

Στην αντιμετώπιση ενός συμβάντος κεραυνοπληξίας απομακρύνετε γρήγορα το

θύμα από το σημείο που έπεσε ο κεραυνός γιατί στο ίδιο μπορεί να πέσουν και

άλλοι κεραυνοί

Από τη στιγμή που θα σταματήσει η δίοδος ρεύματος μέσα από το σώμα του

πάσχοντα αξιολογήστε την κατάσταση του θύματος Αν δεν έχει σφυγμούς και

αναπνοή τότε εφαρμόστε ΚΑΡΠΑ και συνεχίστε έως ότου έρθει το ασθενοφόρο

που ήδη έχει ειδοποιηθεί από τον ανανήπτη ή κάποιο παρευρισκόμενο

Μην πλησιάσετε κάποιον που έχει χτυπηθεί από ηλεκτρικό ρεύμα υψηλής

τάσης έως ότου μάθετε επίσημα ότι το ρεύμα έχει κοπεί και απομονωθεί

Όταν βρίσκεστε σε εξωτερικούς χώρους

Αν η ηλεκτροπληξία οφείλεται σε ρεύμα υψηλής τάσης δεν μπορείτε να

πλησιάσετε το θύμα σε απόσταση τουλάχιστον είκοσι μέτρων λόγω του ηλεκτρικού

πεδίου που δημιουργείται Η μόνη λύση είναι η διακοπή του ρεύματος από τη ΔΕΗ

Μην πλησιάζετε ηλεκτροφόρα καλώδια ή κολώνες της ΔΕΗ που έχουν πέσει

[96]

Αν ένα αυτοκίνητο έχει παγιδευτεί κάτω από ηλεκτροφόρο καλώδιο ή κολώνα

της ΔΕΗ που έχει πέσει μην αγγίξετε το αυτοκίνητο και πείτε στους επιβάτες να

μείνουν μέσα Τα ελαστικά του αυτοκινήτου παρέχουν προστασία στους

ανθρώπους που βρίσκονται μέσα στο αυτοκίνητο Σε καμία περίπτωση μη

χρησιμοποιήσετε κλαδιά δέντρου για να σηκώσετε ηλεκτροφόρα καλώδια ή

κολώνες της ΔΕΗ καθώς η υγρασία του ξύλου μπορεί να μεταφέρει το ηλεκτρικό

ρεύμα στο σώμα σας

Β Εγκαύματα σε παιδιά

Η πρώτη μας αντίδραση έχει σημασία για να περιοριστεί η βλάβη στο δέρμα

bull Πρέπει άμεσα να σταματήσουμε το κάψιμο Αυτό μπορεί να σημαίνει να

απομακρύνουμε το παιδί από το συγκεκριμένο σημείο ή να ρίξουμε νερό στη

φωτιά ή να ρίξουμε μια κουβέρτα ή πετσέτα πάνω στη φωτιά ή να

χρησιμοποιήσουμε πυροσβεστήρα Είναι σημαντικό ιδιαίτερα αν είμαστε η μόνη

βοήθεια του παιδιού να μην εκτεθούμε και εμείς σε κίνδυνο εγκαύματος

bull Ως προς τα ρούχα και άλλα αντικείμενα πάνω στο δέρμα του παιδιού εάν

αυτά δεν φαίνονται κολλημένα πάνω στο παιδί και απομακρύνονται εύκολα τα

βγάζουμε από την περιοχή του εγκαύματος ΩΣΤΟΣΟ εάν φαίνονται κολλημένα

πάνω στο δέρμα του παιδιού ΔΕΝ τα απομακρύνουμε γιατί έτσι μπορεί να

προκαλέσουμε μεγαλύτερη βλάβη

bull Βάζουμε το παιδί κάτω από χλιαρό ή δροσερό νερό ΟΧΙ παγωμένο Όσο πιο

άμεσα τόσο καλύτερα γενικά έχει αξία να το κάνουμε μέσα στα πρώτα 30 λεπτά

από το έγκαυμα αλλά κάντε το ακόμα και αν έχουν περάσει 3 ώρες Βάζουμε το

έγκαυμα κάτω από το νερό για τουλάχιστον 10 λεπτά ιδανικά για μισή ώρα ΔΕΝ

βάζουμε πάνω στο έγκαυμα βούτυρο ή γιαούρτι ή πάγο

[97]

bull ΔΕΝ σπάμε τυχόν φυσαλίδες

bull Κρατάμε το άκρο με το έγκαυμα χέρι ή πόδι ανασηκωμένο ψηλά

bull Ζεστάνετε παράλληλα το παιδί τυλίγοντάς το με μια κουβέρτα ndash όχι στο

σημείο του εγκαύματος- ιδιαίτερα αν βάζουμε δροσερό νερό σε μεγάλη επιφάνεια

του δέρματος ώστε να αποφευχθεί η υποθερμία

bull Έπειτα καλύψτε την περιοχή του εγκαύματος με ένα διαφανές φιλμ κουζίνας

σαν κομμάτι πάνω στο δέρμα και όχι γύρω γύρω από ένα χέρι ή πόδι Άλλη επιλογή

είναι αποστειρωμένη γάζα όχι όμως σφιχτά ή περιμετρικά

bull Δώστε παυσίπονο στο παιδί παρακεταμόλη ή αντιφλεγμονώδες

bull Πηγαίνετε άμεσα στο νοσοκομείο εάν

Το έγκαυμα είναι μεγάλης έκτασης ndash οτιδήποτε μεγαλύτερο από

το χέρι του παιδιού

Το έγκαυμα είναι βαθύ το δέρμα φαίνεται άσπρο ή μαυρισμένο

Το έγκαυμα έχει δημιουργήσει φυσαλίδες και βρίσκεται στο

πρόσωπο στα χέρια στα πόδια ή στα γεννητικά όργανα

Το έγκαυμα είναι χημικό ή από ηλεκτρικό ρεύμα

Το έγκαυμα συνοδεύεται από εισπνοή ουσιών ή καπνού ή

έγκαυμα στην αναπνευστική οδό

Το έγκαυμα φαίνεται μολυσμένο ndash με εκροή υγρού επώδυνο

πρησμένο κόκκινο

[98]

Ηλιακό έγκαυμα σε παιδιά

bull Εάν η έκθεση στον ήλιο έχει προκαλέσει στο παιδί δέρμα κόκκινο ζεστό και

επώδυνο απομακρύνετε το άμεσα στην σκιά

bull Βάλτε το παιδί κάτω από νερό δροσερό ή στο μπάνιο

bull Εφαρμόστε στην περιοχή του δέρματος απλή ενυδατική ΟΧΙ λάδια ή

βούτυρο Αλοιφές με αλόη ή καλαμίνη βοηθούν

bull Δώστε στο παιδί παυσίπονο εάν απαιτείται

bull Δώστε στο παιδί άφθονα υγρά

bull Εάν το παιδί εκδηλώνει συμπτώματα θερμοπληξίας (ζάλη ταχυκαρδία

εμετούς αυξημένη θερμοκρασία σώματος) αναζητήστε ιατρική βοήθεια

8 ΥΠΟΘΕΡΜΙΑ ndash ΚΡΥΟΠΑΓΗΜΑΤΑ

Υποθερμία είναι η επιστημονική ονομασία της κατάστασης του οργανισμού

κατά την οποία αυτός χάνει θερμότητα με μεγαλύτερο ρυθμό από ότι παράγει

Όταν η εσωτερική θερμοκρασία του σώματος πέφτει κάτω από 35 βαθμούς

Κελσίου το αποτέλεσμα είναι η υποθερμία

Φυσιολογική θερμοκρασία

Σε νέους υγιείς ενήλικες η μέση θερμοκρασία του σώματος είναι 368 Παρά το

γεγονός ότι θερμοκρασίες σώματος πάνω από 372 και κάτω από 355 είναι γενικώς

παθολογικές η θερμορυθμιστική λειτουργία του laquoθερμοστάτηraquo του σώματος

διαφέρει από άτομο σε άτομο και τροποποιείται με την πάροδο της ηλικίας

Η υποθερμία μπορεί να ταξινομηθεί περαιτέρω ως ήπια (34deg - 36degC)middot μέτρια

(30deg - 34degC) ή βαριά (lt30degC) Οι χαμηλές θερμοκρασίες σώματος είναι πιθανότερο

να επηρεάσουν νεογνά ηλικιωμένους άτομα τα οποία εκτίθενται σε υγρές και

ψυχρές συνθήκες σε εξωτερικό περιβάλλον αλκοολικούς σηπτικούς ασθενείς

ασθενείς με τραύμα και ασθενείς με βαρύ υποθυρεοειδισμό Σε αυτά τα άτομα η

υποθερμία μπορεί να αποβεί μοιραία

[99]

Υπάρχουν 3 κατηγορίες υποθερμίας

Χρόνια συνήθως παρατηρούμενη στους αλκοολικούς ηλικιωμένους

και άλλους με ιατρικά προβλήματα

Κρίσεις εξαιτίας βυθίσματος σε κρύο νερό και

Κρίσεις που συμβαίνουν σε υγιή άτομα που εκτίθενται σε

περιβαλλοντολογικά στρες

81 Τα συμπτώματα της υποθερμίας

-Ανεξέλεγκτο ρίγος

-Δυσκολίες ομιλίας με μπέρδεμα του λόγου

-Χαμηλή συχνότητα αναπνοής

-Κρύο και χλωμό δέρμα

-Απώλεια συντονισμού των κινήσεων απώλεια συνείδησης λιποθυμία

-Παράλογη συμπεριφορά ή απάθεια

-Καρδιακός παλμός που είναι αδύναμος ακανόνιστος ή μη ψηλαφητός

-Μαζί με την υποθερμία μπορεί να συνυπάρχει και κρυοπάγημα

Όταν η θερμοκρασία του σώματος είναι 32-35οC το άτομο εμφανίζει

α) Ταχυκαρδία

β) Υπέρταση

γ) Ρίγος

δ) Μειωμένη συνείδηση κρίση απάθεια

Σε θερμοκρασία σώματος 28-32οC εμφανίζονται

α) Βραδυκαρδία

β) Μυδρίαση

γ) Επιβράδυνση αντανακλαστικών

δ) Διανοητική σύγχυση

ε) Λήθαργο

ζ) Αλλοιώσεις στο ΗΚΓ

[100]

Σε θερμοκρασίες σώματος κάτω των 28οC το δέρμα είναι μελανό και

παρουσιάζεται άπνοια ασυστολία κοιλιακή μαρμαρυγή διαταραχή ηλεκτρολυτών

νεφρική ανεπάρκεια

Οι άνθρωποι που παθαίνουν υποθερμία μπορεί αρχικά να μην το

αντιλαμβάνονται για δύο κυρίως λόγους

-Επειδή η υποθερμία εγκαθίσταται προοδευτικά ταυτόχρονα με την πτώση της

εσωτερικής θερμοκρασίας του σώματος

-Η υποθερμία προκαλεί πνευματική σύγχυση που δεν επιτρέπει στους

ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν ότι χρειάζονται επειγόντως περίθαλψη

812 Ποιοι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο

Για να πάθει κάποιος υποθερμία δεν είναι απαραίτητο να υπάρχουν συνθήκες

μεγάλου ψύχους Η υποθερμία μπορεί να συμβεί ακόμη και σε ήπιο καιρό όταν

είμαστε βρεγμένοι και εξαντλημένοι

Πολύ λεπτοί άνθρωποι μπορεί να προσβληθούν ταχύτερα από υποθερμία σε

σύγκριση με άτομα που έχουν υπερβολικό σωματικό λίπος

Επίσης ο υποσιτισμός (δίαιτα) οι καρδιαγγειακές παθήσεις ο

υποθυρεοειδισμός η κατανάλωση αλκοόλ ή η δηλητηρίαση από αλκοόλ λόγω

υπερβολικής κατανάλωσης (μέθη) αυξάνουν τον κίνδυνο υποθερμίας Τα

οινοπνευματώδη προκαλούν διεύρυνση των αιμοφόρων αγγείων με αποτέλεσμα

την απώλεια θερμότητας

[101]

813 Αντιμετώπιση υποθερμίας

Η άμεση αντιμετώπιση της υποθερμίας περιλαμβάνει το ζέσταμα του σώματος

για να προληφθούν επιπλοκές ή ανεπανόρθωτες βλάβες στον οργανισμό

Το άτομο πρέπει να μεταφερθεί άμεσα σε εσωτερικό χώρο Σε περίπτωση που

αυτό δεν είναι δυνατό πρέπει να προστατεύεται το σώμα του και το κεφάλι του να

απομονώνεται από το κρύο

Αν δεν μπορείς να παραμείνεις στεγνός ή ζεστός στις υπάρχουσες συνθήκες

σταμάτησε την έκθεση του σώματος στον αέρα

Εμποδίστε το χάσιμο θερμότητας βάζοντάς το σε απάνεμο μέρος Βγάλτε του

τα βρεγμένα ρούχα και φορέστε του στεγνά Προστατέψτε το από το έδαφος και

ζεστάνετέ το με όποιο τρόπο μπορείτε

Η τοποθέτηση ζεστών κομπρεσών στο λαιμό στο στομάχι στους καρπούς και

στις βουβωνικές περιοχές μπορεί να βοηθήσει καθώς έτσι θερμαίνεται το αίμα που

κυκλοφορεί διαμέσου των μεγάλων αιμοφόρων αγγείων που περνούν από τις εν

λόγω κομβικές περιοχές

Δεν πρέπει να τοποθετείται άμεση πηγή θερμότητας όπως ζεστό νερό ή λάμπα

θέρμανσης Επίσης πρέπει να αποφεύγεται να θερμαίνονται πρώτα τα άκρα του

σώματος δηλαδή τα πόδια και τα χέρια

Στόχος είναι η αύξηση της εσωτερικής θερμοκρασίας γιατί η παροχή ξαφνικής

εξωτερικής θερμότητας θα έχει σαν αποτέλεσμα παγωμένο αίμα να φτάσει άμεσα

στα σπλάχνα του ατόμου κάτι που θα δυσχεράνει ακόμα περισσότερο την

κατάσταση

Αποφεύγετε το τρίψιμο ή το μασάζ στο θύμα της υποθερμίας Χρειάζεται πολύ

απαλή μεταχείριση διότι υπάρχει ο κίνδυνος καρδιακής ανακοπής

[102]

Απαγορεύεται επίσης το αλκοόλ το οποίο προκαλεί διεύρυνση των αιμοφόρων

αγγείων με αποτέλεσμα την απώλεια θερμότητας Παράλληλα αυξάνεται και η

πιθανότητα δημιουργίας θρομβώσεων λόγω συστολής και διαστολής των αγγείων

Αντίθετα να δίνονται γουλιές ζεστών μη αλκοολικών ροφημάτων όπως το τσάι με

ζάχαρο το οποίο κυκλοφορώντας άμεσα στο αίμα θα προσφέρει ενέργεια και

θερμότητα

Στις περιπτώσεις που η αναπνοή είναι επικίνδυνα χαμηλή ή σταματά εντελώς

τότε πρέπει άμεσα να αρχίσει καρδιοαναπνευστική ανάνηψη

Επίσης εάν έχει όρεξη δώστε του γλυκά και σοκολάτες που περιέχουν

υδατάνθρακες και ζάχαρη και γρήγορα μετατρέπονται σε θερμότητα και ενέργεια

Εάν το θύμα είναι σε ημικωματώδη κατάσταση ή χειρότερα προσπαθήστε να το

κρατήσετε ξύπνιο Μη του δίνετε ζεστά υγρά από το στόμα σε σοβαρή υποθερμία

82 Κρυοπαγήματα ndash Χιονίστρες

Κρυοπάγημα μπορεί να δημιουργηθεί είτε από άμεση επαφή με ένα ψυχρό

σώμα ndashπχ χιόνι πάγοςndash είτε από γενική έκθεση του σώματος στο κρύο Στη

δεύτερη αυτή περίπτωση προσβάλλονται κυρίως η μύτη τα αυτιά και τα δάχτυλα

ποδιών χεριών Αυτό συμβαίνει γιατί τα μέρη αυτά προεξέχουν και είναι τα πιο

λεπτά σημεία του σώματος Οι χιονίστρες είναι η πιο ελαφριά μορφή

κρυοπαγήματος και συμβαίνουν μετά από έκθεση σε θερμοκρασία μεταξύ 0οC και

10οC και ταυτόχρονα υγρασία

Όμως ο τύπος και η βαρύτητα ενός κρυοπαγήματος δεν εξαρτώνται μόνο και

μόνο από την θερμοκρασία Άλλοι παράγοντες που επιδρούν είναι ο χρόνος της

τοπικής ή γενικής έκθεσης στο κρύο η υγρασία ο άνεμος η άσχημη ndashανεπαρκήςndash

ενδυμασία τα υγρά παπούτσια η ακινησία και η παρεμπόδιση γενικά της

κυκλοφορίας αίματος για οποιοδήποτε λόγο (πχ στενά ή σφικτά δεμένα

παπούτσια παρουσία κάποιας αποφρακτικής αρτηριοπάθειας)

Αρχικά δημιουργείται μια τοπική σύσπαση των μικρών αγγείων (φλεβίδιων και

αρτηριδίων) των άκρων της μύτης και των αυτιών Η αγγειοσύσπαση αυτή έχει σαν

[103]

συνέπεια την ελάττωση της αιμάτωσης που με τη σειρά της προκαλεί ελάττωση της

οξυγόνωσης των ιστών δηλαδή ανοξία Η ανοξία αυτή είναι υπεύθυνη για τον πόνο

που προκαλείται Τα προσβαλλόμενα μέρη χάνουν το φυσιολογικό τους και γίνονται

ωχρά άσπρα και συγχρόνως είναι κρύα

Εφόσον εξακολουθήσει η έκθεση στο κρύο τα μεν αρτηρίδια συνεχίζουν να

συσπώνται ακόμη περισσότερο ενώ τα φλεβίδια αρχίζουν να διαστέλλονται

Ταυτόχρονα αυξάνεται η διαβατότητα των τριχοειδών με άμεσο αποτέλεσμα την

έξοδο υγρού από τα αγγεία αυτά πλούσιου σε πρωτεΐνες και επακόλουθο

σχηματισμό οιδήματος στην πάσχουσα περιοχή Ακόμα είναι δυνατόν να

σχηματιστούν φυσαλίδες στο δέρμα που οφείλονται στην έντονη αγγειοδιαστολή

Στην περίοδο αυτή η ωχρότητα του δέρματος έχει αντικατασταθεί από ερυθρότητα

Σε μεγαλύτερη ακόμη παράταση της έκθεσης στο κρύο επέρχεται θρόμβωση των

τριχοειδών αγγείων εξαιτίας της συγκόλλησης ερυθρών αιμοσφαιρίων γεγονός

που συνεπάγεται την πλήρη νέκρωση των ιστών που αρδεύονται από τα αγγεία

αυτά

Υπάρχουν τέσσερις βαθμοί κρυοπαγημάτων

1 1ου βαθμού την ωχρότητα του δέρματος διαδέχεται ερυθρότητα και οίδημα

2 2ου βαθμού εκτός από τα προηγούμενα υπάρχουν και φυσαλίδες στο

δέρμα

[104]

3 3ου βαθμού υπάρχει προσβολή του δέρματος σε όλο του το πάχος και

δημιουργία νεκρώσεων και ελκών

4 4ου βαθμού την καταστροφή του δέρματος ακολουθεί καταστροφή των

υποδόριων ιστών πολλές φορές ακόμα και των οστών και δημιουργία ξηράς

γάγγραινας Είναι ευνόητο ότι όλα τα παραπάνω δεν γίνονται μέσα σε λίγο χρονικό

διάστημα Αντίθετα η εξέλιξη ενός κρυοπαγήματος μπορεί να ολοκληρωθεί ακόμα

και σε χρονικό διάστημα 2 μηνών ή και περισσότερο

[105]

Συμπτώματα κρυοπαγημάτων

Το πρώτο σύμπτωμα των κρυοπαγημάτων είναι ένα αίσθημα ψυχρότητας των

περιοχών που έχουν προσβληθεί Αργότερα προστίθενται μουδιάσματα νυγμοί και

πόνος Στην αρχή υπάρχει σαν σταθερό σύμπτωμα μπορεί να ακολουθήσει μέχρι

και λιποθυμία Η μύτη και τα μάγουλα συνήθως δεν πονούν όταν παγώσουν Το

δέρμα αρχικά είναι ωχρό αργότερα όμως γίνεται ερυθρό και κατόπιν μπορεί να

επακολουθήσουν δερματικές αλλοιώσεις

Πρώτες βοήθειες κρυοπαγημάτων

Ελέγχουμε για υποθερμία (έντονο ρίγος υπνηλία και απώλεια

συντονισμού)

Προστατεύουμε το δέρμα από περαιτέρω έκθεση στο κρύο

Προστατεύουμε το πρόσωπο τη μύτη και τα αυτιά καλύπτοντάς τα με κάτι

στεγνό και ζεστό (πχ σκούφο γάντια κουβέρτα κλπ) Μπορούμε τα χέρια

να τα βάλουμε κάτω από τις μασχάλες μας

Μεταφορά του ασθενή σε ζεστό χώρο Αφαιρούμε τα βρεγμένα

ρούχα (καλύτερα όταν είμαστε σε ζεστό χώρο)

Επαναθέρμανση Τα παγωμένα μέλη δεν πρέπει να τοποθετούνται κοντά

στις σόμπες ή στα καλοριφέρ ή στα τζάκια Καλό είναι να εμβαπτίζονται σε νερό

ευχάριστης θερμοκρασίας για αρκετή ώρα μέχρι να επέλθει κάποια απόψυξη και

κατόπιν να αυξάνεται προοδευτικά η θερμοκρασία του νερού (μέχρι 40 βαθμούς) Η

μεγάλη εξωτερική θερμότητα μπορεί να προκαλέσει αύξηση των απαιτήσεων σε

οξυγόνο και ελάττωση του τόνου των αγγείων πράγμα που θα επιδεινώσει

περισσότερο την κυκλοφορική ανεπάρκεια και να φέρει αποτελέσματα αντίθετα απrsquo

αυτά που επιθυμούμε Δεν τρίβουμε τις παγωμένες περιοχές αλλά τις laquoβαπτίζουμεraquo

σε ζεστό νερό (37 έως 40 C) - για 15 έως 30 λεπτά Αν δεν έχουμε θερμόμετρο

δοκιμάζουμε το νερό με τον αγκώνα μας Θα πρέπει να το αισθανόμαστε ζεστό και

όχι καυτό (να είναι ανεκτό)

[106]

Καθαρισμός του τραύματος (αν υπάρχει) κι άσηπτη περίδεσή του

Παρακέντηση των φυσαλίδων (αν υπάρχουν)

Χορήγηση αντιβιοτικών και τέλεση αντιτετανικού ορού

Γενική τόνωση του οργανισμού με χορήγηση ζεστών ροφημάτων

(οινοπνευματώδη ποτά απαγορεύονται αυστηρά γιατί προκαλούν αγγειοδιαστολή

και επιτείνουν την απώλεια της θερμότητας)

Ελαφρές ασκήσεις μόλις βελτιωθεί το χρώμα των μελών που πάσχουν

Η αναθέρμανση πρέπει να γίνει μόνο όταν το άτομο έχει φτάσει σε ζεστό

μέρος μετά από το οποίο δεν θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί τα άκρα που έπαθαν

κρυοπαγήματα Για παράδειγμα είναι προτιμότερο να συνεχίσει κάποιος να

περπατά στα χιόνια με κρυοπαγήματα στα πόδια παρά να αναθερμανθούν

πρόχειρα στο ύπαιθρο και να περπατήσει πάλι επειδή οι βλάβες που θα πάθει στα

πόδια είναι πολύ μεγαλύτερες

Δεν σπάμε σε καμία περίπτωση τις φουσκάλες

Η πρόληψη των κρυοπαγημάτων έχει μεγάλη σημασία Όταν πηγαίνουμε στο

βουνό είναι απαραίτητο να έχουμε καλή και ζεστή ενδυμασία Μάλλινες κάλτσες

σκούφος και γάντια είναι απαραίτητα Απαραίτητο επίσης είναι να έχει κανείς μαζί

του διπλά ζεύγη ρούχων ώστε να έχει να αλλάξει αν βραχούν αυτά που φοράει Οι

[107]

μπότες πρέπει να είναι 100 αδιάβροχες και ζεστές αλλά και να συνοδεύονται από

κατάλληλες γκέτες

Τα οινοπνευματώδη απαγορεύονται Σε περίπτωση που υποπτευθούμε ότι

κάποιος έχει πάθει κρυοπάγημα πρέπει να του παρέχουμε τις πρώτες βοήθειες και

να εξασφαλίσουμε οπωσδήποτε ένα σίγουρο και ασφαλές καταφύγιο όσο πιο

γρήγορα γίνεται γεγονός που θα βοηθήσει και ψυχολογικά τον ασθενή Κλείνοντας

εφιστώ την προσοχή στα εξής σημεία

Όσο αισθανόμαστε μούδιασμα και πόνο στα παγωμένα μέρη του σώματος μας

δεν πρέπει να ανησυχούμε ιδιαίτερα Όταν όμως σταματήσει και ο πόνος περάσει

πρέπει να δράσουμε αμέσως προσπαθώντας με κάθε τρόπο ndashλύνοντας τα

κορδόνια των παπουτσιών κάνοντας μαλάξεις και εντριβέςndash να επαναφέρουμε όσο

πιο γρήγορα γίνεται την κυκλοφορία του αίματος στο παγωμένο μέλος Σε

περίπτωση που χρειαστεί να μεταφέρουμε κάπου τον ασθενή πρέπει οπωσδήποτε

να τον κρατήσουμε ξύπνιο κάθε φορά που θα θελήσει να κοιμηθεί ή χάσει τις

αισθήσεις του Σε τέτοιες καταστάσεις είναι αυτονόητο ότι πρέπει ακόμα να

στείλουμε κάποιους να ειδοποιήσουν για βοήθεια

9 ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑ ndash ΗΛΙΑΣΗ

[108]

Με τις υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται ειδικά τους καλοκαιρινούς

μήνες είναι πολύ πιθανό να βρεθούμε αντιμέτωποι με την ηλίαση και την

θερμοπληξία Για να δούμε τι είναι και πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε

Ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα να διατηρεί σταθερή την εσωτερική του

θερμοκρασία με τη βοήθεια θερμορρυθμιστικών μηχανισμών

Σε υψηλές θερμοκρασίες το σώμα αποβάλλει θερμότητα περιορίζοντας τις

καύσεις του με διεύρυνση των μικρών αγγείων με αύξηση της εφίδρωσης

(ιδρώτας) και με επιτάχυνση της αναπνοής

91 Θερμοπληξία

Η αποβολή θερμότητας γίνεται αναλογικά με αγωγή στο 33 με ακτινοβολία

στο 45 και με εξάτμιση στο 22

Η θερμοπληξία είναι μία εξαιρετικά επείγουσα ιατρική κατάσταση απειλητική

για τη ζωή η οποία οφείλεται σε ανεπάρκεια ή σε δυσλειτουργία των

θερμορρυθμιστικών μηχανισμών Εκδηλώνεται με εγκεφαλικές διαταραχές

υψηλότατο πυρετό και απουσία εφίδρωσης

Όταν η ομοιοστατική λειτουργία διαταραχτεί σε μεγάλο βαθμό εμφανίζεται

θερμοπληξία με πυρετό σοβαρές βλάβες στη λειτουργία της καρδιάς των

πνευμόνων του εγκεφάλου του ήπατος και των νεφρών κατάσταση που μπορεί να

αποβεί μοιραία για τον πάσχοντα χωρίς νοσοκομειακή νοσηλεία

Για να συμβεί θερμοπληξία σε κάποιον άνθρωπο θα πρέπει να γίνουν

ταυτόχρονα τα εξής Υψηλή εξωτερική θερμοκρασία με υψηλή υγρασία (ώστε να

εμποδίζεται η απώλεια θερμότητας με εξατμίσεις) και προδιατεθειμένος

οργανισμός

Πιο συγκεκριμένα είναι μια λειτουργική διαταραχή του ανθρώπινου

οργανισμού που εμφανίζεται όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ

υψηλή και η σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας είναι πάνω από 70 γεγονός που

[109]

δυσκολεύει και εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα και την αποβολή θερμότητας

του σώματος

911 Προδιαθεσικοί παράγοντες

Ηλικία άνω των 65 ετών βρέφη παιδιά

Καρδιακή ανεπάρκεια χρόνια ασθένεια των νεφρών ή του ήπατος

Χρήση αλκοόλ και άλλων κατασταλτικών φαρμάκων

Χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων αντιπαρκινσονικών ορισμένων

αντιαλλεργικών κλπ

Ιστορικό παλαιότερης θερμοπληξίας

Μοναχικά εξασθενημένα άτομα

Υπέρβαρα άτομα

Ερασιτέχνες απροπόνητοι αθλητές σε κοπιώδεις αθλητικές δραστηριότητες

(πχ σε μαραθώνιο)

Εργασία κάτω από πολύ υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος

912 Μέτρα για την πρόληψη της θερμοπληξίας

Αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο

Προτιμούμε σκιερά και δροσερά μέρη ντυνόμαστε ελαφρά με άνετα και

ανοιχτόχρωμα ρούχα καπέλο και γυαλιά ηλίου

Αποφεύγουμε χώρους με συνωστισμό

Κάνουμε χλιαρά ντους πίνουμε πολλά υγρά

Καλό θα είναι να έχουμε πάντα μαζί μας ιαματικό νερό σε μορφή σπρέι και

να ψεκάζουμε συχνά τα σημεία του σώματος μας που είναι εκτεθειμένα στον ήλιο

Σε έντονη εφίδρωση φροντίζουμε για την λήψη αλατιού για να κρατηθεί το

επίπεδο των υγρών στον οργανισμό

Αποφεύγουμε τα οινοπνευματώδη ποτά καταναλώνουμε μικρά ελαφρά

γεύματα χωρίς λιπαρά αλλά με πολλά φρούτα και λαχανικά

Αποφεύγουμε τη βαριά σωματική εργασία σε ζεστούς χώρους με άπνοια και

μεγάλη υγρασία

[110]

Δεν περνάμε και δεν τρέχουμε πολλή ώρα κάτω από τον ήλιο αποφεύγουμε

τις μεγάλες διαδρομές με τα μέσα συγκοινωνίας

Τέλος ζητάμε την συμβουλή του γιατρού μας για οποιοδήποτε πρόβλημα

υγείας

Οι πιο ευπαθείς ομάδες σε υψηλές θερμοκρασίες είναι τα νεογνά και τα βρέφη

οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα Ειδικά όσοι πάσχουν από

χρόνια αναπνευστικά καρδιαγγειακά κλπ νοσήματα πρέπει να συμβουλεύονται

τον γιατρό τους αν θα συνεχίσουν την αγωγή και σε ποια δοσολογία διότι μερικά

φάρμακα έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν την θερμοκρασία του σώματος

913 Συμπτώματα Θερμοπληξίας

Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας μπορεί να μοιάζουν με αυτά της καρδιακής

προσβολής ή του εγκεφαλικού επεισοδίου

Στα πρώτα σημεία και συμπτώματα θερμοπληξίας περιλαμβάνονται

bull Δυνατός πονοκέφαλος

bull Ατονία

bull Αίσθημα καταβολής δυνάμεων

bull Τάση για λιποθυμία

bull Πτώση της αρτηριακής πίεσης

bull Ταχύς αλλά αδύναμος σφυγμός

bull Δυσκολία στην αναπνοή

bull Έντονη εφίδρωση

bull Κράμπες κυρίως στους μύες της κοιλίας και των κάτω άκρων

bull Παράξενη συμπεριφορά

bull Ψευδαισθήσεις

bull Σύγχυση

bull Διέγερση

bull Αποπροσανατολισμός

[111]

bull Ναυτία

bull Εμετοί

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις εμφανίζονται

bull Πολύ υψηλός πυρετός (gt39 οC)

bull Απουσία εφίδρωσης με δέρμα καυτό ερυθρό και ξηρό

bull Εμετοί - Διάρροιες

bull Ταχύπνοια και προοδευτική εξασθένιση των σφυγμών

Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα παρατηρούνται

bull Διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος

bull Έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

bull Νεφρική και αναπνευστική ανεπάρκεια που εκδηλώνονται με αναστολή της αποβολής ούρων και πνευμονικό οίδημα

bull Σπασμοί

bull Απώλεια αισθήσεων

bull Σε ακραίες περιπτώσεις Κώμα ακόμα και Θάνατος

914 Αντιμετώπιση Θερμοπληξίας

Μεταφέρουμε τον θερμόπληκτο σε μέρος δροσερό ευάερο σκιερό

Αφαιρέστε ταχέως τα ρούχα του ασθενούς

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Ψεκάστε το σώμα με δροσερό νερό Η χρήση πάγου είναι καλό να

αποφεύγεται αλλά θα πρέπει να επιχειρείται αν η θερμοκρασία δεν

πέφτειΧρησιμοποιείστε ανεμιστήρες ή οποιοδήποτε μέσο μπορεί να

διοχετεύσει αέρα με μεγάλη ταχύτητα (Προσοχή στο συνδυασμό νερού

και ανεμιστήρα Κίνδυνος ηλεκτροπληξίας)

[112]

Βάλτε τον ασθενή σε πλάγια θέση ώστε να είναι σε έκθεση μεγάλη

επιφάνεια του δέρματος του στη ροή του αέρα

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και στο κεφάλι του

Κάνουμε εντριβές στα άκρα του με κατεύθυνση από κάτω προς τα

πάνω

Αν μπορεί να πιει του δίνουμε πολλά υγρά και μικρές ποσότητες

αλατιού

Εννοείται ότι ειδοποιείτε το 166 Ο θερμόπληκτος πολλές φορές

χρειάζεται νοσηλεία σε Εντατική Μονάδα

Ελέγχετε διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίζετε τις

προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει

στους 38 οC

92 Ηλίαση

Η ηλίαση είναι η διαταραχή που εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη έκθεση

στον ήλιο με ακάλυπτο το κεφάλι και τον αυχένα Κατά τις μεσημβρινές ώρες που

οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στην γη ο κίνδυνος ηλίασης είναι

μεγαλύτερος

Συμβαίνει σε κουρασμένα άτομα και κυρίως τα παιδιά και τους ηλικιωμένους

Εμφανίζεται όταν η ηλιακή ακτινοβολία είναι έντονη και άμεση και οφείλεται στην

ευαισθησία που έχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος στην θερμότητα

Όταν λόγω παρατεταμένης έκθεσης στον ήλιο οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί του

σώματος υφίστανται κόπωση και ανεπαρκούν εμφανίζεται ηλίαση

Ομοιόσταση ονομάζεται η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερές τις

συνθήκες του εσωτερικού του περιβάλλοντος (θερμοκρασία συγκεντρώσεις

διάφορων συστατικών κτλ) παρά τις εξωτερικές μεταβολές

[113]

921 Συμπτώματα Ηλίασης

Τα συμπτώματά της μπορεί να είναι ελαφριάς μορφής αλλά και βαριάς Οι

ελαφριές μορφές ηλίασης εκδηλώνονται με αίσθημα γενικής κόπωσης ζάλη και

αναπνευστική δυσχέρεια Το πρόσωπο γίνεται κόκκινο και σε ορισμένες

περιπτώσεις ωχρό Σε ορισμένες περιπτώσεις δημιουργούνται φουσκάλες στο

δέρμα Η βαριά μορφή ηλίασης εκδηλώνεται με γενική κατάπτωση ίλιγγο ναυτία ή

και εμετό κοκκίνισμα στο πρόσωπο επιτάχυνση του σφυγμού και της αναπνοής

πυρετό (38deg-39deg) σπασμούς και απώλεια αισθήσεων

Συνοπτικά η ηλίαση εκδηλώνεται με

bull ατονία

bull ζάλη

bull αδυναμία

bull κράμπες

bull σύγχυση

bull ναυτία

bull εμετό

bull λιποθυμία

bull πονοκέφαλο

bull εγκεφαλική δυσλειτουργία

bull διαταραχές ούρων

[114]

Στην ήπια ηλίαση ο πάσχων έχει κουδούνισμα στα αυτιά πονοκέφαλο και

ναυτία Επιπλέον επιταχύνεται ο καρδιακός παλμός η αναπνοή και τα μάτια είναι

διευρυμένα

Όταν ηλίαση είναι μέτρια το άτομο έχει έντονο πονοκέφαλο αδυναμία και

πιθανή απώλεια της συνείδησης (μπορεί και να μπερδεύεται ακόμα και με άτομα

του περιβάλλοντος του που του είναι οικεία)

Μπορεί να υπάρχει ναυτία εμετός γρήγορη αναπνοή και ταχυπαλμία Τα ρίγη

και η αίσθηση ότι κρυώνει είναι κάτι συνηθισμένο

Συχνό είναι και το αίσθημα λιποθυμίας ή ζάλης Σε ορισμένες περιπτώσεις

δημιουργούνται φουσκάλες στο δέρμα Υπάρχει γενική κατάπτωση ίλιγγος και

πυρετός (η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται στους 38-39 βαθμούς Κελσίου

Στη σοβαρή ηλίαση το θύμα χάνει τη συνείδησή του το πρόσωπό του γίνεται

κόκκινο και στη συνέχεια χλωμό

Μπορεί να εκδηλωθούν σπασμοί παραισθήσεις και παραλήρημα

Αρκετές φορές υπάρχει ακούσια ούρηση και αφόδευση

Υπάρχει υψηλός πυρετός και η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να φτάσει

στους 41 βαθμούς Κελσίου Εάν δεν αντιμετωπιστεί η σοβαρή ηλίαση το

συντομότερο μπορεί να προκύψουν ακόμα εγκεφαλικές βλάβες

922 Πρώτες Βοήθειες σε περίπτωση Ηλίασης

bull Πρέπει να μεταφέρετε το θύμα σε δροσερό μέρος με ίσκιο

bull Να του κάνετε ένα δροσερό μπάνιο ή να το δροσίσετε εάν δεν δύναται να

κάνει μπάνιο με βρεγμένα πανιά

bull Χαλαρώνετε τη ζώνη και αφαιρείτε τα ρούχα του

bull Κρύα πετσέτα στον αυχένα για μείωση θερμοκρασίας

bull Παυσίπονο για τον πονοκέφαλο

[115]

bull Αντιπυρετικό για τον πυρετό

bull Άφθονα υγρά (χωρίς ζάχαρη) ndash Ισοτονικά ροφήματα

bull Διαλύετε ένα κουταλάκι γλυκού αλάτι σε ένα κιλό νερό και δίνετε στο θύμα

να πίνει αργά-αργά

bull Μην δίδετε υγρά εάν ο ασθενής κάνει εμετό ή εάν έχει ναυτία υπνηλία

μειωμένη εγρήγορση

bull Η ιατρική εξέταση μπορεί να είναι απαραίτητη

[116]

72 Εγκαύματα Α Β Βαθμού

Συμπτώματα

Θερμότητα

Ερυθρότητα

Ελαφρύ οίδημα

Πόνος

Ύπαρξη φυσαλίδας με νεκρά λευκά αιμοσφαίρια πύον και ορού (Brsquo βαθμού

εγκαύματα)

Έγκαυμα 1ου βαθμού Έγκαυμα 2ου βαθμού

721 Πρώτες Βοήθειες σε Α΄ Β΄ Βαθμού Εγκαύματα

Ξέπλυμα του τραύματος με κρύο νερό για 10 λεπτά περίπου

Απαγορεύεται να πιάνουμε το θύμα με γυμνά χέρια

[89]

Αφαίρεση κοσμημάτων ρολογιού ή σφικτών ρούχων πριν αρχίσει να

πρήζεται

Δεν αφαιρούμε ότι έχει κολλήσει πάνω στο έγκαυμα

Στην περίπτωση που υπάρχουν φυσαλίδες δεν τις σπάζουμε σε

περίπτωση που κάποιες από αυτές έχουν ανοίξει είναι απαραίτητη η

επικάλυψη της περιοχής με αποστειρωμένο επίδεσμο ή οποιοδήποτε

καθαρό αλλά όχι χνουδωτό υλικό με βαζελινούχο γάζα (σε Β΄ βαθμού

έγκαυμα)

Καλύπτουμε το έγκαυμα με ένα αποστειρωμένο ειδικό επίθεμα ή με

άλλο κατάλληλο υλικό( καθαρό σεντόνι ή μαξιλαροθήκης διαφανή

μεμβράνη κουζίνας Πετάμε τους δύο πρώτους γύρους του ρολού μια

καθαρή πλαστική σακούλα για το καμένο χέρι ή πόδι η επίδεση

στερεώνεται με αυτοκόλλητη ταινία που θα ακουμπά πάνω στο

πλαστικό και όχι πάνω στο δέρμα

Αν το έγκαυμα 2ου και 3ου βαθμού έχει το μέγεθος περίπου παλάμης

τότε πρέπει το θύμα να πάει στο γιατρό Το ίδιο ισχύει σε περίπτωση

που το έγκαυμα είναι στο λαιμό στο πρόσωπο κλπ

73 Εγκαύματα Γ Δ Βαθμού

Συμπτώματα σε Γ΄ Δ΄ Βαθμού Εγκαύματα (Καθολικά)

Πλήρης απανθράκωση

Χωρίς πόνο (απουσία νευρικού ιστού)

[90]

Η βλάβη καίει και το οστό (Δ΄ΒΑΘΜΟΥ)

731 Πρώτες Βοήθειες σε Γ΄ Δ΄ Βαθμού Εγκαύματα (Καθολικά)

Απομακρύνετε το θύμα από τον τόπο του ατυχήματος

Αν χρειαστεί εφαρμόστε αναζωογόνηση και καλέστε ασθενοφόρο

Αφαιρέστε προσεκτικά ότι φορά ο πάσχων στα άκρα πριν διογκωθεί

λόγω οιδήματος

Σκεπάστε το θύμα με ένα σεντόνι (όχι με κουβέρτα) Αποφυγή της

επαφής της επιφάνειας του σεντονιού με την εγκαυματική επιφάνεια

Δεν πρέπει ποτέ να ενωθούν δύο εγκαυματικές επιφάνειες μεταξύ

τους διότι υπάρχει ο κίνδυνος να κολλήσουν

Ελέγξτε τα ζωτικά σημεία του θύματος κάθε 5΄

Αν χάσει τις αισθήσεις του τοποθετήστε το θύμα σε θέση ανάνηψης

Αν φλέγεται ο εγκαυματίας σβήνουμε την φωτιά ξαπλώνοντάς τον στο

έδαφος τυλίγοντάς τον με κουβέρτα βρέχοντάς τον με άφθονο νερό ή

αν δεν υπάρχει διαθέσιμο τίποτε από τα παραπάνω κυλώντας τον στο

έδαφος

Τα εγκαύματα του προσώπου δεν τα καλύπτουμε

Αν υπάρχει σοβαρό έγκαυμα στα άκρα τα τοποθετούμαι ψηλά για να

μειώσουμε το οίδημα που θα αναπτυχθεί

Δεν συνιστάται η χρήση πυροσβεστήρα ή πάγου γιατί μπορεί να

προκαλέσει κρυστάλλωση των ιστών

[91]

74 Χημικά εγκαύματα

Μπορεί να υπάρχει έντονο πόνος

Στην αρχή μπορεί να μην διακρίνουμε τίποτα αργότερα θα παρουσιασθεί

ερεθισμός ή λεκές στο δέρμα φλύκταινες και ξεφλούδισμα

Σκεφτόμαστε ότι θα έλθουμε σε επαφή με επικίνδυνες χημικές ουσίες γιrsquo αυτό

άμεση προτεραιότητα έχει τόσο η ασφάλεια του πάσχοντα όσο και η δική μας

Προστατεύουμε όσο αυτό είναι δυνατό την αναπνοή μας με κάποιου είδους

μάσκα τα μάτια μας με την χρήση γυαλιών και το δέρμα μας φορώντας γάντια

-Ειδοποιήστε άμεσα τον γιατρό σας ή τις Πρώτες Βοήθειες ειδικά σε

περίπτωση που το έγκαυμα είναι σε κάποια ευαίσθητη περιοχή (πχ πρόσωπο)

-Ρίχνετε άφθονο δροσερό νερό επάνω στο σημείο του εγκαύματος (κάτω από

μία βρύση αν είναι δυνατόν) για τουλάχιστον 20 λεπτά ή μέχρι να καταφτάσουν οι

Πρώτες Βοήθειες

-Βεβαιωθείτε ότι το νερό που έρχεται σε επαφή με το έγκαυμα δεν πέφτει στη

συνέχεια επάνω σε άλλα σημεία του σώματός σας

-Μην ρίχνετε το νερό με μεγάλη πίεση

[92]

-Καθώς πέφτει το νερό επάνω στο έγκαυμα (όχι νωρίτερα) αφαιρέστε τυχόν

κοσμήματα ή άλλα αντικείμενα που φοράτε κοντά στο σημείο του εγκαύματος

εκτός και αν αυτά έχουν κολλήσει στο δέρμα

-Αφότου ξεπλύνετε καλά το έγκαυμα διαβάστε προσεκτικά τις οδηγίες στην

ετικέτα του προϊόντος που χρησιμοποιήσατε

-Μην επιχειρήσετε να εξουδετερώσετε το έγκαυμα με αντίθετη χημική ουσία

(δηλαδή με ουσία που να είναι αντιστοίχως αλκαλική ή όξινη) Αυτό μπορεί να

προκαλέσει χημική αντίδραση που θα επιδεινώσει το έγκαυμα

-Μην βάλετε αντιβιοτική αλοιφή επάνω στην πληγή χωρίς την συμβουλή

γιατρού

-Αν το έγκαυμα είναι σε μικρή έκταση του σώματος μπορείτε να το τυλίξετε με

ένα στεγνό αποστειρωμένο πανί ή γάζα

-Σε περίπτωση που επιχειρείτε να βοηθήσετε ένα άλλο άτομο που έχει υποστεί

χημικό έγκαυμα βεβαιωθείτε πρώτα ότι φοράτε γάντια και κάποια ποδιά αν

υπάρχουν

[93]

75 Ειδικοί Τύποι Εγκαυμάτων

Α Ηλεκτροπληξία - Κεραυνοπληξία

Η διέλευση του ηλεκτρικού ρεύματος από το ανθρώπινο σώμα δύναται να

προκαλέσει σοβαρές σωματικές βλάβες έως και θάνατο διότι το ανθρώπινο σώμα

αποτελεί καλό αγωγό του ηλεκτρισμού λόγω του υγρού που υπάρχει στους ιστούς

Συμπτώματα

Εκτίναξη εμβοές μούδιασμα ίλιγγος

Ασφυξία - Προβλήματα στην αναπνοή

Ανακοπή καρδιάς

Καρδιακή αρρυθμία

Οπτικές λάμψεις

Κώφωση

Σπασμοί Πόνοι στους μυς και συσπάσεις

Παροξυσμοί (κρίσεις)

Μούδιασμα

Βαθιά εγκαύματα οίδημα κάψιμο και απανθράκωση στο σημείο

εισόδου και εξόδου του ρεύματος Σημεία καταπληξίας απώλεια των

αισθήσεων

[94]

Πρώτες βοήθειες

Κλήση ΕΚΑΒ

Φροντίδα για διακοπή στην κεντρική παροχή ρεύματος για την

περίπτωση της ηλεκτροπληξίας

Αν δεν γίνεται κάτι τέτοιο αποσυνδέστε το καλώδιο της συσκευής

τραβώντας το από την πρίζα

Αν δεν μπορείτε πατήστε σε ένα στεγνό μονωτικό υλικό (κατάλογος

του ΟΤΕ πάκος εφημερίδων) και προσπαθήστε χρησιμοποιώντας

κάποιο μονωτικό υλικό (ξύλο γυαλί λάστιχο κλπ) να απομακρύνετε το

θύμα από την πηγή (πχ φθαρμένο καλώδιο) Προσέξτε επίσης το υλικό

αυτό να είναι στεγνό γιατί το νερό επιτρέπει τη δίοδο του ηλεκτρικού

ρεύματος

Απαγορεύεται να πιάνουμε το θύμα με γυμνά χέρια

Αν διαπιστώσετε ότι το θύμα φέρει εγκαύματα με διάμετρο που δεν

ξεπερνά τα 5 εκατοστά τοποθετήστε πάνω τους κομπρέσες με δροσερό

νερό ή πάγο τυλιγμένο σε πετσέτα και αφήστε τα εκεί για 5 λεπτά Στη

συνέχεια σκουπίστε και σκεπάστε τα εγκαύματα με μία γάζα

[95]

Στην αντιμετώπιση ενός συμβάντος κεραυνοπληξίας απομακρύνετε γρήγορα το

θύμα από το σημείο που έπεσε ο κεραυνός γιατί στο ίδιο μπορεί να πέσουν και

άλλοι κεραυνοί

Από τη στιγμή που θα σταματήσει η δίοδος ρεύματος μέσα από το σώμα του

πάσχοντα αξιολογήστε την κατάσταση του θύματος Αν δεν έχει σφυγμούς και

αναπνοή τότε εφαρμόστε ΚΑΡΠΑ και συνεχίστε έως ότου έρθει το ασθενοφόρο

που ήδη έχει ειδοποιηθεί από τον ανανήπτη ή κάποιο παρευρισκόμενο

Μην πλησιάσετε κάποιον που έχει χτυπηθεί από ηλεκτρικό ρεύμα υψηλής

τάσης έως ότου μάθετε επίσημα ότι το ρεύμα έχει κοπεί και απομονωθεί

Όταν βρίσκεστε σε εξωτερικούς χώρους

Αν η ηλεκτροπληξία οφείλεται σε ρεύμα υψηλής τάσης δεν μπορείτε να

πλησιάσετε το θύμα σε απόσταση τουλάχιστον είκοσι μέτρων λόγω του ηλεκτρικού

πεδίου που δημιουργείται Η μόνη λύση είναι η διακοπή του ρεύματος από τη ΔΕΗ

Μην πλησιάζετε ηλεκτροφόρα καλώδια ή κολώνες της ΔΕΗ που έχουν πέσει

[96]

Αν ένα αυτοκίνητο έχει παγιδευτεί κάτω από ηλεκτροφόρο καλώδιο ή κολώνα

της ΔΕΗ που έχει πέσει μην αγγίξετε το αυτοκίνητο και πείτε στους επιβάτες να

μείνουν μέσα Τα ελαστικά του αυτοκινήτου παρέχουν προστασία στους

ανθρώπους που βρίσκονται μέσα στο αυτοκίνητο Σε καμία περίπτωση μη

χρησιμοποιήσετε κλαδιά δέντρου για να σηκώσετε ηλεκτροφόρα καλώδια ή

κολώνες της ΔΕΗ καθώς η υγρασία του ξύλου μπορεί να μεταφέρει το ηλεκτρικό

ρεύμα στο σώμα σας

Β Εγκαύματα σε παιδιά

Η πρώτη μας αντίδραση έχει σημασία για να περιοριστεί η βλάβη στο δέρμα

bull Πρέπει άμεσα να σταματήσουμε το κάψιμο Αυτό μπορεί να σημαίνει να

απομακρύνουμε το παιδί από το συγκεκριμένο σημείο ή να ρίξουμε νερό στη

φωτιά ή να ρίξουμε μια κουβέρτα ή πετσέτα πάνω στη φωτιά ή να

χρησιμοποιήσουμε πυροσβεστήρα Είναι σημαντικό ιδιαίτερα αν είμαστε η μόνη

βοήθεια του παιδιού να μην εκτεθούμε και εμείς σε κίνδυνο εγκαύματος

bull Ως προς τα ρούχα και άλλα αντικείμενα πάνω στο δέρμα του παιδιού εάν

αυτά δεν φαίνονται κολλημένα πάνω στο παιδί και απομακρύνονται εύκολα τα

βγάζουμε από την περιοχή του εγκαύματος ΩΣΤΟΣΟ εάν φαίνονται κολλημένα

πάνω στο δέρμα του παιδιού ΔΕΝ τα απομακρύνουμε γιατί έτσι μπορεί να

προκαλέσουμε μεγαλύτερη βλάβη

bull Βάζουμε το παιδί κάτω από χλιαρό ή δροσερό νερό ΟΧΙ παγωμένο Όσο πιο

άμεσα τόσο καλύτερα γενικά έχει αξία να το κάνουμε μέσα στα πρώτα 30 λεπτά

από το έγκαυμα αλλά κάντε το ακόμα και αν έχουν περάσει 3 ώρες Βάζουμε το

έγκαυμα κάτω από το νερό για τουλάχιστον 10 λεπτά ιδανικά για μισή ώρα ΔΕΝ

βάζουμε πάνω στο έγκαυμα βούτυρο ή γιαούρτι ή πάγο

[97]

bull ΔΕΝ σπάμε τυχόν φυσαλίδες

bull Κρατάμε το άκρο με το έγκαυμα χέρι ή πόδι ανασηκωμένο ψηλά

bull Ζεστάνετε παράλληλα το παιδί τυλίγοντάς το με μια κουβέρτα ndash όχι στο

σημείο του εγκαύματος- ιδιαίτερα αν βάζουμε δροσερό νερό σε μεγάλη επιφάνεια

του δέρματος ώστε να αποφευχθεί η υποθερμία

bull Έπειτα καλύψτε την περιοχή του εγκαύματος με ένα διαφανές φιλμ κουζίνας

σαν κομμάτι πάνω στο δέρμα και όχι γύρω γύρω από ένα χέρι ή πόδι Άλλη επιλογή

είναι αποστειρωμένη γάζα όχι όμως σφιχτά ή περιμετρικά

bull Δώστε παυσίπονο στο παιδί παρακεταμόλη ή αντιφλεγμονώδες

bull Πηγαίνετε άμεσα στο νοσοκομείο εάν

Το έγκαυμα είναι μεγάλης έκτασης ndash οτιδήποτε μεγαλύτερο από

το χέρι του παιδιού

Το έγκαυμα είναι βαθύ το δέρμα φαίνεται άσπρο ή μαυρισμένο

Το έγκαυμα έχει δημιουργήσει φυσαλίδες και βρίσκεται στο

πρόσωπο στα χέρια στα πόδια ή στα γεννητικά όργανα

Το έγκαυμα είναι χημικό ή από ηλεκτρικό ρεύμα

Το έγκαυμα συνοδεύεται από εισπνοή ουσιών ή καπνού ή

έγκαυμα στην αναπνευστική οδό

Το έγκαυμα φαίνεται μολυσμένο ndash με εκροή υγρού επώδυνο

πρησμένο κόκκινο

[98]

Ηλιακό έγκαυμα σε παιδιά

bull Εάν η έκθεση στον ήλιο έχει προκαλέσει στο παιδί δέρμα κόκκινο ζεστό και

επώδυνο απομακρύνετε το άμεσα στην σκιά

bull Βάλτε το παιδί κάτω από νερό δροσερό ή στο μπάνιο

bull Εφαρμόστε στην περιοχή του δέρματος απλή ενυδατική ΟΧΙ λάδια ή

βούτυρο Αλοιφές με αλόη ή καλαμίνη βοηθούν

bull Δώστε στο παιδί παυσίπονο εάν απαιτείται

bull Δώστε στο παιδί άφθονα υγρά

bull Εάν το παιδί εκδηλώνει συμπτώματα θερμοπληξίας (ζάλη ταχυκαρδία

εμετούς αυξημένη θερμοκρασία σώματος) αναζητήστε ιατρική βοήθεια

8 ΥΠΟΘΕΡΜΙΑ ndash ΚΡΥΟΠΑΓΗΜΑΤΑ

Υποθερμία είναι η επιστημονική ονομασία της κατάστασης του οργανισμού

κατά την οποία αυτός χάνει θερμότητα με μεγαλύτερο ρυθμό από ότι παράγει

Όταν η εσωτερική θερμοκρασία του σώματος πέφτει κάτω από 35 βαθμούς

Κελσίου το αποτέλεσμα είναι η υποθερμία

Φυσιολογική θερμοκρασία

Σε νέους υγιείς ενήλικες η μέση θερμοκρασία του σώματος είναι 368 Παρά το

γεγονός ότι θερμοκρασίες σώματος πάνω από 372 και κάτω από 355 είναι γενικώς

παθολογικές η θερμορυθμιστική λειτουργία του laquoθερμοστάτηraquo του σώματος

διαφέρει από άτομο σε άτομο και τροποποιείται με την πάροδο της ηλικίας

Η υποθερμία μπορεί να ταξινομηθεί περαιτέρω ως ήπια (34deg - 36degC)middot μέτρια

(30deg - 34degC) ή βαριά (lt30degC) Οι χαμηλές θερμοκρασίες σώματος είναι πιθανότερο

να επηρεάσουν νεογνά ηλικιωμένους άτομα τα οποία εκτίθενται σε υγρές και

ψυχρές συνθήκες σε εξωτερικό περιβάλλον αλκοολικούς σηπτικούς ασθενείς

ασθενείς με τραύμα και ασθενείς με βαρύ υποθυρεοειδισμό Σε αυτά τα άτομα η

υποθερμία μπορεί να αποβεί μοιραία

[99]

Υπάρχουν 3 κατηγορίες υποθερμίας

Χρόνια συνήθως παρατηρούμενη στους αλκοολικούς ηλικιωμένους

και άλλους με ιατρικά προβλήματα

Κρίσεις εξαιτίας βυθίσματος σε κρύο νερό και

Κρίσεις που συμβαίνουν σε υγιή άτομα που εκτίθενται σε

περιβαλλοντολογικά στρες

81 Τα συμπτώματα της υποθερμίας

-Ανεξέλεγκτο ρίγος

-Δυσκολίες ομιλίας με μπέρδεμα του λόγου

-Χαμηλή συχνότητα αναπνοής

-Κρύο και χλωμό δέρμα

-Απώλεια συντονισμού των κινήσεων απώλεια συνείδησης λιποθυμία

-Παράλογη συμπεριφορά ή απάθεια

-Καρδιακός παλμός που είναι αδύναμος ακανόνιστος ή μη ψηλαφητός

-Μαζί με την υποθερμία μπορεί να συνυπάρχει και κρυοπάγημα

Όταν η θερμοκρασία του σώματος είναι 32-35οC το άτομο εμφανίζει

α) Ταχυκαρδία

β) Υπέρταση

γ) Ρίγος

δ) Μειωμένη συνείδηση κρίση απάθεια

Σε θερμοκρασία σώματος 28-32οC εμφανίζονται

α) Βραδυκαρδία

β) Μυδρίαση

γ) Επιβράδυνση αντανακλαστικών

δ) Διανοητική σύγχυση

ε) Λήθαργο

ζ) Αλλοιώσεις στο ΗΚΓ

[100]

Σε θερμοκρασίες σώματος κάτω των 28οC το δέρμα είναι μελανό και

παρουσιάζεται άπνοια ασυστολία κοιλιακή μαρμαρυγή διαταραχή ηλεκτρολυτών

νεφρική ανεπάρκεια

Οι άνθρωποι που παθαίνουν υποθερμία μπορεί αρχικά να μην το

αντιλαμβάνονται για δύο κυρίως λόγους

-Επειδή η υποθερμία εγκαθίσταται προοδευτικά ταυτόχρονα με την πτώση της

εσωτερικής θερμοκρασίας του σώματος

-Η υποθερμία προκαλεί πνευματική σύγχυση που δεν επιτρέπει στους

ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν ότι χρειάζονται επειγόντως περίθαλψη

812 Ποιοι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο

Για να πάθει κάποιος υποθερμία δεν είναι απαραίτητο να υπάρχουν συνθήκες

μεγάλου ψύχους Η υποθερμία μπορεί να συμβεί ακόμη και σε ήπιο καιρό όταν

είμαστε βρεγμένοι και εξαντλημένοι

Πολύ λεπτοί άνθρωποι μπορεί να προσβληθούν ταχύτερα από υποθερμία σε

σύγκριση με άτομα που έχουν υπερβολικό σωματικό λίπος

Επίσης ο υποσιτισμός (δίαιτα) οι καρδιαγγειακές παθήσεις ο

υποθυρεοειδισμός η κατανάλωση αλκοόλ ή η δηλητηρίαση από αλκοόλ λόγω

υπερβολικής κατανάλωσης (μέθη) αυξάνουν τον κίνδυνο υποθερμίας Τα

οινοπνευματώδη προκαλούν διεύρυνση των αιμοφόρων αγγείων με αποτέλεσμα

την απώλεια θερμότητας

[101]

813 Αντιμετώπιση υποθερμίας

Η άμεση αντιμετώπιση της υποθερμίας περιλαμβάνει το ζέσταμα του σώματος

για να προληφθούν επιπλοκές ή ανεπανόρθωτες βλάβες στον οργανισμό

Το άτομο πρέπει να μεταφερθεί άμεσα σε εσωτερικό χώρο Σε περίπτωση που

αυτό δεν είναι δυνατό πρέπει να προστατεύεται το σώμα του και το κεφάλι του να

απομονώνεται από το κρύο

Αν δεν μπορείς να παραμείνεις στεγνός ή ζεστός στις υπάρχουσες συνθήκες

σταμάτησε την έκθεση του σώματος στον αέρα

Εμποδίστε το χάσιμο θερμότητας βάζοντάς το σε απάνεμο μέρος Βγάλτε του

τα βρεγμένα ρούχα και φορέστε του στεγνά Προστατέψτε το από το έδαφος και

ζεστάνετέ το με όποιο τρόπο μπορείτε

Η τοποθέτηση ζεστών κομπρεσών στο λαιμό στο στομάχι στους καρπούς και

στις βουβωνικές περιοχές μπορεί να βοηθήσει καθώς έτσι θερμαίνεται το αίμα που

κυκλοφορεί διαμέσου των μεγάλων αιμοφόρων αγγείων που περνούν από τις εν

λόγω κομβικές περιοχές

Δεν πρέπει να τοποθετείται άμεση πηγή θερμότητας όπως ζεστό νερό ή λάμπα

θέρμανσης Επίσης πρέπει να αποφεύγεται να θερμαίνονται πρώτα τα άκρα του

σώματος δηλαδή τα πόδια και τα χέρια

Στόχος είναι η αύξηση της εσωτερικής θερμοκρασίας γιατί η παροχή ξαφνικής

εξωτερικής θερμότητας θα έχει σαν αποτέλεσμα παγωμένο αίμα να φτάσει άμεσα

στα σπλάχνα του ατόμου κάτι που θα δυσχεράνει ακόμα περισσότερο την

κατάσταση

Αποφεύγετε το τρίψιμο ή το μασάζ στο θύμα της υποθερμίας Χρειάζεται πολύ

απαλή μεταχείριση διότι υπάρχει ο κίνδυνος καρδιακής ανακοπής

[102]

Απαγορεύεται επίσης το αλκοόλ το οποίο προκαλεί διεύρυνση των αιμοφόρων

αγγείων με αποτέλεσμα την απώλεια θερμότητας Παράλληλα αυξάνεται και η

πιθανότητα δημιουργίας θρομβώσεων λόγω συστολής και διαστολής των αγγείων

Αντίθετα να δίνονται γουλιές ζεστών μη αλκοολικών ροφημάτων όπως το τσάι με

ζάχαρο το οποίο κυκλοφορώντας άμεσα στο αίμα θα προσφέρει ενέργεια και

θερμότητα

Στις περιπτώσεις που η αναπνοή είναι επικίνδυνα χαμηλή ή σταματά εντελώς

τότε πρέπει άμεσα να αρχίσει καρδιοαναπνευστική ανάνηψη

Επίσης εάν έχει όρεξη δώστε του γλυκά και σοκολάτες που περιέχουν

υδατάνθρακες και ζάχαρη και γρήγορα μετατρέπονται σε θερμότητα και ενέργεια

Εάν το θύμα είναι σε ημικωματώδη κατάσταση ή χειρότερα προσπαθήστε να το

κρατήσετε ξύπνιο Μη του δίνετε ζεστά υγρά από το στόμα σε σοβαρή υποθερμία

82 Κρυοπαγήματα ndash Χιονίστρες

Κρυοπάγημα μπορεί να δημιουργηθεί είτε από άμεση επαφή με ένα ψυχρό

σώμα ndashπχ χιόνι πάγοςndash είτε από γενική έκθεση του σώματος στο κρύο Στη

δεύτερη αυτή περίπτωση προσβάλλονται κυρίως η μύτη τα αυτιά και τα δάχτυλα

ποδιών χεριών Αυτό συμβαίνει γιατί τα μέρη αυτά προεξέχουν και είναι τα πιο

λεπτά σημεία του σώματος Οι χιονίστρες είναι η πιο ελαφριά μορφή

κρυοπαγήματος και συμβαίνουν μετά από έκθεση σε θερμοκρασία μεταξύ 0οC και

10οC και ταυτόχρονα υγρασία

Όμως ο τύπος και η βαρύτητα ενός κρυοπαγήματος δεν εξαρτώνται μόνο και

μόνο από την θερμοκρασία Άλλοι παράγοντες που επιδρούν είναι ο χρόνος της

τοπικής ή γενικής έκθεσης στο κρύο η υγρασία ο άνεμος η άσχημη ndashανεπαρκήςndash

ενδυμασία τα υγρά παπούτσια η ακινησία και η παρεμπόδιση γενικά της

κυκλοφορίας αίματος για οποιοδήποτε λόγο (πχ στενά ή σφικτά δεμένα

παπούτσια παρουσία κάποιας αποφρακτικής αρτηριοπάθειας)

Αρχικά δημιουργείται μια τοπική σύσπαση των μικρών αγγείων (φλεβίδιων και

αρτηριδίων) των άκρων της μύτης και των αυτιών Η αγγειοσύσπαση αυτή έχει σαν

[103]

συνέπεια την ελάττωση της αιμάτωσης που με τη σειρά της προκαλεί ελάττωση της

οξυγόνωσης των ιστών δηλαδή ανοξία Η ανοξία αυτή είναι υπεύθυνη για τον πόνο

που προκαλείται Τα προσβαλλόμενα μέρη χάνουν το φυσιολογικό τους και γίνονται

ωχρά άσπρα και συγχρόνως είναι κρύα

Εφόσον εξακολουθήσει η έκθεση στο κρύο τα μεν αρτηρίδια συνεχίζουν να

συσπώνται ακόμη περισσότερο ενώ τα φλεβίδια αρχίζουν να διαστέλλονται

Ταυτόχρονα αυξάνεται η διαβατότητα των τριχοειδών με άμεσο αποτέλεσμα την

έξοδο υγρού από τα αγγεία αυτά πλούσιου σε πρωτεΐνες και επακόλουθο

σχηματισμό οιδήματος στην πάσχουσα περιοχή Ακόμα είναι δυνατόν να

σχηματιστούν φυσαλίδες στο δέρμα που οφείλονται στην έντονη αγγειοδιαστολή

Στην περίοδο αυτή η ωχρότητα του δέρματος έχει αντικατασταθεί από ερυθρότητα

Σε μεγαλύτερη ακόμη παράταση της έκθεσης στο κρύο επέρχεται θρόμβωση των

τριχοειδών αγγείων εξαιτίας της συγκόλλησης ερυθρών αιμοσφαιρίων γεγονός

που συνεπάγεται την πλήρη νέκρωση των ιστών που αρδεύονται από τα αγγεία

αυτά

Υπάρχουν τέσσερις βαθμοί κρυοπαγημάτων

1 1ου βαθμού την ωχρότητα του δέρματος διαδέχεται ερυθρότητα και οίδημα

2 2ου βαθμού εκτός από τα προηγούμενα υπάρχουν και φυσαλίδες στο

δέρμα

[104]

3 3ου βαθμού υπάρχει προσβολή του δέρματος σε όλο του το πάχος και

δημιουργία νεκρώσεων και ελκών

4 4ου βαθμού την καταστροφή του δέρματος ακολουθεί καταστροφή των

υποδόριων ιστών πολλές φορές ακόμα και των οστών και δημιουργία ξηράς

γάγγραινας Είναι ευνόητο ότι όλα τα παραπάνω δεν γίνονται μέσα σε λίγο χρονικό

διάστημα Αντίθετα η εξέλιξη ενός κρυοπαγήματος μπορεί να ολοκληρωθεί ακόμα

και σε χρονικό διάστημα 2 μηνών ή και περισσότερο

[105]

Συμπτώματα κρυοπαγημάτων

Το πρώτο σύμπτωμα των κρυοπαγημάτων είναι ένα αίσθημα ψυχρότητας των

περιοχών που έχουν προσβληθεί Αργότερα προστίθενται μουδιάσματα νυγμοί και

πόνος Στην αρχή υπάρχει σαν σταθερό σύμπτωμα μπορεί να ακολουθήσει μέχρι

και λιποθυμία Η μύτη και τα μάγουλα συνήθως δεν πονούν όταν παγώσουν Το

δέρμα αρχικά είναι ωχρό αργότερα όμως γίνεται ερυθρό και κατόπιν μπορεί να

επακολουθήσουν δερματικές αλλοιώσεις

Πρώτες βοήθειες κρυοπαγημάτων

Ελέγχουμε για υποθερμία (έντονο ρίγος υπνηλία και απώλεια

συντονισμού)

Προστατεύουμε το δέρμα από περαιτέρω έκθεση στο κρύο

Προστατεύουμε το πρόσωπο τη μύτη και τα αυτιά καλύπτοντάς τα με κάτι

στεγνό και ζεστό (πχ σκούφο γάντια κουβέρτα κλπ) Μπορούμε τα χέρια

να τα βάλουμε κάτω από τις μασχάλες μας

Μεταφορά του ασθενή σε ζεστό χώρο Αφαιρούμε τα βρεγμένα

ρούχα (καλύτερα όταν είμαστε σε ζεστό χώρο)

Επαναθέρμανση Τα παγωμένα μέλη δεν πρέπει να τοποθετούνται κοντά

στις σόμπες ή στα καλοριφέρ ή στα τζάκια Καλό είναι να εμβαπτίζονται σε νερό

ευχάριστης θερμοκρασίας για αρκετή ώρα μέχρι να επέλθει κάποια απόψυξη και

κατόπιν να αυξάνεται προοδευτικά η θερμοκρασία του νερού (μέχρι 40 βαθμούς) Η

μεγάλη εξωτερική θερμότητα μπορεί να προκαλέσει αύξηση των απαιτήσεων σε

οξυγόνο και ελάττωση του τόνου των αγγείων πράγμα που θα επιδεινώσει

περισσότερο την κυκλοφορική ανεπάρκεια και να φέρει αποτελέσματα αντίθετα απrsquo

αυτά που επιθυμούμε Δεν τρίβουμε τις παγωμένες περιοχές αλλά τις laquoβαπτίζουμεraquo

σε ζεστό νερό (37 έως 40 C) - για 15 έως 30 λεπτά Αν δεν έχουμε θερμόμετρο

δοκιμάζουμε το νερό με τον αγκώνα μας Θα πρέπει να το αισθανόμαστε ζεστό και

όχι καυτό (να είναι ανεκτό)

[106]

Καθαρισμός του τραύματος (αν υπάρχει) κι άσηπτη περίδεσή του

Παρακέντηση των φυσαλίδων (αν υπάρχουν)

Χορήγηση αντιβιοτικών και τέλεση αντιτετανικού ορού

Γενική τόνωση του οργανισμού με χορήγηση ζεστών ροφημάτων

(οινοπνευματώδη ποτά απαγορεύονται αυστηρά γιατί προκαλούν αγγειοδιαστολή

και επιτείνουν την απώλεια της θερμότητας)

Ελαφρές ασκήσεις μόλις βελτιωθεί το χρώμα των μελών που πάσχουν

Η αναθέρμανση πρέπει να γίνει μόνο όταν το άτομο έχει φτάσει σε ζεστό

μέρος μετά από το οποίο δεν θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί τα άκρα που έπαθαν

κρυοπαγήματα Για παράδειγμα είναι προτιμότερο να συνεχίσει κάποιος να

περπατά στα χιόνια με κρυοπαγήματα στα πόδια παρά να αναθερμανθούν

πρόχειρα στο ύπαιθρο και να περπατήσει πάλι επειδή οι βλάβες που θα πάθει στα

πόδια είναι πολύ μεγαλύτερες

Δεν σπάμε σε καμία περίπτωση τις φουσκάλες

Η πρόληψη των κρυοπαγημάτων έχει μεγάλη σημασία Όταν πηγαίνουμε στο

βουνό είναι απαραίτητο να έχουμε καλή και ζεστή ενδυμασία Μάλλινες κάλτσες

σκούφος και γάντια είναι απαραίτητα Απαραίτητο επίσης είναι να έχει κανείς μαζί

του διπλά ζεύγη ρούχων ώστε να έχει να αλλάξει αν βραχούν αυτά που φοράει Οι

[107]

μπότες πρέπει να είναι 100 αδιάβροχες και ζεστές αλλά και να συνοδεύονται από

κατάλληλες γκέτες

Τα οινοπνευματώδη απαγορεύονται Σε περίπτωση που υποπτευθούμε ότι

κάποιος έχει πάθει κρυοπάγημα πρέπει να του παρέχουμε τις πρώτες βοήθειες και

να εξασφαλίσουμε οπωσδήποτε ένα σίγουρο και ασφαλές καταφύγιο όσο πιο

γρήγορα γίνεται γεγονός που θα βοηθήσει και ψυχολογικά τον ασθενή Κλείνοντας

εφιστώ την προσοχή στα εξής σημεία

Όσο αισθανόμαστε μούδιασμα και πόνο στα παγωμένα μέρη του σώματος μας

δεν πρέπει να ανησυχούμε ιδιαίτερα Όταν όμως σταματήσει και ο πόνος περάσει

πρέπει να δράσουμε αμέσως προσπαθώντας με κάθε τρόπο ndashλύνοντας τα

κορδόνια των παπουτσιών κάνοντας μαλάξεις και εντριβέςndash να επαναφέρουμε όσο

πιο γρήγορα γίνεται την κυκλοφορία του αίματος στο παγωμένο μέλος Σε

περίπτωση που χρειαστεί να μεταφέρουμε κάπου τον ασθενή πρέπει οπωσδήποτε

να τον κρατήσουμε ξύπνιο κάθε φορά που θα θελήσει να κοιμηθεί ή χάσει τις

αισθήσεις του Σε τέτοιες καταστάσεις είναι αυτονόητο ότι πρέπει ακόμα να

στείλουμε κάποιους να ειδοποιήσουν για βοήθεια

9 ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑ ndash ΗΛΙΑΣΗ

[108]

Με τις υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται ειδικά τους καλοκαιρινούς

μήνες είναι πολύ πιθανό να βρεθούμε αντιμέτωποι με την ηλίαση και την

θερμοπληξία Για να δούμε τι είναι και πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε

Ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα να διατηρεί σταθερή την εσωτερική του

θερμοκρασία με τη βοήθεια θερμορρυθμιστικών μηχανισμών

Σε υψηλές θερμοκρασίες το σώμα αποβάλλει θερμότητα περιορίζοντας τις

καύσεις του με διεύρυνση των μικρών αγγείων με αύξηση της εφίδρωσης

(ιδρώτας) και με επιτάχυνση της αναπνοής

91 Θερμοπληξία

Η αποβολή θερμότητας γίνεται αναλογικά με αγωγή στο 33 με ακτινοβολία

στο 45 και με εξάτμιση στο 22

Η θερμοπληξία είναι μία εξαιρετικά επείγουσα ιατρική κατάσταση απειλητική

για τη ζωή η οποία οφείλεται σε ανεπάρκεια ή σε δυσλειτουργία των

θερμορρυθμιστικών μηχανισμών Εκδηλώνεται με εγκεφαλικές διαταραχές

υψηλότατο πυρετό και απουσία εφίδρωσης

Όταν η ομοιοστατική λειτουργία διαταραχτεί σε μεγάλο βαθμό εμφανίζεται

θερμοπληξία με πυρετό σοβαρές βλάβες στη λειτουργία της καρδιάς των

πνευμόνων του εγκεφάλου του ήπατος και των νεφρών κατάσταση που μπορεί να

αποβεί μοιραία για τον πάσχοντα χωρίς νοσοκομειακή νοσηλεία

Για να συμβεί θερμοπληξία σε κάποιον άνθρωπο θα πρέπει να γίνουν

ταυτόχρονα τα εξής Υψηλή εξωτερική θερμοκρασία με υψηλή υγρασία (ώστε να

εμποδίζεται η απώλεια θερμότητας με εξατμίσεις) και προδιατεθειμένος

οργανισμός

Πιο συγκεκριμένα είναι μια λειτουργική διαταραχή του ανθρώπινου

οργανισμού που εμφανίζεται όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ

υψηλή και η σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας είναι πάνω από 70 γεγονός που

[109]

δυσκολεύει και εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα και την αποβολή θερμότητας

του σώματος

911 Προδιαθεσικοί παράγοντες

Ηλικία άνω των 65 ετών βρέφη παιδιά

Καρδιακή ανεπάρκεια χρόνια ασθένεια των νεφρών ή του ήπατος

Χρήση αλκοόλ και άλλων κατασταλτικών φαρμάκων

Χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων αντιπαρκινσονικών ορισμένων

αντιαλλεργικών κλπ

Ιστορικό παλαιότερης θερμοπληξίας

Μοναχικά εξασθενημένα άτομα

Υπέρβαρα άτομα

Ερασιτέχνες απροπόνητοι αθλητές σε κοπιώδεις αθλητικές δραστηριότητες

(πχ σε μαραθώνιο)

Εργασία κάτω από πολύ υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος

912 Μέτρα για την πρόληψη της θερμοπληξίας

Αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο

Προτιμούμε σκιερά και δροσερά μέρη ντυνόμαστε ελαφρά με άνετα και

ανοιχτόχρωμα ρούχα καπέλο και γυαλιά ηλίου

Αποφεύγουμε χώρους με συνωστισμό

Κάνουμε χλιαρά ντους πίνουμε πολλά υγρά

Καλό θα είναι να έχουμε πάντα μαζί μας ιαματικό νερό σε μορφή σπρέι και

να ψεκάζουμε συχνά τα σημεία του σώματος μας που είναι εκτεθειμένα στον ήλιο

Σε έντονη εφίδρωση φροντίζουμε για την λήψη αλατιού για να κρατηθεί το

επίπεδο των υγρών στον οργανισμό

Αποφεύγουμε τα οινοπνευματώδη ποτά καταναλώνουμε μικρά ελαφρά

γεύματα χωρίς λιπαρά αλλά με πολλά φρούτα και λαχανικά

Αποφεύγουμε τη βαριά σωματική εργασία σε ζεστούς χώρους με άπνοια και

μεγάλη υγρασία

[110]

Δεν περνάμε και δεν τρέχουμε πολλή ώρα κάτω από τον ήλιο αποφεύγουμε

τις μεγάλες διαδρομές με τα μέσα συγκοινωνίας

Τέλος ζητάμε την συμβουλή του γιατρού μας για οποιοδήποτε πρόβλημα

υγείας

Οι πιο ευπαθείς ομάδες σε υψηλές θερμοκρασίες είναι τα νεογνά και τα βρέφη

οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα Ειδικά όσοι πάσχουν από

χρόνια αναπνευστικά καρδιαγγειακά κλπ νοσήματα πρέπει να συμβουλεύονται

τον γιατρό τους αν θα συνεχίσουν την αγωγή και σε ποια δοσολογία διότι μερικά

φάρμακα έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν την θερμοκρασία του σώματος

913 Συμπτώματα Θερμοπληξίας

Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας μπορεί να μοιάζουν με αυτά της καρδιακής

προσβολής ή του εγκεφαλικού επεισοδίου

Στα πρώτα σημεία και συμπτώματα θερμοπληξίας περιλαμβάνονται

bull Δυνατός πονοκέφαλος

bull Ατονία

bull Αίσθημα καταβολής δυνάμεων

bull Τάση για λιποθυμία

bull Πτώση της αρτηριακής πίεσης

bull Ταχύς αλλά αδύναμος σφυγμός

bull Δυσκολία στην αναπνοή

bull Έντονη εφίδρωση

bull Κράμπες κυρίως στους μύες της κοιλίας και των κάτω άκρων

bull Παράξενη συμπεριφορά

bull Ψευδαισθήσεις

bull Σύγχυση

bull Διέγερση

bull Αποπροσανατολισμός

[111]

bull Ναυτία

bull Εμετοί

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις εμφανίζονται

bull Πολύ υψηλός πυρετός (gt39 οC)

bull Απουσία εφίδρωσης με δέρμα καυτό ερυθρό και ξηρό

bull Εμετοί - Διάρροιες

bull Ταχύπνοια και προοδευτική εξασθένιση των σφυγμών

Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα παρατηρούνται

bull Διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος

bull Έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

bull Νεφρική και αναπνευστική ανεπάρκεια που εκδηλώνονται με αναστολή της αποβολής ούρων και πνευμονικό οίδημα

bull Σπασμοί

bull Απώλεια αισθήσεων

bull Σε ακραίες περιπτώσεις Κώμα ακόμα και Θάνατος

914 Αντιμετώπιση Θερμοπληξίας

Μεταφέρουμε τον θερμόπληκτο σε μέρος δροσερό ευάερο σκιερό

Αφαιρέστε ταχέως τα ρούχα του ασθενούς

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Ψεκάστε το σώμα με δροσερό νερό Η χρήση πάγου είναι καλό να

αποφεύγεται αλλά θα πρέπει να επιχειρείται αν η θερμοκρασία δεν

πέφτειΧρησιμοποιείστε ανεμιστήρες ή οποιοδήποτε μέσο μπορεί να

διοχετεύσει αέρα με μεγάλη ταχύτητα (Προσοχή στο συνδυασμό νερού

και ανεμιστήρα Κίνδυνος ηλεκτροπληξίας)

[112]

Βάλτε τον ασθενή σε πλάγια θέση ώστε να είναι σε έκθεση μεγάλη

επιφάνεια του δέρματος του στη ροή του αέρα

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και στο κεφάλι του

Κάνουμε εντριβές στα άκρα του με κατεύθυνση από κάτω προς τα

πάνω

Αν μπορεί να πιει του δίνουμε πολλά υγρά και μικρές ποσότητες

αλατιού

Εννοείται ότι ειδοποιείτε το 166 Ο θερμόπληκτος πολλές φορές

χρειάζεται νοσηλεία σε Εντατική Μονάδα

Ελέγχετε διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίζετε τις

προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει

στους 38 οC

92 Ηλίαση

Η ηλίαση είναι η διαταραχή που εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη έκθεση

στον ήλιο με ακάλυπτο το κεφάλι και τον αυχένα Κατά τις μεσημβρινές ώρες που

οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στην γη ο κίνδυνος ηλίασης είναι

μεγαλύτερος

Συμβαίνει σε κουρασμένα άτομα και κυρίως τα παιδιά και τους ηλικιωμένους

Εμφανίζεται όταν η ηλιακή ακτινοβολία είναι έντονη και άμεση και οφείλεται στην

ευαισθησία που έχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος στην θερμότητα

Όταν λόγω παρατεταμένης έκθεσης στον ήλιο οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί του

σώματος υφίστανται κόπωση και ανεπαρκούν εμφανίζεται ηλίαση

Ομοιόσταση ονομάζεται η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερές τις

συνθήκες του εσωτερικού του περιβάλλοντος (θερμοκρασία συγκεντρώσεις

διάφορων συστατικών κτλ) παρά τις εξωτερικές μεταβολές

[113]

921 Συμπτώματα Ηλίασης

Τα συμπτώματά της μπορεί να είναι ελαφριάς μορφής αλλά και βαριάς Οι

ελαφριές μορφές ηλίασης εκδηλώνονται με αίσθημα γενικής κόπωσης ζάλη και

αναπνευστική δυσχέρεια Το πρόσωπο γίνεται κόκκινο και σε ορισμένες

περιπτώσεις ωχρό Σε ορισμένες περιπτώσεις δημιουργούνται φουσκάλες στο

δέρμα Η βαριά μορφή ηλίασης εκδηλώνεται με γενική κατάπτωση ίλιγγο ναυτία ή

και εμετό κοκκίνισμα στο πρόσωπο επιτάχυνση του σφυγμού και της αναπνοής

πυρετό (38deg-39deg) σπασμούς και απώλεια αισθήσεων

Συνοπτικά η ηλίαση εκδηλώνεται με

bull ατονία

bull ζάλη

bull αδυναμία

bull κράμπες

bull σύγχυση

bull ναυτία

bull εμετό

bull λιποθυμία

bull πονοκέφαλο

bull εγκεφαλική δυσλειτουργία

bull διαταραχές ούρων

[114]

Στην ήπια ηλίαση ο πάσχων έχει κουδούνισμα στα αυτιά πονοκέφαλο και

ναυτία Επιπλέον επιταχύνεται ο καρδιακός παλμός η αναπνοή και τα μάτια είναι

διευρυμένα

Όταν ηλίαση είναι μέτρια το άτομο έχει έντονο πονοκέφαλο αδυναμία και

πιθανή απώλεια της συνείδησης (μπορεί και να μπερδεύεται ακόμα και με άτομα

του περιβάλλοντος του που του είναι οικεία)

Μπορεί να υπάρχει ναυτία εμετός γρήγορη αναπνοή και ταχυπαλμία Τα ρίγη

και η αίσθηση ότι κρυώνει είναι κάτι συνηθισμένο

Συχνό είναι και το αίσθημα λιποθυμίας ή ζάλης Σε ορισμένες περιπτώσεις

δημιουργούνται φουσκάλες στο δέρμα Υπάρχει γενική κατάπτωση ίλιγγος και

πυρετός (η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται στους 38-39 βαθμούς Κελσίου

Στη σοβαρή ηλίαση το θύμα χάνει τη συνείδησή του το πρόσωπό του γίνεται

κόκκινο και στη συνέχεια χλωμό

Μπορεί να εκδηλωθούν σπασμοί παραισθήσεις και παραλήρημα

Αρκετές φορές υπάρχει ακούσια ούρηση και αφόδευση

Υπάρχει υψηλός πυρετός και η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να φτάσει

στους 41 βαθμούς Κελσίου Εάν δεν αντιμετωπιστεί η σοβαρή ηλίαση το

συντομότερο μπορεί να προκύψουν ακόμα εγκεφαλικές βλάβες

922 Πρώτες Βοήθειες σε περίπτωση Ηλίασης

bull Πρέπει να μεταφέρετε το θύμα σε δροσερό μέρος με ίσκιο

bull Να του κάνετε ένα δροσερό μπάνιο ή να το δροσίσετε εάν δεν δύναται να

κάνει μπάνιο με βρεγμένα πανιά

bull Χαλαρώνετε τη ζώνη και αφαιρείτε τα ρούχα του

bull Κρύα πετσέτα στον αυχένα για μείωση θερμοκρασίας

bull Παυσίπονο για τον πονοκέφαλο

[115]

bull Αντιπυρετικό για τον πυρετό

bull Άφθονα υγρά (χωρίς ζάχαρη) ndash Ισοτονικά ροφήματα

bull Διαλύετε ένα κουταλάκι γλυκού αλάτι σε ένα κιλό νερό και δίνετε στο θύμα

να πίνει αργά-αργά

bull Μην δίδετε υγρά εάν ο ασθενής κάνει εμετό ή εάν έχει ναυτία υπνηλία

μειωμένη εγρήγορση

bull Η ιατρική εξέταση μπορεί να είναι απαραίτητη

[116]

Αφαίρεση κοσμημάτων ρολογιού ή σφικτών ρούχων πριν αρχίσει να

πρήζεται

Δεν αφαιρούμε ότι έχει κολλήσει πάνω στο έγκαυμα

Στην περίπτωση που υπάρχουν φυσαλίδες δεν τις σπάζουμε σε

περίπτωση που κάποιες από αυτές έχουν ανοίξει είναι απαραίτητη η

επικάλυψη της περιοχής με αποστειρωμένο επίδεσμο ή οποιοδήποτε

καθαρό αλλά όχι χνουδωτό υλικό με βαζελινούχο γάζα (σε Β΄ βαθμού

έγκαυμα)

Καλύπτουμε το έγκαυμα με ένα αποστειρωμένο ειδικό επίθεμα ή με

άλλο κατάλληλο υλικό( καθαρό σεντόνι ή μαξιλαροθήκης διαφανή

μεμβράνη κουζίνας Πετάμε τους δύο πρώτους γύρους του ρολού μια

καθαρή πλαστική σακούλα για το καμένο χέρι ή πόδι η επίδεση

στερεώνεται με αυτοκόλλητη ταινία που θα ακουμπά πάνω στο

πλαστικό και όχι πάνω στο δέρμα

Αν το έγκαυμα 2ου και 3ου βαθμού έχει το μέγεθος περίπου παλάμης

τότε πρέπει το θύμα να πάει στο γιατρό Το ίδιο ισχύει σε περίπτωση

που το έγκαυμα είναι στο λαιμό στο πρόσωπο κλπ

73 Εγκαύματα Γ Δ Βαθμού

Συμπτώματα σε Γ΄ Δ΄ Βαθμού Εγκαύματα (Καθολικά)

Πλήρης απανθράκωση

Χωρίς πόνο (απουσία νευρικού ιστού)

[90]

Η βλάβη καίει και το οστό (Δ΄ΒΑΘΜΟΥ)

731 Πρώτες Βοήθειες σε Γ΄ Δ΄ Βαθμού Εγκαύματα (Καθολικά)

Απομακρύνετε το θύμα από τον τόπο του ατυχήματος

Αν χρειαστεί εφαρμόστε αναζωογόνηση και καλέστε ασθενοφόρο

Αφαιρέστε προσεκτικά ότι φορά ο πάσχων στα άκρα πριν διογκωθεί

λόγω οιδήματος

Σκεπάστε το θύμα με ένα σεντόνι (όχι με κουβέρτα) Αποφυγή της

επαφής της επιφάνειας του σεντονιού με την εγκαυματική επιφάνεια

Δεν πρέπει ποτέ να ενωθούν δύο εγκαυματικές επιφάνειες μεταξύ

τους διότι υπάρχει ο κίνδυνος να κολλήσουν

Ελέγξτε τα ζωτικά σημεία του θύματος κάθε 5΄

Αν χάσει τις αισθήσεις του τοποθετήστε το θύμα σε θέση ανάνηψης

Αν φλέγεται ο εγκαυματίας σβήνουμε την φωτιά ξαπλώνοντάς τον στο

έδαφος τυλίγοντάς τον με κουβέρτα βρέχοντάς τον με άφθονο νερό ή

αν δεν υπάρχει διαθέσιμο τίποτε από τα παραπάνω κυλώντας τον στο

έδαφος

Τα εγκαύματα του προσώπου δεν τα καλύπτουμε

Αν υπάρχει σοβαρό έγκαυμα στα άκρα τα τοποθετούμαι ψηλά για να

μειώσουμε το οίδημα που θα αναπτυχθεί

Δεν συνιστάται η χρήση πυροσβεστήρα ή πάγου γιατί μπορεί να

προκαλέσει κρυστάλλωση των ιστών

[91]

74 Χημικά εγκαύματα

Μπορεί να υπάρχει έντονο πόνος

Στην αρχή μπορεί να μην διακρίνουμε τίποτα αργότερα θα παρουσιασθεί

ερεθισμός ή λεκές στο δέρμα φλύκταινες και ξεφλούδισμα

Σκεφτόμαστε ότι θα έλθουμε σε επαφή με επικίνδυνες χημικές ουσίες γιrsquo αυτό

άμεση προτεραιότητα έχει τόσο η ασφάλεια του πάσχοντα όσο και η δική μας

Προστατεύουμε όσο αυτό είναι δυνατό την αναπνοή μας με κάποιου είδους

μάσκα τα μάτια μας με την χρήση γυαλιών και το δέρμα μας φορώντας γάντια

-Ειδοποιήστε άμεσα τον γιατρό σας ή τις Πρώτες Βοήθειες ειδικά σε

περίπτωση που το έγκαυμα είναι σε κάποια ευαίσθητη περιοχή (πχ πρόσωπο)

-Ρίχνετε άφθονο δροσερό νερό επάνω στο σημείο του εγκαύματος (κάτω από

μία βρύση αν είναι δυνατόν) για τουλάχιστον 20 λεπτά ή μέχρι να καταφτάσουν οι

Πρώτες Βοήθειες

-Βεβαιωθείτε ότι το νερό που έρχεται σε επαφή με το έγκαυμα δεν πέφτει στη

συνέχεια επάνω σε άλλα σημεία του σώματός σας

-Μην ρίχνετε το νερό με μεγάλη πίεση

[92]

-Καθώς πέφτει το νερό επάνω στο έγκαυμα (όχι νωρίτερα) αφαιρέστε τυχόν

κοσμήματα ή άλλα αντικείμενα που φοράτε κοντά στο σημείο του εγκαύματος

εκτός και αν αυτά έχουν κολλήσει στο δέρμα

-Αφότου ξεπλύνετε καλά το έγκαυμα διαβάστε προσεκτικά τις οδηγίες στην

ετικέτα του προϊόντος που χρησιμοποιήσατε

-Μην επιχειρήσετε να εξουδετερώσετε το έγκαυμα με αντίθετη χημική ουσία

(δηλαδή με ουσία που να είναι αντιστοίχως αλκαλική ή όξινη) Αυτό μπορεί να

προκαλέσει χημική αντίδραση που θα επιδεινώσει το έγκαυμα

-Μην βάλετε αντιβιοτική αλοιφή επάνω στην πληγή χωρίς την συμβουλή

γιατρού

-Αν το έγκαυμα είναι σε μικρή έκταση του σώματος μπορείτε να το τυλίξετε με

ένα στεγνό αποστειρωμένο πανί ή γάζα

-Σε περίπτωση που επιχειρείτε να βοηθήσετε ένα άλλο άτομο που έχει υποστεί

χημικό έγκαυμα βεβαιωθείτε πρώτα ότι φοράτε γάντια και κάποια ποδιά αν

υπάρχουν

[93]

75 Ειδικοί Τύποι Εγκαυμάτων

Α Ηλεκτροπληξία - Κεραυνοπληξία

Η διέλευση του ηλεκτρικού ρεύματος από το ανθρώπινο σώμα δύναται να

προκαλέσει σοβαρές σωματικές βλάβες έως και θάνατο διότι το ανθρώπινο σώμα

αποτελεί καλό αγωγό του ηλεκτρισμού λόγω του υγρού που υπάρχει στους ιστούς

Συμπτώματα

Εκτίναξη εμβοές μούδιασμα ίλιγγος

Ασφυξία - Προβλήματα στην αναπνοή

Ανακοπή καρδιάς

Καρδιακή αρρυθμία

Οπτικές λάμψεις

Κώφωση

Σπασμοί Πόνοι στους μυς και συσπάσεις

Παροξυσμοί (κρίσεις)

Μούδιασμα

Βαθιά εγκαύματα οίδημα κάψιμο και απανθράκωση στο σημείο

εισόδου και εξόδου του ρεύματος Σημεία καταπληξίας απώλεια των

αισθήσεων

[94]

Πρώτες βοήθειες

Κλήση ΕΚΑΒ

Φροντίδα για διακοπή στην κεντρική παροχή ρεύματος για την

περίπτωση της ηλεκτροπληξίας

Αν δεν γίνεται κάτι τέτοιο αποσυνδέστε το καλώδιο της συσκευής

τραβώντας το από την πρίζα

Αν δεν μπορείτε πατήστε σε ένα στεγνό μονωτικό υλικό (κατάλογος

του ΟΤΕ πάκος εφημερίδων) και προσπαθήστε χρησιμοποιώντας

κάποιο μονωτικό υλικό (ξύλο γυαλί λάστιχο κλπ) να απομακρύνετε το

θύμα από την πηγή (πχ φθαρμένο καλώδιο) Προσέξτε επίσης το υλικό

αυτό να είναι στεγνό γιατί το νερό επιτρέπει τη δίοδο του ηλεκτρικού

ρεύματος

Απαγορεύεται να πιάνουμε το θύμα με γυμνά χέρια

Αν διαπιστώσετε ότι το θύμα φέρει εγκαύματα με διάμετρο που δεν

ξεπερνά τα 5 εκατοστά τοποθετήστε πάνω τους κομπρέσες με δροσερό

νερό ή πάγο τυλιγμένο σε πετσέτα και αφήστε τα εκεί για 5 λεπτά Στη

συνέχεια σκουπίστε και σκεπάστε τα εγκαύματα με μία γάζα

[95]

Στην αντιμετώπιση ενός συμβάντος κεραυνοπληξίας απομακρύνετε γρήγορα το

θύμα από το σημείο που έπεσε ο κεραυνός γιατί στο ίδιο μπορεί να πέσουν και

άλλοι κεραυνοί

Από τη στιγμή που θα σταματήσει η δίοδος ρεύματος μέσα από το σώμα του

πάσχοντα αξιολογήστε την κατάσταση του θύματος Αν δεν έχει σφυγμούς και

αναπνοή τότε εφαρμόστε ΚΑΡΠΑ και συνεχίστε έως ότου έρθει το ασθενοφόρο

που ήδη έχει ειδοποιηθεί από τον ανανήπτη ή κάποιο παρευρισκόμενο

Μην πλησιάσετε κάποιον που έχει χτυπηθεί από ηλεκτρικό ρεύμα υψηλής

τάσης έως ότου μάθετε επίσημα ότι το ρεύμα έχει κοπεί και απομονωθεί

Όταν βρίσκεστε σε εξωτερικούς χώρους

Αν η ηλεκτροπληξία οφείλεται σε ρεύμα υψηλής τάσης δεν μπορείτε να

πλησιάσετε το θύμα σε απόσταση τουλάχιστον είκοσι μέτρων λόγω του ηλεκτρικού

πεδίου που δημιουργείται Η μόνη λύση είναι η διακοπή του ρεύματος από τη ΔΕΗ

Μην πλησιάζετε ηλεκτροφόρα καλώδια ή κολώνες της ΔΕΗ που έχουν πέσει

[96]

Αν ένα αυτοκίνητο έχει παγιδευτεί κάτω από ηλεκτροφόρο καλώδιο ή κολώνα

της ΔΕΗ που έχει πέσει μην αγγίξετε το αυτοκίνητο και πείτε στους επιβάτες να

μείνουν μέσα Τα ελαστικά του αυτοκινήτου παρέχουν προστασία στους

ανθρώπους που βρίσκονται μέσα στο αυτοκίνητο Σε καμία περίπτωση μη

χρησιμοποιήσετε κλαδιά δέντρου για να σηκώσετε ηλεκτροφόρα καλώδια ή

κολώνες της ΔΕΗ καθώς η υγρασία του ξύλου μπορεί να μεταφέρει το ηλεκτρικό

ρεύμα στο σώμα σας

Β Εγκαύματα σε παιδιά

Η πρώτη μας αντίδραση έχει σημασία για να περιοριστεί η βλάβη στο δέρμα

bull Πρέπει άμεσα να σταματήσουμε το κάψιμο Αυτό μπορεί να σημαίνει να

απομακρύνουμε το παιδί από το συγκεκριμένο σημείο ή να ρίξουμε νερό στη

φωτιά ή να ρίξουμε μια κουβέρτα ή πετσέτα πάνω στη φωτιά ή να

χρησιμοποιήσουμε πυροσβεστήρα Είναι σημαντικό ιδιαίτερα αν είμαστε η μόνη

βοήθεια του παιδιού να μην εκτεθούμε και εμείς σε κίνδυνο εγκαύματος

bull Ως προς τα ρούχα και άλλα αντικείμενα πάνω στο δέρμα του παιδιού εάν

αυτά δεν φαίνονται κολλημένα πάνω στο παιδί και απομακρύνονται εύκολα τα

βγάζουμε από την περιοχή του εγκαύματος ΩΣΤΟΣΟ εάν φαίνονται κολλημένα

πάνω στο δέρμα του παιδιού ΔΕΝ τα απομακρύνουμε γιατί έτσι μπορεί να

προκαλέσουμε μεγαλύτερη βλάβη

bull Βάζουμε το παιδί κάτω από χλιαρό ή δροσερό νερό ΟΧΙ παγωμένο Όσο πιο

άμεσα τόσο καλύτερα γενικά έχει αξία να το κάνουμε μέσα στα πρώτα 30 λεπτά

από το έγκαυμα αλλά κάντε το ακόμα και αν έχουν περάσει 3 ώρες Βάζουμε το

έγκαυμα κάτω από το νερό για τουλάχιστον 10 λεπτά ιδανικά για μισή ώρα ΔΕΝ

βάζουμε πάνω στο έγκαυμα βούτυρο ή γιαούρτι ή πάγο

[97]

bull ΔΕΝ σπάμε τυχόν φυσαλίδες

bull Κρατάμε το άκρο με το έγκαυμα χέρι ή πόδι ανασηκωμένο ψηλά

bull Ζεστάνετε παράλληλα το παιδί τυλίγοντάς το με μια κουβέρτα ndash όχι στο

σημείο του εγκαύματος- ιδιαίτερα αν βάζουμε δροσερό νερό σε μεγάλη επιφάνεια

του δέρματος ώστε να αποφευχθεί η υποθερμία

bull Έπειτα καλύψτε την περιοχή του εγκαύματος με ένα διαφανές φιλμ κουζίνας

σαν κομμάτι πάνω στο δέρμα και όχι γύρω γύρω από ένα χέρι ή πόδι Άλλη επιλογή

είναι αποστειρωμένη γάζα όχι όμως σφιχτά ή περιμετρικά

bull Δώστε παυσίπονο στο παιδί παρακεταμόλη ή αντιφλεγμονώδες

bull Πηγαίνετε άμεσα στο νοσοκομείο εάν

Το έγκαυμα είναι μεγάλης έκτασης ndash οτιδήποτε μεγαλύτερο από

το χέρι του παιδιού

Το έγκαυμα είναι βαθύ το δέρμα φαίνεται άσπρο ή μαυρισμένο

Το έγκαυμα έχει δημιουργήσει φυσαλίδες και βρίσκεται στο

πρόσωπο στα χέρια στα πόδια ή στα γεννητικά όργανα

Το έγκαυμα είναι χημικό ή από ηλεκτρικό ρεύμα

Το έγκαυμα συνοδεύεται από εισπνοή ουσιών ή καπνού ή

έγκαυμα στην αναπνευστική οδό

Το έγκαυμα φαίνεται μολυσμένο ndash με εκροή υγρού επώδυνο

πρησμένο κόκκινο

[98]

Ηλιακό έγκαυμα σε παιδιά

bull Εάν η έκθεση στον ήλιο έχει προκαλέσει στο παιδί δέρμα κόκκινο ζεστό και

επώδυνο απομακρύνετε το άμεσα στην σκιά

bull Βάλτε το παιδί κάτω από νερό δροσερό ή στο μπάνιο

bull Εφαρμόστε στην περιοχή του δέρματος απλή ενυδατική ΟΧΙ λάδια ή

βούτυρο Αλοιφές με αλόη ή καλαμίνη βοηθούν

bull Δώστε στο παιδί παυσίπονο εάν απαιτείται

bull Δώστε στο παιδί άφθονα υγρά

bull Εάν το παιδί εκδηλώνει συμπτώματα θερμοπληξίας (ζάλη ταχυκαρδία

εμετούς αυξημένη θερμοκρασία σώματος) αναζητήστε ιατρική βοήθεια

8 ΥΠΟΘΕΡΜΙΑ ndash ΚΡΥΟΠΑΓΗΜΑΤΑ

Υποθερμία είναι η επιστημονική ονομασία της κατάστασης του οργανισμού

κατά την οποία αυτός χάνει θερμότητα με μεγαλύτερο ρυθμό από ότι παράγει

Όταν η εσωτερική θερμοκρασία του σώματος πέφτει κάτω από 35 βαθμούς

Κελσίου το αποτέλεσμα είναι η υποθερμία

Φυσιολογική θερμοκρασία

Σε νέους υγιείς ενήλικες η μέση θερμοκρασία του σώματος είναι 368 Παρά το

γεγονός ότι θερμοκρασίες σώματος πάνω από 372 και κάτω από 355 είναι γενικώς

παθολογικές η θερμορυθμιστική λειτουργία του laquoθερμοστάτηraquo του σώματος

διαφέρει από άτομο σε άτομο και τροποποιείται με την πάροδο της ηλικίας

Η υποθερμία μπορεί να ταξινομηθεί περαιτέρω ως ήπια (34deg - 36degC)middot μέτρια

(30deg - 34degC) ή βαριά (lt30degC) Οι χαμηλές θερμοκρασίες σώματος είναι πιθανότερο

να επηρεάσουν νεογνά ηλικιωμένους άτομα τα οποία εκτίθενται σε υγρές και

ψυχρές συνθήκες σε εξωτερικό περιβάλλον αλκοολικούς σηπτικούς ασθενείς

ασθενείς με τραύμα και ασθενείς με βαρύ υποθυρεοειδισμό Σε αυτά τα άτομα η

υποθερμία μπορεί να αποβεί μοιραία

[99]

Υπάρχουν 3 κατηγορίες υποθερμίας

Χρόνια συνήθως παρατηρούμενη στους αλκοολικούς ηλικιωμένους

και άλλους με ιατρικά προβλήματα

Κρίσεις εξαιτίας βυθίσματος σε κρύο νερό και

Κρίσεις που συμβαίνουν σε υγιή άτομα που εκτίθενται σε

περιβαλλοντολογικά στρες

81 Τα συμπτώματα της υποθερμίας

-Ανεξέλεγκτο ρίγος

-Δυσκολίες ομιλίας με μπέρδεμα του λόγου

-Χαμηλή συχνότητα αναπνοής

-Κρύο και χλωμό δέρμα

-Απώλεια συντονισμού των κινήσεων απώλεια συνείδησης λιποθυμία

-Παράλογη συμπεριφορά ή απάθεια

-Καρδιακός παλμός που είναι αδύναμος ακανόνιστος ή μη ψηλαφητός

-Μαζί με την υποθερμία μπορεί να συνυπάρχει και κρυοπάγημα

Όταν η θερμοκρασία του σώματος είναι 32-35οC το άτομο εμφανίζει

α) Ταχυκαρδία

β) Υπέρταση

γ) Ρίγος

δ) Μειωμένη συνείδηση κρίση απάθεια

Σε θερμοκρασία σώματος 28-32οC εμφανίζονται

α) Βραδυκαρδία

β) Μυδρίαση

γ) Επιβράδυνση αντανακλαστικών

δ) Διανοητική σύγχυση

ε) Λήθαργο

ζ) Αλλοιώσεις στο ΗΚΓ

[100]

Σε θερμοκρασίες σώματος κάτω των 28οC το δέρμα είναι μελανό και

παρουσιάζεται άπνοια ασυστολία κοιλιακή μαρμαρυγή διαταραχή ηλεκτρολυτών

νεφρική ανεπάρκεια

Οι άνθρωποι που παθαίνουν υποθερμία μπορεί αρχικά να μην το

αντιλαμβάνονται για δύο κυρίως λόγους

-Επειδή η υποθερμία εγκαθίσταται προοδευτικά ταυτόχρονα με την πτώση της

εσωτερικής θερμοκρασίας του σώματος

-Η υποθερμία προκαλεί πνευματική σύγχυση που δεν επιτρέπει στους

ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν ότι χρειάζονται επειγόντως περίθαλψη

812 Ποιοι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο

Για να πάθει κάποιος υποθερμία δεν είναι απαραίτητο να υπάρχουν συνθήκες

μεγάλου ψύχους Η υποθερμία μπορεί να συμβεί ακόμη και σε ήπιο καιρό όταν

είμαστε βρεγμένοι και εξαντλημένοι

Πολύ λεπτοί άνθρωποι μπορεί να προσβληθούν ταχύτερα από υποθερμία σε

σύγκριση με άτομα που έχουν υπερβολικό σωματικό λίπος

Επίσης ο υποσιτισμός (δίαιτα) οι καρδιαγγειακές παθήσεις ο

υποθυρεοειδισμός η κατανάλωση αλκοόλ ή η δηλητηρίαση από αλκοόλ λόγω

υπερβολικής κατανάλωσης (μέθη) αυξάνουν τον κίνδυνο υποθερμίας Τα

οινοπνευματώδη προκαλούν διεύρυνση των αιμοφόρων αγγείων με αποτέλεσμα

την απώλεια θερμότητας

[101]

813 Αντιμετώπιση υποθερμίας

Η άμεση αντιμετώπιση της υποθερμίας περιλαμβάνει το ζέσταμα του σώματος

για να προληφθούν επιπλοκές ή ανεπανόρθωτες βλάβες στον οργανισμό

Το άτομο πρέπει να μεταφερθεί άμεσα σε εσωτερικό χώρο Σε περίπτωση που

αυτό δεν είναι δυνατό πρέπει να προστατεύεται το σώμα του και το κεφάλι του να

απομονώνεται από το κρύο

Αν δεν μπορείς να παραμείνεις στεγνός ή ζεστός στις υπάρχουσες συνθήκες

σταμάτησε την έκθεση του σώματος στον αέρα

Εμποδίστε το χάσιμο θερμότητας βάζοντάς το σε απάνεμο μέρος Βγάλτε του

τα βρεγμένα ρούχα και φορέστε του στεγνά Προστατέψτε το από το έδαφος και

ζεστάνετέ το με όποιο τρόπο μπορείτε

Η τοποθέτηση ζεστών κομπρεσών στο λαιμό στο στομάχι στους καρπούς και

στις βουβωνικές περιοχές μπορεί να βοηθήσει καθώς έτσι θερμαίνεται το αίμα που

κυκλοφορεί διαμέσου των μεγάλων αιμοφόρων αγγείων που περνούν από τις εν

λόγω κομβικές περιοχές

Δεν πρέπει να τοποθετείται άμεση πηγή θερμότητας όπως ζεστό νερό ή λάμπα

θέρμανσης Επίσης πρέπει να αποφεύγεται να θερμαίνονται πρώτα τα άκρα του

σώματος δηλαδή τα πόδια και τα χέρια

Στόχος είναι η αύξηση της εσωτερικής θερμοκρασίας γιατί η παροχή ξαφνικής

εξωτερικής θερμότητας θα έχει σαν αποτέλεσμα παγωμένο αίμα να φτάσει άμεσα

στα σπλάχνα του ατόμου κάτι που θα δυσχεράνει ακόμα περισσότερο την

κατάσταση

Αποφεύγετε το τρίψιμο ή το μασάζ στο θύμα της υποθερμίας Χρειάζεται πολύ

απαλή μεταχείριση διότι υπάρχει ο κίνδυνος καρδιακής ανακοπής

[102]

Απαγορεύεται επίσης το αλκοόλ το οποίο προκαλεί διεύρυνση των αιμοφόρων

αγγείων με αποτέλεσμα την απώλεια θερμότητας Παράλληλα αυξάνεται και η

πιθανότητα δημιουργίας θρομβώσεων λόγω συστολής και διαστολής των αγγείων

Αντίθετα να δίνονται γουλιές ζεστών μη αλκοολικών ροφημάτων όπως το τσάι με

ζάχαρο το οποίο κυκλοφορώντας άμεσα στο αίμα θα προσφέρει ενέργεια και

θερμότητα

Στις περιπτώσεις που η αναπνοή είναι επικίνδυνα χαμηλή ή σταματά εντελώς

τότε πρέπει άμεσα να αρχίσει καρδιοαναπνευστική ανάνηψη

Επίσης εάν έχει όρεξη δώστε του γλυκά και σοκολάτες που περιέχουν

υδατάνθρακες και ζάχαρη και γρήγορα μετατρέπονται σε θερμότητα και ενέργεια

Εάν το θύμα είναι σε ημικωματώδη κατάσταση ή χειρότερα προσπαθήστε να το

κρατήσετε ξύπνιο Μη του δίνετε ζεστά υγρά από το στόμα σε σοβαρή υποθερμία

82 Κρυοπαγήματα ndash Χιονίστρες

Κρυοπάγημα μπορεί να δημιουργηθεί είτε από άμεση επαφή με ένα ψυχρό

σώμα ndashπχ χιόνι πάγοςndash είτε από γενική έκθεση του σώματος στο κρύο Στη

δεύτερη αυτή περίπτωση προσβάλλονται κυρίως η μύτη τα αυτιά και τα δάχτυλα

ποδιών χεριών Αυτό συμβαίνει γιατί τα μέρη αυτά προεξέχουν και είναι τα πιο

λεπτά σημεία του σώματος Οι χιονίστρες είναι η πιο ελαφριά μορφή

κρυοπαγήματος και συμβαίνουν μετά από έκθεση σε θερμοκρασία μεταξύ 0οC και

10οC και ταυτόχρονα υγρασία

Όμως ο τύπος και η βαρύτητα ενός κρυοπαγήματος δεν εξαρτώνται μόνο και

μόνο από την θερμοκρασία Άλλοι παράγοντες που επιδρούν είναι ο χρόνος της

τοπικής ή γενικής έκθεσης στο κρύο η υγρασία ο άνεμος η άσχημη ndashανεπαρκήςndash

ενδυμασία τα υγρά παπούτσια η ακινησία και η παρεμπόδιση γενικά της

κυκλοφορίας αίματος για οποιοδήποτε λόγο (πχ στενά ή σφικτά δεμένα

παπούτσια παρουσία κάποιας αποφρακτικής αρτηριοπάθειας)

Αρχικά δημιουργείται μια τοπική σύσπαση των μικρών αγγείων (φλεβίδιων και

αρτηριδίων) των άκρων της μύτης και των αυτιών Η αγγειοσύσπαση αυτή έχει σαν

[103]

συνέπεια την ελάττωση της αιμάτωσης που με τη σειρά της προκαλεί ελάττωση της

οξυγόνωσης των ιστών δηλαδή ανοξία Η ανοξία αυτή είναι υπεύθυνη για τον πόνο

που προκαλείται Τα προσβαλλόμενα μέρη χάνουν το φυσιολογικό τους και γίνονται

ωχρά άσπρα και συγχρόνως είναι κρύα

Εφόσον εξακολουθήσει η έκθεση στο κρύο τα μεν αρτηρίδια συνεχίζουν να

συσπώνται ακόμη περισσότερο ενώ τα φλεβίδια αρχίζουν να διαστέλλονται

Ταυτόχρονα αυξάνεται η διαβατότητα των τριχοειδών με άμεσο αποτέλεσμα την

έξοδο υγρού από τα αγγεία αυτά πλούσιου σε πρωτεΐνες και επακόλουθο

σχηματισμό οιδήματος στην πάσχουσα περιοχή Ακόμα είναι δυνατόν να

σχηματιστούν φυσαλίδες στο δέρμα που οφείλονται στην έντονη αγγειοδιαστολή

Στην περίοδο αυτή η ωχρότητα του δέρματος έχει αντικατασταθεί από ερυθρότητα

Σε μεγαλύτερη ακόμη παράταση της έκθεσης στο κρύο επέρχεται θρόμβωση των

τριχοειδών αγγείων εξαιτίας της συγκόλλησης ερυθρών αιμοσφαιρίων γεγονός

που συνεπάγεται την πλήρη νέκρωση των ιστών που αρδεύονται από τα αγγεία

αυτά

Υπάρχουν τέσσερις βαθμοί κρυοπαγημάτων

1 1ου βαθμού την ωχρότητα του δέρματος διαδέχεται ερυθρότητα και οίδημα

2 2ου βαθμού εκτός από τα προηγούμενα υπάρχουν και φυσαλίδες στο

δέρμα

[104]

3 3ου βαθμού υπάρχει προσβολή του δέρματος σε όλο του το πάχος και

δημιουργία νεκρώσεων και ελκών

4 4ου βαθμού την καταστροφή του δέρματος ακολουθεί καταστροφή των

υποδόριων ιστών πολλές φορές ακόμα και των οστών και δημιουργία ξηράς

γάγγραινας Είναι ευνόητο ότι όλα τα παραπάνω δεν γίνονται μέσα σε λίγο χρονικό

διάστημα Αντίθετα η εξέλιξη ενός κρυοπαγήματος μπορεί να ολοκληρωθεί ακόμα

και σε χρονικό διάστημα 2 μηνών ή και περισσότερο

[105]

Συμπτώματα κρυοπαγημάτων

Το πρώτο σύμπτωμα των κρυοπαγημάτων είναι ένα αίσθημα ψυχρότητας των

περιοχών που έχουν προσβληθεί Αργότερα προστίθενται μουδιάσματα νυγμοί και

πόνος Στην αρχή υπάρχει σαν σταθερό σύμπτωμα μπορεί να ακολουθήσει μέχρι

και λιποθυμία Η μύτη και τα μάγουλα συνήθως δεν πονούν όταν παγώσουν Το

δέρμα αρχικά είναι ωχρό αργότερα όμως γίνεται ερυθρό και κατόπιν μπορεί να

επακολουθήσουν δερματικές αλλοιώσεις

Πρώτες βοήθειες κρυοπαγημάτων

Ελέγχουμε για υποθερμία (έντονο ρίγος υπνηλία και απώλεια

συντονισμού)

Προστατεύουμε το δέρμα από περαιτέρω έκθεση στο κρύο

Προστατεύουμε το πρόσωπο τη μύτη και τα αυτιά καλύπτοντάς τα με κάτι

στεγνό και ζεστό (πχ σκούφο γάντια κουβέρτα κλπ) Μπορούμε τα χέρια

να τα βάλουμε κάτω από τις μασχάλες μας

Μεταφορά του ασθενή σε ζεστό χώρο Αφαιρούμε τα βρεγμένα

ρούχα (καλύτερα όταν είμαστε σε ζεστό χώρο)

Επαναθέρμανση Τα παγωμένα μέλη δεν πρέπει να τοποθετούνται κοντά

στις σόμπες ή στα καλοριφέρ ή στα τζάκια Καλό είναι να εμβαπτίζονται σε νερό

ευχάριστης θερμοκρασίας για αρκετή ώρα μέχρι να επέλθει κάποια απόψυξη και

κατόπιν να αυξάνεται προοδευτικά η θερμοκρασία του νερού (μέχρι 40 βαθμούς) Η

μεγάλη εξωτερική θερμότητα μπορεί να προκαλέσει αύξηση των απαιτήσεων σε

οξυγόνο και ελάττωση του τόνου των αγγείων πράγμα που θα επιδεινώσει

περισσότερο την κυκλοφορική ανεπάρκεια και να φέρει αποτελέσματα αντίθετα απrsquo

αυτά που επιθυμούμε Δεν τρίβουμε τις παγωμένες περιοχές αλλά τις laquoβαπτίζουμεraquo

σε ζεστό νερό (37 έως 40 C) - για 15 έως 30 λεπτά Αν δεν έχουμε θερμόμετρο

δοκιμάζουμε το νερό με τον αγκώνα μας Θα πρέπει να το αισθανόμαστε ζεστό και

όχι καυτό (να είναι ανεκτό)

[106]

Καθαρισμός του τραύματος (αν υπάρχει) κι άσηπτη περίδεσή του

Παρακέντηση των φυσαλίδων (αν υπάρχουν)

Χορήγηση αντιβιοτικών και τέλεση αντιτετανικού ορού

Γενική τόνωση του οργανισμού με χορήγηση ζεστών ροφημάτων

(οινοπνευματώδη ποτά απαγορεύονται αυστηρά γιατί προκαλούν αγγειοδιαστολή

και επιτείνουν την απώλεια της θερμότητας)

Ελαφρές ασκήσεις μόλις βελτιωθεί το χρώμα των μελών που πάσχουν

Η αναθέρμανση πρέπει να γίνει μόνο όταν το άτομο έχει φτάσει σε ζεστό

μέρος μετά από το οποίο δεν θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί τα άκρα που έπαθαν

κρυοπαγήματα Για παράδειγμα είναι προτιμότερο να συνεχίσει κάποιος να

περπατά στα χιόνια με κρυοπαγήματα στα πόδια παρά να αναθερμανθούν

πρόχειρα στο ύπαιθρο και να περπατήσει πάλι επειδή οι βλάβες που θα πάθει στα

πόδια είναι πολύ μεγαλύτερες

Δεν σπάμε σε καμία περίπτωση τις φουσκάλες

Η πρόληψη των κρυοπαγημάτων έχει μεγάλη σημασία Όταν πηγαίνουμε στο

βουνό είναι απαραίτητο να έχουμε καλή και ζεστή ενδυμασία Μάλλινες κάλτσες

σκούφος και γάντια είναι απαραίτητα Απαραίτητο επίσης είναι να έχει κανείς μαζί

του διπλά ζεύγη ρούχων ώστε να έχει να αλλάξει αν βραχούν αυτά που φοράει Οι

[107]

μπότες πρέπει να είναι 100 αδιάβροχες και ζεστές αλλά και να συνοδεύονται από

κατάλληλες γκέτες

Τα οινοπνευματώδη απαγορεύονται Σε περίπτωση που υποπτευθούμε ότι

κάποιος έχει πάθει κρυοπάγημα πρέπει να του παρέχουμε τις πρώτες βοήθειες και

να εξασφαλίσουμε οπωσδήποτε ένα σίγουρο και ασφαλές καταφύγιο όσο πιο

γρήγορα γίνεται γεγονός που θα βοηθήσει και ψυχολογικά τον ασθενή Κλείνοντας

εφιστώ την προσοχή στα εξής σημεία

Όσο αισθανόμαστε μούδιασμα και πόνο στα παγωμένα μέρη του σώματος μας

δεν πρέπει να ανησυχούμε ιδιαίτερα Όταν όμως σταματήσει και ο πόνος περάσει

πρέπει να δράσουμε αμέσως προσπαθώντας με κάθε τρόπο ndashλύνοντας τα

κορδόνια των παπουτσιών κάνοντας μαλάξεις και εντριβέςndash να επαναφέρουμε όσο

πιο γρήγορα γίνεται την κυκλοφορία του αίματος στο παγωμένο μέλος Σε

περίπτωση που χρειαστεί να μεταφέρουμε κάπου τον ασθενή πρέπει οπωσδήποτε

να τον κρατήσουμε ξύπνιο κάθε φορά που θα θελήσει να κοιμηθεί ή χάσει τις

αισθήσεις του Σε τέτοιες καταστάσεις είναι αυτονόητο ότι πρέπει ακόμα να

στείλουμε κάποιους να ειδοποιήσουν για βοήθεια

9 ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑ ndash ΗΛΙΑΣΗ

[108]

Με τις υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται ειδικά τους καλοκαιρινούς

μήνες είναι πολύ πιθανό να βρεθούμε αντιμέτωποι με την ηλίαση και την

θερμοπληξία Για να δούμε τι είναι και πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε

Ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα να διατηρεί σταθερή την εσωτερική του

θερμοκρασία με τη βοήθεια θερμορρυθμιστικών μηχανισμών

Σε υψηλές θερμοκρασίες το σώμα αποβάλλει θερμότητα περιορίζοντας τις

καύσεις του με διεύρυνση των μικρών αγγείων με αύξηση της εφίδρωσης

(ιδρώτας) και με επιτάχυνση της αναπνοής

91 Θερμοπληξία

Η αποβολή θερμότητας γίνεται αναλογικά με αγωγή στο 33 με ακτινοβολία

στο 45 και με εξάτμιση στο 22

Η θερμοπληξία είναι μία εξαιρετικά επείγουσα ιατρική κατάσταση απειλητική

για τη ζωή η οποία οφείλεται σε ανεπάρκεια ή σε δυσλειτουργία των

θερμορρυθμιστικών μηχανισμών Εκδηλώνεται με εγκεφαλικές διαταραχές

υψηλότατο πυρετό και απουσία εφίδρωσης

Όταν η ομοιοστατική λειτουργία διαταραχτεί σε μεγάλο βαθμό εμφανίζεται

θερμοπληξία με πυρετό σοβαρές βλάβες στη λειτουργία της καρδιάς των

πνευμόνων του εγκεφάλου του ήπατος και των νεφρών κατάσταση που μπορεί να

αποβεί μοιραία για τον πάσχοντα χωρίς νοσοκομειακή νοσηλεία

Για να συμβεί θερμοπληξία σε κάποιον άνθρωπο θα πρέπει να γίνουν

ταυτόχρονα τα εξής Υψηλή εξωτερική θερμοκρασία με υψηλή υγρασία (ώστε να

εμποδίζεται η απώλεια θερμότητας με εξατμίσεις) και προδιατεθειμένος

οργανισμός

Πιο συγκεκριμένα είναι μια λειτουργική διαταραχή του ανθρώπινου

οργανισμού που εμφανίζεται όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ

υψηλή και η σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας είναι πάνω από 70 γεγονός που

[109]

δυσκολεύει και εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα και την αποβολή θερμότητας

του σώματος

911 Προδιαθεσικοί παράγοντες

Ηλικία άνω των 65 ετών βρέφη παιδιά

Καρδιακή ανεπάρκεια χρόνια ασθένεια των νεφρών ή του ήπατος

Χρήση αλκοόλ και άλλων κατασταλτικών φαρμάκων

Χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων αντιπαρκινσονικών ορισμένων

αντιαλλεργικών κλπ

Ιστορικό παλαιότερης θερμοπληξίας

Μοναχικά εξασθενημένα άτομα

Υπέρβαρα άτομα

Ερασιτέχνες απροπόνητοι αθλητές σε κοπιώδεις αθλητικές δραστηριότητες

(πχ σε μαραθώνιο)

Εργασία κάτω από πολύ υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος

912 Μέτρα για την πρόληψη της θερμοπληξίας

Αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο

Προτιμούμε σκιερά και δροσερά μέρη ντυνόμαστε ελαφρά με άνετα και

ανοιχτόχρωμα ρούχα καπέλο και γυαλιά ηλίου

Αποφεύγουμε χώρους με συνωστισμό

Κάνουμε χλιαρά ντους πίνουμε πολλά υγρά

Καλό θα είναι να έχουμε πάντα μαζί μας ιαματικό νερό σε μορφή σπρέι και

να ψεκάζουμε συχνά τα σημεία του σώματος μας που είναι εκτεθειμένα στον ήλιο

Σε έντονη εφίδρωση φροντίζουμε για την λήψη αλατιού για να κρατηθεί το

επίπεδο των υγρών στον οργανισμό

Αποφεύγουμε τα οινοπνευματώδη ποτά καταναλώνουμε μικρά ελαφρά

γεύματα χωρίς λιπαρά αλλά με πολλά φρούτα και λαχανικά

Αποφεύγουμε τη βαριά σωματική εργασία σε ζεστούς χώρους με άπνοια και

μεγάλη υγρασία

[110]

Δεν περνάμε και δεν τρέχουμε πολλή ώρα κάτω από τον ήλιο αποφεύγουμε

τις μεγάλες διαδρομές με τα μέσα συγκοινωνίας

Τέλος ζητάμε την συμβουλή του γιατρού μας για οποιοδήποτε πρόβλημα

υγείας

Οι πιο ευπαθείς ομάδες σε υψηλές θερμοκρασίες είναι τα νεογνά και τα βρέφη

οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα Ειδικά όσοι πάσχουν από

χρόνια αναπνευστικά καρδιαγγειακά κλπ νοσήματα πρέπει να συμβουλεύονται

τον γιατρό τους αν θα συνεχίσουν την αγωγή και σε ποια δοσολογία διότι μερικά

φάρμακα έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν την θερμοκρασία του σώματος

913 Συμπτώματα Θερμοπληξίας

Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας μπορεί να μοιάζουν με αυτά της καρδιακής

προσβολής ή του εγκεφαλικού επεισοδίου

Στα πρώτα σημεία και συμπτώματα θερμοπληξίας περιλαμβάνονται

bull Δυνατός πονοκέφαλος

bull Ατονία

bull Αίσθημα καταβολής δυνάμεων

bull Τάση για λιποθυμία

bull Πτώση της αρτηριακής πίεσης

bull Ταχύς αλλά αδύναμος σφυγμός

bull Δυσκολία στην αναπνοή

bull Έντονη εφίδρωση

bull Κράμπες κυρίως στους μύες της κοιλίας και των κάτω άκρων

bull Παράξενη συμπεριφορά

bull Ψευδαισθήσεις

bull Σύγχυση

bull Διέγερση

bull Αποπροσανατολισμός

[111]

bull Ναυτία

bull Εμετοί

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις εμφανίζονται

bull Πολύ υψηλός πυρετός (gt39 οC)

bull Απουσία εφίδρωσης με δέρμα καυτό ερυθρό και ξηρό

bull Εμετοί - Διάρροιες

bull Ταχύπνοια και προοδευτική εξασθένιση των σφυγμών

Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα παρατηρούνται

bull Διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος

bull Έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

bull Νεφρική και αναπνευστική ανεπάρκεια που εκδηλώνονται με αναστολή της αποβολής ούρων και πνευμονικό οίδημα

bull Σπασμοί

bull Απώλεια αισθήσεων

bull Σε ακραίες περιπτώσεις Κώμα ακόμα και Θάνατος

914 Αντιμετώπιση Θερμοπληξίας

Μεταφέρουμε τον θερμόπληκτο σε μέρος δροσερό ευάερο σκιερό

Αφαιρέστε ταχέως τα ρούχα του ασθενούς

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Ψεκάστε το σώμα με δροσερό νερό Η χρήση πάγου είναι καλό να

αποφεύγεται αλλά θα πρέπει να επιχειρείται αν η θερμοκρασία δεν

πέφτειΧρησιμοποιείστε ανεμιστήρες ή οποιοδήποτε μέσο μπορεί να

διοχετεύσει αέρα με μεγάλη ταχύτητα (Προσοχή στο συνδυασμό νερού

και ανεμιστήρα Κίνδυνος ηλεκτροπληξίας)

[112]

Βάλτε τον ασθενή σε πλάγια θέση ώστε να είναι σε έκθεση μεγάλη

επιφάνεια του δέρματος του στη ροή του αέρα

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και στο κεφάλι του

Κάνουμε εντριβές στα άκρα του με κατεύθυνση από κάτω προς τα

πάνω

Αν μπορεί να πιει του δίνουμε πολλά υγρά και μικρές ποσότητες

αλατιού

Εννοείται ότι ειδοποιείτε το 166 Ο θερμόπληκτος πολλές φορές

χρειάζεται νοσηλεία σε Εντατική Μονάδα

Ελέγχετε διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίζετε τις

προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει

στους 38 οC

92 Ηλίαση

Η ηλίαση είναι η διαταραχή που εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη έκθεση

στον ήλιο με ακάλυπτο το κεφάλι και τον αυχένα Κατά τις μεσημβρινές ώρες που

οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στην γη ο κίνδυνος ηλίασης είναι

μεγαλύτερος

Συμβαίνει σε κουρασμένα άτομα και κυρίως τα παιδιά και τους ηλικιωμένους

Εμφανίζεται όταν η ηλιακή ακτινοβολία είναι έντονη και άμεση και οφείλεται στην

ευαισθησία που έχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος στην θερμότητα

Όταν λόγω παρατεταμένης έκθεσης στον ήλιο οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί του

σώματος υφίστανται κόπωση και ανεπαρκούν εμφανίζεται ηλίαση

Ομοιόσταση ονομάζεται η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερές τις

συνθήκες του εσωτερικού του περιβάλλοντος (θερμοκρασία συγκεντρώσεις

διάφορων συστατικών κτλ) παρά τις εξωτερικές μεταβολές

[113]

921 Συμπτώματα Ηλίασης

Τα συμπτώματά της μπορεί να είναι ελαφριάς μορφής αλλά και βαριάς Οι

ελαφριές μορφές ηλίασης εκδηλώνονται με αίσθημα γενικής κόπωσης ζάλη και

αναπνευστική δυσχέρεια Το πρόσωπο γίνεται κόκκινο και σε ορισμένες

περιπτώσεις ωχρό Σε ορισμένες περιπτώσεις δημιουργούνται φουσκάλες στο

δέρμα Η βαριά μορφή ηλίασης εκδηλώνεται με γενική κατάπτωση ίλιγγο ναυτία ή

και εμετό κοκκίνισμα στο πρόσωπο επιτάχυνση του σφυγμού και της αναπνοής

πυρετό (38deg-39deg) σπασμούς και απώλεια αισθήσεων

Συνοπτικά η ηλίαση εκδηλώνεται με

bull ατονία

bull ζάλη

bull αδυναμία

bull κράμπες

bull σύγχυση

bull ναυτία

bull εμετό

bull λιποθυμία

bull πονοκέφαλο

bull εγκεφαλική δυσλειτουργία

bull διαταραχές ούρων

[114]

Στην ήπια ηλίαση ο πάσχων έχει κουδούνισμα στα αυτιά πονοκέφαλο και

ναυτία Επιπλέον επιταχύνεται ο καρδιακός παλμός η αναπνοή και τα μάτια είναι

διευρυμένα

Όταν ηλίαση είναι μέτρια το άτομο έχει έντονο πονοκέφαλο αδυναμία και

πιθανή απώλεια της συνείδησης (μπορεί και να μπερδεύεται ακόμα και με άτομα

του περιβάλλοντος του που του είναι οικεία)

Μπορεί να υπάρχει ναυτία εμετός γρήγορη αναπνοή και ταχυπαλμία Τα ρίγη

και η αίσθηση ότι κρυώνει είναι κάτι συνηθισμένο

Συχνό είναι και το αίσθημα λιποθυμίας ή ζάλης Σε ορισμένες περιπτώσεις

δημιουργούνται φουσκάλες στο δέρμα Υπάρχει γενική κατάπτωση ίλιγγος και

πυρετός (η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται στους 38-39 βαθμούς Κελσίου

Στη σοβαρή ηλίαση το θύμα χάνει τη συνείδησή του το πρόσωπό του γίνεται

κόκκινο και στη συνέχεια χλωμό

Μπορεί να εκδηλωθούν σπασμοί παραισθήσεις και παραλήρημα

Αρκετές φορές υπάρχει ακούσια ούρηση και αφόδευση

Υπάρχει υψηλός πυρετός και η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να φτάσει

στους 41 βαθμούς Κελσίου Εάν δεν αντιμετωπιστεί η σοβαρή ηλίαση το

συντομότερο μπορεί να προκύψουν ακόμα εγκεφαλικές βλάβες

922 Πρώτες Βοήθειες σε περίπτωση Ηλίασης

bull Πρέπει να μεταφέρετε το θύμα σε δροσερό μέρος με ίσκιο

bull Να του κάνετε ένα δροσερό μπάνιο ή να το δροσίσετε εάν δεν δύναται να

κάνει μπάνιο με βρεγμένα πανιά

bull Χαλαρώνετε τη ζώνη και αφαιρείτε τα ρούχα του

bull Κρύα πετσέτα στον αυχένα για μείωση θερμοκρασίας

bull Παυσίπονο για τον πονοκέφαλο

[115]

bull Αντιπυρετικό για τον πυρετό

bull Άφθονα υγρά (χωρίς ζάχαρη) ndash Ισοτονικά ροφήματα

bull Διαλύετε ένα κουταλάκι γλυκού αλάτι σε ένα κιλό νερό και δίνετε στο θύμα

να πίνει αργά-αργά

bull Μην δίδετε υγρά εάν ο ασθενής κάνει εμετό ή εάν έχει ναυτία υπνηλία

μειωμένη εγρήγορση

bull Η ιατρική εξέταση μπορεί να είναι απαραίτητη

[116]

Η βλάβη καίει και το οστό (Δ΄ΒΑΘΜΟΥ)

731 Πρώτες Βοήθειες σε Γ΄ Δ΄ Βαθμού Εγκαύματα (Καθολικά)

Απομακρύνετε το θύμα από τον τόπο του ατυχήματος

Αν χρειαστεί εφαρμόστε αναζωογόνηση και καλέστε ασθενοφόρο

Αφαιρέστε προσεκτικά ότι φορά ο πάσχων στα άκρα πριν διογκωθεί

λόγω οιδήματος

Σκεπάστε το θύμα με ένα σεντόνι (όχι με κουβέρτα) Αποφυγή της

επαφής της επιφάνειας του σεντονιού με την εγκαυματική επιφάνεια

Δεν πρέπει ποτέ να ενωθούν δύο εγκαυματικές επιφάνειες μεταξύ

τους διότι υπάρχει ο κίνδυνος να κολλήσουν

Ελέγξτε τα ζωτικά σημεία του θύματος κάθε 5΄

Αν χάσει τις αισθήσεις του τοποθετήστε το θύμα σε θέση ανάνηψης

Αν φλέγεται ο εγκαυματίας σβήνουμε την φωτιά ξαπλώνοντάς τον στο

έδαφος τυλίγοντάς τον με κουβέρτα βρέχοντάς τον με άφθονο νερό ή

αν δεν υπάρχει διαθέσιμο τίποτε από τα παραπάνω κυλώντας τον στο

έδαφος

Τα εγκαύματα του προσώπου δεν τα καλύπτουμε

Αν υπάρχει σοβαρό έγκαυμα στα άκρα τα τοποθετούμαι ψηλά για να

μειώσουμε το οίδημα που θα αναπτυχθεί

Δεν συνιστάται η χρήση πυροσβεστήρα ή πάγου γιατί μπορεί να

προκαλέσει κρυστάλλωση των ιστών

[91]

74 Χημικά εγκαύματα

Μπορεί να υπάρχει έντονο πόνος

Στην αρχή μπορεί να μην διακρίνουμε τίποτα αργότερα θα παρουσιασθεί

ερεθισμός ή λεκές στο δέρμα φλύκταινες και ξεφλούδισμα

Σκεφτόμαστε ότι θα έλθουμε σε επαφή με επικίνδυνες χημικές ουσίες γιrsquo αυτό

άμεση προτεραιότητα έχει τόσο η ασφάλεια του πάσχοντα όσο και η δική μας

Προστατεύουμε όσο αυτό είναι δυνατό την αναπνοή μας με κάποιου είδους

μάσκα τα μάτια μας με την χρήση γυαλιών και το δέρμα μας φορώντας γάντια

-Ειδοποιήστε άμεσα τον γιατρό σας ή τις Πρώτες Βοήθειες ειδικά σε

περίπτωση που το έγκαυμα είναι σε κάποια ευαίσθητη περιοχή (πχ πρόσωπο)

-Ρίχνετε άφθονο δροσερό νερό επάνω στο σημείο του εγκαύματος (κάτω από

μία βρύση αν είναι δυνατόν) για τουλάχιστον 20 λεπτά ή μέχρι να καταφτάσουν οι

Πρώτες Βοήθειες

-Βεβαιωθείτε ότι το νερό που έρχεται σε επαφή με το έγκαυμα δεν πέφτει στη

συνέχεια επάνω σε άλλα σημεία του σώματός σας

-Μην ρίχνετε το νερό με μεγάλη πίεση

[92]

-Καθώς πέφτει το νερό επάνω στο έγκαυμα (όχι νωρίτερα) αφαιρέστε τυχόν

κοσμήματα ή άλλα αντικείμενα που φοράτε κοντά στο σημείο του εγκαύματος

εκτός και αν αυτά έχουν κολλήσει στο δέρμα

-Αφότου ξεπλύνετε καλά το έγκαυμα διαβάστε προσεκτικά τις οδηγίες στην

ετικέτα του προϊόντος που χρησιμοποιήσατε

-Μην επιχειρήσετε να εξουδετερώσετε το έγκαυμα με αντίθετη χημική ουσία

(δηλαδή με ουσία που να είναι αντιστοίχως αλκαλική ή όξινη) Αυτό μπορεί να

προκαλέσει χημική αντίδραση που θα επιδεινώσει το έγκαυμα

-Μην βάλετε αντιβιοτική αλοιφή επάνω στην πληγή χωρίς την συμβουλή

γιατρού

-Αν το έγκαυμα είναι σε μικρή έκταση του σώματος μπορείτε να το τυλίξετε με

ένα στεγνό αποστειρωμένο πανί ή γάζα

-Σε περίπτωση που επιχειρείτε να βοηθήσετε ένα άλλο άτομο που έχει υποστεί

χημικό έγκαυμα βεβαιωθείτε πρώτα ότι φοράτε γάντια και κάποια ποδιά αν

υπάρχουν

[93]

75 Ειδικοί Τύποι Εγκαυμάτων

Α Ηλεκτροπληξία - Κεραυνοπληξία

Η διέλευση του ηλεκτρικού ρεύματος από το ανθρώπινο σώμα δύναται να

προκαλέσει σοβαρές σωματικές βλάβες έως και θάνατο διότι το ανθρώπινο σώμα

αποτελεί καλό αγωγό του ηλεκτρισμού λόγω του υγρού που υπάρχει στους ιστούς

Συμπτώματα

Εκτίναξη εμβοές μούδιασμα ίλιγγος

Ασφυξία - Προβλήματα στην αναπνοή

Ανακοπή καρδιάς

Καρδιακή αρρυθμία

Οπτικές λάμψεις

Κώφωση

Σπασμοί Πόνοι στους μυς και συσπάσεις

Παροξυσμοί (κρίσεις)

Μούδιασμα

Βαθιά εγκαύματα οίδημα κάψιμο και απανθράκωση στο σημείο

εισόδου και εξόδου του ρεύματος Σημεία καταπληξίας απώλεια των

αισθήσεων

[94]

Πρώτες βοήθειες

Κλήση ΕΚΑΒ

Φροντίδα για διακοπή στην κεντρική παροχή ρεύματος για την

περίπτωση της ηλεκτροπληξίας

Αν δεν γίνεται κάτι τέτοιο αποσυνδέστε το καλώδιο της συσκευής

τραβώντας το από την πρίζα

Αν δεν μπορείτε πατήστε σε ένα στεγνό μονωτικό υλικό (κατάλογος

του ΟΤΕ πάκος εφημερίδων) και προσπαθήστε χρησιμοποιώντας

κάποιο μονωτικό υλικό (ξύλο γυαλί λάστιχο κλπ) να απομακρύνετε το

θύμα από την πηγή (πχ φθαρμένο καλώδιο) Προσέξτε επίσης το υλικό

αυτό να είναι στεγνό γιατί το νερό επιτρέπει τη δίοδο του ηλεκτρικού

ρεύματος

Απαγορεύεται να πιάνουμε το θύμα με γυμνά χέρια

Αν διαπιστώσετε ότι το θύμα φέρει εγκαύματα με διάμετρο που δεν

ξεπερνά τα 5 εκατοστά τοποθετήστε πάνω τους κομπρέσες με δροσερό

νερό ή πάγο τυλιγμένο σε πετσέτα και αφήστε τα εκεί για 5 λεπτά Στη

συνέχεια σκουπίστε και σκεπάστε τα εγκαύματα με μία γάζα

[95]

Στην αντιμετώπιση ενός συμβάντος κεραυνοπληξίας απομακρύνετε γρήγορα το

θύμα από το σημείο που έπεσε ο κεραυνός γιατί στο ίδιο μπορεί να πέσουν και

άλλοι κεραυνοί

Από τη στιγμή που θα σταματήσει η δίοδος ρεύματος μέσα από το σώμα του

πάσχοντα αξιολογήστε την κατάσταση του θύματος Αν δεν έχει σφυγμούς και

αναπνοή τότε εφαρμόστε ΚΑΡΠΑ και συνεχίστε έως ότου έρθει το ασθενοφόρο

που ήδη έχει ειδοποιηθεί από τον ανανήπτη ή κάποιο παρευρισκόμενο

Μην πλησιάσετε κάποιον που έχει χτυπηθεί από ηλεκτρικό ρεύμα υψηλής

τάσης έως ότου μάθετε επίσημα ότι το ρεύμα έχει κοπεί και απομονωθεί

Όταν βρίσκεστε σε εξωτερικούς χώρους

Αν η ηλεκτροπληξία οφείλεται σε ρεύμα υψηλής τάσης δεν μπορείτε να

πλησιάσετε το θύμα σε απόσταση τουλάχιστον είκοσι μέτρων λόγω του ηλεκτρικού

πεδίου που δημιουργείται Η μόνη λύση είναι η διακοπή του ρεύματος από τη ΔΕΗ

Μην πλησιάζετε ηλεκτροφόρα καλώδια ή κολώνες της ΔΕΗ που έχουν πέσει

[96]

Αν ένα αυτοκίνητο έχει παγιδευτεί κάτω από ηλεκτροφόρο καλώδιο ή κολώνα

της ΔΕΗ που έχει πέσει μην αγγίξετε το αυτοκίνητο και πείτε στους επιβάτες να

μείνουν μέσα Τα ελαστικά του αυτοκινήτου παρέχουν προστασία στους

ανθρώπους που βρίσκονται μέσα στο αυτοκίνητο Σε καμία περίπτωση μη

χρησιμοποιήσετε κλαδιά δέντρου για να σηκώσετε ηλεκτροφόρα καλώδια ή

κολώνες της ΔΕΗ καθώς η υγρασία του ξύλου μπορεί να μεταφέρει το ηλεκτρικό

ρεύμα στο σώμα σας

Β Εγκαύματα σε παιδιά

Η πρώτη μας αντίδραση έχει σημασία για να περιοριστεί η βλάβη στο δέρμα

bull Πρέπει άμεσα να σταματήσουμε το κάψιμο Αυτό μπορεί να σημαίνει να

απομακρύνουμε το παιδί από το συγκεκριμένο σημείο ή να ρίξουμε νερό στη

φωτιά ή να ρίξουμε μια κουβέρτα ή πετσέτα πάνω στη φωτιά ή να

χρησιμοποιήσουμε πυροσβεστήρα Είναι σημαντικό ιδιαίτερα αν είμαστε η μόνη

βοήθεια του παιδιού να μην εκτεθούμε και εμείς σε κίνδυνο εγκαύματος

bull Ως προς τα ρούχα και άλλα αντικείμενα πάνω στο δέρμα του παιδιού εάν

αυτά δεν φαίνονται κολλημένα πάνω στο παιδί και απομακρύνονται εύκολα τα

βγάζουμε από την περιοχή του εγκαύματος ΩΣΤΟΣΟ εάν φαίνονται κολλημένα

πάνω στο δέρμα του παιδιού ΔΕΝ τα απομακρύνουμε γιατί έτσι μπορεί να

προκαλέσουμε μεγαλύτερη βλάβη

bull Βάζουμε το παιδί κάτω από χλιαρό ή δροσερό νερό ΟΧΙ παγωμένο Όσο πιο

άμεσα τόσο καλύτερα γενικά έχει αξία να το κάνουμε μέσα στα πρώτα 30 λεπτά

από το έγκαυμα αλλά κάντε το ακόμα και αν έχουν περάσει 3 ώρες Βάζουμε το

έγκαυμα κάτω από το νερό για τουλάχιστον 10 λεπτά ιδανικά για μισή ώρα ΔΕΝ

βάζουμε πάνω στο έγκαυμα βούτυρο ή γιαούρτι ή πάγο

[97]

bull ΔΕΝ σπάμε τυχόν φυσαλίδες

bull Κρατάμε το άκρο με το έγκαυμα χέρι ή πόδι ανασηκωμένο ψηλά

bull Ζεστάνετε παράλληλα το παιδί τυλίγοντάς το με μια κουβέρτα ndash όχι στο

σημείο του εγκαύματος- ιδιαίτερα αν βάζουμε δροσερό νερό σε μεγάλη επιφάνεια

του δέρματος ώστε να αποφευχθεί η υποθερμία

bull Έπειτα καλύψτε την περιοχή του εγκαύματος με ένα διαφανές φιλμ κουζίνας

σαν κομμάτι πάνω στο δέρμα και όχι γύρω γύρω από ένα χέρι ή πόδι Άλλη επιλογή

είναι αποστειρωμένη γάζα όχι όμως σφιχτά ή περιμετρικά

bull Δώστε παυσίπονο στο παιδί παρακεταμόλη ή αντιφλεγμονώδες

bull Πηγαίνετε άμεσα στο νοσοκομείο εάν

Το έγκαυμα είναι μεγάλης έκτασης ndash οτιδήποτε μεγαλύτερο από

το χέρι του παιδιού

Το έγκαυμα είναι βαθύ το δέρμα φαίνεται άσπρο ή μαυρισμένο

Το έγκαυμα έχει δημιουργήσει φυσαλίδες και βρίσκεται στο

πρόσωπο στα χέρια στα πόδια ή στα γεννητικά όργανα

Το έγκαυμα είναι χημικό ή από ηλεκτρικό ρεύμα

Το έγκαυμα συνοδεύεται από εισπνοή ουσιών ή καπνού ή

έγκαυμα στην αναπνευστική οδό

Το έγκαυμα φαίνεται μολυσμένο ndash με εκροή υγρού επώδυνο

πρησμένο κόκκινο

[98]

Ηλιακό έγκαυμα σε παιδιά

bull Εάν η έκθεση στον ήλιο έχει προκαλέσει στο παιδί δέρμα κόκκινο ζεστό και

επώδυνο απομακρύνετε το άμεσα στην σκιά

bull Βάλτε το παιδί κάτω από νερό δροσερό ή στο μπάνιο

bull Εφαρμόστε στην περιοχή του δέρματος απλή ενυδατική ΟΧΙ λάδια ή

βούτυρο Αλοιφές με αλόη ή καλαμίνη βοηθούν

bull Δώστε στο παιδί παυσίπονο εάν απαιτείται

bull Δώστε στο παιδί άφθονα υγρά

bull Εάν το παιδί εκδηλώνει συμπτώματα θερμοπληξίας (ζάλη ταχυκαρδία

εμετούς αυξημένη θερμοκρασία σώματος) αναζητήστε ιατρική βοήθεια

8 ΥΠΟΘΕΡΜΙΑ ndash ΚΡΥΟΠΑΓΗΜΑΤΑ

Υποθερμία είναι η επιστημονική ονομασία της κατάστασης του οργανισμού

κατά την οποία αυτός χάνει θερμότητα με μεγαλύτερο ρυθμό από ότι παράγει

Όταν η εσωτερική θερμοκρασία του σώματος πέφτει κάτω από 35 βαθμούς

Κελσίου το αποτέλεσμα είναι η υποθερμία

Φυσιολογική θερμοκρασία

Σε νέους υγιείς ενήλικες η μέση θερμοκρασία του σώματος είναι 368 Παρά το

γεγονός ότι θερμοκρασίες σώματος πάνω από 372 και κάτω από 355 είναι γενικώς

παθολογικές η θερμορυθμιστική λειτουργία του laquoθερμοστάτηraquo του σώματος

διαφέρει από άτομο σε άτομο και τροποποιείται με την πάροδο της ηλικίας

Η υποθερμία μπορεί να ταξινομηθεί περαιτέρω ως ήπια (34deg - 36degC)middot μέτρια

(30deg - 34degC) ή βαριά (lt30degC) Οι χαμηλές θερμοκρασίες σώματος είναι πιθανότερο

να επηρεάσουν νεογνά ηλικιωμένους άτομα τα οποία εκτίθενται σε υγρές και

ψυχρές συνθήκες σε εξωτερικό περιβάλλον αλκοολικούς σηπτικούς ασθενείς

ασθενείς με τραύμα και ασθενείς με βαρύ υποθυρεοειδισμό Σε αυτά τα άτομα η

υποθερμία μπορεί να αποβεί μοιραία

[99]

Υπάρχουν 3 κατηγορίες υποθερμίας

Χρόνια συνήθως παρατηρούμενη στους αλκοολικούς ηλικιωμένους

και άλλους με ιατρικά προβλήματα

Κρίσεις εξαιτίας βυθίσματος σε κρύο νερό και

Κρίσεις που συμβαίνουν σε υγιή άτομα που εκτίθενται σε

περιβαλλοντολογικά στρες

81 Τα συμπτώματα της υποθερμίας

-Ανεξέλεγκτο ρίγος

-Δυσκολίες ομιλίας με μπέρδεμα του λόγου

-Χαμηλή συχνότητα αναπνοής

-Κρύο και χλωμό δέρμα

-Απώλεια συντονισμού των κινήσεων απώλεια συνείδησης λιποθυμία

-Παράλογη συμπεριφορά ή απάθεια

-Καρδιακός παλμός που είναι αδύναμος ακανόνιστος ή μη ψηλαφητός

-Μαζί με την υποθερμία μπορεί να συνυπάρχει και κρυοπάγημα

Όταν η θερμοκρασία του σώματος είναι 32-35οC το άτομο εμφανίζει

α) Ταχυκαρδία

β) Υπέρταση

γ) Ρίγος

δ) Μειωμένη συνείδηση κρίση απάθεια

Σε θερμοκρασία σώματος 28-32οC εμφανίζονται

α) Βραδυκαρδία

β) Μυδρίαση

γ) Επιβράδυνση αντανακλαστικών

δ) Διανοητική σύγχυση

ε) Λήθαργο

ζ) Αλλοιώσεις στο ΗΚΓ

[100]

Σε θερμοκρασίες σώματος κάτω των 28οC το δέρμα είναι μελανό και

παρουσιάζεται άπνοια ασυστολία κοιλιακή μαρμαρυγή διαταραχή ηλεκτρολυτών

νεφρική ανεπάρκεια

Οι άνθρωποι που παθαίνουν υποθερμία μπορεί αρχικά να μην το

αντιλαμβάνονται για δύο κυρίως λόγους

-Επειδή η υποθερμία εγκαθίσταται προοδευτικά ταυτόχρονα με την πτώση της

εσωτερικής θερμοκρασίας του σώματος

-Η υποθερμία προκαλεί πνευματική σύγχυση που δεν επιτρέπει στους

ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν ότι χρειάζονται επειγόντως περίθαλψη

812 Ποιοι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο

Για να πάθει κάποιος υποθερμία δεν είναι απαραίτητο να υπάρχουν συνθήκες

μεγάλου ψύχους Η υποθερμία μπορεί να συμβεί ακόμη και σε ήπιο καιρό όταν

είμαστε βρεγμένοι και εξαντλημένοι

Πολύ λεπτοί άνθρωποι μπορεί να προσβληθούν ταχύτερα από υποθερμία σε

σύγκριση με άτομα που έχουν υπερβολικό σωματικό λίπος

Επίσης ο υποσιτισμός (δίαιτα) οι καρδιαγγειακές παθήσεις ο

υποθυρεοειδισμός η κατανάλωση αλκοόλ ή η δηλητηρίαση από αλκοόλ λόγω

υπερβολικής κατανάλωσης (μέθη) αυξάνουν τον κίνδυνο υποθερμίας Τα

οινοπνευματώδη προκαλούν διεύρυνση των αιμοφόρων αγγείων με αποτέλεσμα

την απώλεια θερμότητας

[101]

813 Αντιμετώπιση υποθερμίας

Η άμεση αντιμετώπιση της υποθερμίας περιλαμβάνει το ζέσταμα του σώματος

για να προληφθούν επιπλοκές ή ανεπανόρθωτες βλάβες στον οργανισμό

Το άτομο πρέπει να μεταφερθεί άμεσα σε εσωτερικό χώρο Σε περίπτωση που

αυτό δεν είναι δυνατό πρέπει να προστατεύεται το σώμα του και το κεφάλι του να

απομονώνεται από το κρύο

Αν δεν μπορείς να παραμείνεις στεγνός ή ζεστός στις υπάρχουσες συνθήκες

σταμάτησε την έκθεση του σώματος στον αέρα

Εμποδίστε το χάσιμο θερμότητας βάζοντάς το σε απάνεμο μέρος Βγάλτε του

τα βρεγμένα ρούχα και φορέστε του στεγνά Προστατέψτε το από το έδαφος και

ζεστάνετέ το με όποιο τρόπο μπορείτε

Η τοποθέτηση ζεστών κομπρεσών στο λαιμό στο στομάχι στους καρπούς και

στις βουβωνικές περιοχές μπορεί να βοηθήσει καθώς έτσι θερμαίνεται το αίμα που

κυκλοφορεί διαμέσου των μεγάλων αιμοφόρων αγγείων που περνούν από τις εν

λόγω κομβικές περιοχές

Δεν πρέπει να τοποθετείται άμεση πηγή θερμότητας όπως ζεστό νερό ή λάμπα

θέρμανσης Επίσης πρέπει να αποφεύγεται να θερμαίνονται πρώτα τα άκρα του

σώματος δηλαδή τα πόδια και τα χέρια

Στόχος είναι η αύξηση της εσωτερικής θερμοκρασίας γιατί η παροχή ξαφνικής

εξωτερικής θερμότητας θα έχει σαν αποτέλεσμα παγωμένο αίμα να φτάσει άμεσα

στα σπλάχνα του ατόμου κάτι που θα δυσχεράνει ακόμα περισσότερο την

κατάσταση

Αποφεύγετε το τρίψιμο ή το μασάζ στο θύμα της υποθερμίας Χρειάζεται πολύ

απαλή μεταχείριση διότι υπάρχει ο κίνδυνος καρδιακής ανακοπής

[102]

Απαγορεύεται επίσης το αλκοόλ το οποίο προκαλεί διεύρυνση των αιμοφόρων

αγγείων με αποτέλεσμα την απώλεια θερμότητας Παράλληλα αυξάνεται και η

πιθανότητα δημιουργίας θρομβώσεων λόγω συστολής και διαστολής των αγγείων

Αντίθετα να δίνονται γουλιές ζεστών μη αλκοολικών ροφημάτων όπως το τσάι με

ζάχαρο το οποίο κυκλοφορώντας άμεσα στο αίμα θα προσφέρει ενέργεια και

θερμότητα

Στις περιπτώσεις που η αναπνοή είναι επικίνδυνα χαμηλή ή σταματά εντελώς

τότε πρέπει άμεσα να αρχίσει καρδιοαναπνευστική ανάνηψη

Επίσης εάν έχει όρεξη δώστε του γλυκά και σοκολάτες που περιέχουν

υδατάνθρακες και ζάχαρη και γρήγορα μετατρέπονται σε θερμότητα και ενέργεια

Εάν το θύμα είναι σε ημικωματώδη κατάσταση ή χειρότερα προσπαθήστε να το

κρατήσετε ξύπνιο Μη του δίνετε ζεστά υγρά από το στόμα σε σοβαρή υποθερμία

82 Κρυοπαγήματα ndash Χιονίστρες

Κρυοπάγημα μπορεί να δημιουργηθεί είτε από άμεση επαφή με ένα ψυχρό

σώμα ndashπχ χιόνι πάγοςndash είτε από γενική έκθεση του σώματος στο κρύο Στη

δεύτερη αυτή περίπτωση προσβάλλονται κυρίως η μύτη τα αυτιά και τα δάχτυλα

ποδιών χεριών Αυτό συμβαίνει γιατί τα μέρη αυτά προεξέχουν και είναι τα πιο

λεπτά σημεία του σώματος Οι χιονίστρες είναι η πιο ελαφριά μορφή

κρυοπαγήματος και συμβαίνουν μετά από έκθεση σε θερμοκρασία μεταξύ 0οC και

10οC και ταυτόχρονα υγρασία

Όμως ο τύπος και η βαρύτητα ενός κρυοπαγήματος δεν εξαρτώνται μόνο και

μόνο από την θερμοκρασία Άλλοι παράγοντες που επιδρούν είναι ο χρόνος της

τοπικής ή γενικής έκθεσης στο κρύο η υγρασία ο άνεμος η άσχημη ndashανεπαρκήςndash

ενδυμασία τα υγρά παπούτσια η ακινησία και η παρεμπόδιση γενικά της

κυκλοφορίας αίματος για οποιοδήποτε λόγο (πχ στενά ή σφικτά δεμένα

παπούτσια παρουσία κάποιας αποφρακτικής αρτηριοπάθειας)

Αρχικά δημιουργείται μια τοπική σύσπαση των μικρών αγγείων (φλεβίδιων και

αρτηριδίων) των άκρων της μύτης και των αυτιών Η αγγειοσύσπαση αυτή έχει σαν

[103]

συνέπεια την ελάττωση της αιμάτωσης που με τη σειρά της προκαλεί ελάττωση της

οξυγόνωσης των ιστών δηλαδή ανοξία Η ανοξία αυτή είναι υπεύθυνη για τον πόνο

που προκαλείται Τα προσβαλλόμενα μέρη χάνουν το φυσιολογικό τους και γίνονται

ωχρά άσπρα και συγχρόνως είναι κρύα

Εφόσον εξακολουθήσει η έκθεση στο κρύο τα μεν αρτηρίδια συνεχίζουν να

συσπώνται ακόμη περισσότερο ενώ τα φλεβίδια αρχίζουν να διαστέλλονται

Ταυτόχρονα αυξάνεται η διαβατότητα των τριχοειδών με άμεσο αποτέλεσμα την

έξοδο υγρού από τα αγγεία αυτά πλούσιου σε πρωτεΐνες και επακόλουθο

σχηματισμό οιδήματος στην πάσχουσα περιοχή Ακόμα είναι δυνατόν να

σχηματιστούν φυσαλίδες στο δέρμα που οφείλονται στην έντονη αγγειοδιαστολή

Στην περίοδο αυτή η ωχρότητα του δέρματος έχει αντικατασταθεί από ερυθρότητα

Σε μεγαλύτερη ακόμη παράταση της έκθεσης στο κρύο επέρχεται θρόμβωση των

τριχοειδών αγγείων εξαιτίας της συγκόλλησης ερυθρών αιμοσφαιρίων γεγονός

που συνεπάγεται την πλήρη νέκρωση των ιστών που αρδεύονται από τα αγγεία

αυτά

Υπάρχουν τέσσερις βαθμοί κρυοπαγημάτων

1 1ου βαθμού την ωχρότητα του δέρματος διαδέχεται ερυθρότητα και οίδημα

2 2ου βαθμού εκτός από τα προηγούμενα υπάρχουν και φυσαλίδες στο

δέρμα

[104]

3 3ου βαθμού υπάρχει προσβολή του δέρματος σε όλο του το πάχος και

δημιουργία νεκρώσεων και ελκών

4 4ου βαθμού την καταστροφή του δέρματος ακολουθεί καταστροφή των

υποδόριων ιστών πολλές φορές ακόμα και των οστών και δημιουργία ξηράς

γάγγραινας Είναι ευνόητο ότι όλα τα παραπάνω δεν γίνονται μέσα σε λίγο χρονικό

διάστημα Αντίθετα η εξέλιξη ενός κρυοπαγήματος μπορεί να ολοκληρωθεί ακόμα

και σε χρονικό διάστημα 2 μηνών ή και περισσότερο

[105]

Συμπτώματα κρυοπαγημάτων

Το πρώτο σύμπτωμα των κρυοπαγημάτων είναι ένα αίσθημα ψυχρότητας των

περιοχών που έχουν προσβληθεί Αργότερα προστίθενται μουδιάσματα νυγμοί και

πόνος Στην αρχή υπάρχει σαν σταθερό σύμπτωμα μπορεί να ακολουθήσει μέχρι

και λιποθυμία Η μύτη και τα μάγουλα συνήθως δεν πονούν όταν παγώσουν Το

δέρμα αρχικά είναι ωχρό αργότερα όμως γίνεται ερυθρό και κατόπιν μπορεί να

επακολουθήσουν δερματικές αλλοιώσεις

Πρώτες βοήθειες κρυοπαγημάτων

Ελέγχουμε για υποθερμία (έντονο ρίγος υπνηλία και απώλεια

συντονισμού)

Προστατεύουμε το δέρμα από περαιτέρω έκθεση στο κρύο

Προστατεύουμε το πρόσωπο τη μύτη και τα αυτιά καλύπτοντάς τα με κάτι

στεγνό και ζεστό (πχ σκούφο γάντια κουβέρτα κλπ) Μπορούμε τα χέρια

να τα βάλουμε κάτω από τις μασχάλες μας

Μεταφορά του ασθενή σε ζεστό χώρο Αφαιρούμε τα βρεγμένα

ρούχα (καλύτερα όταν είμαστε σε ζεστό χώρο)

Επαναθέρμανση Τα παγωμένα μέλη δεν πρέπει να τοποθετούνται κοντά

στις σόμπες ή στα καλοριφέρ ή στα τζάκια Καλό είναι να εμβαπτίζονται σε νερό

ευχάριστης θερμοκρασίας για αρκετή ώρα μέχρι να επέλθει κάποια απόψυξη και

κατόπιν να αυξάνεται προοδευτικά η θερμοκρασία του νερού (μέχρι 40 βαθμούς) Η

μεγάλη εξωτερική θερμότητα μπορεί να προκαλέσει αύξηση των απαιτήσεων σε

οξυγόνο και ελάττωση του τόνου των αγγείων πράγμα που θα επιδεινώσει

περισσότερο την κυκλοφορική ανεπάρκεια και να φέρει αποτελέσματα αντίθετα απrsquo

αυτά που επιθυμούμε Δεν τρίβουμε τις παγωμένες περιοχές αλλά τις laquoβαπτίζουμεraquo

σε ζεστό νερό (37 έως 40 C) - για 15 έως 30 λεπτά Αν δεν έχουμε θερμόμετρο

δοκιμάζουμε το νερό με τον αγκώνα μας Θα πρέπει να το αισθανόμαστε ζεστό και

όχι καυτό (να είναι ανεκτό)

[106]

Καθαρισμός του τραύματος (αν υπάρχει) κι άσηπτη περίδεσή του

Παρακέντηση των φυσαλίδων (αν υπάρχουν)

Χορήγηση αντιβιοτικών και τέλεση αντιτετανικού ορού

Γενική τόνωση του οργανισμού με χορήγηση ζεστών ροφημάτων

(οινοπνευματώδη ποτά απαγορεύονται αυστηρά γιατί προκαλούν αγγειοδιαστολή

και επιτείνουν την απώλεια της θερμότητας)

Ελαφρές ασκήσεις μόλις βελτιωθεί το χρώμα των μελών που πάσχουν

Η αναθέρμανση πρέπει να γίνει μόνο όταν το άτομο έχει φτάσει σε ζεστό

μέρος μετά από το οποίο δεν θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί τα άκρα που έπαθαν

κρυοπαγήματα Για παράδειγμα είναι προτιμότερο να συνεχίσει κάποιος να

περπατά στα χιόνια με κρυοπαγήματα στα πόδια παρά να αναθερμανθούν

πρόχειρα στο ύπαιθρο και να περπατήσει πάλι επειδή οι βλάβες που θα πάθει στα

πόδια είναι πολύ μεγαλύτερες

Δεν σπάμε σε καμία περίπτωση τις φουσκάλες

Η πρόληψη των κρυοπαγημάτων έχει μεγάλη σημασία Όταν πηγαίνουμε στο

βουνό είναι απαραίτητο να έχουμε καλή και ζεστή ενδυμασία Μάλλινες κάλτσες

σκούφος και γάντια είναι απαραίτητα Απαραίτητο επίσης είναι να έχει κανείς μαζί

του διπλά ζεύγη ρούχων ώστε να έχει να αλλάξει αν βραχούν αυτά που φοράει Οι

[107]

μπότες πρέπει να είναι 100 αδιάβροχες και ζεστές αλλά και να συνοδεύονται από

κατάλληλες γκέτες

Τα οινοπνευματώδη απαγορεύονται Σε περίπτωση που υποπτευθούμε ότι

κάποιος έχει πάθει κρυοπάγημα πρέπει να του παρέχουμε τις πρώτες βοήθειες και

να εξασφαλίσουμε οπωσδήποτε ένα σίγουρο και ασφαλές καταφύγιο όσο πιο

γρήγορα γίνεται γεγονός που θα βοηθήσει και ψυχολογικά τον ασθενή Κλείνοντας

εφιστώ την προσοχή στα εξής σημεία

Όσο αισθανόμαστε μούδιασμα και πόνο στα παγωμένα μέρη του σώματος μας

δεν πρέπει να ανησυχούμε ιδιαίτερα Όταν όμως σταματήσει και ο πόνος περάσει

πρέπει να δράσουμε αμέσως προσπαθώντας με κάθε τρόπο ndashλύνοντας τα

κορδόνια των παπουτσιών κάνοντας μαλάξεις και εντριβέςndash να επαναφέρουμε όσο

πιο γρήγορα γίνεται την κυκλοφορία του αίματος στο παγωμένο μέλος Σε

περίπτωση που χρειαστεί να μεταφέρουμε κάπου τον ασθενή πρέπει οπωσδήποτε

να τον κρατήσουμε ξύπνιο κάθε φορά που θα θελήσει να κοιμηθεί ή χάσει τις

αισθήσεις του Σε τέτοιες καταστάσεις είναι αυτονόητο ότι πρέπει ακόμα να

στείλουμε κάποιους να ειδοποιήσουν για βοήθεια

9 ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑ ndash ΗΛΙΑΣΗ

[108]

Με τις υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται ειδικά τους καλοκαιρινούς

μήνες είναι πολύ πιθανό να βρεθούμε αντιμέτωποι με την ηλίαση και την

θερμοπληξία Για να δούμε τι είναι και πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε

Ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα να διατηρεί σταθερή την εσωτερική του

θερμοκρασία με τη βοήθεια θερμορρυθμιστικών μηχανισμών

Σε υψηλές θερμοκρασίες το σώμα αποβάλλει θερμότητα περιορίζοντας τις

καύσεις του με διεύρυνση των μικρών αγγείων με αύξηση της εφίδρωσης

(ιδρώτας) και με επιτάχυνση της αναπνοής

91 Θερμοπληξία

Η αποβολή θερμότητας γίνεται αναλογικά με αγωγή στο 33 με ακτινοβολία

στο 45 και με εξάτμιση στο 22

Η θερμοπληξία είναι μία εξαιρετικά επείγουσα ιατρική κατάσταση απειλητική

για τη ζωή η οποία οφείλεται σε ανεπάρκεια ή σε δυσλειτουργία των

θερμορρυθμιστικών μηχανισμών Εκδηλώνεται με εγκεφαλικές διαταραχές

υψηλότατο πυρετό και απουσία εφίδρωσης

Όταν η ομοιοστατική λειτουργία διαταραχτεί σε μεγάλο βαθμό εμφανίζεται

θερμοπληξία με πυρετό σοβαρές βλάβες στη λειτουργία της καρδιάς των

πνευμόνων του εγκεφάλου του ήπατος και των νεφρών κατάσταση που μπορεί να

αποβεί μοιραία για τον πάσχοντα χωρίς νοσοκομειακή νοσηλεία

Για να συμβεί θερμοπληξία σε κάποιον άνθρωπο θα πρέπει να γίνουν

ταυτόχρονα τα εξής Υψηλή εξωτερική θερμοκρασία με υψηλή υγρασία (ώστε να

εμποδίζεται η απώλεια θερμότητας με εξατμίσεις) και προδιατεθειμένος

οργανισμός

Πιο συγκεκριμένα είναι μια λειτουργική διαταραχή του ανθρώπινου

οργανισμού που εμφανίζεται όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ

υψηλή και η σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας είναι πάνω από 70 γεγονός που

[109]

δυσκολεύει και εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα και την αποβολή θερμότητας

του σώματος

911 Προδιαθεσικοί παράγοντες

Ηλικία άνω των 65 ετών βρέφη παιδιά

Καρδιακή ανεπάρκεια χρόνια ασθένεια των νεφρών ή του ήπατος

Χρήση αλκοόλ και άλλων κατασταλτικών φαρμάκων

Χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων αντιπαρκινσονικών ορισμένων

αντιαλλεργικών κλπ

Ιστορικό παλαιότερης θερμοπληξίας

Μοναχικά εξασθενημένα άτομα

Υπέρβαρα άτομα

Ερασιτέχνες απροπόνητοι αθλητές σε κοπιώδεις αθλητικές δραστηριότητες

(πχ σε μαραθώνιο)

Εργασία κάτω από πολύ υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος

912 Μέτρα για την πρόληψη της θερμοπληξίας

Αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο

Προτιμούμε σκιερά και δροσερά μέρη ντυνόμαστε ελαφρά με άνετα και

ανοιχτόχρωμα ρούχα καπέλο και γυαλιά ηλίου

Αποφεύγουμε χώρους με συνωστισμό

Κάνουμε χλιαρά ντους πίνουμε πολλά υγρά

Καλό θα είναι να έχουμε πάντα μαζί μας ιαματικό νερό σε μορφή σπρέι και

να ψεκάζουμε συχνά τα σημεία του σώματος μας που είναι εκτεθειμένα στον ήλιο

Σε έντονη εφίδρωση φροντίζουμε για την λήψη αλατιού για να κρατηθεί το

επίπεδο των υγρών στον οργανισμό

Αποφεύγουμε τα οινοπνευματώδη ποτά καταναλώνουμε μικρά ελαφρά

γεύματα χωρίς λιπαρά αλλά με πολλά φρούτα και λαχανικά

Αποφεύγουμε τη βαριά σωματική εργασία σε ζεστούς χώρους με άπνοια και

μεγάλη υγρασία

[110]

Δεν περνάμε και δεν τρέχουμε πολλή ώρα κάτω από τον ήλιο αποφεύγουμε

τις μεγάλες διαδρομές με τα μέσα συγκοινωνίας

Τέλος ζητάμε την συμβουλή του γιατρού μας για οποιοδήποτε πρόβλημα

υγείας

Οι πιο ευπαθείς ομάδες σε υψηλές θερμοκρασίες είναι τα νεογνά και τα βρέφη

οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα Ειδικά όσοι πάσχουν από

χρόνια αναπνευστικά καρδιαγγειακά κλπ νοσήματα πρέπει να συμβουλεύονται

τον γιατρό τους αν θα συνεχίσουν την αγωγή και σε ποια δοσολογία διότι μερικά

φάρμακα έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν την θερμοκρασία του σώματος

913 Συμπτώματα Θερμοπληξίας

Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας μπορεί να μοιάζουν με αυτά της καρδιακής

προσβολής ή του εγκεφαλικού επεισοδίου

Στα πρώτα σημεία και συμπτώματα θερμοπληξίας περιλαμβάνονται

bull Δυνατός πονοκέφαλος

bull Ατονία

bull Αίσθημα καταβολής δυνάμεων

bull Τάση για λιποθυμία

bull Πτώση της αρτηριακής πίεσης

bull Ταχύς αλλά αδύναμος σφυγμός

bull Δυσκολία στην αναπνοή

bull Έντονη εφίδρωση

bull Κράμπες κυρίως στους μύες της κοιλίας και των κάτω άκρων

bull Παράξενη συμπεριφορά

bull Ψευδαισθήσεις

bull Σύγχυση

bull Διέγερση

bull Αποπροσανατολισμός

[111]

bull Ναυτία

bull Εμετοί

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις εμφανίζονται

bull Πολύ υψηλός πυρετός (gt39 οC)

bull Απουσία εφίδρωσης με δέρμα καυτό ερυθρό και ξηρό

bull Εμετοί - Διάρροιες

bull Ταχύπνοια και προοδευτική εξασθένιση των σφυγμών

Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα παρατηρούνται

bull Διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος

bull Έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

bull Νεφρική και αναπνευστική ανεπάρκεια που εκδηλώνονται με αναστολή της αποβολής ούρων και πνευμονικό οίδημα

bull Σπασμοί

bull Απώλεια αισθήσεων

bull Σε ακραίες περιπτώσεις Κώμα ακόμα και Θάνατος

914 Αντιμετώπιση Θερμοπληξίας

Μεταφέρουμε τον θερμόπληκτο σε μέρος δροσερό ευάερο σκιερό

Αφαιρέστε ταχέως τα ρούχα του ασθενούς

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Ψεκάστε το σώμα με δροσερό νερό Η χρήση πάγου είναι καλό να

αποφεύγεται αλλά θα πρέπει να επιχειρείται αν η θερμοκρασία δεν

πέφτειΧρησιμοποιείστε ανεμιστήρες ή οποιοδήποτε μέσο μπορεί να

διοχετεύσει αέρα με μεγάλη ταχύτητα (Προσοχή στο συνδυασμό νερού

και ανεμιστήρα Κίνδυνος ηλεκτροπληξίας)

[112]

Βάλτε τον ασθενή σε πλάγια θέση ώστε να είναι σε έκθεση μεγάλη

επιφάνεια του δέρματος του στη ροή του αέρα

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και στο κεφάλι του

Κάνουμε εντριβές στα άκρα του με κατεύθυνση από κάτω προς τα

πάνω

Αν μπορεί να πιει του δίνουμε πολλά υγρά και μικρές ποσότητες

αλατιού

Εννοείται ότι ειδοποιείτε το 166 Ο θερμόπληκτος πολλές φορές

χρειάζεται νοσηλεία σε Εντατική Μονάδα

Ελέγχετε διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίζετε τις

προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει

στους 38 οC

92 Ηλίαση

Η ηλίαση είναι η διαταραχή που εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη έκθεση

στον ήλιο με ακάλυπτο το κεφάλι και τον αυχένα Κατά τις μεσημβρινές ώρες που

οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στην γη ο κίνδυνος ηλίασης είναι

μεγαλύτερος

Συμβαίνει σε κουρασμένα άτομα και κυρίως τα παιδιά και τους ηλικιωμένους

Εμφανίζεται όταν η ηλιακή ακτινοβολία είναι έντονη και άμεση και οφείλεται στην

ευαισθησία που έχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος στην θερμότητα

Όταν λόγω παρατεταμένης έκθεσης στον ήλιο οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί του

σώματος υφίστανται κόπωση και ανεπαρκούν εμφανίζεται ηλίαση

Ομοιόσταση ονομάζεται η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερές τις

συνθήκες του εσωτερικού του περιβάλλοντος (θερμοκρασία συγκεντρώσεις

διάφορων συστατικών κτλ) παρά τις εξωτερικές μεταβολές

[113]

921 Συμπτώματα Ηλίασης

Τα συμπτώματά της μπορεί να είναι ελαφριάς μορφής αλλά και βαριάς Οι

ελαφριές μορφές ηλίασης εκδηλώνονται με αίσθημα γενικής κόπωσης ζάλη και

αναπνευστική δυσχέρεια Το πρόσωπο γίνεται κόκκινο και σε ορισμένες

περιπτώσεις ωχρό Σε ορισμένες περιπτώσεις δημιουργούνται φουσκάλες στο

δέρμα Η βαριά μορφή ηλίασης εκδηλώνεται με γενική κατάπτωση ίλιγγο ναυτία ή

και εμετό κοκκίνισμα στο πρόσωπο επιτάχυνση του σφυγμού και της αναπνοής

πυρετό (38deg-39deg) σπασμούς και απώλεια αισθήσεων

Συνοπτικά η ηλίαση εκδηλώνεται με

bull ατονία

bull ζάλη

bull αδυναμία

bull κράμπες

bull σύγχυση

bull ναυτία

bull εμετό

bull λιποθυμία

bull πονοκέφαλο

bull εγκεφαλική δυσλειτουργία

bull διαταραχές ούρων

[114]

Στην ήπια ηλίαση ο πάσχων έχει κουδούνισμα στα αυτιά πονοκέφαλο και

ναυτία Επιπλέον επιταχύνεται ο καρδιακός παλμός η αναπνοή και τα μάτια είναι

διευρυμένα

Όταν ηλίαση είναι μέτρια το άτομο έχει έντονο πονοκέφαλο αδυναμία και

πιθανή απώλεια της συνείδησης (μπορεί και να μπερδεύεται ακόμα και με άτομα

του περιβάλλοντος του που του είναι οικεία)

Μπορεί να υπάρχει ναυτία εμετός γρήγορη αναπνοή και ταχυπαλμία Τα ρίγη

και η αίσθηση ότι κρυώνει είναι κάτι συνηθισμένο

Συχνό είναι και το αίσθημα λιποθυμίας ή ζάλης Σε ορισμένες περιπτώσεις

δημιουργούνται φουσκάλες στο δέρμα Υπάρχει γενική κατάπτωση ίλιγγος και

πυρετός (η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται στους 38-39 βαθμούς Κελσίου

Στη σοβαρή ηλίαση το θύμα χάνει τη συνείδησή του το πρόσωπό του γίνεται

κόκκινο και στη συνέχεια χλωμό

Μπορεί να εκδηλωθούν σπασμοί παραισθήσεις και παραλήρημα

Αρκετές φορές υπάρχει ακούσια ούρηση και αφόδευση

Υπάρχει υψηλός πυρετός και η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να φτάσει

στους 41 βαθμούς Κελσίου Εάν δεν αντιμετωπιστεί η σοβαρή ηλίαση το

συντομότερο μπορεί να προκύψουν ακόμα εγκεφαλικές βλάβες

922 Πρώτες Βοήθειες σε περίπτωση Ηλίασης

bull Πρέπει να μεταφέρετε το θύμα σε δροσερό μέρος με ίσκιο

bull Να του κάνετε ένα δροσερό μπάνιο ή να το δροσίσετε εάν δεν δύναται να

κάνει μπάνιο με βρεγμένα πανιά

bull Χαλαρώνετε τη ζώνη και αφαιρείτε τα ρούχα του

bull Κρύα πετσέτα στον αυχένα για μείωση θερμοκρασίας

bull Παυσίπονο για τον πονοκέφαλο

[115]

bull Αντιπυρετικό για τον πυρετό

bull Άφθονα υγρά (χωρίς ζάχαρη) ndash Ισοτονικά ροφήματα

bull Διαλύετε ένα κουταλάκι γλυκού αλάτι σε ένα κιλό νερό και δίνετε στο θύμα

να πίνει αργά-αργά

bull Μην δίδετε υγρά εάν ο ασθενής κάνει εμετό ή εάν έχει ναυτία υπνηλία

μειωμένη εγρήγορση

bull Η ιατρική εξέταση μπορεί να είναι απαραίτητη

[116]

74 Χημικά εγκαύματα

Μπορεί να υπάρχει έντονο πόνος

Στην αρχή μπορεί να μην διακρίνουμε τίποτα αργότερα θα παρουσιασθεί

ερεθισμός ή λεκές στο δέρμα φλύκταινες και ξεφλούδισμα

Σκεφτόμαστε ότι θα έλθουμε σε επαφή με επικίνδυνες χημικές ουσίες γιrsquo αυτό

άμεση προτεραιότητα έχει τόσο η ασφάλεια του πάσχοντα όσο και η δική μας

Προστατεύουμε όσο αυτό είναι δυνατό την αναπνοή μας με κάποιου είδους

μάσκα τα μάτια μας με την χρήση γυαλιών και το δέρμα μας φορώντας γάντια

-Ειδοποιήστε άμεσα τον γιατρό σας ή τις Πρώτες Βοήθειες ειδικά σε

περίπτωση που το έγκαυμα είναι σε κάποια ευαίσθητη περιοχή (πχ πρόσωπο)

-Ρίχνετε άφθονο δροσερό νερό επάνω στο σημείο του εγκαύματος (κάτω από

μία βρύση αν είναι δυνατόν) για τουλάχιστον 20 λεπτά ή μέχρι να καταφτάσουν οι

Πρώτες Βοήθειες

-Βεβαιωθείτε ότι το νερό που έρχεται σε επαφή με το έγκαυμα δεν πέφτει στη

συνέχεια επάνω σε άλλα σημεία του σώματός σας

-Μην ρίχνετε το νερό με μεγάλη πίεση

[92]

-Καθώς πέφτει το νερό επάνω στο έγκαυμα (όχι νωρίτερα) αφαιρέστε τυχόν

κοσμήματα ή άλλα αντικείμενα που φοράτε κοντά στο σημείο του εγκαύματος

εκτός και αν αυτά έχουν κολλήσει στο δέρμα

-Αφότου ξεπλύνετε καλά το έγκαυμα διαβάστε προσεκτικά τις οδηγίες στην

ετικέτα του προϊόντος που χρησιμοποιήσατε

-Μην επιχειρήσετε να εξουδετερώσετε το έγκαυμα με αντίθετη χημική ουσία

(δηλαδή με ουσία που να είναι αντιστοίχως αλκαλική ή όξινη) Αυτό μπορεί να

προκαλέσει χημική αντίδραση που θα επιδεινώσει το έγκαυμα

-Μην βάλετε αντιβιοτική αλοιφή επάνω στην πληγή χωρίς την συμβουλή

γιατρού

-Αν το έγκαυμα είναι σε μικρή έκταση του σώματος μπορείτε να το τυλίξετε με

ένα στεγνό αποστειρωμένο πανί ή γάζα

-Σε περίπτωση που επιχειρείτε να βοηθήσετε ένα άλλο άτομο που έχει υποστεί

χημικό έγκαυμα βεβαιωθείτε πρώτα ότι φοράτε γάντια και κάποια ποδιά αν

υπάρχουν

[93]

75 Ειδικοί Τύποι Εγκαυμάτων

Α Ηλεκτροπληξία - Κεραυνοπληξία

Η διέλευση του ηλεκτρικού ρεύματος από το ανθρώπινο σώμα δύναται να

προκαλέσει σοβαρές σωματικές βλάβες έως και θάνατο διότι το ανθρώπινο σώμα

αποτελεί καλό αγωγό του ηλεκτρισμού λόγω του υγρού που υπάρχει στους ιστούς

Συμπτώματα

Εκτίναξη εμβοές μούδιασμα ίλιγγος

Ασφυξία - Προβλήματα στην αναπνοή

Ανακοπή καρδιάς

Καρδιακή αρρυθμία

Οπτικές λάμψεις

Κώφωση

Σπασμοί Πόνοι στους μυς και συσπάσεις

Παροξυσμοί (κρίσεις)

Μούδιασμα

Βαθιά εγκαύματα οίδημα κάψιμο και απανθράκωση στο σημείο

εισόδου και εξόδου του ρεύματος Σημεία καταπληξίας απώλεια των

αισθήσεων

[94]

Πρώτες βοήθειες

Κλήση ΕΚΑΒ

Φροντίδα για διακοπή στην κεντρική παροχή ρεύματος για την

περίπτωση της ηλεκτροπληξίας

Αν δεν γίνεται κάτι τέτοιο αποσυνδέστε το καλώδιο της συσκευής

τραβώντας το από την πρίζα

Αν δεν μπορείτε πατήστε σε ένα στεγνό μονωτικό υλικό (κατάλογος

του ΟΤΕ πάκος εφημερίδων) και προσπαθήστε χρησιμοποιώντας

κάποιο μονωτικό υλικό (ξύλο γυαλί λάστιχο κλπ) να απομακρύνετε το

θύμα από την πηγή (πχ φθαρμένο καλώδιο) Προσέξτε επίσης το υλικό

αυτό να είναι στεγνό γιατί το νερό επιτρέπει τη δίοδο του ηλεκτρικού

ρεύματος

Απαγορεύεται να πιάνουμε το θύμα με γυμνά χέρια

Αν διαπιστώσετε ότι το θύμα φέρει εγκαύματα με διάμετρο που δεν

ξεπερνά τα 5 εκατοστά τοποθετήστε πάνω τους κομπρέσες με δροσερό

νερό ή πάγο τυλιγμένο σε πετσέτα και αφήστε τα εκεί για 5 λεπτά Στη

συνέχεια σκουπίστε και σκεπάστε τα εγκαύματα με μία γάζα

[95]

Στην αντιμετώπιση ενός συμβάντος κεραυνοπληξίας απομακρύνετε γρήγορα το

θύμα από το σημείο που έπεσε ο κεραυνός γιατί στο ίδιο μπορεί να πέσουν και

άλλοι κεραυνοί

Από τη στιγμή που θα σταματήσει η δίοδος ρεύματος μέσα από το σώμα του

πάσχοντα αξιολογήστε την κατάσταση του θύματος Αν δεν έχει σφυγμούς και

αναπνοή τότε εφαρμόστε ΚΑΡΠΑ και συνεχίστε έως ότου έρθει το ασθενοφόρο

που ήδη έχει ειδοποιηθεί από τον ανανήπτη ή κάποιο παρευρισκόμενο

Μην πλησιάσετε κάποιον που έχει χτυπηθεί από ηλεκτρικό ρεύμα υψηλής

τάσης έως ότου μάθετε επίσημα ότι το ρεύμα έχει κοπεί και απομονωθεί

Όταν βρίσκεστε σε εξωτερικούς χώρους

Αν η ηλεκτροπληξία οφείλεται σε ρεύμα υψηλής τάσης δεν μπορείτε να

πλησιάσετε το θύμα σε απόσταση τουλάχιστον είκοσι μέτρων λόγω του ηλεκτρικού

πεδίου που δημιουργείται Η μόνη λύση είναι η διακοπή του ρεύματος από τη ΔΕΗ

Μην πλησιάζετε ηλεκτροφόρα καλώδια ή κολώνες της ΔΕΗ που έχουν πέσει

[96]

Αν ένα αυτοκίνητο έχει παγιδευτεί κάτω από ηλεκτροφόρο καλώδιο ή κολώνα

της ΔΕΗ που έχει πέσει μην αγγίξετε το αυτοκίνητο και πείτε στους επιβάτες να

μείνουν μέσα Τα ελαστικά του αυτοκινήτου παρέχουν προστασία στους

ανθρώπους που βρίσκονται μέσα στο αυτοκίνητο Σε καμία περίπτωση μη

χρησιμοποιήσετε κλαδιά δέντρου για να σηκώσετε ηλεκτροφόρα καλώδια ή

κολώνες της ΔΕΗ καθώς η υγρασία του ξύλου μπορεί να μεταφέρει το ηλεκτρικό

ρεύμα στο σώμα σας

Β Εγκαύματα σε παιδιά

Η πρώτη μας αντίδραση έχει σημασία για να περιοριστεί η βλάβη στο δέρμα

bull Πρέπει άμεσα να σταματήσουμε το κάψιμο Αυτό μπορεί να σημαίνει να

απομακρύνουμε το παιδί από το συγκεκριμένο σημείο ή να ρίξουμε νερό στη

φωτιά ή να ρίξουμε μια κουβέρτα ή πετσέτα πάνω στη φωτιά ή να

χρησιμοποιήσουμε πυροσβεστήρα Είναι σημαντικό ιδιαίτερα αν είμαστε η μόνη

βοήθεια του παιδιού να μην εκτεθούμε και εμείς σε κίνδυνο εγκαύματος

bull Ως προς τα ρούχα και άλλα αντικείμενα πάνω στο δέρμα του παιδιού εάν

αυτά δεν φαίνονται κολλημένα πάνω στο παιδί και απομακρύνονται εύκολα τα

βγάζουμε από την περιοχή του εγκαύματος ΩΣΤΟΣΟ εάν φαίνονται κολλημένα

πάνω στο δέρμα του παιδιού ΔΕΝ τα απομακρύνουμε γιατί έτσι μπορεί να

προκαλέσουμε μεγαλύτερη βλάβη

bull Βάζουμε το παιδί κάτω από χλιαρό ή δροσερό νερό ΟΧΙ παγωμένο Όσο πιο

άμεσα τόσο καλύτερα γενικά έχει αξία να το κάνουμε μέσα στα πρώτα 30 λεπτά

από το έγκαυμα αλλά κάντε το ακόμα και αν έχουν περάσει 3 ώρες Βάζουμε το

έγκαυμα κάτω από το νερό για τουλάχιστον 10 λεπτά ιδανικά για μισή ώρα ΔΕΝ

βάζουμε πάνω στο έγκαυμα βούτυρο ή γιαούρτι ή πάγο

[97]

bull ΔΕΝ σπάμε τυχόν φυσαλίδες

bull Κρατάμε το άκρο με το έγκαυμα χέρι ή πόδι ανασηκωμένο ψηλά

bull Ζεστάνετε παράλληλα το παιδί τυλίγοντάς το με μια κουβέρτα ndash όχι στο

σημείο του εγκαύματος- ιδιαίτερα αν βάζουμε δροσερό νερό σε μεγάλη επιφάνεια

του δέρματος ώστε να αποφευχθεί η υποθερμία

bull Έπειτα καλύψτε την περιοχή του εγκαύματος με ένα διαφανές φιλμ κουζίνας

σαν κομμάτι πάνω στο δέρμα και όχι γύρω γύρω από ένα χέρι ή πόδι Άλλη επιλογή

είναι αποστειρωμένη γάζα όχι όμως σφιχτά ή περιμετρικά

bull Δώστε παυσίπονο στο παιδί παρακεταμόλη ή αντιφλεγμονώδες

bull Πηγαίνετε άμεσα στο νοσοκομείο εάν

Το έγκαυμα είναι μεγάλης έκτασης ndash οτιδήποτε μεγαλύτερο από

το χέρι του παιδιού

Το έγκαυμα είναι βαθύ το δέρμα φαίνεται άσπρο ή μαυρισμένο

Το έγκαυμα έχει δημιουργήσει φυσαλίδες και βρίσκεται στο

πρόσωπο στα χέρια στα πόδια ή στα γεννητικά όργανα

Το έγκαυμα είναι χημικό ή από ηλεκτρικό ρεύμα

Το έγκαυμα συνοδεύεται από εισπνοή ουσιών ή καπνού ή

έγκαυμα στην αναπνευστική οδό

Το έγκαυμα φαίνεται μολυσμένο ndash με εκροή υγρού επώδυνο

πρησμένο κόκκινο

[98]

Ηλιακό έγκαυμα σε παιδιά

bull Εάν η έκθεση στον ήλιο έχει προκαλέσει στο παιδί δέρμα κόκκινο ζεστό και

επώδυνο απομακρύνετε το άμεσα στην σκιά

bull Βάλτε το παιδί κάτω από νερό δροσερό ή στο μπάνιο

bull Εφαρμόστε στην περιοχή του δέρματος απλή ενυδατική ΟΧΙ λάδια ή

βούτυρο Αλοιφές με αλόη ή καλαμίνη βοηθούν

bull Δώστε στο παιδί παυσίπονο εάν απαιτείται

bull Δώστε στο παιδί άφθονα υγρά

bull Εάν το παιδί εκδηλώνει συμπτώματα θερμοπληξίας (ζάλη ταχυκαρδία

εμετούς αυξημένη θερμοκρασία σώματος) αναζητήστε ιατρική βοήθεια

8 ΥΠΟΘΕΡΜΙΑ ndash ΚΡΥΟΠΑΓΗΜΑΤΑ

Υποθερμία είναι η επιστημονική ονομασία της κατάστασης του οργανισμού

κατά την οποία αυτός χάνει θερμότητα με μεγαλύτερο ρυθμό από ότι παράγει

Όταν η εσωτερική θερμοκρασία του σώματος πέφτει κάτω από 35 βαθμούς

Κελσίου το αποτέλεσμα είναι η υποθερμία

Φυσιολογική θερμοκρασία

Σε νέους υγιείς ενήλικες η μέση θερμοκρασία του σώματος είναι 368 Παρά το

γεγονός ότι θερμοκρασίες σώματος πάνω από 372 και κάτω από 355 είναι γενικώς

παθολογικές η θερμορυθμιστική λειτουργία του laquoθερμοστάτηraquo του σώματος

διαφέρει από άτομο σε άτομο και τροποποιείται με την πάροδο της ηλικίας

Η υποθερμία μπορεί να ταξινομηθεί περαιτέρω ως ήπια (34deg - 36degC)middot μέτρια

(30deg - 34degC) ή βαριά (lt30degC) Οι χαμηλές θερμοκρασίες σώματος είναι πιθανότερο

να επηρεάσουν νεογνά ηλικιωμένους άτομα τα οποία εκτίθενται σε υγρές και

ψυχρές συνθήκες σε εξωτερικό περιβάλλον αλκοολικούς σηπτικούς ασθενείς

ασθενείς με τραύμα και ασθενείς με βαρύ υποθυρεοειδισμό Σε αυτά τα άτομα η

υποθερμία μπορεί να αποβεί μοιραία

[99]

Υπάρχουν 3 κατηγορίες υποθερμίας

Χρόνια συνήθως παρατηρούμενη στους αλκοολικούς ηλικιωμένους

και άλλους με ιατρικά προβλήματα

Κρίσεις εξαιτίας βυθίσματος σε κρύο νερό και

Κρίσεις που συμβαίνουν σε υγιή άτομα που εκτίθενται σε

περιβαλλοντολογικά στρες

81 Τα συμπτώματα της υποθερμίας

-Ανεξέλεγκτο ρίγος

-Δυσκολίες ομιλίας με μπέρδεμα του λόγου

-Χαμηλή συχνότητα αναπνοής

-Κρύο και χλωμό δέρμα

-Απώλεια συντονισμού των κινήσεων απώλεια συνείδησης λιποθυμία

-Παράλογη συμπεριφορά ή απάθεια

-Καρδιακός παλμός που είναι αδύναμος ακανόνιστος ή μη ψηλαφητός

-Μαζί με την υποθερμία μπορεί να συνυπάρχει και κρυοπάγημα

Όταν η θερμοκρασία του σώματος είναι 32-35οC το άτομο εμφανίζει

α) Ταχυκαρδία

β) Υπέρταση

γ) Ρίγος

δ) Μειωμένη συνείδηση κρίση απάθεια

Σε θερμοκρασία σώματος 28-32οC εμφανίζονται

α) Βραδυκαρδία

β) Μυδρίαση

γ) Επιβράδυνση αντανακλαστικών

δ) Διανοητική σύγχυση

ε) Λήθαργο

ζ) Αλλοιώσεις στο ΗΚΓ

[100]

Σε θερμοκρασίες σώματος κάτω των 28οC το δέρμα είναι μελανό και

παρουσιάζεται άπνοια ασυστολία κοιλιακή μαρμαρυγή διαταραχή ηλεκτρολυτών

νεφρική ανεπάρκεια

Οι άνθρωποι που παθαίνουν υποθερμία μπορεί αρχικά να μην το

αντιλαμβάνονται για δύο κυρίως λόγους

-Επειδή η υποθερμία εγκαθίσταται προοδευτικά ταυτόχρονα με την πτώση της

εσωτερικής θερμοκρασίας του σώματος

-Η υποθερμία προκαλεί πνευματική σύγχυση που δεν επιτρέπει στους

ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν ότι χρειάζονται επειγόντως περίθαλψη

812 Ποιοι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο

Για να πάθει κάποιος υποθερμία δεν είναι απαραίτητο να υπάρχουν συνθήκες

μεγάλου ψύχους Η υποθερμία μπορεί να συμβεί ακόμη και σε ήπιο καιρό όταν

είμαστε βρεγμένοι και εξαντλημένοι

Πολύ λεπτοί άνθρωποι μπορεί να προσβληθούν ταχύτερα από υποθερμία σε

σύγκριση με άτομα που έχουν υπερβολικό σωματικό λίπος

Επίσης ο υποσιτισμός (δίαιτα) οι καρδιαγγειακές παθήσεις ο

υποθυρεοειδισμός η κατανάλωση αλκοόλ ή η δηλητηρίαση από αλκοόλ λόγω

υπερβολικής κατανάλωσης (μέθη) αυξάνουν τον κίνδυνο υποθερμίας Τα

οινοπνευματώδη προκαλούν διεύρυνση των αιμοφόρων αγγείων με αποτέλεσμα

την απώλεια θερμότητας

[101]

813 Αντιμετώπιση υποθερμίας

Η άμεση αντιμετώπιση της υποθερμίας περιλαμβάνει το ζέσταμα του σώματος

για να προληφθούν επιπλοκές ή ανεπανόρθωτες βλάβες στον οργανισμό

Το άτομο πρέπει να μεταφερθεί άμεσα σε εσωτερικό χώρο Σε περίπτωση που

αυτό δεν είναι δυνατό πρέπει να προστατεύεται το σώμα του και το κεφάλι του να

απομονώνεται από το κρύο

Αν δεν μπορείς να παραμείνεις στεγνός ή ζεστός στις υπάρχουσες συνθήκες

σταμάτησε την έκθεση του σώματος στον αέρα

Εμποδίστε το χάσιμο θερμότητας βάζοντάς το σε απάνεμο μέρος Βγάλτε του

τα βρεγμένα ρούχα και φορέστε του στεγνά Προστατέψτε το από το έδαφος και

ζεστάνετέ το με όποιο τρόπο μπορείτε

Η τοποθέτηση ζεστών κομπρεσών στο λαιμό στο στομάχι στους καρπούς και

στις βουβωνικές περιοχές μπορεί να βοηθήσει καθώς έτσι θερμαίνεται το αίμα που

κυκλοφορεί διαμέσου των μεγάλων αιμοφόρων αγγείων που περνούν από τις εν

λόγω κομβικές περιοχές

Δεν πρέπει να τοποθετείται άμεση πηγή θερμότητας όπως ζεστό νερό ή λάμπα

θέρμανσης Επίσης πρέπει να αποφεύγεται να θερμαίνονται πρώτα τα άκρα του

σώματος δηλαδή τα πόδια και τα χέρια

Στόχος είναι η αύξηση της εσωτερικής θερμοκρασίας γιατί η παροχή ξαφνικής

εξωτερικής θερμότητας θα έχει σαν αποτέλεσμα παγωμένο αίμα να φτάσει άμεσα

στα σπλάχνα του ατόμου κάτι που θα δυσχεράνει ακόμα περισσότερο την

κατάσταση

Αποφεύγετε το τρίψιμο ή το μασάζ στο θύμα της υποθερμίας Χρειάζεται πολύ

απαλή μεταχείριση διότι υπάρχει ο κίνδυνος καρδιακής ανακοπής

[102]

Απαγορεύεται επίσης το αλκοόλ το οποίο προκαλεί διεύρυνση των αιμοφόρων

αγγείων με αποτέλεσμα την απώλεια θερμότητας Παράλληλα αυξάνεται και η

πιθανότητα δημιουργίας θρομβώσεων λόγω συστολής και διαστολής των αγγείων

Αντίθετα να δίνονται γουλιές ζεστών μη αλκοολικών ροφημάτων όπως το τσάι με

ζάχαρο το οποίο κυκλοφορώντας άμεσα στο αίμα θα προσφέρει ενέργεια και

θερμότητα

Στις περιπτώσεις που η αναπνοή είναι επικίνδυνα χαμηλή ή σταματά εντελώς

τότε πρέπει άμεσα να αρχίσει καρδιοαναπνευστική ανάνηψη

Επίσης εάν έχει όρεξη δώστε του γλυκά και σοκολάτες που περιέχουν

υδατάνθρακες και ζάχαρη και γρήγορα μετατρέπονται σε θερμότητα και ενέργεια

Εάν το θύμα είναι σε ημικωματώδη κατάσταση ή χειρότερα προσπαθήστε να το

κρατήσετε ξύπνιο Μη του δίνετε ζεστά υγρά από το στόμα σε σοβαρή υποθερμία

82 Κρυοπαγήματα ndash Χιονίστρες

Κρυοπάγημα μπορεί να δημιουργηθεί είτε από άμεση επαφή με ένα ψυχρό

σώμα ndashπχ χιόνι πάγοςndash είτε από γενική έκθεση του σώματος στο κρύο Στη

δεύτερη αυτή περίπτωση προσβάλλονται κυρίως η μύτη τα αυτιά και τα δάχτυλα

ποδιών χεριών Αυτό συμβαίνει γιατί τα μέρη αυτά προεξέχουν και είναι τα πιο

λεπτά σημεία του σώματος Οι χιονίστρες είναι η πιο ελαφριά μορφή

κρυοπαγήματος και συμβαίνουν μετά από έκθεση σε θερμοκρασία μεταξύ 0οC και

10οC και ταυτόχρονα υγρασία

Όμως ο τύπος και η βαρύτητα ενός κρυοπαγήματος δεν εξαρτώνται μόνο και

μόνο από την θερμοκρασία Άλλοι παράγοντες που επιδρούν είναι ο χρόνος της

τοπικής ή γενικής έκθεσης στο κρύο η υγρασία ο άνεμος η άσχημη ndashανεπαρκήςndash

ενδυμασία τα υγρά παπούτσια η ακινησία και η παρεμπόδιση γενικά της

κυκλοφορίας αίματος για οποιοδήποτε λόγο (πχ στενά ή σφικτά δεμένα

παπούτσια παρουσία κάποιας αποφρακτικής αρτηριοπάθειας)

Αρχικά δημιουργείται μια τοπική σύσπαση των μικρών αγγείων (φλεβίδιων και

αρτηριδίων) των άκρων της μύτης και των αυτιών Η αγγειοσύσπαση αυτή έχει σαν

[103]

συνέπεια την ελάττωση της αιμάτωσης που με τη σειρά της προκαλεί ελάττωση της

οξυγόνωσης των ιστών δηλαδή ανοξία Η ανοξία αυτή είναι υπεύθυνη για τον πόνο

που προκαλείται Τα προσβαλλόμενα μέρη χάνουν το φυσιολογικό τους και γίνονται

ωχρά άσπρα και συγχρόνως είναι κρύα

Εφόσον εξακολουθήσει η έκθεση στο κρύο τα μεν αρτηρίδια συνεχίζουν να

συσπώνται ακόμη περισσότερο ενώ τα φλεβίδια αρχίζουν να διαστέλλονται

Ταυτόχρονα αυξάνεται η διαβατότητα των τριχοειδών με άμεσο αποτέλεσμα την

έξοδο υγρού από τα αγγεία αυτά πλούσιου σε πρωτεΐνες και επακόλουθο

σχηματισμό οιδήματος στην πάσχουσα περιοχή Ακόμα είναι δυνατόν να

σχηματιστούν φυσαλίδες στο δέρμα που οφείλονται στην έντονη αγγειοδιαστολή

Στην περίοδο αυτή η ωχρότητα του δέρματος έχει αντικατασταθεί από ερυθρότητα

Σε μεγαλύτερη ακόμη παράταση της έκθεσης στο κρύο επέρχεται θρόμβωση των

τριχοειδών αγγείων εξαιτίας της συγκόλλησης ερυθρών αιμοσφαιρίων γεγονός

που συνεπάγεται την πλήρη νέκρωση των ιστών που αρδεύονται από τα αγγεία

αυτά

Υπάρχουν τέσσερις βαθμοί κρυοπαγημάτων

1 1ου βαθμού την ωχρότητα του δέρματος διαδέχεται ερυθρότητα και οίδημα

2 2ου βαθμού εκτός από τα προηγούμενα υπάρχουν και φυσαλίδες στο

δέρμα

[104]

3 3ου βαθμού υπάρχει προσβολή του δέρματος σε όλο του το πάχος και

δημιουργία νεκρώσεων και ελκών

4 4ου βαθμού την καταστροφή του δέρματος ακολουθεί καταστροφή των

υποδόριων ιστών πολλές φορές ακόμα και των οστών και δημιουργία ξηράς

γάγγραινας Είναι ευνόητο ότι όλα τα παραπάνω δεν γίνονται μέσα σε λίγο χρονικό

διάστημα Αντίθετα η εξέλιξη ενός κρυοπαγήματος μπορεί να ολοκληρωθεί ακόμα

και σε χρονικό διάστημα 2 μηνών ή και περισσότερο

[105]

Συμπτώματα κρυοπαγημάτων

Το πρώτο σύμπτωμα των κρυοπαγημάτων είναι ένα αίσθημα ψυχρότητας των

περιοχών που έχουν προσβληθεί Αργότερα προστίθενται μουδιάσματα νυγμοί και

πόνος Στην αρχή υπάρχει σαν σταθερό σύμπτωμα μπορεί να ακολουθήσει μέχρι

και λιποθυμία Η μύτη και τα μάγουλα συνήθως δεν πονούν όταν παγώσουν Το

δέρμα αρχικά είναι ωχρό αργότερα όμως γίνεται ερυθρό και κατόπιν μπορεί να

επακολουθήσουν δερματικές αλλοιώσεις

Πρώτες βοήθειες κρυοπαγημάτων

Ελέγχουμε για υποθερμία (έντονο ρίγος υπνηλία και απώλεια

συντονισμού)

Προστατεύουμε το δέρμα από περαιτέρω έκθεση στο κρύο

Προστατεύουμε το πρόσωπο τη μύτη και τα αυτιά καλύπτοντάς τα με κάτι

στεγνό και ζεστό (πχ σκούφο γάντια κουβέρτα κλπ) Μπορούμε τα χέρια

να τα βάλουμε κάτω από τις μασχάλες μας

Μεταφορά του ασθενή σε ζεστό χώρο Αφαιρούμε τα βρεγμένα

ρούχα (καλύτερα όταν είμαστε σε ζεστό χώρο)

Επαναθέρμανση Τα παγωμένα μέλη δεν πρέπει να τοποθετούνται κοντά

στις σόμπες ή στα καλοριφέρ ή στα τζάκια Καλό είναι να εμβαπτίζονται σε νερό

ευχάριστης θερμοκρασίας για αρκετή ώρα μέχρι να επέλθει κάποια απόψυξη και

κατόπιν να αυξάνεται προοδευτικά η θερμοκρασία του νερού (μέχρι 40 βαθμούς) Η

μεγάλη εξωτερική θερμότητα μπορεί να προκαλέσει αύξηση των απαιτήσεων σε

οξυγόνο και ελάττωση του τόνου των αγγείων πράγμα που θα επιδεινώσει

περισσότερο την κυκλοφορική ανεπάρκεια και να φέρει αποτελέσματα αντίθετα απrsquo

αυτά που επιθυμούμε Δεν τρίβουμε τις παγωμένες περιοχές αλλά τις laquoβαπτίζουμεraquo

σε ζεστό νερό (37 έως 40 C) - για 15 έως 30 λεπτά Αν δεν έχουμε θερμόμετρο

δοκιμάζουμε το νερό με τον αγκώνα μας Θα πρέπει να το αισθανόμαστε ζεστό και

όχι καυτό (να είναι ανεκτό)

[106]

Καθαρισμός του τραύματος (αν υπάρχει) κι άσηπτη περίδεσή του

Παρακέντηση των φυσαλίδων (αν υπάρχουν)

Χορήγηση αντιβιοτικών και τέλεση αντιτετανικού ορού

Γενική τόνωση του οργανισμού με χορήγηση ζεστών ροφημάτων

(οινοπνευματώδη ποτά απαγορεύονται αυστηρά γιατί προκαλούν αγγειοδιαστολή

και επιτείνουν την απώλεια της θερμότητας)

Ελαφρές ασκήσεις μόλις βελτιωθεί το χρώμα των μελών που πάσχουν

Η αναθέρμανση πρέπει να γίνει μόνο όταν το άτομο έχει φτάσει σε ζεστό

μέρος μετά από το οποίο δεν θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί τα άκρα που έπαθαν

κρυοπαγήματα Για παράδειγμα είναι προτιμότερο να συνεχίσει κάποιος να

περπατά στα χιόνια με κρυοπαγήματα στα πόδια παρά να αναθερμανθούν

πρόχειρα στο ύπαιθρο και να περπατήσει πάλι επειδή οι βλάβες που θα πάθει στα

πόδια είναι πολύ μεγαλύτερες

Δεν σπάμε σε καμία περίπτωση τις φουσκάλες

Η πρόληψη των κρυοπαγημάτων έχει μεγάλη σημασία Όταν πηγαίνουμε στο

βουνό είναι απαραίτητο να έχουμε καλή και ζεστή ενδυμασία Μάλλινες κάλτσες

σκούφος και γάντια είναι απαραίτητα Απαραίτητο επίσης είναι να έχει κανείς μαζί

του διπλά ζεύγη ρούχων ώστε να έχει να αλλάξει αν βραχούν αυτά που φοράει Οι

[107]

μπότες πρέπει να είναι 100 αδιάβροχες και ζεστές αλλά και να συνοδεύονται από

κατάλληλες γκέτες

Τα οινοπνευματώδη απαγορεύονται Σε περίπτωση που υποπτευθούμε ότι

κάποιος έχει πάθει κρυοπάγημα πρέπει να του παρέχουμε τις πρώτες βοήθειες και

να εξασφαλίσουμε οπωσδήποτε ένα σίγουρο και ασφαλές καταφύγιο όσο πιο

γρήγορα γίνεται γεγονός που θα βοηθήσει και ψυχολογικά τον ασθενή Κλείνοντας

εφιστώ την προσοχή στα εξής σημεία

Όσο αισθανόμαστε μούδιασμα και πόνο στα παγωμένα μέρη του σώματος μας

δεν πρέπει να ανησυχούμε ιδιαίτερα Όταν όμως σταματήσει και ο πόνος περάσει

πρέπει να δράσουμε αμέσως προσπαθώντας με κάθε τρόπο ndashλύνοντας τα

κορδόνια των παπουτσιών κάνοντας μαλάξεις και εντριβέςndash να επαναφέρουμε όσο

πιο γρήγορα γίνεται την κυκλοφορία του αίματος στο παγωμένο μέλος Σε

περίπτωση που χρειαστεί να μεταφέρουμε κάπου τον ασθενή πρέπει οπωσδήποτε

να τον κρατήσουμε ξύπνιο κάθε φορά που θα θελήσει να κοιμηθεί ή χάσει τις

αισθήσεις του Σε τέτοιες καταστάσεις είναι αυτονόητο ότι πρέπει ακόμα να

στείλουμε κάποιους να ειδοποιήσουν για βοήθεια

9 ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑ ndash ΗΛΙΑΣΗ

[108]

Με τις υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται ειδικά τους καλοκαιρινούς

μήνες είναι πολύ πιθανό να βρεθούμε αντιμέτωποι με την ηλίαση και την

θερμοπληξία Για να δούμε τι είναι και πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε

Ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα να διατηρεί σταθερή την εσωτερική του

θερμοκρασία με τη βοήθεια θερμορρυθμιστικών μηχανισμών

Σε υψηλές θερμοκρασίες το σώμα αποβάλλει θερμότητα περιορίζοντας τις

καύσεις του με διεύρυνση των μικρών αγγείων με αύξηση της εφίδρωσης

(ιδρώτας) και με επιτάχυνση της αναπνοής

91 Θερμοπληξία

Η αποβολή θερμότητας γίνεται αναλογικά με αγωγή στο 33 με ακτινοβολία

στο 45 και με εξάτμιση στο 22

Η θερμοπληξία είναι μία εξαιρετικά επείγουσα ιατρική κατάσταση απειλητική

για τη ζωή η οποία οφείλεται σε ανεπάρκεια ή σε δυσλειτουργία των

θερμορρυθμιστικών μηχανισμών Εκδηλώνεται με εγκεφαλικές διαταραχές

υψηλότατο πυρετό και απουσία εφίδρωσης

Όταν η ομοιοστατική λειτουργία διαταραχτεί σε μεγάλο βαθμό εμφανίζεται

θερμοπληξία με πυρετό σοβαρές βλάβες στη λειτουργία της καρδιάς των

πνευμόνων του εγκεφάλου του ήπατος και των νεφρών κατάσταση που μπορεί να

αποβεί μοιραία για τον πάσχοντα χωρίς νοσοκομειακή νοσηλεία

Για να συμβεί θερμοπληξία σε κάποιον άνθρωπο θα πρέπει να γίνουν

ταυτόχρονα τα εξής Υψηλή εξωτερική θερμοκρασία με υψηλή υγρασία (ώστε να

εμποδίζεται η απώλεια θερμότητας με εξατμίσεις) και προδιατεθειμένος

οργανισμός

Πιο συγκεκριμένα είναι μια λειτουργική διαταραχή του ανθρώπινου

οργανισμού που εμφανίζεται όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ

υψηλή και η σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας είναι πάνω από 70 γεγονός που

[109]

δυσκολεύει και εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα και την αποβολή θερμότητας

του σώματος

911 Προδιαθεσικοί παράγοντες

Ηλικία άνω των 65 ετών βρέφη παιδιά

Καρδιακή ανεπάρκεια χρόνια ασθένεια των νεφρών ή του ήπατος

Χρήση αλκοόλ και άλλων κατασταλτικών φαρμάκων

Χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων αντιπαρκινσονικών ορισμένων

αντιαλλεργικών κλπ

Ιστορικό παλαιότερης θερμοπληξίας

Μοναχικά εξασθενημένα άτομα

Υπέρβαρα άτομα

Ερασιτέχνες απροπόνητοι αθλητές σε κοπιώδεις αθλητικές δραστηριότητες

(πχ σε μαραθώνιο)

Εργασία κάτω από πολύ υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος

912 Μέτρα για την πρόληψη της θερμοπληξίας

Αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο

Προτιμούμε σκιερά και δροσερά μέρη ντυνόμαστε ελαφρά με άνετα και

ανοιχτόχρωμα ρούχα καπέλο και γυαλιά ηλίου

Αποφεύγουμε χώρους με συνωστισμό

Κάνουμε χλιαρά ντους πίνουμε πολλά υγρά

Καλό θα είναι να έχουμε πάντα μαζί μας ιαματικό νερό σε μορφή σπρέι και

να ψεκάζουμε συχνά τα σημεία του σώματος μας που είναι εκτεθειμένα στον ήλιο

Σε έντονη εφίδρωση φροντίζουμε για την λήψη αλατιού για να κρατηθεί το

επίπεδο των υγρών στον οργανισμό

Αποφεύγουμε τα οινοπνευματώδη ποτά καταναλώνουμε μικρά ελαφρά

γεύματα χωρίς λιπαρά αλλά με πολλά φρούτα και λαχανικά

Αποφεύγουμε τη βαριά σωματική εργασία σε ζεστούς χώρους με άπνοια και

μεγάλη υγρασία

[110]

Δεν περνάμε και δεν τρέχουμε πολλή ώρα κάτω από τον ήλιο αποφεύγουμε

τις μεγάλες διαδρομές με τα μέσα συγκοινωνίας

Τέλος ζητάμε την συμβουλή του γιατρού μας για οποιοδήποτε πρόβλημα

υγείας

Οι πιο ευπαθείς ομάδες σε υψηλές θερμοκρασίες είναι τα νεογνά και τα βρέφη

οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα Ειδικά όσοι πάσχουν από

χρόνια αναπνευστικά καρδιαγγειακά κλπ νοσήματα πρέπει να συμβουλεύονται

τον γιατρό τους αν θα συνεχίσουν την αγωγή και σε ποια δοσολογία διότι μερικά

φάρμακα έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν την θερμοκρασία του σώματος

913 Συμπτώματα Θερμοπληξίας

Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας μπορεί να μοιάζουν με αυτά της καρδιακής

προσβολής ή του εγκεφαλικού επεισοδίου

Στα πρώτα σημεία και συμπτώματα θερμοπληξίας περιλαμβάνονται

bull Δυνατός πονοκέφαλος

bull Ατονία

bull Αίσθημα καταβολής δυνάμεων

bull Τάση για λιποθυμία

bull Πτώση της αρτηριακής πίεσης

bull Ταχύς αλλά αδύναμος σφυγμός

bull Δυσκολία στην αναπνοή

bull Έντονη εφίδρωση

bull Κράμπες κυρίως στους μύες της κοιλίας και των κάτω άκρων

bull Παράξενη συμπεριφορά

bull Ψευδαισθήσεις

bull Σύγχυση

bull Διέγερση

bull Αποπροσανατολισμός

[111]

bull Ναυτία

bull Εμετοί

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις εμφανίζονται

bull Πολύ υψηλός πυρετός (gt39 οC)

bull Απουσία εφίδρωσης με δέρμα καυτό ερυθρό και ξηρό

bull Εμετοί - Διάρροιες

bull Ταχύπνοια και προοδευτική εξασθένιση των σφυγμών

Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα παρατηρούνται

bull Διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος

bull Έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

bull Νεφρική και αναπνευστική ανεπάρκεια που εκδηλώνονται με αναστολή της αποβολής ούρων και πνευμονικό οίδημα

bull Σπασμοί

bull Απώλεια αισθήσεων

bull Σε ακραίες περιπτώσεις Κώμα ακόμα και Θάνατος

914 Αντιμετώπιση Θερμοπληξίας

Μεταφέρουμε τον θερμόπληκτο σε μέρος δροσερό ευάερο σκιερό

Αφαιρέστε ταχέως τα ρούχα του ασθενούς

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Ψεκάστε το σώμα με δροσερό νερό Η χρήση πάγου είναι καλό να

αποφεύγεται αλλά θα πρέπει να επιχειρείται αν η θερμοκρασία δεν

πέφτειΧρησιμοποιείστε ανεμιστήρες ή οποιοδήποτε μέσο μπορεί να

διοχετεύσει αέρα με μεγάλη ταχύτητα (Προσοχή στο συνδυασμό νερού

και ανεμιστήρα Κίνδυνος ηλεκτροπληξίας)

[112]

Βάλτε τον ασθενή σε πλάγια θέση ώστε να είναι σε έκθεση μεγάλη

επιφάνεια του δέρματος του στη ροή του αέρα

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και στο κεφάλι του

Κάνουμε εντριβές στα άκρα του με κατεύθυνση από κάτω προς τα

πάνω

Αν μπορεί να πιει του δίνουμε πολλά υγρά και μικρές ποσότητες

αλατιού

Εννοείται ότι ειδοποιείτε το 166 Ο θερμόπληκτος πολλές φορές

χρειάζεται νοσηλεία σε Εντατική Μονάδα

Ελέγχετε διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίζετε τις

προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει

στους 38 οC

92 Ηλίαση

Η ηλίαση είναι η διαταραχή που εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη έκθεση

στον ήλιο με ακάλυπτο το κεφάλι και τον αυχένα Κατά τις μεσημβρινές ώρες που

οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στην γη ο κίνδυνος ηλίασης είναι

μεγαλύτερος

Συμβαίνει σε κουρασμένα άτομα και κυρίως τα παιδιά και τους ηλικιωμένους

Εμφανίζεται όταν η ηλιακή ακτινοβολία είναι έντονη και άμεση και οφείλεται στην

ευαισθησία που έχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος στην θερμότητα

Όταν λόγω παρατεταμένης έκθεσης στον ήλιο οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί του

σώματος υφίστανται κόπωση και ανεπαρκούν εμφανίζεται ηλίαση

Ομοιόσταση ονομάζεται η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερές τις

συνθήκες του εσωτερικού του περιβάλλοντος (θερμοκρασία συγκεντρώσεις

διάφορων συστατικών κτλ) παρά τις εξωτερικές μεταβολές

[113]

921 Συμπτώματα Ηλίασης

Τα συμπτώματά της μπορεί να είναι ελαφριάς μορφής αλλά και βαριάς Οι

ελαφριές μορφές ηλίασης εκδηλώνονται με αίσθημα γενικής κόπωσης ζάλη και

αναπνευστική δυσχέρεια Το πρόσωπο γίνεται κόκκινο και σε ορισμένες

περιπτώσεις ωχρό Σε ορισμένες περιπτώσεις δημιουργούνται φουσκάλες στο

δέρμα Η βαριά μορφή ηλίασης εκδηλώνεται με γενική κατάπτωση ίλιγγο ναυτία ή

και εμετό κοκκίνισμα στο πρόσωπο επιτάχυνση του σφυγμού και της αναπνοής

πυρετό (38deg-39deg) σπασμούς και απώλεια αισθήσεων

Συνοπτικά η ηλίαση εκδηλώνεται με

bull ατονία

bull ζάλη

bull αδυναμία

bull κράμπες

bull σύγχυση

bull ναυτία

bull εμετό

bull λιποθυμία

bull πονοκέφαλο

bull εγκεφαλική δυσλειτουργία

bull διαταραχές ούρων

[114]

Στην ήπια ηλίαση ο πάσχων έχει κουδούνισμα στα αυτιά πονοκέφαλο και

ναυτία Επιπλέον επιταχύνεται ο καρδιακός παλμός η αναπνοή και τα μάτια είναι

διευρυμένα

Όταν ηλίαση είναι μέτρια το άτομο έχει έντονο πονοκέφαλο αδυναμία και

πιθανή απώλεια της συνείδησης (μπορεί και να μπερδεύεται ακόμα και με άτομα

του περιβάλλοντος του που του είναι οικεία)

Μπορεί να υπάρχει ναυτία εμετός γρήγορη αναπνοή και ταχυπαλμία Τα ρίγη

και η αίσθηση ότι κρυώνει είναι κάτι συνηθισμένο

Συχνό είναι και το αίσθημα λιποθυμίας ή ζάλης Σε ορισμένες περιπτώσεις

δημιουργούνται φουσκάλες στο δέρμα Υπάρχει γενική κατάπτωση ίλιγγος και

πυρετός (η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται στους 38-39 βαθμούς Κελσίου

Στη σοβαρή ηλίαση το θύμα χάνει τη συνείδησή του το πρόσωπό του γίνεται

κόκκινο και στη συνέχεια χλωμό

Μπορεί να εκδηλωθούν σπασμοί παραισθήσεις και παραλήρημα

Αρκετές φορές υπάρχει ακούσια ούρηση και αφόδευση

Υπάρχει υψηλός πυρετός και η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να φτάσει

στους 41 βαθμούς Κελσίου Εάν δεν αντιμετωπιστεί η σοβαρή ηλίαση το

συντομότερο μπορεί να προκύψουν ακόμα εγκεφαλικές βλάβες

922 Πρώτες Βοήθειες σε περίπτωση Ηλίασης

bull Πρέπει να μεταφέρετε το θύμα σε δροσερό μέρος με ίσκιο

bull Να του κάνετε ένα δροσερό μπάνιο ή να το δροσίσετε εάν δεν δύναται να

κάνει μπάνιο με βρεγμένα πανιά

bull Χαλαρώνετε τη ζώνη και αφαιρείτε τα ρούχα του

bull Κρύα πετσέτα στον αυχένα για μείωση θερμοκρασίας

bull Παυσίπονο για τον πονοκέφαλο

[115]

bull Αντιπυρετικό για τον πυρετό

bull Άφθονα υγρά (χωρίς ζάχαρη) ndash Ισοτονικά ροφήματα

bull Διαλύετε ένα κουταλάκι γλυκού αλάτι σε ένα κιλό νερό και δίνετε στο θύμα

να πίνει αργά-αργά

bull Μην δίδετε υγρά εάν ο ασθενής κάνει εμετό ή εάν έχει ναυτία υπνηλία

μειωμένη εγρήγορση

bull Η ιατρική εξέταση μπορεί να είναι απαραίτητη

[116]

-Καθώς πέφτει το νερό επάνω στο έγκαυμα (όχι νωρίτερα) αφαιρέστε τυχόν

κοσμήματα ή άλλα αντικείμενα που φοράτε κοντά στο σημείο του εγκαύματος

εκτός και αν αυτά έχουν κολλήσει στο δέρμα

-Αφότου ξεπλύνετε καλά το έγκαυμα διαβάστε προσεκτικά τις οδηγίες στην

ετικέτα του προϊόντος που χρησιμοποιήσατε

-Μην επιχειρήσετε να εξουδετερώσετε το έγκαυμα με αντίθετη χημική ουσία

(δηλαδή με ουσία που να είναι αντιστοίχως αλκαλική ή όξινη) Αυτό μπορεί να

προκαλέσει χημική αντίδραση που θα επιδεινώσει το έγκαυμα

-Μην βάλετε αντιβιοτική αλοιφή επάνω στην πληγή χωρίς την συμβουλή

γιατρού

-Αν το έγκαυμα είναι σε μικρή έκταση του σώματος μπορείτε να το τυλίξετε με

ένα στεγνό αποστειρωμένο πανί ή γάζα

-Σε περίπτωση που επιχειρείτε να βοηθήσετε ένα άλλο άτομο που έχει υποστεί

χημικό έγκαυμα βεβαιωθείτε πρώτα ότι φοράτε γάντια και κάποια ποδιά αν

υπάρχουν

[93]

75 Ειδικοί Τύποι Εγκαυμάτων

Α Ηλεκτροπληξία - Κεραυνοπληξία

Η διέλευση του ηλεκτρικού ρεύματος από το ανθρώπινο σώμα δύναται να

προκαλέσει σοβαρές σωματικές βλάβες έως και θάνατο διότι το ανθρώπινο σώμα

αποτελεί καλό αγωγό του ηλεκτρισμού λόγω του υγρού που υπάρχει στους ιστούς

Συμπτώματα

Εκτίναξη εμβοές μούδιασμα ίλιγγος

Ασφυξία - Προβλήματα στην αναπνοή

Ανακοπή καρδιάς

Καρδιακή αρρυθμία

Οπτικές λάμψεις

Κώφωση

Σπασμοί Πόνοι στους μυς και συσπάσεις

Παροξυσμοί (κρίσεις)

Μούδιασμα

Βαθιά εγκαύματα οίδημα κάψιμο και απανθράκωση στο σημείο

εισόδου και εξόδου του ρεύματος Σημεία καταπληξίας απώλεια των

αισθήσεων

[94]

Πρώτες βοήθειες

Κλήση ΕΚΑΒ

Φροντίδα για διακοπή στην κεντρική παροχή ρεύματος για την

περίπτωση της ηλεκτροπληξίας

Αν δεν γίνεται κάτι τέτοιο αποσυνδέστε το καλώδιο της συσκευής

τραβώντας το από την πρίζα

Αν δεν μπορείτε πατήστε σε ένα στεγνό μονωτικό υλικό (κατάλογος

του ΟΤΕ πάκος εφημερίδων) και προσπαθήστε χρησιμοποιώντας

κάποιο μονωτικό υλικό (ξύλο γυαλί λάστιχο κλπ) να απομακρύνετε το

θύμα από την πηγή (πχ φθαρμένο καλώδιο) Προσέξτε επίσης το υλικό

αυτό να είναι στεγνό γιατί το νερό επιτρέπει τη δίοδο του ηλεκτρικού

ρεύματος

Απαγορεύεται να πιάνουμε το θύμα με γυμνά χέρια

Αν διαπιστώσετε ότι το θύμα φέρει εγκαύματα με διάμετρο που δεν

ξεπερνά τα 5 εκατοστά τοποθετήστε πάνω τους κομπρέσες με δροσερό

νερό ή πάγο τυλιγμένο σε πετσέτα και αφήστε τα εκεί για 5 λεπτά Στη

συνέχεια σκουπίστε και σκεπάστε τα εγκαύματα με μία γάζα

[95]

Στην αντιμετώπιση ενός συμβάντος κεραυνοπληξίας απομακρύνετε γρήγορα το

θύμα από το σημείο που έπεσε ο κεραυνός γιατί στο ίδιο μπορεί να πέσουν και

άλλοι κεραυνοί

Από τη στιγμή που θα σταματήσει η δίοδος ρεύματος μέσα από το σώμα του

πάσχοντα αξιολογήστε την κατάσταση του θύματος Αν δεν έχει σφυγμούς και

αναπνοή τότε εφαρμόστε ΚΑΡΠΑ και συνεχίστε έως ότου έρθει το ασθενοφόρο

που ήδη έχει ειδοποιηθεί από τον ανανήπτη ή κάποιο παρευρισκόμενο

Μην πλησιάσετε κάποιον που έχει χτυπηθεί από ηλεκτρικό ρεύμα υψηλής

τάσης έως ότου μάθετε επίσημα ότι το ρεύμα έχει κοπεί και απομονωθεί

Όταν βρίσκεστε σε εξωτερικούς χώρους

Αν η ηλεκτροπληξία οφείλεται σε ρεύμα υψηλής τάσης δεν μπορείτε να

πλησιάσετε το θύμα σε απόσταση τουλάχιστον είκοσι μέτρων λόγω του ηλεκτρικού

πεδίου που δημιουργείται Η μόνη λύση είναι η διακοπή του ρεύματος από τη ΔΕΗ

Μην πλησιάζετε ηλεκτροφόρα καλώδια ή κολώνες της ΔΕΗ που έχουν πέσει

[96]

Αν ένα αυτοκίνητο έχει παγιδευτεί κάτω από ηλεκτροφόρο καλώδιο ή κολώνα

της ΔΕΗ που έχει πέσει μην αγγίξετε το αυτοκίνητο και πείτε στους επιβάτες να

μείνουν μέσα Τα ελαστικά του αυτοκινήτου παρέχουν προστασία στους

ανθρώπους που βρίσκονται μέσα στο αυτοκίνητο Σε καμία περίπτωση μη

χρησιμοποιήσετε κλαδιά δέντρου για να σηκώσετε ηλεκτροφόρα καλώδια ή

κολώνες της ΔΕΗ καθώς η υγρασία του ξύλου μπορεί να μεταφέρει το ηλεκτρικό

ρεύμα στο σώμα σας

Β Εγκαύματα σε παιδιά

Η πρώτη μας αντίδραση έχει σημασία για να περιοριστεί η βλάβη στο δέρμα

bull Πρέπει άμεσα να σταματήσουμε το κάψιμο Αυτό μπορεί να σημαίνει να

απομακρύνουμε το παιδί από το συγκεκριμένο σημείο ή να ρίξουμε νερό στη

φωτιά ή να ρίξουμε μια κουβέρτα ή πετσέτα πάνω στη φωτιά ή να

χρησιμοποιήσουμε πυροσβεστήρα Είναι σημαντικό ιδιαίτερα αν είμαστε η μόνη

βοήθεια του παιδιού να μην εκτεθούμε και εμείς σε κίνδυνο εγκαύματος

bull Ως προς τα ρούχα και άλλα αντικείμενα πάνω στο δέρμα του παιδιού εάν

αυτά δεν φαίνονται κολλημένα πάνω στο παιδί και απομακρύνονται εύκολα τα

βγάζουμε από την περιοχή του εγκαύματος ΩΣΤΟΣΟ εάν φαίνονται κολλημένα

πάνω στο δέρμα του παιδιού ΔΕΝ τα απομακρύνουμε γιατί έτσι μπορεί να

προκαλέσουμε μεγαλύτερη βλάβη

bull Βάζουμε το παιδί κάτω από χλιαρό ή δροσερό νερό ΟΧΙ παγωμένο Όσο πιο

άμεσα τόσο καλύτερα γενικά έχει αξία να το κάνουμε μέσα στα πρώτα 30 λεπτά

από το έγκαυμα αλλά κάντε το ακόμα και αν έχουν περάσει 3 ώρες Βάζουμε το

έγκαυμα κάτω από το νερό για τουλάχιστον 10 λεπτά ιδανικά για μισή ώρα ΔΕΝ

βάζουμε πάνω στο έγκαυμα βούτυρο ή γιαούρτι ή πάγο

[97]

bull ΔΕΝ σπάμε τυχόν φυσαλίδες

bull Κρατάμε το άκρο με το έγκαυμα χέρι ή πόδι ανασηκωμένο ψηλά

bull Ζεστάνετε παράλληλα το παιδί τυλίγοντάς το με μια κουβέρτα ndash όχι στο

σημείο του εγκαύματος- ιδιαίτερα αν βάζουμε δροσερό νερό σε μεγάλη επιφάνεια

του δέρματος ώστε να αποφευχθεί η υποθερμία

bull Έπειτα καλύψτε την περιοχή του εγκαύματος με ένα διαφανές φιλμ κουζίνας

σαν κομμάτι πάνω στο δέρμα και όχι γύρω γύρω από ένα χέρι ή πόδι Άλλη επιλογή

είναι αποστειρωμένη γάζα όχι όμως σφιχτά ή περιμετρικά

bull Δώστε παυσίπονο στο παιδί παρακεταμόλη ή αντιφλεγμονώδες

bull Πηγαίνετε άμεσα στο νοσοκομείο εάν

Το έγκαυμα είναι μεγάλης έκτασης ndash οτιδήποτε μεγαλύτερο από

το χέρι του παιδιού

Το έγκαυμα είναι βαθύ το δέρμα φαίνεται άσπρο ή μαυρισμένο

Το έγκαυμα έχει δημιουργήσει φυσαλίδες και βρίσκεται στο

πρόσωπο στα χέρια στα πόδια ή στα γεννητικά όργανα

Το έγκαυμα είναι χημικό ή από ηλεκτρικό ρεύμα

Το έγκαυμα συνοδεύεται από εισπνοή ουσιών ή καπνού ή

έγκαυμα στην αναπνευστική οδό

Το έγκαυμα φαίνεται μολυσμένο ndash με εκροή υγρού επώδυνο

πρησμένο κόκκινο

[98]

Ηλιακό έγκαυμα σε παιδιά

bull Εάν η έκθεση στον ήλιο έχει προκαλέσει στο παιδί δέρμα κόκκινο ζεστό και

επώδυνο απομακρύνετε το άμεσα στην σκιά

bull Βάλτε το παιδί κάτω από νερό δροσερό ή στο μπάνιο

bull Εφαρμόστε στην περιοχή του δέρματος απλή ενυδατική ΟΧΙ λάδια ή

βούτυρο Αλοιφές με αλόη ή καλαμίνη βοηθούν

bull Δώστε στο παιδί παυσίπονο εάν απαιτείται

bull Δώστε στο παιδί άφθονα υγρά

bull Εάν το παιδί εκδηλώνει συμπτώματα θερμοπληξίας (ζάλη ταχυκαρδία

εμετούς αυξημένη θερμοκρασία σώματος) αναζητήστε ιατρική βοήθεια

8 ΥΠΟΘΕΡΜΙΑ ndash ΚΡΥΟΠΑΓΗΜΑΤΑ

Υποθερμία είναι η επιστημονική ονομασία της κατάστασης του οργανισμού

κατά την οποία αυτός χάνει θερμότητα με μεγαλύτερο ρυθμό από ότι παράγει

Όταν η εσωτερική θερμοκρασία του σώματος πέφτει κάτω από 35 βαθμούς

Κελσίου το αποτέλεσμα είναι η υποθερμία

Φυσιολογική θερμοκρασία

Σε νέους υγιείς ενήλικες η μέση θερμοκρασία του σώματος είναι 368 Παρά το

γεγονός ότι θερμοκρασίες σώματος πάνω από 372 και κάτω από 355 είναι γενικώς

παθολογικές η θερμορυθμιστική λειτουργία του laquoθερμοστάτηraquo του σώματος

διαφέρει από άτομο σε άτομο και τροποποιείται με την πάροδο της ηλικίας

Η υποθερμία μπορεί να ταξινομηθεί περαιτέρω ως ήπια (34deg - 36degC)middot μέτρια

(30deg - 34degC) ή βαριά (lt30degC) Οι χαμηλές θερμοκρασίες σώματος είναι πιθανότερο

να επηρεάσουν νεογνά ηλικιωμένους άτομα τα οποία εκτίθενται σε υγρές και

ψυχρές συνθήκες σε εξωτερικό περιβάλλον αλκοολικούς σηπτικούς ασθενείς

ασθενείς με τραύμα και ασθενείς με βαρύ υποθυρεοειδισμό Σε αυτά τα άτομα η

υποθερμία μπορεί να αποβεί μοιραία

[99]

Υπάρχουν 3 κατηγορίες υποθερμίας

Χρόνια συνήθως παρατηρούμενη στους αλκοολικούς ηλικιωμένους

και άλλους με ιατρικά προβλήματα

Κρίσεις εξαιτίας βυθίσματος σε κρύο νερό και

Κρίσεις που συμβαίνουν σε υγιή άτομα που εκτίθενται σε

περιβαλλοντολογικά στρες

81 Τα συμπτώματα της υποθερμίας

-Ανεξέλεγκτο ρίγος

-Δυσκολίες ομιλίας με μπέρδεμα του λόγου

-Χαμηλή συχνότητα αναπνοής

-Κρύο και χλωμό δέρμα

-Απώλεια συντονισμού των κινήσεων απώλεια συνείδησης λιποθυμία

-Παράλογη συμπεριφορά ή απάθεια

-Καρδιακός παλμός που είναι αδύναμος ακανόνιστος ή μη ψηλαφητός

-Μαζί με την υποθερμία μπορεί να συνυπάρχει και κρυοπάγημα

Όταν η θερμοκρασία του σώματος είναι 32-35οC το άτομο εμφανίζει

α) Ταχυκαρδία

β) Υπέρταση

γ) Ρίγος

δ) Μειωμένη συνείδηση κρίση απάθεια

Σε θερμοκρασία σώματος 28-32οC εμφανίζονται

α) Βραδυκαρδία

β) Μυδρίαση

γ) Επιβράδυνση αντανακλαστικών

δ) Διανοητική σύγχυση

ε) Λήθαργο

ζ) Αλλοιώσεις στο ΗΚΓ

[100]

Σε θερμοκρασίες σώματος κάτω των 28οC το δέρμα είναι μελανό και

παρουσιάζεται άπνοια ασυστολία κοιλιακή μαρμαρυγή διαταραχή ηλεκτρολυτών

νεφρική ανεπάρκεια

Οι άνθρωποι που παθαίνουν υποθερμία μπορεί αρχικά να μην το

αντιλαμβάνονται για δύο κυρίως λόγους

-Επειδή η υποθερμία εγκαθίσταται προοδευτικά ταυτόχρονα με την πτώση της

εσωτερικής θερμοκρασίας του σώματος

-Η υποθερμία προκαλεί πνευματική σύγχυση που δεν επιτρέπει στους

ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν ότι χρειάζονται επειγόντως περίθαλψη

812 Ποιοι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο

Για να πάθει κάποιος υποθερμία δεν είναι απαραίτητο να υπάρχουν συνθήκες

μεγάλου ψύχους Η υποθερμία μπορεί να συμβεί ακόμη και σε ήπιο καιρό όταν

είμαστε βρεγμένοι και εξαντλημένοι

Πολύ λεπτοί άνθρωποι μπορεί να προσβληθούν ταχύτερα από υποθερμία σε

σύγκριση με άτομα που έχουν υπερβολικό σωματικό λίπος

Επίσης ο υποσιτισμός (δίαιτα) οι καρδιαγγειακές παθήσεις ο

υποθυρεοειδισμός η κατανάλωση αλκοόλ ή η δηλητηρίαση από αλκοόλ λόγω

υπερβολικής κατανάλωσης (μέθη) αυξάνουν τον κίνδυνο υποθερμίας Τα

οινοπνευματώδη προκαλούν διεύρυνση των αιμοφόρων αγγείων με αποτέλεσμα

την απώλεια θερμότητας

[101]

813 Αντιμετώπιση υποθερμίας

Η άμεση αντιμετώπιση της υποθερμίας περιλαμβάνει το ζέσταμα του σώματος

για να προληφθούν επιπλοκές ή ανεπανόρθωτες βλάβες στον οργανισμό

Το άτομο πρέπει να μεταφερθεί άμεσα σε εσωτερικό χώρο Σε περίπτωση που

αυτό δεν είναι δυνατό πρέπει να προστατεύεται το σώμα του και το κεφάλι του να

απομονώνεται από το κρύο

Αν δεν μπορείς να παραμείνεις στεγνός ή ζεστός στις υπάρχουσες συνθήκες

σταμάτησε την έκθεση του σώματος στον αέρα

Εμποδίστε το χάσιμο θερμότητας βάζοντάς το σε απάνεμο μέρος Βγάλτε του

τα βρεγμένα ρούχα και φορέστε του στεγνά Προστατέψτε το από το έδαφος και

ζεστάνετέ το με όποιο τρόπο μπορείτε

Η τοποθέτηση ζεστών κομπρεσών στο λαιμό στο στομάχι στους καρπούς και

στις βουβωνικές περιοχές μπορεί να βοηθήσει καθώς έτσι θερμαίνεται το αίμα που

κυκλοφορεί διαμέσου των μεγάλων αιμοφόρων αγγείων που περνούν από τις εν

λόγω κομβικές περιοχές

Δεν πρέπει να τοποθετείται άμεση πηγή θερμότητας όπως ζεστό νερό ή λάμπα

θέρμανσης Επίσης πρέπει να αποφεύγεται να θερμαίνονται πρώτα τα άκρα του

σώματος δηλαδή τα πόδια και τα χέρια

Στόχος είναι η αύξηση της εσωτερικής θερμοκρασίας γιατί η παροχή ξαφνικής

εξωτερικής θερμότητας θα έχει σαν αποτέλεσμα παγωμένο αίμα να φτάσει άμεσα

στα σπλάχνα του ατόμου κάτι που θα δυσχεράνει ακόμα περισσότερο την

κατάσταση

Αποφεύγετε το τρίψιμο ή το μασάζ στο θύμα της υποθερμίας Χρειάζεται πολύ

απαλή μεταχείριση διότι υπάρχει ο κίνδυνος καρδιακής ανακοπής

[102]

Απαγορεύεται επίσης το αλκοόλ το οποίο προκαλεί διεύρυνση των αιμοφόρων

αγγείων με αποτέλεσμα την απώλεια θερμότητας Παράλληλα αυξάνεται και η

πιθανότητα δημιουργίας θρομβώσεων λόγω συστολής και διαστολής των αγγείων

Αντίθετα να δίνονται γουλιές ζεστών μη αλκοολικών ροφημάτων όπως το τσάι με

ζάχαρο το οποίο κυκλοφορώντας άμεσα στο αίμα θα προσφέρει ενέργεια και

θερμότητα

Στις περιπτώσεις που η αναπνοή είναι επικίνδυνα χαμηλή ή σταματά εντελώς

τότε πρέπει άμεσα να αρχίσει καρδιοαναπνευστική ανάνηψη

Επίσης εάν έχει όρεξη δώστε του γλυκά και σοκολάτες που περιέχουν

υδατάνθρακες και ζάχαρη και γρήγορα μετατρέπονται σε θερμότητα και ενέργεια

Εάν το θύμα είναι σε ημικωματώδη κατάσταση ή χειρότερα προσπαθήστε να το

κρατήσετε ξύπνιο Μη του δίνετε ζεστά υγρά από το στόμα σε σοβαρή υποθερμία

82 Κρυοπαγήματα ndash Χιονίστρες

Κρυοπάγημα μπορεί να δημιουργηθεί είτε από άμεση επαφή με ένα ψυχρό

σώμα ndashπχ χιόνι πάγοςndash είτε από γενική έκθεση του σώματος στο κρύο Στη

δεύτερη αυτή περίπτωση προσβάλλονται κυρίως η μύτη τα αυτιά και τα δάχτυλα

ποδιών χεριών Αυτό συμβαίνει γιατί τα μέρη αυτά προεξέχουν και είναι τα πιο

λεπτά σημεία του σώματος Οι χιονίστρες είναι η πιο ελαφριά μορφή

κρυοπαγήματος και συμβαίνουν μετά από έκθεση σε θερμοκρασία μεταξύ 0οC και

10οC και ταυτόχρονα υγρασία

Όμως ο τύπος και η βαρύτητα ενός κρυοπαγήματος δεν εξαρτώνται μόνο και

μόνο από την θερμοκρασία Άλλοι παράγοντες που επιδρούν είναι ο χρόνος της

τοπικής ή γενικής έκθεσης στο κρύο η υγρασία ο άνεμος η άσχημη ndashανεπαρκήςndash

ενδυμασία τα υγρά παπούτσια η ακινησία και η παρεμπόδιση γενικά της

κυκλοφορίας αίματος για οποιοδήποτε λόγο (πχ στενά ή σφικτά δεμένα

παπούτσια παρουσία κάποιας αποφρακτικής αρτηριοπάθειας)

Αρχικά δημιουργείται μια τοπική σύσπαση των μικρών αγγείων (φλεβίδιων και

αρτηριδίων) των άκρων της μύτης και των αυτιών Η αγγειοσύσπαση αυτή έχει σαν

[103]

συνέπεια την ελάττωση της αιμάτωσης που με τη σειρά της προκαλεί ελάττωση της

οξυγόνωσης των ιστών δηλαδή ανοξία Η ανοξία αυτή είναι υπεύθυνη για τον πόνο

που προκαλείται Τα προσβαλλόμενα μέρη χάνουν το φυσιολογικό τους και γίνονται

ωχρά άσπρα και συγχρόνως είναι κρύα

Εφόσον εξακολουθήσει η έκθεση στο κρύο τα μεν αρτηρίδια συνεχίζουν να

συσπώνται ακόμη περισσότερο ενώ τα φλεβίδια αρχίζουν να διαστέλλονται

Ταυτόχρονα αυξάνεται η διαβατότητα των τριχοειδών με άμεσο αποτέλεσμα την

έξοδο υγρού από τα αγγεία αυτά πλούσιου σε πρωτεΐνες και επακόλουθο

σχηματισμό οιδήματος στην πάσχουσα περιοχή Ακόμα είναι δυνατόν να

σχηματιστούν φυσαλίδες στο δέρμα που οφείλονται στην έντονη αγγειοδιαστολή

Στην περίοδο αυτή η ωχρότητα του δέρματος έχει αντικατασταθεί από ερυθρότητα

Σε μεγαλύτερη ακόμη παράταση της έκθεσης στο κρύο επέρχεται θρόμβωση των

τριχοειδών αγγείων εξαιτίας της συγκόλλησης ερυθρών αιμοσφαιρίων γεγονός

που συνεπάγεται την πλήρη νέκρωση των ιστών που αρδεύονται από τα αγγεία

αυτά

Υπάρχουν τέσσερις βαθμοί κρυοπαγημάτων

1 1ου βαθμού την ωχρότητα του δέρματος διαδέχεται ερυθρότητα και οίδημα

2 2ου βαθμού εκτός από τα προηγούμενα υπάρχουν και φυσαλίδες στο

δέρμα

[104]

3 3ου βαθμού υπάρχει προσβολή του δέρματος σε όλο του το πάχος και

δημιουργία νεκρώσεων και ελκών

4 4ου βαθμού την καταστροφή του δέρματος ακολουθεί καταστροφή των

υποδόριων ιστών πολλές φορές ακόμα και των οστών και δημιουργία ξηράς

γάγγραινας Είναι ευνόητο ότι όλα τα παραπάνω δεν γίνονται μέσα σε λίγο χρονικό

διάστημα Αντίθετα η εξέλιξη ενός κρυοπαγήματος μπορεί να ολοκληρωθεί ακόμα

και σε χρονικό διάστημα 2 μηνών ή και περισσότερο

[105]

Συμπτώματα κρυοπαγημάτων

Το πρώτο σύμπτωμα των κρυοπαγημάτων είναι ένα αίσθημα ψυχρότητας των

περιοχών που έχουν προσβληθεί Αργότερα προστίθενται μουδιάσματα νυγμοί και

πόνος Στην αρχή υπάρχει σαν σταθερό σύμπτωμα μπορεί να ακολουθήσει μέχρι

και λιποθυμία Η μύτη και τα μάγουλα συνήθως δεν πονούν όταν παγώσουν Το

δέρμα αρχικά είναι ωχρό αργότερα όμως γίνεται ερυθρό και κατόπιν μπορεί να

επακολουθήσουν δερματικές αλλοιώσεις

Πρώτες βοήθειες κρυοπαγημάτων

Ελέγχουμε για υποθερμία (έντονο ρίγος υπνηλία και απώλεια

συντονισμού)

Προστατεύουμε το δέρμα από περαιτέρω έκθεση στο κρύο

Προστατεύουμε το πρόσωπο τη μύτη και τα αυτιά καλύπτοντάς τα με κάτι

στεγνό και ζεστό (πχ σκούφο γάντια κουβέρτα κλπ) Μπορούμε τα χέρια

να τα βάλουμε κάτω από τις μασχάλες μας

Μεταφορά του ασθενή σε ζεστό χώρο Αφαιρούμε τα βρεγμένα

ρούχα (καλύτερα όταν είμαστε σε ζεστό χώρο)

Επαναθέρμανση Τα παγωμένα μέλη δεν πρέπει να τοποθετούνται κοντά

στις σόμπες ή στα καλοριφέρ ή στα τζάκια Καλό είναι να εμβαπτίζονται σε νερό

ευχάριστης θερμοκρασίας για αρκετή ώρα μέχρι να επέλθει κάποια απόψυξη και

κατόπιν να αυξάνεται προοδευτικά η θερμοκρασία του νερού (μέχρι 40 βαθμούς) Η

μεγάλη εξωτερική θερμότητα μπορεί να προκαλέσει αύξηση των απαιτήσεων σε

οξυγόνο και ελάττωση του τόνου των αγγείων πράγμα που θα επιδεινώσει

περισσότερο την κυκλοφορική ανεπάρκεια και να φέρει αποτελέσματα αντίθετα απrsquo

αυτά που επιθυμούμε Δεν τρίβουμε τις παγωμένες περιοχές αλλά τις laquoβαπτίζουμεraquo

σε ζεστό νερό (37 έως 40 C) - για 15 έως 30 λεπτά Αν δεν έχουμε θερμόμετρο

δοκιμάζουμε το νερό με τον αγκώνα μας Θα πρέπει να το αισθανόμαστε ζεστό και

όχι καυτό (να είναι ανεκτό)

[106]

Καθαρισμός του τραύματος (αν υπάρχει) κι άσηπτη περίδεσή του

Παρακέντηση των φυσαλίδων (αν υπάρχουν)

Χορήγηση αντιβιοτικών και τέλεση αντιτετανικού ορού

Γενική τόνωση του οργανισμού με χορήγηση ζεστών ροφημάτων

(οινοπνευματώδη ποτά απαγορεύονται αυστηρά γιατί προκαλούν αγγειοδιαστολή

και επιτείνουν την απώλεια της θερμότητας)

Ελαφρές ασκήσεις μόλις βελτιωθεί το χρώμα των μελών που πάσχουν

Η αναθέρμανση πρέπει να γίνει μόνο όταν το άτομο έχει φτάσει σε ζεστό

μέρος μετά από το οποίο δεν θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί τα άκρα που έπαθαν

κρυοπαγήματα Για παράδειγμα είναι προτιμότερο να συνεχίσει κάποιος να

περπατά στα χιόνια με κρυοπαγήματα στα πόδια παρά να αναθερμανθούν

πρόχειρα στο ύπαιθρο και να περπατήσει πάλι επειδή οι βλάβες που θα πάθει στα

πόδια είναι πολύ μεγαλύτερες

Δεν σπάμε σε καμία περίπτωση τις φουσκάλες

Η πρόληψη των κρυοπαγημάτων έχει μεγάλη σημασία Όταν πηγαίνουμε στο

βουνό είναι απαραίτητο να έχουμε καλή και ζεστή ενδυμασία Μάλλινες κάλτσες

σκούφος και γάντια είναι απαραίτητα Απαραίτητο επίσης είναι να έχει κανείς μαζί

του διπλά ζεύγη ρούχων ώστε να έχει να αλλάξει αν βραχούν αυτά που φοράει Οι

[107]

μπότες πρέπει να είναι 100 αδιάβροχες και ζεστές αλλά και να συνοδεύονται από

κατάλληλες γκέτες

Τα οινοπνευματώδη απαγορεύονται Σε περίπτωση που υποπτευθούμε ότι

κάποιος έχει πάθει κρυοπάγημα πρέπει να του παρέχουμε τις πρώτες βοήθειες και

να εξασφαλίσουμε οπωσδήποτε ένα σίγουρο και ασφαλές καταφύγιο όσο πιο

γρήγορα γίνεται γεγονός που θα βοηθήσει και ψυχολογικά τον ασθενή Κλείνοντας

εφιστώ την προσοχή στα εξής σημεία

Όσο αισθανόμαστε μούδιασμα και πόνο στα παγωμένα μέρη του σώματος μας

δεν πρέπει να ανησυχούμε ιδιαίτερα Όταν όμως σταματήσει και ο πόνος περάσει

πρέπει να δράσουμε αμέσως προσπαθώντας με κάθε τρόπο ndashλύνοντας τα

κορδόνια των παπουτσιών κάνοντας μαλάξεις και εντριβέςndash να επαναφέρουμε όσο

πιο γρήγορα γίνεται την κυκλοφορία του αίματος στο παγωμένο μέλος Σε

περίπτωση που χρειαστεί να μεταφέρουμε κάπου τον ασθενή πρέπει οπωσδήποτε

να τον κρατήσουμε ξύπνιο κάθε φορά που θα θελήσει να κοιμηθεί ή χάσει τις

αισθήσεις του Σε τέτοιες καταστάσεις είναι αυτονόητο ότι πρέπει ακόμα να

στείλουμε κάποιους να ειδοποιήσουν για βοήθεια

9 ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑ ndash ΗΛΙΑΣΗ

[108]

Με τις υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται ειδικά τους καλοκαιρινούς

μήνες είναι πολύ πιθανό να βρεθούμε αντιμέτωποι με την ηλίαση και την

θερμοπληξία Για να δούμε τι είναι και πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε

Ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα να διατηρεί σταθερή την εσωτερική του

θερμοκρασία με τη βοήθεια θερμορρυθμιστικών μηχανισμών

Σε υψηλές θερμοκρασίες το σώμα αποβάλλει θερμότητα περιορίζοντας τις

καύσεις του με διεύρυνση των μικρών αγγείων με αύξηση της εφίδρωσης

(ιδρώτας) και με επιτάχυνση της αναπνοής

91 Θερμοπληξία

Η αποβολή θερμότητας γίνεται αναλογικά με αγωγή στο 33 με ακτινοβολία

στο 45 και με εξάτμιση στο 22

Η θερμοπληξία είναι μία εξαιρετικά επείγουσα ιατρική κατάσταση απειλητική

για τη ζωή η οποία οφείλεται σε ανεπάρκεια ή σε δυσλειτουργία των

θερμορρυθμιστικών μηχανισμών Εκδηλώνεται με εγκεφαλικές διαταραχές

υψηλότατο πυρετό και απουσία εφίδρωσης

Όταν η ομοιοστατική λειτουργία διαταραχτεί σε μεγάλο βαθμό εμφανίζεται

θερμοπληξία με πυρετό σοβαρές βλάβες στη λειτουργία της καρδιάς των

πνευμόνων του εγκεφάλου του ήπατος και των νεφρών κατάσταση που μπορεί να

αποβεί μοιραία για τον πάσχοντα χωρίς νοσοκομειακή νοσηλεία

Για να συμβεί θερμοπληξία σε κάποιον άνθρωπο θα πρέπει να γίνουν

ταυτόχρονα τα εξής Υψηλή εξωτερική θερμοκρασία με υψηλή υγρασία (ώστε να

εμποδίζεται η απώλεια θερμότητας με εξατμίσεις) και προδιατεθειμένος

οργανισμός

Πιο συγκεκριμένα είναι μια λειτουργική διαταραχή του ανθρώπινου

οργανισμού που εμφανίζεται όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ

υψηλή και η σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας είναι πάνω από 70 γεγονός που

[109]

δυσκολεύει και εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα και την αποβολή θερμότητας

του σώματος

911 Προδιαθεσικοί παράγοντες

Ηλικία άνω των 65 ετών βρέφη παιδιά

Καρδιακή ανεπάρκεια χρόνια ασθένεια των νεφρών ή του ήπατος

Χρήση αλκοόλ και άλλων κατασταλτικών φαρμάκων

Χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων αντιπαρκινσονικών ορισμένων

αντιαλλεργικών κλπ

Ιστορικό παλαιότερης θερμοπληξίας

Μοναχικά εξασθενημένα άτομα

Υπέρβαρα άτομα

Ερασιτέχνες απροπόνητοι αθλητές σε κοπιώδεις αθλητικές δραστηριότητες

(πχ σε μαραθώνιο)

Εργασία κάτω από πολύ υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος

912 Μέτρα για την πρόληψη της θερμοπληξίας

Αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο

Προτιμούμε σκιερά και δροσερά μέρη ντυνόμαστε ελαφρά με άνετα και

ανοιχτόχρωμα ρούχα καπέλο και γυαλιά ηλίου

Αποφεύγουμε χώρους με συνωστισμό

Κάνουμε χλιαρά ντους πίνουμε πολλά υγρά

Καλό θα είναι να έχουμε πάντα μαζί μας ιαματικό νερό σε μορφή σπρέι και

να ψεκάζουμε συχνά τα σημεία του σώματος μας που είναι εκτεθειμένα στον ήλιο

Σε έντονη εφίδρωση φροντίζουμε για την λήψη αλατιού για να κρατηθεί το

επίπεδο των υγρών στον οργανισμό

Αποφεύγουμε τα οινοπνευματώδη ποτά καταναλώνουμε μικρά ελαφρά

γεύματα χωρίς λιπαρά αλλά με πολλά φρούτα και λαχανικά

Αποφεύγουμε τη βαριά σωματική εργασία σε ζεστούς χώρους με άπνοια και

μεγάλη υγρασία

[110]

Δεν περνάμε και δεν τρέχουμε πολλή ώρα κάτω από τον ήλιο αποφεύγουμε

τις μεγάλες διαδρομές με τα μέσα συγκοινωνίας

Τέλος ζητάμε την συμβουλή του γιατρού μας για οποιοδήποτε πρόβλημα

υγείας

Οι πιο ευπαθείς ομάδες σε υψηλές θερμοκρασίες είναι τα νεογνά και τα βρέφη

οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα Ειδικά όσοι πάσχουν από

χρόνια αναπνευστικά καρδιαγγειακά κλπ νοσήματα πρέπει να συμβουλεύονται

τον γιατρό τους αν θα συνεχίσουν την αγωγή και σε ποια δοσολογία διότι μερικά

φάρμακα έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν την θερμοκρασία του σώματος

913 Συμπτώματα Θερμοπληξίας

Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας μπορεί να μοιάζουν με αυτά της καρδιακής

προσβολής ή του εγκεφαλικού επεισοδίου

Στα πρώτα σημεία και συμπτώματα θερμοπληξίας περιλαμβάνονται

bull Δυνατός πονοκέφαλος

bull Ατονία

bull Αίσθημα καταβολής δυνάμεων

bull Τάση για λιποθυμία

bull Πτώση της αρτηριακής πίεσης

bull Ταχύς αλλά αδύναμος σφυγμός

bull Δυσκολία στην αναπνοή

bull Έντονη εφίδρωση

bull Κράμπες κυρίως στους μύες της κοιλίας και των κάτω άκρων

bull Παράξενη συμπεριφορά

bull Ψευδαισθήσεις

bull Σύγχυση

bull Διέγερση

bull Αποπροσανατολισμός

[111]

bull Ναυτία

bull Εμετοί

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις εμφανίζονται

bull Πολύ υψηλός πυρετός (gt39 οC)

bull Απουσία εφίδρωσης με δέρμα καυτό ερυθρό και ξηρό

bull Εμετοί - Διάρροιες

bull Ταχύπνοια και προοδευτική εξασθένιση των σφυγμών

Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα παρατηρούνται

bull Διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος

bull Έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

bull Νεφρική και αναπνευστική ανεπάρκεια που εκδηλώνονται με αναστολή της αποβολής ούρων και πνευμονικό οίδημα

bull Σπασμοί

bull Απώλεια αισθήσεων

bull Σε ακραίες περιπτώσεις Κώμα ακόμα και Θάνατος

914 Αντιμετώπιση Θερμοπληξίας

Μεταφέρουμε τον θερμόπληκτο σε μέρος δροσερό ευάερο σκιερό

Αφαιρέστε ταχέως τα ρούχα του ασθενούς

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Ψεκάστε το σώμα με δροσερό νερό Η χρήση πάγου είναι καλό να

αποφεύγεται αλλά θα πρέπει να επιχειρείται αν η θερμοκρασία δεν

πέφτειΧρησιμοποιείστε ανεμιστήρες ή οποιοδήποτε μέσο μπορεί να

διοχετεύσει αέρα με μεγάλη ταχύτητα (Προσοχή στο συνδυασμό νερού

και ανεμιστήρα Κίνδυνος ηλεκτροπληξίας)

[112]

Βάλτε τον ασθενή σε πλάγια θέση ώστε να είναι σε έκθεση μεγάλη

επιφάνεια του δέρματος του στη ροή του αέρα

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και στο κεφάλι του

Κάνουμε εντριβές στα άκρα του με κατεύθυνση από κάτω προς τα

πάνω

Αν μπορεί να πιει του δίνουμε πολλά υγρά και μικρές ποσότητες

αλατιού

Εννοείται ότι ειδοποιείτε το 166 Ο θερμόπληκτος πολλές φορές

χρειάζεται νοσηλεία σε Εντατική Μονάδα

Ελέγχετε διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίζετε τις

προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει

στους 38 οC

92 Ηλίαση

Η ηλίαση είναι η διαταραχή που εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη έκθεση

στον ήλιο με ακάλυπτο το κεφάλι και τον αυχένα Κατά τις μεσημβρινές ώρες που

οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στην γη ο κίνδυνος ηλίασης είναι

μεγαλύτερος

Συμβαίνει σε κουρασμένα άτομα και κυρίως τα παιδιά και τους ηλικιωμένους

Εμφανίζεται όταν η ηλιακή ακτινοβολία είναι έντονη και άμεση και οφείλεται στην

ευαισθησία που έχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος στην θερμότητα

Όταν λόγω παρατεταμένης έκθεσης στον ήλιο οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί του

σώματος υφίστανται κόπωση και ανεπαρκούν εμφανίζεται ηλίαση

Ομοιόσταση ονομάζεται η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερές τις

συνθήκες του εσωτερικού του περιβάλλοντος (θερμοκρασία συγκεντρώσεις

διάφορων συστατικών κτλ) παρά τις εξωτερικές μεταβολές

[113]

921 Συμπτώματα Ηλίασης

Τα συμπτώματά της μπορεί να είναι ελαφριάς μορφής αλλά και βαριάς Οι

ελαφριές μορφές ηλίασης εκδηλώνονται με αίσθημα γενικής κόπωσης ζάλη και

αναπνευστική δυσχέρεια Το πρόσωπο γίνεται κόκκινο και σε ορισμένες

περιπτώσεις ωχρό Σε ορισμένες περιπτώσεις δημιουργούνται φουσκάλες στο

δέρμα Η βαριά μορφή ηλίασης εκδηλώνεται με γενική κατάπτωση ίλιγγο ναυτία ή

και εμετό κοκκίνισμα στο πρόσωπο επιτάχυνση του σφυγμού και της αναπνοής

πυρετό (38deg-39deg) σπασμούς και απώλεια αισθήσεων

Συνοπτικά η ηλίαση εκδηλώνεται με

bull ατονία

bull ζάλη

bull αδυναμία

bull κράμπες

bull σύγχυση

bull ναυτία

bull εμετό

bull λιποθυμία

bull πονοκέφαλο

bull εγκεφαλική δυσλειτουργία

bull διαταραχές ούρων

[114]

Στην ήπια ηλίαση ο πάσχων έχει κουδούνισμα στα αυτιά πονοκέφαλο και

ναυτία Επιπλέον επιταχύνεται ο καρδιακός παλμός η αναπνοή και τα μάτια είναι

διευρυμένα

Όταν ηλίαση είναι μέτρια το άτομο έχει έντονο πονοκέφαλο αδυναμία και

πιθανή απώλεια της συνείδησης (μπορεί και να μπερδεύεται ακόμα και με άτομα

του περιβάλλοντος του που του είναι οικεία)

Μπορεί να υπάρχει ναυτία εμετός γρήγορη αναπνοή και ταχυπαλμία Τα ρίγη

και η αίσθηση ότι κρυώνει είναι κάτι συνηθισμένο

Συχνό είναι και το αίσθημα λιποθυμίας ή ζάλης Σε ορισμένες περιπτώσεις

δημιουργούνται φουσκάλες στο δέρμα Υπάρχει γενική κατάπτωση ίλιγγος και

πυρετός (η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται στους 38-39 βαθμούς Κελσίου

Στη σοβαρή ηλίαση το θύμα χάνει τη συνείδησή του το πρόσωπό του γίνεται

κόκκινο και στη συνέχεια χλωμό

Μπορεί να εκδηλωθούν σπασμοί παραισθήσεις και παραλήρημα

Αρκετές φορές υπάρχει ακούσια ούρηση και αφόδευση

Υπάρχει υψηλός πυρετός και η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να φτάσει

στους 41 βαθμούς Κελσίου Εάν δεν αντιμετωπιστεί η σοβαρή ηλίαση το

συντομότερο μπορεί να προκύψουν ακόμα εγκεφαλικές βλάβες

922 Πρώτες Βοήθειες σε περίπτωση Ηλίασης

bull Πρέπει να μεταφέρετε το θύμα σε δροσερό μέρος με ίσκιο

bull Να του κάνετε ένα δροσερό μπάνιο ή να το δροσίσετε εάν δεν δύναται να

κάνει μπάνιο με βρεγμένα πανιά

bull Χαλαρώνετε τη ζώνη και αφαιρείτε τα ρούχα του

bull Κρύα πετσέτα στον αυχένα για μείωση θερμοκρασίας

bull Παυσίπονο για τον πονοκέφαλο

[115]

bull Αντιπυρετικό για τον πυρετό

bull Άφθονα υγρά (χωρίς ζάχαρη) ndash Ισοτονικά ροφήματα

bull Διαλύετε ένα κουταλάκι γλυκού αλάτι σε ένα κιλό νερό και δίνετε στο θύμα

να πίνει αργά-αργά

bull Μην δίδετε υγρά εάν ο ασθενής κάνει εμετό ή εάν έχει ναυτία υπνηλία

μειωμένη εγρήγορση

bull Η ιατρική εξέταση μπορεί να είναι απαραίτητη

[116]

75 Ειδικοί Τύποι Εγκαυμάτων

Α Ηλεκτροπληξία - Κεραυνοπληξία

Η διέλευση του ηλεκτρικού ρεύματος από το ανθρώπινο σώμα δύναται να

προκαλέσει σοβαρές σωματικές βλάβες έως και θάνατο διότι το ανθρώπινο σώμα

αποτελεί καλό αγωγό του ηλεκτρισμού λόγω του υγρού που υπάρχει στους ιστούς

Συμπτώματα

Εκτίναξη εμβοές μούδιασμα ίλιγγος

Ασφυξία - Προβλήματα στην αναπνοή

Ανακοπή καρδιάς

Καρδιακή αρρυθμία

Οπτικές λάμψεις

Κώφωση

Σπασμοί Πόνοι στους μυς και συσπάσεις

Παροξυσμοί (κρίσεις)

Μούδιασμα

Βαθιά εγκαύματα οίδημα κάψιμο και απανθράκωση στο σημείο

εισόδου και εξόδου του ρεύματος Σημεία καταπληξίας απώλεια των

αισθήσεων

[94]

Πρώτες βοήθειες

Κλήση ΕΚΑΒ

Φροντίδα για διακοπή στην κεντρική παροχή ρεύματος για την

περίπτωση της ηλεκτροπληξίας

Αν δεν γίνεται κάτι τέτοιο αποσυνδέστε το καλώδιο της συσκευής

τραβώντας το από την πρίζα

Αν δεν μπορείτε πατήστε σε ένα στεγνό μονωτικό υλικό (κατάλογος

του ΟΤΕ πάκος εφημερίδων) και προσπαθήστε χρησιμοποιώντας

κάποιο μονωτικό υλικό (ξύλο γυαλί λάστιχο κλπ) να απομακρύνετε το

θύμα από την πηγή (πχ φθαρμένο καλώδιο) Προσέξτε επίσης το υλικό

αυτό να είναι στεγνό γιατί το νερό επιτρέπει τη δίοδο του ηλεκτρικού

ρεύματος

Απαγορεύεται να πιάνουμε το θύμα με γυμνά χέρια

Αν διαπιστώσετε ότι το θύμα φέρει εγκαύματα με διάμετρο που δεν

ξεπερνά τα 5 εκατοστά τοποθετήστε πάνω τους κομπρέσες με δροσερό

νερό ή πάγο τυλιγμένο σε πετσέτα και αφήστε τα εκεί για 5 λεπτά Στη

συνέχεια σκουπίστε και σκεπάστε τα εγκαύματα με μία γάζα

[95]

Στην αντιμετώπιση ενός συμβάντος κεραυνοπληξίας απομακρύνετε γρήγορα το

θύμα από το σημείο που έπεσε ο κεραυνός γιατί στο ίδιο μπορεί να πέσουν και

άλλοι κεραυνοί

Από τη στιγμή που θα σταματήσει η δίοδος ρεύματος μέσα από το σώμα του

πάσχοντα αξιολογήστε την κατάσταση του θύματος Αν δεν έχει σφυγμούς και

αναπνοή τότε εφαρμόστε ΚΑΡΠΑ και συνεχίστε έως ότου έρθει το ασθενοφόρο

που ήδη έχει ειδοποιηθεί από τον ανανήπτη ή κάποιο παρευρισκόμενο

Μην πλησιάσετε κάποιον που έχει χτυπηθεί από ηλεκτρικό ρεύμα υψηλής

τάσης έως ότου μάθετε επίσημα ότι το ρεύμα έχει κοπεί και απομονωθεί

Όταν βρίσκεστε σε εξωτερικούς χώρους

Αν η ηλεκτροπληξία οφείλεται σε ρεύμα υψηλής τάσης δεν μπορείτε να

πλησιάσετε το θύμα σε απόσταση τουλάχιστον είκοσι μέτρων λόγω του ηλεκτρικού

πεδίου που δημιουργείται Η μόνη λύση είναι η διακοπή του ρεύματος από τη ΔΕΗ

Μην πλησιάζετε ηλεκτροφόρα καλώδια ή κολώνες της ΔΕΗ που έχουν πέσει

[96]

Αν ένα αυτοκίνητο έχει παγιδευτεί κάτω από ηλεκτροφόρο καλώδιο ή κολώνα

της ΔΕΗ που έχει πέσει μην αγγίξετε το αυτοκίνητο και πείτε στους επιβάτες να

μείνουν μέσα Τα ελαστικά του αυτοκινήτου παρέχουν προστασία στους

ανθρώπους που βρίσκονται μέσα στο αυτοκίνητο Σε καμία περίπτωση μη

χρησιμοποιήσετε κλαδιά δέντρου για να σηκώσετε ηλεκτροφόρα καλώδια ή

κολώνες της ΔΕΗ καθώς η υγρασία του ξύλου μπορεί να μεταφέρει το ηλεκτρικό

ρεύμα στο σώμα σας

Β Εγκαύματα σε παιδιά

Η πρώτη μας αντίδραση έχει σημασία για να περιοριστεί η βλάβη στο δέρμα

bull Πρέπει άμεσα να σταματήσουμε το κάψιμο Αυτό μπορεί να σημαίνει να

απομακρύνουμε το παιδί από το συγκεκριμένο σημείο ή να ρίξουμε νερό στη

φωτιά ή να ρίξουμε μια κουβέρτα ή πετσέτα πάνω στη φωτιά ή να

χρησιμοποιήσουμε πυροσβεστήρα Είναι σημαντικό ιδιαίτερα αν είμαστε η μόνη

βοήθεια του παιδιού να μην εκτεθούμε και εμείς σε κίνδυνο εγκαύματος

bull Ως προς τα ρούχα και άλλα αντικείμενα πάνω στο δέρμα του παιδιού εάν

αυτά δεν φαίνονται κολλημένα πάνω στο παιδί και απομακρύνονται εύκολα τα

βγάζουμε από την περιοχή του εγκαύματος ΩΣΤΟΣΟ εάν φαίνονται κολλημένα

πάνω στο δέρμα του παιδιού ΔΕΝ τα απομακρύνουμε γιατί έτσι μπορεί να

προκαλέσουμε μεγαλύτερη βλάβη

bull Βάζουμε το παιδί κάτω από χλιαρό ή δροσερό νερό ΟΧΙ παγωμένο Όσο πιο

άμεσα τόσο καλύτερα γενικά έχει αξία να το κάνουμε μέσα στα πρώτα 30 λεπτά

από το έγκαυμα αλλά κάντε το ακόμα και αν έχουν περάσει 3 ώρες Βάζουμε το

έγκαυμα κάτω από το νερό για τουλάχιστον 10 λεπτά ιδανικά για μισή ώρα ΔΕΝ

βάζουμε πάνω στο έγκαυμα βούτυρο ή γιαούρτι ή πάγο

[97]

bull ΔΕΝ σπάμε τυχόν φυσαλίδες

bull Κρατάμε το άκρο με το έγκαυμα χέρι ή πόδι ανασηκωμένο ψηλά

bull Ζεστάνετε παράλληλα το παιδί τυλίγοντάς το με μια κουβέρτα ndash όχι στο

σημείο του εγκαύματος- ιδιαίτερα αν βάζουμε δροσερό νερό σε μεγάλη επιφάνεια

του δέρματος ώστε να αποφευχθεί η υποθερμία

bull Έπειτα καλύψτε την περιοχή του εγκαύματος με ένα διαφανές φιλμ κουζίνας

σαν κομμάτι πάνω στο δέρμα και όχι γύρω γύρω από ένα χέρι ή πόδι Άλλη επιλογή

είναι αποστειρωμένη γάζα όχι όμως σφιχτά ή περιμετρικά

bull Δώστε παυσίπονο στο παιδί παρακεταμόλη ή αντιφλεγμονώδες

bull Πηγαίνετε άμεσα στο νοσοκομείο εάν

Το έγκαυμα είναι μεγάλης έκτασης ndash οτιδήποτε μεγαλύτερο από

το χέρι του παιδιού

Το έγκαυμα είναι βαθύ το δέρμα φαίνεται άσπρο ή μαυρισμένο

Το έγκαυμα έχει δημιουργήσει φυσαλίδες και βρίσκεται στο

πρόσωπο στα χέρια στα πόδια ή στα γεννητικά όργανα

Το έγκαυμα είναι χημικό ή από ηλεκτρικό ρεύμα

Το έγκαυμα συνοδεύεται από εισπνοή ουσιών ή καπνού ή

έγκαυμα στην αναπνευστική οδό

Το έγκαυμα φαίνεται μολυσμένο ndash με εκροή υγρού επώδυνο

πρησμένο κόκκινο

[98]

Ηλιακό έγκαυμα σε παιδιά

bull Εάν η έκθεση στον ήλιο έχει προκαλέσει στο παιδί δέρμα κόκκινο ζεστό και

επώδυνο απομακρύνετε το άμεσα στην σκιά

bull Βάλτε το παιδί κάτω από νερό δροσερό ή στο μπάνιο

bull Εφαρμόστε στην περιοχή του δέρματος απλή ενυδατική ΟΧΙ λάδια ή

βούτυρο Αλοιφές με αλόη ή καλαμίνη βοηθούν

bull Δώστε στο παιδί παυσίπονο εάν απαιτείται

bull Δώστε στο παιδί άφθονα υγρά

bull Εάν το παιδί εκδηλώνει συμπτώματα θερμοπληξίας (ζάλη ταχυκαρδία

εμετούς αυξημένη θερμοκρασία σώματος) αναζητήστε ιατρική βοήθεια

8 ΥΠΟΘΕΡΜΙΑ ndash ΚΡΥΟΠΑΓΗΜΑΤΑ

Υποθερμία είναι η επιστημονική ονομασία της κατάστασης του οργανισμού

κατά την οποία αυτός χάνει θερμότητα με μεγαλύτερο ρυθμό από ότι παράγει

Όταν η εσωτερική θερμοκρασία του σώματος πέφτει κάτω από 35 βαθμούς

Κελσίου το αποτέλεσμα είναι η υποθερμία

Φυσιολογική θερμοκρασία

Σε νέους υγιείς ενήλικες η μέση θερμοκρασία του σώματος είναι 368 Παρά το

γεγονός ότι θερμοκρασίες σώματος πάνω από 372 και κάτω από 355 είναι γενικώς

παθολογικές η θερμορυθμιστική λειτουργία του laquoθερμοστάτηraquo του σώματος

διαφέρει από άτομο σε άτομο και τροποποιείται με την πάροδο της ηλικίας

Η υποθερμία μπορεί να ταξινομηθεί περαιτέρω ως ήπια (34deg - 36degC)middot μέτρια

(30deg - 34degC) ή βαριά (lt30degC) Οι χαμηλές θερμοκρασίες σώματος είναι πιθανότερο

να επηρεάσουν νεογνά ηλικιωμένους άτομα τα οποία εκτίθενται σε υγρές και

ψυχρές συνθήκες σε εξωτερικό περιβάλλον αλκοολικούς σηπτικούς ασθενείς

ασθενείς με τραύμα και ασθενείς με βαρύ υποθυρεοειδισμό Σε αυτά τα άτομα η

υποθερμία μπορεί να αποβεί μοιραία

[99]

Υπάρχουν 3 κατηγορίες υποθερμίας

Χρόνια συνήθως παρατηρούμενη στους αλκοολικούς ηλικιωμένους

και άλλους με ιατρικά προβλήματα

Κρίσεις εξαιτίας βυθίσματος σε κρύο νερό και

Κρίσεις που συμβαίνουν σε υγιή άτομα που εκτίθενται σε

περιβαλλοντολογικά στρες

81 Τα συμπτώματα της υποθερμίας

-Ανεξέλεγκτο ρίγος

-Δυσκολίες ομιλίας με μπέρδεμα του λόγου

-Χαμηλή συχνότητα αναπνοής

-Κρύο και χλωμό δέρμα

-Απώλεια συντονισμού των κινήσεων απώλεια συνείδησης λιποθυμία

-Παράλογη συμπεριφορά ή απάθεια

-Καρδιακός παλμός που είναι αδύναμος ακανόνιστος ή μη ψηλαφητός

-Μαζί με την υποθερμία μπορεί να συνυπάρχει και κρυοπάγημα

Όταν η θερμοκρασία του σώματος είναι 32-35οC το άτομο εμφανίζει

α) Ταχυκαρδία

β) Υπέρταση

γ) Ρίγος

δ) Μειωμένη συνείδηση κρίση απάθεια

Σε θερμοκρασία σώματος 28-32οC εμφανίζονται

α) Βραδυκαρδία

β) Μυδρίαση

γ) Επιβράδυνση αντανακλαστικών

δ) Διανοητική σύγχυση

ε) Λήθαργο

ζ) Αλλοιώσεις στο ΗΚΓ

[100]

Σε θερμοκρασίες σώματος κάτω των 28οC το δέρμα είναι μελανό και

παρουσιάζεται άπνοια ασυστολία κοιλιακή μαρμαρυγή διαταραχή ηλεκτρολυτών

νεφρική ανεπάρκεια

Οι άνθρωποι που παθαίνουν υποθερμία μπορεί αρχικά να μην το

αντιλαμβάνονται για δύο κυρίως λόγους

-Επειδή η υποθερμία εγκαθίσταται προοδευτικά ταυτόχρονα με την πτώση της

εσωτερικής θερμοκρασίας του σώματος

-Η υποθερμία προκαλεί πνευματική σύγχυση που δεν επιτρέπει στους

ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν ότι χρειάζονται επειγόντως περίθαλψη

812 Ποιοι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο

Για να πάθει κάποιος υποθερμία δεν είναι απαραίτητο να υπάρχουν συνθήκες

μεγάλου ψύχους Η υποθερμία μπορεί να συμβεί ακόμη και σε ήπιο καιρό όταν

είμαστε βρεγμένοι και εξαντλημένοι

Πολύ λεπτοί άνθρωποι μπορεί να προσβληθούν ταχύτερα από υποθερμία σε

σύγκριση με άτομα που έχουν υπερβολικό σωματικό λίπος

Επίσης ο υποσιτισμός (δίαιτα) οι καρδιαγγειακές παθήσεις ο

υποθυρεοειδισμός η κατανάλωση αλκοόλ ή η δηλητηρίαση από αλκοόλ λόγω

υπερβολικής κατανάλωσης (μέθη) αυξάνουν τον κίνδυνο υποθερμίας Τα

οινοπνευματώδη προκαλούν διεύρυνση των αιμοφόρων αγγείων με αποτέλεσμα

την απώλεια θερμότητας

[101]

813 Αντιμετώπιση υποθερμίας

Η άμεση αντιμετώπιση της υποθερμίας περιλαμβάνει το ζέσταμα του σώματος

για να προληφθούν επιπλοκές ή ανεπανόρθωτες βλάβες στον οργανισμό

Το άτομο πρέπει να μεταφερθεί άμεσα σε εσωτερικό χώρο Σε περίπτωση που

αυτό δεν είναι δυνατό πρέπει να προστατεύεται το σώμα του και το κεφάλι του να

απομονώνεται από το κρύο

Αν δεν μπορείς να παραμείνεις στεγνός ή ζεστός στις υπάρχουσες συνθήκες

σταμάτησε την έκθεση του σώματος στον αέρα

Εμποδίστε το χάσιμο θερμότητας βάζοντάς το σε απάνεμο μέρος Βγάλτε του

τα βρεγμένα ρούχα και φορέστε του στεγνά Προστατέψτε το από το έδαφος και

ζεστάνετέ το με όποιο τρόπο μπορείτε

Η τοποθέτηση ζεστών κομπρεσών στο λαιμό στο στομάχι στους καρπούς και

στις βουβωνικές περιοχές μπορεί να βοηθήσει καθώς έτσι θερμαίνεται το αίμα που

κυκλοφορεί διαμέσου των μεγάλων αιμοφόρων αγγείων που περνούν από τις εν

λόγω κομβικές περιοχές

Δεν πρέπει να τοποθετείται άμεση πηγή θερμότητας όπως ζεστό νερό ή λάμπα

θέρμανσης Επίσης πρέπει να αποφεύγεται να θερμαίνονται πρώτα τα άκρα του

σώματος δηλαδή τα πόδια και τα χέρια

Στόχος είναι η αύξηση της εσωτερικής θερμοκρασίας γιατί η παροχή ξαφνικής

εξωτερικής θερμότητας θα έχει σαν αποτέλεσμα παγωμένο αίμα να φτάσει άμεσα

στα σπλάχνα του ατόμου κάτι που θα δυσχεράνει ακόμα περισσότερο την

κατάσταση

Αποφεύγετε το τρίψιμο ή το μασάζ στο θύμα της υποθερμίας Χρειάζεται πολύ

απαλή μεταχείριση διότι υπάρχει ο κίνδυνος καρδιακής ανακοπής

[102]

Απαγορεύεται επίσης το αλκοόλ το οποίο προκαλεί διεύρυνση των αιμοφόρων

αγγείων με αποτέλεσμα την απώλεια θερμότητας Παράλληλα αυξάνεται και η

πιθανότητα δημιουργίας θρομβώσεων λόγω συστολής και διαστολής των αγγείων

Αντίθετα να δίνονται γουλιές ζεστών μη αλκοολικών ροφημάτων όπως το τσάι με

ζάχαρο το οποίο κυκλοφορώντας άμεσα στο αίμα θα προσφέρει ενέργεια και

θερμότητα

Στις περιπτώσεις που η αναπνοή είναι επικίνδυνα χαμηλή ή σταματά εντελώς

τότε πρέπει άμεσα να αρχίσει καρδιοαναπνευστική ανάνηψη

Επίσης εάν έχει όρεξη δώστε του γλυκά και σοκολάτες που περιέχουν

υδατάνθρακες και ζάχαρη και γρήγορα μετατρέπονται σε θερμότητα και ενέργεια

Εάν το θύμα είναι σε ημικωματώδη κατάσταση ή χειρότερα προσπαθήστε να το

κρατήσετε ξύπνιο Μη του δίνετε ζεστά υγρά από το στόμα σε σοβαρή υποθερμία

82 Κρυοπαγήματα ndash Χιονίστρες

Κρυοπάγημα μπορεί να δημιουργηθεί είτε από άμεση επαφή με ένα ψυχρό

σώμα ndashπχ χιόνι πάγοςndash είτε από γενική έκθεση του σώματος στο κρύο Στη

δεύτερη αυτή περίπτωση προσβάλλονται κυρίως η μύτη τα αυτιά και τα δάχτυλα

ποδιών χεριών Αυτό συμβαίνει γιατί τα μέρη αυτά προεξέχουν και είναι τα πιο

λεπτά σημεία του σώματος Οι χιονίστρες είναι η πιο ελαφριά μορφή

κρυοπαγήματος και συμβαίνουν μετά από έκθεση σε θερμοκρασία μεταξύ 0οC και

10οC και ταυτόχρονα υγρασία

Όμως ο τύπος και η βαρύτητα ενός κρυοπαγήματος δεν εξαρτώνται μόνο και

μόνο από την θερμοκρασία Άλλοι παράγοντες που επιδρούν είναι ο χρόνος της

τοπικής ή γενικής έκθεσης στο κρύο η υγρασία ο άνεμος η άσχημη ndashανεπαρκήςndash

ενδυμασία τα υγρά παπούτσια η ακινησία και η παρεμπόδιση γενικά της

κυκλοφορίας αίματος για οποιοδήποτε λόγο (πχ στενά ή σφικτά δεμένα

παπούτσια παρουσία κάποιας αποφρακτικής αρτηριοπάθειας)

Αρχικά δημιουργείται μια τοπική σύσπαση των μικρών αγγείων (φλεβίδιων και

αρτηριδίων) των άκρων της μύτης και των αυτιών Η αγγειοσύσπαση αυτή έχει σαν

[103]

συνέπεια την ελάττωση της αιμάτωσης που με τη σειρά της προκαλεί ελάττωση της

οξυγόνωσης των ιστών δηλαδή ανοξία Η ανοξία αυτή είναι υπεύθυνη για τον πόνο

που προκαλείται Τα προσβαλλόμενα μέρη χάνουν το φυσιολογικό τους και γίνονται

ωχρά άσπρα και συγχρόνως είναι κρύα

Εφόσον εξακολουθήσει η έκθεση στο κρύο τα μεν αρτηρίδια συνεχίζουν να

συσπώνται ακόμη περισσότερο ενώ τα φλεβίδια αρχίζουν να διαστέλλονται

Ταυτόχρονα αυξάνεται η διαβατότητα των τριχοειδών με άμεσο αποτέλεσμα την

έξοδο υγρού από τα αγγεία αυτά πλούσιου σε πρωτεΐνες και επακόλουθο

σχηματισμό οιδήματος στην πάσχουσα περιοχή Ακόμα είναι δυνατόν να

σχηματιστούν φυσαλίδες στο δέρμα που οφείλονται στην έντονη αγγειοδιαστολή

Στην περίοδο αυτή η ωχρότητα του δέρματος έχει αντικατασταθεί από ερυθρότητα

Σε μεγαλύτερη ακόμη παράταση της έκθεσης στο κρύο επέρχεται θρόμβωση των

τριχοειδών αγγείων εξαιτίας της συγκόλλησης ερυθρών αιμοσφαιρίων γεγονός

που συνεπάγεται την πλήρη νέκρωση των ιστών που αρδεύονται από τα αγγεία

αυτά

Υπάρχουν τέσσερις βαθμοί κρυοπαγημάτων

1 1ου βαθμού την ωχρότητα του δέρματος διαδέχεται ερυθρότητα και οίδημα

2 2ου βαθμού εκτός από τα προηγούμενα υπάρχουν και φυσαλίδες στο

δέρμα

[104]

3 3ου βαθμού υπάρχει προσβολή του δέρματος σε όλο του το πάχος και

δημιουργία νεκρώσεων και ελκών

4 4ου βαθμού την καταστροφή του δέρματος ακολουθεί καταστροφή των

υποδόριων ιστών πολλές φορές ακόμα και των οστών και δημιουργία ξηράς

γάγγραινας Είναι ευνόητο ότι όλα τα παραπάνω δεν γίνονται μέσα σε λίγο χρονικό

διάστημα Αντίθετα η εξέλιξη ενός κρυοπαγήματος μπορεί να ολοκληρωθεί ακόμα

και σε χρονικό διάστημα 2 μηνών ή και περισσότερο

[105]

Συμπτώματα κρυοπαγημάτων

Το πρώτο σύμπτωμα των κρυοπαγημάτων είναι ένα αίσθημα ψυχρότητας των

περιοχών που έχουν προσβληθεί Αργότερα προστίθενται μουδιάσματα νυγμοί και

πόνος Στην αρχή υπάρχει σαν σταθερό σύμπτωμα μπορεί να ακολουθήσει μέχρι

και λιποθυμία Η μύτη και τα μάγουλα συνήθως δεν πονούν όταν παγώσουν Το

δέρμα αρχικά είναι ωχρό αργότερα όμως γίνεται ερυθρό και κατόπιν μπορεί να

επακολουθήσουν δερματικές αλλοιώσεις

Πρώτες βοήθειες κρυοπαγημάτων

Ελέγχουμε για υποθερμία (έντονο ρίγος υπνηλία και απώλεια

συντονισμού)

Προστατεύουμε το δέρμα από περαιτέρω έκθεση στο κρύο

Προστατεύουμε το πρόσωπο τη μύτη και τα αυτιά καλύπτοντάς τα με κάτι

στεγνό και ζεστό (πχ σκούφο γάντια κουβέρτα κλπ) Μπορούμε τα χέρια

να τα βάλουμε κάτω από τις μασχάλες μας

Μεταφορά του ασθενή σε ζεστό χώρο Αφαιρούμε τα βρεγμένα

ρούχα (καλύτερα όταν είμαστε σε ζεστό χώρο)

Επαναθέρμανση Τα παγωμένα μέλη δεν πρέπει να τοποθετούνται κοντά

στις σόμπες ή στα καλοριφέρ ή στα τζάκια Καλό είναι να εμβαπτίζονται σε νερό

ευχάριστης θερμοκρασίας για αρκετή ώρα μέχρι να επέλθει κάποια απόψυξη και

κατόπιν να αυξάνεται προοδευτικά η θερμοκρασία του νερού (μέχρι 40 βαθμούς) Η

μεγάλη εξωτερική θερμότητα μπορεί να προκαλέσει αύξηση των απαιτήσεων σε

οξυγόνο και ελάττωση του τόνου των αγγείων πράγμα που θα επιδεινώσει

περισσότερο την κυκλοφορική ανεπάρκεια και να φέρει αποτελέσματα αντίθετα απrsquo

αυτά που επιθυμούμε Δεν τρίβουμε τις παγωμένες περιοχές αλλά τις laquoβαπτίζουμεraquo

σε ζεστό νερό (37 έως 40 C) - για 15 έως 30 λεπτά Αν δεν έχουμε θερμόμετρο

δοκιμάζουμε το νερό με τον αγκώνα μας Θα πρέπει να το αισθανόμαστε ζεστό και

όχι καυτό (να είναι ανεκτό)

[106]

Καθαρισμός του τραύματος (αν υπάρχει) κι άσηπτη περίδεσή του

Παρακέντηση των φυσαλίδων (αν υπάρχουν)

Χορήγηση αντιβιοτικών και τέλεση αντιτετανικού ορού

Γενική τόνωση του οργανισμού με χορήγηση ζεστών ροφημάτων

(οινοπνευματώδη ποτά απαγορεύονται αυστηρά γιατί προκαλούν αγγειοδιαστολή

και επιτείνουν την απώλεια της θερμότητας)

Ελαφρές ασκήσεις μόλις βελτιωθεί το χρώμα των μελών που πάσχουν

Η αναθέρμανση πρέπει να γίνει μόνο όταν το άτομο έχει φτάσει σε ζεστό

μέρος μετά από το οποίο δεν θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί τα άκρα που έπαθαν

κρυοπαγήματα Για παράδειγμα είναι προτιμότερο να συνεχίσει κάποιος να

περπατά στα χιόνια με κρυοπαγήματα στα πόδια παρά να αναθερμανθούν

πρόχειρα στο ύπαιθρο και να περπατήσει πάλι επειδή οι βλάβες που θα πάθει στα

πόδια είναι πολύ μεγαλύτερες

Δεν σπάμε σε καμία περίπτωση τις φουσκάλες

Η πρόληψη των κρυοπαγημάτων έχει μεγάλη σημασία Όταν πηγαίνουμε στο

βουνό είναι απαραίτητο να έχουμε καλή και ζεστή ενδυμασία Μάλλινες κάλτσες

σκούφος και γάντια είναι απαραίτητα Απαραίτητο επίσης είναι να έχει κανείς μαζί

του διπλά ζεύγη ρούχων ώστε να έχει να αλλάξει αν βραχούν αυτά που φοράει Οι

[107]

μπότες πρέπει να είναι 100 αδιάβροχες και ζεστές αλλά και να συνοδεύονται από

κατάλληλες γκέτες

Τα οινοπνευματώδη απαγορεύονται Σε περίπτωση που υποπτευθούμε ότι

κάποιος έχει πάθει κρυοπάγημα πρέπει να του παρέχουμε τις πρώτες βοήθειες και

να εξασφαλίσουμε οπωσδήποτε ένα σίγουρο και ασφαλές καταφύγιο όσο πιο

γρήγορα γίνεται γεγονός που θα βοηθήσει και ψυχολογικά τον ασθενή Κλείνοντας

εφιστώ την προσοχή στα εξής σημεία

Όσο αισθανόμαστε μούδιασμα και πόνο στα παγωμένα μέρη του σώματος μας

δεν πρέπει να ανησυχούμε ιδιαίτερα Όταν όμως σταματήσει και ο πόνος περάσει

πρέπει να δράσουμε αμέσως προσπαθώντας με κάθε τρόπο ndashλύνοντας τα

κορδόνια των παπουτσιών κάνοντας μαλάξεις και εντριβέςndash να επαναφέρουμε όσο

πιο γρήγορα γίνεται την κυκλοφορία του αίματος στο παγωμένο μέλος Σε

περίπτωση που χρειαστεί να μεταφέρουμε κάπου τον ασθενή πρέπει οπωσδήποτε

να τον κρατήσουμε ξύπνιο κάθε φορά που θα θελήσει να κοιμηθεί ή χάσει τις

αισθήσεις του Σε τέτοιες καταστάσεις είναι αυτονόητο ότι πρέπει ακόμα να

στείλουμε κάποιους να ειδοποιήσουν για βοήθεια

9 ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑ ndash ΗΛΙΑΣΗ

[108]

Με τις υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται ειδικά τους καλοκαιρινούς

μήνες είναι πολύ πιθανό να βρεθούμε αντιμέτωποι με την ηλίαση και την

θερμοπληξία Για να δούμε τι είναι και πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε

Ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα να διατηρεί σταθερή την εσωτερική του

θερμοκρασία με τη βοήθεια θερμορρυθμιστικών μηχανισμών

Σε υψηλές θερμοκρασίες το σώμα αποβάλλει θερμότητα περιορίζοντας τις

καύσεις του με διεύρυνση των μικρών αγγείων με αύξηση της εφίδρωσης

(ιδρώτας) και με επιτάχυνση της αναπνοής

91 Θερμοπληξία

Η αποβολή θερμότητας γίνεται αναλογικά με αγωγή στο 33 με ακτινοβολία

στο 45 και με εξάτμιση στο 22

Η θερμοπληξία είναι μία εξαιρετικά επείγουσα ιατρική κατάσταση απειλητική

για τη ζωή η οποία οφείλεται σε ανεπάρκεια ή σε δυσλειτουργία των

θερμορρυθμιστικών μηχανισμών Εκδηλώνεται με εγκεφαλικές διαταραχές

υψηλότατο πυρετό και απουσία εφίδρωσης

Όταν η ομοιοστατική λειτουργία διαταραχτεί σε μεγάλο βαθμό εμφανίζεται

θερμοπληξία με πυρετό σοβαρές βλάβες στη λειτουργία της καρδιάς των

πνευμόνων του εγκεφάλου του ήπατος και των νεφρών κατάσταση που μπορεί να

αποβεί μοιραία για τον πάσχοντα χωρίς νοσοκομειακή νοσηλεία

Για να συμβεί θερμοπληξία σε κάποιον άνθρωπο θα πρέπει να γίνουν

ταυτόχρονα τα εξής Υψηλή εξωτερική θερμοκρασία με υψηλή υγρασία (ώστε να

εμποδίζεται η απώλεια θερμότητας με εξατμίσεις) και προδιατεθειμένος

οργανισμός

Πιο συγκεκριμένα είναι μια λειτουργική διαταραχή του ανθρώπινου

οργανισμού που εμφανίζεται όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ

υψηλή και η σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας είναι πάνω από 70 γεγονός που

[109]

δυσκολεύει και εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα και την αποβολή θερμότητας

του σώματος

911 Προδιαθεσικοί παράγοντες

Ηλικία άνω των 65 ετών βρέφη παιδιά

Καρδιακή ανεπάρκεια χρόνια ασθένεια των νεφρών ή του ήπατος

Χρήση αλκοόλ και άλλων κατασταλτικών φαρμάκων

Χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων αντιπαρκινσονικών ορισμένων

αντιαλλεργικών κλπ

Ιστορικό παλαιότερης θερμοπληξίας

Μοναχικά εξασθενημένα άτομα

Υπέρβαρα άτομα

Ερασιτέχνες απροπόνητοι αθλητές σε κοπιώδεις αθλητικές δραστηριότητες

(πχ σε μαραθώνιο)

Εργασία κάτω από πολύ υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος

912 Μέτρα για την πρόληψη της θερμοπληξίας

Αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο

Προτιμούμε σκιερά και δροσερά μέρη ντυνόμαστε ελαφρά με άνετα και

ανοιχτόχρωμα ρούχα καπέλο και γυαλιά ηλίου

Αποφεύγουμε χώρους με συνωστισμό

Κάνουμε χλιαρά ντους πίνουμε πολλά υγρά

Καλό θα είναι να έχουμε πάντα μαζί μας ιαματικό νερό σε μορφή σπρέι και

να ψεκάζουμε συχνά τα σημεία του σώματος μας που είναι εκτεθειμένα στον ήλιο

Σε έντονη εφίδρωση φροντίζουμε για την λήψη αλατιού για να κρατηθεί το

επίπεδο των υγρών στον οργανισμό

Αποφεύγουμε τα οινοπνευματώδη ποτά καταναλώνουμε μικρά ελαφρά

γεύματα χωρίς λιπαρά αλλά με πολλά φρούτα και λαχανικά

Αποφεύγουμε τη βαριά σωματική εργασία σε ζεστούς χώρους με άπνοια και

μεγάλη υγρασία

[110]

Δεν περνάμε και δεν τρέχουμε πολλή ώρα κάτω από τον ήλιο αποφεύγουμε

τις μεγάλες διαδρομές με τα μέσα συγκοινωνίας

Τέλος ζητάμε την συμβουλή του γιατρού μας για οποιοδήποτε πρόβλημα

υγείας

Οι πιο ευπαθείς ομάδες σε υψηλές θερμοκρασίες είναι τα νεογνά και τα βρέφη

οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα Ειδικά όσοι πάσχουν από

χρόνια αναπνευστικά καρδιαγγειακά κλπ νοσήματα πρέπει να συμβουλεύονται

τον γιατρό τους αν θα συνεχίσουν την αγωγή και σε ποια δοσολογία διότι μερικά

φάρμακα έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν την θερμοκρασία του σώματος

913 Συμπτώματα Θερμοπληξίας

Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας μπορεί να μοιάζουν με αυτά της καρδιακής

προσβολής ή του εγκεφαλικού επεισοδίου

Στα πρώτα σημεία και συμπτώματα θερμοπληξίας περιλαμβάνονται

bull Δυνατός πονοκέφαλος

bull Ατονία

bull Αίσθημα καταβολής δυνάμεων

bull Τάση για λιποθυμία

bull Πτώση της αρτηριακής πίεσης

bull Ταχύς αλλά αδύναμος σφυγμός

bull Δυσκολία στην αναπνοή

bull Έντονη εφίδρωση

bull Κράμπες κυρίως στους μύες της κοιλίας και των κάτω άκρων

bull Παράξενη συμπεριφορά

bull Ψευδαισθήσεις

bull Σύγχυση

bull Διέγερση

bull Αποπροσανατολισμός

[111]

bull Ναυτία

bull Εμετοί

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις εμφανίζονται

bull Πολύ υψηλός πυρετός (gt39 οC)

bull Απουσία εφίδρωσης με δέρμα καυτό ερυθρό και ξηρό

bull Εμετοί - Διάρροιες

bull Ταχύπνοια και προοδευτική εξασθένιση των σφυγμών

Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα παρατηρούνται

bull Διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος

bull Έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

bull Νεφρική και αναπνευστική ανεπάρκεια που εκδηλώνονται με αναστολή της αποβολής ούρων και πνευμονικό οίδημα

bull Σπασμοί

bull Απώλεια αισθήσεων

bull Σε ακραίες περιπτώσεις Κώμα ακόμα και Θάνατος

914 Αντιμετώπιση Θερμοπληξίας

Μεταφέρουμε τον θερμόπληκτο σε μέρος δροσερό ευάερο σκιερό

Αφαιρέστε ταχέως τα ρούχα του ασθενούς

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Ψεκάστε το σώμα με δροσερό νερό Η χρήση πάγου είναι καλό να

αποφεύγεται αλλά θα πρέπει να επιχειρείται αν η θερμοκρασία δεν

πέφτειΧρησιμοποιείστε ανεμιστήρες ή οποιοδήποτε μέσο μπορεί να

διοχετεύσει αέρα με μεγάλη ταχύτητα (Προσοχή στο συνδυασμό νερού

και ανεμιστήρα Κίνδυνος ηλεκτροπληξίας)

[112]

Βάλτε τον ασθενή σε πλάγια θέση ώστε να είναι σε έκθεση μεγάλη

επιφάνεια του δέρματος του στη ροή του αέρα

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και στο κεφάλι του

Κάνουμε εντριβές στα άκρα του με κατεύθυνση από κάτω προς τα

πάνω

Αν μπορεί να πιει του δίνουμε πολλά υγρά και μικρές ποσότητες

αλατιού

Εννοείται ότι ειδοποιείτε το 166 Ο θερμόπληκτος πολλές φορές

χρειάζεται νοσηλεία σε Εντατική Μονάδα

Ελέγχετε διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίζετε τις

προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει

στους 38 οC

92 Ηλίαση

Η ηλίαση είναι η διαταραχή που εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη έκθεση

στον ήλιο με ακάλυπτο το κεφάλι και τον αυχένα Κατά τις μεσημβρινές ώρες που

οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στην γη ο κίνδυνος ηλίασης είναι

μεγαλύτερος

Συμβαίνει σε κουρασμένα άτομα και κυρίως τα παιδιά και τους ηλικιωμένους

Εμφανίζεται όταν η ηλιακή ακτινοβολία είναι έντονη και άμεση και οφείλεται στην

ευαισθησία που έχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος στην θερμότητα

Όταν λόγω παρατεταμένης έκθεσης στον ήλιο οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί του

σώματος υφίστανται κόπωση και ανεπαρκούν εμφανίζεται ηλίαση

Ομοιόσταση ονομάζεται η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερές τις

συνθήκες του εσωτερικού του περιβάλλοντος (θερμοκρασία συγκεντρώσεις

διάφορων συστατικών κτλ) παρά τις εξωτερικές μεταβολές

[113]

921 Συμπτώματα Ηλίασης

Τα συμπτώματά της μπορεί να είναι ελαφριάς μορφής αλλά και βαριάς Οι

ελαφριές μορφές ηλίασης εκδηλώνονται με αίσθημα γενικής κόπωσης ζάλη και

αναπνευστική δυσχέρεια Το πρόσωπο γίνεται κόκκινο και σε ορισμένες

περιπτώσεις ωχρό Σε ορισμένες περιπτώσεις δημιουργούνται φουσκάλες στο

δέρμα Η βαριά μορφή ηλίασης εκδηλώνεται με γενική κατάπτωση ίλιγγο ναυτία ή

και εμετό κοκκίνισμα στο πρόσωπο επιτάχυνση του σφυγμού και της αναπνοής

πυρετό (38deg-39deg) σπασμούς και απώλεια αισθήσεων

Συνοπτικά η ηλίαση εκδηλώνεται με

bull ατονία

bull ζάλη

bull αδυναμία

bull κράμπες

bull σύγχυση

bull ναυτία

bull εμετό

bull λιποθυμία

bull πονοκέφαλο

bull εγκεφαλική δυσλειτουργία

bull διαταραχές ούρων

[114]

Στην ήπια ηλίαση ο πάσχων έχει κουδούνισμα στα αυτιά πονοκέφαλο και

ναυτία Επιπλέον επιταχύνεται ο καρδιακός παλμός η αναπνοή και τα μάτια είναι

διευρυμένα

Όταν ηλίαση είναι μέτρια το άτομο έχει έντονο πονοκέφαλο αδυναμία και

πιθανή απώλεια της συνείδησης (μπορεί και να μπερδεύεται ακόμα και με άτομα

του περιβάλλοντος του που του είναι οικεία)

Μπορεί να υπάρχει ναυτία εμετός γρήγορη αναπνοή και ταχυπαλμία Τα ρίγη

και η αίσθηση ότι κρυώνει είναι κάτι συνηθισμένο

Συχνό είναι και το αίσθημα λιποθυμίας ή ζάλης Σε ορισμένες περιπτώσεις

δημιουργούνται φουσκάλες στο δέρμα Υπάρχει γενική κατάπτωση ίλιγγος και

πυρετός (η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται στους 38-39 βαθμούς Κελσίου

Στη σοβαρή ηλίαση το θύμα χάνει τη συνείδησή του το πρόσωπό του γίνεται

κόκκινο και στη συνέχεια χλωμό

Μπορεί να εκδηλωθούν σπασμοί παραισθήσεις και παραλήρημα

Αρκετές φορές υπάρχει ακούσια ούρηση και αφόδευση

Υπάρχει υψηλός πυρετός και η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να φτάσει

στους 41 βαθμούς Κελσίου Εάν δεν αντιμετωπιστεί η σοβαρή ηλίαση το

συντομότερο μπορεί να προκύψουν ακόμα εγκεφαλικές βλάβες

922 Πρώτες Βοήθειες σε περίπτωση Ηλίασης

bull Πρέπει να μεταφέρετε το θύμα σε δροσερό μέρος με ίσκιο

bull Να του κάνετε ένα δροσερό μπάνιο ή να το δροσίσετε εάν δεν δύναται να

κάνει μπάνιο με βρεγμένα πανιά

bull Χαλαρώνετε τη ζώνη και αφαιρείτε τα ρούχα του

bull Κρύα πετσέτα στον αυχένα για μείωση θερμοκρασίας

bull Παυσίπονο για τον πονοκέφαλο

[115]

bull Αντιπυρετικό για τον πυρετό

bull Άφθονα υγρά (χωρίς ζάχαρη) ndash Ισοτονικά ροφήματα

bull Διαλύετε ένα κουταλάκι γλυκού αλάτι σε ένα κιλό νερό και δίνετε στο θύμα

να πίνει αργά-αργά

bull Μην δίδετε υγρά εάν ο ασθενής κάνει εμετό ή εάν έχει ναυτία υπνηλία

μειωμένη εγρήγορση

bull Η ιατρική εξέταση μπορεί να είναι απαραίτητη

[116]

Πρώτες βοήθειες

Κλήση ΕΚΑΒ

Φροντίδα για διακοπή στην κεντρική παροχή ρεύματος για την

περίπτωση της ηλεκτροπληξίας

Αν δεν γίνεται κάτι τέτοιο αποσυνδέστε το καλώδιο της συσκευής

τραβώντας το από την πρίζα

Αν δεν μπορείτε πατήστε σε ένα στεγνό μονωτικό υλικό (κατάλογος

του ΟΤΕ πάκος εφημερίδων) και προσπαθήστε χρησιμοποιώντας

κάποιο μονωτικό υλικό (ξύλο γυαλί λάστιχο κλπ) να απομακρύνετε το

θύμα από την πηγή (πχ φθαρμένο καλώδιο) Προσέξτε επίσης το υλικό

αυτό να είναι στεγνό γιατί το νερό επιτρέπει τη δίοδο του ηλεκτρικού

ρεύματος

Απαγορεύεται να πιάνουμε το θύμα με γυμνά χέρια

Αν διαπιστώσετε ότι το θύμα φέρει εγκαύματα με διάμετρο που δεν

ξεπερνά τα 5 εκατοστά τοποθετήστε πάνω τους κομπρέσες με δροσερό

νερό ή πάγο τυλιγμένο σε πετσέτα και αφήστε τα εκεί για 5 λεπτά Στη

συνέχεια σκουπίστε και σκεπάστε τα εγκαύματα με μία γάζα

[95]

Στην αντιμετώπιση ενός συμβάντος κεραυνοπληξίας απομακρύνετε γρήγορα το

θύμα από το σημείο που έπεσε ο κεραυνός γιατί στο ίδιο μπορεί να πέσουν και

άλλοι κεραυνοί

Από τη στιγμή που θα σταματήσει η δίοδος ρεύματος μέσα από το σώμα του

πάσχοντα αξιολογήστε την κατάσταση του θύματος Αν δεν έχει σφυγμούς και

αναπνοή τότε εφαρμόστε ΚΑΡΠΑ και συνεχίστε έως ότου έρθει το ασθενοφόρο

που ήδη έχει ειδοποιηθεί από τον ανανήπτη ή κάποιο παρευρισκόμενο

Μην πλησιάσετε κάποιον που έχει χτυπηθεί από ηλεκτρικό ρεύμα υψηλής

τάσης έως ότου μάθετε επίσημα ότι το ρεύμα έχει κοπεί και απομονωθεί

Όταν βρίσκεστε σε εξωτερικούς χώρους

Αν η ηλεκτροπληξία οφείλεται σε ρεύμα υψηλής τάσης δεν μπορείτε να

πλησιάσετε το θύμα σε απόσταση τουλάχιστον είκοσι μέτρων λόγω του ηλεκτρικού

πεδίου που δημιουργείται Η μόνη λύση είναι η διακοπή του ρεύματος από τη ΔΕΗ

Μην πλησιάζετε ηλεκτροφόρα καλώδια ή κολώνες της ΔΕΗ που έχουν πέσει

[96]

Αν ένα αυτοκίνητο έχει παγιδευτεί κάτω από ηλεκτροφόρο καλώδιο ή κολώνα

της ΔΕΗ που έχει πέσει μην αγγίξετε το αυτοκίνητο και πείτε στους επιβάτες να

μείνουν μέσα Τα ελαστικά του αυτοκινήτου παρέχουν προστασία στους

ανθρώπους που βρίσκονται μέσα στο αυτοκίνητο Σε καμία περίπτωση μη

χρησιμοποιήσετε κλαδιά δέντρου για να σηκώσετε ηλεκτροφόρα καλώδια ή

κολώνες της ΔΕΗ καθώς η υγρασία του ξύλου μπορεί να μεταφέρει το ηλεκτρικό

ρεύμα στο σώμα σας

Β Εγκαύματα σε παιδιά

Η πρώτη μας αντίδραση έχει σημασία για να περιοριστεί η βλάβη στο δέρμα

bull Πρέπει άμεσα να σταματήσουμε το κάψιμο Αυτό μπορεί να σημαίνει να

απομακρύνουμε το παιδί από το συγκεκριμένο σημείο ή να ρίξουμε νερό στη

φωτιά ή να ρίξουμε μια κουβέρτα ή πετσέτα πάνω στη φωτιά ή να

χρησιμοποιήσουμε πυροσβεστήρα Είναι σημαντικό ιδιαίτερα αν είμαστε η μόνη

βοήθεια του παιδιού να μην εκτεθούμε και εμείς σε κίνδυνο εγκαύματος

bull Ως προς τα ρούχα και άλλα αντικείμενα πάνω στο δέρμα του παιδιού εάν

αυτά δεν φαίνονται κολλημένα πάνω στο παιδί και απομακρύνονται εύκολα τα

βγάζουμε από την περιοχή του εγκαύματος ΩΣΤΟΣΟ εάν φαίνονται κολλημένα

πάνω στο δέρμα του παιδιού ΔΕΝ τα απομακρύνουμε γιατί έτσι μπορεί να

προκαλέσουμε μεγαλύτερη βλάβη

bull Βάζουμε το παιδί κάτω από χλιαρό ή δροσερό νερό ΟΧΙ παγωμένο Όσο πιο

άμεσα τόσο καλύτερα γενικά έχει αξία να το κάνουμε μέσα στα πρώτα 30 λεπτά

από το έγκαυμα αλλά κάντε το ακόμα και αν έχουν περάσει 3 ώρες Βάζουμε το

έγκαυμα κάτω από το νερό για τουλάχιστον 10 λεπτά ιδανικά για μισή ώρα ΔΕΝ

βάζουμε πάνω στο έγκαυμα βούτυρο ή γιαούρτι ή πάγο

[97]

bull ΔΕΝ σπάμε τυχόν φυσαλίδες

bull Κρατάμε το άκρο με το έγκαυμα χέρι ή πόδι ανασηκωμένο ψηλά

bull Ζεστάνετε παράλληλα το παιδί τυλίγοντάς το με μια κουβέρτα ndash όχι στο

σημείο του εγκαύματος- ιδιαίτερα αν βάζουμε δροσερό νερό σε μεγάλη επιφάνεια

του δέρματος ώστε να αποφευχθεί η υποθερμία

bull Έπειτα καλύψτε την περιοχή του εγκαύματος με ένα διαφανές φιλμ κουζίνας

σαν κομμάτι πάνω στο δέρμα και όχι γύρω γύρω από ένα χέρι ή πόδι Άλλη επιλογή

είναι αποστειρωμένη γάζα όχι όμως σφιχτά ή περιμετρικά

bull Δώστε παυσίπονο στο παιδί παρακεταμόλη ή αντιφλεγμονώδες

bull Πηγαίνετε άμεσα στο νοσοκομείο εάν

Το έγκαυμα είναι μεγάλης έκτασης ndash οτιδήποτε μεγαλύτερο από

το χέρι του παιδιού

Το έγκαυμα είναι βαθύ το δέρμα φαίνεται άσπρο ή μαυρισμένο

Το έγκαυμα έχει δημιουργήσει φυσαλίδες και βρίσκεται στο

πρόσωπο στα χέρια στα πόδια ή στα γεννητικά όργανα

Το έγκαυμα είναι χημικό ή από ηλεκτρικό ρεύμα

Το έγκαυμα συνοδεύεται από εισπνοή ουσιών ή καπνού ή

έγκαυμα στην αναπνευστική οδό

Το έγκαυμα φαίνεται μολυσμένο ndash με εκροή υγρού επώδυνο

πρησμένο κόκκινο

[98]

Ηλιακό έγκαυμα σε παιδιά

bull Εάν η έκθεση στον ήλιο έχει προκαλέσει στο παιδί δέρμα κόκκινο ζεστό και

επώδυνο απομακρύνετε το άμεσα στην σκιά

bull Βάλτε το παιδί κάτω από νερό δροσερό ή στο μπάνιο

bull Εφαρμόστε στην περιοχή του δέρματος απλή ενυδατική ΟΧΙ λάδια ή

βούτυρο Αλοιφές με αλόη ή καλαμίνη βοηθούν

bull Δώστε στο παιδί παυσίπονο εάν απαιτείται

bull Δώστε στο παιδί άφθονα υγρά

bull Εάν το παιδί εκδηλώνει συμπτώματα θερμοπληξίας (ζάλη ταχυκαρδία

εμετούς αυξημένη θερμοκρασία σώματος) αναζητήστε ιατρική βοήθεια

8 ΥΠΟΘΕΡΜΙΑ ndash ΚΡΥΟΠΑΓΗΜΑΤΑ

Υποθερμία είναι η επιστημονική ονομασία της κατάστασης του οργανισμού

κατά την οποία αυτός χάνει θερμότητα με μεγαλύτερο ρυθμό από ότι παράγει

Όταν η εσωτερική θερμοκρασία του σώματος πέφτει κάτω από 35 βαθμούς

Κελσίου το αποτέλεσμα είναι η υποθερμία

Φυσιολογική θερμοκρασία

Σε νέους υγιείς ενήλικες η μέση θερμοκρασία του σώματος είναι 368 Παρά το

γεγονός ότι θερμοκρασίες σώματος πάνω από 372 και κάτω από 355 είναι γενικώς

παθολογικές η θερμορυθμιστική λειτουργία του laquoθερμοστάτηraquo του σώματος

διαφέρει από άτομο σε άτομο και τροποποιείται με την πάροδο της ηλικίας

Η υποθερμία μπορεί να ταξινομηθεί περαιτέρω ως ήπια (34deg - 36degC)middot μέτρια

(30deg - 34degC) ή βαριά (lt30degC) Οι χαμηλές θερμοκρασίες σώματος είναι πιθανότερο

να επηρεάσουν νεογνά ηλικιωμένους άτομα τα οποία εκτίθενται σε υγρές και

ψυχρές συνθήκες σε εξωτερικό περιβάλλον αλκοολικούς σηπτικούς ασθενείς

ασθενείς με τραύμα και ασθενείς με βαρύ υποθυρεοειδισμό Σε αυτά τα άτομα η

υποθερμία μπορεί να αποβεί μοιραία

[99]

Υπάρχουν 3 κατηγορίες υποθερμίας

Χρόνια συνήθως παρατηρούμενη στους αλκοολικούς ηλικιωμένους

και άλλους με ιατρικά προβλήματα

Κρίσεις εξαιτίας βυθίσματος σε κρύο νερό και

Κρίσεις που συμβαίνουν σε υγιή άτομα που εκτίθενται σε

περιβαλλοντολογικά στρες

81 Τα συμπτώματα της υποθερμίας

-Ανεξέλεγκτο ρίγος

-Δυσκολίες ομιλίας με μπέρδεμα του λόγου

-Χαμηλή συχνότητα αναπνοής

-Κρύο και χλωμό δέρμα

-Απώλεια συντονισμού των κινήσεων απώλεια συνείδησης λιποθυμία

-Παράλογη συμπεριφορά ή απάθεια

-Καρδιακός παλμός που είναι αδύναμος ακανόνιστος ή μη ψηλαφητός

-Μαζί με την υποθερμία μπορεί να συνυπάρχει και κρυοπάγημα

Όταν η θερμοκρασία του σώματος είναι 32-35οC το άτομο εμφανίζει

α) Ταχυκαρδία

β) Υπέρταση

γ) Ρίγος

δ) Μειωμένη συνείδηση κρίση απάθεια

Σε θερμοκρασία σώματος 28-32οC εμφανίζονται

α) Βραδυκαρδία

β) Μυδρίαση

γ) Επιβράδυνση αντανακλαστικών

δ) Διανοητική σύγχυση

ε) Λήθαργο

ζ) Αλλοιώσεις στο ΗΚΓ

[100]

Σε θερμοκρασίες σώματος κάτω των 28οC το δέρμα είναι μελανό και

παρουσιάζεται άπνοια ασυστολία κοιλιακή μαρμαρυγή διαταραχή ηλεκτρολυτών

νεφρική ανεπάρκεια

Οι άνθρωποι που παθαίνουν υποθερμία μπορεί αρχικά να μην το

αντιλαμβάνονται για δύο κυρίως λόγους

-Επειδή η υποθερμία εγκαθίσταται προοδευτικά ταυτόχρονα με την πτώση της

εσωτερικής θερμοκρασίας του σώματος

-Η υποθερμία προκαλεί πνευματική σύγχυση που δεν επιτρέπει στους

ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν ότι χρειάζονται επειγόντως περίθαλψη

812 Ποιοι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο

Για να πάθει κάποιος υποθερμία δεν είναι απαραίτητο να υπάρχουν συνθήκες

μεγάλου ψύχους Η υποθερμία μπορεί να συμβεί ακόμη και σε ήπιο καιρό όταν

είμαστε βρεγμένοι και εξαντλημένοι

Πολύ λεπτοί άνθρωποι μπορεί να προσβληθούν ταχύτερα από υποθερμία σε

σύγκριση με άτομα που έχουν υπερβολικό σωματικό λίπος

Επίσης ο υποσιτισμός (δίαιτα) οι καρδιαγγειακές παθήσεις ο

υποθυρεοειδισμός η κατανάλωση αλκοόλ ή η δηλητηρίαση από αλκοόλ λόγω

υπερβολικής κατανάλωσης (μέθη) αυξάνουν τον κίνδυνο υποθερμίας Τα

οινοπνευματώδη προκαλούν διεύρυνση των αιμοφόρων αγγείων με αποτέλεσμα

την απώλεια θερμότητας

[101]

813 Αντιμετώπιση υποθερμίας

Η άμεση αντιμετώπιση της υποθερμίας περιλαμβάνει το ζέσταμα του σώματος

για να προληφθούν επιπλοκές ή ανεπανόρθωτες βλάβες στον οργανισμό

Το άτομο πρέπει να μεταφερθεί άμεσα σε εσωτερικό χώρο Σε περίπτωση που

αυτό δεν είναι δυνατό πρέπει να προστατεύεται το σώμα του και το κεφάλι του να

απομονώνεται από το κρύο

Αν δεν μπορείς να παραμείνεις στεγνός ή ζεστός στις υπάρχουσες συνθήκες

σταμάτησε την έκθεση του σώματος στον αέρα

Εμποδίστε το χάσιμο θερμότητας βάζοντάς το σε απάνεμο μέρος Βγάλτε του

τα βρεγμένα ρούχα και φορέστε του στεγνά Προστατέψτε το από το έδαφος και

ζεστάνετέ το με όποιο τρόπο μπορείτε

Η τοποθέτηση ζεστών κομπρεσών στο λαιμό στο στομάχι στους καρπούς και

στις βουβωνικές περιοχές μπορεί να βοηθήσει καθώς έτσι θερμαίνεται το αίμα που

κυκλοφορεί διαμέσου των μεγάλων αιμοφόρων αγγείων που περνούν από τις εν

λόγω κομβικές περιοχές

Δεν πρέπει να τοποθετείται άμεση πηγή θερμότητας όπως ζεστό νερό ή λάμπα

θέρμανσης Επίσης πρέπει να αποφεύγεται να θερμαίνονται πρώτα τα άκρα του

σώματος δηλαδή τα πόδια και τα χέρια

Στόχος είναι η αύξηση της εσωτερικής θερμοκρασίας γιατί η παροχή ξαφνικής

εξωτερικής θερμότητας θα έχει σαν αποτέλεσμα παγωμένο αίμα να φτάσει άμεσα

στα σπλάχνα του ατόμου κάτι που θα δυσχεράνει ακόμα περισσότερο την

κατάσταση

Αποφεύγετε το τρίψιμο ή το μασάζ στο θύμα της υποθερμίας Χρειάζεται πολύ

απαλή μεταχείριση διότι υπάρχει ο κίνδυνος καρδιακής ανακοπής

[102]

Απαγορεύεται επίσης το αλκοόλ το οποίο προκαλεί διεύρυνση των αιμοφόρων

αγγείων με αποτέλεσμα την απώλεια θερμότητας Παράλληλα αυξάνεται και η

πιθανότητα δημιουργίας θρομβώσεων λόγω συστολής και διαστολής των αγγείων

Αντίθετα να δίνονται γουλιές ζεστών μη αλκοολικών ροφημάτων όπως το τσάι με

ζάχαρο το οποίο κυκλοφορώντας άμεσα στο αίμα θα προσφέρει ενέργεια και

θερμότητα

Στις περιπτώσεις που η αναπνοή είναι επικίνδυνα χαμηλή ή σταματά εντελώς

τότε πρέπει άμεσα να αρχίσει καρδιοαναπνευστική ανάνηψη

Επίσης εάν έχει όρεξη δώστε του γλυκά και σοκολάτες που περιέχουν

υδατάνθρακες και ζάχαρη και γρήγορα μετατρέπονται σε θερμότητα και ενέργεια

Εάν το θύμα είναι σε ημικωματώδη κατάσταση ή χειρότερα προσπαθήστε να το

κρατήσετε ξύπνιο Μη του δίνετε ζεστά υγρά από το στόμα σε σοβαρή υποθερμία

82 Κρυοπαγήματα ndash Χιονίστρες

Κρυοπάγημα μπορεί να δημιουργηθεί είτε από άμεση επαφή με ένα ψυχρό

σώμα ndashπχ χιόνι πάγοςndash είτε από γενική έκθεση του σώματος στο κρύο Στη

δεύτερη αυτή περίπτωση προσβάλλονται κυρίως η μύτη τα αυτιά και τα δάχτυλα

ποδιών χεριών Αυτό συμβαίνει γιατί τα μέρη αυτά προεξέχουν και είναι τα πιο

λεπτά σημεία του σώματος Οι χιονίστρες είναι η πιο ελαφριά μορφή

κρυοπαγήματος και συμβαίνουν μετά από έκθεση σε θερμοκρασία μεταξύ 0οC και

10οC και ταυτόχρονα υγρασία

Όμως ο τύπος και η βαρύτητα ενός κρυοπαγήματος δεν εξαρτώνται μόνο και

μόνο από την θερμοκρασία Άλλοι παράγοντες που επιδρούν είναι ο χρόνος της

τοπικής ή γενικής έκθεσης στο κρύο η υγρασία ο άνεμος η άσχημη ndashανεπαρκήςndash

ενδυμασία τα υγρά παπούτσια η ακινησία και η παρεμπόδιση γενικά της

κυκλοφορίας αίματος για οποιοδήποτε λόγο (πχ στενά ή σφικτά δεμένα

παπούτσια παρουσία κάποιας αποφρακτικής αρτηριοπάθειας)

Αρχικά δημιουργείται μια τοπική σύσπαση των μικρών αγγείων (φλεβίδιων και

αρτηριδίων) των άκρων της μύτης και των αυτιών Η αγγειοσύσπαση αυτή έχει σαν

[103]

συνέπεια την ελάττωση της αιμάτωσης που με τη σειρά της προκαλεί ελάττωση της

οξυγόνωσης των ιστών δηλαδή ανοξία Η ανοξία αυτή είναι υπεύθυνη για τον πόνο

που προκαλείται Τα προσβαλλόμενα μέρη χάνουν το φυσιολογικό τους και γίνονται

ωχρά άσπρα και συγχρόνως είναι κρύα

Εφόσον εξακολουθήσει η έκθεση στο κρύο τα μεν αρτηρίδια συνεχίζουν να

συσπώνται ακόμη περισσότερο ενώ τα φλεβίδια αρχίζουν να διαστέλλονται

Ταυτόχρονα αυξάνεται η διαβατότητα των τριχοειδών με άμεσο αποτέλεσμα την

έξοδο υγρού από τα αγγεία αυτά πλούσιου σε πρωτεΐνες και επακόλουθο

σχηματισμό οιδήματος στην πάσχουσα περιοχή Ακόμα είναι δυνατόν να

σχηματιστούν φυσαλίδες στο δέρμα που οφείλονται στην έντονη αγγειοδιαστολή

Στην περίοδο αυτή η ωχρότητα του δέρματος έχει αντικατασταθεί από ερυθρότητα

Σε μεγαλύτερη ακόμη παράταση της έκθεσης στο κρύο επέρχεται θρόμβωση των

τριχοειδών αγγείων εξαιτίας της συγκόλλησης ερυθρών αιμοσφαιρίων γεγονός

που συνεπάγεται την πλήρη νέκρωση των ιστών που αρδεύονται από τα αγγεία

αυτά

Υπάρχουν τέσσερις βαθμοί κρυοπαγημάτων

1 1ου βαθμού την ωχρότητα του δέρματος διαδέχεται ερυθρότητα και οίδημα

2 2ου βαθμού εκτός από τα προηγούμενα υπάρχουν και φυσαλίδες στο

δέρμα

[104]

3 3ου βαθμού υπάρχει προσβολή του δέρματος σε όλο του το πάχος και

δημιουργία νεκρώσεων και ελκών

4 4ου βαθμού την καταστροφή του δέρματος ακολουθεί καταστροφή των

υποδόριων ιστών πολλές φορές ακόμα και των οστών και δημιουργία ξηράς

γάγγραινας Είναι ευνόητο ότι όλα τα παραπάνω δεν γίνονται μέσα σε λίγο χρονικό

διάστημα Αντίθετα η εξέλιξη ενός κρυοπαγήματος μπορεί να ολοκληρωθεί ακόμα

και σε χρονικό διάστημα 2 μηνών ή και περισσότερο

[105]

Συμπτώματα κρυοπαγημάτων

Το πρώτο σύμπτωμα των κρυοπαγημάτων είναι ένα αίσθημα ψυχρότητας των

περιοχών που έχουν προσβληθεί Αργότερα προστίθενται μουδιάσματα νυγμοί και

πόνος Στην αρχή υπάρχει σαν σταθερό σύμπτωμα μπορεί να ακολουθήσει μέχρι

και λιποθυμία Η μύτη και τα μάγουλα συνήθως δεν πονούν όταν παγώσουν Το

δέρμα αρχικά είναι ωχρό αργότερα όμως γίνεται ερυθρό και κατόπιν μπορεί να

επακολουθήσουν δερματικές αλλοιώσεις

Πρώτες βοήθειες κρυοπαγημάτων

Ελέγχουμε για υποθερμία (έντονο ρίγος υπνηλία και απώλεια

συντονισμού)

Προστατεύουμε το δέρμα από περαιτέρω έκθεση στο κρύο

Προστατεύουμε το πρόσωπο τη μύτη και τα αυτιά καλύπτοντάς τα με κάτι

στεγνό και ζεστό (πχ σκούφο γάντια κουβέρτα κλπ) Μπορούμε τα χέρια

να τα βάλουμε κάτω από τις μασχάλες μας

Μεταφορά του ασθενή σε ζεστό χώρο Αφαιρούμε τα βρεγμένα

ρούχα (καλύτερα όταν είμαστε σε ζεστό χώρο)

Επαναθέρμανση Τα παγωμένα μέλη δεν πρέπει να τοποθετούνται κοντά

στις σόμπες ή στα καλοριφέρ ή στα τζάκια Καλό είναι να εμβαπτίζονται σε νερό

ευχάριστης θερμοκρασίας για αρκετή ώρα μέχρι να επέλθει κάποια απόψυξη και

κατόπιν να αυξάνεται προοδευτικά η θερμοκρασία του νερού (μέχρι 40 βαθμούς) Η

μεγάλη εξωτερική θερμότητα μπορεί να προκαλέσει αύξηση των απαιτήσεων σε

οξυγόνο και ελάττωση του τόνου των αγγείων πράγμα που θα επιδεινώσει

περισσότερο την κυκλοφορική ανεπάρκεια και να φέρει αποτελέσματα αντίθετα απrsquo

αυτά που επιθυμούμε Δεν τρίβουμε τις παγωμένες περιοχές αλλά τις laquoβαπτίζουμεraquo

σε ζεστό νερό (37 έως 40 C) - για 15 έως 30 λεπτά Αν δεν έχουμε θερμόμετρο

δοκιμάζουμε το νερό με τον αγκώνα μας Θα πρέπει να το αισθανόμαστε ζεστό και

όχι καυτό (να είναι ανεκτό)

[106]

Καθαρισμός του τραύματος (αν υπάρχει) κι άσηπτη περίδεσή του

Παρακέντηση των φυσαλίδων (αν υπάρχουν)

Χορήγηση αντιβιοτικών και τέλεση αντιτετανικού ορού

Γενική τόνωση του οργανισμού με χορήγηση ζεστών ροφημάτων

(οινοπνευματώδη ποτά απαγορεύονται αυστηρά γιατί προκαλούν αγγειοδιαστολή

και επιτείνουν την απώλεια της θερμότητας)

Ελαφρές ασκήσεις μόλις βελτιωθεί το χρώμα των μελών που πάσχουν

Η αναθέρμανση πρέπει να γίνει μόνο όταν το άτομο έχει φτάσει σε ζεστό

μέρος μετά από το οποίο δεν θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί τα άκρα που έπαθαν

κρυοπαγήματα Για παράδειγμα είναι προτιμότερο να συνεχίσει κάποιος να

περπατά στα χιόνια με κρυοπαγήματα στα πόδια παρά να αναθερμανθούν

πρόχειρα στο ύπαιθρο και να περπατήσει πάλι επειδή οι βλάβες που θα πάθει στα

πόδια είναι πολύ μεγαλύτερες

Δεν σπάμε σε καμία περίπτωση τις φουσκάλες

Η πρόληψη των κρυοπαγημάτων έχει μεγάλη σημασία Όταν πηγαίνουμε στο

βουνό είναι απαραίτητο να έχουμε καλή και ζεστή ενδυμασία Μάλλινες κάλτσες

σκούφος και γάντια είναι απαραίτητα Απαραίτητο επίσης είναι να έχει κανείς μαζί

του διπλά ζεύγη ρούχων ώστε να έχει να αλλάξει αν βραχούν αυτά που φοράει Οι

[107]

μπότες πρέπει να είναι 100 αδιάβροχες και ζεστές αλλά και να συνοδεύονται από

κατάλληλες γκέτες

Τα οινοπνευματώδη απαγορεύονται Σε περίπτωση που υποπτευθούμε ότι

κάποιος έχει πάθει κρυοπάγημα πρέπει να του παρέχουμε τις πρώτες βοήθειες και

να εξασφαλίσουμε οπωσδήποτε ένα σίγουρο και ασφαλές καταφύγιο όσο πιο

γρήγορα γίνεται γεγονός που θα βοηθήσει και ψυχολογικά τον ασθενή Κλείνοντας

εφιστώ την προσοχή στα εξής σημεία

Όσο αισθανόμαστε μούδιασμα και πόνο στα παγωμένα μέρη του σώματος μας

δεν πρέπει να ανησυχούμε ιδιαίτερα Όταν όμως σταματήσει και ο πόνος περάσει

πρέπει να δράσουμε αμέσως προσπαθώντας με κάθε τρόπο ndashλύνοντας τα

κορδόνια των παπουτσιών κάνοντας μαλάξεις και εντριβέςndash να επαναφέρουμε όσο

πιο γρήγορα γίνεται την κυκλοφορία του αίματος στο παγωμένο μέλος Σε

περίπτωση που χρειαστεί να μεταφέρουμε κάπου τον ασθενή πρέπει οπωσδήποτε

να τον κρατήσουμε ξύπνιο κάθε φορά που θα θελήσει να κοιμηθεί ή χάσει τις

αισθήσεις του Σε τέτοιες καταστάσεις είναι αυτονόητο ότι πρέπει ακόμα να

στείλουμε κάποιους να ειδοποιήσουν για βοήθεια

9 ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑ ndash ΗΛΙΑΣΗ

[108]

Με τις υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται ειδικά τους καλοκαιρινούς

μήνες είναι πολύ πιθανό να βρεθούμε αντιμέτωποι με την ηλίαση και την

θερμοπληξία Για να δούμε τι είναι και πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε

Ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα να διατηρεί σταθερή την εσωτερική του

θερμοκρασία με τη βοήθεια θερμορρυθμιστικών μηχανισμών

Σε υψηλές θερμοκρασίες το σώμα αποβάλλει θερμότητα περιορίζοντας τις

καύσεις του με διεύρυνση των μικρών αγγείων με αύξηση της εφίδρωσης

(ιδρώτας) και με επιτάχυνση της αναπνοής

91 Θερμοπληξία

Η αποβολή θερμότητας γίνεται αναλογικά με αγωγή στο 33 με ακτινοβολία

στο 45 και με εξάτμιση στο 22

Η θερμοπληξία είναι μία εξαιρετικά επείγουσα ιατρική κατάσταση απειλητική

για τη ζωή η οποία οφείλεται σε ανεπάρκεια ή σε δυσλειτουργία των

θερμορρυθμιστικών μηχανισμών Εκδηλώνεται με εγκεφαλικές διαταραχές

υψηλότατο πυρετό και απουσία εφίδρωσης

Όταν η ομοιοστατική λειτουργία διαταραχτεί σε μεγάλο βαθμό εμφανίζεται

θερμοπληξία με πυρετό σοβαρές βλάβες στη λειτουργία της καρδιάς των

πνευμόνων του εγκεφάλου του ήπατος και των νεφρών κατάσταση που μπορεί να

αποβεί μοιραία για τον πάσχοντα χωρίς νοσοκομειακή νοσηλεία

Για να συμβεί θερμοπληξία σε κάποιον άνθρωπο θα πρέπει να γίνουν

ταυτόχρονα τα εξής Υψηλή εξωτερική θερμοκρασία με υψηλή υγρασία (ώστε να

εμποδίζεται η απώλεια θερμότητας με εξατμίσεις) και προδιατεθειμένος

οργανισμός

Πιο συγκεκριμένα είναι μια λειτουργική διαταραχή του ανθρώπινου

οργανισμού που εμφανίζεται όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ

υψηλή και η σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας είναι πάνω από 70 γεγονός που

[109]

δυσκολεύει και εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα και την αποβολή θερμότητας

του σώματος

911 Προδιαθεσικοί παράγοντες

Ηλικία άνω των 65 ετών βρέφη παιδιά

Καρδιακή ανεπάρκεια χρόνια ασθένεια των νεφρών ή του ήπατος

Χρήση αλκοόλ και άλλων κατασταλτικών φαρμάκων

Χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων αντιπαρκινσονικών ορισμένων

αντιαλλεργικών κλπ

Ιστορικό παλαιότερης θερμοπληξίας

Μοναχικά εξασθενημένα άτομα

Υπέρβαρα άτομα

Ερασιτέχνες απροπόνητοι αθλητές σε κοπιώδεις αθλητικές δραστηριότητες

(πχ σε μαραθώνιο)

Εργασία κάτω από πολύ υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος

912 Μέτρα για την πρόληψη της θερμοπληξίας

Αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο

Προτιμούμε σκιερά και δροσερά μέρη ντυνόμαστε ελαφρά με άνετα και

ανοιχτόχρωμα ρούχα καπέλο και γυαλιά ηλίου

Αποφεύγουμε χώρους με συνωστισμό

Κάνουμε χλιαρά ντους πίνουμε πολλά υγρά

Καλό θα είναι να έχουμε πάντα μαζί μας ιαματικό νερό σε μορφή σπρέι και

να ψεκάζουμε συχνά τα σημεία του σώματος μας που είναι εκτεθειμένα στον ήλιο

Σε έντονη εφίδρωση φροντίζουμε για την λήψη αλατιού για να κρατηθεί το

επίπεδο των υγρών στον οργανισμό

Αποφεύγουμε τα οινοπνευματώδη ποτά καταναλώνουμε μικρά ελαφρά

γεύματα χωρίς λιπαρά αλλά με πολλά φρούτα και λαχανικά

Αποφεύγουμε τη βαριά σωματική εργασία σε ζεστούς χώρους με άπνοια και

μεγάλη υγρασία

[110]

Δεν περνάμε και δεν τρέχουμε πολλή ώρα κάτω από τον ήλιο αποφεύγουμε

τις μεγάλες διαδρομές με τα μέσα συγκοινωνίας

Τέλος ζητάμε την συμβουλή του γιατρού μας για οποιοδήποτε πρόβλημα

υγείας

Οι πιο ευπαθείς ομάδες σε υψηλές θερμοκρασίες είναι τα νεογνά και τα βρέφη

οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα Ειδικά όσοι πάσχουν από

χρόνια αναπνευστικά καρδιαγγειακά κλπ νοσήματα πρέπει να συμβουλεύονται

τον γιατρό τους αν θα συνεχίσουν την αγωγή και σε ποια δοσολογία διότι μερικά

φάρμακα έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν την θερμοκρασία του σώματος

913 Συμπτώματα Θερμοπληξίας

Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας μπορεί να μοιάζουν με αυτά της καρδιακής

προσβολής ή του εγκεφαλικού επεισοδίου

Στα πρώτα σημεία και συμπτώματα θερμοπληξίας περιλαμβάνονται

bull Δυνατός πονοκέφαλος

bull Ατονία

bull Αίσθημα καταβολής δυνάμεων

bull Τάση για λιποθυμία

bull Πτώση της αρτηριακής πίεσης

bull Ταχύς αλλά αδύναμος σφυγμός

bull Δυσκολία στην αναπνοή

bull Έντονη εφίδρωση

bull Κράμπες κυρίως στους μύες της κοιλίας και των κάτω άκρων

bull Παράξενη συμπεριφορά

bull Ψευδαισθήσεις

bull Σύγχυση

bull Διέγερση

bull Αποπροσανατολισμός

[111]

bull Ναυτία

bull Εμετοί

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις εμφανίζονται

bull Πολύ υψηλός πυρετός (gt39 οC)

bull Απουσία εφίδρωσης με δέρμα καυτό ερυθρό και ξηρό

bull Εμετοί - Διάρροιες

bull Ταχύπνοια και προοδευτική εξασθένιση των σφυγμών

Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα παρατηρούνται

bull Διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος

bull Έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

bull Νεφρική και αναπνευστική ανεπάρκεια που εκδηλώνονται με αναστολή της αποβολής ούρων και πνευμονικό οίδημα

bull Σπασμοί

bull Απώλεια αισθήσεων

bull Σε ακραίες περιπτώσεις Κώμα ακόμα και Θάνατος

914 Αντιμετώπιση Θερμοπληξίας

Μεταφέρουμε τον θερμόπληκτο σε μέρος δροσερό ευάερο σκιερό

Αφαιρέστε ταχέως τα ρούχα του ασθενούς

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Ψεκάστε το σώμα με δροσερό νερό Η χρήση πάγου είναι καλό να

αποφεύγεται αλλά θα πρέπει να επιχειρείται αν η θερμοκρασία δεν

πέφτειΧρησιμοποιείστε ανεμιστήρες ή οποιοδήποτε μέσο μπορεί να

διοχετεύσει αέρα με μεγάλη ταχύτητα (Προσοχή στο συνδυασμό νερού

και ανεμιστήρα Κίνδυνος ηλεκτροπληξίας)

[112]

Βάλτε τον ασθενή σε πλάγια θέση ώστε να είναι σε έκθεση μεγάλη

επιφάνεια του δέρματος του στη ροή του αέρα

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και στο κεφάλι του

Κάνουμε εντριβές στα άκρα του με κατεύθυνση από κάτω προς τα

πάνω

Αν μπορεί να πιει του δίνουμε πολλά υγρά και μικρές ποσότητες

αλατιού

Εννοείται ότι ειδοποιείτε το 166 Ο θερμόπληκτος πολλές φορές

χρειάζεται νοσηλεία σε Εντατική Μονάδα

Ελέγχετε διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίζετε τις

προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει

στους 38 οC

92 Ηλίαση

Η ηλίαση είναι η διαταραχή που εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη έκθεση

στον ήλιο με ακάλυπτο το κεφάλι και τον αυχένα Κατά τις μεσημβρινές ώρες που

οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στην γη ο κίνδυνος ηλίασης είναι

μεγαλύτερος

Συμβαίνει σε κουρασμένα άτομα και κυρίως τα παιδιά και τους ηλικιωμένους

Εμφανίζεται όταν η ηλιακή ακτινοβολία είναι έντονη και άμεση και οφείλεται στην

ευαισθησία που έχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος στην θερμότητα

Όταν λόγω παρατεταμένης έκθεσης στον ήλιο οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί του

σώματος υφίστανται κόπωση και ανεπαρκούν εμφανίζεται ηλίαση

Ομοιόσταση ονομάζεται η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερές τις

συνθήκες του εσωτερικού του περιβάλλοντος (θερμοκρασία συγκεντρώσεις

διάφορων συστατικών κτλ) παρά τις εξωτερικές μεταβολές

[113]

921 Συμπτώματα Ηλίασης

Τα συμπτώματά της μπορεί να είναι ελαφριάς μορφής αλλά και βαριάς Οι

ελαφριές μορφές ηλίασης εκδηλώνονται με αίσθημα γενικής κόπωσης ζάλη και

αναπνευστική δυσχέρεια Το πρόσωπο γίνεται κόκκινο και σε ορισμένες

περιπτώσεις ωχρό Σε ορισμένες περιπτώσεις δημιουργούνται φουσκάλες στο

δέρμα Η βαριά μορφή ηλίασης εκδηλώνεται με γενική κατάπτωση ίλιγγο ναυτία ή

και εμετό κοκκίνισμα στο πρόσωπο επιτάχυνση του σφυγμού και της αναπνοής

πυρετό (38deg-39deg) σπασμούς και απώλεια αισθήσεων

Συνοπτικά η ηλίαση εκδηλώνεται με

bull ατονία

bull ζάλη

bull αδυναμία

bull κράμπες

bull σύγχυση

bull ναυτία

bull εμετό

bull λιποθυμία

bull πονοκέφαλο

bull εγκεφαλική δυσλειτουργία

bull διαταραχές ούρων

[114]

Στην ήπια ηλίαση ο πάσχων έχει κουδούνισμα στα αυτιά πονοκέφαλο και

ναυτία Επιπλέον επιταχύνεται ο καρδιακός παλμός η αναπνοή και τα μάτια είναι

διευρυμένα

Όταν ηλίαση είναι μέτρια το άτομο έχει έντονο πονοκέφαλο αδυναμία και

πιθανή απώλεια της συνείδησης (μπορεί και να μπερδεύεται ακόμα και με άτομα

του περιβάλλοντος του που του είναι οικεία)

Μπορεί να υπάρχει ναυτία εμετός γρήγορη αναπνοή και ταχυπαλμία Τα ρίγη

και η αίσθηση ότι κρυώνει είναι κάτι συνηθισμένο

Συχνό είναι και το αίσθημα λιποθυμίας ή ζάλης Σε ορισμένες περιπτώσεις

δημιουργούνται φουσκάλες στο δέρμα Υπάρχει γενική κατάπτωση ίλιγγος και

πυρετός (η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται στους 38-39 βαθμούς Κελσίου

Στη σοβαρή ηλίαση το θύμα χάνει τη συνείδησή του το πρόσωπό του γίνεται

κόκκινο και στη συνέχεια χλωμό

Μπορεί να εκδηλωθούν σπασμοί παραισθήσεις και παραλήρημα

Αρκετές φορές υπάρχει ακούσια ούρηση και αφόδευση

Υπάρχει υψηλός πυρετός και η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να φτάσει

στους 41 βαθμούς Κελσίου Εάν δεν αντιμετωπιστεί η σοβαρή ηλίαση το

συντομότερο μπορεί να προκύψουν ακόμα εγκεφαλικές βλάβες

922 Πρώτες Βοήθειες σε περίπτωση Ηλίασης

bull Πρέπει να μεταφέρετε το θύμα σε δροσερό μέρος με ίσκιο

bull Να του κάνετε ένα δροσερό μπάνιο ή να το δροσίσετε εάν δεν δύναται να

κάνει μπάνιο με βρεγμένα πανιά

bull Χαλαρώνετε τη ζώνη και αφαιρείτε τα ρούχα του

bull Κρύα πετσέτα στον αυχένα για μείωση θερμοκρασίας

bull Παυσίπονο για τον πονοκέφαλο

[115]

bull Αντιπυρετικό για τον πυρετό

bull Άφθονα υγρά (χωρίς ζάχαρη) ndash Ισοτονικά ροφήματα

bull Διαλύετε ένα κουταλάκι γλυκού αλάτι σε ένα κιλό νερό και δίνετε στο θύμα

να πίνει αργά-αργά

bull Μην δίδετε υγρά εάν ο ασθενής κάνει εμετό ή εάν έχει ναυτία υπνηλία

μειωμένη εγρήγορση

bull Η ιατρική εξέταση μπορεί να είναι απαραίτητη

[116]

Στην αντιμετώπιση ενός συμβάντος κεραυνοπληξίας απομακρύνετε γρήγορα το

θύμα από το σημείο που έπεσε ο κεραυνός γιατί στο ίδιο μπορεί να πέσουν και

άλλοι κεραυνοί

Από τη στιγμή που θα σταματήσει η δίοδος ρεύματος μέσα από το σώμα του

πάσχοντα αξιολογήστε την κατάσταση του θύματος Αν δεν έχει σφυγμούς και

αναπνοή τότε εφαρμόστε ΚΑΡΠΑ και συνεχίστε έως ότου έρθει το ασθενοφόρο

που ήδη έχει ειδοποιηθεί από τον ανανήπτη ή κάποιο παρευρισκόμενο

Μην πλησιάσετε κάποιον που έχει χτυπηθεί από ηλεκτρικό ρεύμα υψηλής

τάσης έως ότου μάθετε επίσημα ότι το ρεύμα έχει κοπεί και απομονωθεί

Όταν βρίσκεστε σε εξωτερικούς χώρους

Αν η ηλεκτροπληξία οφείλεται σε ρεύμα υψηλής τάσης δεν μπορείτε να

πλησιάσετε το θύμα σε απόσταση τουλάχιστον είκοσι μέτρων λόγω του ηλεκτρικού

πεδίου που δημιουργείται Η μόνη λύση είναι η διακοπή του ρεύματος από τη ΔΕΗ

Μην πλησιάζετε ηλεκτροφόρα καλώδια ή κολώνες της ΔΕΗ που έχουν πέσει

[96]

Αν ένα αυτοκίνητο έχει παγιδευτεί κάτω από ηλεκτροφόρο καλώδιο ή κολώνα

της ΔΕΗ που έχει πέσει μην αγγίξετε το αυτοκίνητο και πείτε στους επιβάτες να

μείνουν μέσα Τα ελαστικά του αυτοκινήτου παρέχουν προστασία στους

ανθρώπους που βρίσκονται μέσα στο αυτοκίνητο Σε καμία περίπτωση μη

χρησιμοποιήσετε κλαδιά δέντρου για να σηκώσετε ηλεκτροφόρα καλώδια ή

κολώνες της ΔΕΗ καθώς η υγρασία του ξύλου μπορεί να μεταφέρει το ηλεκτρικό

ρεύμα στο σώμα σας

Β Εγκαύματα σε παιδιά

Η πρώτη μας αντίδραση έχει σημασία για να περιοριστεί η βλάβη στο δέρμα

bull Πρέπει άμεσα να σταματήσουμε το κάψιμο Αυτό μπορεί να σημαίνει να

απομακρύνουμε το παιδί από το συγκεκριμένο σημείο ή να ρίξουμε νερό στη

φωτιά ή να ρίξουμε μια κουβέρτα ή πετσέτα πάνω στη φωτιά ή να

χρησιμοποιήσουμε πυροσβεστήρα Είναι σημαντικό ιδιαίτερα αν είμαστε η μόνη

βοήθεια του παιδιού να μην εκτεθούμε και εμείς σε κίνδυνο εγκαύματος

bull Ως προς τα ρούχα και άλλα αντικείμενα πάνω στο δέρμα του παιδιού εάν

αυτά δεν φαίνονται κολλημένα πάνω στο παιδί και απομακρύνονται εύκολα τα

βγάζουμε από την περιοχή του εγκαύματος ΩΣΤΟΣΟ εάν φαίνονται κολλημένα

πάνω στο δέρμα του παιδιού ΔΕΝ τα απομακρύνουμε γιατί έτσι μπορεί να

προκαλέσουμε μεγαλύτερη βλάβη

bull Βάζουμε το παιδί κάτω από χλιαρό ή δροσερό νερό ΟΧΙ παγωμένο Όσο πιο

άμεσα τόσο καλύτερα γενικά έχει αξία να το κάνουμε μέσα στα πρώτα 30 λεπτά

από το έγκαυμα αλλά κάντε το ακόμα και αν έχουν περάσει 3 ώρες Βάζουμε το

έγκαυμα κάτω από το νερό για τουλάχιστον 10 λεπτά ιδανικά για μισή ώρα ΔΕΝ

βάζουμε πάνω στο έγκαυμα βούτυρο ή γιαούρτι ή πάγο

[97]

bull ΔΕΝ σπάμε τυχόν φυσαλίδες

bull Κρατάμε το άκρο με το έγκαυμα χέρι ή πόδι ανασηκωμένο ψηλά

bull Ζεστάνετε παράλληλα το παιδί τυλίγοντάς το με μια κουβέρτα ndash όχι στο

σημείο του εγκαύματος- ιδιαίτερα αν βάζουμε δροσερό νερό σε μεγάλη επιφάνεια

του δέρματος ώστε να αποφευχθεί η υποθερμία

bull Έπειτα καλύψτε την περιοχή του εγκαύματος με ένα διαφανές φιλμ κουζίνας

σαν κομμάτι πάνω στο δέρμα και όχι γύρω γύρω από ένα χέρι ή πόδι Άλλη επιλογή

είναι αποστειρωμένη γάζα όχι όμως σφιχτά ή περιμετρικά

bull Δώστε παυσίπονο στο παιδί παρακεταμόλη ή αντιφλεγμονώδες

bull Πηγαίνετε άμεσα στο νοσοκομείο εάν

Το έγκαυμα είναι μεγάλης έκτασης ndash οτιδήποτε μεγαλύτερο από

το χέρι του παιδιού

Το έγκαυμα είναι βαθύ το δέρμα φαίνεται άσπρο ή μαυρισμένο

Το έγκαυμα έχει δημιουργήσει φυσαλίδες και βρίσκεται στο

πρόσωπο στα χέρια στα πόδια ή στα γεννητικά όργανα

Το έγκαυμα είναι χημικό ή από ηλεκτρικό ρεύμα

Το έγκαυμα συνοδεύεται από εισπνοή ουσιών ή καπνού ή

έγκαυμα στην αναπνευστική οδό

Το έγκαυμα φαίνεται μολυσμένο ndash με εκροή υγρού επώδυνο

πρησμένο κόκκινο

[98]

Ηλιακό έγκαυμα σε παιδιά

bull Εάν η έκθεση στον ήλιο έχει προκαλέσει στο παιδί δέρμα κόκκινο ζεστό και

επώδυνο απομακρύνετε το άμεσα στην σκιά

bull Βάλτε το παιδί κάτω από νερό δροσερό ή στο μπάνιο

bull Εφαρμόστε στην περιοχή του δέρματος απλή ενυδατική ΟΧΙ λάδια ή

βούτυρο Αλοιφές με αλόη ή καλαμίνη βοηθούν

bull Δώστε στο παιδί παυσίπονο εάν απαιτείται

bull Δώστε στο παιδί άφθονα υγρά

bull Εάν το παιδί εκδηλώνει συμπτώματα θερμοπληξίας (ζάλη ταχυκαρδία

εμετούς αυξημένη θερμοκρασία σώματος) αναζητήστε ιατρική βοήθεια

8 ΥΠΟΘΕΡΜΙΑ ndash ΚΡΥΟΠΑΓΗΜΑΤΑ

Υποθερμία είναι η επιστημονική ονομασία της κατάστασης του οργανισμού

κατά την οποία αυτός χάνει θερμότητα με μεγαλύτερο ρυθμό από ότι παράγει

Όταν η εσωτερική θερμοκρασία του σώματος πέφτει κάτω από 35 βαθμούς

Κελσίου το αποτέλεσμα είναι η υποθερμία

Φυσιολογική θερμοκρασία

Σε νέους υγιείς ενήλικες η μέση θερμοκρασία του σώματος είναι 368 Παρά το

γεγονός ότι θερμοκρασίες σώματος πάνω από 372 και κάτω από 355 είναι γενικώς

παθολογικές η θερμορυθμιστική λειτουργία του laquoθερμοστάτηraquo του σώματος

διαφέρει από άτομο σε άτομο και τροποποιείται με την πάροδο της ηλικίας

Η υποθερμία μπορεί να ταξινομηθεί περαιτέρω ως ήπια (34deg - 36degC)middot μέτρια

(30deg - 34degC) ή βαριά (lt30degC) Οι χαμηλές θερμοκρασίες σώματος είναι πιθανότερο

να επηρεάσουν νεογνά ηλικιωμένους άτομα τα οποία εκτίθενται σε υγρές και

ψυχρές συνθήκες σε εξωτερικό περιβάλλον αλκοολικούς σηπτικούς ασθενείς

ασθενείς με τραύμα και ασθενείς με βαρύ υποθυρεοειδισμό Σε αυτά τα άτομα η

υποθερμία μπορεί να αποβεί μοιραία

[99]

Υπάρχουν 3 κατηγορίες υποθερμίας

Χρόνια συνήθως παρατηρούμενη στους αλκοολικούς ηλικιωμένους

και άλλους με ιατρικά προβλήματα

Κρίσεις εξαιτίας βυθίσματος σε κρύο νερό και

Κρίσεις που συμβαίνουν σε υγιή άτομα που εκτίθενται σε

περιβαλλοντολογικά στρες

81 Τα συμπτώματα της υποθερμίας

-Ανεξέλεγκτο ρίγος

-Δυσκολίες ομιλίας με μπέρδεμα του λόγου

-Χαμηλή συχνότητα αναπνοής

-Κρύο και χλωμό δέρμα

-Απώλεια συντονισμού των κινήσεων απώλεια συνείδησης λιποθυμία

-Παράλογη συμπεριφορά ή απάθεια

-Καρδιακός παλμός που είναι αδύναμος ακανόνιστος ή μη ψηλαφητός

-Μαζί με την υποθερμία μπορεί να συνυπάρχει και κρυοπάγημα

Όταν η θερμοκρασία του σώματος είναι 32-35οC το άτομο εμφανίζει

α) Ταχυκαρδία

β) Υπέρταση

γ) Ρίγος

δ) Μειωμένη συνείδηση κρίση απάθεια

Σε θερμοκρασία σώματος 28-32οC εμφανίζονται

α) Βραδυκαρδία

β) Μυδρίαση

γ) Επιβράδυνση αντανακλαστικών

δ) Διανοητική σύγχυση

ε) Λήθαργο

ζ) Αλλοιώσεις στο ΗΚΓ

[100]

Σε θερμοκρασίες σώματος κάτω των 28οC το δέρμα είναι μελανό και

παρουσιάζεται άπνοια ασυστολία κοιλιακή μαρμαρυγή διαταραχή ηλεκτρολυτών

νεφρική ανεπάρκεια

Οι άνθρωποι που παθαίνουν υποθερμία μπορεί αρχικά να μην το

αντιλαμβάνονται για δύο κυρίως λόγους

-Επειδή η υποθερμία εγκαθίσταται προοδευτικά ταυτόχρονα με την πτώση της

εσωτερικής θερμοκρασίας του σώματος

-Η υποθερμία προκαλεί πνευματική σύγχυση που δεν επιτρέπει στους

ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν ότι χρειάζονται επειγόντως περίθαλψη

812 Ποιοι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο

Για να πάθει κάποιος υποθερμία δεν είναι απαραίτητο να υπάρχουν συνθήκες

μεγάλου ψύχους Η υποθερμία μπορεί να συμβεί ακόμη και σε ήπιο καιρό όταν

είμαστε βρεγμένοι και εξαντλημένοι

Πολύ λεπτοί άνθρωποι μπορεί να προσβληθούν ταχύτερα από υποθερμία σε

σύγκριση με άτομα που έχουν υπερβολικό σωματικό λίπος

Επίσης ο υποσιτισμός (δίαιτα) οι καρδιαγγειακές παθήσεις ο

υποθυρεοειδισμός η κατανάλωση αλκοόλ ή η δηλητηρίαση από αλκοόλ λόγω

υπερβολικής κατανάλωσης (μέθη) αυξάνουν τον κίνδυνο υποθερμίας Τα

οινοπνευματώδη προκαλούν διεύρυνση των αιμοφόρων αγγείων με αποτέλεσμα

την απώλεια θερμότητας

[101]

813 Αντιμετώπιση υποθερμίας

Η άμεση αντιμετώπιση της υποθερμίας περιλαμβάνει το ζέσταμα του σώματος

για να προληφθούν επιπλοκές ή ανεπανόρθωτες βλάβες στον οργανισμό

Το άτομο πρέπει να μεταφερθεί άμεσα σε εσωτερικό χώρο Σε περίπτωση που

αυτό δεν είναι δυνατό πρέπει να προστατεύεται το σώμα του και το κεφάλι του να

απομονώνεται από το κρύο

Αν δεν μπορείς να παραμείνεις στεγνός ή ζεστός στις υπάρχουσες συνθήκες

σταμάτησε την έκθεση του σώματος στον αέρα

Εμποδίστε το χάσιμο θερμότητας βάζοντάς το σε απάνεμο μέρος Βγάλτε του

τα βρεγμένα ρούχα και φορέστε του στεγνά Προστατέψτε το από το έδαφος και

ζεστάνετέ το με όποιο τρόπο μπορείτε

Η τοποθέτηση ζεστών κομπρεσών στο λαιμό στο στομάχι στους καρπούς και

στις βουβωνικές περιοχές μπορεί να βοηθήσει καθώς έτσι θερμαίνεται το αίμα που

κυκλοφορεί διαμέσου των μεγάλων αιμοφόρων αγγείων που περνούν από τις εν

λόγω κομβικές περιοχές

Δεν πρέπει να τοποθετείται άμεση πηγή θερμότητας όπως ζεστό νερό ή λάμπα

θέρμανσης Επίσης πρέπει να αποφεύγεται να θερμαίνονται πρώτα τα άκρα του

σώματος δηλαδή τα πόδια και τα χέρια

Στόχος είναι η αύξηση της εσωτερικής θερμοκρασίας γιατί η παροχή ξαφνικής

εξωτερικής θερμότητας θα έχει σαν αποτέλεσμα παγωμένο αίμα να φτάσει άμεσα

στα σπλάχνα του ατόμου κάτι που θα δυσχεράνει ακόμα περισσότερο την

κατάσταση

Αποφεύγετε το τρίψιμο ή το μασάζ στο θύμα της υποθερμίας Χρειάζεται πολύ

απαλή μεταχείριση διότι υπάρχει ο κίνδυνος καρδιακής ανακοπής

[102]

Απαγορεύεται επίσης το αλκοόλ το οποίο προκαλεί διεύρυνση των αιμοφόρων

αγγείων με αποτέλεσμα την απώλεια θερμότητας Παράλληλα αυξάνεται και η

πιθανότητα δημιουργίας θρομβώσεων λόγω συστολής και διαστολής των αγγείων

Αντίθετα να δίνονται γουλιές ζεστών μη αλκοολικών ροφημάτων όπως το τσάι με

ζάχαρο το οποίο κυκλοφορώντας άμεσα στο αίμα θα προσφέρει ενέργεια και

θερμότητα

Στις περιπτώσεις που η αναπνοή είναι επικίνδυνα χαμηλή ή σταματά εντελώς

τότε πρέπει άμεσα να αρχίσει καρδιοαναπνευστική ανάνηψη

Επίσης εάν έχει όρεξη δώστε του γλυκά και σοκολάτες που περιέχουν

υδατάνθρακες και ζάχαρη και γρήγορα μετατρέπονται σε θερμότητα και ενέργεια

Εάν το θύμα είναι σε ημικωματώδη κατάσταση ή χειρότερα προσπαθήστε να το

κρατήσετε ξύπνιο Μη του δίνετε ζεστά υγρά από το στόμα σε σοβαρή υποθερμία

82 Κρυοπαγήματα ndash Χιονίστρες

Κρυοπάγημα μπορεί να δημιουργηθεί είτε από άμεση επαφή με ένα ψυχρό

σώμα ndashπχ χιόνι πάγοςndash είτε από γενική έκθεση του σώματος στο κρύο Στη

δεύτερη αυτή περίπτωση προσβάλλονται κυρίως η μύτη τα αυτιά και τα δάχτυλα

ποδιών χεριών Αυτό συμβαίνει γιατί τα μέρη αυτά προεξέχουν και είναι τα πιο

λεπτά σημεία του σώματος Οι χιονίστρες είναι η πιο ελαφριά μορφή

κρυοπαγήματος και συμβαίνουν μετά από έκθεση σε θερμοκρασία μεταξύ 0οC και

10οC και ταυτόχρονα υγρασία

Όμως ο τύπος και η βαρύτητα ενός κρυοπαγήματος δεν εξαρτώνται μόνο και

μόνο από την θερμοκρασία Άλλοι παράγοντες που επιδρούν είναι ο χρόνος της

τοπικής ή γενικής έκθεσης στο κρύο η υγρασία ο άνεμος η άσχημη ndashανεπαρκήςndash

ενδυμασία τα υγρά παπούτσια η ακινησία και η παρεμπόδιση γενικά της

κυκλοφορίας αίματος για οποιοδήποτε λόγο (πχ στενά ή σφικτά δεμένα

παπούτσια παρουσία κάποιας αποφρακτικής αρτηριοπάθειας)

Αρχικά δημιουργείται μια τοπική σύσπαση των μικρών αγγείων (φλεβίδιων και

αρτηριδίων) των άκρων της μύτης και των αυτιών Η αγγειοσύσπαση αυτή έχει σαν

[103]

συνέπεια την ελάττωση της αιμάτωσης που με τη σειρά της προκαλεί ελάττωση της

οξυγόνωσης των ιστών δηλαδή ανοξία Η ανοξία αυτή είναι υπεύθυνη για τον πόνο

που προκαλείται Τα προσβαλλόμενα μέρη χάνουν το φυσιολογικό τους και γίνονται

ωχρά άσπρα και συγχρόνως είναι κρύα

Εφόσον εξακολουθήσει η έκθεση στο κρύο τα μεν αρτηρίδια συνεχίζουν να

συσπώνται ακόμη περισσότερο ενώ τα φλεβίδια αρχίζουν να διαστέλλονται

Ταυτόχρονα αυξάνεται η διαβατότητα των τριχοειδών με άμεσο αποτέλεσμα την

έξοδο υγρού από τα αγγεία αυτά πλούσιου σε πρωτεΐνες και επακόλουθο

σχηματισμό οιδήματος στην πάσχουσα περιοχή Ακόμα είναι δυνατόν να

σχηματιστούν φυσαλίδες στο δέρμα που οφείλονται στην έντονη αγγειοδιαστολή

Στην περίοδο αυτή η ωχρότητα του δέρματος έχει αντικατασταθεί από ερυθρότητα

Σε μεγαλύτερη ακόμη παράταση της έκθεσης στο κρύο επέρχεται θρόμβωση των

τριχοειδών αγγείων εξαιτίας της συγκόλλησης ερυθρών αιμοσφαιρίων γεγονός

που συνεπάγεται την πλήρη νέκρωση των ιστών που αρδεύονται από τα αγγεία

αυτά

Υπάρχουν τέσσερις βαθμοί κρυοπαγημάτων

1 1ου βαθμού την ωχρότητα του δέρματος διαδέχεται ερυθρότητα και οίδημα

2 2ου βαθμού εκτός από τα προηγούμενα υπάρχουν και φυσαλίδες στο

δέρμα

[104]

3 3ου βαθμού υπάρχει προσβολή του δέρματος σε όλο του το πάχος και

δημιουργία νεκρώσεων και ελκών

4 4ου βαθμού την καταστροφή του δέρματος ακολουθεί καταστροφή των

υποδόριων ιστών πολλές φορές ακόμα και των οστών και δημιουργία ξηράς

γάγγραινας Είναι ευνόητο ότι όλα τα παραπάνω δεν γίνονται μέσα σε λίγο χρονικό

διάστημα Αντίθετα η εξέλιξη ενός κρυοπαγήματος μπορεί να ολοκληρωθεί ακόμα

και σε χρονικό διάστημα 2 μηνών ή και περισσότερο

[105]

Συμπτώματα κρυοπαγημάτων

Το πρώτο σύμπτωμα των κρυοπαγημάτων είναι ένα αίσθημα ψυχρότητας των

περιοχών που έχουν προσβληθεί Αργότερα προστίθενται μουδιάσματα νυγμοί και

πόνος Στην αρχή υπάρχει σαν σταθερό σύμπτωμα μπορεί να ακολουθήσει μέχρι

και λιποθυμία Η μύτη και τα μάγουλα συνήθως δεν πονούν όταν παγώσουν Το

δέρμα αρχικά είναι ωχρό αργότερα όμως γίνεται ερυθρό και κατόπιν μπορεί να

επακολουθήσουν δερματικές αλλοιώσεις

Πρώτες βοήθειες κρυοπαγημάτων

Ελέγχουμε για υποθερμία (έντονο ρίγος υπνηλία και απώλεια

συντονισμού)

Προστατεύουμε το δέρμα από περαιτέρω έκθεση στο κρύο

Προστατεύουμε το πρόσωπο τη μύτη και τα αυτιά καλύπτοντάς τα με κάτι

στεγνό και ζεστό (πχ σκούφο γάντια κουβέρτα κλπ) Μπορούμε τα χέρια

να τα βάλουμε κάτω από τις μασχάλες μας

Μεταφορά του ασθενή σε ζεστό χώρο Αφαιρούμε τα βρεγμένα

ρούχα (καλύτερα όταν είμαστε σε ζεστό χώρο)

Επαναθέρμανση Τα παγωμένα μέλη δεν πρέπει να τοποθετούνται κοντά

στις σόμπες ή στα καλοριφέρ ή στα τζάκια Καλό είναι να εμβαπτίζονται σε νερό

ευχάριστης θερμοκρασίας για αρκετή ώρα μέχρι να επέλθει κάποια απόψυξη και

κατόπιν να αυξάνεται προοδευτικά η θερμοκρασία του νερού (μέχρι 40 βαθμούς) Η

μεγάλη εξωτερική θερμότητα μπορεί να προκαλέσει αύξηση των απαιτήσεων σε

οξυγόνο και ελάττωση του τόνου των αγγείων πράγμα που θα επιδεινώσει

περισσότερο την κυκλοφορική ανεπάρκεια και να φέρει αποτελέσματα αντίθετα απrsquo

αυτά που επιθυμούμε Δεν τρίβουμε τις παγωμένες περιοχές αλλά τις laquoβαπτίζουμεraquo

σε ζεστό νερό (37 έως 40 C) - για 15 έως 30 λεπτά Αν δεν έχουμε θερμόμετρο

δοκιμάζουμε το νερό με τον αγκώνα μας Θα πρέπει να το αισθανόμαστε ζεστό και

όχι καυτό (να είναι ανεκτό)

[106]

Καθαρισμός του τραύματος (αν υπάρχει) κι άσηπτη περίδεσή του

Παρακέντηση των φυσαλίδων (αν υπάρχουν)

Χορήγηση αντιβιοτικών και τέλεση αντιτετανικού ορού

Γενική τόνωση του οργανισμού με χορήγηση ζεστών ροφημάτων

(οινοπνευματώδη ποτά απαγορεύονται αυστηρά γιατί προκαλούν αγγειοδιαστολή

και επιτείνουν την απώλεια της θερμότητας)

Ελαφρές ασκήσεις μόλις βελτιωθεί το χρώμα των μελών που πάσχουν

Η αναθέρμανση πρέπει να γίνει μόνο όταν το άτομο έχει φτάσει σε ζεστό

μέρος μετά από το οποίο δεν θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί τα άκρα που έπαθαν

κρυοπαγήματα Για παράδειγμα είναι προτιμότερο να συνεχίσει κάποιος να

περπατά στα χιόνια με κρυοπαγήματα στα πόδια παρά να αναθερμανθούν

πρόχειρα στο ύπαιθρο και να περπατήσει πάλι επειδή οι βλάβες που θα πάθει στα

πόδια είναι πολύ μεγαλύτερες

Δεν σπάμε σε καμία περίπτωση τις φουσκάλες

Η πρόληψη των κρυοπαγημάτων έχει μεγάλη σημασία Όταν πηγαίνουμε στο

βουνό είναι απαραίτητο να έχουμε καλή και ζεστή ενδυμασία Μάλλινες κάλτσες

σκούφος και γάντια είναι απαραίτητα Απαραίτητο επίσης είναι να έχει κανείς μαζί

του διπλά ζεύγη ρούχων ώστε να έχει να αλλάξει αν βραχούν αυτά που φοράει Οι

[107]

μπότες πρέπει να είναι 100 αδιάβροχες και ζεστές αλλά και να συνοδεύονται από

κατάλληλες γκέτες

Τα οινοπνευματώδη απαγορεύονται Σε περίπτωση που υποπτευθούμε ότι

κάποιος έχει πάθει κρυοπάγημα πρέπει να του παρέχουμε τις πρώτες βοήθειες και

να εξασφαλίσουμε οπωσδήποτε ένα σίγουρο και ασφαλές καταφύγιο όσο πιο

γρήγορα γίνεται γεγονός που θα βοηθήσει και ψυχολογικά τον ασθενή Κλείνοντας

εφιστώ την προσοχή στα εξής σημεία

Όσο αισθανόμαστε μούδιασμα και πόνο στα παγωμένα μέρη του σώματος μας

δεν πρέπει να ανησυχούμε ιδιαίτερα Όταν όμως σταματήσει και ο πόνος περάσει

πρέπει να δράσουμε αμέσως προσπαθώντας με κάθε τρόπο ndashλύνοντας τα

κορδόνια των παπουτσιών κάνοντας μαλάξεις και εντριβέςndash να επαναφέρουμε όσο

πιο γρήγορα γίνεται την κυκλοφορία του αίματος στο παγωμένο μέλος Σε

περίπτωση που χρειαστεί να μεταφέρουμε κάπου τον ασθενή πρέπει οπωσδήποτε

να τον κρατήσουμε ξύπνιο κάθε φορά που θα θελήσει να κοιμηθεί ή χάσει τις

αισθήσεις του Σε τέτοιες καταστάσεις είναι αυτονόητο ότι πρέπει ακόμα να

στείλουμε κάποιους να ειδοποιήσουν για βοήθεια

9 ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑ ndash ΗΛΙΑΣΗ

[108]

Με τις υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται ειδικά τους καλοκαιρινούς

μήνες είναι πολύ πιθανό να βρεθούμε αντιμέτωποι με την ηλίαση και την

θερμοπληξία Για να δούμε τι είναι και πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε

Ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα να διατηρεί σταθερή την εσωτερική του

θερμοκρασία με τη βοήθεια θερμορρυθμιστικών μηχανισμών

Σε υψηλές θερμοκρασίες το σώμα αποβάλλει θερμότητα περιορίζοντας τις

καύσεις του με διεύρυνση των μικρών αγγείων με αύξηση της εφίδρωσης

(ιδρώτας) και με επιτάχυνση της αναπνοής

91 Θερμοπληξία

Η αποβολή θερμότητας γίνεται αναλογικά με αγωγή στο 33 με ακτινοβολία

στο 45 και με εξάτμιση στο 22

Η θερμοπληξία είναι μία εξαιρετικά επείγουσα ιατρική κατάσταση απειλητική

για τη ζωή η οποία οφείλεται σε ανεπάρκεια ή σε δυσλειτουργία των

θερμορρυθμιστικών μηχανισμών Εκδηλώνεται με εγκεφαλικές διαταραχές

υψηλότατο πυρετό και απουσία εφίδρωσης

Όταν η ομοιοστατική λειτουργία διαταραχτεί σε μεγάλο βαθμό εμφανίζεται

θερμοπληξία με πυρετό σοβαρές βλάβες στη λειτουργία της καρδιάς των

πνευμόνων του εγκεφάλου του ήπατος και των νεφρών κατάσταση που μπορεί να

αποβεί μοιραία για τον πάσχοντα χωρίς νοσοκομειακή νοσηλεία

Για να συμβεί θερμοπληξία σε κάποιον άνθρωπο θα πρέπει να γίνουν

ταυτόχρονα τα εξής Υψηλή εξωτερική θερμοκρασία με υψηλή υγρασία (ώστε να

εμποδίζεται η απώλεια θερμότητας με εξατμίσεις) και προδιατεθειμένος

οργανισμός

Πιο συγκεκριμένα είναι μια λειτουργική διαταραχή του ανθρώπινου

οργανισμού που εμφανίζεται όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ

υψηλή και η σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας είναι πάνω από 70 γεγονός που

[109]

δυσκολεύει και εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα και την αποβολή θερμότητας

του σώματος

911 Προδιαθεσικοί παράγοντες

Ηλικία άνω των 65 ετών βρέφη παιδιά

Καρδιακή ανεπάρκεια χρόνια ασθένεια των νεφρών ή του ήπατος

Χρήση αλκοόλ και άλλων κατασταλτικών φαρμάκων

Χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων αντιπαρκινσονικών ορισμένων

αντιαλλεργικών κλπ

Ιστορικό παλαιότερης θερμοπληξίας

Μοναχικά εξασθενημένα άτομα

Υπέρβαρα άτομα

Ερασιτέχνες απροπόνητοι αθλητές σε κοπιώδεις αθλητικές δραστηριότητες

(πχ σε μαραθώνιο)

Εργασία κάτω από πολύ υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος

912 Μέτρα για την πρόληψη της θερμοπληξίας

Αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο

Προτιμούμε σκιερά και δροσερά μέρη ντυνόμαστε ελαφρά με άνετα και

ανοιχτόχρωμα ρούχα καπέλο και γυαλιά ηλίου

Αποφεύγουμε χώρους με συνωστισμό

Κάνουμε χλιαρά ντους πίνουμε πολλά υγρά

Καλό θα είναι να έχουμε πάντα μαζί μας ιαματικό νερό σε μορφή σπρέι και

να ψεκάζουμε συχνά τα σημεία του σώματος μας που είναι εκτεθειμένα στον ήλιο

Σε έντονη εφίδρωση φροντίζουμε για την λήψη αλατιού για να κρατηθεί το

επίπεδο των υγρών στον οργανισμό

Αποφεύγουμε τα οινοπνευματώδη ποτά καταναλώνουμε μικρά ελαφρά

γεύματα χωρίς λιπαρά αλλά με πολλά φρούτα και λαχανικά

Αποφεύγουμε τη βαριά σωματική εργασία σε ζεστούς χώρους με άπνοια και

μεγάλη υγρασία

[110]

Δεν περνάμε και δεν τρέχουμε πολλή ώρα κάτω από τον ήλιο αποφεύγουμε

τις μεγάλες διαδρομές με τα μέσα συγκοινωνίας

Τέλος ζητάμε την συμβουλή του γιατρού μας για οποιοδήποτε πρόβλημα

υγείας

Οι πιο ευπαθείς ομάδες σε υψηλές θερμοκρασίες είναι τα νεογνά και τα βρέφη

οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα Ειδικά όσοι πάσχουν από

χρόνια αναπνευστικά καρδιαγγειακά κλπ νοσήματα πρέπει να συμβουλεύονται

τον γιατρό τους αν θα συνεχίσουν την αγωγή και σε ποια δοσολογία διότι μερικά

φάρμακα έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν την θερμοκρασία του σώματος

913 Συμπτώματα Θερμοπληξίας

Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας μπορεί να μοιάζουν με αυτά της καρδιακής

προσβολής ή του εγκεφαλικού επεισοδίου

Στα πρώτα σημεία και συμπτώματα θερμοπληξίας περιλαμβάνονται

bull Δυνατός πονοκέφαλος

bull Ατονία

bull Αίσθημα καταβολής δυνάμεων

bull Τάση για λιποθυμία

bull Πτώση της αρτηριακής πίεσης

bull Ταχύς αλλά αδύναμος σφυγμός

bull Δυσκολία στην αναπνοή

bull Έντονη εφίδρωση

bull Κράμπες κυρίως στους μύες της κοιλίας και των κάτω άκρων

bull Παράξενη συμπεριφορά

bull Ψευδαισθήσεις

bull Σύγχυση

bull Διέγερση

bull Αποπροσανατολισμός

[111]

bull Ναυτία

bull Εμετοί

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις εμφανίζονται

bull Πολύ υψηλός πυρετός (gt39 οC)

bull Απουσία εφίδρωσης με δέρμα καυτό ερυθρό και ξηρό

bull Εμετοί - Διάρροιες

bull Ταχύπνοια και προοδευτική εξασθένιση των σφυγμών

Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα παρατηρούνται

bull Διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος

bull Έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

bull Νεφρική και αναπνευστική ανεπάρκεια που εκδηλώνονται με αναστολή της αποβολής ούρων και πνευμονικό οίδημα

bull Σπασμοί

bull Απώλεια αισθήσεων

bull Σε ακραίες περιπτώσεις Κώμα ακόμα και Θάνατος

914 Αντιμετώπιση Θερμοπληξίας

Μεταφέρουμε τον θερμόπληκτο σε μέρος δροσερό ευάερο σκιερό

Αφαιρέστε ταχέως τα ρούχα του ασθενούς

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Ψεκάστε το σώμα με δροσερό νερό Η χρήση πάγου είναι καλό να

αποφεύγεται αλλά θα πρέπει να επιχειρείται αν η θερμοκρασία δεν

πέφτειΧρησιμοποιείστε ανεμιστήρες ή οποιοδήποτε μέσο μπορεί να

διοχετεύσει αέρα με μεγάλη ταχύτητα (Προσοχή στο συνδυασμό νερού

και ανεμιστήρα Κίνδυνος ηλεκτροπληξίας)

[112]

Βάλτε τον ασθενή σε πλάγια θέση ώστε να είναι σε έκθεση μεγάλη

επιφάνεια του δέρματος του στη ροή του αέρα

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και στο κεφάλι του

Κάνουμε εντριβές στα άκρα του με κατεύθυνση από κάτω προς τα

πάνω

Αν μπορεί να πιει του δίνουμε πολλά υγρά και μικρές ποσότητες

αλατιού

Εννοείται ότι ειδοποιείτε το 166 Ο θερμόπληκτος πολλές φορές

χρειάζεται νοσηλεία σε Εντατική Μονάδα

Ελέγχετε διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίζετε τις

προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει

στους 38 οC

92 Ηλίαση

Η ηλίαση είναι η διαταραχή που εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη έκθεση

στον ήλιο με ακάλυπτο το κεφάλι και τον αυχένα Κατά τις μεσημβρινές ώρες που

οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στην γη ο κίνδυνος ηλίασης είναι

μεγαλύτερος

Συμβαίνει σε κουρασμένα άτομα και κυρίως τα παιδιά και τους ηλικιωμένους

Εμφανίζεται όταν η ηλιακή ακτινοβολία είναι έντονη και άμεση και οφείλεται στην

ευαισθησία που έχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος στην θερμότητα

Όταν λόγω παρατεταμένης έκθεσης στον ήλιο οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί του

σώματος υφίστανται κόπωση και ανεπαρκούν εμφανίζεται ηλίαση

Ομοιόσταση ονομάζεται η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερές τις

συνθήκες του εσωτερικού του περιβάλλοντος (θερμοκρασία συγκεντρώσεις

διάφορων συστατικών κτλ) παρά τις εξωτερικές μεταβολές

[113]

921 Συμπτώματα Ηλίασης

Τα συμπτώματά της μπορεί να είναι ελαφριάς μορφής αλλά και βαριάς Οι

ελαφριές μορφές ηλίασης εκδηλώνονται με αίσθημα γενικής κόπωσης ζάλη και

αναπνευστική δυσχέρεια Το πρόσωπο γίνεται κόκκινο και σε ορισμένες

περιπτώσεις ωχρό Σε ορισμένες περιπτώσεις δημιουργούνται φουσκάλες στο

δέρμα Η βαριά μορφή ηλίασης εκδηλώνεται με γενική κατάπτωση ίλιγγο ναυτία ή

και εμετό κοκκίνισμα στο πρόσωπο επιτάχυνση του σφυγμού και της αναπνοής

πυρετό (38deg-39deg) σπασμούς και απώλεια αισθήσεων

Συνοπτικά η ηλίαση εκδηλώνεται με

bull ατονία

bull ζάλη

bull αδυναμία

bull κράμπες

bull σύγχυση

bull ναυτία

bull εμετό

bull λιποθυμία

bull πονοκέφαλο

bull εγκεφαλική δυσλειτουργία

bull διαταραχές ούρων

[114]

Στην ήπια ηλίαση ο πάσχων έχει κουδούνισμα στα αυτιά πονοκέφαλο και

ναυτία Επιπλέον επιταχύνεται ο καρδιακός παλμός η αναπνοή και τα μάτια είναι

διευρυμένα

Όταν ηλίαση είναι μέτρια το άτομο έχει έντονο πονοκέφαλο αδυναμία και

πιθανή απώλεια της συνείδησης (μπορεί και να μπερδεύεται ακόμα και με άτομα

του περιβάλλοντος του που του είναι οικεία)

Μπορεί να υπάρχει ναυτία εμετός γρήγορη αναπνοή και ταχυπαλμία Τα ρίγη

και η αίσθηση ότι κρυώνει είναι κάτι συνηθισμένο

Συχνό είναι και το αίσθημα λιποθυμίας ή ζάλης Σε ορισμένες περιπτώσεις

δημιουργούνται φουσκάλες στο δέρμα Υπάρχει γενική κατάπτωση ίλιγγος και

πυρετός (η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται στους 38-39 βαθμούς Κελσίου

Στη σοβαρή ηλίαση το θύμα χάνει τη συνείδησή του το πρόσωπό του γίνεται

κόκκινο και στη συνέχεια χλωμό

Μπορεί να εκδηλωθούν σπασμοί παραισθήσεις και παραλήρημα

Αρκετές φορές υπάρχει ακούσια ούρηση και αφόδευση

Υπάρχει υψηλός πυρετός και η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να φτάσει

στους 41 βαθμούς Κελσίου Εάν δεν αντιμετωπιστεί η σοβαρή ηλίαση το

συντομότερο μπορεί να προκύψουν ακόμα εγκεφαλικές βλάβες

922 Πρώτες Βοήθειες σε περίπτωση Ηλίασης

bull Πρέπει να μεταφέρετε το θύμα σε δροσερό μέρος με ίσκιο

bull Να του κάνετε ένα δροσερό μπάνιο ή να το δροσίσετε εάν δεν δύναται να

κάνει μπάνιο με βρεγμένα πανιά

bull Χαλαρώνετε τη ζώνη και αφαιρείτε τα ρούχα του

bull Κρύα πετσέτα στον αυχένα για μείωση θερμοκρασίας

bull Παυσίπονο για τον πονοκέφαλο

[115]

bull Αντιπυρετικό για τον πυρετό

bull Άφθονα υγρά (χωρίς ζάχαρη) ndash Ισοτονικά ροφήματα

bull Διαλύετε ένα κουταλάκι γλυκού αλάτι σε ένα κιλό νερό και δίνετε στο θύμα

να πίνει αργά-αργά

bull Μην δίδετε υγρά εάν ο ασθενής κάνει εμετό ή εάν έχει ναυτία υπνηλία

μειωμένη εγρήγορση

bull Η ιατρική εξέταση μπορεί να είναι απαραίτητη

[116]

Αν ένα αυτοκίνητο έχει παγιδευτεί κάτω από ηλεκτροφόρο καλώδιο ή κολώνα

της ΔΕΗ που έχει πέσει μην αγγίξετε το αυτοκίνητο και πείτε στους επιβάτες να

μείνουν μέσα Τα ελαστικά του αυτοκινήτου παρέχουν προστασία στους

ανθρώπους που βρίσκονται μέσα στο αυτοκίνητο Σε καμία περίπτωση μη

χρησιμοποιήσετε κλαδιά δέντρου για να σηκώσετε ηλεκτροφόρα καλώδια ή

κολώνες της ΔΕΗ καθώς η υγρασία του ξύλου μπορεί να μεταφέρει το ηλεκτρικό

ρεύμα στο σώμα σας

Β Εγκαύματα σε παιδιά

Η πρώτη μας αντίδραση έχει σημασία για να περιοριστεί η βλάβη στο δέρμα

bull Πρέπει άμεσα να σταματήσουμε το κάψιμο Αυτό μπορεί να σημαίνει να

απομακρύνουμε το παιδί από το συγκεκριμένο σημείο ή να ρίξουμε νερό στη

φωτιά ή να ρίξουμε μια κουβέρτα ή πετσέτα πάνω στη φωτιά ή να

χρησιμοποιήσουμε πυροσβεστήρα Είναι σημαντικό ιδιαίτερα αν είμαστε η μόνη

βοήθεια του παιδιού να μην εκτεθούμε και εμείς σε κίνδυνο εγκαύματος

bull Ως προς τα ρούχα και άλλα αντικείμενα πάνω στο δέρμα του παιδιού εάν

αυτά δεν φαίνονται κολλημένα πάνω στο παιδί και απομακρύνονται εύκολα τα

βγάζουμε από την περιοχή του εγκαύματος ΩΣΤΟΣΟ εάν φαίνονται κολλημένα

πάνω στο δέρμα του παιδιού ΔΕΝ τα απομακρύνουμε γιατί έτσι μπορεί να

προκαλέσουμε μεγαλύτερη βλάβη

bull Βάζουμε το παιδί κάτω από χλιαρό ή δροσερό νερό ΟΧΙ παγωμένο Όσο πιο

άμεσα τόσο καλύτερα γενικά έχει αξία να το κάνουμε μέσα στα πρώτα 30 λεπτά

από το έγκαυμα αλλά κάντε το ακόμα και αν έχουν περάσει 3 ώρες Βάζουμε το

έγκαυμα κάτω από το νερό για τουλάχιστον 10 λεπτά ιδανικά για μισή ώρα ΔΕΝ

βάζουμε πάνω στο έγκαυμα βούτυρο ή γιαούρτι ή πάγο

[97]

bull ΔΕΝ σπάμε τυχόν φυσαλίδες

bull Κρατάμε το άκρο με το έγκαυμα χέρι ή πόδι ανασηκωμένο ψηλά

bull Ζεστάνετε παράλληλα το παιδί τυλίγοντάς το με μια κουβέρτα ndash όχι στο

σημείο του εγκαύματος- ιδιαίτερα αν βάζουμε δροσερό νερό σε μεγάλη επιφάνεια

του δέρματος ώστε να αποφευχθεί η υποθερμία

bull Έπειτα καλύψτε την περιοχή του εγκαύματος με ένα διαφανές φιλμ κουζίνας

σαν κομμάτι πάνω στο δέρμα και όχι γύρω γύρω από ένα χέρι ή πόδι Άλλη επιλογή

είναι αποστειρωμένη γάζα όχι όμως σφιχτά ή περιμετρικά

bull Δώστε παυσίπονο στο παιδί παρακεταμόλη ή αντιφλεγμονώδες

bull Πηγαίνετε άμεσα στο νοσοκομείο εάν

Το έγκαυμα είναι μεγάλης έκτασης ndash οτιδήποτε μεγαλύτερο από

το χέρι του παιδιού

Το έγκαυμα είναι βαθύ το δέρμα φαίνεται άσπρο ή μαυρισμένο

Το έγκαυμα έχει δημιουργήσει φυσαλίδες και βρίσκεται στο

πρόσωπο στα χέρια στα πόδια ή στα γεννητικά όργανα

Το έγκαυμα είναι χημικό ή από ηλεκτρικό ρεύμα

Το έγκαυμα συνοδεύεται από εισπνοή ουσιών ή καπνού ή

έγκαυμα στην αναπνευστική οδό

Το έγκαυμα φαίνεται μολυσμένο ndash με εκροή υγρού επώδυνο

πρησμένο κόκκινο

[98]

Ηλιακό έγκαυμα σε παιδιά

bull Εάν η έκθεση στον ήλιο έχει προκαλέσει στο παιδί δέρμα κόκκινο ζεστό και

επώδυνο απομακρύνετε το άμεσα στην σκιά

bull Βάλτε το παιδί κάτω από νερό δροσερό ή στο μπάνιο

bull Εφαρμόστε στην περιοχή του δέρματος απλή ενυδατική ΟΧΙ λάδια ή

βούτυρο Αλοιφές με αλόη ή καλαμίνη βοηθούν

bull Δώστε στο παιδί παυσίπονο εάν απαιτείται

bull Δώστε στο παιδί άφθονα υγρά

bull Εάν το παιδί εκδηλώνει συμπτώματα θερμοπληξίας (ζάλη ταχυκαρδία

εμετούς αυξημένη θερμοκρασία σώματος) αναζητήστε ιατρική βοήθεια

8 ΥΠΟΘΕΡΜΙΑ ndash ΚΡΥΟΠΑΓΗΜΑΤΑ

Υποθερμία είναι η επιστημονική ονομασία της κατάστασης του οργανισμού

κατά την οποία αυτός χάνει θερμότητα με μεγαλύτερο ρυθμό από ότι παράγει

Όταν η εσωτερική θερμοκρασία του σώματος πέφτει κάτω από 35 βαθμούς

Κελσίου το αποτέλεσμα είναι η υποθερμία

Φυσιολογική θερμοκρασία

Σε νέους υγιείς ενήλικες η μέση θερμοκρασία του σώματος είναι 368 Παρά το

γεγονός ότι θερμοκρασίες σώματος πάνω από 372 και κάτω από 355 είναι γενικώς

παθολογικές η θερμορυθμιστική λειτουργία του laquoθερμοστάτηraquo του σώματος

διαφέρει από άτομο σε άτομο και τροποποιείται με την πάροδο της ηλικίας

Η υποθερμία μπορεί να ταξινομηθεί περαιτέρω ως ήπια (34deg - 36degC)middot μέτρια

(30deg - 34degC) ή βαριά (lt30degC) Οι χαμηλές θερμοκρασίες σώματος είναι πιθανότερο

να επηρεάσουν νεογνά ηλικιωμένους άτομα τα οποία εκτίθενται σε υγρές και

ψυχρές συνθήκες σε εξωτερικό περιβάλλον αλκοολικούς σηπτικούς ασθενείς

ασθενείς με τραύμα και ασθενείς με βαρύ υποθυρεοειδισμό Σε αυτά τα άτομα η

υποθερμία μπορεί να αποβεί μοιραία

[99]

Υπάρχουν 3 κατηγορίες υποθερμίας

Χρόνια συνήθως παρατηρούμενη στους αλκοολικούς ηλικιωμένους

και άλλους με ιατρικά προβλήματα

Κρίσεις εξαιτίας βυθίσματος σε κρύο νερό και

Κρίσεις που συμβαίνουν σε υγιή άτομα που εκτίθενται σε

περιβαλλοντολογικά στρες

81 Τα συμπτώματα της υποθερμίας

-Ανεξέλεγκτο ρίγος

-Δυσκολίες ομιλίας με μπέρδεμα του λόγου

-Χαμηλή συχνότητα αναπνοής

-Κρύο και χλωμό δέρμα

-Απώλεια συντονισμού των κινήσεων απώλεια συνείδησης λιποθυμία

-Παράλογη συμπεριφορά ή απάθεια

-Καρδιακός παλμός που είναι αδύναμος ακανόνιστος ή μη ψηλαφητός

-Μαζί με την υποθερμία μπορεί να συνυπάρχει και κρυοπάγημα

Όταν η θερμοκρασία του σώματος είναι 32-35οC το άτομο εμφανίζει

α) Ταχυκαρδία

β) Υπέρταση

γ) Ρίγος

δ) Μειωμένη συνείδηση κρίση απάθεια

Σε θερμοκρασία σώματος 28-32οC εμφανίζονται

α) Βραδυκαρδία

β) Μυδρίαση

γ) Επιβράδυνση αντανακλαστικών

δ) Διανοητική σύγχυση

ε) Λήθαργο

ζ) Αλλοιώσεις στο ΗΚΓ

[100]

Σε θερμοκρασίες σώματος κάτω των 28οC το δέρμα είναι μελανό και

παρουσιάζεται άπνοια ασυστολία κοιλιακή μαρμαρυγή διαταραχή ηλεκτρολυτών

νεφρική ανεπάρκεια

Οι άνθρωποι που παθαίνουν υποθερμία μπορεί αρχικά να μην το

αντιλαμβάνονται για δύο κυρίως λόγους

-Επειδή η υποθερμία εγκαθίσταται προοδευτικά ταυτόχρονα με την πτώση της

εσωτερικής θερμοκρασίας του σώματος

-Η υποθερμία προκαλεί πνευματική σύγχυση που δεν επιτρέπει στους

ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν ότι χρειάζονται επειγόντως περίθαλψη

812 Ποιοι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο

Για να πάθει κάποιος υποθερμία δεν είναι απαραίτητο να υπάρχουν συνθήκες

μεγάλου ψύχους Η υποθερμία μπορεί να συμβεί ακόμη και σε ήπιο καιρό όταν

είμαστε βρεγμένοι και εξαντλημένοι

Πολύ λεπτοί άνθρωποι μπορεί να προσβληθούν ταχύτερα από υποθερμία σε

σύγκριση με άτομα που έχουν υπερβολικό σωματικό λίπος

Επίσης ο υποσιτισμός (δίαιτα) οι καρδιαγγειακές παθήσεις ο

υποθυρεοειδισμός η κατανάλωση αλκοόλ ή η δηλητηρίαση από αλκοόλ λόγω

υπερβολικής κατανάλωσης (μέθη) αυξάνουν τον κίνδυνο υποθερμίας Τα

οινοπνευματώδη προκαλούν διεύρυνση των αιμοφόρων αγγείων με αποτέλεσμα

την απώλεια θερμότητας

[101]

813 Αντιμετώπιση υποθερμίας

Η άμεση αντιμετώπιση της υποθερμίας περιλαμβάνει το ζέσταμα του σώματος

για να προληφθούν επιπλοκές ή ανεπανόρθωτες βλάβες στον οργανισμό

Το άτομο πρέπει να μεταφερθεί άμεσα σε εσωτερικό χώρο Σε περίπτωση που

αυτό δεν είναι δυνατό πρέπει να προστατεύεται το σώμα του και το κεφάλι του να

απομονώνεται από το κρύο

Αν δεν μπορείς να παραμείνεις στεγνός ή ζεστός στις υπάρχουσες συνθήκες

σταμάτησε την έκθεση του σώματος στον αέρα

Εμποδίστε το χάσιμο θερμότητας βάζοντάς το σε απάνεμο μέρος Βγάλτε του

τα βρεγμένα ρούχα και φορέστε του στεγνά Προστατέψτε το από το έδαφος και

ζεστάνετέ το με όποιο τρόπο μπορείτε

Η τοποθέτηση ζεστών κομπρεσών στο λαιμό στο στομάχι στους καρπούς και

στις βουβωνικές περιοχές μπορεί να βοηθήσει καθώς έτσι θερμαίνεται το αίμα που

κυκλοφορεί διαμέσου των μεγάλων αιμοφόρων αγγείων που περνούν από τις εν

λόγω κομβικές περιοχές

Δεν πρέπει να τοποθετείται άμεση πηγή θερμότητας όπως ζεστό νερό ή λάμπα

θέρμανσης Επίσης πρέπει να αποφεύγεται να θερμαίνονται πρώτα τα άκρα του

σώματος δηλαδή τα πόδια και τα χέρια

Στόχος είναι η αύξηση της εσωτερικής θερμοκρασίας γιατί η παροχή ξαφνικής

εξωτερικής θερμότητας θα έχει σαν αποτέλεσμα παγωμένο αίμα να φτάσει άμεσα

στα σπλάχνα του ατόμου κάτι που θα δυσχεράνει ακόμα περισσότερο την

κατάσταση

Αποφεύγετε το τρίψιμο ή το μασάζ στο θύμα της υποθερμίας Χρειάζεται πολύ

απαλή μεταχείριση διότι υπάρχει ο κίνδυνος καρδιακής ανακοπής

[102]

Απαγορεύεται επίσης το αλκοόλ το οποίο προκαλεί διεύρυνση των αιμοφόρων

αγγείων με αποτέλεσμα την απώλεια θερμότητας Παράλληλα αυξάνεται και η

πιθανότητα δημιουργίας θρομβώσεων λόγω συστολής και διαστολής των αγγείων

Αντίθετα να δίνονται γουλιές ζεστών μη αλκοολικών ροφημάτων όπως το τσάι με

ζάχαρο το οποίο κυκλοφορώντας άμεσα στο αίμα θα προσφέρει ενέργεια και

θερμότητα

Στις περιπτώσεις που η αναπνοή είναι επικίνδυνα χαμηλή ή σταματά εντελώς

τότε πρέπει άμεσα να αρχίσει καρδιοαναπνευστική ανάνηψη

Επίσης εάν έχει όρεξη δώστε του γλυκά και σοκολάτες που περιέχουν

υδατάνθρακες και ζάχαρη και γρήγορα μετατρέπονται σε θερμότητα και ενέργεια

Εάν το θύμα είναι σε ημικωματώδη κατάσταση ή χειρότερα προσπαθήστε να το

κρατήσετε ξύπνιο Μη του δίνετε ζεστά υγρά από το στόμα σε σοβαρή υποθερμία

82 Κρυοπαγήματα ndash Χιονίστρες

Κρυοπάγημα μπορεί να δημιουργηθεί είτε από άμεση επαφή με ένα ψυχρό

σώμα ndashπχ χιόνι πάγοςndash είτε από γενική έκθεση του σώματος στο κρύο Στη

δεύτερη αυτή περίπτωση προσβάλλονται κυρίως η μύτη τα αυτιά και τα δάχτυλα

ποδιών χεριών Αυτό συμβαίνει γιατί τα μέρη αυτά προεξέχουν και είναι τα πιο

λεπτά σημεία του σώματος Οι χιονίστρες είναι η πιο ελαφριά μορφή

κρυοπαγήματος και συμβαίνουν μετά από έκθεση σε θερμοκρασία μεταξύ 0οC και

10οC και ταυτόχρονα υγρασία

Όμως ο τύπος και η βαρύτητα ενός κρυοπαγήματος δεν εξαρτώνται μόνο και

μόνο από την θερμοκρασία Άλλοι παράγοντες που επιδρούν είναι ο χρόνος της

τοπικής ή γενικής έκθεσης στο κρύο η υγρασία ο άνεμος η άσχημη ndashανεπαρκήςndash

ενδυμασία τα υγρά παπούτσια η ακινησία και η παρεμπόδιση γενικά της

κυκλοφορίας αίματος για οποιοδήποτε λόγο (πχ στενά ή σφικτά δεμένα

παπούτσια παρουσία κάποιας αποφρακτικής αρτηριοπάθειας)

Αρχικά δημιουργείται μια τοπική σύσπαση των μικρών αγγείων (φλεβίδιων και

αρτηριδίων) των άκρων της μύτης και των αυτιών Η αγγειοσύσπαση αυτή έχει σαν

[103]

συνέπεια την ελάττωση της αιμάτωσης που με τη σειρά της προκαλεί ελάττωση της

οξυγόνωσης των ιστών δηλαδή ανοξία Η ανοξία αυτή είναι υπεύθυνη για τον πόνο

που προκαλείται Τα προσβαλλόμενα μέρη χάνουν το φυσιολογικό τους και γίνονται

ωχρά άσπρα και συγχρόνως είναι κρύα

Εφόσον εξακολουθήσει η έκθεση στο κρύο τα μεν αρτηρίδια συνεχίζουν να

συσπώνται ακόμη περισσότερο ενώ τα φλεβίδια αρχίζουν να διαστέλλονται

Ταυτόχρονα αυξάνεται η διαβατότητα των τριχοειδών με άμεσο αποτέλεσμα την

έξοδο υγρού από τα αγγεία αυτά πλούσιου σε πρωτεΐνες και επακόλουθο

σχηματισμό οιδήματος στην πάσχουσα περιοχή Ακόμα είναι δυνατόν να

σχηματιστούν φυσαλίδες στο δέρμα που οφείλονται στην έντονη αγγειοδιαστολή

Στην περίοδο αυτή η ωχρότητα του δέρματος έχει αντικατασταθεί από ερυθρότητα

Σε μεγαλύτερη ακόμη παράταση της έκθεσης στο κρύο επέρχεται θρόμβωση των

τριχοειδών αγγείων εξαιτίας της συγκόλλησης ερυθρών αιμοσφαιρίων γεγονός

που συνεπάγεται την πλήρη νέκρωση των ιστών που αρδεύονται από τα αγγεία

αυτά

Υπάρχουν τέσσερις βαθμοί κρυοπαγημάτων

1 1ου βαθμού την ωχρότητα του δέρματος διαδέχεται ερυθρότητα και οίδημα

2 2ου βαθμού εκτός από τα προηγούμενα υπάρχουν και φυσαλίδες στο

δέρμα

[104]

3 3ου βαθμού υπάρχει προσβολή του δέρματος σε όλο του το πάχος και

δημιουργία νεκρώσεων και ελκών

4 4ου βαθμού την καταστροφή του δέρματος ακολουθεί καταστροφή των

υποδόριων ιστών πολλές φορές ακόμα και των οστών και δημιουργία ξηράς

γάγγραινας Είναι ευνόητο ότι όλα τα παραπάνω δεν γίνονται μέσα σε λίγο χρονικό

διάστημα Αντίθετα η εξέλιξη ενός κρυοπαγήματος μπορεί να ολοκληρωθεί ακόμα

και σε χρονικό διάστημα 2 μηνών ή και περισσότερο

[105]

Συμπτώματα κρυοπαγημάτων

Το πρώτο σύμπτωμα των κρυοπαγημάτων είναι ένα αίσθημα ψυχρότητας των

περιοχών που έχουν προσβληθεί Αργότερα προστίθενται μουδιάσματα νυγμοί και

πόνος Στην αρχή υπάρχει σαν σταθερό σύμπτωμα μπορεί να ακολουθήσει μέχρι

και λιποθυμία Η μύτη και τα μάγουλα συνήθως δεν πονούν όταν παγώσουν Το

δέρμα αρχικά είναι ωχρό αργότερα όμως γίνεται ερυθρό και κατόπιν μπορεί να

επακολουθήσουν δερματικές αλλοιώσεις

Πρώτες βοήθειες κρυοπαγημάτων

Ελέγχουμε για υποθερμία (έντονο ρίγος υπνηλία και απώλεια

συντονισμού)

Προστατεύουμε το δέρμα από περαιτέρω έκθεση στο κρύο

Προστατεύουμε το πρόσωπο τη μύτη και τα αυτιά καλύπτοντάς τα με κάτι

στεγνό και ζεστό (πχ σκούφο γάντια κουβέρτα κλπ) Μπορούμε τα χέρια

να τα βάλουμε κάτω από τις μασχάλες μας

Μεταφορά του ασθενή σε ζεστό χώρο Αφαιρούμε τα βρεγμένα

ρούχα (καλύτερα όταν είμαστε σε ζεστό χώρο)

Επαναθέρμανση Τα παγωμένα μέλη δεν πρέπει να τοποθετούνται κοντά

στις σόμπες ή στα καλοριφέρ ή στα τζάκια Καλό είναι να εμβαπτίζονται σε νερό

ευχάριστης θερμοκρασίας για αρκετή ώρα μέχρι να επέλθει κάποια απόψυξη και

κατόπιν να αυξάνεται προοδευτικά η θερμοκρασία του νερού (μέχρι 40 βαθμούς) Η

μεγάλη εξωτερική θερμότητα μπορεί να προκαλέσει αύξηση των απαιτήσεων σε

οξυγόνο και ελάττωση του τόνου των αγγείων πράγμα που θα επιδεινώσει

περισσότερο την κυκλοφορική ανεπάρκεια και να φέρει αποτελέσματα αντίθετα απrsquo

αυτά που επιθυμούμε Δεν τρίβουμε τις παγωμένες περιοχές αλλά τις laquoβαπτίζουμεraquo

σε ζεστό νερό (37 έως 40 C) - για 15 έως 30 λεπτά Αν δεν έχουμε θερμόμετρο

δοκιμάζουμε το νερό με τον αγκώνα μας Θα πρέπει να το αισθανόμαστε ζεστό και

όχι καυτό (να είναι ανεκτό)

[106]

Καθαρισμός του τραύματος (αν υπάρχει) κι άσηπτη περίδεσή του

Παρακέντηση των φυσαλίδων (αν υπάρχουν)

Χορήγηση αντιβιοτικών και τέλεση αντιτετανικού ορού

Γενική τόνωση του οργανισμού με χορήγηση ζεστών ροφημάτων

(οινοπνευματώδη ποτά απαγορεύονται αυστηρά γιατί προκαλούν αγγειοδιαστολή

και επιτείνουν την απώλεια της θερμότητας)

Ελαφρές ασκήσεις μόλις βελτιωθεί το χρώμα των μελών που πάσχουν

Η αναθέρμανση πρέπει να γίνει μόνο όταν το άτομο έχει φτάσει σε ζεστό

μέρος μετά από το οποίο δεν θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί τα άκρα που έπαθαν

κρυοπαγήματα Για παράδειγμα είναι προτιμότερο να συνεχίσει κάποιος να

περπατά στα χιόνια με κρυοπαγήματα στα πόδια παρά να αναθερμανθούν

πρόχειρα στο ύπαιθρο και να περπατήσει πάλι επειδή οι βλάβες που θα πάθει στα

πόδια είναι πολύ μεγαλύτερες

Δεν σπάμε σε καμία περίπτωση τις φουσκάλες

Η πρόληψη των κρυοπαγημάτων έχει μεγάλη σημασία Όταν πηγαίνουμε στο

βουνό είναι απαραίτητο να έχουμε καλή και ζεστή ενδυμασία Μάλλινες κάλτσες

σκούφος και γάντια είναι απαραίτητα Απαραίτητο επίσης είναι να έχει κανείς μαζί

του διπλά ζεύγη ρούχων ώστε να έχει να αλλάξει αν βραχούν αυτά που φοράει Οι

[107]

μπότες πρέπει να είναι 100 αδιάβροχες και ζεστές αλλά και να συνοδεύονται από

κατάλληλες γκέτες

Τα οινοπνευματώδη απαγορεύονται Σε περίπτωση που υποπτευθούμε ότι

κάποιος έχει πάθει κρυοπάγημα πρέπει να του παρέχουμε τις πρώτες βοήθειες και

να εξασφαλίσουμε οπωσδήποτε ένα σίγουρο και ασφαλές καταφύγιο όσο πιο

γρήγορα γίνεται γεγονός που θα βοηθήσει και ψυχολογικά τον ασθενή Κλείνοντας

εφιστώ την προσοχή στα εξής σημεία

Όσο αισθανόμαστε μούδιασμα και πόνο στα παγωμένα μέρη του σώματος μας

δεν πρέπει να ανησυχούμε ιδιαίτερα Όταν όμως σταματήσει και ο πόνος περάσει

πρέπει να δράσουμε αμέσως προσπαθώντας με κάθε τρόπο ndashλύνοντας τα

κορδόνια των παπουτσιών κάνοντας μαλάξεις και εντριβέςndash να επαναφέρουμε όσο

πιο γρήγορα γίνεται την κυκλοφορία του αίματος στο παγωμένο μέλος Σε

περίπτωση που χρειαστεί να μεταφέρουμε κάπου τον ασθενή πρέπει οπωσδήποτε

να τον κρατήσουμε ξύπνιο κάθε φορά που θα θελήσει να κοιμηθεί ή χάσει τις

αισθήσεις του Σε τέτοιες καταστάσεις είναι αυτονόητο ότι πρέπει ακόμα να

στείλουμε κάποιους να ειδοποιήσουν για βοήθεια

9 ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑ ndash ΗΛΙΑΣΗ

[108]

Με τις υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται ειδικά τους καλοκαιρινούς

μήνες είναι πολύ πιθανό να βρεθούμε αντιμέτωποι με την ηλίαση και την

θερμοπληξία Για να δούμε τι είναι και πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε

Ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα να διατηρεί σταθερή την εσωτερική του

θερμοκρασία με τη βοήθεια θερμορρυθμιστικών μηχανισμών

Σε υψηλές θερμοκρασίες το σώμα αποβάλλει θερμότητα περιορίζοντας τις

καύσεις του με διεύρυνση των μικρών αγγείων με αύξηση της εφίδρωσης

(ιδρώτας) και με επιτάχυνση της αναπνοής

91 Θερμοπληξία

Η αποβολή θερμότητας γίνεται αναλογικά με αγωγή στο 33 με ακτινοβολία

στο 45 και με εξάτμιση στο 22

Η θερμοπληξία είναι μία εξαιρετικά επείγουσα ιατρική κατάσταση απειλητική

για τη ζωή η οποία οφείλεται σε ανεπάρκεια ή σε δυσλειτουργία των

θερμορρυθμιστικών μηχανισμών Εκδηλώνεται με εγκεφαλικές διαταραχές

υψηλότατο πυρετό και απουσία εφίδρωσης

Όταν η ομοιοστατική λειτουργία διαταραχτεί σε μεγάλο βαθμό εμφανίζεται

θερμοπληξία με πυρετό σοβαρές βλάβες στη λειτουργία της καρδιάς των

πνευμόνων του εγκεφάλου του ήπατος και των νεφρών κατάσταση που μπορεί να

αποβεί μοιραία για τον πάσχοντα χωρίς νοσοκομειακή νοσηλεία

Για να συμβεί θερμοπληξία σε κάποιον άνθρωπο θα πρέπει να γίνουν

ταυτόχρονα τα εξής Υψηλή εξωτερική θερμοκρασία με υψηλή υγρασία (ώστε να

εμποδίζεται η απώλεια θερμότητας με εξατμίσεις) και προδιατεθειμένος

οργανισμός

Πιο συγκεκριμένα είναι μια λειτουργική διαταραχή του ανθρώπινου

οργανισμού που εμφανίζεται όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ

υψηλή και η σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας είναι πάνω από 70 γεγονός που

[109]

δυσκολεύει και εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα και την αποβολή θερμότητας

του σώματος

911 Προδιαθεσικοί παράγοντες

Ηλικία άνω των 65 ετών βρέφη παιδιά

Καρδιακή ανεπάρκεια χρόνια ασθένεια των νεφρών ή του ήπατος

Χρήση αλκοόλ και άλλων κατασταλτικών φαρμάκων

Χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων αντιπαρκινσονικών ορισμένων

αντιαλλεργικών κλπ

Ιστορικό παλαιότερης θερμοπληξίας

Μοναχικά εξασθενημένα άτομα

Υπέρβαρα άτομα

Ερασιτέχνες απροπόνητοι αθλητές σε κοπιώδεις αθλητικές δραστηριότητες

(πχ σε μαραθώνιο)

Εργασία κάτω από πολύ υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος

912 Μέτρα για την πρόληψη της θερμοπληξίας

Αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο

Προτιμούμε σκιερά και δροσερά μέρη ντυνόμαστε ελαφρά με άνετα και

ανοιχτόχρωμα ρούχα καπέλο και γυαλιά ηλίου

Αποφεύγουμε χώρους με συνωστισμό

Κάνουμε χλιαρά ντους πίνουμε πολλά υγρά

Καλό θα είναι να έχουμε πάντα μαζί μας ιαματικό νερό σε μορφή σπρέι και

να ψεκάζουμε συχνά τα σημεία του σώματος μας που είναι εκτεθειμένα στον ήλιο

Σε έντονη εφίδρωση φροντίζουμε για την λήψη αλατιού για να κρατηθεί το

επίπεδο των υγρών στον οργανισμό

Αποφεύγουμε τα οινοπνευματώδη ποτά καταναλώνουμε μικρά ελαφρά

γεύματα χωρίς λιπαρά αλλά με πολλά φρούτα και λαχανικά

Αποφεύγουμε τη βαριά σωματική εργασία σε ζεστούς χώρους με άπνοια και

μεγάλη υγρασία

[110]

Δεν περνάμε και δεν τρέχουμε πολλή ώρα κάτω από τον ήλιο αποφεύγουμε

τις μεγάλες διαδρομές με τα μέσα συγκοινωνίας

Τέλος ζητάμε την συμβουλή του γιατρού μας για οποιοδήποτε πρόβλημα

υγείας

Οι πιο ευπαθείς ομάδες σε υψηλές θερμοκρασίες είναι τα νεογνά και τα βρέφη

οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα Ειδικά όσοι πάσχουν από

χρόνια αναπνευστικά καρδιαγγειακά κλπ νοσήματα πρέπει να συμβουλεύονται

τον γιατρό τους αν θα συνεχίσουν την αγωγή και σε ποια δοσολογία διότι μερικά

φάρμακα έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν την θερμοκρασία του σώματος

913 Συμπτώματα Θερμοπληξίας

Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας μπορεί να μοιάζουν με αυτά της καρδιακής

προσβολής ή του εγκεφαλικού επεισοδίου

Στα πρώτα σημεία και συμπτώματα θερμοπληξίας περιλαμβάνονται

bull Δυνατός πονοκέφαλος

bull Ατονία

bull Αίσθημα καταβολής δυνάμεων

bull Τάση για λιποθυμία

bull Πτώση της αρτηριακής πίεσης

bull Ταχύς αλλά αδύναμος σφυγμός

bull Δυσκολία στην αναπνοή

bull Έντονη εφίδρωση

bull Κράμπες κυρίως στους μύες της κοιλίας και των κάτω άκρων

bull Παράξενη συμπεριφορά

bull Ψευδαισθήσεις

bull Σύγχυση

bull Διέγερση

bull Αποπροσανατολισμός

[111]

bull Ναυτία

bull Εμετοί

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις εμφανίζονται

bull Πολύ υψηλός πυρετός (gt39 οC)

bull Απουσία εφίδρωσης με δέρμα καυτό ερυθρό και ξηρό

bull Εμετοί - Διάρροιες

bull Ταχύπνοια και προοδευτική εξασθένιση των σφυγμών

Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα παρατηρούνται

bull Διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος

bull Έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

bull Νεφρική και αναπνευστική ανεπάρκεια που εκδηλώνονται με αναστολή της αποβολής ούρων και πνευμονικό οίδημα

bull Σπασμοί

bull Απώλεια αισθήσεων

bull Σε ακραίες περιπτώσεις Κώμα ακόμα και Θάνατος

914 Αντιμετώπιση Θερμοπληξίας

Μεταφέρουμε τον θερμόπληκτο σε μέρος δροσερό ευάερο σκιερό

Αφαιρέστε ταχέως τα ρούχα του ασθενούς

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Ψεκάστε το σώμα με δροσερό νερό Η χρήση πάγου είναι καλό να

αποφεύγεται αλλά θα πρέπει να επιχειρείται αν η θερμοκρασία δεν

πέφτειΧρησιμοποιείστε ανεμιστήρες ή οποιοδήποτε μέσο μπορεί να

διοχετεύσει αέρα με μεγάλη ταχύτητα (Προσοχή στο συνδυασμό νερού

και ανεμιστήρα Κίνδυνος ηλεκτροπληξίας)

[112]

Βάλτε τον ασθενή σε πλάγια θέση ώστε να είναι σε έκθεση μεγάλη

επιφάνεια του δέρματος του στη ροή του αέρα

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και στο κεφάλι του

Κάνουμε εντριβές στα άκρα του με κατεύθυνση από κάτω προς τα

πάνω

Αν μπορεί να πιει του δίνουμε πολλά υγρά και μικρές ποσότητες

αλατιού

Εννοείται ότι ειδοποιείτε το 166 Ο θερμόπληκτος πολλές φορές

χρειάζεται νοσηλεία σε Εντατική Μονάδα

Ελέγχετε διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίζετε τις

προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει

στους 38 οC

92 Ηλίαση

Η ηλίαση είναι η διαταραχή που εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη έκθεση

στον ήλιο με ακάλυπτο το κεφάλι και τον αυχένα Κατά τις μεσημβρινές ώρες που

οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στην γη ο κίνδυνος ηλίασης είναι

μεγαλύτερος

Συμβαίνει σε κουρασμένα άτομα και κυρίως τα παιδιά και τους ηλικιωμένους

Εμφανίζεται όταν η ηλιακή ακτινοβολία είναι έντονη και άμεση και οφείλεται στην

ευαισθησία που έχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος στην θερμότητα

Όταν λόγω παρατεταμένης έκθεσης στον ήλιο οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί του

σώματος υφίστανται κόπωση και ανεπαρκούν εμφανίζεται ηλίαση

Ομοιόσταση ονομάζεται η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερές τις

συνθήκες του εσωτερικού του περιβάλλοντος (θερμοκρασία συγκεντρώσεις

διάφορων συστατικών κτλ) παρά τις εξωτερικές μεταβολές

[113]

921 Συμπτώματα Ηλίασης

Τα συμπτώματά της μπορεί να είναι ελαφριάς μορφής αλλά και βαριάς Οι

ελαφριές μορφές ηλίασης εκδηλώνονται με αίσθημα γενικής κόπωσης ζάλη και

αναπνευστική δυσχέρεια Το πρόσωπο γίνεται κόκκινο και σε ορισμένες

περιπτώσεις ωχρό Σε ορισμένες περιπτώσεις δημιουργούνται φουσκάλες στο

δέρμα Η βαριά μορφή ηλίασης εκδηλώνεται με γενική κατάπτωση ίλιγγο ναυτία ή

και εμετό κοκκίνισμα στο πρόσωπο επιτάχυνση του σφυγμού και της αναπνοής

πυρετό (38deg-39deg) σπασμούς και απώλεια αισθήσεων

Συνοπτικά η ηλίαση εκδηλώνεται με

bull ατονία

bull ζάλη

bull αδυναμία

bull κράμπες

bull σύγχυση

bull ναυτία

bull εμετό

bull λιποθυμία

bull πονοκέφαλο

bull εγκεφαλική δυσλειτουργία

bull διαταραχές ούρων

[114]

Στην ήπια ηλίαση ο πάσχων έχει κουδούνισμα στα αυτιά πονοκέφαλο και

ναυτία Επιπλέον επιταχύνεται ο καρδιακός παλμός η αναπνοή και τα μάτια είναι

διευρυμένα

Όταν ηλίαση είναι μέτρια το άτομο έχει έντονο πονοκέφαλο αδυναμία και

πιθανή απώλεια της συνείδησης (μπορεί και να μπερδεύεται ακόμα και με άτομα

του περιβάλλοντος του που του είναι οικεία)

Μπορεί να υπάρχει ναυτία εμετός γρήγορη αναπνοή και ταχυπαλμία Τα ρίγη

και η αίσθηση ότι κρυώνει είναι κάτι συνηθισμένο

Συχνό είναι και το αίσθημα λιποθυμίας ή ζάλης Σε ορισμένες περιπτώσεις

δημιουργούνται φουσκάλες στο δέρμα Υπάρχει γενική κατάπτωση ίλιγγος και

πυρετός (η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται στους 38-39 βαθμούς Κελσίου

Στη σοβαρή ηλίαση το θύμα χάνει τη συνείδησή του το πρόσωπό του γίνεται

κόκκινο και στη συνέχεια χλωμό

Μπορεί να εκδηλωθούν σπασμοί παραισθήσεις και παραλήρημα

Αρκετές φορές υπάρχει ακούσια ούρηση και αφόδευση

Υπάρχει υψηλός πυρετός και η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να φτάσει

στους 41 βαθμούς Κελσίου Εάν δεν αντιμετωπιστεί η σοβαρή ηλίαση το

συντομότερο μπορεί να προκύψουν ακόμα εγκεφαλικές βλάβες

922 Πρώτες Βοήθειες σε περίπτωση Ηλίασης

bull Πρέπει να μεταφέρετε το θύμα σε δροσερό μέρος με ίσκιο

bull Να του κάνετε ένα δροσερό μπάνιο ή να το δροσίσετε εάν δεν δύναται να

κάνει μπάνιο με βρεγμένα πανιά

bull Χαλαρώνετε τη ζώνη και αφαιρείτε τα ρούχα του

bull Κρύα πετσέτα στον αυχένα για μείωση θερμοκρασίας

bull Παυσίπονο για τον πονοκέφαλο

[115]

bull Αντιπυρετικό για τον πυρετό

bull Άφθονα υγρά (χωρίς ζάχαρη) ndash Ισοτονικά ροφήματα

bull Διαλύετε ένα κουταλάκι γλυκού αλάτι σε ένα κιλό νερό και δίνετε στο θύμα

να πίνει αργά-αργά

bull Μην δίδετε υγρά εάν ο ασθενής κάνει εμετό ή εάν έχει ναυτία υπνηλία

μειωμένη εγρήγορση

bull Η ιατρική εξέταση μπορεί να είναι απαραίτητη

[116]

bull ΔΕΝ σπάμε τυχόν φυσαλίδες

bull Κρατάμε το άκρο με το έγκαυμα χέρι ή πόδι ανασηκωμένο ψηλά

bull Ζεστάνετε παράλληλα το παιδί τυλίγοντάς το με μια κουβέρτα ndash όχι στο

σημείο του εγκαύματος- ιδιαίτερα αν βάζουμε δροσερό νερό σε μεγάλη επιφάνεια

του δέρματος ώστε να αποφευχθεί η υποθερμία

bull Έπειτα καλύψτε την περιοχή του εγκαύματος με ένα διαφανές φιλμ κουζίνας

σαν κομμάτι πάνω στο δέρμα και όχι γύρω γύρω από ένα χέρι ή πόδι Άλλη επιλογή

είναι αποστειρωμένη γάζα όχι όμως σφιχτά ή περιμετρικά

bull Δώστε παυσίπονο στο παιδί παρακεταμόλη ή αντιφλεγμονώδες

bull Πηγαίνετε άμεσα στο νοσοκομείο εάν

Το έγκαυμα είναι μεγάλης έκτασης ndash οτιδήποτε μεγαλύτερο από

το χέρι του παιδιού

Το έγκαυμα είναι βαθύ το δέρμα φαίνεται άσπρο ή μαυρισμένο

Το έγκαυμα έχει δημιουργήσει φυσαλίδες και βρίσκεται στο

πρόσωπο στα χέρια στα πόδια ή στα γεννητικά όργανα

Το έγκαυμα είναι χημικό ή από ηλεκτρικό ρεύμα

Το έγκαυμα συνοδεύεται από εισπνοή ουσιών ή καπνού ή

έγκαυμα στην αναπνευστική οδό

Το έγκαυμα φαίνεται μολυσμένο ndash με εκροή υγρού επώδυνο

πρησμένο κόκκινο

[98]

Ηλιακό έγκαυμα σε παιδιά

bull Εάν η έκθεση στον ήλιο έχει προκαλέσει στο παιδί δέρμα κόκκινο ζεστό και

επώδυνο απομακρύνετε το άμεσα στην σκιά

bull Βάλτε το παιδί κάτω από νερό δροσερό ή στο μπάνιο

bull Εφαρμόστε στην περιοχή του δέρματος απλή ενυδατική ΟΧΙ λάδια ή

βούτυρο Αλοιφές με αλόη ή καλαμίνη βοηθούν

bull Δώστε στο παιδί παυσίπονο εάν απαιτείται

bull Δώστε στο παιδί άφθονα υγρά

bull Εάν το παιδί εκδηλώνει συμπτώματα θερμοπληξίας (ζάλη ταχυκαρδία

εμετούς αυξημένη θερμοκρασία σώματος) αναζητήστε ιατρική βοήθεια

8 ΥΠΟΘΕΡΜΙΑ ndash ΚΡΥΟΠΑΓΗΜΑΤΑ

Υποθερμία είναι η επιστημονική ονομασία της κατάστασης του οργανισμού

κατά την οποία αυτός χάνει θερμότητα με μεγαλύτερο ρυθμό από ότι παράγει

Όταν η εσωτερική θερμοκρασία του σώματος πέφτει κάτω από 35 βαθμούς

Κελσίου το αποτέλεσμα είναι η υποθερμία

Φυσιολογική θερμοκρασία

Σε νέους υγιείς ενήλικες η μέση θερμοκρασία του σώματος είναι 368 Παρά το

γεγονός ότι θερμοκρασίες σώματος πάνω από 372 και κάτω από 355 είναι γενικώς

παθολογικές η θερμορυθμιστική λειτουργία του laquoθερμοστάτηraquo του σώματος

διαφέρει από άτομο σε άτομο και τροποποιείται με την πάροδο της ηλικίας

Η υποθερμία μπορεί να ταξινομηθεί περαιτέρω ως ήπια (34deg - 36degC)middot μέτρια

(30deg - 34degC) ή βαριά (lt30degC) Οι χαμηλές θερμοκρασίες σώματος είναι πιθανότερο

να επηρεάσουν νεογνά ηλικιωμένους άτομα τα οποία εκτίθενται σε υγρές και

ψυχρές συνθήκες σε εξωτερικό περιβάλλον αλκοολικούς σηπτικούς ασθενείς

ασθενείς με τραύμα και ασθενείς με βαρύ υποθυρεοειδισμό Σε αυτά τα άτομα η

υποθερμία μπορεί να αποβεί μοιραία

[99]

Υπάρχουν 3 κατηγορίες υποθερμίας

Χρόνια συνήθως παρατηρούμενη στους αλκοολικούς ηλικιωμένους

και άλλους με ιατρικά προβλήματα

Κρίσεις εξαιτίας βυθίσματος σε κρύο νερό και

Κρίσεις που συμβαίνουν σε υγιή άτομα που εκτίθενται σε

περιβαλλοντολογικά στρες

81 Τα συμπτώματα της υποθερμίας

-Ανεξέλεγκτο ρίγος

-Δυσκολίες ομιλίας με μπέρδεμα του λόγου

-Χαμηλή συχνότητα αναπνοής

-Κρύο και χλωμό δέρμα

-Απώλεια συντονισμού των κινήσεων απώλεια συνείδησης λιποθυμία

-Παράλογη συμπεριφορά ή απάθεια

-Καρδιακός παλμός που είναι αδύναμος ακανόνιστος ή μη ψηλαφητός

-Μαζί με την υποθερμία μπορεί να συνυπάρχει και κρυοπάγημα

Όταν η θερμοκρασία του σώματος είναι 32-35οC το άτομο εμφανίζει

α) Ταχυκαρδία

β) Υπέρταση

γ) Ρίγος

δ) Μειωμένη συνείδηση κρίση απάθεια

Σε θερμοκρασία σώματος 28-32οC εμφανίζονται

α) Βραδυκαρδία

β) Μυδρίαση

γ) Επιβράδυνση αντανακλαστικών

δ) Διανοητική σύγχυση

ε) Λήθαργο

ζ) Αλλοιώσεις στο ΗΚΓ

[100]

Σε θερμοκρασίες σώματος κάτω των 28οC το δέρμα είναι μελανό και

παρουσιάζεται άπνοια ασυστολία κοιλιακή μαρμαρυγή διαταραχή ηλεκτρολυτών

νεφρική ανεπάρκεια

Οι άνθρωποι που παθαίνουν υποθερμία μπορεί αρχικά να μην το

αντιλαμβάνονται για δύο κυρίως λόγους

-Επειδή η υποθερμία εγκαθίσταται προοδευτικά ταυτόχρονα με την πτώση της

εσωτερικής θερμοκρασίας του σώματος

-Η υποθερμία προκαλεί πνευματική σύγχυση που δεν επιτρέπει στους

ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν ότι χρειάζονται επειγόντως περίθαλψη

812 Ποιοι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο

Για να πάθει κάποιος υποθερμία δεν είναι απαραίτητο να υπάρχουν συνθήκες

μεγάλου ψύχους Η υποθερμία μπορεί να συμβεί ακόμη και σε ήπιο καιρό όταν

είμαστε βρεγμένοι και εξαντλημένοι

Πολύ λεπτοί άνθρωποι μπορεί να προσβληθούν ταχύτερα από υποθερμία σε

σύγκριση με άτομα που έχουν υπερβολικό σωματικό λίπος

Επίσης ο υποσιτισμός (δίαιτα) οι καρδιαγγειακές παθήσεις ο

υποθυρεοειδισμός η κατανάλωση αλκοόλ ή η δηλητηρίαση από αλκοόλ λόγω

υπερβολικής κατανάλωσης (μέθη) αυξάνουν τον κίνδυνο υποθερμίας Τα

οινοπνευματώδη προκαλούν διεύρυνση των αιμοφόρων αγγείων με αποτέλεσμα

την απώλεια θερμότητας

[101]

813 Αντιμετώπιση υποθερμίας

Η άμεση αντιμετώπιση της υποθερμίας περιλαμβάνει το ζέσταμα του σώματος

για να προληφθούν επιπλοκές ή ανεπανόρθωτες βλάβες στον οργανισμό

Το άτομο πρέπει να μεταφερθεί άμεσα σε εσωτερικό χώρο Σε περίπτωση που

αυτό δεν είναι δυνατό πρέπει να προστατεύεται το σώμα του και το κεφάλι του να

απομονώνεται από το κρύο

Αν δεν μπορείς να παραμείνεις στεγνός ή ζεστός στις υπάρχουσες συνθήκες

σταμάτησε την έκθεση του σώματος στον αέρα

Εμποδίστε το χάσιμο θερμότητας βάζοντάς το σε απάνεμο μέρος Βγάλτε του

τα βρεγμένα ρούχα και φορέστε του στεγνά Προστατέψτε το από το έδαφος και

ζεστάνετέ το με όποιο τρόπο μπορείτε

Η τοποθέτηση ζεστών κομπρεσών στο λαιμό στο στομάχι στους καρπούς και

στις βουβωνικές περιοχές μπορεί να βοηθήσει καθώς έτσι θερμαίνεται το αίμα που

κυκλοφορεί διαμέσου των μεγάλων αιμοφόρων αγγείων που περνούν από τις εν

λόγω κομβικές περιοχές

Δεν πρέπει να τοποθετείται άμεση πηγή θερμότητας όπως ζεστό νερό ή λάμπα

θέρμανσης Επίσης πρέπει να αποφεύγεται να θερμαίνονται πρώτα τα άκρα του

σώματος δηλαδή τα πόδια και τα χέρια

Στόχος είναι η αύξηση της εσωτερικής θερμοκρασίας γιατί η παροχή ξαφνικής

εξωτερικής θερμότητας θα έχει σαν αποτέλεσμα παγωμένο αίμα να φτάσει άμεσα

στα σπλάχνα του ατόμου κάτι που θα δυσχεράνει ακόμα περισσότερο την

κατάσταση

Αποφεύγετε το τρίψιμο ή το μασάζ στο θύμα της υποθερμίας Χρειάζεται πολύ

απαλή μεταχείριση διότι υπάρχει ο κίνδυνος καρδιακής ανακοπής

[102]

Απαγορεύεται επίσης το αλκοόλ το οποίο προκαλεί διεύρυνση των αιμοφόρων

αγγείων με αποτέλεσμα την απώλεια θερμότητας Παράλληλα αυξάνεται και η

πιθανότητα δημιουργίας θρομβώσεων λόγω συστολής και διαστολής των αγγείων

Αντίθετα να δίνονται γουλιές ζεστών μη αλκοολικών ροφημάτων όπως το τσάι με

ζάχαρο το οποίο κυκλοφορώντας άμεσα στο αίμα θα προσφέρει ενέργεια και

θερμότητα

Στις περιπτώσεις που η αναπνοή είναι επικίνδυνα χαμηλή ή σταματά εντελώς

τότε πρέπει άμεσα να αρχίσει καρδιοαναπνευστική ανάνηψη

Επίσης εάν έχει όρεξη δώστε του γλυκά και σοκολάτες που περιέχουν

υδατάνθρακες και ζάχαρη και γρήγορα μετατρέπονται σε θερμότητα και ενέργεια

Εάν το θύμα είναι σε ημικωματώδη κατάσταση ή χειρότερα προσπαθήστε να το

κρατήσετε ξύπνιο Μη του δίνετε ζεστά υγρά από το στόμα σε σοβαρή υποθερμία

82 Κρυοπαγήματα ndash Χιονίστρες

Κρυοπάγημα μπορεί να δημιουργηθεί είτε από άμεση επαφή με ένα ψυχρό

σώμα ndashπχ χιόνι πάγοςndash είτε από γενική έκθεση του σώματος στο κρύο Στη

δεύτερη αυτή περίπτωση προσβάλλονται κυρίως η μύτη τα αυτιά και τα δάχτυλα

ποδιών χεριών Αυτό συμβαίνει γιατί τα μέρη αυτά προεξέχουν και είναι τα πιο

λεπτά σημεία του σώματος Οι χιονίστρες είναι η πιο ελαφριά μορφή

κρυοπαγήματος και συμβαίνουν μετά από έκθεση σε θερμοκρασία μεταξύ 0οC και

10οC και ταυτόχρονα υγρασία

Όμως ο τύπος και η βαρύτητα ενός κρυοπαγήματος δεν εξαρτώνται μόνο και

μόνο από την θερμοκρασία Άλλοι παράγοντες που επιδρούν είναι ο χρόνος της

τοπικής ή γενικής έκθεσης στο κρύο η υγρασία ο άνεμος η άσχημη ndashανεπαρκήςndash

ενδυμασία τα υγρά παπούτσια η ακινησία και η παρεμπόδιση γενικά της

κυκλοφορίας αίματος για οποιοδήποτε λόγο (πχ στενά ή σφικτά δεμένα

παπούτσια παρουσία κάποιας αποφρακτικής αρτηριοπάθειας)

Αρχικά δημιουργείται μια τοπική σύσπαση των μικρών αγγείων (φλεβίδιων και

αρτηριδίων) των άκρων της μύτης και των αυτιών Η αγγειοσύσπαση αυτή έχει σαν

[103]

συνέπεια την ελάττωση της αιμάτωσης που με τη σειρά της προκαλεί ελάττωση της

οξυγόνωσης των ιστών δηλαδή ανοξία Η ανοξία αυτή είναι υπεύθυνη για τον πόνο

που προκαλείται Τα προσβαλλόμενα μέρη χάνουν το φυσιολογικό τους και γίνονται

ωχρά άσπρα και συγχρόνως είναι κρύα

Εφόσον εξακολουθήσει η έκθεση στο κρύο τα μεν αρτηρίδια συνεχίζουν να

συσπώνται ακόμη περισσότερο ενώ τα φλεβίδια αρχίζουν να διαστέλλονται

Ταυτόχρονα αυξάνεται η διαβατότητα των τριχοειδών με άμεσο αποτέλεσμα την

έξοδο υγρού από τα αγγεία αυτά πλούσιου σε πρωτεΐνες και επακόλουθο

σχηματισμό οιδήματος στην πάσχουσα περιοχή Ακόμα είναι δυνατόν να

σχηματιστούν φυσαλίδες στο δέρμα που οφείλονται στην έντονη αγγειοδιαστολή

Στην περίοδο αυτή η ωχρότητα του δέρματος έχει αντικατασταθεί από ερυθρότητα

Σε μεγαλύτερη ακόμη παράταση της έκθεσης στο κρύο επέρχεται θρόμβωση των

τριχοειδών αγγείων εξαιτίας της συγκόλλησης ερυθρών αιμοσφαιρίων γεγονός

που συνεπάγεται την πλήρη νέκρωση των ιστών που αρδεύονται από τα αγγεία

αυτά

Υπάρχουν τέσσερις βαθμοί κρυοπαγημάτων

1 1ου βαθμού την ωχρότητα του δέρματος διαδέχεται ερυθρότητα και οίδημα

2 2ου βαθμού εκτός από τα προηγούμενα υπάρχουν και φυσαλίδες στο

δέρμα

[104]

3 3ου βαθμού υπάρχει προσβολή του δέρματος σε όλο του το πάχος και

δημιουργία νεκρώσεων και ελκών

4 4ου βαθμού την καταστροφή του δέρματος ακολουθεί καταστροφή των

υποδόριων ιστών πολλές φορές ακόμα και των οστών και δημιουργία ξηράς

γάγγραινας Είναι ευνόητο ότι όλα τα παραπάνω δεν γίνονται μέσα σε λίγο χρονικό

διάστημα Αντίθετα η εξέλιξη ενός κρυοπαγήματος μπορεί να ολοκληρωθεί ακόμα

και σε χρονικό διάστημα 2 μηνών ή και περισσότερο

[105]

Συμπτώματα κρυοπαγημάτων

Το πρώτο σύμπτωμα των κρυοπαγημάτων είναι ένα αίσθημα ψυχρότητας των

περιοχών που έχουν προσβληθεί Αργότερα προστίθενται μουδιάσματα νυγμοί και

πόνος Στην αρχή υπάρχει σαν σταθερό σύμπτωμα μπορεί να ακολουθήσει μέχρι

και λιποθυμία Η μύτη και τα μάγουλα συνήθως δεν πονούν όταν παγώσουν Το

δέρμα αρχικά είναι ωχρό αργότερα όμως γίνεται ερυθρό και κατόπιν μπορεί να

επακολουθήσουν δερματικές αλλοιώσεις

Πρώτες βοήθειες κρυοπαγημάτων

Ελέγχουμε για υποθερμία (έντονο ρίγος υπνηλία και απώλεια

συντονισμού)

Προστατεύουμε το δέρμα από περαιτέρω έκθεση στο κρύο

Προστατεύουμε το πρόσωπο τη μύτη και τα αυτιά καλύπτοντάς τα με κάτι

στεγνό και ζεστό (πχ σκούφο γάντια κουβέρτα κλπ) Μπορούμε τα χέρια

να τα βάλουμε κάτω από τις μασχάλες μας

Μεταφορά του ασθενή σε ζεστό χώρο Αφαιρούμε τα βρεγμένα

ρούχα (καλύτερα όταν είμαστε σε ζεστό χώρο)

Επαναθέρμανση Τα παγωμένα μέλη δεν πρέπει να τοποθετούνται κοντά

στις σόμπες ή στα καλοριφέρ ή στα τζάκια Καλό είναι να εμβαπτίζονται σε νερό

ευχάριστης θερμοκρασίας για αρκετή ώρα μέχρι να επέλθει κάποια απόψυξη και

κατόπιν να αυξάνεται προοδευτικά η θερμοκρασία του νερού (μέχρι 40 βαθμούς) Η

μεγάλη εξωτερική θερμότητα μπορεί να προκαλέσει αύξηση των απαιτήσεων σε

οξυγόνο και ελάττωση του τόνου των αγγείων πράγμα που θα επιδεινώσει

περισσότερο την κυκλοφορική ανεπάρκεια και να φέρει αποτελέσματα αντίθετα απrsquo

αυτά που επιθυμούμε Δεν τρίβουμε τις παγωμένες περιοχές αλλά τις laquoβαπτίζουμεraquo

σε ζεστό νερό (37 έως 40 C) - για 15 έως 30 λεπτά Αν δεν έχουμε θερμόμετρο

δοκιμάζουμε το νερό με τον αγκώνα μας Θα πρέπει να το αισθανόμαστε ζεστό και

όχι καυτό (να είναι ανεκτό)

[106]

Καθαρισμός του τραύματος (αν υπάρχει) κι άσηπτη περίδεσή του

Παρακέντηση των φυσαλίδων (αν υπάρχουν)

Χορήγηση αντιβιοτικών και τέλεση αντιτετανικού ορού

Γενική τόνωση του οργανισμού με χορήγηση ζεστών ροφημάτων

(οινοπνευματώδη ποτά απαγορεύονται αυστηρά γιατί προκαλούν αγγειοδιαστολή

και επιτείνουν την απώλεια της θερμότητας)

Ελαφρές ασκήσεις μόλις βελτιωθεί το χρώμα των μελών που πάσχουν

Η αναθέρμανση πρέπει να γίνει μόνο όταν το άτομο έχει φτάσει σε ζεστό

μέρος μετά από το οποίο δεν θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί τα άκρα που έπαθαν

κρυοπαγήματα Για παράδειγμα είναι προτιμότερο να συνεχίσει κάποιος να

περπατά στα χιόνια με κρυοπαγήματα στα πόδια παρά να αναθερμανθούν

πρόχειρα στο ύπαιθρο και να περπατήσει πάλι επειδή οι βλάβες που θα πάθει στα

πόδια είναι πολύ μεγαλύτερες

Δεν σπάμε σε καμία περίπτωση τις φουσκάλες

Η πρόληψη των κρυοπαγημάτων έχει μεγάλη σημασία Όταν πηγαίνουμε στο

βουνό είναι απαραίτητο να έχουμε καλή και ζεστή ενδυμασία Μάλλινες κάλτσες

σκούφος και γάντια είναι απαραίτητα Απαραίτητο επίσης είναι να έχει κανείς μαζί

του διπλά ζεύγη ρούχων ώστε να έχει να αλλάξει αν βραχούν αυτά που φοράει Οι

[107]

μπότες πρέπει να είναι 100 αδιάβροχες και ζεστές αλλά και να συνοδεύονται από

κατάλληλες γκέτες

Τα οινοπνευματώδη απαγορεύονται Σε περίπτωση που υποπτευθούμε ότι

κάποιος έχει πάθει κρυοπάγημα πρέπει να του παρέχουμε τις πρώτες βοήθειες και

να εξασφαλίσουμε οπωσδήποτε ένα σίγουρο και ασφαλές καταφύγιο όσο πιο

γρήγορα γίνεται γεγονός που θα βοηθήσει και ψυχολογικά τον ασθενή Κλείνοντας

εφιστώ την προσοχή στα εξής σημεία

Όσο αισθανόμαστε μούδιασμα και πόνο στα παγωμένα μέρη του σώματος μας

δεν πρέπει να ανησυχούμε ιδιαίτερα Όταν όμως σταματήσει και ο πόνος περάσει

πρέπει να δράσουμε αμέσως προσπαθώντας με κάθε τρόπο ndashλύνοντας τα

κορδόνια των παπουτσιών κάνοντας μαλάξεις και εντριβέςndash να επαναφέρουμε όσο

πιο γρήγορα γίνεται την κυκλοφορία του αίματος στο παγωμένο μέλος Σε

περίπτωση που χρειαστεί να μεταφέρουμε κάπου τον ασθενή πρέπει οπωσδήποτε

να τον κρατήσουμε ξύπνιο κάθε φορά που θα θελήσει να κοιμηθεί ή χάσει τις

αισθήσεις του Σε τέτοιες καταστάσεις είναι αυτονόητο ότι πρέπει ακόμα να

στείλουμε κάποιους να ειδοποιήσουν για βοήθεια

9 ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑ ndash ΗΛΙΑΣΗ

[108]

Με τις υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται ειδικά τους καλοκαιρινούς

μήνες είναι πολύ πιθανό να βρεθούμε αντιμέτωποι με την ηλίαση και την

θερμοπληξία Για να δούμε τι είναι και πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε

Ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα να διατηρεί σταθερή την εσωτερική του

θερμοκρασία με τη βοήθεια θερμορρυθμιστικών μηχανισμών

Σε υψηλές θερμοκρασίες το σώμα αποβάλλει θερμότητα περιορίζοντας τις

καύσεις του με διεύρυνση των μικρών αγγείων με αύξηση της εφίδρωσης

(ιδρώτας) και με επιτάχυνση της αναπνοής

91 Θερμοπληξία

Η αποβολή θερμότητας γίνεται αναλογικά με αγωγή στο 33 με ακτινοβολία

στο 45 και με εξάτμιση στο 22

Η θερμοπληξία είναι μία εξαιρετικά επείγουσα ιατρική κατάσταση απειλητική

για τη ζωή η οποία οφείλεται σε ανεπάρκεια ή σε δυσλειτουργία των

θερμορρυθμιστικών μηχανισμών Εκδηλώνεται με εγκεφαλικές διαταραχές

υψηλότατο πυρετό και απουσία εφίδρωσης

Όταν η ομοιοστατική λειτουργία διαταραχτεί σε μεγάλο βαθμό εμφανίζεται

θερμοπληξία με πυρετό σοβαρές βλάβες στη λειτουργία της καρδιάς των

πνευμόνων του εγκεφάλου του ήπατος και των νεφρών κατάσταση που μπορεί να

αποβεί μοιραία για τον πάσχοντα χωρίς νοσοκομειακή νοσηλεία

Για να συμβεί θερμοπληξία σε κάποιον άνθρωπο θα πρέπει να γίνουν

ταυτόχρονα τα εξής Υψηλή εξωτερική θερμοκρασία με υψηλή υγρασία (ώστε να

εμποδίζεται η απώλεια θερμότητας με εξατμίσεις) και προδιατεθειμένος

οργανισμός

Πιο συγκεκριμένα είναι μια λειτουργική διαταραχή του ανθρώπινου

οργανισμού που εμφανίζεται όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ

υψηλή και η σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας είναι πάνω από 70 γεγονός που

[109]

δυσκολεύει και εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα και την αποβολή θερμότητας

του σώματος

911 Προδιαθεσικοί παράγοντες

Ηλικία άνω των 65 ετών βρέφη παιδιά

Καρδιακή ανεπάρκεια χρόνια ασθένεια των νεφρών ή του ήπατος

Χρήση αλκοόλ και άλλων κατασταλτικών φαρμάκων

Χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων αντιπαρκινσονικών ορισμένων

αντιαλλεργικών κλπ

Ιστορικό παλαιότερης θερμοπληξίας

Μοναχικά εξασθενημένα άτομα

Υπέρβαρα άτομα

Ερασιτέχνες απροπόνητοι αθλητές σε κοπιώδεις αθλητικές δραστηριότητες

(πχ σε μαραθώνιο)

Εργασία κάτω από πολύ υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος

912 Μέτρα για την πρόληψη της θερμοπληξίας

Αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο

Προτιμούμε σκιερά και δροσερά μέρη ντυνόμαστε ελαφρά με άνετα και

ανοιχτόχρωμα ρούχα καπέλο και γυαλιά ηλίου

Αποφεύγουμε χώρους με συνωστισμό

Κάνουμε χλιαρά ντους πίνουμε πολλά υγρά

Καλό θα είναι να έχουμε πάντα μαζί μας ιαματικό νερό σε μορφή σπρέι και

να ψεκάζουμε συχνά τα σημεία του σώματος μας που είναι εκτεθειμένα στον ήλιο

Σε έντονη εφίδρωση φροντίζουμε για την λήψη αλατιού για να κρατηθεί το

επίπεδο των υγρών στον οργανισμό

Αποφεύγουμε τα οινοπνευματώδη ποτά καταναλώνουμε μικρά ελαφρά

γεύματα χωρίς λιπαρά αλλά με πολλά φρούτα και λαχανικά

Αποφεύγουμε τη βαριά σωματική εργασία σε ζεστούς χώρους με άπνοια και

μεγάλη υγρασία

[110]

Δεν περνάμε και δεν τρέχουμε πολλή ώρα κάτω από τον ήλιο αποφεύγουμε

τις μεγάλες διαδρομές με τα μέσα συγκοινωνίας

Τέλος ζητάμε την συμβουλή του γιατρού μας για οποιοδήποτε πρόβλημα

υγείας

Οι πιο ευπαθείς ομάδες σε υψηλές θερμοκρασίες είναι τα νεογνά και τα βρέφη

οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα Ειδικά όσοι πάσχουν από

χρόνια αναπνευστικά καρδιαγγειακά κλπ νοσήματα πρέπει να συμβουλεύονται

τον γιατρό τους αν θα συνεχίσουν την αγωγή και σε ποια δοσολογία διότι μερικά

φάρμακα έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν την θερμοκρασία του σώματος

913 Συμπτώματα Θερμοπληξίας

Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας μπορεί να μοιάζουν με αυτά της καρδιακής

προσβολής ή του εγκεφαλικού επεισοδίου

Στα πρώτα σημεία και συμπτώματα θερμοπληξίας περιλαμβάνονται

bull Δυνατός πονοκέφαλος

bull Ατονία

bull Αίσθημα καταβολής δυνάμεων

bull Τάση για λιποθυμία

bull Πτώση της αρτηριακής πίεσης

bull Ταχύς αλλά αδύναμος σφυγμός

bull Δυσκολία στην αναπνοή

bull Έντονη εφίδρωση

bull Κράμπες κυρίως στους μύες της κοιλίας και των κάτω άκρων

bull Παράξενη συμπεριφορά

bull Ψευδαισθήσεις

bull Σύγχυση

bull Διέγερση

bull Αποπροσανατολισμός

[111]

bull Ναυτία

bull Εμετοί

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις εμφανίζονται

bull Πολύ υψηλός πυρετός (gt39 οC)

bull Απουσία εφίδρωσης με δέρμα καυτό ερυθρό και ξηρό

bull Εμετοί - Διάρροιες

bull Ταχύπνοια και προοδευτική εξασθένιση των σφυγμών

Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα παρατηρούνται

bull Διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος

bull Έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

bull Νεφρική και αναπνευστική ανεπάρκεια που εκδηλώνονται με αναστολή της αποβολής ούρων και πνευμονικό οίδημα

bull Σπασμοί

bull Απώλεια αισθήσεων

bull Σε ακραίες περιπτώσεις Κώμα ακόμα και Θάνατος

914 Αντιμετώπιση Θερμοπληξίας

Μεταφέρουμε τον θερμόπληκτο σε μέρος δροσερό ευάερο σκιερό

Αφαιρέστε ταχέως τα ρούχα του ασθενούς

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Ψεκάστε το σώμα με δροσερό νερό Η χρήση πάγου είναι καλό να

αποφεύγεται αλλά θα πρέπει να επιχειρείται αν η θερμοκρασία δεν

πέφτειΧρησιμοποιείστε ανεμιστήρες ή οποιοδήποτε μέσο μπορεί να

διοχετεύσει αέρα με μεγάλη ταχύτητα (Προσοχή στο συνδυασμό νερού

και ανεμιστήρα Κίνδυνος ηλεκτροπληξίας)

[112]

Βάλτε τον ασθενή σε πλάγια θέση ώστε να είναι σε έκθεση μεγάλη

επιφάνεια του δέρματος του στη ροή του αέρα

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και στο κεφάλι του

Κάνουμε εντριβές στα άκρα του με κατεύθυνση από κάτω προς τα

πάνω

Αν μπορεί να πιει του δίνουμε πολλά υγρά και μικρές ποσότητες

αλατιού

Εννοείται ότι ειδοποιείτε το 166 Ο θερμόπληκτος πολλές φορές

χρειάζεται νοσηλεία σε Εντατική Μονάδα

Ελέγχετε διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίζετε τις

προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει

στους 38 οC

92 Ηλίαση

Η ηλίαση είναι η διαταραχή που εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη έκθεση

στον ήλιο με ακάλυπτο το κεφάλι και τον αυχένα Κατά τις μεσημβρινές ώρες που

οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στην γη ο κίνδυνος ηλίασης είναι

μεγαλύτερος

Συμβαίνει σε κουρασμένα άτομα και κυρίως τα παιδιά και τους ηλικιωμένους

Εμφανίζεται όταν η ηλιακή ακτινοβολία είναι έντονη και άμεση και οφείλεται στην

ευαισθησία που έχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος στην θερμότητα

Όταν λόγω παρατεταμένης έκθεσης στον ήλιο οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί του

σώματος υφίστανται κόπωση και ανεπαρκούν εμφανίζεται ηλίαση

Ομοιόσταση ονομάζεται η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερές τις

συνθήκες του εσωτερικού του περιβάλλοντος (θερμοκρασία συγκεντρώσεις

διάφορων συστατικών κτλ) παρά τις εξωτερικές μεταβολές

[113]

921 Συμπτώματα Ηλίασης

Τα συμπτώματά της μπορεί να είναι ελαφριάς μορφής αλλά και βαριάς Οι

ελαφριές μορφές ηλίασης εκδηλώνονται με αίσθημα γενικής κόπωσης ζάλη και

αναπνευστική δυσχέρεια Το πρόσωπο γίνεται κόκκινο και σε ορισμένες

περιπτώσεις ωχρό Σε ορισμένες περιπτώσεις δημιουργούνται φουσκάλες στο

δέρμα Η βαριά μορφή ηλίασης εκδηλώνεται με γενική κατάπτωση ίλιγγο ναυτία ή

και εμετό κοκκίνισμα στο πρόσωπο επιτάχυνση του σφυγμού και της αναπνοής

πυρετό (38deg-39deg) σπασμούς και απώλεια αισθήσεων

Συνοπτικά η ηλίαση εκδηλώνεται με

bull ατονία

bull ζάλη

bull αδυναμία

bull κράμπες

bull σύγχυση

bull ναυτία

bull εμετό

bull λιποθυμία

bull πονοκέφαλο

bull εγκεφαλική δυσλειτουργία

bull διαταραχές ούρων

[114]

Στην ήπια ηλίαση ο πάσχων έχει κουδούνισμα στα αυτιά πονοκέφαλο και

ναυτία Επιπλέον επιταχύνεται ο καρδιακός παλμός η αναπνοή και τα μάτια είναι

διευρυμένα

Όταν ηλίαση είναι μέτρια το άτομο έχει έντονο πονοκέφαλο αδυναμία και

πιθανή απώλεια της συνείδησης (μπορεί και να μπερδεύεται ακόμα και με άτομα

του περιβάλλοντος του που του είναι οικεία)

Μπορεί να υπάρχει ναυτία εμετός γρήγορη αναπνοή και ταχυπαλμία Τα ρίγη

και η αίσθηση ότι κρυώνει είναι κάτι συνηθισμένο

Συχνό είναι και το αίσθημα λιποθυμίας ή ζάλης Σε ορισμένες περιπτώσεις

δημιουργούνται φουσκάλες στο δέρμα Υπάρχει γενική κατάπτωση ίλιγγος και

πυρετός (η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται στους 38-39 βαθμούς Κελσίου

Στη σοβαρή ηλίαση το θύμα χάνει τη συνείδησή του το πρόσωπό του γίνεται

κόκκινο και στη συνέχεια χλωμό

Μπορεί να εκδηλωθούν σπασμοί παραισθήσεις και παραλήρημα

Αρκετές φορές υπάρχει ακούσια ούρηση και αφόδευση

Υπάρχει υψηλός πυρετός και η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να φτάσει

στους 41 βαθμούς Κελσίου Εάν δεν αντιμετωπιστεί η σοβαρή ηλίαση το

συντομότερο μπορεί να προκύψουν ακόμα εγκεφαλικές βλάβες

922 Πρώτες Βοήθειες σε περίπτωση Ηλίασης

bull Πρέπει να μεταφέρετε το θύμα σε δροσερό μέρος με ίσκιο

bull Να του κάνετε ένα δροσερό μπάνιο ή να το δροσίσετε εάν δεν δύναται να

κάνει μπάνιο με βρεγμένα πανιά

bull Χαλαρώνετε τη ζώνη και αφαιρείτε τα ρούχα του

bull Κρύα πετσέτα στον αυχένα για μείωση θερμοκρασίας

bull Παυσίπονο για τον πονοκέφαλο

[115]

bull Αντιπυρετικό για τον πυρετό

bull Άφθονα υγρά (χωρίς ζάχαρη) ndash Ισοτονικά ροφήματα

bull Διαλύετε ένα κουταλάκι γλυκού αλάτι σε ένα κιλό νερό και δίνετε στο θύμα

να πίνει αργά-αργά

bull Μην δίδετε υγρά εάν ο ασθενής κάνει εμετό ή εάν έχει ναυτία υπνηλία

μειωμένη εγρήγορση

bull Η ιατρική εξέταση μπορεί να είναι απαραίτητη

[116]

Ηλιακό έγκαυμα σε παιδιά

bull Εάν η έκθεση στον ήλιο έχει προκαλέσει στο παιδί δέρμα κόκκινο ζεστό και

επώδυνο απομακρύνετε το άμεσα στην σκιά

bull Βάλτε το παιδί κάτω από νερό δροσερό ή στο μπάνιο

bull Εφαρμόστε στην περιοχή του δέρματος απλή ενυδατική ΟΧΙ λάδια ή

βούτυρο Αλοιφές με αλόη ή καλαμίνη βοηθούν

bull Δώστε στο παιδί παυσίπονο εάν απαιτείται

bull Δώστε στο παιδί άφθονα υγρά

bull Εάν το παιδί εκδηλώνει συμπτώματα θερμοπληξίας (ζάλη ταχυκαρδία

εμετούς αυξημένη θερμοκρασία σώματος) αναζητήστε ιατρική βοήθεια

8 ΥΠΟΘΕΡΜΙΑ ndash ΚΡΥΟΠΑΓΗΜΑΤΑ

Υποθερμία είναι η επιστημονική ονομασία της κατάστασης του οργανισμού

κατά την οποία αυτός χάνει θερμότητα με μεγαλύτερο ρυθμό από ότι παράγει

Όταν η εσωτερική θερμοκρασία του σώματος πέφτει κάτω από 35 βαθμούς

Κελσίου το αποτέλεσμα είναι η υποθερμία

Φυσιολογική θερμοκρασία

Σε νέους υγιείς ενήλικες η μέση θερμοκρασία του σώματος είναι 368 Παρά το

γεγονός ότι θερμοκρασίες σώματος πάνω από 372 και κάτω από 355 είναι γενικώς

παθολογικές η θερμορυθμιστική λειτουργία του laquoθερμοστάτηraquo του σώματος

διαφέρει από άτομο σε άτομο και τροποποιείται με την πάροδο της ηλικίας

Η υποθερμία μπορεί να ταξινομηθεί περαιτέρω ως ήπια (34deg - 36degC)middot μέτρια

(30deg - 34degC) ή βαριά (lt30degC) Οι χαμηλές θερμοκρασίες σώματος είναι πιθανότερο

να επηρεάσουν νεογνά ηλικιωμένους άτομα τα οποία εκτίθενται σε υγρές και

ψυχρές συνθήκες σε εξωτερικό περιβάλλον αλκοολικούς σηπτικούς ασθενείς

ασθενείς με τραύμα και ασθενείς με βαρύ υποθυρεοειδισμό Σε αυτά τα άτομα η

υποθερμία μπορεί να αποβεί μοιραία

[99]

Υπάρχουν 3 κατηγορίες υποθερμίας

Χρόνια συνήθως παρατηρούμενη στους αλκοολικούς ηλικιωμένους

και άλλους με ιατρικά προβλήματα

Κρίσεις εξαιτίας βυθίσματος σε κρύο νερό και

Κρίσεις που συμβαίνουν σε υγιή άτομα που εκτίθενται σε

περιβαλλοντολογικά στρες

81 Τα συμπτώματα της υποθερμίας

-Ανεξέλεγκτο ρίγος

-Δυσκολίες ομιλίας με μπέρδεμα του λόγου

-Χαμηλή συχνότητα αναπνοής

-Κρύο και χλωμό δέρμα

-Απώλεια συντονισμού των κινήσεων απώλεια συνείδησης λιποθυμία

-Παράλογη συμπεριφορά ή απάθεια

-Καρδιακός παλμός που είναι αδύναμος ακανόνιστος ή μη ψηλαφητός

-Μαζί με την υποθερμία μπορεί να συνυπάρχει και κρυοπάγημα

Όταν η θερμοκρασία του σώματος είναι 32-35οC το άτομο εμφανίζει

α) Ταχυκαρδία

β) Υπέρταση

γ) Ρίγος

δ) Μειωμένη συνείδηση κρίση απάθεια

Σε θερμοκρασία σώματος 28-32οC εμφανίζονται

α) Βραδυκαρδία

β) Μυδρίαση

γ) Επιβράδυνση αντανακλαστικών

δ) Διανοητική σύγχυση

ε) Λήθαργο

ζ) Αλλοιώσεις στο ΗΚΓ

[100]

Σε θερμοκρασίες σώματος κάτω των 28οC το δέρμα είναι μελανό και

παρουσιάζεται άπνοια ασυστολία κοιλιακή μαρμαρυγή διαταραχή ηλεκτρολυτών

νεφρική ανεπάρκεια

Οι άνθρωποι που παθαίνουν υποθερμία μπορεί αρχικά να μην το

αντιλαμβάνονται για δύο κυρίως λόγους

-Επειδή η υποθερμία εγκαθίσταται προοδευτικά ταυτόχρονα με την πτώση της

εσωτερικής θερμοκρασίας του σώματος

-Η υποθερμία προκαλεί πνευματική σύγχυση που δεν επιτρέπει στους

ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν ότι χρειάζονται επειγόντως περίθαλψη

812 Ποιοι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο

Για να πάθει κάποιος υποθερμία δεν είναι απαραίτητο να υπάρχουν συνθήκες

μεγάλου ψύχους Η υποθερμία μπορεί να συμβεί ακόμη και σε ήπιο καιρό όταν

είμαστε βρεγμένοι και εξαντλημένοι

Πολύ λεπτοί άνθρωποι μπορεί να προσβληθούν ταχύτερα από υποθερμία σε

σύγκριση με άτομα που έχουν υπερβολικό σωματικό λίπος

Επίσης ο υποσιτισμός (δίαιτα) οι καρδιαγγειακές παθήσεις ο

υποθυρεοειδισμός η κατανάλωση αλκοόλ ή η δηλητηρίαση από αλκοόλ λόγω

υπερβολικής κατανάλωσης (μέθη) αυξάνουν τον κίνδυνο υποθερμίας Τα

οινοπνευματώδη προκαλούν διεύρυνση των αιμοφόρων αγγείων με αποτέλεσμα

την απώλεια θερμότητας

[101]

813 Αντιμετώπιση υποθερμίας

Η άμεση αντιμετώπιση της υποθερμίας περιλαμβάνει το ζέσταμα του σώματος

για να προληφθούν επιπλοκές ή ανεπανόρθωτες βλάβες στον οργανισμό

Το άτομο πρέπει να μεταφερθεί άμεσα σε εσωτερικό χώρο Σε περίπτωση που

αυτό δεν είναι δυνατό πρέπει να προστατεύεται το σώμα του και το κεφάλι του να

απομονώνεται από το κρύο

Αν δεν μπορείς να παραμείνεις στεγνός ή ζεστός στις υπάρχουσες συνθήκες

σταμάτησε την έκθεση του σώματος στον αέρα

Εμποδίστε το χάσιμο θερμότητας βάζοντάς το σε απάνεμο μέρος Βγάλτε του

τα βρεγμένα ρούχα και φορέστε του στεγνά Προστατέψτε το από το έδαφος και

ζεστάνετέ το με όποιο τρόπο μπορείτε

Η τοποθέτηση ζεστών κομπρεσών στο λαιμό στο στομάχι στους καρπούς και

στις βουβωνικές περιοχές μπορεί να βοηθήσει καθώς έτσι θερμαίνεται το αίμα που

κυκλοφορεί διαμέσου των μεγάλων αιμοφόρων αγγείων που περνούν από τις εν

λόγω κομβικές περιοχές

Δεν πρέπει να τοποθετείται άμεση πηγή θερμότητας όπως ζεστό νερό ή λάμπα

θέρμανσης Επίσης πρέπει να αποφεύγεται να θερμαίνονται πρώτα τα άκρα του

σώματος δηλαδή τα πόδια και τα χέρια

Στόχος είναι η αύξηση της εσωτερικής θερμοκρασίας γιατί η παροχή ξαφνικής

εξωτερικής θερμότητας θα έχει σαν αποτέλεσμα παγωμένο αίμα να φτάσει άμεσα

στα σπλάχνα του ατόμου κάτι που θα δυσχεράνει ακόμα περισσότερο την

κατάσταση

Αποφεύγετε το τρίψιμο ή το μασάζ στο θύμα της υποθερμίας Χρειάζεται πολύ

απαλή μεταχείριση διότι υπάρχει ο κίνδυνος καρδιακής ανακοπής

[102]

Απαγορεύεται επίσης το αλκοόλ το οποίο προκαλεί διεύρυνση των αιμοφόρων

αγγείων με αποτέλεσμα την απώλεια θερμότητας Παράλληλα αυξάνεται και η

πιθανότητα δημιουργίας θρομβώσεων λόγω συστολής και διαστολής των αγγείων

Αντίθετα να δίνονται γουλιές ζεστών μη αλκοολικών ροφημάτων όπως το τσάι με

ζάχαρο το οποίο κυκλοφορώντας άμεσα στο αίμα θα προσφέρει ενέργεια και

θερμότητα

Στις περιπτώσεις που η αναπνοή είναι επικίνδυνα χαμηλή ή σταματά εντελώς

τότε πρέπει άμεσα να αρχίσει καρδιοαναπνευστική ανάνηψη

Επίσης εάν έχει όρεξη δώστε του γλυκά και σοκολάτες που περιέχουν

υδατάνθρακες και ζάχαρη και γρήγορα μετατρέπονται σε θερμότητα και ενέργεια

Εάν το θύμα είναι σε ημικωματώδη κατάσταση ή χειρότερα προσπαθήστε να το

κρατήσετε ξύπνιο Μη του δίνετε ζεστά υγρά από το στόμα σε σοβαρή υποθερμία

82 Κρυοπαγήματα ndash Χιονίστρες

Κρυοπάγημα μπορεί να δημιουργηθεί είτε από άμεση επαφή με ένα ψυχρό

σώμα ndashπχ χιόνι πάγοςndash είτε από γενική έκθεση του σώματος στο κρύο Στη

δεύτερη αυτή περίπτωση προσβάλλονται κυρίως η μύτη τα αυτιά και τα δάχτυλα

ποδιών χεριών Αυτό συμβαίνει γιατί τα μέρη αυτά προεξέχουν και είναι τα πιο

λεπτά σημεία του σώματος Οι χιονίστρες είναι η πιο ελαφριά μορφή

κρυοπαγήματος και συμβαίνουν μετά από έκθεση σε θερμοκρασία μεταξύ 0οC και

10οC και ταυτόχρονα υγρασία

Όμως ο τύπος και η βαρύτητα ενός κρυοπαγήματος δεν εξαρτώνται μόνο και

μόνο από την θερμοκρασία Άλλοι παράγοντες που επιδρούν είναι ο χρόνος της

τοπικής ή γενικής έκθεσης στο κρύο η υγρασία ο άνεμος η άσχημη ndashανεπαρκήςndash

ενδυμασία τα υγρά παπούτσια η ακινησία και η παρεμπόδιση γενικά της

κυκλοφορίας αίματος για οποιοδήποτε λόγο (πχ στενά ή σφικτά δεμένα

παπούτσια παρουσία κάποιας αποφρακτικής αρτηριοπάθειας)

Αρχικά δημιουργείται μια τοπική σύσπαση των μικρών αγγείων (φλεβίδιων και

αρτηριδίων) των άκρων της μύτης και των αυτιών Η αγγειοσύσπαση αυτή έχει σαν

[103]

συνέπεια την ελάττωση της αιμάτωσης που με τη σειρά της προκαλεί ελάττωση της

οξυγόνωσης των ιστών δηλαδή ανοξία Η ανοξία αυτή είναι υπεύθυνη για τον πόνο

που προκαλείται Τα προσβαλλόμενα μέρη χάνουν το φυσιολογικό τους και γίνονται

ωχρά άσπρα και συγχρόνως είναι κρύα

Εφόσον εξακολουθήσει η έκθεση στο κρύο τα μεν αρτηρίδια συνεχίζουν να

συσπώνται ακόμη περισσότερο ενώ τα φλεβίδια αρχίζουν να διαστέλλονται

Ταυτόχρονα αυξάνεται η διαβατότητα των τριχοειδών με άμεσο αποτέλεσμα την

έξοδο υγρού από τα αγγεία αυτά πλούσιου σε πρωτεΐνες και επακόλουθο

σχηματισμό οιδήματος στην πάσχουσα περιοχή Ακόμα είναι δυνατόν να

σχηματιστούν φυσαλίδες στο δέρμα που οφείλονται στην έντονη αγγειοδιαστολή

Στην περίοδο αυτή η ωχρότητα του δέρματος έχει αντικατασταθεί από ερυθρότητα

Σε μεγαλύτερη ακόμη παράταση της έκθεσης στο κρύο επέρχεται θρόμβωση των

τριχοειδών αγγείων εξαιτίας της συγκόλλησης ερυθρών αιμοσφαιρίων γεγονός

που συνεπάγεται την πλήρη νέκρωση των ιστών που αρδεύονται από τα αγγεία

αυτά

Υπάρχουν τέσσερις βαθμοί κρυοπαγημάτων

1 1ου βαθμού την ωχρότητα του δέρματος διαδέχεται ερυθρότητα και οίδημα

2 2ου βαθμού εκτός από τα προηγούμενα υπάρχουν και φυσαλίδες στο

δέρμα

[104]

3 3ου βαθμού υπάρχει προσβολή του δέρματος σε όλο του το πάχος και

δημιουργία νεκρώσεων και ελκών

4 4ου βαθμού την καταστροφή του δέρματος ακολουθεί καταστροφή των

υποδόριων ιστών πολλές φορές ακόμα και των οστών και δημιουργία ξηράς

γάγγραινας Είναι ευνόητο ότι όλα τα παραπάνω δεν γίνονται μέσα σε λίγο χρονικό

διάστημα Αντίθετα η εξέλιξη ενός κρυοπαγήματος μπορεί να ολοκληρωθεί ακόμα

και σε χρονικό διάστημα 2 μηνών ή και περισσότερο

[105]

Συμπτώματα κρυοπαγημάτων

Το πρώτο σύμπτωμα των κρυοπαγημάτων είναι ένα αίσθημα ψυχρότητας των

περιοχών που έχουν προσβληθεί Αργότερα προστίθενται μουδιάσματα νυγμοί και

πόνος Στην αρχή υπάρχει σαν σταθερό σύμπτωμα μπορεί να ακολουθήσει μέχρι

και λιποθυμία Η μύτη και τα μάγουλα συνήθως δεν πονούν όταν παγώσουν Το

δέρμα αρχικά είναι ωχρό αργότερα όμως γίνεται ερυθρό και κατόπιν μπορεί να

επακολουθήσουν δερματικές αλλοιώσεις

Πρώτες βοήθειες κρυοπαγημάτων

Ελέγχουμε για υποθερμία (έντονο ρίγος υπνηλία και απώλεια

συντονισμού)

Προστατεύουμε το δέρμα από περαιτέρω έκθεση στο κρύο

Προστατεύουμε το πρόσωπο τη μύτη και τα αυτιά καλύπτοντάς τα με κάτι

στεγνό και ζεστό (πχ σκούφο γάντια κουβέρτα κλπ) Μπορούμε τα χέρια

να τα βάλουμε κάτω από τις μασχάλες μας

Μεταφορά του ασθενή σε ζεστό χώρο Αφαιρούμε τα βρεγμένα

ρούχα (καλύτερα όταν είμαστε σε ζεστό χώρο)

Επαναθέρμανση Τα παγωμένα μέλη δεν πρέπει να τοποθετούνται κοντά

στις σόμπες ή στα καλοριφέρ ή στα τζάκια Καλό είναι να εμβαπτίζονται σε νερό

ευχάριστης θερμοκρασίας για αρκετή ώρα μέχρι να επέλθει κάποια απόψυξη και

κατόπιν να αυξάνεται προοδευτικά η θερμοκρασία του νερού (μέχρι 40 βαθμούς) Η

μεγάλη εξωτερική θερμότητα μπορεί να προκαλέσει αύξηση των απαιτήσεων σε

οξυγόνο και ελάττωση του τόνου των αγγείων πράγμα που θα επιδεινώσει

περισσότερο την κυκλοφορική ανεπάρκεια και να φέρει αποτελέσματα αντίθετα απrsquo

αυτά που επιθυμούμε Δεν τρίβουμε τις παγωμένες περιοχές αλλά τις laquoβαπτίζουμεraquo

σε ζεστό νερό (37 έως 40 C) - για 15 έως 30 λεπτά Αν δεν έχουμε θερμόμετρο

δοκιμάζουμε το νερό με τον αγκώνα μας Θα πρέπει να το αισθανόμαστε ζεστό και

όχι καυτό (να είναι ανεκτό)

[106]

Καθαρισμός του τραύματος (αν υπάρχει) κι άσηπτη περίδεσή του

Παρακέντηση των φυσαλίδων (αν υπάρχουν)

Χορήγηση αντιβιοτικών και τέλεση αντιτετανικού ορού

Γενική τόνωση του οργανισμού με χορήγηση ζεστών ροφημάτων

(οινοπνευματώδη ποτά απαγορεύονται αυστηρά γιατί προκαλούν αγγειοδιαστολή

και επιτείνουν την απώλεια της θερμότητας)

Ελαφρές ασκήσεις μόλις βελτιωθεί το χρώμα των μελών που πάσχουν

Η αναθέρμανση πρέπει να γίνει μόνο όταν το άτομο έχει φτάσει σε ζεστό

μέρος μετά από το οποίο δεν θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί τα άκρα που έπαθαν

κρυοπαγήματα Για παράδειγμα είναι προτιμότερο να συνεχίσει κάποιος να

περπατά στα χιόνια με κρυοπαγήματα στα πόδια παρά να αναθερμανθούν

πρόχειρα στο ύπαιθρο και να περπατήσει πάλι επειδή οι βλάβες που θα πάθει στα

πόδια είναι πολύ μεγαλύτερες

Δεν σπάμε σε καμία περίπτωση τις φουσκάλες

Η πρόληψη των κρυοπαγημάτων έχει μεγάλη σημασία Όταν πηγαίνουμε στο

βουνό είναι απαραίτητο να έχουμε καλή και ζεστή ενδυμασία Μάλλινες κάλτσες

σκούφος και γάντια είναι απαραίτητα Απαραίτητο επίσης είναι να έχει κανείς μαζί

του διπλά ζεύγη ρούχων ώστε να έχει να αλλάξει αν βραχούν αυτά που φοράει Οι

[107]

μπότες πρέπει να είναι 100 αδιάβροχες και ζεστές αλλά και να συνοδεύονται από

κατάλληλες γκέτες

Τα οινοπνευματώδη απαγορεύονται Σε περίπτωση που υποπτευθούμε ότι

κάποιος έχει πάθει κρυοπάγημα πρέπει να του παρέχουμε τις πρώτες βοήθειες και

να εξασφαλίσουμε οπωσδήποτε ένα σίγουρο και ασφαλές καταφύγιο όσο πιο

γρήγορα γίνεται γεγονός που θα βοηθήσει και ψυχολογικά τον ασθενή Κλείνοντας

εφιστώ την προσοχή στα εξής σημεία

Όσο αισθανόμαστε μούδιασμα και πόνο στα παγωμένα μέρη του σώματος μας

δεν πρέπει να ανησυχούμε ιδιαίτερα Όταν όμως σταματήσει και ο πόνος περάσει

πρέπει να δράσουμε αμέσως προσπαθώντας με κάθε τρόπο ndashλύνοντας τα

κορδόνια των παπουτσιών κάνοντας μαλάξεις και εντριβέςndash να επαναφέρουμε όσο

πιο γρήγορα γίνεται την κυκλοφορία του αίματος στο παγωμένο μέλος Σε

περίπτωση που χρειαστεί να μεταφέρουμε κάπου τον ασθενή πρέπει οπωσδήποτε

να τον κρατήσουμε ξύπνιο κάθε φορά που θα θελήσει να κοιμηθεί ή χάσει τις

αισθήσεις του Σε τέτοιες καταστάσεις είναι αυτονόητο ότι πρέπει ακόμα να

στείλουμε κάποιους να ειδοποιήσουν για βοήθεια

9 ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑ ndash ΗΛΙΑΣΗ

[108]

Με τις υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται ειδικά τους καλοκαιρινούς

μήνες είναι πολύ πιθανό να βρεθούμε αντιμέτωποι με την ηλίαση και την

θερμοπληξία Για να δούμε τι είναι και πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε

Ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα να διατηρεί σταθερή την εσωτερική του

θερμοκρασία με τη βοήθεια θερμορρυθμιστικών μηχανισμών

Σε υψηλές θερμοκρασίες το σώμα αποβάλλει θερμότητα περιορίζοντας τις

καύσεις του με διεύρυνση των μικρών αγγείων με αύξηση της εφίδρωσης

(ιδρώτας) και με επιτάχυνση της αναπνοής

91 Θερμοπληξία

Η αποβολή θερμότητας γίνεται αναλογικά με αγωγή στο 33 με ακτινοβολία

στο 45 και με εξάτμιση στο 22

Η θερμοπληξία είναι μία εξαιρετικά επείγουσα ιατρική κατάσταση απειλητική

για τη ζωή η οποία οφείλεται σε ανεπάρκεια ή σε δυσλειτουργία των

θερμορρυθμιστικών μηχανισμών Εκδηλώνεται με εγκεφαλικές διαταραχές

υψηλότατο πυρετό και απουσία εφίδρωσης

Όταν η ομοιοστατική λειτουργία διαταραχτεί σε μεγάλο βαθμό εμφανίζεται

θερμοπληξία με πυρετό σοβαρές βλάβες στη λειτουργία της καρδιάς των

πνευμόνων του εγκεφάλου του ήπατος και των νεφρών κατάσταση που μπορεί να

αποβεί μοιραία για τον πάσχοντα χωρίς νοσοκομειακή νοσηλεία

Για να συμβεί θερμοπληξία σε κάποιον άνθρωπο θα πρέπει να γίνουν

ταυτόχρονα τα εξής Υψηλή εξωτερική θερμοκρασία με υψηλή υγρασία (ώστε να

εμποδίζεται η απώλεια θερμότητας με εξατμίσεις) και προδιατεθειμένος

οργανισμός

Πιο συγκεκριμένα είναι μια λειτουργική διαταραχή του ανθρώπινου

οργανισμού που εμφανίζεται όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ

υψηλή και η σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας είναι πάνω από 70 γεγονός που

[109]

δυσκολεύει και εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα και την αποβολή θερμότητας

του σώματος

911 Προδιαθεσικοί παράγοντες

Ηλικία άνω των 65 ετών βρέφη παιδιά

Καρδιακή ανεπάρκεια χρόνια ασθένεια των νεφρών ή του ήπατος

Χρήση αλκοόλ και άλλων κατασταλτικών φαρμάκων

Χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων αντιπαρκινσονικών ορισμένων

αντιαλλεργικών κλπ

Ιστορικό παλαιότερης θερμοπληξίας

Μοναχικά εξασθενημένα άτομα

Υπέρβαρα άτομα

Ερασιτέχνες απροπόνητοι αθλητές σε κοπιώδεις αθλητικές δραστηριότητες

(πχ σε μαραθώνιο)

Εργασία κάτω από πολύ υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος

912 Μέτρα για την πρόληψη της θερμοπληξίας

Αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο

Προτιμούμε σκιερά και δροσερά μέρη ντυνόμαστε ελαφρά με άνετα και

ανοιχτόχρωμα ρούχα καπέλο και γυαλιά ηλίου

Αποφεύγουμε χώρους με συνωστισμό

Κάνουμε χλιαρά ντους πίνουμε πολλά υγρά

Καλό θα είναι να έχουμε πάντα μαζί μας ιαματικό νερό σε μορφή σπρέι και

να ψεκάζουμε συχνά τα σημεία του σώματος μας που είναι εκτεθειμένα στον ήλιο

Σε έντονη εφίδρωση φροντίζουμε για την λήψη αλατιού για να κρατηθεί το

επίπεδο των υγρών στον οργανισμό

Αποφεύγουμε τα οινοπνευματώδη ποτά καταναλώνουμε μικρά ελαφρά

γεύματα χωρίς λιπαρά αλλά με πολλά φρούτα και λαχανικά

Αποφεύγουμε τη βαριά σωματική εργασία σε ζεστούς χώρους με άπνοια και

μεγάλη υγρασία

[110]

Δεν περνάμε και δεν τρέχουμε πολλή ώρα κάτω από τον ήλιο αποφεύγουμε

τις μεγάλες διαδρομές με τα μέσα συγκοινωνίας

Τέλος ζητάμε την συμβουλή του γιατρού μας για οποιοδήποτε πρόβλημα

υγείας

Οι πιο ευπαθείς ομάδες σε υψηλές θερμοκρασίες είναι τα νεογνά και τα βρέφη

οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα Ειδικά όσοι πάσχουν από

χρόνια αναπνευστικά καρδιαγγειακά κλπ νοσήματα πρέπει να συμβουλεύονται

τον γιατρό τους αν θα συνεχίσουν την αγωγή και σε ποια δοσολογία διότι μερικά

φάρμακα έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν την θερμοκρασία του σώματος

913 Συμπτώματα Θερμοπληξίας

Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας μπορεί να μοιάζουν με αυτά της καρδιακής

προσβολής ή του εγκεφαλικού επεισοδίου

Στα πρώτα σημεία και συμπτώματα θερμοπληξίας περιλαμβάνονται

bull Δυνατός πονοκέφαλος

bull Ατονία

bull Αίσθημα καταβολής δυνάμεων

bull Τάση για λιποθυμία

bull Πτώση της αρτηριακής πίεσης

bull Ταχύς αλλά αδύναμος σφυγμός

bull Δυσκολία στην αναπνοή

bull Έντονη εφίδρωση

bull Κράμπες κυρίως στους μύες της κοιλίας και των κάτω άκρων

bull Παράξενη συμπεριφορά

bull Ψευδαισθήσεις

bull Σύγχυση

bull Διέγερση

bull Αποπροσανατολισμός

[111]

bull Ναυτία

bull Εμετοί

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις εμφανίζονται

bull Πολύ υψηλός πυρετός (gt39 οC)

bull Απουσία εφίδρωσης με δέρμα καυτό ερυθρό και ξηρό

bull Εμετοί - Διάρροιες

bull Ταχύπνοια και προοδευτική εξασθένιση των σφυγμών

Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα παρατηρούνται

bull Διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος

bull Έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

bull Νεφρική και αναπνευστική ανεπάρκεια που εκδηλώνονται με αναστολή της αποβολής ούρων και πνευμονικό οίδημα

bull Σπασμοί

bull Απώλεια αισθήσεων

bull Σε ακραίες περιπτώσεις Κώμα ακόμα και Θάνατος

914 Αντιμετώπιση Θερμοπληξίας

Μεταφέρουμε τον θερμόπληκτο σε μέρος δροσερό ευάερο σκιερό

Αφαιρέστε ταχέως τα ρούχα του ασθενούς

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Ψεκάστε το σώμα με δροσερό νερό Η χρήση πάγου είναι καλό να

αποφεύγεται αλλά θα πρέπει να επιχειρείται αν η θερμοκρασία δεν

πέφτειΧρησιμοποιείστε ανεμιστήρες ή οποιοδήποτε μέσο μπορεί να

διοχετεύσει αέρα με μεγάλη ταχύτητα (Προσοχή στο συνδυασμό νερού

και ανεμιστήρα Κίνδυνος ηλεκτροπληξίας)

[112]

Βάλτε τον ασθενή σε πλάγια θέση ώστε να είναι σε έκθεση μεγάλη

επιφάνεια του δέρματος του στη ροή του αέρα

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και στο κεφάλι του

Κάνουμε εντριβές στα άκρα του με κατεύθυνση από κάτω προς τα

πάνω

Αν μπορεί να πιει του δίνουμε πολλά υγρά και μικρές ποσότητες

αλατιού

Εννοείται ότι ειδοποιείτε το 166 Ο θερμόπληκτος πολλές φορές

χρειάζεται νοσηλεία σε Εντατική Μονάδα

Ελέγχετε διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίζετε τις

προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει

στους 38 οC

92 Ηλίαση

Η ηλίαση είναι η διαταραχή που εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη έκθεση

στον ήλιο με ακάλυπτο το κεφάλι και τον αυχένα Κατά τις μεσημβρινές ώρες που

οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στην γη ο κίνδυνος ηλίασης είναι

μεγαλύτερος

Συμβαίνει σε κουρασμένα άτομα και κυρίως τα παιδιά και τους ηλικιωμένους

Εμφανίζεται όταν η ηλιακή ακτινοβολία είναι έντονη και άμεση και οφείλεται στην

ευαισθησία που έχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος στην θερμότητα

Όταν λόγω παρατεταμένης έκθεσης στον ήλιο οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί του

σώματος υφίστανται κόπωση και ανεπαρκούν εμφανίζεται ηλίαση

Ομοιόσταση ονομάζεται η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερές τις

συνθήκες του εσωτερικού του περιβάλλοντος (θερμοκρασία συγκεντρώσεις

διάφορων συστατικών κτλ) παρά τις εξωτερικές μεταβολές

[113]

921 Συμπτώματα Ηλίασης

Τα συμπτώματά της μπορεί να είναι ελαφριάς μορφής αλλά και βαριάς Οι

ελαφριές μορφές ηλίασης εκδηλώνονται με αίσθημα γενικής κόπωσης ζάλη και

αναπνευστική δυσχέρεια Το πρόσωπο γίνεται κόκκινο και σε ορισμένες

περιπτώσεις ωχρό Σε ορισμένες περιπτώσεις δημιουργούνται φουσκάλες στο

δέρμα Η βαριά μορφή ηλίασης εκδηλώνεται με γενική κατάπτωση ίλιγγο ναυτία ή

και εμετό κοκκίνισμα στο πρόσωπο επιτάχυνση του σφυγμού και της αναπνοής

πυρετό (38deg-39deg) σπασμούς και απώλεια αισθήσεων

Συνοπτικά η ηλίαση εκδηλώνεται με

bull ατονία

bull ζάλη

bull αδυναμία

bull κράμπες

bull σύγχυση

bull ναυτία

bull εμετό

bull λιποθυμία

bull πονοκέφαλο

bull εγκεφαλική δυσλειτουργία

bull διαταραχές ούρων

[114]

Στην ήπια ηλίαση ο πάσχων έχει κουδούνισμα στα αυτιά πονοκέφαλο και

ναυτία Επιπλέον επιταχύνεται ο καρδιακός παλμός η αναπνοή και τα μάτια είναι

διευρυμένα

Όταν ηλίαση είναι μέτρια το άτομο έχει έντονο πονοκέφαλο αδυναμία και

πιθανή απώλεια της συνείδησης (μπορεί και να μπερδεύεται ακόμα και με άτομα

του περιβάλλοντος του που του είναι οικεία)

Μπορεί να υπάρχει ναυτία εμετός γρήγορη αναπνοή και ταχυπαλμία Τα ρίγη

και η αίσθηση ότι κρυώνει είναι κάτι συνηθισμένο

Συχνό είναι και το αίσθημα λιποθυμίας ή ζάλης Σε ορισμένες περιπτώσεις

δημιουργούνται φουσκάλες στο δέρμα Υπάρχει γενική κατάπτωση ίλιγγος και

πυρετός (η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται στους 38-39 βαθμούς Κελσίου

Στη σοβαρή ηλίαση το θύμα χάνει τη συνείδησή του το πρόσωπό του γίνεται

κόκκινο και στη συνέχεια χλωμό

Μπορεί να εκδηλωθούν σπασμοί παραισθήσεις και παραλήρημα

Αρκετές φορές υπάρχει ακούσια ούρηση και αφόδευση

Υπάρχει υψηλός πυρετός και η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να φτάσει

στους 41 βαθμούς Κελσίου Εάν δεν αντιμετωπιστεί η σοβαρή ηλίαση το

συντομότερο μπορεί να προκύψουν ακόμα εγκεφαλικές βλάβες

922 Πρώτες Βοήθειες σε περίπτωση Ηλίασης

bull Πρέπει να μεταφέρετε το θύμα σε δροσερό μέρος με ίσκιο

bull Να του κάνετε ένα δροσερό μπάνιο ή να το δροσίσετε εάν δεν δύναται να

κάνει μπάνιο με βρεγμένα πανιά

bull Χαλαρώνετε τη ζώνη και αφαιρείτε τα ρούχα του

bull Κρύα πετσέτα στον αυχένα για μείωση θερμοκρασίας

bull Παυσίπονο για τον πονοκέφαλο

[115]

bull Αντιπυρετικό για τον πυρετό

bull Άφθονα υγρά (χωρίς ζάχαρη) ndash Ισοτονικά ροφήματα

bull Διαλύετε ένα κουταλάκι γλυκού αλάτι σε ένα κιλό νερό και δίνετε στο θύμα

να πίνει αργά-αργά

bull Μην δίδετε υγρά εάν ο ασθενής κάνει εμετό ή εάν έχει ναυτία υπνηλία

μειωμένη εγρήγορση

bull Η ιατρική εξέταση μπορεί να είναι απαραίτητη

[116]

Υπάρχουν 3 κατηγορίες υποθερμίας

Χρόνια συνήθως παρατηρούμενη στους αλκοολικούς ηλικιωμένους

και άλλους με ιατρικά προβλήματα

Κρίσεις εξαιτίας βυθίσματος σε κρύο νερό και

Κρίσεις που συμβαίνουν σε υγιή άτομα που εκτίθενται σε

περιβαλλοντολογικά στρες

81 Τα συμπτώματα της υποθερμίας

-Ανεξέλεγκτο ρίγος

-Δυσκολίες ομιλίας με μπέρδεμα του λόγου

-Χαμηλή συχνότητα αναπνοής

-Κρύο και χλωμό δέρμα

-Απώλεια συντονισμού των κινήσεων απώλεια συνείδησης λιποθυμία

-Παράλογη συμπεριφορά ή απάθεια

-Καρδιακός παλμός που είναι αδύναμος ακανόνιστος ή μη ψηλαφητός

-Μαζί με την υποθερμία μπορεί να συνυπάρχει και κρυοπάγημα

Όταν η θερμοκρασία του σώματος είναι 32-35οC το άτομο εμφανίζει

α) Ταχυκαρδία

β) Υπέρταση

γ) Ρίγος

δ) Μειωμένη συνείδηση κρίση απάθεια

Σε θερμοκρασία σώματος 28-32οC εμφανίζονται

α) Βραδυκαρδία

β) Μυδρίαση

γ) Επιβράδυνση αντανακλαστικών

δ) Διανοητική σύγχυση

ε) Λήθαργο

ζ) Αλλοιώσεις στο ΗΚΓ

[100]

Σε θερμοκρασίες σώματος κάτω των 28οC το δέρμα είναι μελανό και

παρουσιάζεται άπνοια ασυστολία κοιλιακή μαρμαρυγή διαταραχή ηλεκτρολυτών

νεφρική ανεπάρκεια

Οι άνθρωποι που παθαίνουν υποθερμία μπορεί αρχικά να μην το

αντιλαμβάνονται για δύο κυρίως λόγους

-Επειδή η υποθερμία εγκαθίσταται προοδευτικά ταυτόχρονα με την πτώση της

εσωτερικής θερμοκρασίας του σώματος

-Η υποθερμία προκαλεί πνευματική σύγχυση που δεν επιτρέπει στους

ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν ότι χρειάζονται επειγόντως περίθαλψη

812 Ποιοι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο

Για να πάθει κάποιος υποθερμία δεν είναι απαραίτητο να υπάρχουν συνθήκες

μεγάλου ψύχους Η υποθερμία μπορεί να συμβεί ακόμη και σε ήπιο καιρό όταν

είμαστε βρεγμένοι και εξαντλημένοι

Πολύ λεπτοί άνθρωποι μπορεί να προσβληθούν ταχύτερα από υποθερμία σε

σύγκριση με άτομα που έχουν υπερβολικό σωματικό λίπος

Επίσης ο υποσιτισμός (δίαιτα) οι καρδιαγγειακές παθήσεις ο

υποθυρεοειδισμός η κατανάλωση αλκοόλ ή η δηλητηρίαση από αλκοόλ λόγω

υπερβολικής κατανάλωσης (μέθη) αυξάνουν τον κίνδυνο υποθερμίας Τα

οινοπνευματώδη προκαλούν διεύρυνση των αιμοφόρων αγγείων με αποτέλεσμα

την απώλεια θερμότητας

[101]

813 Αντιμετώπιση υποθερμίας

Η άμεση αντιμετώπιση της υποθερμίας περιλαμβάνει το ζέσταμα του σώματος

για να προληφθούν επιπλοκές ή ανεπανόρθωτες βλάβες στον οργανισμό

Το άτομο πρέπει να μεταφερθεί άμεσα σε εσωτερικό χώρο Σε περίπτωση που

αυτό δεν είναι δυνατό πρέπει να προστατεύεται το σώμα του και το κεφάλι του να

απομονώνεται από το κρύο

Αν δεν μπορείς να παραμείνεις στεγνός ή ζεστός στις υπάρχουσες συνθήκες

σταμάτησε την έκθεση του σώματος στον αέρα

Εμποδίστε το χάσιμο θερμότητας βάζοντάς το σε απάνεμο μέρος Βγάλτε του

τα βρεγμένα ρούχα και φορέστε του στεγνά Προστατέψτε το από το έδαφος και

ζεστάνετέ το με όποιο τρόπο μπορείτε

Η τοποθέτηση ζεστών κομπρεσών στο λαιμό στο στομάχι στους καρπούς και

στις βουβωνικές περιοχές μπορεί να βοηθήσει καθώς έτσι θερμαίνεται το αίμα που

κυκλοφορεί διαμέσου των μεγάλων αιμοφόρων αγγείων που περνούν από τις εν

λόγω κομβικές περιοχές

Δεν πρέπει να τοποθετείται άμεση πηγή θερμότητας όπως ζεστό νερό ή λάμπα

θέρμανσης Επίσης πρέπει να αποφεύγεται να θερμαίνονται πρώτα τα άκρα του

σώματος δηλαδή τα πόδια και τα χέρια

Στόχος είναι η αύξηση της εσωτερικής θερμοκρασίας γιατί η παροχή ξαφνικής

εξωτερικής θερμότητας θα έχει σαν αποτέλεσμα παγωμένο αίμα να φτάσει άμεσα

στα σπλάχνα του ατόμου κάτι που θα δυσχεράνει ακόμα περισσότερο την

κατάσταση

Αποφεύγετε το τρίψιμο ή το μασάζ στο θύμα της υποθερμίας Χρειάζεται πολύ

απαλή μεταχείριση διότι υπάρχει ο κίνδυνος καρδιακής ανακοπής

[102]

Απαγορεύεται επίσης το αλκοόλ το οποίο προκαλεί διεύρυνση των αιμοφόρων

αγγείων με αποτέλεσμα την απώλεια θερμότητας Παράλληλα αυξάνεται και η

πιθανότητα δημιουργίας θρομβώσεων λόγω συστολής και διαστολής των αγγείων

Αντίθετα να δίνονται γουλιές ζεστών μη αλκοολικών ροφημάτων όπως το τσάι με

ζάχαρο το οποίο κυκλοφορώντας άμεσα στο αίμα θα προσφέρει ενέργεια και

θερμότητα

Στις περιπτώσεις που η αναπνοή είναι επικίνδυνα χαμηλή ή σταματά εντελώς

τότε πρέπει άμεσα να αρχίσει καρδιοαναπνευστική ανάνηψη

Επίσης εάν έχει όρεξη δώστε του γλυκά και σοκολάτες που περιέχουν

υδατάνθρακες και ζάχαρη και γρήγορα μετατρέπονται σε θερμότητα και ενέργεια

Εάν το θύμα είναι σε ημικωματώδη κατάσταση ή χειρότερα προσπαθήστε να το

κρατήσετε ξύπνιο Μη του δίνετε ζεστά υγρά από το στόμα σε σοβαρή υποθερμία

82 Κρυοπαγήματα ndash Χιονίστρες

Κρυοπάγημα μπορεί να δημιουργηθεί είτε από άμεση επαφή με ένα ψυχρό

σώμα ndashπχ χιόνι πάγοςndash είτε από γενική έκθεση του σώματος στο κρύο Στη

δεύτερη αυτή περίπτωση προσβάλλονται κυρίως η μύτη τα αυτιά και τα δάχτυλα

ποδιών χεριών Αυτό συμβαίνει γιατί τα μέρη αυτά προεξέχουν και είναι τα πιο

λεπτά σημεία του σώματος Οι χιονίστρες είναι η πιο ελαφριά μορφή

κρυοπαγήματος και συμβαίνουν μετά από έκθεση σε θερμοκρασία μεταξύ 0οC και

10οC και ταυτόχρονα υγρασία

Όμως ο τύπος και η βαρύτητα ενός κρυοπαγήματος δεν εξαρτώνται μόνο και

μόνο από την θερμοκρασία Άλλοι παράγοντες που επιδρούν είναι ο χρόνος της

τοπικής ή γενικής έκθεσης στο κρύο η υγρασία ο άνεμος η άσχημη ndashανεπαρκήςndash

ενδυμασία τα υγρά παπούτσια η ακινησία και η παρεμπόδιση γενικά της

κυκλοφορίας αίματος για οποιοδήποτε λόγο (πχ στενά ή σφικτά δεμένα

παπούτσια παρουσία κάποιας αποφρακτικής αρτηριοπάθειας)

Αρχικά δημιουργείται μια τοπική σύσπαση των μικρών αγγείων (φλεβίδιων και

αρτηριδίων) των άκρων της μύτης και των αυτιών Η αγγειοσύσπαση αυτή έχει σαν

[103]

συνέπεια την ελάττωση της αιμάτωσης που με τη σειρά της προκαλεί ελάττωση της

οξυγόνωσης των ιστών δηλαδή ανοξία Η ανοξία αυτή είναι υπεύθυνη για τον πόνο

που προκαλείται Τα προσβαλλόμενα μέρη χάνουν το φυσιολογικό τους και γίνονται

ωχρά άσπρα και συγχρόνως είναι κρύα

Εφόσον εξακολουθήσει η έκθεση στο κρύο τα μεν αρτηρίδια συνεχίζουν να

συσπώνται ακόμη περισσότερο ενώ τα φλεβίδια αρχίζουν να διαστέλλονται

Ταυτόχρονα αυξάνεται η διαβατότητα των τριχοειδών με άμεσο αποτέλεσμα την

έξοδο υγρού από τα αγγεία αυτά πλούσιου σε πρωτεΐνες και επακόλουθο

σχηματισμό οιδήματος στην πάσχουσα περιοχή Ακόμα είναι δυνατόν να

σχηματιστούν φυσαλίδες στο δέρμα που οφείλονται στην έντονη αγγειοδιαστολή

Στην περίοδο αυτή η ωχρότητα του δέρματος έχει αντικατασταθεί από ερυθρότητα

Σε μεγαλύτερη ακόμη παράταση της έκθεσης στο κρύο επέρχεται θρόμβωση των

τριχοειδών αγγείων εξαιτίας της συγκόλλησης ερυθρών αιμοσφαιρίων γεγονός

που συνεπάγεται την πλήρη νέκρωση των ιστών που αρδεύονται από τα αγγεία

αυτά

Υπάρχουν τέσσερις βαθμοί κρυοπαγημάτων

1 1ου βαθμού την ωχρότητα του δέρματος διαδέχεται ερυθρότητα και οίδημα

2 2ου βαθμού εκτός από τα προηγούμενα υπάρχουν και φυσαλίδες στο

δέρμα

[104]

3 3ου βαθμού υπάρχει προσβολή του δέρματος σε όλο του το πάχος και

δημιουργία νεκρώσεων και ελκών

4 4ου βαθμού την καταστροφή του δέρματος ακολουθεί καταστροφή των

υποδόριων ιστών πολλές φορές ακόμα και των οστών και δημιουργία ξηράς

γάγγραινας Είναι ευνόητο ότι όλα τα παραπάνω δεν γίνονται μέσα σε λίγο χρονικό

διάστημα Αντίθετα η εξέλιξη ενός κρυοπαγήματος μπορεί να ολοκληρωθεί ακόμα

και σε χρονικό διάστημα 2 μηνών ή και περισσότερο

[105]

Συμπτώματα κρυοπαγημάτων

Το πρώτο σύμπτωμα των κρυοπαγημάτων είναι ένα αίσθημα ψυχρότητας των

περιοχών που έχουν προσβληθεί Αργότερα προστίθενται μουδιάσματα νυγμοί και

πόνος Στην αρχή υπάρχει σαν σταθερό σύμπτωμα μπορεί να ακολουθήσει μέχρι

και λιποθυμία Η μύτη και τα μάγουλα συνήθως δεν πονούν όταν παγώσουν Το

δέρμα αρχικά είναι ωχρό αργότερα όμως γίνεται ερυθρό και κατόπιν μπορεί να

επακολουθήσουν δερματικές αλλοιώσεις

Πρώτες βοήθειες κρυοπαγημάτων

Ελέγχουμε για υποθερμία (έντονο ρίγος υπνηλία και απώλεια

συντονισμού)

Προστατεύουμε το δέρμα από περαιτέρω έκθεση στο κρύο

Προστατεύουμε το πρόσωπο τη μύτη και τα αυτιά καλύπτοντάς τα με κάτι

στεγνό και ζεστό (πχ σκούφο γάντια κουβέρτα κλπ) Μπορούμε τα χέρια

να τα βάλουμε κάτω από τις μασχάλες μας

Μεταφορά του ασθενή σε ζεστό χώρο Αφαιρούμε τα βρεγμένα

ρούχα (καλύτερα όταν είμαστε σε ζεστό χώρο)

Επαναθέρμανση Τα παγωμένα μέλη δεν πρέπει να τοποθετούνται κοντά

στις σόμπες ή στα καλοριφέρ ή στα τζάκια Καλό είναι να εμβαπτίζονται σε νερό

ευχάριστης θερμοκρασίας για αρκετή ώρα μέχρι να επέλθει κάποια απόψυξη και

κατόπιν να αυξάνεται προοδευτικά η θερμοκρασία του νερού (μέχρι 40 βαθμούς) Η

μεγάλη εξωτερική θερμότητα μπορεί να προκαλέσει αύξηση των απαιτήσεων σε

οξυγόνο και ελάττωση του τόνου των αγγείων πράγμα που θα επιδεινώσει

περισσότερο την κυκλοφορική ανεπάρκεια και να φέρει αποτελέσματα αντίθετα απrsquo

αυτά που επιθυμούμε Δεν τρίβουμε τις παγωμένες περιοχές αλλά τις laquoβαπτίζουμεraquo

σε ζεστό νερό (37 έως 40 C) - για 15 έως 30 λεπτά Αν δεν έχουμε θερμόμετρο

δοκιμάζουμε το νερό με τον αγκώνα μας Θα πρέπει να το αισθανόμαστε ζεστό και

όχι καυτό (να είναι ανεκτό)

[106]

Καθαρισμός του τραύματος (αν υπάρχει) κι άσηπτη περίδεσή του

Παρακέντηση των φυσαλίδων (αν υπάρχουν)

Χορήγηση αντιβιοτικών και τέλεση αντιτετανικού ορού

Γενική τόνωση του οργανισμού με χορήγηση ζεστών ροφημάτων

(οινοπνευματώδη ποτά απαγορεύονται αυστηρά γιατί προκαλούν αγγειοδιαστολή

και επιτείνουν την απώλεια της θερμότητας)

Ελαφρές ασκήσεις μόλις βελτιωθεί το χρώμα των μελών που πάσχουν

Η αναθέρμανση πρέπει να γίνει μόνο όταν το άτομο έχει φτάσει σε ζεστό

μέρος μετά από το οποίο δεν θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί τα άκρα που έπαθαν

κρυοπαγήματα Για παράδειγμα είναι προτιμότερο να συνεχίσει κάποιος να

περπατά στα χιόνια με κρυοπαγήματα στα πόδια παρά να αναθερμανθούν

πρόχειρα στο ύπαιθρο και να περπατήσει πάλι επειδή οι βλάβες που θα πάθει στα

πόδια είναι πολύ μεγαλύτερες

Δεν σπάμε σε καμία περίπτωση τις φουσκάλες

Η πρόληψη των κρυοπαγημάτων έχει μεγάλη σημασία Όταν πηγαίνουμε στο

βουνό είναι απαραίτητο να έχουμε καλή και ζεστή ενδυμασία Μάλλινες κάλτσες

σκούφος και γάντια είναι απαραίτητα Απαραίτητο επίσης είναι να έχει κανείς μαζί

του διπλά ζεύγη ρούχων ώστε να έχει να αλλάξει αν βραχούν αυτά που φοράει Οι

[107]

μπότες πρέπει να είναι 100 αδιάβροχες και ζεστές αλλά και να συνοδεύονται από

κατάλληλες γκέτες

Τα οινοπνευματώδη απαγορεύονται Σε περίπτωση που υποπτευθούμε ότι

κάποιος έχει πάθει κρυοπάγημα πρέπει να του παρέχουμε τις πρώτες βοήθειες και

να εξασφαλίσουμε οπωσδήποτε ένα σίγουρο και ασφαλές καταφύγιο όσο πιο

γρήγορα γίνεται γεγονός που θα βοηθήσει και ψυχολογικά τον ασθενή Κλείνοντας

εφιστώ την προσοχή στα εξής σημεία

Όσο αισθανόμαστε μούδιασμα και πόνο στα παγωμένα μέρη του σώματος μας

δεν πρέπει να ανησυχούμε ιδιαίτερα Όταν όμως σταματήσει και ο πόνος περάσει

πρέπει να δράσουμε αμέσως προσπαθώντας με κάθε τρόπο ndashλύνοντας τα

κορδόνια των παπουτσιών κάνοντας μαλάξεις και εντριβέςndash να επαναφέρουμε όσο

πιο γρήγορα γίνεται την κυκλοφορία του αίματος στο παγωμένο μέλος Σε

περίπτωση που χρειαστεί να μεταφέρουμε κάπου τον ασθενή πρέπει οπωσδήποτε

να τον κρατήσουμε ξύπνιο κάθε φορά που θα θελήσει να κοιμηθεί ή χάσει τις

αισθήσεις του Σε τέτοιες καταστάσεις είναι αυτονόητο ότι πρέπει ακόμα να

στείλουμε κάποιους να ειδοποιήσουν για βοήθεια

9 ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑ ndash ΗΛΙΑΣΗ

[108]

Με τις υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται ειδικά τους καλοκαιρινούς

μήνες είναι πολύ πιθανό να βρεθούμε αντιμέτωποι με την ηλίαση και την

θερμοπληξία Για να δούμε τι είναι και πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε

Ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα να διατηρεί σταθερή την εσωτερική του

θερμοκρασία με τη βοήθεια θερμορρυθμιστικών μηχανισμών

Σε υψηλές θερμοκρασίες το σώμα αποβάλλει θερμότητα περιορίζοντας τις

καύσεις του με διεύρυνση των μικρών αγγείων με αύξηση της εφίδρωσης

(ιδρώτας) και με επιτάχυνση της αναπνοής

91 Θερμοπληξία

Η αποβολή θερμότητας γίνεται αναλογικά με αγωγή στο 33 με ακτινοβολία

στο 45 και με εξάτμιση στο 22

Η θερμοπληξία είναι μία εξαιρετικά επείγουσα ιατρική κατάσταση απειλητική

για τη ζωή η οποία οφείλεται σε ανεπάρκεια ή σε δυσλειτουργία των

θερμορρυθμιστικών μηχανισμών Εκδηλώνεται με εγκεφαλικές διαταραχές

υψηλότατο πυρετό και απουσία εφίδρωσης

Όταν η ομοιοστατική λειτουργία διαταραχτεί σε μεγάλο βαθμό εμφανίζεται

θερμοπληξία με πυρετό σοβαρές βλάβες στη λειτουργία της καρδιάς των

πνευμόνων του εγκεφάλου του ήπατος και των νεφρών κατάσταση που μπορεί να

αποβεί μοιραία για τον πάσχοντα χωρίς νοσοκομειακή νοσηλεία

Για να συμβεί θερμοπληξία σε κάποιον άνθρωπο θα πρέπει να γίνουν

ταυτόχρονα τα εξής Υψηλή εξωτερική θερμοκρασία με υψηλή υγρασία (ώστε να

εμποδίζεται η απώλεια θερμότητας με εξατμίσεις) και προδιατεθειμένος

οργανισμός

Πιο συγκεκριμένα είναι μια λειτουργική διαταραχή του ανθρώπινου

οργανισμού που εμφανίζεται όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ

υψηλή και η σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας είναι πάνω από 70 γεγονός που

[109]

δυσκολεύει και εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα και την αποβολή θερμότητας

του σώματος

911 Προδιαθεσικοί παράγοντες

Ηλικία άνω των 65 ετών βρέφη παιδιά

Καρδιακή ανεπάρκεια χρόνια ασθένεια των νεφρών ή του ήπατος

Χρήση αλκοόλ και άλλων κατασταλτικών φαρμάκων

Χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων αντιπαρκινσονικών ορισμένων

αντιαλλεργικών κλπ

Ιστορικό παλαιότερης θερμοπληξίας

Μοναχικά εξασθενημένα άτομα

Υπέρβαρα άτομα

Ερασιτέχνες απροπόνητοι αθλητές σε κοπιώδεις αθλητικές δραστηριότητες

(πχ σε μαραθώνιο)

Εργασία κάτω από πολύ υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος

912 Μέτρα για την πρόληψη της θερμοπληξίας

Αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο

Προτιμούμε σκιερά και δροσερά μέρη ντυνόμαστε ελαφρά με άνετα και

ανοιχτόχρωμα ρούχα καπέλο και γυαλιά ηλίου

Αποφεύγουμε χώρους με συνωστισμό

Κάνουμε χλιαρά ντους πίνουμε πολλά υγρά

Καλό θα είναι να έχουμε πάντα μαζί μας ιαματικό νερό σε μορφή σπρέι και

να ψεκάζουμε συχνά τα σημεία του σώματος μας που είναι εκτεθειμένα στον ήλιο

Σε έντονη εφίδρωση φροντίζουμε για την λήψη αλατιού για να κρατηθεί το

επίπεδο των υγρών στον οργανισμό

Αποφεύγουμε τα οινοπνευματώδη ποτά καταναλώνουμε μικρά ελαφρά

γεύματα χωρίς λιπαρά αλλά με πολλά φρούτα και λαχανικά

Αποφεύγουμε τη βαριά σωματική εργασία σε ζεστούς χώρους με άπνοια και

μεγάλη υγρασία

[110]

Δεν περνάμε και δεν τρέχουμε πολλή ώρα κάτω από τον ήλιο αποφεύγουμε

τις μεγάλες διαδρομές με τα μέσα συγκοινωνίας

Τέλος ζητάμε την συμβουλή του γιατρού μας για οποιοδήποτε πρόβλημα

υγείας

Οι πιο ευπαθείς ομάδες σε υψηλές θερμοκρασίες είναι τα νεογνά και τα βρέφη

οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα Ειδικά όσοι πάσχουν από

χρόνια αναπνευστικά καρδιαγγειακά κλπ νοσήματα πρέπει να συμβουλεύονται

τον γιατρό τους αν θα συνεχίσουν την αγωγή και σε ποια δοσολογία διότι μερικά

φάρμακα έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν την θερμοκρασία του σώματος

913 Συμπτώματα Θερμοπληξίας

Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας μπορεί να μοιάζουν με αυτά της καρδιακής

προσβολής ή του εγκεφαλικού επεισοδίου

Στα πρώτα σημεία και συμπτώματα θερμοπληξίας περιλαμβάνονται

bull Δυνατός πονοκέφαλος

bull Ατονία

bull Αίσθημα καταβολής δυνάμεων

bull Τάση για λιποθυμία

bull Πτώση της αρτηριακής πίεσης

bull Ταχύς αλλά αδύναμος σφυγμός

bull Δυσκολία στην αναπνοή

bull Έντονη εφίδρωση

bull Κράμπες κυρίως στους μύες της κοιλίας και των κάτω άκρων

bull Παράξενη συμπεριφορά

bull Ψευδαισθήσεις

bull Σύγχυση

bull Διέγερση

bull Αποπροσανατολισμός

[111]

bull Ναυτία

bull Εμετοί

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις εμφανίζονται

bull Πολύ υψηλός πυρετός (gt39 οC)

bull Απουσία εφίδρωσης με δέρμα καυτό ερυθρό και ξηρό

bull Εμετοί - Διάρροιες

bull Ταχύπνοια και προοδευτική εξασθένιση των σφυγμών

Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα παρατηρούνται

bull Διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος

bull Έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

bull Νεφρική και αναπνευστική ανεπάρκεια που εκδηλώνονται με αναστολή της αποβολής ούρων και πνευμονικό οίδημα

bull Σπασμοί

bull Απώλεια αισθήσεων

bull Σε ακραίες περιπτώσεις Κώμα ακόμα και Θάνατος

914 Αντιμετώπιση Θερμοπληξίας

Μεταφέρουμε τον θερμόπληκτο σε μέρος δροσερό ευάερο σκιερό

Αφαιρέστε ταχέως τα ρούχα του ασθενούς

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Ψεκάστε το σώμα με δροσερό νερό Η χρήση πάγου είναι καλό να

αποφεύγεται αλλά θα πρέπει να επιχειρείται αν η θερμοκρασία δεν

πέφτειΧρησιμοποιείστε ανεμιστήρες ή οποιοδήποτε μέσο μπορεί να

διοχετεύσει αέρα με μεγάλη ταχύτητα (Προσοχή στο συνδυασμό νερού

και ανεμιστήρα Κίνδυνος ηλεκτροπληξίας)

[112]

Βάλτε τον ασθενή σε πλάγια θέση ώστε να είναι σε έκθεση μεγάλη

επιφάνεια του δέρματος του στη ροή του αέρα

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και στο κεφάλι του

Κάνουμε εντριβές στα άκρα του με κατεύθυνση από κάτω προς τα

πάνω

Αν μπορεί να πιει του δίνουμε πολλά υγρά και μικρές ποσότητες

αλατιού

Εννοείται ότι ειδοποιείτε το 166 Ο θερμόπληκτος πολλές φορές

χρειάζεται νοσηλεία σε Εντατική Μονάδα

Ελέγχετε διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίζετε τις

προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει

στους 38 οC

92 Ηλίαση

Η ηλίαση είναι η διαταραχή που εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη έκθεση

στον ήλιο με ακάλυπτο το κεφάλι και τον αυχένα Κατά τις μεσημβρινές ώρες που

οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στην γη ο κίνδυνος ηλίασης είναι

μεγαλύτερος

Συμβαίνει σε κουρασμένα άτομα και κυρίως τα παιδιά και τους ηλικιωμένους

Εμφανίζεται όταν η ηλιακή ακτινοβολία είναι έντονη και άμεση και οφείλεται στην

ευαισθησία που έχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος στην θερμότητα

Όταν λόγω παρατεταμένης έκθεσης στον ήλιο οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί του

σώματος υφίστανται κόπωση και ανεπαρκούν εμφανίζεται ηλίαση

Ομοιόσταση ονομάζεται η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερές τις

συνθήκες του εσωτερικού του περιβάλλοντος (θερμοκρασία συγκεντρώσεις

διάφορων συστατικών κτλ) παρά τις εξωτερικές μεταβολές

[113]

921 Συμπτώματα Ηλίασης

Τα συμπτώματά της μπορεί να είναι ελαφριάς μορφής αλλά και βαριάς Οι

ελαφριές μορφές ηλίασης εκδηλώνονται με αίσθημα γενικής κόπωσης ζάλη και

αναπνευστική δυσχέρεια Το πρόσωπο γίνεται κόκκινο και σε ορισμένες

περιπτώσεις ωχρό Σε ορισμένες περιπτώσεις δημιουργούνται φουσκάλες στο

δέρμα Η βαριά μορφή ηλίασης εκδηλώνεται με γενική κατάπτωση ίλιγγο ναυτία ή

και εμετό κοκκίνισμα στο πρόσωπο επιτάχυνση του σφυγμού και της αναπνοής

πυρετό (38deg-39deg) σπασμούς και απώλεια αισθήσεων

Συνοπτικά η ηλίαση εκδηλώνεται με

bull ατονία

bull ζάλη

bull αδυναμία

bull κράμπες

bull σύγχυση

bull ναυτία

bull εμετό

bull λιποθυμία

bull πονοκέφαλο

bull εγκεφαλική δυσλειτουργία

bull διαταραχές ούρων

[114]

Στην ήπια ηλίαση ο πάσχων έχει κουδούνισμα στα αυτιά πονοκέφαλο και

ναυτία Επιπλέον επιταχύνεται ο καρδιακός παλμός η αναπνοή και τα μάτια είναι

διευρυμένα

Όταν ηλίαση είναι μέτρια το άτομο έχει έντονο πονοκέφαλο αδυναμία και

πιθανή απώλεια της συνείδησης (μπορεί και να μπερδεύεται ακόμα και με άτομα

του περιβάλλοντος του που του είναι οικεία)

Μπορεί να υπάρχει ναυτία εμετός γρήγορη αναπνοή και ταχυπαλμία Τα ρίγη

και η αίσθηση ότι κρυώνει είναι κάτι συνηθισμένο

Συχνό είναι και το αίσθημα λιποθυμίας ή ζάλης Σε ορισμένες περιπτώσεις

δημιουργούνται φουσκάλες στο δέρμα Υπάρχει γενική κατάπτωση ίλιγγος και

πυρετός (η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται στους 38-39 βαθμούς Κελσίου

Στη σοβαρή ηλίαση το θύμα χάνει τη συνείδησή του το πρόσωπό του γίνεται

κόκκινο και στη συνέχεια χλωμό

Μπορεί να εκδηλωθούν σπασμοί παραισθήσεις και παραλήρημα

Αρκετές φορές υπάρχει ακούσια ούρηση και αφόδευση

Υπάρχει υψηλός πυρετός και η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να φτάσει

στους 41 βαθμούς Κελσίου Εάν δεν αντιμετωπιστεί η σοβαρή ηλίαση το

συντομότερο μπορεί να προκύψουν ακόμα εγκεφαλικές βλάβες

922 Πρώτες Βοήθειες σε περίπτωση Ηλίασης

bull Πρέπει να μεταφέρετε το θύμα σε δροσερό μέρος με ίσκιο

bull Να του κάνετε ένα δροσερό μπάνιο ή να το δροσίσετε εάν δεν δύναται να

κάνει μπάνιο με βρεγμένα πανιά

bull Χαλαρώνετε τη ζώνη και αφαιρείτε τα ρούχα του

bull Κρύα πετσέτα στον αυχένα για μείωση θερμοκρασίας

bull Παυσίπονο για τον πονοκέφαλο

[115]

bull Αντιπυρετικό για τον πυρετό

bull Άφθονα υγρά (χωρίς ζάχαρη) ndash Ισοτονικά ροφήματα

bull Διαλύετε ένα κουταλάκι γλυκού αλάτι σε ένα κιλό νερό και δίνετε στο θύμα

να πίνει αργά-αργά

bull Μην δίδετε υγρά εάν ο ασθενής κάνει εμετό ή εάν έχει ναυτία υπνηλία

μειωμένη εγρήγορση

bull Η ιατρική εξέταση μπορεί να είναι απαραίτητη

[116]

Σε θερμοκρασίες σώματος κάτω των 28οC το δέρμα είναι μελανό και

παρουσιάζεται άπνοια ασυστολία κοιλιακή μαρμαρυγή διαταραχή ηλεκτρολυτών

νεφρική ανεπάρκεια

Οι άνθρωποι που παθαίνουν υποθερμία μπορεί αρχικά να μην το

αντιλαμβάνονται για δύο κυρίως λόγους

-Επειδή η υποθερμία εγκαθίσταται προοδευτικά ταυτόχρονα με την πτώση της

εσωτερικής θερμοκρασίας του σώματος

-Η υποθερμία προκαλεί πνευματική σύγχυση που δεν επιτρέπει στους

ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν ότι χρειάζονται επειγόντως περίθαλψη

812 Ποιοι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο

Για να πάθει κάποιος υποθερμία δεν είναι απαραίτητο να υπάρχουν συνθήκες

μεγάλου ψύχους Η υποθερμία μπορεί να συμβεί ακόμη και σε ήπιο καιρό όταν

είμαστε βρεγμένοι και εξαντλημένοι

Πολύ λεπτοί άνθρωποι μπορεί να προσβληθούν ταχύτερα από υποθερμία σε

σύγκριση με άτομα που έχουν υπερβολικό σωματικό λίπος

Επίσης ο υποσιτισμός (δίαιτα) οι καρδιαγγειακές παθήσεις ο

υποθυρεοειδισμός η κατανάλωση αλκοόλ ή η δηλητηρίαση από αλκοόλ λόγω

υπερβολικής κατανάλωσης (μέθη) αυξάνουν τον κίνδυνο υποθερμίας Τα

οινοπνευματώδη προκαλούν διεύρυνση των αιμοφόρων αγγείων με αποτέλεσμα

την απώλεια θερμότητας

[101]

813 Αντιμετώπιση υποθερμίας

Η άμεση αντιμετώπιση της υποθερμίας περιλαμβάνει το ζέσταμα του σώματος

για να προληφθούν επιπλοκές ή ανεπανόρθωτες βλάβες στον οργανισμό

Το άτομο πρέπει να μεταφερθεί άμεσα σε εσωτερικό χώρο Σε περίπτωση που

αυτό δεν είναι δυνατό πρέπει να προστατεύεται το σώμα του και το κεφάλι του να

απομονώνεται από το κρύο

Αν δεν μπορείς να παραμείνεις στεγνός ή ζεστός στις υπάρχουσες συνθήκες

σταμάτησε την έκθεση του σώματος στον αέρα

Εμποδίστε το χάσιμο θερμότητας βάζοντάς το σε απάνεμο μέρος Βγάλτε του

τα βρεγμένα ρούχα και φορέστε του στεγνά Προστατέψτε το από το έδαφος και

ζεστάνετέ το με όποιο τρόπο μπορείτε

Η τοποθέτηση ζεστών κομπρεσών στο λαιμό στο στομάχι στους καρπούς και

στις βουβωνικές περιοχές μπορεί να βοηθήσει καθώς έτσι θερμαίνεται το αίμα που

κυκλοφορεί διαμέσου των μεγάλων αιμοφόρων αγγείων που περνούν από τις εν

λόγω κομβικές περιοχές

Δεν πρέπει να τοποθετείται άμεση πηγή θερμότητας όπως ζεστό νερό ή λάμπα

θέρμανσης Επίσης πρέπει να αποφεύγεται να θερμαίνονται πρώτα τα άκρα του

σώματος δηλαδή τα πόδια και τα χέρια

Στόχος είναι η αύξηση της εσωτερικής θερμοκρασίας γιατί η παροχή ξαφνικής

εξωτερικής θερμότητας θα έχει σαν αποτέλεσμα παγωμένο αίμα να φτάσει άμεσα

στα σπλάχνα του ατόμου κάτι που θα δυσχεράνει ακόμα περισσότερο την

κατάσταση

Αποφεύγετε το τρίψιμο ή το μασάζ στο θύμα της υποθερμίας Χρειάζεται πολύ

απαλή μεταχείριση διότι υπάρχει ο κίνδυνος καρδιακής ανακοπής

[102]

Απαγορεύεται επίσης το αλκοόλ το οποίο προκαλεί διεύρυνση των αιμοφόρων

αγγείων με αποτέλεσμα την απώλεια θερμότητας Παράλληλα αυξάνεται και η

πιθανότητα δημιουργίας θρομβώσεων λόγω συστολής και διαστολής των αγγείων

Αντίθετα να δίνονται γουλιές ζεστών μη αλκοολικών ροφημάτων όπως το τσάι με

ζάχαρο το οποίο κυκλοφορώντας άμεσα στο αίμα θα προσφέρει ενέργεια και

θερμότητα

Στις περιπτώσεις που η αναπνοή είναι επικίνδυνα χαμηλή ή σταματά εντελώς

τότε πρέπει άμεσα να αρχίσει καρδιοαναπνευστική ανάνηψη

Επίσης εάν έχει όρεξη δώστε του γλυκά και σοκολάτες που περιέχουν

υδατάνθρακες και ζάχαρη και γρήγορα μετατρέπονται σε θερμότητα και ενέργεια

Εάν το θύμα είναι σε ημικωματώδη κατάσταση ή χειρότερα προσπαθήστε να το

κρατήσετε ξύπνιο Μη του δίνετε ζεστά υγρά από το στόμα σε σοβαρή υποθερμία

82 Κρυοπαγήματα ndash Χιονίστρες

Κρυοπάγημα μπορεί να δημιουργηθεί είτε από άμεση επαφή με ένα ψυχρό

σώμα ndashπχ χιόνι πάγοςndash είτε από γενική έκθεση του σώματος στο κρύο Στη

δεύτερη αυτή περίπτωση προσβάλλονται κυρίως η μύτη τα αυτιά και τα δάχτυλα

ποδιών χεριών Αυτό συμβαίνει γιατί τα μέρη αυτά προεξέχουν και είναι τα πιο

λεπτά σημεία του σώματος Οι χιονίστρες είναι η πιο ελαφριά μορφή

κρυοπαγήματος και συμβαίνουν μετά από έκθεση σε θερμοκρασία μεταξύ 0οC και

10οC και ταυτόχρονα υγρασία

Όμως ο τύπος και η βαρύτητα ενός κρυοπαγήματος δεν εξαρτώνται μόνο και

μόνο από την θερμοκρασία Άλλοι παράγοντες που επιδρούν είναι ο χρόνος της

τοπικής ή γενικής έκθεσης στο κρύο η υγρασία ο άνεμος η άσχημη ndashανεπαρκήςndash

ενδυμασία τα υγρά παπούτσια η ακινησία και η παρεμπόδιση γενικά της

κυκλοφορίας αίματος για οποιοδήποτε λόγο (πχ στενά ή σφικτά δεμένα

παπούτσια παρουσία κάποιας αποφρακτικής αρτηριοπάθειας)

Αρχικά δημιουργείται μια τοπική σύσπαση των μικρών αγγείων (φλεβίδιων και

αρτηριδίων) των άκρων της μύτης και των αυτιών Η αγγειοσύσπαση αυτή έχει σαν

[103]

συνέπεια την ελάττωση της αιμάτωσης που με τη σειρά της προκαλεί ελάττωση της

οξυγόνωσης των ιστών δηλαδή ανοξία Η ανοξία αυτή είναι υπεύθυνη για τον πόνο

που προκαλείται Τα προσβαλλόμενα μέρη χάνουν το φυσιολογικό τους και γίνονται

ωχρά άσπρα και συγχρόνως είναι κρύα

Εφόσον εξακολουθήσει η έκθεση στο κρύο τα μεν αρτηρίδια συνεχίζουν να

συσπώνται ακόμη περισσότερο ενώ τα φλεβίδια αρχίζουν να διαστέλλονται

Ταυτόχρονα αυξάνεται η διαβατότητα των τριχοειδών με άμεσο αποτέλεσμα την

έξοδο υγρού από τα αγγεία αυτά πλούσιου σε πρωτεΐνες και επακόλουθο

σχηματισμό οιδήματος στην πάσχουσα περιοχή Ακόμα είναι δυνατόν να

σχηματιστούν φυσαλίδες στο δέρμα που οφείλονται στην έντονη αγγειοδιαστολή

Στην περίοδο αυτή η ωχρότητα του δέρματος έχει αντικατασταθεί από ερυθρότητα

Σε μεγαλύτερη ακόμη παράταση της έκθεσης στο κρύο επέρχεται θρόμβωση των

τριχοειδών αγγείων εξαιτίας της συγκόλλησης ερυθρών αιμοσφαιρίων γεγονός

που συνεπάγεται την πλήρη νέκρωση των ιστών που αρδεύονται από τα αγγεία

αυτά

Υπάρχουν τέσσερις βαθμοί κρυοπαγημάτων

1 1ου βαθμού την ωχρότητα του δέρματος διαδέχεται ερυθρότητα και οίδημα

2 2ου βαθμού εκτός από τα προηγούμενα υπάρχουν και φυσαλίδες στο

δέρμα

[104]

3 3ου βαθμού υπάρχει προσβολή του δέρματος σε όλο του το πάχος και

δημιουργία νεκρώσεων και ελκών

4 4ου βαθμού την καταστροφή του δέρματος ακολουθεί καταστροφή των

υποδόριων ιστών πολλές φορές ακόμα και των οστών και δημιουργία ξηράς

γάγγραινας Είναι ευνόητο ότι όλα τα παραπάνω δεν γίνονται μέσα σε λίγο χρονικό

διάστημα Αντίθετα η εξέλιξη ενός κρυοπαγήματος μπορεί να ολοκληρωθεί ακόμα

και σε χρονικό διάστημα 2 μηνών ή και περισσότερο

[105]

Συμπτώματα κρυοπαγημάτων

Το πρώτο σύμπτωμα των κρυοπαγημάτων είναι ένα αίσθημα ψυχρότητας των

περιοχών που έχουν προσβληθεί Αργότερα προστίθενται μουδιάσματα νυγμοί και

πόνος Στην αρχή υπάρχει σαν σταθερό σύμπτωμα μπορεί να ακολουθήσει μέχρι

και λιποθυμία Η μύτη και τα μάγουλα συνήθως δεν πονούν όταν παγώσουν Το

δέρμα αρχικά είναι ωχρό αργότερα όμως γίνεται ερυθρό και κατόπιν μπορεί να

επακολουθήσουν δερματικές αλλοιώσεις

Πρώτες βοήθειες κρυοπαγημάτων

Ελέγχουμε για υποθερμία (έντονο ρίγος υπνηλία και απώλεια

συντονισμού)

Προστατεύουμε το δέρμα από περαιτέρω έκθεση στο κρύο

Προστατεύουμε το πρόσωπο τη μύτη και τα αυτιά καλύπτοντάς τα με κάτι

στεγνό και ζεστό (πχ σκούφο γάντια κουβέρτα κλπ) Μπορούμε τα χέρια

να τα βάλουμε κάτω από τις μασχάλες μας

Μεταφορά του ασθενή σε ζεστό χώρο Αφαιρούμε τα βρεγμένα

ρούχα (καλύτερα όταν είμαστε σε ζεστό χώρο)

Επαναθέρμανση Τα παγωμένα μέλη δεν πρέπει να τοποθετούνται κοντά

στις σόμπες ή στα καλοριφέρ ή στα τζάκια Καλό είναι να εμβαπτίζονται σε νερό

ευχάριστης θερμοκρασίας για αρκετή ώρα μέχρι να επέλθει κάποια απόψυξη και

κατόπιν να αυξάνεται προοδευτικά η θερμοκρασία του νερού (μέχρι 40 βαθμούς) Η

μεγάλη εξωτερική θερμότητα μπορεί να προκαλέσει αύξηση των απαιτήσεων σε

οξυγόνο και ελάττωση του τόνου των αγγείων πράγμα που θα επιδεινώσει

περισσότερο την κυκλοφορική ανεπάρκεια και να φέρει αποτελέσματα αντίθετα απrsquo

αυτά που επιθυμούμε Δεν τρίβουμε τις παγωμένες περιοχές αλλά τις laquoβαπτίζουμεraquo

σε ζεστό νερό (37 έως 40 C) - για 15 έως 30 λεπτά Αν δεν έχουμε θερμόμετρο

δοκιμάζουμε το νερό με τον αγκώνα μας Θα πρέπει να το αισθανόμαστε ζεστό και

όχι καυτό (να είναι ανεκτό)

[106]

Καθαρισμός του τραύματος (αν υπάρχει) κι άσηπτη περίδεσή του

Παρακέντηση των φυσαλίδων (αν υπάρχουν)

Χορήγηση αντιβιοτικών και τέλεση αντιτετανικού ορού

Γενική τόνωση του οργανισμού με χορήγηση ζεστών ροφημάτων

(οινοπνευματώδη ποτά απαγορεύονται αυστηρά γιατί προκαλούν αγγειοδιαστολή

και επιτείνουν την απώλεια της θερμότητας)

Ελαφρές ασκήσεις μόλις βελτιωθεί το χρώμα των μελών που πάσχουν

Η αναθέρμανση πρέπει να γίνει μόνο όταν το άτομο έχει φτάσει σε ζεστό

μέρος μετά από το οποίο δεν θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί τα άκρα που έπαθαν

κρυοπαγήματα Για παράδειγμα είναι προτιμότερο να συνεχίσει κάποιος να

περπατά στα χιόνια με κρυοπαγήματα στα πόδια παρά να αναθερμανθούν

πρόχειρα στο ύπαιθρο και να περπατήσει πάλι επειδή οι βλάβες που θα πάθει στα

πόδια είναι πολύ μεγαλύτερες

Δεν σπάμε σε καμία περίπτωση τις φουσκάλες

Η πρόληψη των κρυοπαγημάτων έχει μεγάλη σημασία Όταν πηγαίνουμε στο

βουνό είναι απαραίτητο να έχουμε καλή και ζεστή ενδυμασία Μάλλινες κάλτσες

σκούφος και γάντια είναι απαραίτητα Απαραίτητο επίσης είναι να έχει κανείς μαζί

του διπλά ζεύγη ρούχων ώστε να έχει να αλλάξει αν βραχούν αυτά που φοράει Οι

[107]

μπότες πρέπει να είναι 100 αδιάβροχες και ζεστές αλλά και να συνοδεύονται από

κατάλληλες γκέτες

Τα οινοπνευματώδη απαγορεύονται Σε περίπτωση που υποπτευθούμε ότι

κάποιος έχει πάθει κρυοπάγημα πρέπει να του παρέχουμε τις πρώτες βοήθειες και

να εξασφαλίσουμε οπωσδήποτε ένα σίγουρο και ασφαλές καταφύγιο όσο πιο

γρήγορα γίνεται γεγονός που θα βοηθήσει και ψυχολογικά τον ασθενή Κλείνοντας

εφιστώ την προσοχή στα εξής σημεία

Όσο αισθανόμαστε μούδιασμα και πόνο στα παγωμένα μέρη του σώματος μας

δεν πρέπει να ανησυχούμε ιδιαίτερα Όταν όμως σταματήσει και ο πόνος περάσει

πρέπει να δράσουμε αμέσως προσπαθώντας με κάθε τρόπο ndashλύνοντας τα

κορδόνια των παπουτσιών κάνοντας μαλάξεις και εντριβέςndash να επαναφέρουμε όσο

πιο γρήγορα γίνεται την κυκλοφορία του αίματος στο παγωμένο μέλος Σε

περίπτωση που χρειαστεί να μεταφέρουμε κάπου τον ασθενή πρέπει οπωσδήποτε

να τον κρατήσουμε ξύπνιο κάθε φορά που θα θελήσει να κοιμηθεί ή χάσει τις

αισθήσεις του Σε τέτοιες καταστάσεις είναι αυτονόητο ότι πρέπει ακόμα να

στείλουμε κάποιους να ειδοποιήσουν για βοήθεια

9 ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑ ndash ΗΛΙΑΣΗ

[108]

Με τις υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται ειδικά τους καλοκαιρινούς

μήνες είναι πολύ πιθανό να βρεθούμε αντιμέτωποι με την ηλίαση και την

θερμοπληξία Για να δούμε τι είναι και πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε

Ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα να διατηρεί σταθερή την εσωτερική του

θερμοκρασία με τη βοήθεια θερμορρυθμιστικών μηχανισμών

Σε υψηλές θερμοκρασίες το σώμα αποβάλλει θερμότητα περιορίζοντας τις

καύσεις του με διεύρυνση των μικρών αγγείων με αύξηση της εφίδρωσης

(ιδρώτας) και με επιτάχυνση της αναπνοής

91 Θερμοπληξία

Η αποβολή θερμότητας γίνεται αναλογικά με αγωγή στο 33 με ακτινοβολία

στο 45 και με εξάτμιση στο 22

Η θερμοπληξία είναι μία εξαιρετικά επείγουσα ιατρική κατάσταση απειλητική

για τη ζωή η οποία οφείλεται σε ανεπάρκεια ή σε δυσλειτουργία των

θερμορρυθμιστικών μηχανισμών Εκδηλώνεται με εγκεφαλικές διαταραχές

υψηλότατο πυρετό και απουσία εφίδρωσης

Όταν η ομοιοστατική λειτουργία διαταραχτεί σε μεγάλο βαθμό εμφανίζεται

θερμοπληξία με πυρετό σοβαρές βλάβες στη λειτουργία της καρδιάς των

πνευμόνων του εγκεφάλου του ήπατος και των νεφρών κατάσταση που μπορεί να

αποβεί μοιραία για τον πάσχοντα χωρίς νοσοκομειακή νοσηλεία

Για να συμβεί θερμοπληξία σε κάποιον άνθρωπο θα πρέπει να γίνουν

ταυτόχρονα τα εξής Υψηλή εξωτερική θερμοκρασία με υψηλή υγρασία (ώστε να

εμποδίζεται η απώλεια θερμότητας με εξατμίσεις) και προδιατεθειμένος

οργανισμός

Πιο συγκεκριμένα είναι μια λειτουργική διαταραχή του ανθρώπινου

οργανισμού που εμφανίζεται όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ

υψηλή και η σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας είναι πάνω από 70 γεγονός που

[109]

δυσκολεύει και εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα και την αποβολή θερμότητας

του σώματος

911 Προδιαθεσικοί παράγοντες

Ηλικία άνω των 65 ετών βρέφη παιδιά

Καρδιακή ανεπάρκεια χρόνια ασθένεια των νεφρών ή του ήπατος

Χρήση αλκοόλ και άλλων κατασταλτικών φαρμάκων

Χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων αντιπαρκινσονικών ορισμένων

αντιαλλεργικών κλπ

Ιστορικό παλαιότερης θερμοπληξίας

Μοναχικά εξασθενημένα άτομα

Υπέρβαρα άτομα

Ερασιτέχνες απροπόνητοι αθλητές σε κοπιώδεις αθλητικές δραστηριότητες

(πχ σε μαραθώνιο)

Εργασία κάτω από πολύ υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος

912 Μέτρα για την πρόληψη της θερμοπληξίας

Αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο

Προτιμούμε σκιερά και δροσερά μέρη ντυνόμαστε ελαφρά με άνετα και

ανοιχτόχρωμα ρούχα καπέλο και γυαλιά ηλίου

Αποφεύγουμε χώρους με συνωστισμό

Κάνουμε χλιαρά ντους πίνουμε πολλά υγρά

Καλό θα είναι να έχουμε πάντα μαζί μας ιαματικό νερό σε μορφή σπρέι και

να ψεκάζουμε συχνά τα σημεία του σώματος μας που είναι εκτεθειμένα στον ήλιο

Σε έντονη εφίδρωση φροντίζουμε για την λήψη αλατιού για να κρατηθεί το

επίπεδο των υγρών στον οργανισμό

Αποφεύγουμε τα οινοπνευματώδη ποτά καταναλώνουμε μικρά ελαφρά

γεύματα χωρίς λιπαρά αλλά με πολλά φρούτα και λαχανικά

Αποφεύγουμε τη βαριά σωματική εργασία σε ζεστούς χώρους με άπνοια και

μεγάλη υγρασία

[110]

Δεν περνάμε και δεν τρέχουμε πολλή ώρα κάτω από τον ήλιο αποφεύγουμε

τις μεγάλες διαδρομές με τα μέσα συγκοινωνίας

Τέλος ζητάμε την συμβουλή του γιατρού μας για οποιοδήποτε πρόβλημα

υγείας

Οι πιο ευπαθείς ομάδες σε υψηλές θερμοκρασίες είναι τα νεογνά και τα βρέφη

οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα Ειδικά όσοι πάσχουν από

χρόνια αναπνευστικά καρδιαγγειακά κλπ νοσήματα πρέπει να συμβουλεύονται

τον γιατρό τους αν θα συνεχίσουν την αγωγή και σε ποια δοσολογία διότι μερικά

φάρμακα έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν την θερμοκρασία του σώματος

913 Συμπτώματα Θερμοπληξίας

Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας μπορεί να μοιάζουν με αυτά της καρδιακής

προσβολής ή του εγκεφαλικού επεισοδίου

Στα πρώτα σημεία και συμπτώματα θερμοπληξίας περιλαμβάνονται

bull Δυνατός πονοκέφαλος

bull Ατονία

bull Αίσθημα καταβολής δυνάμεων

bull Τάση για λιποθυμία

bull Πτώση της αρτηριακής πίεσης

bull Ταχύς αλλά αδύναμος σφυγμός

bull Δυσκολία στην αναπνοή

bull Έντονη εφίδρωση

bull Κράμπες κυρίως στους μύες της κοιλίας και των κάτω άκρων

bull Παράξενη συμπεριφορά

bull Ψευδαισθήσεις

bull Σύγχυση

bull Διέγερση

bull Αποπροσανατολισμός

[111]

bull Ναυτία

bull Εμετοί

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις εμφανίζονται

bull Πολύ υψηλός πυρετός (gt39 οC)

bull Απουσία εφίδρωσης με δέρμα καυτό ερυθρό και ξηρό

bull Εμετοί - Διάρροιες

bull Ταχύπνοια και προοδευτική εξασθένιση των σφυγμών

Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα παρατηρούνται

bull Διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος

bull Έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

bull Νεφρική και αναπνευστική ανεπάρκεια που εκδηλώνονται με αναστολή της αποβολής ούρων και πνευμονικό οίδημα

bull Σπασμοί

bull Απώλεια αισθήσεων

bull Σε ακραίες περιπτώσεις Κώμα ακόμα και Θάνατος

914 Αντιμετώπιση Θερμοπληξίας

Μεταφέρουμε τον θερμόπληκτο σε μέρος δροσερό ευάερο σκιερό

Αφαιρέστε ταχέως τα ρούχα του ασθενούς

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Ψεκάστε το σώμα με δροσερό νερό Η χρήση πάγου είναι καλό να

αποφεύγεται αλλά θα πρέπει να επιχειρείται αν η θερμοκρασία δεν

πέφτειΧρησιμοποιείστε ανεμιστήρες ή οποιοδήποτε μέσο μπορεί να

διοχετεύσει αέρα με μεγάλη ταχύτητα (Προσοχή στο συνδυασμό νερού

και ανεμιστήρα Κίνδυνος ηλεκτροπληξίας)

[112]

Βάλτε τον ασθενή σε πλάγια θέση ώστε να είναι σε έκθεση μεγάλη

επιφάνεια του δέρματος του στη ροή του αέρα

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και στο κεφάλι του

Κάνουμε εντριβές στα άκρα του με κατεύθυνση από κάτω προς τα

πάνω

Αν μπορεί να πιει του δίνουμε πολλά υγρά και μικρές ποσότητες

αλατιού

Εννοείται ότι ειδοποιείτε το 166 Ο θερμόπληκτος πολλές φορές

χρειάζεται νοσηλεία σε Εντατική Μονάδα

Ελέγχετε διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίζετε τις

προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει

στους 38 οC

92 Ηλίαση

Η ηλίαση είναι η διαταραχή που εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη έκθεση

στον ήλιο με ακάλυπτο το κεφάλι και τον αυχένα Κατά τις μεσημβρινές ώρες που

οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στην γη ο κίνδυνος ηλίασης είναι

μεγαλύτερος

Συμβαίνει σε κουρασμένα άτομα και κυρίως τα παιδιά και τους ηλικιωμένους

Εμφανίζεται όταν η ηλιακή ακτινοβολία είναι έντονη και άμεση και οφείλεται στην

ευαισθησία που έχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος στην θερμότητα

Όταν λόγω παρατεταμένης έκθεσης στον ήλιο οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί του

σώματος υφίστανται κόπωση και ανεπαρκούν εμφανίζεται ηλίαση

Ομοιόσταση ονομάζεται η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερές τις

συνθήκες του εσωτερικού του περιβάλλοντος (θερμοκρασία συγκεντρώσεις

διάφορων συστατικών κτλ) παρά τις εξωτερικές μεταβολές

[113]

921 Συμπτώματα Ηλίασης

Τα συμπτώματά της μπορεί να είναι ελαφριάς μορφής αλλά και βαριάς Οι

ελαφριές μορφές ηλίασης εκδηλώνονται με αίσθημα γενικής κόπωσης ζάλη και

αναπνευστική δυσχέρεια Το πρόσωπο γίνεται κόκκινο και σε ορισμένες

περιπτώσεις ωχρό Σε ορισμένες περιπτώσεις δημιουργούνται φουσκάλες στο

δέρμα Η βαριά μορφή ηλίασης εκδηλώνεται με γενική κατάπτωση ίλιγγο ναυτία ή

και εμετό κοκκίνισμα στο πρόσωπο επιτάχυνση του σφυγμού και της αναπνοής

πυρετό (38deg-39deg) σπασμούς και απώλεια αισθήσεων

Συνοπτικά η ηλίαση εκδηλώνεται με

bull ατονία

bull ζάλη

bull αδυναμία

bull κράμπες

bull σύγχυση

bull ναυτία

bull εμετό

bull λιποθυμία

bull πονοκέφαλο

bull εγκεφαλική δυσλειτουργία

bull διαταραχές ούρων

[114]

Στην ήπια ηλίαση ο πάσχων έχει κουδούνισμα στα αυτιά πονοκέφαλο και

ναυτία Επιπλέον επιταχύνεται ο καρδιακός παλμός η αναπνοή και τα μάτια είναι

διευρυμένα

Όταν ηλίαση είναι μέτρια το άτομο έχει έντονο πονοκέφαλο αδυναμία και

πιθανή απώλεια της συνείδησης (μπορεί και να μπερδεύεται ακόμα και με άτομα

του περιβάλλοντος του που του είναι οικεία)

Μπορεί να υπάρχει ναυτία εμετός γρήγορη αναπνοή και ταχυπαλμία Τα ρίγη

και η αίσθηση ότι κρυώνει είναι κάτι συνηθισμένο

Συχνό είναι και το αίσθημα λιποθυμίας ή ζάλης Σε ορισμένες περιπτώσεις

δημιουργούνται φουσκάλες στο δέρμα Υπάρχει γενική κατάπτωση ίλιγγος και

πυρετός (η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται στους 38-39 βαθμούς Κελσίου

Στη σοβαρή ηλίαση το θύμα χάνει τη συνείδησή του το πρόσωπό του γίνεται

κόκκινο και στη συνέχεια χλωμό

Μπορεί να εκδηλωθούν σπασμοί παραισθήσεις και παραλήρημα

Αρκετές φορές υπάρχει ακούσια ούρηση και αφόδευση

Υπάρχει υψηλός πυρετός και η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να φτάσει

στους 41 βαθμούς Κελσίου Εάν δεν αντιμετωπιστεί η σοβαρή ηλίαση το

συντομότερο μπορεί να προκύψουν ακόμα εγκεφαλικές βλάβες

922 Πρώτες Βοήθειες σε περίπτωση Ηλίασης

bull Πρέπει να μεταφέρετε το θύμα σε δροσερό μέρος με ίσκιο

bull Να του κάνετε ένα δροσερό μπάνιο ή να το δροσίσετε εάν δεν δύναται να

κάνει μπάνιο με βρεγμένα πανιά

bull Χαλαρώνετε τη ζώνη και αφαιρείτε τα ρούχα του

bull Κρύα πετσέτα στον αυχένα για μείωση θερμοκρασίας

bull Παυσίπονο για τον πονοκέφαλο

[115]

bull Αντιπυρετικό για τον πυρετό

bull Άφθονα υγρά (χωρίς ζάχαρη) ndash Ισοτονικά ροφήματα

bull Διαλύετε ένα κουταλάκι γλυκού αλάτι σε ένα κιλό νερό και δίνετε στο θύμα

να πίνει αργά-αργά

bull Μην δίδετε υγρά εάν ο ασθενής κάνει εμετό ή εάν έχει ναυτία υπνηλία

μειωμένη εγρήγορση

bull Η ιατρική εξέταση μπορεί να είναι απαραίτητη

[116]

813 Αντιμετώπιση υποθερμίας

Η άμεση αντιμετώπιση της υποθερμίας περιλαμβάνει το ζέσταμα του σώματος

για να προληφθούν επιπλοκές ή ανεπανόρθωτες βλάβες στον οργανισμό

Το άτομο πρέπει να μεταφερθεί άμεσα σε εσωτερικό χώρο Σε περίπτωση που

αυτό δεν είναι δυνατό πρέπει να προστατεύεται το σώμα του και το κεφάλι του να

απομονώνεται από το κρύο

Αν δεν μπορείς να παραμείνεις στεγνός ή ζεστός στις υπάρχουσες συνθήκες

σταμάτησε την έκθεση του σώματος στον αέρα

Εμποδίστε το χάσιμο θερμότητας βάζοντάς το σε απάνεμο μέρος Βγάλτε του

τα βρεγμένα ρούχα και φορέστε του στεγνά Προστατέψτε το από το έδαφος και

ζεστάνετέ το με όποιο τρόπο μπορείτε

Η τοποθέτηση ζεστών κομπρεσών στο λαιμό στο στομάχι στους καρπούς και

στις βουβωνικές περιοχές μπορεί να βοηθήσει καθώς έτσι θερμαίνεται το αίμα που

κυκλοφορεί διαμέσου των μεγάλων αιμοφόρων αγγείων που περνούν από τις εν

λόγω κομβικές περιοχές

Δεν πρέπει να τοποθετείται άμεση πηγή θερμότητας όπως ζεστό νερό ή λάμπα

θέρμανσης Επίσης πρέπει να αποφεύγεται να θερμαίνονται πρώτα τα άκρα του

σώματος δηλαδή τα πόδια και τα χέρια

Στόχος είναι η αύξηση της εσωτερικής θερμοκρασίας γιατί η παροχή ξαφνικής

εξωτερικής θερμότητας θα έχει σαν αποτέλεσμα παγωμένο αίμα να φτάσει άμεσα

στα σπλάχνα του ατόμου κάτι που θα δυσχεράνει ακόμα περισσότερο την

κατάσταση

Αποφεύγετε το τρίψιμο ή το μασάζ στο θύμα της υποθερμίας Χρειάζεται πολύ

απαλή μεταχείριση διότι υπάρχει ο κίνδυνος καρδιακής ανακοπής

[102]

Απαγορεύεται επίσης το αλκοόλ το οποίο προκαλεί διεύρυνση των αιμοφόρων

αγγείων με αποτέλεσμα την απώλεια θερμότητας Παράλληλα αυξάνεται και η

πιθανότητα δημιουργίας θρομβώσεων λόγω συστολής και διαστολής των αγγείων

Αντίθετα να δίνονται γουλιές ζεστών μη αλκοολικών ροφημάτων όπως το τσάι με

ζάχαρο το οποίο κυκλοφορώντας άμεσα στο αίμα θα προσφέρει ενέργεια και

θερμότητα

Στις περιπτώσεις που η αναπνοή είναι επικίνδυνα χαμηλή ή σταματά εντελώς

τότε πρέπει άμεσα να αρχίσει καρδιοαναπνευστική ανάνηψη

Επίσης εάν έχει όρεξη δώστε του γλυκά και σοκολάτες που περιέχουν

υδατάνθρακες και ζάχαρη και γρήγορα μετατρέπονται σε θερμότητα και ενέργεια

Εάν το θύμα είναι σε ημικωματώδη κατάσταση ή χειρότερα προσπαθήστε να το

κρατήσετε ξύπνιο Μη του δίνετε ζεστά υγρά από το στόμα σε σοβαρή υποθερμία

82 Κρυοπαγήματα ndash Χιονίστρες

Κρυοπάγημα μπορεί να δημιουργηθεί είτε από άμεση επαφή με ένα ψυχρό

σώμα ndashπχ χιόνι πάγοςndash είτε από γενική έκθεση του σώματος στο κρύο Στη

δεύτερη αυτή περίπτωση προσβάλλονται κυρίως η μύτη τα αυτιά και τα δάχτυλα

ποδιών χεριών Αυτό συμβαίνει γιατί τα μέρη αυτά προεξέχουν και είναι τα πιο

λεπτά σημεία του σώματος Οι χιονίστρες είναι η πιο ελαφριά μορφή

κρυοπαγήματος και συμβαίνουν μετά από έκθεση σε θερμοκρασία μεταξύ 0οC και

10οC και ταυτόχρονα υγρασία

Όμως ο τύπος και η βαρύτητα ενός κρυοπαγήματος δεν εξαρτώνται μόνο και

μόνο από την θερμοκρασία Άλλοι παράγοντες που επιδρούν είναι ο χρόνος της

τοπικής ή γενικής έκθεσης στο κρύο η υγρασία ο άνεμος η άσχημη ndashανεπαρκήςndash

ενδυμασία τα υγρά παπούτσια η ακινησία και η παρεμπόδιση γενικά της

κυκλοφορίας αίματος για οποιοδήποτε λόγο (πχ στενά ή σφικτά δεμένα

παπούτσια παρουσία κάποιας αποφρακτικής αρτηριοπάθειας)

Αρχικά δημιουργείται μια τοπική σύσπαση των μικρών αγγείων (φλεβίδιων και

αρτηριδίων) των άκρων της μύτης και των αυτιών Η αγγειοσύσπαση αυτή έχει σαν

[103]

συνέπεια την ελάττωση της αιμάτωσης που με τη σειρά της προκαλεί ελάττωση της

οξυγόνωσης των ιστών δηλαδή ανοξία Η ανοξία αυτή είναι υπεύθυνη για τον πόνο

που προκαλείται Τα προσβαλλόμενα μέρη χάνουν το φυσιολογικό τους και γίνονται

ωχρά άσπρα και συγχρόνως είναι κρύα

Εφόσον εξακολουθήσει η έκθεση στο κρύο τα μεν αρτηρίδια συνεχίζουν να

συσπώνται ακόμη περισσότερο ενώ τα φλεβίδια αρχίζουν να διαστέλλονται

Ταυτόχρονα αυξάνεται η διαβατότητα των τριχοειδών με άμεσο αποτέλεσμα την

έξοδο υγρού από τα αγγεία αυτά πλούσιου σε πρωτεΐνες και επακόλουθο

σχηματισμό οιδήματος στην πάσχουσα περιοχή Ακόμα είναι δυνατόν να

σχηματιστούν φυσαλίδες στο δέρμα που οφείλονται στην έντονη αγγειοδιαστολή

Στην περίοδο αυτή η ωχρότητα του δέρματος έχει αντικατασταθεί από ερυθρότητα

Σε μεγαλύτερη ακόμη παράταση της έκθεσης στο κρύο επέρχεται θρόμβωση των

τριχοειδών αγγείων εξαιτίας της συγκόλλησης ερυθρών αιμοσφαιρίων γεγονός

που συνεπάγεται την πλήρη νέκρωση των ιστών που αρδεύονται από τα αγγεία

αυτά

Υπάρχουν τέσσερις βαθμοί κρυοπαγημάτων

1 1ου βαθμού την ωχρότητα του δέρματος διαδέχεται ερυθρότητα και οίδημα

2 2ου βαθμού εκτός από τα προηγούμενα υπάρχουν και φυσαλίδες στο

δέρμα

[104]

3 3ου βαθμού υπάρχει προσβολή του δέρματος σε όλο του το πάχος και

δημιουργία νεκρώσεων και ελκών

4 4ου βαθμού την καταστροφή του δέρματος ακολουθεί καταστροφή των

υποδόριων ιστών πολλές φορές ακόμα και των οστών και δημιουργία ξηράς

γάγγραινας Είναι ευνόητο ότι όλα τα παραπάνω δεν γίνονται μέσα σε λίγο χρονικό

διάστημα Αντίθετα η εξέλιξη ενός κρυοπαγήματος μπορεί να ολοκληρωθεί ακόμα

και σε χρονικό διάστημα 2 μηνών ή και περισσότερο

[105]

Συμπτώματα κρυοπαγημάτων

Το πρώτο σύμπτωμα των κρυοπαγημάτων είναι ένα αίσθημα ψυχρότητας των

περιοχών που έχουν προσβληθεί Αργότερα προστίθενται μουδιάσματα νυγμοί και

πόνος Στην αρχή υπάρχει σαν σταθερό σύμπτωμα μπορεί να ακολουθήσει μέχρι

και λιποθυμία Η μύτη και τα μάγουλα συνήθως δεν πονούν όταν παγώσουν Το

δέρμα αρχικά είναι ωχρό αργότερα όμως γίνεται ερυθρό και κατόπιν μπορεί να

επακολουθήσουν δερματικές αλλοιώσεις

Πρώτες βοήθειες κρυοπαγημάτων

Ελέγχουμε για υποθερμία (έντονο ρίγος υπνηλία και απώλεια

συντονισμού)

Προστατεύουμε το δέρμα από περαιτέρω έκθεση στο κρύο

Προστατεύουμε το πρόσωπο τη μύτη και τα αυτιά καλύπτοντάς τα με κάτι

στεγνό και ζεστό (πχ σκούφο γάντια κουβέρτα κλπ) Μπορούμε τα χέρια

να τα βάλουμε κάτω από τις μασχάλες μας

Μεταφορά του ασθενή σε ζεστό χώρο Αφαιρούμε τα βρεγμένα

ρούχα (καλύτερα όταν είμαστε σε ζεστό χώρο)

Επαναθέρμανση Τα παγωμένα μέλη δεν πρέπει να τοποθετούνται κοντά

στις σόμπες ή στα καλοριφέρ ή στα τζάκια Καλό είναι να εμβαπτίζονται σε νερό

ευχάριστης θερμοκρασίας για αρκετή ώρα μέχρι να επέλθει κάποια απόψυξη και

κατόπιν να αυξάνεται προοδευτικά η θερμοκρασία του νερού (μέχρι 40 βαθμούς) Η

μεγάλη εξωτερική θερμότητα μπορεί να προκαλέσει αύξηση των απαιτήσεων σε

οξυγόνο και ελάττωση του τόνου των αγγείων πράγμα που θα επιδεινώσει

περισσότερο την κυκλοφορική ανεπάρκεια και να φέρει αποτελέσματα αντίθετα απrsquo

αυτά που επιθυμούμε Δεν τρίβουμε τις παγωμένες περιοχές αλλά τις laquoβαπτίζουμεraquo

σε ζεστό νερό (37 έως 40 C) - για 15 έως 30 λεπτά Αν δεν έχουμε θερμόμετρο

δοκιμάζουμε το νερό με τον αγκώνα μας Θα πρέπει να το αισθανόμαστε ζεστό και

όχι καυτό (να είναι ανεκτό)

[106]

Καθαρισμός του τραύματος (αν υπάρχει) κι άσηπτη περίδεσή του

Παρακέντηση των φυσαλίδων (αν υπάρχουν)

Χορήγηση αντιβιοτικών και τέλεση αντιτετανικού ορού

Γενική τόνωση του οργανισμού με χορήγηση ζεστών ροφημάτων

(οινοπνευματώδη ποτά απαγορεύονται αυστηρά γιατί προκαλούν αγγειοδιαστολή

και επιτείνουν την απώλεια της θερμότητας)

Ελαφρές ασκήσεις μόλις βελτιωθεί το χρώμα των μελών που πάσχουν

Η αναθέρμανση πρέπει να γίνει μόνο όταν το άτομο έχει φτάσει σε ζεστό

μέρος μετά από το οποίο δεν θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί τα άκρα που έπαθαν

κρυοπαγήματα Για παράδειγμα είναι προτιμότερο να συνεχίσει κάποιος να

περπατά στα χιόνια με κρυοπαγήματα στα πόδια παρά να αναθερμανθούν

πρόχειρα στο ύπαιθρο και να περπατήσει πάλι επειδή οι βλάβες που θα πάθει στα

πόδια είναι πολύ μεγαλύτερες

Δεν σπάμε σε καμία περίπτωση τις φουσκάλες

Η πρόληψη των κρυοπαγημάτων έχει μεγάλη σημασία Όταν πηγαίνουμε στο

βουνό είναι απαραίτητο να έχουμε καλή και ζεστή ενδυμασία Μάλλινες κάλτσες

σκούφος και γάντια είναι απαραίτητα Απαραίτητο επίσης είναι να έχει κανείς μαζί

του διπλά ζεύγη ρούχων ώστε να έχει να αλλάξει αν βραχούν αυτά που φοράει Οι

[107]

μπότες πρέπει να είναι 100 αδιάβροχες και ζεστές αλλά και να συνοδεύονται από

κατάλληλες γκέτες

Τα οινοπνευματώδη απαγορεύονται Σε περίπτωση που υποπτευθούμε ότι

κάποιος έχει πάθει κρυοπάγημα πρέπει να του παρέχουμε τις πρώτες βοήθειες και

να εξασφαλίσουμε οπωσδήποτε ένα σίγουρο και ασφαλές καταφύγιο όσο πιο

γρήγορα γίνεται γεγονός που θα βοηθήσει και ψυχολογικά τον ασθενή Κλείνοντας

εφιστώ την προσοχή στα εξής σημεία

Όσο αισθανόμαστε μούδιασμα και πόνο στα παγωμένα μέρη του σώματος μας

δεν πρέπει να ανησυχούμε ιδιαίτερα Όταν όμως σταματήσει και ο πόνος περάσει

πρέπει να δράσουμε αμέσως προσπαθώντας με κάθε τρόπο ndashλύνοντας τα

κορδόνια των παπουτσιών κάνοντας μαλάξεις και εντριβέςndash να επαναφέρουμε όσο

πιο γρήγορα γίνεται την κυκλοφορία του αίματος στο παγωμένο μέλος Σε

περίπτωση που χρειαστεί να μεταφέρουμε κάπου τον ασθενή πρέπει οπωσδήποτε

να τον κρατήσουμε ξύπνιο κάθε φορά που θα θελήσει να κοιμηθεί ή χάσει τις

αισθήσεις του Σε τέτοιες καταστάσεις είναι αυτονόητο ότι πρέπει ακόμα να

στείλουμε κάποιους να ειδοποιήσουν για βοήθεια

9 ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑ ndash ΗΛΙΑΣΗ

[108]

Με τις υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται ειδικά τους καλοκαιρινούς

μήνες είναι πολύ πιθανό να βρεθούμε αντιμέτωποι με την ηλίαση και την

θερμοπληξία Για να δούμε τι είναι και πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε

Ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα να διατηρεί σταθερή την εσωτερική του

θερμοκρασία με τη βοήθεια θερμορρυθμιστικών μηχανισμών

Σε υψηλές θερμοκρασίες το σώμα αποβάλλει θερμότητα περιορίζοντας τις

καύσεις του με διεύρυνση των μικρών αγγείων με αύξηση της εφίδρωσης

(ιδρώτας) και με επιτάχυνση της αναπνοής

91 Θερμοπληξία

Η αποβολή θερμότητας γίνεται αναλογικά με αγωγή στο 33 με ακτινοβολία

στο 45 και με εξάτμιση στο 22

Η θερμοπληξία είναι μία εξαιρετικά επείγουσα ιατρική κατάσταση απειλητική

για τη ζωή η οποία οφείλεται σε ανεπάρκεια ή σε δυσλειτουργία των

θερμορρυθμιστικών μηχανισμών Εκδηλώνεται με εγκεφαλικές διαταραχές

υψηλότατο πυρετό και απουσία εφίδρωσης

Όταν η ομοιοστατική λειτουργία διαταραχτεί σε μεγάλο βαθμό εμφανίζεται

θερμοπληξία με πυρετό σοβαρές βλάβες στη λειτουργία της καρδιάς των

πνευμόνων του εγκεφάλου του ήπατος και των νεφρών κατάσταση που μπορεί να

αποβεί μοιραία για τον πάσχοντα χωρίς νοσοκομειακή νοσηλεία

Για να συμβεί θερμοπληξία σε κάποιον άνθρωπο θα πρέπει να γίνουν

ταυτόχρονα τα εξής Υψηλή εξωτερική θερμοκρασία με υψηλή υγρασία (ώστε να

εμποδίζεται η απώλεια θερμότητας με εξατμίσεις) και προδιατεθειμένος

οργανισμός

Πιο συγκεκριμένα είναι μια λειτουργική διαταραχή του ανθρώπινου

οργανισμού που εμφανίζεται όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ

υψηλή και η σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας είναι πάνω από 70 γεγονός που

[109]

δυσκολεύει και εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα και την αποβολή θερμότητας

του σώματος

911 Προδιαθεσικοί παράγοντες

Ηλικία άνω των 65 ετών βρέφη παιδιά

Καρδιακή ανεπάρκεια χρόνια ασθένεια των νεφρών ή του ήπατος

Χρήση αλκοόλ και άλλων κατασταλτικών φαρμάκων

Χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων αντιπαρκινσονικών ορισμένων

αντιαλλεργικών κλπ

Ιστορικό παλαιότερης θερμοπληξίας

Μοναχικά εξασθενημένα άτομα

Υπέρβαρα άτομα

Ερασιτέχνες απροπόνητοι αθλητές σε κοπιώδεις αθλητικές δραστηριότητες

(πχ σε μαραθώνιο)

Εργασία κάτω από πολύ υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος

912 Μέτρα για την πρόληψη της θερμοπληξίας

Αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο

Προτιμούμε σκιερά και δροσερά μέρη ντυνόμαστε ελαφρά με άνετα και

ανοιχτόχρωμα ρούχα καπέλο και γυαλιά ηλίου

Αποφεύγουμε χώρους με συνωστισμό

Κάνουμε χλιαρά ντους πίνουμε πολλά υγρά

Καλό θα είναι να έχουμε πάντα μαζί μας ιαματικό νερό σε μορφή σπρέι και

να ψεκάζουμε συχνά τα σημεία του σώματος μας που είναι εκτεθειμένα στον ήλιο

Σε έντονη εφίδρωση φροντίζουμε για την λήψη αλατιού για να κρατηθεί το

επίπεδο των υγρών στον οργανισμό

Αποφεύγουμε τα οινοπνευματώδη ποτά καταναλώνουμε μικρά ελαφρά

γεύματα χωρίς λιπαρά αλλά με πολλά φρούτα και λαχανικά

Αποφεύγουμε τη βαριά σωματική εργασία σε ζεστούς χώρους με άπνοια και

μεγάλη υγρασία

[110]

Δεν περνάμε και δεν τρέχουμε πολλή ώρα κάτω από τον ήλιο αποφεύγουμε

τις μεγάλες διαδρομές με τα μέσα συγκοινωνίας

Τέλος ζητάμε την συμβουλή του γιατρού μας για οποιοδήποτε πρόβλημα

υγείας

Οι πιο ευπαθείς ομάδες σε υψηλές θερμοκρασίες είναι τα νεογνά και τα βρέφη

οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα Ειδικά όσοι πάσχουν από

χρόνια αναπνευστικά καρδιαγγειακά κλπ νοσήματα πρέπει να συμβουλεύονται

τον γιατρό τους αν θα συνεχίσουν την αγωγή και σε ποια δοσολογία διότι μερικά

φάρμακα έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν την θερμοκρασία του σώματος

913 Συμπτώματα Θερμοπληξίας

Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας μπορεί να μοιάζουν με αυτά της καρδιακής

προσβολής ή του εγκεφαλικού επεισοδίου

Στα πρώτα σημεία και συμπτώματα θερμοπληξίας περιλαμβάνονται

bull Δυνατός πονοκέφαλος

bull Ατονία

bull Αίσθημα καταβολής δυνάμεων

bull Τάση για λιποθυμία

bull Πτώση της αρτηριακής πίεσης

bull Ταχύς αλλά αδύναμος σφυγμός

bull Δυσκολία στην αναπνοή

bull Έντονη εφίδρωση

bull Κράμπες κυρίως στους μύες της κοιλίας και των κάτω άκρων

bull Παράξενη συμπεριφορά

bull Ψευδαισθήσεις

bull Σύγχυση

bull Διέγερση

bull Αποπροσανατολισμός

[111]

bull Ναυτία

bull Εμετοί

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις εμφανίζονται

bull Πολύ υψηλός πυρετός (gt39 οC)

bull Απουσία εφίδρωσης με δέρμα καυτό ερυθρό και ξηρό

bull Εμετοί - Διάρροιες

bull Ταχύπνοια και προοδευτική εξασθένιση των σφυγμών

Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα παρατηρούνται

bull Διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος

bull Έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

bull Νεφρική και αναπνευστική ανεπάρκεια που εκδηλώνονται με αναστολή της αποβολής ούρων και πνευμονικό οίδημα

bull Σπασμοί

bull Απώλεια αισθήσεων

bull Σε ακραίες περιπτώσεις Κώμα ακόμα και Θάνατος

914 Αντιμετώπιση Θερμοπληξίας

Μεταφέρουμε τον θερμόπληκτο σε μέρος δροσερό ευάερο σκιερό

Αφαιρέστε ταχέως τα ρούχα του ασθενούς

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Ψεκάστε το σώμα με δροσερό νερό Η χρήση πάγου είναι καλό να

αποφεύγεται αλλά θα πρέπει να επιχειρείται αν η θερμοκρασία δεν

πέφτειΧρησιμοποιείστε ανεμιστήρες ή οποιοδήποτε μέσο μπορεί να

διοχετεύσει αέρα με μεγάλη ταχύτητα (Προσοχή στο συνδυασμό νερού

και ανεμιστήρα Κίνδυνος ηλεκτροπληξίας)

[112]

Βάλτε τον ασθενή σε πλάγια θέση ώστε να είναι σε έκθεση μεγάλη

επιφάνεια του δέρματος του στη ροή του αέρα

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και στο κεφάλι του

Κάνουμε εντριβές στα άκρα του με κατεύθυνση από κάτω προς τα

πάνω

Αν μπορεί να πιει του δίνουμε πολλά υγρά και μικρές ποσότητες

αλατιού

Εννοείται ότι ειδοποιείτε το 166 Ο θερμόπληκτος πολλές φορές

χρειάζεται νοσηλεία σε Εντατική Μονάδα

Ελέγχετε διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίζετε τις

προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει

στους 38 οC

92 Ηλίαση

Η ηλίαση είναι η διαταραχή που εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη έκθεση

στον ήλιο με ακάλυπτο το κεφάλι και τον αυχένα Κατά τις μεσημβρινές ώρες που

οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στην γη ο κίνδυνος ηλίασης είναι

μεγαλύτερος

Συμβαίνει σε κουρασμένα άτομα και κυρίως τα παιδιά και τους ηλικιωμένους

Εμφανίζεται όταν η ηλιακή ακτινοβολία είναι έντονη και άμεση και οφείλεται στην

ευαισθησία που έχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος στην θερμότητα

Όταν λόγω παρατεταμένης έκθεσης στον ήλιο οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί του

σώματος υφίστανται κόπωση και ανεπαρκούν εμφανίζεται ηλίαση

Ομοιόσταση ονομάζεται η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερές τις

συνθήκες του εσωτερικού του περιβάλλοντος (θερμοκρασία συγκεντρώσεις

διάφορων συστατικών κτλ) παρά τις εξωτερικές μεταβολές

[113]

921 Συμπτώματα Ηλίασης

Τα συμπτώματά της μπορεί να είναι ελαφριάς μορφής αλλά και βαριάς Οι

ελαφριές μορφές ηλίασης εκδηλώνονται με αίσθημα γενικής κόπωσης ζάλη και

αναπνευστική δυσχέρεια Το πρόσωπο γίνεται κόκκινο και σε ορισμένες

περιπτώσεις ωχρό Σε ορισμένες περιπτώσεις δημιουργούνται φουσκάλες στο

δέρμα Η βαριά μορφή ηλίασης εκδηλώνεται με γενική κατάπτωση ίλιγγο ναυτία ή

και εμετό κοκκίνισμα στο πρόσωπο επιτάχυνση του σφυγμού και της αναπνοής

πυρετό (38deg-39deg) σπασμούς και απώλεια αισθήσεων

Συνοπτικά η ηλίαση εκδηλώνεται με

bull ατονία

bull ζάλη

bull αδυναμία

bull κράμπες

bull σύγχυση

bull ναυτία

bull εμετό

bull λιποθυμία

bull πονοκέφαλο

bull εγκεφαλική δυσλειτουργία

bull διαταραχές ούρων

[114]

Στην ήπια ηλίαση ο πάσχων έχει κουδούνισμα στα αυτιά πονοκέφαλο και

ναυτία Επιπλέον επιταχύνεται ο καρδιακός παλμός η αναπνοή και τα μάτια είναι

διευρυμένα

Όταν ηλίαση είναι μέτρια το άτομο έχει έντονο πονοκέφαλο αδυναμία και

πιθανή απώλεια της συνείδησης (μπορεί και να μπερδεύεται ακόμα και με άτομα

του περιβάλλοντος του που του είναι οικεία)

Μπορεί να υπάρχει ναυτία εμετός γρήγορη αναπνοή και ταχυπαλμία Τα ρίγη

και η αίσθηση ότι κρυώνει είναι κάτι συνηθισμένο

Συχνό είναι και το αίσθημα λιποθυμίας ή ζάλης Σε ορισμένες περιπτώσεις

δημιουργούνται φουσκάλες στο δέρμα Υπάρχει γενική κατάπτωση ίλιγγος και

πυρετός (η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται στους 38-39 βαθμούς Κελσίου

Στη σοβαρή ηλίαση το θύμα χάνει τη συνείδησή του το πρόσωπό του γίνεται

κόκκινο και στη συνέχεια χλωμό

Μπορεί να εκδηλωθούν σπασμοί παραισθήσεις και παραλήρημα

Αρκετές φορές υπάρχει ακούσια ούρηση και αφόδευση

Υπάρχει υψηλός πυρετός και η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να φτάσει

στους 41 βαθμούς Κελσίου Εάν δεν αντιμετωπιστεί η σοβαρή ηλίαση το

συντομότερο μπορεί να προκύψουν ακόμα εγκεφαλικές βλάβες

922 Πρώτες Βοήθειες σε περίπτωση Ηλίασης

bull Πρέπει να μεταφέρετε το θύμα σε δροσερό μέρος με ίσκιο

bull Να του κάνετε ένα δροσερό μπάνιο ή να το δροσίσετε εάν δεν δύναται να

κάνει μπάνιο με βρεγμένα πανιά

bull Χαλαρώνετε τη ζώνη και αφαιρείτε τα ρούχα του

bull Κρύα πετσέτα στον αυχένα για μείωση θερμοκρασίας

bull Παυσίπονο για τον πονοκέφαλο

[115]

bull Αντιπυρετικό για τον πυρετό

bull Άφθονα υγρά (χωρίς ζάχαρη) ndash Ισοτονικά ροφήματα

bull Διαλύετε ένα κουταλάκι γλυκού αλάτι σε ένα κιλό νερό και δίνετε στο θύμα

να πίνει αργά-αργά

bull Μην δίδετε υγρά εάν ο ασθενής κάνει εμετό ή εάν έχει ναυτία υπνηλία

μειωμένη εγρήγορση

bull Η ιατρική εξέταση μπορεί να είναι απαραίτητη

[116]

Απαγορεύεται επίσης το αλκοόλ το οποίο προκαλεί διεύρυνση των αιμοφόρων

αγγείων με αποτέλεσμα την απώλεια θερμότητας Παράλληλα αυξάνεται και η

πιθανότητα δημιουργίας θρομβώσεων λόγω συστολής και διαστολής των αγγείων

Αντίθετα να δίνονται γουλιές ζεστών μη αλκοολικών ροφημάτων όπως το τσάι με

ζάχαρο το οποίο κυκλοφορώντας άμεσα στο αίμα θα προσφέρει ενέργεια και

θερμότητα

Στις περιπτώσεις που η αναπνοή είναι επικίνδυνα χαμηλή ή σταματά εντελώς

τότε πρέπει άμεσα να αρχίσει καρδιοαναπνευστική ανάνηψη

Επίσης εάν έχει όρεξη δώστε του γλυκά και σοκολάτες που περιέχουν

υδατάνθρακες και ζάχαρη και γρήγορα μετατρέπονται σε θερμότητα και ενέργεια

Εάν το θύμα είναι σε ημικωματώδη κατάσταση ή χειρότερα προσπαθήστε να το

κρατήσετε ξύπνιο Μη του δίνετε ζεστά υγρά από το στόμα σε σοβαρή υποθερμία

82 Κρυοπαγήματα ndash Χιονίστρες

Κρυοπάγημα μπορεί να δημιουργηθεί είτε από άμεση επαφή με ένα ψυχρό

σώμα ndashπχ χιόνι πάγοςndash είτε από γενική έκθεση του σώματος στο κρύο Στη

δεύτερη αυτή περίπτωση προσβάλλονται κυρίως η μύτη τα αυτιά και τα δάχτυλα

ποδιών χεριών Αυτό συμβαίνει γιατί τα μέρη αυτά προεξέχουν και είναι τα πιο

λεπτά σημεία του σώματος Οι χιονίστρες είναι η πιο ελαφριά μορφή

κρυοπαγήματος και συμβαίνουν μετά από έκθεση σε θερμοκρασία μεταξύ 0οC και

10οC και ταυτόχρονα υγρασία

Όμως ο τύπος και η βαρύτητα ενός κρυοπαγήματος δεν εξαρτώνται μόνο και

μόνο από την θερμοκρασία Άλλοι παράγοντες που επιδρούν είναι ο χρόνος της

τοπικής ή γενικής έκθεσης στο κρύο η υγρασία ο άνεμος η άσχημη ndashανεπαρκήςndash

ενδυμασία τα υγρά παπούτσια η ακινησία και η παρεμπόδιση γενικά της

κυκλοφορίας αίματος για οποιοδήποτε λόγο (πχ στενά ή σφικτά δεμένα

παπούτσια παρουσία κάποιας αποφρακτικής αρτηριοπάθειας)

Αρχικά δημιουργείται μια τοπική σύσπαση των μικρών αγγείων (φλεβίδιων και

αρτηριδίων) των άκρων της μύτης και των αυτιών Η αγγειοσύσπαση αυτή έχει σαν

[103]

συνέπεια την ελάττωση της αιμάτωσης που με τη σειρά της προκαλεί ελάττωση της

οξυγόνωσης των ιστών δηλαδή ανοξία Η ανοξία αυτή είναι υπεύθυνη για τον πόνο

που προκαλείται Τα προσβαλλόμενα μέρη χάνουν το φυσιολογικό τους και γίνονται

ωχρά άσπρα και συγχρόνως είναι κρύα

Εφόσον εξακολουθήσει η έκθεση στο κρύο τα μεν αρτηρίδια συνεχίζουν να

συσπώνται ακόμη περισσότερο ενώ τα φλεβίδια αρχίζουν να διαστέλλονται

Ταυτόχρονα αυξάνεται η διαβατότητα των τριχοειδών με άμεσο αποτέλεσμα την

έξοδο υγρού από τα αγγεία αυτά πλούσιου σε πρωτεΐνες και επακόλουθο

σχηματισμό οιδήματος στην πάσχουσα περιοχή Ακόμα είναι δυνατόν να

σχηματιστούν φυσαλίδες στο δέρμα που οφείλονται στην έντονη αγγειοδιαστολή

Στην περίοδο αυτή η ωχρότητα του δέρματος έχει αντικατασταθεί από ερυθρότητα

Σε μεγαλύτερη ακόμη παράταση της έκθεσης στο κρύο επέρχεται θρόμβωση των

τριχοειδών αγγείων εξαιτίας της συγκόλλησης ερυθρών αιμοσφαιρίων γεγονός

που συνεπάγεται την πλήρη νέκρωση των ιστών που αρδεύονται από τα αγγεία

αυτά

Υπάρχουν τέσσερις βαθμοί κρυοπαγημάτων

1 1ου βαθμού την ωχρότητα του δέρματος διαδέχεται ερυθρότητα και οίδημα

2 2ου βαθμού εκτός από τα προηγούμενα υπάρχουν και φυσαλίδες στο

δέρμα

[104]

3 3ου βαθμού υπάρχει προσβολή του δέρματος σε όλο του το πάχος και

δημιουργία νεκρώσεων και ελκών

4 4ου βαθμού την καταστροφή του δέρματος ακολουθεί καταστροφή των

υποδόριων ιστών πολλές φορές ακόμα και των οστών και δημιουργία ξηράς

γάγγραινας Είναι ευνόητο ότι όλα τα παραπάνω δεν γίνονται μέσα σε λίγο χρονικό

διάστημα Αντίθετα η εξέλιξη ενός κρυοπαγήματος μπορεί να ολοκληρωθεί ακόμα

και σε χρονικό διάστημα 2 μηνών ή και περισσότερο

[105]

Συμπτώματα κρυοπαγημάτων

Το πρώτο σύμπτωμα των κρυοπαγημάτων είναι ένα αίσθημα ψυχρότητας των

περιοχών που έχουν προσβληθεί Αργότερα προστίθενται μουδιάσματα νυγμοί και

πόνος Στην αρχή υπάρχει σαν σταθερό σύμπτωμα μπορεί να ακολουθήσει μέχρι

και λιποθυμία Η μύτη και τα μάγουλα συνήθως δεν πονούν όταν παγώσουν Το

δέρμα αρχικά είναι ωχρό αργότερα όμως γίνεται ερυθρό και κατόπιν μπορεί να

επακολουθήσουν δερματικές αλλοιώσεις

Πρώτες βοήθειες κρυοπαγημάτων

Ελέγχουμε για υποθερμία (έντονο ρίγος υπνηλία και απώλεια

συντονισμού)

Προστατεύουμε το δέρμα από περαιτέρω έκθεση στο κρύο

Προστατεύουμε το πρόσωπο τη μύτη και τα αυτιά καλύπτοντάς τα με κάτι

στεγνό και ζεστό (πχ σκούφο γάντια κουβέρτα κλπ) Μπορούμε τα χέρια

να τα βάλουμε κάτω από τις μασχάλες μας

Μεταφορά του ασθενή σε ζεστό χώρο Αφαιρούμε τα βρεγμένα

ρούχα (καλύτερα όταν είμαστε σε ζεστό χώρο)

Επαναθέρμανση Τα παγωμένα μέλη δεν πρέπει να τοποθετούνται κοντά

στις σόμπες ή στα καλοριφέρ ή στα τζάκια Καλό είναι να εμβαπτίζονται σε νερό

ευχάριστης θερμοκρασίας για αρκετή ώρα μέχρι να επέλθει κάποια απόψυξη και

κατόπιν να αυξάνεται προοδευτικά η θερμοκρασία του νερού (μέχρι 40 βαθμούς) Η

μεγάλη εξωτερική θερμότητα μπορεί να προκαλέσει αύξηση των απαιτήσεων σε

οξυγόνο και ελάττωση του τόνου των αγγείων πράγμα που θα επιδεινώσει

περισσότερο την κυκλοφορική ανεπάρκεια και να φέρει αποτελέσματα αντίθετα απrsquo

αυτά που επιθυμούμε Δεν τρίβουμε τις παγωμένες περιοχές αλλά τις laquoβαπτίζουμεraquo

σε ζεστό νερό (37 έως 40 C) - για 15 έως 30 λεπτά Αν δεν έχουμε θερμόμετρο

δοκιμάζουμε το νερό με τον αγκώνα μας Θα πρέπει να το αισθανόμαστε ζεστό και

όχι καυτό (να είναι ανεκτό)

[106]

Καθαρισμός του τραύματος (αν υπάρχει) κι άσηπτη περίδεσή του

Παρακέντηση των φυσαλίδων (αν υπάρχουν)

Χορήγηση αντιβιοτικών και τέλεση αντιτετανικού ορού

Γενική τόνωση του οργανισμού με χορήγηση ζεστών ροφημάτων

(οινοπνευματώδη ποτά απαγορεύονται αυστηρά γιατί προκαλούν αγγειοδιαστολή

και επιτείνουν την απώλεια της θερμότητας)

Ελαφρές ασκήσεις μόλις βελτιωθεί το χρώμα των μελών που πάσχουν

Η αναθέρμανση πρέπει να γίνει μόνο όταν το άτομο έχει φτάσει σε ζεστό

μέρος μετά από το οποίο δεν θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί τα άκρα που έπαθαν

κρυοπαγήματα Για παράδειγμα είναι προτιμότερο να συνεχίσει κάποιος να

περπατά στα χιόνια με κρυοπαγήματα στα πόδια παρά να αναθερμανθούν

πρόχειρα στο ύπαιθρο και να περπατήσει πάλι επειδή οι βλάβες που θα πάθει στα

πόδια είναι πολύ μεγαλύτερες

Δεν σπάμε σε καμία περίπτωση τις φουσκάλες

Η πρόληψη των κρυοπαγημάτων έχει μεγάλη σημασία Όταν πηγαίνουμε στο

βουνό είναι απαραίτητο να έχουμε καλή και ζεστή ενδυμασία Μάλλινες κάλτσες

σκούφος και γάντια είναι απαραίτητα Απαραίτητο επίσης είναι να έχει κανείς μαζί

του διπλά ζεύγη ρούχων ώστε να έχει να αλλάξει αν βραχούν αυτά που φοράει Οι

[107]

μπότες πρέπει να είναι 100 αδιάβροχες και ζεστές αλλά και να συνοδεύονται από

κατάλληλες γκέτες

Τα οινοπνευματώδη απαγορεύονται Σε περίπτωση που υποπτευθούμε ότι

κάποιος έχει πάθει κρυοπάγημα πρέπει να του παρέχουμε τις πρώτες βοήθειες και

να εξασφαλίσουμε οπωσδήποτε ένα σίγουρο και ασφαλές καταφύγιο όσο πιο

γρήγορα γίνεται γεγονός που θα βοηθήσει και ψυχολογικά τον ασθενή Κλείνοντας

εφιστώ την προσοχή στα εξής σημεία

Όσο αισθανόμαστε μούδιασμα και πόνο στα παγωμένα μέρη του σώματος μας

δεν πρέπει να ανησυχούμε ιδιαίτερα Όταν όμως σταματήσει και ο πόνος περάσει

πρέπει να δράσουμε αμέσως προσπαθώντας με κάθε τρόπο ndashλύνοντας τα

κορδόνια των παπουτσιών κάνοντας μαλάξεις και εντριβέςndash να επαναφέρουμε όσο

πιο γρήγορα γίνεται την κυκλοφορία του αίματος στο παγωμένο μέλος Σε

περίπτωση που χρειαστεί να μεταφέρουμε κάπου τον ασθενή πρέπει οπωσδήποτε

να τον κρατήσουμε ξύπνιο κάθε φορά που θα θελήσει να κοιμηθεί ή χάσει τις

αισθήσεις του Σε τέτοιες καταστάσεις είναι αυτονόητο ότι πρέπει ακόμα να

στείλουμε κάποιους να ειδοποιήσουν για βοήθεια

9 ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑ ndash ΗΛΙΑΣΗ

[108]

Με τις υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται ειδικά τους καλοκαιρινούς

μήνες είναι πολύ πιθανό να βρεθούμε αντιμέτωποι με την ηλίαση και την

θερμοπληξία Για να δούμε τι είναι και πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε

Ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα να διατηρεί σταθερή την εσωτερική του

θερμοκρασία με τη βοήθεια θερμορρυθμιστικών μηχανισμών

Σε υψηλές θερμοκρασίες το σώμα αποβάλλει θερμότητα περιορίζοντας τις

καύσεις του με διεύρυνση των μικρών αγγείων με αύξηση της εφίδρωσης

(ιδρώτας) και με επιτάχυνση της αναπνοής

91 Θερμοπληξία

Η αποβολή θερμότητας γίνεται αναλογικά με αγωγή στο 33 με ακτινοβολία

στο 45 και με εξάτμιση στο 22

Η θερμοπληξία είναι μία εξαιρετικά επείγουσα ιατρική κατάσταση απειλητική

για τη ζωή η οποία οφείλεται σε ανεπάρκεια ή σε δυσλειτουργία των

θερμορρυθμιστικών μηχανισμών Εκδηλώνεται με εγκεφαλικές διαταραχές

υψηλότατο πυρετό και απουσία εφίδρωσης

Όταν η ομοιοστατική λειτουργία διαταραχτεί σε μεγάλο βαθμό εμφανίζεται

θερμοπληξία με πυρετό σοβαρές βλάβες στη λειτουργία της καρδιάς των

πνευμόνων του εγκεφάλου του ήπατος και των νεφρών κατάσταση που μπορεί να

αποβεί μοιραία για τον πάσχοντα χωρίς νοσοκομειακή νοσηλεία

Για να συμβεί θερμοπληξία σε κάποιον άνθρωπο θα πρέπει να γίνουν

ταυτόχρονα τα εξής Υψηλή εξωτερική θερμοκρασία με υψηλή υγρασία (ώστε να

εμποδίζεται η απώλεια θερμότητας με εξατμίσεις) και προδιατεθειμένος

οργανισμός

Πιο συγκεκριμένα είναι μια λειτουργική διαταραχή του ανθρώπινου

οργανισμού που εμφανίζεται όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ

υψηλή και η σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας είναι πάνω από 70 γεγονός που

[109]

δυσκολεύει και εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα και την αποβολή θερμότητας

του σώματος

911 Προδιαθεσικοί παράγοντες

Ηλικία άνω των 65 ετών βρέφη παιδιά

Καρδιακή ανεπάρκεια χρόνια ασθένεια των νεφρών ή του ήπατος

Χρήση αλκοόλ και άλλων κατασταλτικών φαρμάκων

Χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων αντιπαρκινσονικών ορισμένων

αντιαλλεργικών κλπ

Ιστορικό παλαιότερης θερμοπληξίας

Μοναχικά εξασθενημένα άτομα

Υπέρβαρα άτομα

Ερασιτέχνες απροπόνητοι αθλητές σε κοπιώδεις αθλητικές δραστηριότητες

(πχ σε μαραθώνιο)

Εργασία κάτω από πολύ υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος

912 Μέτρα για την πρόληψη της θερμοπληξίας

Αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο

Προτιμούμε σκιερά και δροσερά μέρη ντυνόμαστε ελαφρά με άνετα και

ανοιχτόχρωμα ρούχα καπέλο και γυαλιά ηλίου

Αποφεύγουμε χώρους με συνωστισμό

Κάνουμε χλιαρά ντους πίνουμε πολλά υγρά

Καλό θα είναι να έχουμε πάντα μαζί μας ιαματικό νερό σε μορφή σπρέι και

να ψεκάζουμε συχνά τα σημεία του σώματος μας που είναι εκτεθειμένα στον ήλιο

Σε έντονη εφίδρωση φροντίζουμε για την λήψη αλατιού για να κρατηθεί το

επίπεδο των υγρών στον οργανισμό

Αποφεύγουμε τα οινοπνευματώδη ποτά καταναλώνουμε μικρά ελαφρά

γεύματα χωρίς λιπαρά αλλά με πολλά φρούτα και λαχανικά

Αποφεύγουμε τη βαριά σωματική εργασία σε ζεστούς χώρους με άπνοια και

μεγάλη υγρασία

[110]

Δεν περνάμε και δεν τρέχουμε πολλή ώρα κάτω από τον ήλιο αποφεύγουμε

τις μεγάλες διαδρομές με τα μέσα συγκοινωνίας

Τέλος ζητάμε την συμβουλή του γιατρού μας για οποιοδήποτε πρόβλημα

υγείας

Οι πιο ευπαθείς ομάδες σε υψηλές θερμοκρασίες είναι τα νεογνά και τα βρέφη

οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα Ειδικά όσοι πάσχουν από

χρόνια αναπνευστικά καρδιαγγειακά κλπ νοσήματα πρέπει να συμβουλεύονται

τον γιατρό τους αν θα συνεχίσουν την αγωγή και σε ποια δοσολογία διότι μερικά

φάρμακα έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν την θερμοκρασία του σώματος

913 Συμπτώματα Θερμοπληξίας

Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας μπορεί να μοιάζουν με αυτά της καρδιακής

προσβολής ή του εγκεφαλικού επεισοδίου

Στα πρώτα σημεία και συμπτώματα θερμοπληξίας περιλαμβάνονται

bull Δυνατός πονοκέφαλος

bull Ατονία

bull Αίσθημα καταβολής δυνάμεων

bull Τάση για λιποθυμία

bull Πτώση της αρτηριακής πίεσης

bull Ταχύς αλλά αδύναμος σφυγμός

bull Δυσκολία στην αναπνοή

bull Έντονη εφίδρωση

bull Κράμπες κυρίως στους μύες της κοιλίας και των κάτω άκρων

bull Παράξενη συμπεριφορά

bull Ψευδαισθήσεις

bull Σύγχυση

bull Διέγερση

bull Αποπροσανατολισμός

[111]

bull Ναυτία

bull Εμετοί

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις εμφανίζονται

bull Πολύ υψηλός πυρετός (gt39 οC)

bull Απουσία εφίδρωσης με δέρμα καυτό ερυθρό και ξηρό

bull Εμετοί - Διάρροιες

bull Ταχύπνοια και προοδευτική εξασθένιση των σφυγμών

Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα παρατηρούνται

bull Διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος

bull Έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

bull Νεφρική και αναπνευστική ανεπάρκεια που εκδηλώνονται με αναστολή της αποβολής ούρων και πνευμονικό οίδημα

bull Σπασμοί

bull Απώλεια αισθήσεων

bull Σε ακραίες περιπτώσεις Κώμα ακόμα και Θάνατος

914 Αντιμετώπιση Θερμοπληξίας

Μεταφέρουμε τον θερμόπληκτο σε μέρος δροσερό ευάερο σκιερό

Αφαιρέστε ταχέως τα ρούχα του ασθενούς

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Ψεκάστε το σώμα με δροσερό νερό Η χρήση πάγου είναι καλό να

αποφεύγεται αλλά θα πρέπει να επιχειρείται αν η θερμοκρασία δεν

πέφτειΧρησιμοποιείστε ανεμιστήρες ή οποιοδήποτε μέσο μπορεί να

διοχετεύσει αέρα με μεγάλη ταχύτητα (Προσοχή στο συνδυασμό νερού

και ανεμιστήρα Κίνδυνος ηλεκτροπληξίας)

[112]

Βάλτε τον ασθενή σε πλάγια θέση ώστε να είναι σε έκθεση μεγάλη

επιφάνεια του δέρματος του στη ροή του αέρα

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και στο κεφάλι του

Κάνουμε εντριβές στα άκρα του με κατεύθυνση από κάτω προς τα

πάνω

Αν μπορεί να πιει του δίνουμε πολλά υγρά και μικρές ποσότητες

αλατιού

Εννοείται ότι ειδοποιείτε το 166 Ο θερμόπληκτος πολλές φορές

χρειάζεται νοσηλεία σε Εντατική Μονάδα

Ελέγχετε διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίζετε τις

προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει

στους 38 οC

92 Ηλίαση

Η ηλίαση είναι η διαταραχή που εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη έκθεση

στον ήλιο με ακάλυπτο το κεφάλι και τον αυχένα Κατά τις μεσημβρινές ώρες που

οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στην γη ο κίνδυνος ηλίασης είναι

μεγαλύτερος

Συμβαίνει σε κουρασμένα άτομα και κυρίως τα παιδιά και τους ηλικιωμένους

Εμφανίζεται όταν η ηλιακή ακτινοβολία είναι έντονη και άμεση και οφείλεται στην

ευαισθησία που έχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος στην θερμότητα

Όταν λόγω παρατεταμένης έκθεσης στον ήλιο οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί του

σώματος υφίστανται κόπωση και ανεπαρκούν εμφανίζεται ηλίαση

Ομοιόσταση ονομάζεται η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερές τις

συνθήκες του εσωτερικού του περιβάλλοντος (θερμοκρασία συγκεντρώσεις

διάφορων συστατικών κτλ) παρά τις εξωτερικές μεταβολές

[113]

921 Συμπτώματα Ηλίασης

Τα συμπτώματά της μπορεί να είναι ελαφριάς μορφής αλλά και βαριάς Οι

ελαφριές μορφές ηλίασης εκδηλώνονται με αίσθημα γενικής κόπωσης ζάλη και

αναπνευστική δυσχέρεια Το πρόσωπο γίνεται κόκκινο και σε ορισμένες

περιπτώσεις ωχρό Σε ορισμένες περιπτώσεις δημιουργούνται φουσκάλες στο

δέρμα Η βαριά μορφή ηλίασης εκδηλώνεται με γενική κατάπτωση ίλιγγο ναυτία ή

και εμετό κοκκίνισμα στο πρόσωπο επιτάχυνση του σφυγμού και της αναπνοής

πυρετό (38deg-39deg) σπασμούς και απώλεια αισθήσεων

Συνοπτικά η ηλίαση εκδηλώνεται με

bull ατονία

bull ζάλη

bull αδυναμία

bull κράμπες

bull σύγχυση

bull ναυτία

bull εμετό

bull λιποθυμία

bull πονοκέφαλο

bull εγκεφαλική δυσλειτουργία

bull διαταραχές ούρων

[114]

Στην ήπια ηλίαση ο πάσχων έχει κουδούνισμα στα αυτιά πονοκέφαλο και

ναυτία Επιπλέον επιταχύνεται ο καρδιακός παλμός η αναπνοή και τα μάτια είναι

διευρυμένα

Όταν ηλίαση είναι μέτρια το άτομο έχει έντονο πονοκέφαλο αδυναμία και

πιθανή απώλεια της συνείδησης (μπορεί και να μπερδεύεται ακόμα και με άτομα

του περιβάλλοντος του που του είναι οικεία)

Μπορεί να υπάρχει ναυτία εμετός γρήγορη αναπνοή και ταχυπαλμία Τα ρίγη

και η αίσθηση ότι κρυώνει είναι κάτι συνηθισμένο

Συχνό είναι και το αίσθημα λιποθυμίας ή ζάλης Σε ορισμένες περιπτώσεις

δημιουργούνται φουσκάλες στο δέρμα Υπάρχει γενική κατάπτωση ίλιγγος και

πυρετός (η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται στους 38-39 βαθμούς Κελσίου

Στη σοβαρή ηλίαση το θύμα χάνει τη συνείδησή του το πρόσωπό του γίνεται

κόκκινο και στη συνέχεια χλωμό

Μπορεί να εκδηλωθούν σπασμοί παραισθήσεις και παραλήρημα

Αρκετές φορές υπάρχει ακούσια ούρηση και αφόδευση

Υπάρχει υψηλός πυρετός και η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να φτάσει

στους 41 βαθμούς Κελσίου Εάν δεν αντιμετωπιστεί η σοβαρή ηλίαση το

συντομότερο μπορεί να προκύψουν ακόμα εγκεφαλικές βλάβες

922 Πρώτες Βοήθειες σε περίπτωση Ηλίασης

bull Πρέπει να μεταφέρετε το θύμα σε δροσερό μέρος με ίσκιο

bull Να του κάνετε ένα δροσερό μπάνιο ή να το δροσίσετε εάν δεν δύναται να

κάνει μπάνιο με βρεγμένα πανιά

bull Χαλαρώνετε τη ζώνη και αφαιρείτε τα ρούχα του

bull Κρύα πετσέτα στον αυχένα για μείωση θερμοκρασίας

bull Παυσίπονο για τον πονοκέφαλο

[115]

bull Αντιπυρετικό για τον πυρετό

bull Άφθονα υγρά (χωρίς ζάχαρη) ndash Ισοτονικά ροφήματα

bull Διαλύετε ένα κουταλάκι γλυκού αλάτι σε ένα κιλό νερό και δίνετε στο θύμα

να πίνει αργά-αργά

bull Μην δίδετε υγρά εάν ο ασθενής κάνει εμετό ή εάν έχει ναυτία υπνηλία

μειωμένη εγρήγορση

bull Η ιατρική εξέταση μπορεί να είναι απαραίτητη

[116]

συνέπεια την ελάττωση της αιμάτωσης που με τη σειρά της προκαλεί ελάττωση της

οξυγόνωσης των ιστών δηλαδή ανοξία Η ανοξία αυτή είναι υπεύθυνη για τον πόνο

που προκαλείται Τα προσβαλλόμενα μέρη χάνουν το φυσιολογικό τους και γίνονται

ωχρά άσπρα και συγχρόνως είναι κρύα

Εφόσον εξακολουθήσει η έκθεση στο κρύο τα μεν αρτηρίδια συνεχίζουν να

συσπώνται ακόμη περισσότερο ενώ τα φλεβίδια αρχίζουν να διαστέλλονται

Ταυτόχρονα αυξάνεται η διαβατότητα των τριχοειδών με άμεσο αποτέλεσμα την

έξοδο υγρού από τα αγγεία αυτά πλούσιου σε πρωτεΐνες και επακόλουθο

σχηματισμό οιδήματος στην πάσχουσα περιοχή Ακόμα είναι δυνατόν να

σχηματιστούν φυσαλίδες στο δέρμα που οφείλονται στην έντονη αγγειοδιαστολή

Στην περίοδο αυτή η ωχρότητα του δέρματος έχει αντικατασταθεί από ερυθρότητα

Σε μεγαλύτερη ακόμη παράταση της έκθεσης στο κρύο επέρχεται θρόμβωση των

τριχοειδών αγγείων εξαιτίας της συγκόλλησης ερυθρών αιμοσφαιρίων γεγονός

που συνεπάγεται την πλήρη νέκρωση των ιστών που αρδεύονται από τα αγγεία

αυτά

Υπάρχουν τέσσερις βαθμοί κρυοπαγημάτων

1 1ου βαθμού την ωχρότητα του δέρματος διαδέχεται ερυθρότητα και οίδημα

2 2ου βαθμού εκτός από τα προηγούμενα υπάρχουν και φυσαλίδες στο

δέρμα

[104]

3 3ου βαθμού υπάρχει προσβολή του δέρματος σε όλο του το πάχος και

δημιουργία νεκρώσεων και ελκών

4 4ου βαθμού την καταστροφή του δέρματος ακολουθεί καταστροφή των

υποδόριων ιστών πολλές φορές ακόμα και των οστών και δημιουργία ξηράς

γάγγραινας Είναι ευνόητο ότι όλα τα παραπάνω δεν γίνονται μέσα σε λίγο χρονικό

διάστημα Αντίθετα η εξέλιξη ενός κρυοπαγήματος μπορεί να ολοκληρωθεί ακόμα

και σε χρονικό διάστημα 2 μηνών ή και περισσότερο

[105]

Συμπτώματα κρυοπαγημάτων

Το πρώτο σύμπτωμα των κρυοπαγημάτων είναι ένα αίσθημα ψυχρότητας των

περιοχών που έχουν προσβληθεί Αργότερα προστίθενται μουδιάσματα νυγμοί και

πόνος Στην αρχή υπάρχει σαν σταθερό σύμπτωμα μπορεί να ακολουθήσει μέχρι

και λιποθυμία Η μύτη και τα μάγουλα συνήθως δεν πονούν όταν παγώσουν Το

δέρμα αρχικά είναι ωχρό αργότερα όμως γίνεται ερυθρό και κατόπιν μπορεί να

επακολουθήσουν δερματικές αλλοιώσεις

Πρώτες βοήθειες κρυοπαγημάτων

Ελέγχουμε για υποθερμία (έντονο ρίγος υπνηλία και απώλεια

συντονισμού)

Προστατεύουμε το δέρμα από περαιτέρω έκθεση στο κρύο

Προστατεύουμε το πρόσωπο τη μύτη και τα αυτιά καλύπτοντάς τα με κάτι

στεγνό και ζεστό (πχ σκούφο γάντια κουβέρτα κλπ) Μπορούμε τα χέρια

να τα βάλουμε κάτω από τις μασχάλες μας

Μεταφορά του ασθενή σε ζεστό χώρο Αφαιρούμε τα βρεγμένα

ρούχα (καλύτερα όταν είμαστε σε ζεστό χώρο)

Επαναθέρμανση Τα παγωμένα μέλη δεν πρέπει να τοποθετούνται κοντά

στις σόμπες ή στα καλοριφέρ ή στα τζάκια Καλό είναι να εμβαπτίζονται σε νερό

ευχάριστης θερμοκρασίας για αρκετή ώρα μέχρι να επέλθει κάποια απόψυξη και

κατόπιν να αυξάνεται προοδευτικά η θερμοκρασία του νερού (μέχρι 40 βαθμούς) Η

μεγάλη εξωτερική θερμότητα μπορεί να προκαλέσει αύξηση των απαιτήσεων σε

οξυγόνο και ελάττωση του τόνου των αγγείων πράγμα που θα επιδεινώσει

περισσότερο την κυκλοφορική ανεπάρκεια και να φέρει αποτελέσματα αντίθετα απrsquo

αυτά που επιθυμούμε Δεν τρίβουμε τις παγωμένες περιοχές αλλά τις laquoβαπτίζουμεraquo

σε ζεστό νερό (37 έως 40 C) - για 15 έως 30 λεπτά Αν δεν έχουμε θερμόμετρο

δοκιμάζουμε το νερό με τον αγκώνα μας Θα πρέπει να το αισθανόμαστε ζεστό και

όχι καυτό (να είναι ανεκτό)

[106]

Καθαρισμός του τραύματος (αν υπάρχει) κι άσηπτη περίδεσή του

Παρακέντηση των φυσαλίδων (αν υπάρχουν)

Χορήγηση αντιβιοτικών και τέλεση αντιτετανικού ορού

Γενική τόνωση του οργανισμού με χορήγηση ζεστών ροφημάτων

(οινοπνευματώδη ποτά απαγορεύονται αυστηρά γιατί προκαλούν αγγειοδιαστολή

και επιτείνουν την απώλεια της θερμότητας)

Ελαφρές ασκήσεις μόλις βελτιωθεί το χρώμα των μελών που πάσχουν

Η αναθέρμανση πρέπει να γίνει μόνο όταν το άτομο έχει φτάσει σε ζεστό

μέρος μετά από το οποίο δεν θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί τα άκρα που έπαθαν

κρυοπαγήματα Για παράδειγμα είναι προτιμότερο να συνεχίσει κάποιος να

περπατά στα χιόνια με κρυοπαγήματα στα πόδια παρά να αναθερμανθούν

πρόχειρα στο ύπαιθρο και να περπατήσει πάλι επειδή οι βλάβες που θα πάθει στα

πόδια είναι πολύ μεγαλύτερες

Δεν σπάμε σε καμία περίπτωση τις φουσκάλες

Η πρόληψη των κρυοπαγημάτων έχει μεγάλη σημασία Όταν πηγαίνουμε στο

βουνό είναι απαραίτητο να έχουμε καλή και ζεστή ενδυμασία Μάλλινες κάλτσες

σκούφος και γάντια είναι απαραίτητα Απαραίτητο επίσης είναι να έχει κανείς μαζί

του διπλά ζεύγη ρούχων ώστε να έχει να αλλάξει αν βραχούν αυτά που φοράει Οι

[107]

μπότες πρέπει να είναι 100 αδιάβροχες και ζεστές αλλά και να συνοδεύονται από

κατάλληλες γκέτες

Τα οινοπνευματώδη απαγορεύονται Σε περίπτωση που υποπτευθούμε ότι

κάποιος έχει πάθει κρυοπάγημα πρέπει να του παρέχουμε τις πρώτες βοήθειες και

να εξασφαλίσουμε οπωσδήποτε ένα σίγουρο και ασφαλές καταφύγιο όσο πιο

γρήγορα γίνεται γεγονός που θα βοηθήσει και ψυχολογικά τον ασθενή Κλείνοντας

εφιστώ την προσοχή στα εξής σημεία

Όσο αισθανόμαστε μούδιασμα και πόνο στα παγωμένα μέρη του σώματος μας

δεν πρέπει να ανησυχούμε ιδιαίτερα Όταν όμως σταματήσει και ο πόνος περάσει

πρέπει να δράσουμε αμέσως προσπαθώντας με κάθε τρόπο ndashλύνοντας τα

κορδόνια των παπουτσιών κάνοντας μαλάξεις και εντριβέςndash να επαναφέρουμε όσο

πιο γρήγορα γίνεται την κυκλοφορία του αίματος στο παγωμένο μέλος Σε

περίπτωση που χρειαστεί να μεταφέρουμε κάπου τον ασθενή πρέπει οπωσδήποτε

να τον κρατήσουμε ξύπνιο κάθε φορά που θα θελήσει να κοιμηθεί ή χάσει τις

αισθήσεις του Σε τέτοιες καταστάσεις είναι αυτονόητο ότι πρέπει ακόμα να

στείλουμε κάποιους να ειδοποιήσουν για βοήθεια

9 ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑ ndash ΗΛΙΑΣΗ

[108]

Με τις υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται ειδικά τους καλοκαιρινούς

μήνες είναι πολύ πιθανό να βρεθούμε αντιμέτωποι με την ηλίαση και την

θερμοπληξία Για να δούμε τι είναι και πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε

Ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα να διατηρεί σταθερή την εσωτερική του

θερμοκρασία με τη βοήθεια θερμορρυθμιστικών μηχανισμών

Σε υψηλές θερμοκρασίες το σώμα αποβάλλει θερμότητα περιορίζοντας τις

καύσεις του με διεύρυνση των μικρών αγγείων με αύξηση της εφίδρωσης

(ιδρώτας) και με επιτάχυνση της αναπνοής

91 Θερμοπληξία

Η αποβολή θερμότητας γίνεται αναλογικά με αγωγή στο 33 με ακτινοβολία

στο 45 και με εξάτμιση στο 22

Η θερμοπληξία είναι μία εξαιρετικά επείγουσα ιατρική κατάσταση απειλητική

για τη ζωή η οποία οφείλεται σε ανεπάρκεια ή σε δυσλειτουργία των

θερμορρυθμιστικών μηχανισμών Εκδηλώνεται με εγκεφαλικές διαταραχές

υψηλότατο πυρετό και απουσία εφίδρωσης

Όταν η ομοιοστατική λειτουργία διαταραχτεί σε μεγάλο βαθμό εμφανίζεται

θερμοπληξία με πυρετό σοβαρές βλάβες στη λειτουργία της καρδιάς των

πνευμόνων του εγκεφάλου του ήπατος και των νεφρών κατάσταση που μπορεί να

αποβεί μοιραία για τον πάσχοντα χωρίς νοσοκομειακή νοσηλεία

Για να συμβεί θερμοπληξία σε κάποιον άνθρωπο θα πρέπει να γίνουν

ταυτόχρονα τα εξής Υψηλή εξωτερική θερμοκρασία με υψηλή υγρασία (ώστε να

εμποδίζεται η απώλεια θερμότητας με εξατμίσεις) και προδιατεθειμένος

οργανισμός

Πιο συγκεκριμένα είναι μια λειτουργική διαταραχή του ανθρώπινου

οργανισμού που εμφανίζεται όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ

υψηλή και η σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας είναι πάνω από 70 γεγονός που

[109]

δυσκολεύει και εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα και την αποβολή θερμότητας

του σώματος

911 Προδιαθεσικοί παράγοντες

Ηλικία άνω των 65 ετών βρέφη παιδιά

Καρδιακή ανεπάρκεια χρόνια ασθένεια των νεφρών ή του ήπατος

Χρήση αλκοόλ και άλλων κατασταλτικών φαρμάκων

Χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων αντιπαρκινσονικών ορισμένων

αντιαλλεργικών κλπ

Ιστορικό παλαιότερης θερμοπληξίας

Μοναχικά εξασθενημένα άτομα

Υπέρβαρα άτομα

Ερασιτέχνες απροπόνητοι αθλητές σε κοπιώδεις αθλητικές δραστηριότητες

(πχ σε μαραθώνιο)

Εργασία κάτω από πολύ υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος

912 Μέτρα για την πρόληψη της θερμοπληξίας

Αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο

Προτιμούμε σκιερά και δροσερά μέρη ντυνόμαστε ελαφρά με άνετα και

ανοιχτόχρωμα ρούχα καπέλο και γυαλιά ηλίου

Αποφεύγουμε χώρους με συνωστισμό

Κάνουμε χλιαρά ντους πίνουμε πολλά υγρά

Καλό θα είναι να έχουμε πάντα μαζί μας ιαματικό νερό σε μορφή σπρέι και

να ψεκάζουμε συχνά τα σημεία του σώματος μας που είναι εκτεθειμένα στον ήλιο

Σε έντονη εφίδρωση φροντίζουμε για την λήψη αλατιού για να κρατηθεί το

επίπεδο των υγρών στον οργανισμό

Αποφεύγουμε τα οινοπνευματώδη ποτά καταναλώνουμε μικρά ελαφρά

γεύματα χωρίς λιπαρά αλλά με πολλά φρούτα και λαχανικά

Αποφεύγουμε τη βαριά σωματική εργασία σε ζεστούς χώρους με άπνοια και

μεγάλη υγρασία

[110]

Δεν περνάμε και δεν τρέχουμε πολλή ώρα κάτω από τον ήλιο αποφεύγουμε

τις μεγάλες διαδρομές με τα μέσα συγκοινωνίας

Τέλος ζητάμε την συμβουλή του γιατρού μας για οποιοδήποτε πρόβλημα

υγείας

Οι πιο ευπαθείς ομάδες σε υψηλές θερμοκρασίες είναι τα νεογνά και τα βρέφη

οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα Ειδικά όσοι πάσχουν από

χρόνια αναπνευστικά καρδιαγγειακά κλπ νοσήματα πρέπει να συμβουλεύονται

τον γιατρό τους αν θα συνεχίσουν την αγωγή και σε ποια δοσολογία διότι μερικά

φάρμακα έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν την θερμοκρασία του σώματος

913 Συμπτώματα Θερμοπληξίας

Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας μπορεί να μοιάζουν με αυτά της καρδιακής

προσβολής ή του εγκεφαλικού επεισοδίου

Στα πρώτα σημεία και συμπτώματα θερμοπληξίας περιλαμβάνονται

bull Δυνατός πονοκέφαλος

bull Ατονία

bull Αίσθημα καταβολής δυνάμεων

bull Τάση για λιποθυμία

bull Πτώση της αρτηριακής πίεσης

bull Ταχύς αλλά αδύναμος σφυγμός

bull Δυσκολία στην αναπνοή

bull Έντονη εφίδρωση

bull Κράμπες κυρίως στους μύες της κοιλίας και των κάτω άκρων

bull Παράξενη συμπεριφορά

bull Ψευδαισθήσεις

bull Σύγχυση

bull Διέγερση

bull Αποπροσανατολισμός

[111]

bull Ναυτία

bull Εμετοί

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις εμφανίζονται

bull Πολύ υψηλός πυρετός (gt39 οC)

bull Απουσία εφίδρωσης με δέρμα καυτό ερυθρό και ξηρό

bull Εμετοί - Διάρροιες

bull Ταχύπνοια και προοδευτική εξασθένιση των σφυγμών

Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα παρατηρούνται

bull Διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος

bull Έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

bull Νεφρική και αναπνευστική ανεπάρκεια που εκδηλώνονται με αναστολή της αποβολής ούρων και πνευμονικό οίδημα

bull Σπασμοί

bull Απώλεια αισθήσεων

bull Σε ακραίες περιπτώσεις Κώμα ακόμα και Θάνατος

914 Αντιμετώπιση Θερμοπληξίας

Μεταφέρουμε τον θερμόπληκτο σε μέρος δροσερό ευάερο σκιερό

Αφαιρέστε ταχέως τα ρούχα του ασθενούς

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Ψεκάστε το σώμα με δροσερό νερό Η χρήση πάγου είναι καλό να

αποφεύγεται αλλά θα πρέπει να επιχειρείται αν η θερμοκρασία δεν

πέφτειΧρησιμοποιείστε ανεμιστήρες ή οποιοδήποτε μέσο μπορεί να

διοχετεύσει αέρα με μεγάλη ταχύτητα (Προσοχή στο συνδυασμό νερού

και ανεμιστήρα Κίνδυνος ηλεκτροπληξίας)

[112]

Βάλτε τον ασθενή σε πλάγια θέση ώστε να είναι σε έκθεση μεγάλη

επιφάνεια του δέρματος του στη ροή του αέρα

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και στο κεφάλι του

Κάνουμε εντριβές στα άκρα του με κατεύθυνση από κάτω προς τα

πάνω

Αν μπορεί να πιει του δίνουμε πολλά υγρά και μικρές ποσότητες

αλατιού

Εννοείται ότι ειδοποιείτε το 166 Ο θερμόπληκτος πολλές φορές

χρειάζεται νοσηλεία σε Εντατική Μονάδα

Ελέγχετε διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίζετε τις

προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει

στους 38 οC

92 Ηλίαση

Η ηλίαση είναι η διαταραχή που εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη έκθεση

στον ήλιο με ακάλυπτο το κεφάλι και τον αυχένα Κατά τις μεσημβρινές ώρες που

οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στην γη ο κίνδυνος ηλίασης είναι

μεγαλύτερος

Συμβαίνει σε κουρασμένα άτομα και κυρίως τα παιδιά και τους ηλικιωμένους

Εμφανίζεται όταν η ηλιακή ακτινοβολία είναι έντονη και άμεση και οφείλεται στην

ευαισθησία που έχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος στην θερμότητα

Όταν λόγω παρατεταμένης έκθεσης στον ήλιο οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί του

σώματος υφίστανται κόπωση και ανεπαρκούν εμφανίζεται ηλίαση

Ομοιόσταση ονομάζεται η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερές τις

συνθήκες του εσωτερικού του περιβάλλοντος (θερμοκρασία συγκεντρώσεις

διάφορων συστατικών κτλ) παρά τις εξωτερικές μεταβολές

[113]

921 Συμπτώματα Ηλίασης

Τα συμπτώματά της μπορεί να είναι ελαφριάς μορφής αλλά και βαριάς Οι

ελαφριές μορφές ηλίασης εκδηλώνονται με αίσθημα γενικής κόπωσης ζάλη και

αναπνευστική δυσχέρεια Το πρόσωπο γίνεται κόκκινο και σε ορισμένες

περιπτώσεις ωχρό Σε ορισμένες περιπτώσεις δημιουργούνται φουσκάλες στο

δέρμα Η βαριά μορφή ηλίασης εκδηλώνεται με γενική κατάπτωση ίλιγγο ναυτία ή

και εμετό κοκκίνισμα στο πρόσωπο επιτάχυνση του σφυγμού και της αναπνοής

πυρετό (38deg-39deg) σπασμούς και απώλεια αισθήσεων

Συνοπτικά η ηλίαση εκδηλώνεται με

bull ατονία

bull ζάλη

bull αδυναμία

bull κράμπες

bull σύγχυση

bull ναυτία

bull εμετό

bull λιποθυμία

bull πονοκέφαλο

bull εγκεφαλική δυσλειτουργία

bull διαταραχές ούρων

[114]

Στην ήπια ηλίαση ο πάσχων έχει κουδούνισμα στα αυτιά πονοκέφαλο και

ναυτία Επιπλέον επιταχύνεται ο καρδιακός παλμός η αναπνοή και τα μάτια είναι

διευρυμένα

Όταν ηλίαση είναι μέτρια το άτομο έχει έντονο πονοκέφαλο αδυναμία και

πιθανή απώλεια της συνείδησης (μπορεί και να μπερδεύεται ακόμα και με άτομα

του περιβάλλοντος του που του είναι οικεία)

Μπορεί να υπάρχει ναυτία εμετός γρήγορη αναπνοή και ταχυπαλμία Τα ρίγη

και η αίσθηση ότι κρυώνει είναι κάτι συνηθισμένο

Συχνό είναι και το αίσθημα λιποθυμίας ή ζάλης Σε ορισμένες περιπτώσεις

δημιουργούνται φουσκάλες στο δέρμα Υπάρχει γενική κατάπτωση ίλιγγος και

πυρετός (η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται στους 38-39 βαθμούς Κελσίου

Στη σοβαρή ηλίαση το θύμα χάνει τη συνείδησή του το πρόσωπό του γίνεται

κόκκινο και στη συνέχεια χλωμό

Μπορεί να εκδηλωθούν σπασμοί παραισθήσεις και παραλήρημα

Αρκετές φορές υπάρχει ακούσια ούρηση και αφόδευση

Υπάρχει υψηλός πυρετός και η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να φτάσει

στους 41 βαθμούς Κελσίου Εάν δεν αντιμετωπιστεί η σοβαρή ηλίαση το

συντομότερο μπορεί να προκύψουν ακόμα εγκεφαλικές βλάβες

922 Πρώτες Βοήθειες σε περίπτωση Ηλίασης

bull Πρέπει να μεταφέρετε το θύμα σε δροσερό μέρος με ίσκιο

bull Να του κάνετε ένα δροσερό μπάνιο ή να το δροσίσετε εάν δεν δύναται να

κάνει μπάνιο με βρεγμένα πανιά

bull Χαλαρώνετε τη ζώνη και αφαιρείτε τα ρούχα του

bull Κρύα πετσέτα στον αυχένα για μείωση θερμοκρασίας

bull Παυσίπονο για τον πονοκέφαλο

[115]

bull Αντιπυρετικό για τον πυρετό

bull Άφθονα υγρά (χωρίς ζάχαρη) ndash Ισοτονικά ροφήματα

bull Διαλύετε ένα κουταλάκι γλυκού αλάτι σε ένα κιλό νερό και δίνετε στο θύμα

να πίνει αργά-αργά

bull Μην δίδετε υγρά εάν ο ασθενής κάνει εμετό ή εάν έχει ναυτία υπνηλία

μειωμένη εγρήγορση

bull Η ιατρική εξέταση μπορεί να είναι απαραίτητη

[116]

3 3ου βαθμού υπάρχει προσβολή του δέρματος σε όλο του το πάχος και

δημιουργία νεκρώσεων και ελκών

4 4ου βαθμού την καταστροφή του δέρματος ακολουθεί καταστροφή των

υποδόριων ιστών πολλές φορές ακόμα και των οστών και δημιουργία ξηράς

γάγγραινας Είναι ευνόητο ότι όλα τα παραπάνω δεν γίνονται μέσα σε λίγο χρονικό

διάστημα Αντίθετα η εξέλιξη ενός κρυοπαγήματος μπορεί να ολοκληρωθεί ακόμα

και σε χρονικό διάστημα 2 μηνών ή και περισσότερο

[105]

Συμπτώματα κρυοπαγημάτων

Το πρώτο σύμπτωμα των κρυοπαγημάτων είναι ένα αίσθημα ψυχρότητας των

περιοχών που έχουν προσβληθεί Αργότερα προστίθενται μουδιάσματα νυγμοί και

πόνος Στην αρχή υπάρχει σαν σταθερό σύμπτωμα μπορεί να ακολουθήσει μέχρι

και λιποθυμία Η μύτη και τα μάγουλα συνήθως δεν πονούν όταν παγώσουν Το

δέρμα αρχικά είναι ωχρό αργότερα όμως γίνεται ερυθρό και κατόπιν μπορεί να

επακολουθήσουν δερματικές αλλοιώσεις

Πρώτες βοήθειες κρυοπαγημάτων

Ελέγχουμε για υποθερμία (έντονο ρίγος υπνηλία και απώλεια

συντονισμού)

Προστατεύουμε το δέρμα από περαιτέρω έκθεση στο κρύο

Προστατεύουμε το πρόσωπο τη μύτη και τα αυτιά καλύπτοντάς τα με κάτι

στεγνό και ζεστό (πχ σκούφο γάντια κουβέρτα κλπ) Μπορούμε τα χέρια

να τα βάλουμε κάτω από τις μασχάλες μας

Μεταφορά του ασθενή σε ζεστό χώρο Αφαιρούμε τα βρεγμένα

ρούχα (καλύτερα όταν είμαστε σε ζεστό χώρο)

Επαναθέρμανση Τα παγωμένα μέλη δεν πρέπει να τοποθετούνται κοντά

στις σόμπες ή στα καλοριφέρ ή στα τζάκια Καλό είναι να εμβαπτίζονται σε νερό

ευχάριστης θερμοκρασίας για αρκετή ώρα μέχρι να επέλθει κάποια απόψυξη και

κατόπιν να αυξάνεται προοδευτικά η θερμοκρασία του νερού (μέχρι 40 βαθμούς) Η

μεγάλη εξωτερική θερμότητα μπορεί να προκαλέσει αύξηση των απαιτήσεων σε

οξυγόνο και ελάττωση του τόνου των αγγείων πράγμα που θα επιδεινώσει

περισσότερο την κυκλοφορική ανεπάρκεια και να φέρει αποτελέσματα αντίθετα απrsquo

αυτά που επιθυμούμε Δεν τρίβουμε τις παγωμένες περιοχές αλλά τις laquoβαπτίζουμεraquo

σε ζεστό νερό (37 έως 40 C) - για 15 έως 30 λεπτά Αν δεν έχουμε θερμόμετρο

δοκιμάζουμε το νερό με τον αγκώνα μας Θα πρέπει να το αισθανόμαστε ζεστό και

όχι καυτό (να είναι ανεκτό)

[106]

Καθαρισμός του τραύματος (αν υπάρχει) κι άσηπτη περίδεσή του

Παρακέντηση των φυσαλίδων (αν υπάρχουν)

Χορήγηση αντιβιοτικών και τέλεση αντιτετανικού ορού

Γενική τόνωση του οργανισμού με χορήγηση ζεστών ροφημάτων

(οινοπνευματώδη ποτά απαγορεύονται αυστηρά γιατί προκαλούν αγγειοδιαστολή

και επιτείνουν την απώλεια της θερμότητας)

Ελαφρές ασκήσεις μόλις βελτιωθεί το χρώμα των μελών που πάσχουν

Η αναθέρμανση πρέπει να γίνει μόνο όταν το άτομο έχει φτάσει σε ζεστό

μέρος μετά από το οποίο δεν θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί τα άκρα που έπαθαν

κρυοπαγήματα Για παράδειγμα είναι προτιμότερο να συνεχίσει κάποιος να

περπατά στα χιόνια με κρυοπαγήματα στα πόδια παρά να αναθερμανθούν

πρόχειρα στο ύπαιθρο και να περπατήσει πάλι επειδή οι βλάβες που θα πάθει στα

πόδια είναι πολύ μεγαλύτερες

Δεν σπάμε σε καμία περίπτωση τις φουσκάλες

Η πρόληψη των κρυοπαγημάτων έχει μεγάλη σημασία Όταν πηγαίνουμε στο

βουνό είναι απαραίτητο να έχουμε καλή και ζεστή ενδυμασία Μάλλινες κάλτσες

σκούφος και γάντια είναι απαραίτητα Απαραίτητο επίσης είναι να έχει κανείς μαζί

του διπλά ζεύγη ρούχων ώστε να έχει να αλλάξει αν βραχούν αυτά που φοράει Οι

[107]

μπότες πρέπει να είναι 100 αδιάβροχες και ζεστές αλλά και να συνοδεύονται από

κατάλληλες γκέτες

Τα οινοπνευματώδη απαγορεύονται Σε περίπτωση που υποπτευθούμε ότι

κάποιος έχει πάθει κρυοπάγημα πρέπει να του παρέχουμε τις πρώτες βοήθειες και

να εξασφαλίσουμε οπωσδήποτε ένα σίγουρο και ασφαλές καταφύγιο όσο πιο

γρήγορα γίνεται γεγονός που θα βοηθήσει και ψυχολογικά τον ασθενή Κλείνοντας

εφιστώ την προσοχή στα εξής σημεία

Όσο αισθανόμαστε μούδιασμα και πόνο στα παγωμένα μέρη του σώματος μας

δεν πρέπει να ανησυχούμε ιδιαίτερα Όταν όμως σταματήσει και ο πόνος περάσει

πρέπει να δράσουμε αμέσως προσπαθώντας με κάθε τρόπο ndashλύνοντας τα

κορδόνια των παπουτσιών κάνοντας μαλάξεις και εντριβέςndash να επαναφέρουμε όσο

πιο γρήγορα γίνεται την κυκλοφορία του αίματος στο παγωμένο μέλος Σε

περίπτωση που χρειαστεί να μεταφέρουμε κάπου τον ασθενή πρέπει οπωσδήποτε

να τον κρατήσουμε ξύπνιο κάθε φορά που θα θελήσει να κοιμηθεί ή χάσει τις

αισθήσεις του Σε τέτοιες καταστάσεις είναι αυτονόητο ότι πρέπει ακόμα να

στείλουμε κάποιους να ειδοποιήσουν για βοήθεια

9 ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑ ndash ΗΛΙΑΣΗ

[108]

Με τις υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται ειδικά τους καλοκαιρινούς

μήνες είναι πολύ πιθανό να βρεθούμε αντιμέτωποι με την ηλίαση και την

θερμοπληξία Για να δούμε τι είναι και πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε

Ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα να διατηρεί σταθερή την εσωτερική του

θερμοκρασία με τη βοήθεια θερμορρυθμιστικών μηχανισμών

Σε υψηλές θερμοκρασίες το σώμα αποβάλλει θερμότητα περιορίζοντας τις

καύσεις του με διεύρυνση των μικρών αγγείων με αύξηση της εφίδρωσης

(ιδρώτας) και με επιτάχυνση της αναπνοής

91 Θερμοπληξία

Η αποβολή θερμότητας γίνεται αναλογικά με αγωγή στο 33 με ακτινοβολία

στο 45 και με εξάτμιση στο 22

Η θερμοπληξία είναι μία εξαιρετικά επείγουσα ιατρική κατάσταση απειλητική

για τη ζωή η οποία οφείλεται σε ανεπάρκεια ή σε δυσλειτουργία των

θερμορρυθμιστικών μηχανισμών Εκδηλώνεται με εγκεφαλικές διαταραχές

υψηλότατο πυρετό και απουσία εφίδρωσης

Όταν η ομοιοστατική λειτουργία διαταραχτεί σε μεγάλο βαθμό εμφανίζεται

θερμοπληξία με πυρετό σοβαρές βλάβες στη λειτουργία της καρδιάς των

πνευμόνων του εγκεφάλου του ήπατος και των νεφρών κατάσταση που μπορεί να

αποβεί μοιραία για τον πάσχοντα χωρίς νοσοκομειακή νοσηλεία

Για να συμβεί θερμοπληξία σε κάποιον άνθρωπο θα πρέπει να γίνουν

ταυτόχρονα τα εξής Υψηλή εξωτερική θερμοκρασία με υψηλή υγρασία (ώστε να

εμποδίζεται η απώλεια θερμότητας με εξατμίσεις) και προδιατεθειμένος

οργανισμός

Πιο συγκεκριμένα είναι μια λειτουργική διαταραχή του ανθρώπινου

οργανισμού που εμφανίζεται όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ

υψηλή και η σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας είναι πάνω από 70 γεγονός που

[109]

δυσκολεύει και εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα και την αποβολή θερμότητας

του σώματος

911 Προδιαθεσικοί παράγοντες

Ηλικία άνω των 65 ετών βρέφη παιδιά

Καρδιακή ανεπάρκεια χρόνια ασθένεια των νεφρών ή του ήπατος

Χρήση αλκοόλ και άλλων κατασταλτικών φαρμάκων

Χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων αντιπαρκινσονικών ορισμένων

αντιαλλεργικών κλπ

Ιστορικό παλαιότερης θερμοπληξίας

Μοναχικά εξασθενημένα άτομα

Υπέρβαρα άτομα

Ερασιτέχνες απροπόνητοι αθλητές σε κοπιώδεις αθλητικές δραστηριότητες

(πχ σε μαραθώνιο)

Εργασία κάτω από πολύ υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος

912 Μέτρα για την πρόληψη της θερμοπληξίας

Αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο

Προτιμούμε σκιερά και δροσερά μέρη ντυνόμαστε ελαφρά με άνετα και

ανοιχτόχρωμα ρούχα καπέλο και γυαλιά ηλίου

Αποφεύγουμε χώρους με συνωστισμό

Κάνουμε χλιαρά ντους πίνουμε πολλά υγρά

Καλό θα είναι να έχουμε πάντα μαζί μας ιαματικό νερό σε μορφή σπρέι και

να ψεκάζουμε συχνά τα σημεία του σώματος μας που είναι εκτεθειμένα στον ήλιο

Σε έντονη εφίδρωση φροντίζουμε για την λήψη αλατιού για να κρατηθεί το

επίπεδο των υγρών στον οργανισμό

Αποφεύγουμε τα οινοπνευματώδη ποτά καταναλώνουμε μικρά ελαφρά

γεύματα χωρίς λιπαρά αλλά με πολλά φρούτα και λαχανικά

Αποφεύγουμε τη βαριά σωματική εργασία σε ζεστούς χώρους με άπνοια και

μεγάλη υγρασία

[110]

Δεν περνάμε και δεν τρέχουμε πολλή ώρα κάτω από τον ήλιο αποφεύγουμε

τις μεγάλες διαδρομές με τα μέσα συγκοινωνίας

Τέλος ζητάμε την συμβουλή του γιατρού μας για οποιοδήποτε πρόβλημα

υγείας

Οι πιο ευπαθείς ομάδες σε υψηλές θερμοκρασίες είναι τα νεογνά και τα βρέφη

οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα Ειδικά όσοι πάσχουν από

χρόνια αναπνευστικά καρδιαγγειακά κλπ νοσήματα πρέπει να συμβουλεύονται

τον γιατρό τους αν θα συνεχίσουν την αγωγή και σε ποια δοσολογία διότι μερικά

φάρμακα έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν την θερμοκρασία του σώματος

913 Συμπτώματα Θερμοπληξίας

Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας μπορεί να μοιάζουν με αυτά της καρδιακής

προσβολής ή του εγκεφαλικού επεισοδίου

Στα πρώτα σημεία και συμπτώματα θερμοπληξίας περιλαμβάνονται

bull Δυνατός πονοκέφαλος

bull Ατονία

bull Αίσθημα καταβολής δυνάμεων

bull Τάση για λιποθυμία

bull Πτώση της αρτηριακής πίεσης

bull Ταχύς αλλά αδύναμος σφυγμός

bull Δυσκολία στην αναπνοή

bull Έντονη εφίδρωση

bull Κράμπες κυρίως στους μύες της κοιλίας και των κάτω άκρων

bull Παράξενη συμπεριφορά

bull Ψευδαισθήσεις

bull Σύγχυση

bull Διέγερση

bull Αποπροσανατολισμός

[111]

bull Ναυτία

bull Εμετοί

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις εμφανίζονται

bull Πολύ υψηλός πυρετός (gt39 οC)

bull Απουσία εφίδρωσης με δέρμα καυτό ερυθρό και ξηρό

bull Εμετοί - Διάρροιες

bull Ταχύπνοια και προοδευτική εξασθένιση των σφυγμών

Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα παρατηρούνται

bull Διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος

bull Έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

bull Νεφρική και αναπνευστική ανεπάρκεια που εκδηλώνονται με αναστολή της αποβολής ούρων και πνευμονικό οίδημα

bull Σπασμοί

bull Απώλεια αισθήσεων

bull Σε ακραίες περιπτώσεις Κώμα ακόμα και Θάνατος

914 Αντιμετώπιση Θερμοπληξίας

Μεταφέρουμε τον θερμόπληκτο σε μέρος δροσερό ευάερο σκιερό

Αφαιρέστε ταχέως τα ρούχα του ασθενούς

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Ψεκάστε το σώμα με δροσερό νερό Η χρήση πάγου είναι καλό να

αποφεύγεται αλλά θα πρέπει να επιχειρείται αν η θερμοκρασία δεν

πέφτειΧρησιμοποιείστε ανεμιστήρες ή οποιοδήποτε μέσο μπορεί να

διοχετεύσει αέρα με μεγάλη ταχύτητα (Προσοχή στο συνδυασμό νερού

και ανεμιστήρα Κίνδυνος ηλεκτροπληξίας)

[112]

Βάλτε τον ασθενή σε πλάγια θέση ώστε να είναι σε έκθεση μεγάλη

επιφάνεια του δέρματος του στη ροή του αέρα

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και στο κεφάλι του

Κάνουμε εντριβές στα άκρα του με κατεύθυνση από κάτω προς τα

πάνω

Αν μπορεί να πιει του δίνουμε πολλά υγρά και μικρές ποσότητες

αλατιού

Εννοείται ότι ειδοποιείτε το 166 Ο θερμόπληκτος πολλές φορές

χρειάζεται νοσηλεία σε Εντατική Μονάδα

Ελέγχετε διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίζετε τις

προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει

στους 38 οC

92 Ηλίαση

Η ηλίαση είναι η διαταραχή που εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη έκθεση

στον ήλιο με ακάλυπτο το κεφάλι και τον αυχένα Κατά τις μεσημβρινές ώρες που

οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στην γη ο κίνδυνος ηλίασης είναι

μεγαλύτερος

Συμβαίνει σε κουρασμένα άτομα και κυρίως τα παιδιά και τους ηλικιωμένους

Εμφανίζεται όταν η ηλιακή ακτινοβολία είναι έντονη και άμεση και οφείλεται στην

ευαισθησία που έχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος στην θερμότητα

Όταν λόγω παρατεταμένης έκθεσης στον ήλιο οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί του

σώματος υφίστανται κόπωση και ανεπαρκούν εμφανίζεται ηλίαση

Ομοιόσταση ονομάζεται η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερές τις

συνθήκες του εσωτερικού του περιβάλλοντος (θερμοκρασία συγκεντρώσεις

διάφορων συστατικών κτλ) παρά τις εξωτερικές μεταβολές

[113]

921 Συμπτώματα Ηλίασης

Τα συμπτώματά της μπορεί να είναι ελαφριάς μορφής αλλά και βαριάς Οι

ελαφριές μορφές ηλίασης εκδηλώνονται με αίσθημα γενικής κόπωσης ζάλη και

αναπνευστική δυσχέρεια Το πρόσωπο γίνεται κόκκινο και σε ορισμένες

περιπτώσεις ωχρό Σε ορισμένες περιπτώσεις δημιουργούνται φουσκάλες στο

δέρμα Η βαριά μορφή ηλίασης εκδηλώνεται με γενική κατάπτωση ίλιγγο ναυτία ή

και εμετό κοκκίνισμα στο πρόσωπο επιτάχυνση του σφυγμού και της αναπνοής

πυρετό (38deg-39deg) σπασμούς και απώλεια αισθήσεων

Συνοπτικά η ηλίαση εκδηλώνεται με

bull ατονία

bull ζάλη

bull αδυναμία

bull κράμπες

bull σύγχυση

bull ναυτία

bull εμετό

bull λιποθυμία

bull πονοκέφαλο

bull εγκεφαλική δυσλειτουργία

bull διαταραχές ούρων

[114]

Στην ήπια ηλίαση ο πάσχων έχει κουδούνισμα στα αυτιά πονοκέφαλο και

ναυτία Επιπλέον επιταχύνεται ο καρδιακός παλμός η αναπνοή και τα μάτια είναι

διευρυμένα

Όταν ηλίαση είναι μέτρια το άτομο έχει έντονο πονοκέφαλο αδυναμία και

πιθανή απώλεια της συνείδησης (μπορεί και να μπερδεύεται ακόμα και με άτομα

του περιβάλλοντος του που του είναι οικεία)

Μπορεί να υπάρχει ναυτία εμετός γρήγορη αναπνοή και ταχυπαλμία Τα ρίγη

και η αίσθηση ότι κρυώνει είναι κάτι συνηθισμένο

Συχνό είναι και το αίσθημα λιποθυμίας ή ζάλης Σε ορισμένες περιπτώσεις

δημιουργούνται φουσκάλες στο δέρμα Υπάρχει γενική κατάπτωση ίλιγγος και

πυρετός (η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται στους 38-39 βαθμούς Κελσίου

Στη σοβαρή ηλίαση το θύμα χάνει τη συνείδησή του το πρόσωπό του γίνεται

κόκκινο και στη συνέχεια χλωμό

Μπορεί να εκδηλωθούν σπασμοί παραισθήσεις και παραλήρημα

Αρκετές φορές υπάρχει ακούσια ούρηση και αφόδευση

Υπάρχει υψηλός πυρετός και η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να φτάσει

στους 41 βαθμούς Κελσίου Εάν δεν αντιμετωπιστεί η σοβαρή ηλίαση το

συντομότερο μπορεί να προκύψουν ακόμα εγκεφαλικές βλάβες

922 Πρώτες Βοήθειες σε περίπτωση Ηλίασης

bull Πρέπει να μεταφέρετε το θύμα σε δροσερό μέρος με ίσκιο

bull Να του κάνετε ένα δροσερό μπάνιο ή να το δροσίσετε εάν δεν δύναται να

κάνει μπάνιο με βρεγμένα πανιά

bull Χαλαρώνετε τη ζώνη και αφαιρείτε τα ρούχα του

bull Κρύα πετσέτα στον αυχένα για μείωση θερμοκρασίας

bull Παυσίπονο για τον πονοκέφαλο

[115]

bull Αντιπυρετικό για τον πυρετό

bull Άφθονα υγρά (χωρίς ζάχαρη) ndash Ισοτονικά ροφήματα

bull Διαλύετε ένα κουταλάκι γλυκού αλάτι σε ένα κιλό νερό και δίνετε στο θύμα

να πίνει αργά-αργά

bull Μην δίδετε υγρά εάν ο ασθενής κάνει εμετό ή εάν έχει ναυτία υπνηλία

μειωμένη εγρήγορση

bull Η ιατρική εξέταση μπορεί να είναι απαραίτητη

[116]

Συμπτώματα κρυοπαγημάτων

Το πρώτο σύμπτωμα των κρυοπαγημάτων είναι ένα αίσθημα ψυχρότητας των

περιοχών που έχουν προσβληθεί Αργότερα προστίθενται μουδιάσματα νυγμοί και

πόνος Στην αρχή υπάρχει σαν σταθερό σύμπτωμα μπορεί να ακολουθήσει μέχρι

και λιποθυμία Η μύτη και τα μάγουλα συνήθως δεν πονούν όταν παγώσουν Το

δέρμα αρχικά είναι ωχρό αργότερα όμως γίνεται ερυθρό και κατόπιν μπορεί να

επακολουθήσουν δερματικές αλλοιώσεις

Πρώτες βοήθειες κρυοπαγημάτων

Ελέγχουμε για υποθερμία (έντονο ρίγος υπνηλία και απώλεια

συντονισμού)

Προστατεύουμε το δέρμα από περαιτέρω έκθεση στο κρύο

Προστατεύουμε το πρόσωπο τη μύτη και τα αυτιά καλύπτοντάς τα με κάτι

στεγνό και ζεστό (πχ σκούφο γάντια κουβέρτα κλπ) Μπορούμε τα χέρια

να τα βάλουμε κάτω από τις μασχάλες μας

Μεταφορά του ασθενή σε ζεστό χώρο Αφαιρούμε τα βρεγμένα

ρούχα (καλύτερα όταν είμαστε σε ζεστό χώρο)

Επαναθέρμανση Τα παγωμένα μέλη δεν πρέπει να τοποθετούνται κοντά

στις σόμπες ή στα καλοριφέρ ή στα τζάκια Καλό είναι να εμβαπτίζονται σε νερό

ευχάριστης θερμοκρασίας για αρκετή ώρα μέχρι να επέλθει κάποια απόψυξη και

κατόπιν να αυξάνεται προοδευτικά η θερμοκρασία του νερού (μέχρι 40 βαθμούς) Η

μεγάλη εξωτερική θερμότητα μπορεί να προκαλέσει αύξηση των απαιτήσεων σε

οξυγόνο και ελάττωση του τόνου των αγγείων πράγμα που θα επιδεινώσει

περισσότερο την κυκλοφορική ανεπάρκεια και να φέρει αποτελέσματα αντίθετα απrsquo

αυτά που επιθυμούμε Δεν τρίβουμε τις παγωμένες περιοχές αλλά τις laquoβαπτίζουμεraquo

σε ζεστό νερό (37 έως 40 C) - για 15 έως 30 λεπτά Αν δεν έχουμε θερμόμετρο

δοκιμάζουμε το νερό με τον αγκώνα μας Θα πρέπει να το αισθανόμαστε ζεστό και

όχι καυτό (να είναι ανεκτό)

[106]

Καθαρισμός του τραύματος (αν υπάρχει) κι άσηπτη περίδεσή του

Παρακέντηση των φυσαλίδων (αν υπάρχουν)

Χορήγηση αντιβιοτικών και τέλεση αντιτετανικού ορού

Γενική τόνωση του οργανισμού με χορήγηση ζεστών ροφημάτων

(οινοπνευματώδη ποτά απαγορεύονται αυστηρά γιατί προκαλούν αγγειοδιαστολή

και επιτείνουν την απώλεια της θερμότητας)

Ελαφρές ασκήσεις μόλις βελτιωθεί το χρώμα των μελών που πάσχουν

Η αναθέρμανση πρέπει να γίνει μόνο όταν το άτομο έχει φτάσει σε ζεστό

μέρος μετά από το οποίο δεν θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί τα άκρα που έπαθαν

κρυοπαγήματα Για παράδειγμα είναι προτιμότερο να συνεχίσει κάποιος να

περπατά στα χιόνια με κρυοπαγήματα στα πόδια παρά να αναθερμανθούν

πρόχειρα στο ύπαιθρο και να περπατήσει πάλι επειδή οι βλάβες που θα πάθει στα

πόδια είναι πολύ μεγαλύτερες

Δεν σπάμε σε καμία περίπτωση τις φουσκάλες

Η πρόληψη των κρυοπαγημάτων έχει μεγάλη σημασία Όταν πηγαίνουμε στο

βουνό είναι απαραίτητο να έχουμε καλή και ζεστή ενδυμασία Μάλλινες κάλτσες

σκούφος και γάντια είναι απαραίτητα Απαραίτητο επίσης είναι να έχει κανείς μαζί

του διπλά ζεύγη ρούχων ώστε να έχει να αλλάξει αν βραχούν αυτά που φοράει Οι

[107]

μπότες πρέπει να είναι 100 αδιάβροχες και ζεστές αλλά και να συνοδεύονται από

κατάλληλες γκέτες

Τα οινοπνευματώδη απαγορεύονται Σε περίπτωση που υποπτευθούμε ότι

κάποιος έχει πάθει κρυοπάγημα πρέπει να του παρέχουμε τις πρώτες βοήθειες και

να εξασφαλίσουμε οπωσδήποτε ένα σίγουρο και ασφαλές καταφύγιο όσο πιο

γρήγορα γίνεται γεγονός που θα βοηθήσει και ψυχολογικά τον ασθενή Κλείνοντας

εφιστώ την προσοχή στα εξής σημεία

Όσο αισθανόμαστε μούδιασμα και πόνο στα παγωμένα μέρη του σώματος μας

δεν πρέπει να ανησυχούμε ιδιαίτερα Όταν όμως σταματήσει και ο πόνος περάσει

πρέπει να δράσουμε αμέσως προσπαθώντας με κάθε τρόπο ndashλύνοντας τα

κορδόνια των παπουτσιών κάνοντας μαλάξεις και εντριβέςndash να επαναφέρουμε όσο

πιο γρήγορα γίνεται την κυκλοφορία του αίματος στο παγωμένο μέλος Σε

περίπτωση που χρειαστεί να μεταφέρουμε κάπου τον ασθενή πρέπει οπωσδήποτε

να τον κρατήσουμε ξύπνιο κάθε φορά που θα θελήσει να κοιμηθεί ή χάσει τις

αισθήσεις του Σε τέτοιες καταστάσεις είναι αυτονόητο ότι πρέπει ακόμα να

στείλουμε κάποιους να ειδοποιήσουν για βοήθεια

9 ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑ ndash ΗΛΙΑΣΗ

[108]

Με τις υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται ειδικά τους καλοκαιρινούς

μήνες είναι πολύ πιθανό να βρεθούμε αντιμέτωποι με την ηλίαση και την

θερμοπληξία Για να δούμε τι είναι και πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε

Ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα να διατηρεί σταθερή την εσωτερική του

θερμοκρασία με τη βοήθεια θερμορρυθμιστικών μηχανισμών

Σε υψηλές θερμοκρασίες το σώμα αποβάλλει θερμότητα περιορίζοντας τις

καύσεις του με διεύρυνση των μικρών αγγείων με αύξηση της εφίδρωσης

(ιδρώτας) και με επιτάχυνση της αναπνοής

91 Θερμοπληξία

Η αποβολή θερμότητας γίνεται αναλογικά με αγωγή στο 33 με ακτινοβολία

στο 45 και με εξάτμιση στο 22

Η θερμοπληξία είναι μία εξαιρετικά επείγουσα ιατρική κατάσταση απειλητική

για τη ζωή η οποία οφείλεται σε ανεπάρκεια ή σε δυσλειτουργία των

θερμορρυθμιστικών μηχανισμών Εκδηλώνεται με εγκεφαλικές διαταραχές

υψηλότατο πυρετό και απουσία εφίδρωσης

Όταν η ομοιοστατική λειτουργία διαταραχτεί σε μεγάλο βαθμό εμφανίζεται

θερμοπληξία με πυρετό σοβαρές βλάβες στη λειτουργία της καρδιάς των

πνευμόνων του εγκεφάλου του ήπατος και των νεφρών κατάσταση που μπορεί να

αποβεί μοιραία για τον πάσχοντα χωρίς νοσοκομειακή νοσηλεία

Για να συμβεί θερμοπληξία σε κάποιον άνθρωπο θα πρέπει να γίνουν

ταυτόχρονα τα εξής Υψηλή εξωτερική θερμοκρασία με υψηλή υγρασία (ώστε να

εμποδίζεται η απώλεια θερμότητας με εξατμίσεις) και προδιατεθειμένος

οργανισμός

Πιο συγκεκριμένα είναι μια λειτουργική διαταραχή του ανθρώπινου

οργανισμού που εμφανίζεται όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ

υψηλή και η σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας είναι πάνω από 70 γεγονός που

[109]

δυσκολεύει και εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα και την αποβολή θερμότητας

του σώματος

911 Προδιαθεσικοί παράγοντες

Ηλικία άνω των 65 ετών βρέφη παιδιά

Καρδιακή ανεπάρκεια χρόνια ασθένεια των νεφρών ή του ήπατος

Χρήση αλκοόλ και άλλων κατασταλτικών φαρμάκων

Χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων αντιπαρκινσονικών ορισμένων

αντιαλλεργικών κλπ

Ιστορικό παλαιότερης θερμοπληξίας

Μοναχικά εξασθενημένα άτομα

Υπέρβαρα άτομα

Ερασιτέχνες απροπόνητοι αθλητές σε κοπιώδεις αθλητικές δραστηριότητες

(πχ σε μαραθώνιο)

Εργασία κάτω από πολύ υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος

912 Μέτρα για την πρόληψη της θερμοπληξίας

Αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο

Προτιμούμε σκιερά και δροσερά μέρη ντυνόμαστε ελαφρά με άνετα και

ανοιχτόχρωμα ρούχα καπέλο και γυαλιά ηλίου

Αποφεύγουμε χώρους με συνωστισμό

Κάνουμε χλιαρά ντους πίνουμε πολλά υγρά

Καλό θα είναι να έχουμε πάντα μαζί μας ιαματικό νερό σε μορφή σπρέι και

να ψεκάζουμε συχνά τα σημεία του σώματος μας που είναι εκτεθειμένα στον ήλιο

Σε έντονη εφίδρωση φροντίζουμε για την λήψη αλατιού για να κρατηθεί το

επίπεδο των υγρών στον οργανισμό

Αποφεύγουμε τα οινοπνευματώδη ποτά καταναλώνουμε μικρά ελαφρά

γεύματα χωρίς λιπαρά αλλά με πολλά φρούτα και λαχανικά

Αποφεύγουμε τη βαριά σωματική εργασία σε ζεστούς χώρους με άπνοια και

μεγάλη υγρασία

[110]

Δεν περνάμε και δεν τρέχουμε πολλή ώρα κάτω από τον ήλιο αποφεύγουμε

τις μεγάλες διαδρομές με τα μέσα συγκοινωνίας

Τέλος ζητάμε την συμβουλή του γιατρού μας για οποιοδήποτε πρόβλημα

υγείας

Οι πιο ευπαθείς ομάδες σε υψηλές θερμοκρασίες είναι τα νεογνά και τα βρέφη

οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα Ειδικά όσοι πάσχουν από

χρόνια αναπνευστικά καρδιαγγειακά κλπ νοσήματα πρέπει να συμβουλεύονται

τον γιατρό τους αν θα συνεχίσουν την αγωγή και σε ποια δοσολογία διότι μερικά

φάρμακα έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν την θερμοκρασία του σώματος

913 Συμπτώματα Θερμοπληξίας

Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας μπορεί να μοιάζουν με αυτά της καρδιακής

προσβολής ή του εγκεφαλικού επεισοδίου

Στα πρώτα σημεία και συμπτώματα θερμοπληξίας περιλαμβάνονται

bull Δυνατός πονοκέφαλος

bull Ατονία

bull Αίσθημα καταβολής δυνάμεων

bull Τάση για λιποθυμία

bull Πτώση της αρτηριακής πίεσης

bull Ταχύς αλλά αδύναμος σφυγμός

bull Δυσκολία στην αναπνοή

bull Έντονη εφίδρωση

bull Κράμπες κυρίως στους μύες της κοιλίας και των κάτω άκρων

bull Παράξενη συμπεριφορά

bull Ψευδαισθήσεις

bull Σύγχυση

bull Διέγερση

bull Αποπροσανατολισμός

[111]

bull Ναυτία

bull Εμετοί

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις εμφανίζονται

bull Πολύ υψηλός πυρετός (gt39 οC)

bull Απουσία εφίδρωσης με δέρμα καυτό ερυθρό και ξηρό

bull Εμετοί - Διάρροιες

bull Ταχύπνοια και προοδευτική εξασθένιση των σφυγμών

Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα παρατηρούνται

bull Διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος

bull Έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

bull Νεφρική και αναπνευστική ανεπάρκεια που εκδηλώνονται με αναστολή της αποβολής ούρων και πνευμονικό οίδημα

bull Σπασμοί

bull Απώλεια αισθήσεων

bull Σε ακραίες περιπτώσεις Κώμα ακόμα και Θάνατος

914 Αντιμετώπιση Θερμοπληξίας

Μεταφέρουμε τον θερμόπληκτο σε μέρος δροσερό ευάερο σκιερό

Αφαιρέστε ταχέως τα ρούχα του ασθενούς

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Ψεκάστε το σώμα με δροσερό νερό Η χρήση πάγου είναι καλό να

αποφεύγεται αλλά θα πρέπει να επιχειρείται αν η θερμοκρασία δεν

πέφτειΧρησιμοποιείστε ανεμιστήρες ή οποιοδήποτε μέσο μπορεί να

διοχετεύσει αέρα με μεγάλη ταχύτητα (Προσοχή στο συνδυασμό νερού

και ανεμιστήρα Κίνδυνος ηλεκτροπληξίας)

[112]

Βάλτε τον ασθενή σε πλάγια θέση ώστε να είναι σε έκθεση μεγάλη

επιφάνεια του δέρματος του στη ροή του αέρα

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και στο κεφάλι του

Κάνουμε εντριβές στα άκρα του με κατεύθυνση από κάτω προς τα

πάνω

Αν μπορεί να πιει του δίνουμε πολλά υγρά και μικρές ποσότητες

αλατιού

Εννοείται ότι ειδοποιείτε το 166 Ο θερμόπληκτος πολλές φορές

χρειάζεται νοσηλεία σε Εντατική Μονάδα

Ελέγχετε διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίζετε τις

προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει

στους 38 οC

92 Ηλίαση

Η ηλίαση είναι η διαταραχή που εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη έκθεση

στον ήλιο με ακάλυπτο το κεφάλι και τον αυχένα Κατά τις μεσημβρινές ώρες που

οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στην γη ο κίνδυνος ηλίασης είναι

μεγαλύτερος

Συμβαίνει σε κουρασμένα άτομα και κυρίως τα παιδιά και τους ηλικιωμένους

Εμφανίζεται όταν η ηλιακή ακτινοβολία είναι έντονη και άμεση και οφείλεται στην

ευαισθησία που έχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος στην θερμότητα

Όταν λόγω παρατεταμένης έκθεσης στον ήλιο οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί του

σώματος υφίστανται κόπωση και ανεπαρκούν εμφανίζεται ηλίαση

Ομοιόσταση ονομάζεται η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερές τις

συνθήκες του εσωτερικού του περιβάλλοντος (θερμοκρασία συγκεντρώσεις

διάφορων συστατικών κτλ) παρά τις εξωτερικές μεταβολές

[113]

921 Συμπτώματα Ηλίασης

Τα συμπτώματά της μπορεί να είναι ελαφριάς μορφής αλλά και βαριάς Οι

ελαφριές μορφές ηλίασης εκδηλώνονται με αίσθημα γενικής κόπωσης ζάλη και

αναπνευστική δυσχέρεια Το πρόσωπο γίνεται κόκκινο και σε ορισμένες

περιπτώσεις ωχρό Σε ορισμένες περιπτώσεις δημιουργούνται φουσκάλες στο

δέρμα Η βαριά μορφή ηλίασης εκδηλώνεται με γενική κατάπτωση ίλιγγο ναυτία ή

και εμετό κοκκίνισμα στο πρόσωπο επιτάχυνση του σφυγμού και της αναπνοής

πυρετό (38deg-39deg) σπασμούς και απώλεια αισθήσεων

Συνοπτικά η ηλίαση εκδηλώνεται με

bull ατονία

bull ζάλη

bull αδυναμία

bull κράμπες

bull σύγχυση

bull ναυτία

bull εμετό

bull λιποθυμία

bull πονοκέφαλο

bull εγκεφαλική δυσλειτουργία

bull διαταραχές ούρων

[114]

Στην ήπια ηλίαση ο πάσχων έχει κουδούνισμα στα αυτιά πονοκέφαλο και

ναυτία Επιπλέον επιταχύνεται ο καρδιακός παλμός η αναπνοή και τα μάτια είναι

διευρυμένα

Όταν ηλίαση είναι μέτρια το άτομο έχει έντονο πονοκέφαλο αδυναμία και

πιθανή απώλεια της συνείδησης (μπορεί και να μπερδεύεται ακόμα και με άτομα

του περιβάλλοντος του που του είναι οικεία)

Μπορεί να υπάρχει ναυτία εμετός γρήγορη αναπνοή και ταχυπαλμία Τα ρίγη

και η αίσθηση ότι κρυώνει είναι κάτι συνηθισμένο

Συχνό είναι και το αίσθημα λιποθυμίας ή ζάλης Σε ορισμένες περιπτώσεις

δημιουργούνται φουσκάλες στο δέρμα Υπάρχει γενική κατάπτωση ίλιγγος και

πυρετός (η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται στους 38-39 βαθμούς Κελσίου

Στη σοβαρή ηλίαση το θύμα χάνει τη συνείδησή του το πρόσωπό του γίνεται

κόκκινο και στη συνέχεια χλωμό

Μπορεί να εκδηλωθούν σπασμοί παραισθήσεις και παραλήρημα

Αρκετές φορές υπάρχει ακούσια ούρηση και αφόδευση

Υπάρχει υψηλός πυρετός και η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να φτάσει

στους 41 βαθμούς Κελσίου Εάν δεν αντιμετωπιστεί η σοβαρή ηλίαση το

συντομότερο μπορεί να προκύψουν ακόμα εγκεφαλικές βλάβες

922 Πρώτες Βοήθειες σε περίπτωση Ηλίασης

bull Πρέπει να μεταφέρετε το θύμα σε δροσερό μέρος με ίσκιο

bull Να του κάνετε ένα δροσερό μπάνιο ή να το δροσίσετε εάν δεν δύναται να

κάνει μπάνιο με βρεγμένα πανιά

bull Χαλαρώνετε τη ζώνη και αφαιρείτε τα ρούχα του

bull Κρύα πετσέτα στον αυχένα για μείωση θερμοκρασίας

bull Παυσίπονο για τον πονοκέφαλο

[115]

bull Αντιπυρετικό για τον πυρετό

bull Άφθονα υγρά (χωρίς ζάχαρη) ndash Ισοτονικά ροφήματα

bull Διαλύετε ένα κουταλάκι γλυκού αλάτι σε ένα κιλό νερό και δίνετε στο θύμα

να πίνει αργά-αργά

bull Μην δίδετε υγρά εάν ο ασθενής κάνει εμετό ή εάν έχει ναυτία υπνηλία

μειωμένη εγρήγορση

bull Η ιατρική εξέταση μπορεί να είναι απαραίτητη

[116]

Καθαρισμός του τραύματος (αν υπάρχει) κι άσηπτη περίδεσή του

Παρακέντηση των φυσαλίδων (αν υπάρχουν)

Χορήγηση αντιβιοτικών και τέλεση αντιτετανικού ορού

Γενική τόνωση του οργανισμού με χορήγηση ζεστών ροφημάτων

(οινοπνευματώδη ποτά απαγορεύονται αυστηρά γιατί προκαλούν αγγειοδιαστολή

και επιτείνουν την απώλεια της θερμότητας)

Ελαφρές ασκήσεις μόλις βελτιωθεί το χρώμα των μελών που πάσχουν

Η αναθέρμανση πρέπει να γίνει μόνο όταν το άτομο έχει φτάσει σε ζεστό

μέρος μετά από το οποίο δεν θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί τα άκρα που έπαθαν

κρυοπαγήματα Για παράδειγμα είναι προτιμότερο να συνεχίσει κάποιος να

περπατά στα χιόνια με κρυοπαγήματα στα πόδια παρά να αναθερμανθούν

πρόχειρα στο ύπαιθρο και να περπατήσει πάλι επειδή οι βλάβες που θα πάθει στα

πόδια είναι πολύ μεγαλύτερες

Δεν σπάμε σε καμία περίπτωση τις φουσκάλες

Η πρόληψη των κρυοπαγημάτων έχει μεγάλη σημασία Όταν πηγαίνουμε στο

βουνό είναι απαραίτητο να έχουμε καλή και ζεστή ενδυμασία Μάλλινες κάλτσες

σκούφος και γάντια είναι απαραίτητα Απαραίτητο επίσης είναι να έχει κανείς μαζί

του διπλά ζεύγη ρούχων ώστε να έχει να αλλάξει αν βραχούν αυτά που φοράει Οι

[107]

μπότες πρέπει να είναι 100 αδιάβροχες και ζεστές αλλά και να συνοδεύονται από

κατάλληλες γκέτες

Τα οινοπνευματώδη απαγορεύονται Σε περίπτωση που υποπτευθούμε ότι

κάποιος έχει πάθει κρυοπάγημα πρέπει να του παρέχουμε τις πρώτες βοήθειες και

να εξασφαλίσουμε οπωσδήποτε ένα σίγουρο και ασφαλές καταφύγιο όσο πιο

γρήγορα γίνεται γεγονός που θα βοηθήσει και ψυχολογικά τον ασθενή Κλείνοντας

εφιστώ την προσοχή στα εξής σημεία

Όσο αισθανόμαστε μούδιασμα και πόνο στα παγωμένα μέρη του σώματος μας

δεν πρέπει να ανησυχούμε ιδιαίτερα Όταν όμως σταματήσει και ο πόνος περάσει

πρέπει να δράσουμε αμέσως προσπαθώντας με κάθε τρόπο ndashλύνοντας τα

κορδόνια των παπουτσιών κάνοντας μαλάξεις και εντριβέςndash να επαναφέρουμε όσο

πιο γρήγορα γίνεται την κυκλοφορία του αίματος στο παγωμένο μέλος Σε

περίπτωση που χρειαστεί να μεταφέρουμε κάπου τον ασθενή πρέπει οπωσδήποτε

να τον κρατήσουμε ξύπνιο κάθε φορά που θα θελήσει να κοιμηθεί ή χάσει τις

αισθήσεις του Σε τέτοιες καταστάσεις είναι αυτονόητο ότι πρέπει ακόμα να

στείλουμε κάποιους να ειδοποιήσουν για βοήθεια

9 ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑ ndash ΗΛΙΑΣΗ

[108]

Με τις υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται ειδικά τους καλοκαιρινούς

μήνες είναι πολύ πιθανό να βρεθούμε αντιμέτωποι με την ηλίαση και την

θερμοπληξία Για να δούμε τι είναι και πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε

Ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα να διατηρεί σταθερή την εσωτερική του

θερμοκρασία με τη βοήθεια θερμορρυθμιστικών μηχανισμών

Σε υψηλές θερμοκρασίες το σώμα αποβάλλει θερμότητα περιορίζοντας τις

καύσεις του με διεύρυνση των μικρών αγγείων με αύξηση της εφίδρωσης

(ιδρώτας) και με επιτάχυνση της αναπνοής

91 Θερμοπληξία

Η αποβολή θερμότητας γίνεται αναλογικά με αγωγή στο 33 με ακτινοβολία

στο 45 και με εξάτμιση στο 22

Η θερμοπληξία είναι μία εξαιρετικά επείγουσα ιατρική κατάσταση απειλητική

για τη ζωή η οποία οφείλεται σε ανεπάρκεια ή σε δυσλειτουργία των

θερμορρυθμιστικών μηχανισμών Εκδηλώνεται με εγκεφαλικές διαταραχές

υψηλότατο πυρετό και απουσία εφίδρωσης

Όταν η ομοιοστατική λειτουργία διαταραχτεί σε μεγάλο βαθμό εμφανίζεται

θερμοπληξία με πυρετό σοβαρές βλάβες στη λειτουργία της καρδιάς των

πνευμόνων του εγκεφάλου του ήπατος και των νεφρών κατάσταση που μπορεί να

αποβεί μοιραία για τον πάσχοντα χωρίς νοσοκομειακή νοσηλεία

Για να συμβεί θερμοπληξία σε κάποιον άνθρωπο θα πρέπει να γίνουν

ταυτόχρονα τα εξής Υψηλή εξωτερική θερμοκρασία με υψηλή υγρασία (ώστε να

εμποδίζεται η απώλεια θερμότητας με εξατμίσεις) και προδιατεθειμένος

οργανισμός

Πιο συγκεκριμένα είναι μια λειτουργική διαταραχή του ανθρώπινου

οργανισμού που εμφανίζεται όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ

υψηλή και η σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας είναι πάνω από 70 γεγονός που

[109]

δυσκολεύει και εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα και την αποβολή θερμότητας

του σώματος

911 Προδιαθεσικοί παράγοντες

Ηλικία άνω των 65 ετών βρέφη παιδιά

Καρδιακή ανεπάρκεια χρόνια ασθένεια των νεφρών ή του ήπατος

Χρήση αλκοόλ και άλλων κατασταλτικών φαρμάκων

Χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων αντιπαρκινσονικών ορισμένων

αντιαλλεργικών κλπ

Ιστορικό παλαιότερης θερμοπληξίας

Μοναχικά εξασθενημένα άτομα

Υπέρβαρα άτομα

Ερασιτέχνες απροπόνητοι αθλητές σε κοπιώδεις αθλητικές δραστηριότητες

(πχ σε μαραθώνιο)

Εργασία κάτω από πολύ υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος

912 Μέτρα για την πρόληψη της θερμοπληξίας

Αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο

Προτιμούμε σκιερά και δροσερά μέρη ντυνόμαστε ελαφρά με άνετα και

ανοιχτόχρωμα ρούχα καπέλο και γυαλιά ηλίου

Αποφεύγουμε χώρους με συνωστισμό

Κάνουμε χλιαρά ντους πίνουμε πολλά υγρά

Καλό θα είναι να έχουμε πάντα μαζί μας ιαματικό νερό σε μορφή σπρέι και

να ψεκάζουμε συχνά τα σημεία του σώματος μας που είναι εκτεθειμένα στον ήλιο

Σε έντονη εφίδρωση φροντίζουμε για την λήψη αλατιού για να κρατηθεί το

επίπεδο των υγρών στον οργανισμό

Αποφεύγουμε τα οινοπνευματώδη ποτά καταναλώνουμε μικρά ελαφρά

γεύματα χωρίς λιπαρά αλλά με πολλά φρούτα και λαχανικά

Αποφεύγουμε τη βαριά σωματική εργασία σε ζεστούς χώρους με άπνοια και

μεγάλη υγρασία

[110]

Δεν περνάμε και δεν τρέχουμε πολλή ώρα κάτω από τον ήλιο αποφεύγουμε

τις μεγάλες διαδρομές με τα μέσα συγκοινωνίας

Τέλος ζητάμε την συμβουλή του γιατρού μας για οποιοδήποτε πρόβλημα

υγείας

Οι πιο ευπαθείς ομάδες σε υψηλές θερμοκρασίες είναι τα νεογνά και τα βρέφη

οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα Ειδικά όσοι πάσχουν από

χρόνια αναπνευστικά καρδιαγγειακά κλπ νοσήματα πρέπει να συμβουλεύονται

τον γιατρό τους αν θα συνεχίσουν την αγωγή και σε ποια δοσολογία διότι μερικά

φάρμακα έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν την θερμοκρασία του σώματος

913 Συμπτώματα Θερμοπληξίας

Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας μπορεί να μοιάζουν με αυτά της καρδιακής

προσβολής ή του εγκεφαλικού επεισοδίου

Στα πρώτα σημεία και συμπτώματα θερμοπληξίας περιλαμβάνονται

bull Δυνατός πονοκέφαλος

bull Ατονία

bull Αίσθημα καταβολής δυνάμεων

bull Τάση για λιποθυμία

bull Πτώση της αρτηριακής πίεσης

bull Ταχύς αλλά αδύναμος σφυγμός

bull Δυσκολία στην αναπνοή

bull Έντονη εφίδρωση

bull Κράμπες κυρίως στους μύες της κοιλίας και των κάτω άκρων

bull Παράξενη συμπεριφορά

bull Ψευδαισθήσεις

bull Σύγχυση

bull Διέγερση

bull Αποπροσανατολισμός

[111]

bull Ναυτία

bull Εμετοί

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις εμφανίζονται

bull Πολύ υψηλός πυρετός (gt39 οC)

bull Απουσία εφίδρωσης με δέρμα καυτό ερυθρό και ξηρό

bull Εμετοί - Διάρροιες

bull Ταχύπνοια και προοδευτική εξασθένιση των σφυγμών

Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα παρατηρούνται

bull Διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος

bull Έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

bull Νεφρική και αναπνευστική ανεπάρκεια που εκδηλώνονται με αναστολή της αποβολής ούρων και πνευμονικό οίδημα

bull Σπασμοί

bull Απώλεια αισθήσεων

bull Σε ακραίες περιπτώσεις Κώμα ακόμα και Θάνατος

914 Αντιμετώπιση Θερμοπληξίας

Μεταφέρουμε τον θερμόπληκτο σε μέρος δροσερό ευάερο σκιερό

Αφαιρέστε ταχέως τα ρούχα του ασθενούς

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Ψεκάστε το σώμα με δροσερό νερό Η χρήση πάγου είναι καλό να

αποφεύγεται αλλά θα πρέπει να επιχειρείται αν η θερμοκρασία δεν

πέφτειΧρησιμοποιείστε ανεμιστήρες ή οποιοδήποτε μέσο μπορεί να

διοχετεύσει αέρα με μεγάλη ταχύτητα (Προσοχή στο συνδυασμό νερού

και ανεμιστήρα Κίνδυνος ηλεκτροπληξίας)

[112]

Βάλτε τον ασθενή σε πλάγια θέση ώστε να είναι σε έκθεση μεγάλη

επιφάνεια του δέρματος του στη ροή του αέρα

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και στο κεφάλι του

Κάνουμε εντριβές στα άκρα του με κατεύθυνση από κάτω προς τα

πάνω

Αν μπορεί να πιει του δίνουμε πολλά υγρά και μικρές ποσότητες

αλατιού

Εννοείται ότι ειδοποιείτε το 166 Ο θερμόπληκτος πολλές φορές

χρειάζεται νοσηλεία σε Εντατική Μονάδα

Ελέγχετε διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίζετε τις

προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει

στους 38 οC

92 Ηλίαση

Η ηλίαση είναι η διαταραχή που εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη έκθεση

στον ήλιο με ακάλυπτο το κεφάλι και τον αυχένα Κατά τις μεσημβρινές ώρες που

οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στην γη ο κίνδυνος ηλίασης είναι

μεγαλύτερος

Συμβαίνει σε κουρασμένα άτομα και κυρίως τα παιδιά και τους ηλικιωμένους

Εμφανίζεται όταν η ηλιακή ακτινοβολία είναι έντονη και άμεση και οφείλεται στην

ευαισθησία που έχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος στην θερμότητα

Όταν λόγω παρατεταμένης έκθεσης στον ήλιο οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί του

σώματος υφίστανται κόπωση και ανεπαρκούν εμφανίζεται ηλίαση

Ομοιόσταση ονομάζεται η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερές τις

συνθήκες του εσωτερικού του περιβάλλοντος (θερμοκρασία συγκεντρώσεις

διάφορων συστατικών κτλ) παρά τις εξωτερικές μεταβολές

[113]

921 Συμπτώματα Ηλίασης

Τα συμπτώματά της μπορεί να είναι ελαφριάς μορφής αλλά και βαριάς Οι

ελαφριές μορφές ηλίασης εκδηλώνονται με αίσθημα γενικής κόπωσης ζάλη και

αναπνευστική δυσχέρεια Το πρόσωπο γίνεται κόκκινο και σε ορισμένες

περιπτώσεις ωχρό Σε ορισμένες περιπτώσεις δημιουργούνται φουσκάλες στο

δέρμα Η βαριά μορφή ηλίασης εκδηλώνεται με γενική κατάπτωση ίλιγγο ναυτία ή

και εμετό κοκκίνισμα στο πρόσωπο επιτάχυνση του σφυγμού και της αναπνοής

πυρετό (38deg-39deg) σπασμούς και απώλεια αισθήσεων

Συνοπτικά η ηλίαση εκδηλώνεται με

bull ατονία

bull ζάλη

bull αδυναμία

bull κράμπες

bull σύγχυση

bull ναυτία

bull εμετό

bull λιποθυμία

bull πονοκέφαλο

bull εγκεφαλική δυσλειτουργία

bull διαταραχές ούρων

[114]

Στην ήπια ηλίαση ο πάσχων έχει κουδούνισμα στα αυτιά πονοκέφαλο και

ναυτία Επιπλέον επιταχύνεται ο καρδιακός παλμός η αναπνοή και τα μάτια είναι

διευρυμένα

Όταν ηλίαση είναι μέτρια το άτομο έχει έντονο πονοκέφαλο αδυναμία και

πιθανή απώλεια της συνείδησης (μπορεί και να μπερδεύεται ακόμα και με άτομα

του περιβάλλοντος του που του είναι οικεία)

Μπορεί να υπάρχει ναυτία εμετός γρήγορη αναπνοή και ταχυπαλμία Τα ρίγη

και η αίσθηση ότι κρυώνει είναι κάτι συνηθισμένο

Συχνό είναι και το αίσθημα λιποθυμίας ή ζάλης Σε ορισμένες περιπτώσεις

δημιουργούνται φουσκάλες στο δέρμα Υπάρχει γενική κατάπτωση ίλιγγος και

πυρετός (η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται στους 38-39 βαθμούς Κελσίου

Στη σοβαρή ηλίαση το θύμα χάνει τη συνείδησή του το πρόσωπό του γίνεται

κόκκινο και στη συνέχεια χλωμό

Μπορεί να εκδηλωθούν σπασμοί παραισθήσεις και παραλήρημα

Αρκετές φορές υπάρχει ακούσια ούρηση και αφόδευση

Υπάρχει υψηλός πυρετός και η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να φτάσει

στους 41 βαθμούς Κελσίου Εάν δεν αντιμετωπιστεί η σοβαρή ηλίαση το

συντομότερο μπορεί να προκύψουν ακόμα εγκεφαλικές βλάβες

922 Πρώτες Βοήθειες σε περίπτωση Ηλίασης

bull Πρέπει να μεταφέρετε το θύμα σε δροσερό μέρος με ίσκιο

bull Να του κάνετε ένα δροσερό μπάνιο ή να το δροσίσετε εάν δεν δύναται να

κάνει μπάνιο με βρεγμένα πανιά

bull Χαλαρώνετε τη ζώνη και αφαιρείτε τα ρούχα του

bull Κρύα πετσέτα στον αυχένα για μείωση θερμοκρασίας

bull Παυσίπονο για τον πονοκέφαλο

[115]

bull Αντιπυρετικό για τον πυρετό

bull Άφθονα υγρά (χωρίς ζάχαρη) ndash Ισοτονικά ροφήματα

bull Διαλύετε ένα κουταλάκι γλυκού αλάτι σε ένα κιλό νερό και δίνετε στο θύμα

να πίνει αργά-αργά

bull Μην δίδετε υγρά εάν ο ασθενής κάνει εμετό ή εάν έχει ναυτία υπνηλία

μειωμένη εγρήγορση

bull Η ιατρική εξέταση μπορεί να είναι απαραίτητη

[116]

μπότες πρέπει να είναι 100 αδιάβροχες και ζεστές αλλά και να συνοδεύονται από

κατάλληλες γκέτες

Τα οινοπνευματώδη απαγορεύονται Σε περίπτωση που υποπτευθούμε ότι

κάποιος έχει πάθει κρυοπάγημα πρέπει να του παρέχουμε τις πρώτες βοήθειες και

να εξασφαλίσουμε οπωσδήποτε ένα σίγουρο και ασφαλές καταφύγιο όσο πιο

γρήγορα γίνεται γεγονός που θα βοηθήσει και ψυχολογικά τον ασθενή Κλείνοντας

εφιστώ την προσοχή στα εξής σημεία

Όσο αισθανόμαστε μούδιασμα και πόνο στα παγωμένα μέρη του σώματος μας

δεν πρέπει να ανησυχούμε ιδιαίτερα Όταν όμως σταματήσει και ο πόνος περάσει

πρέπει να δράσουμε αμέσως προσπαθώντας με κάθε τρόπο ndashλύνοντας τα

κορδόνια των παπουτσιών κάνοντας μαλάξεις και εντριβέςndash να επαναφέρουμε όσο

πιο γρήγορα γίνεται την κυκλοφορία του αίματος στο παγωμένο μέλος Σε

περίπτωση που χρειαστεί να μεταφέρουμε κάπου τον ασθενή πρέπει οπωσδήποτε

να τον κρατήσουμε ξύπνιο κάθε φορά που θα θελήσει να κοιμηθεί ή χάσει τις

αισθήσεις του Σε τέτοιες καταστάσεις είναι αυτονόητο ότι πρέπει ακόμα να

στείλουμε κάποιους να ειδοποιήσουν για βοήθεια

9 ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑ ndash ΗΛΙΑΣΗ

[108]

Με τις υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται ειδικά τους καλοκαιρινούς

μήνες είναι πολύ πιθανό να βρεθούμε αντιμέτωποι με την ηλίαση και την

θερμοπληξία Για να δούμε τι είναι και πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε

Ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα να διατηρεί σταθερή την εσωτερική του

θερμοκρασία με τη βοήθεια θερμορρυθμιστικών μηχανισμών

Σε υψηλές θερμοκρασίες το σώμα αποβάλλει θερμότητα περιορίζοντας τις

καύσεις του με διεύρυνση των μικρών αγγείων με αύξηση της εφίδρωσης

(ιδρώτας) και με επιτάχυνση της αναπνοής

91 Θερμοπληξία

Η αποβολή θερμότητας γίνεται αναλογικά με αγωγή στο 33 με ακτινοβολία

στο 45 και με εξάτμιση στο 22

Η θερμοπληξία είναι μία εξαιρετικά επείγουσα ιατρική κατάσταση απειλητική

για τη ζωή η οποία οφείλεται σε ανεπάρκεια ή σε δυσλειτουργία των

θερμορρυθμιστικών μηχανισμών Εκδηλώνεται με εγκεφαλικές διαταραχές

υψηλότατο πυρετό και απουσία εφίδρωσης

Όταν η ομοιοστατική λειτουργία διαταραχτεί σε μεγάλο βαθμό εμφανίζεται

θερμοπληξία με πυρετό σοβαρές βλάβες στη λειτουργία της καρδιάς των

πνευμόνων του εγκεφάλου του ήπατος και των νεφρών κατάσταση που μπορεί να

αποβεί μοιραία για τον πάσχοντα χωρίς νοσοκομειακή νοσηλεία

Για να συμβεί θερμοπληξία σε κάποιον άνθρωπο θα πρέπει να γίνουν

ταυτόχρονα τα εξής Υψηλή εξωτερική θερμοκρασία με υψηλή υγρασία (ώστε να

εμποδίζεται η απώλεια θερμότητας με εξατμίσεις) και προδιατεθειμένος

οργανισμός

Πιο συγκεκριμένα είναι μια λειτουργική διαταραχή του ανθρώπινου

οργανισμού που εμφανίζεται όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ

υψηλή και η σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας είναι πάνω από 70 γεγονός που

[109]

δυσκολεύει και εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα και την αποβολή θερμότητας

του σώματος

911 Προδιαθεσικοί παράγοντες

Ηλικία άνω των 65 ετών βρέφη παιδιά

Καρδιακή ανεπάρκεια χρόνια ασθένεια των νεφρών ή του ήπατος

Χρήση αλκοόλ και άλλων κατασταλτικών φαρμάκων

Χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων αντιπαρκινσονικών ορισμένων

αντιαλλεργικών κλπ

Ιστορικό παλαιότερης θερμοπληξίας

Μοναχικά εξασθενημένα άτομα

Υπέρβαρα άτομα

Ερασιτέχνες απροπόνητοι αθλητές σε κοπιώδεις αθλητικές δραστηριότητες

(πχ σε μαραθώνιο)

Εργασία κάτω από πολύ υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος

912 Μέτρα για την πρόληψη της θερμοπληξίας

Αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο

Προτιμούμε σκιερά και δροσερά μέρη ντυνόμαστε ελαφρά με άνετα και

ανοιχτόχρωμα ρούχα καπέλο και γυαλιά ηλίου

Αποφεύγουμε χώρους με συνωστισμό

Κάνουμε χλιαρά ντους πίνουμε πολλά υγρά

Καλό θα είναι να έχουμε πάντα μαζί μας ιαματικό νερό σε μορφή σπρέι και

να ψεκάζουμε συχνά τα σημεία του σώματος μας που είναι εκτεθειμένα στον ήλιο

Σε έντονη εφίδρωση φροντίζουμε για την λήψη αλατιού για να κρατηθεί το

επίπεδο των υγρών στον οργανισμό

Αποφεύγουμε τα οινοπνευματώδη ποτά καταναλώνουμε μικρά ελαφρά

γεύματα χωρίς λιπαρά αλλά με πολλά φρούτα και λαχανικά

Αποφεύγουμε τη βαριά σωματική εργασία σε ζεστούς χώρους με άπνοια και

μεγάλη υγρασία

[110]

Δεν περνάμε και δεν τρέχουμε πολλή ώρα κάτω από τον ήλιο αποφεύγουμε

τις μεγάλες διαδρομές με τα μέσα συγκοινωνίας

Τέλος ζητάμε την συμβουλή του γιατρού μας για οποιοδήποτε πρόβλημα

υγείας

Οι πιο ευπαθείς ομάδες σε υψηλές θερμοκρασίες είναι τα νεογνά και τα βρέφη

οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα Ειδικά όσοι πάσχουν από

χρόνια αναπνευστικά καρδιαγγειακά κλπ νοσήματα πρέπει να συμβουλεύονται

τον γιατρό τους αν θα συνεχίσουν την αγωγή και σε ποια δοσολογία διότι μερικά

φάρμακα έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν την θερμοκρασία του σώματος

913 Συμπτώματα Θερμοπληξίας

Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας μπορεί να μοιάζουν με αυτά της καρδιακής

προσβολής ή του εγκεφαλικού επεισοδίου

Στα πρώτα σημεία και συμπτώματα θερμοπληξίας περιλαμβάνονται

bull Δυνατός πονοκέφαλος

bull Ατονία

bull Αίσθημα καταβολής δυνάμεων

bull Τάση για λιποθυμία

bull Πτώση της αρτηριακής πίεσης

bull Ταχύς αλλά αδύναμος σφυγμός

bull Δυσκολία στην αναπνοή

bull Έντονη εφίδρωση

bull Κράμπες κυρίως στους μύες της κοιλίας και των κάτω άκρων

bull Παράξενη συμπεριφορά

bull Ψευδαισθήσεις

bull Σύγχυση

bull Διέγερση

bull Αποπροσανατολισμός

[111]

bull Ναυτία

bull Εμετοί

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις εμφανίζονται

bull Πολύ υψηλός πυρετός (gt39 οC)

bull Απουσία εφίδρωσης με δέρμα καυτό ερυθρό και ξηρό

bull Εμετοί - Διάρροιες

bull Ταχύπνοια και προοδευτική εξασθένιση των σφυγμών

Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα παρατηρούνται

bull Διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος

bull Έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

bull Νεφρική και αναπνευστική ανεπάρκεια που εκδηλώνονται με αναστολή της αποβολής ούρων και πνευμονικό οίδημα

bull Σπασμοί

bull Απώλεια αισθήσεων

bull Σε ακραίες περιπτώσεις Κώμα ακόμα και Θάνατος

914 Αντιμετώπιση Θερμοπληξίας

Μεταφέρουμε τον θερμόπληκτο σε μέρος δροσερό ευάερο σκιερό

Αφαιρέστε ταχέως τα ρούχα του ασθενούς

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Ψεκάστε το σώμα με δροσερό νερό Η χρήση πάγου είναι καλό να

αποφεύγεται αλλά θα πρέπει να επιχειρείται αν η θερμοκρασία δεν

πέφτειΧρησιμοποιείστε ανεμιστήρες ή οποιοδήποτε μέσο μπορεί να

διοχετεύσει αέρα με μεγάλη ταχύτητα (Προσοχή στο συνδυασμό νερού

και ανεμιστήρα Κίνδυνος ηλεκτροπληξίας)

[112]

Βάλτε τον ασθενή σε πλάγια θέση ώστε να είναι σε έκθεση μεγάλη

επιφάνεια του δέρματος του στη ροή του αέρα

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και στο κεφάλι του

Κάνουμε εντριβές στα άκρα του με κατεύθυνση από κάτω προς τα

πάνω

Αν μπορεί να πιει του δίνουμε πολλά υγρά και μικρές ποσότητες

αλατιού

Εννοείται ότι ειδοποιείτε το 166 Ο θερμόπληκτος πολλές φορές

χρειάζεται νοσηλεία σε Εντατική Μονάδα

Ελέγχετε διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίζετε τις

προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει

στους 38 οC

92 Ηλίαση

Η ηλίαση είναι η διαταραχή που εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη έκθεση

στον ήλιο με ακάλυπτο το κεφάλι και τον αυχένα Κατά τις μεσημβρινές ώρες που

οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στην γη ο κίνδυνος ηλίασης είναι

μεγαλύτερος

Συμβαίνει σε κουρασμένα άτομα και κυρίως τα παιδιά και τους ηλικιωμένους

Εμφανίζεται όταν η ηλιακή ακτινοβολία είναι έντονη και άμεση και οφείλεται στην

ευαισθησία που έχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος στην θερμότητα

Όταν λόγω παρατεταμένης έκθεσης στον ήλιο οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί του

σώματος υφίστανται κόπωση και ανεπαρκούν εμφανίζεται ηλίαση

Ομοιόσταση ονομάζεται η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερές τις

συνθήκες του εσωτερικού του περιβάλλοντος (θερμοκρασία συγκεντρώσεις

διάφορων συστατικών κτλ) παρά τις εξωτερικές μεταβολές

[113]

921 Συμπτώματα Ηλίασης

Τα συμπτώματά της μπορεί να είναι ελαφριάς μορφής αλλά και βαριάς Οι

ελαφριές μορφές ηλίασης εκδηλώνονται με αίσθημα γενικής κόπωσης ζάλη και

αναπνευστική δυσχέρεια Το πρόσωπο γίνεται κόκκινο και σε ορισμένες

περιπτώσεις ωχρό Σε ορισμένες περιπτώσεις δημιουργούνται φουσκάλες στο

δέρμα Η βαριά μορφή ηλίασης εκδηλώνεται με γενική κατάπτωση ίλιγγο ναυτία ή

και εμετό κοκκίνισμα στο πρόσωπο επιτάχυνση του σφυγμού και της αναπνοής

πυρετό (38deg-39deg) σπασμούς και απώλεια αισθήσεων

Συνοπτικά η ηλίαση εκδηλώνεται με

bull ατονία

bull ζάλη

bull αδυναμία

bull κράμπες

bull σύγχυση

bull ναυτία

bull εμετό

bull λιποθυμία

bull πονοκέφαλο

bull εγκεφαλική δυσλειτουργία

bull διαταραχές ούρων

[114]

Στην ήπια ηλίαση ο πάσχων έχει κουδούνισμα στα αυτιά πονοκέφαλο και

ναυτία Επιπλέον επιταχύνεται ο καρδιακός παλμός η αναπνοή και τα μάτια είναι

διευρυμένα

Όταν ηλίαση είναι μέτρια το άτομο έχει έντονο πονοκέφαλο αδυναμία και

πιθανή απώλεια της συνείδησης (μπορεί και να μπερδεύεται ακόμα και με άτομα

του περιβάλλοντος του που του είναι οικεία)

Μπορεί να υπάρχει ναυτία εμετός γρήγορη αναπνοή και ταχυπαλμία Τα ρίγη

και η αίσθηση ότι κρυώνει είναι κάτι συνηθισμένο

Συχνό είναι και το αίσθημα λιποθυμίας ή ζάλης Σε ορισμένες περιπτώσεις

δημιουργούνται φουσκάλες στο δέρμα Υπάρχει γενική κατάπτωση ίλιγγος και

πυρετός (η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται στους 38-39 βαθμούς Κελσίου

Στη σοβαρή ηλίαση το θύμα χάνει τη συνείδησή του το πρόσωπό του γίνεται

κόκκινο και στη συνέχεια χλωμό

Μπορεί να εκδηλωθούν σπασμοί παραισθήσεις και παραλήρημα

Αρκετές φορές υπάρχει ακούσια ούρηση και αφόδευση

Υπάρχει υψηλός πυρετός και η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να φτάσει

στους 41 βαθμούς Κελσίου Εάν δεν αντιμετωπιστεί η σοβαρή ηλίαση το

συντομότερο μπορεί να προκύψουν ακόμα εγκεφαλικές βλάβες

922 Πρώτες Βοήθειες σε περίπτωση Ηλίασης

bull Πρέπει να μεταφέρετε το θύμα σε δροσερό μέρος με ίσκιο

bull Να του κάνετε ένα δροσερό μπάνιο ή να το δροσίσετε εάν δεν δύναται να

κάνει μπάνιο με βρεγμένα πανιά

bull Χαλαρώνετε τη ζώνη και αφαιρείτε τα ρούχα του

bull Κρύα πετσέτα στον αυχένα για μείωση θερμοκρασίας

bull Παυσίπονο για τον πονοκέφαλο

[115]

bull Αντιπυρετικό για τον πυρετό

bull Άφθονα υγρά (χωρίς ζάχαρη) ndash Ισοτονικά ροφήματα

bull Διαλύετε ένα κουταλάκι γλυκού αλάτι σε ένα κιλό νερό και δίνετε στο θύμα

να πίνει αργά-αργά

bull Μην δίδετε υγρά εάν ο ασθενής κάνει εμετό ή εάν έχει ναυτία υπνηλία

μειωμένη εγρήγορση

bull Η ιατρική εξέταση μπορεί να είναι απαραίτητη

[116]

Με τις υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται ειδικά τους καλοκαιρινούς

μήνες είναι πολύ πιθανό να βρεθούμε αντιμέτωποι με την ηλίαση και την

θερμοπληξία Για να δούμε τι είναι και πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε

Ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα να διατηρεί σταθερή την εσωτερική του

θερμοκρασία με τη βοήθεια θερμορρυθμιστικών μηχανισμών

Σε υψηλές θερμοκρασίες το σώμα αποβάλλει θερμότητα περιορίζοντας τις

καύσεις του με διεύρυνση των μικρών αγγείων με αύξηση της εφίδρωσης

(ιδρώτας) και με επιτάχυνση της αναπνοής

91 Θερμοπληξία

Η αποβολή θερμότητας γίνεται αναλογικά με αγωγή στο 33 με ακτινοβολία

στο 45 και με εξάτμιση στο 22

Η θερμοπληξία είναι μία εξαιρετικά επείγουσα ιατρική κατάσταση απειλητική

για τη ζωή η οποία οφείλεται σε ανεπάρκεια ή σε δυσλειτουργία των

θερμορρυθμιστικών μηχανισμών Εκδηλώνεται με εγκεφαλικές διαταραχές

υψηλότατο πυρετό και απουσία εφίδρωσης

Όταν η ομοιοστατική λειτουργία διαταραχτεί σε μεγάλο βαθμό εμφανίζεται

θερμοπληξία με πυρετό σοβαρές βλάβες στη λειτουργία της καρδιάς των

πνευμόνων του εγκεφάλου του ήπατος και των νεφρών κατάσταση που μπορεί να

αποβεί μοιραία για τον πάσχοντα χωρίς νοσοκομειακή νοσηλεία

Για να συμβεί θερμοπληξία σε κάποιον άνθρωπο θα πρέπει να γίνουν

ταυτόχρονα τα εξής Υψηλή εξωτερική θερμοκρασία με υψηλή υγρασία (ώστε να

εμποδίζεται η απώλεια θερμότητας με εξατμίσεις) και προδιατεθειμένος

οργανισμός

Πιο συγκεκριμένα είναι μια λειτουργική διαταραχή του ανθρώπινου

οργανισμού που εμφανίζεται όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ

υψηλή και η σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας είναι πάνω από 70 γεγονός που

[109]

δυσκολεύει και εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα και την αποβολή θερμότητας

του σώματος

911 Προδιαθεσικοί παράγοντες

Ηλικία άνω των 65 ετών βρέφη παιδιά

Καρδιακή ανεπάρκεια χρόνια ασθένεια των νεφρών ή του ήπατος

Χρήση αλκοόλ και άλλων κατασταλτικών φαρμάκων

Χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων αντιπαρκινσονικών ορισμένων

αντιαλλεργικών κλπ

Ιστορικό παλαιότερης θερμοπληξίας

Μοναχικά εξασθενημένα άτομα

Υπέρβαρα άτομα

Ερασιτέχνες απροπόνητοι αθλητές σε κοπιώδεις αθλητικές δραστηριότητες

(πχ σε μαραθώνιο)

Εργασία κάτω από πολύ υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος

912 Μέτρα για την πρόληψη της θερμοπληξίας

Αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο

Προτιμούμε σκιερά και δροσερά μέρη ντυνόμαστε ελαφρά με άνετα και

ανοιχτόχρωμα ρούχα καπέλο και γυαλιά ηλίου

Αποφεύγουμε χώρους με συνωστισμό

Κάνουμε χλιαρά ντους πίνουμε πολλά υγρά

Καλό θα είναι να έχουμε πάντα μαζί μας ιαματικό νερό σε μορφή σπρέι και

να ψεκάζουμε συχνά τα σημεία του σώματος μας που είναι εκτεθειμένα στον ήλιο

Σε έντονη εφίδρωση φροντίζουμε για την λήψη αλατιού για να κρατηθεί το

επίπεδο των υγρών στον οργανισμό

Αποφεύγουμε τα οινοπνευματώδη ποτά καταναλώνουμε μικρά ελαφρά

γεύματα χωρίς λιπαρά αλλά με πολλά φρούτα και λαχανικά

Αποφεύγουμε τη βαριά σωματική εργασία σε ζεστούς χώρους με άπνοια και

μεγάλη υγρασία

[110]

Δεν περνάμε και δεν τρέχουμε πολλή ώρα κάτω από τον ήλιο αποφεύγουμε

τις μεγάλες διαδρομές με τα μέσα συγκοινωνίας

Τέλος ζητάμε την συμβουλή του γιατρού μας για οποιοδήποτε πρόβλημα

υγείας

Οι πιο ευπαθείς ομάδες σε υψηλές θερμοκρασίες είναι τα νεογνά και τα βρέφη

οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα Ειδικά όσοι πάσχουν από

χρόνια αναπνευστικά καρδιαγγειακά κλπ νοσήματα πρέπει να συμβουλεύονται

τον γιατρό τους αν θα συνεχίσουν την αγωγή και σε ποια δοσολογία διότι μερικά

φάρμακα έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν την θερμοκρασία του σώματος

913 Συμπτώματα Θερμοπληξίας

Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας μπορεί να μοιάζουν με αυτά της καρδιακής

προσβολής ή του εγκεφαλικού επεισοδίου

Στα πρώτα σημεία και συμπτώματα θερμοπληξίας περιλαμβάνονται

bull Δυνατός πονοκέφαλος

bull Ατονία

bull Αίσθημα καταβολής δυνάμεων

bull Τάση για λιποθυμία

bull Πτώση της αρτηριακής πίεσης

bull Ταχύς αλλά αδύναμος σφυγμός

bull Δυσκολία στην αναπνοή

bull Έντονη εφίδρωση

bull Κράμπες κυρίως στους μύες της κοιλίας και των κάτω άκρων

bull Παράξενη συμπεριφορά

bull Ψευδαισθήσεις

bull Σύγχυση

bull Διέγερση

bull Αποπροσανατολισμός

[111]

bull Ναυτία

bull Εμετοί

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις εμφανίζονται

bull Πολύ υψηλός πυρετός (gt39 οC)

bull Απουσία εφίδρωσης με δέρμα καυτό ερυθρό και ξηρό

bull Εμετοί - Διάρροιες

bull Ταχύπνοια και προοδευτική εξασθένιση των σφυγμών

Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα παρατηρούνται

bull Διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος

bull Έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

bull Νεφρική και αναπνευστική ανεπάρκεια που εκδηλώνονται με αναστολή της αποβολής ούρων και πνευμονικό οίδημα

bull Σπασμοί

bull Απώλεια αισθήσεων

bull Σε ακραίες περιπτώσεις Κώμα ακόμα και Θάνατος

914 Αντιμετώπιση Θερμοπληξίας

Μεταφέρουμε τον θερμόπληκτο σε μέρος δροσερό ευάερο σκιερό

Αφαιρέστε ταχέως τα ρούχα του ασθενούς

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Ψεκάστε το σώμα με δροσερό νερό Η χρήση πάγου είναι καλό να

αποφεύγεται αλλά θα πρέπει να επιχειρείται αν η θερμοκρασία δεν

πέφτειΧρησιμοποιείστε ανεμιστήρες ή οποιοδήποτε μέσο μπορεί να

διοχετεύσει αέρα με μεγάλη ταχύτητα (Προσοχή στο συνδυασμό νερού

και ανεμιστήρα Κίνδυνος ηλεκτροπληξίας)

[112]

Βάλτε τον ασθενή σε πλάγια θέση ώστε να είναι σε έκθεση μεγάλη

επιφάνεια του δέρματος του στη ροή του αέρα

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και στο κεφάλι του

Κάνουμε εντριβές στα άκρα του με κατεύθυνση από κάτω προς τα

πάνω

Αν μπορεί να πιει του δίνουμε πολλά υγρά και μικρές ποσότητες

αλατιού

Εννοείται ότι ειδοποιείτε το 166 Ο θερμόπληκτος πολλές φορές

χρειάζεται νοσηλεία σε Εντατική Μονάδα

Ελέγχετε διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίζετε τις

προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει

στους 38 οC

92 Ηλίαση

Η ηλίαση είναι η διαταραχή που εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη έκθεση

στον ήλιο με ακάλυπτο το κεφάλι και τον αυχένα Κατά τις μεσημβρινές ώρες που

οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στην γη ο κίνδυνος ηλίασης είναι

μεγαλύτερος

Συμβαίνει σε κουρασμένα άτομα και κυρίως τα παιδιά και τους ηλικιωμένους

Εμφανίζεται όταν η ηλιακή ακτινοβολία είναι έντονη και άμεση και οφείλεται στην

ευαισθησία που έχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος στην θερμότητα

Όταν λόγω παρατεταμένης έκθεσης στον ήλιο οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί του

σώματος υφίστανται κόπωση και ανεπαρκούν εμφανίζεται ηλίαση

Ομοιόσταση ονομάζεται η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερές τις

συνθήκες του εσωτερικού του περιβάλλοντος (θερμοκρασία συγκεντρώσεις

διάφορων συστατικών κτλ) παρά τις εξωτερικές μεταβολές

[113]

921 Συμπτώματα Ηλίασης

Τα συμπτώματά της μπορεί να είναι ελαφριάς μορφής αλλά και βαριάς Οι

ελαφριές μορφές ηλίασης εκδηλώνονται με αίσθημα γενικής κόπωσης ζάλη και

αναπνευστική δυσχέρεια Το πρόσωπο γίνεται κόκκινο και σε ορισμένες

περιπτώσεις ωχρό Σε ορισμένες περιπτώσεις δημιουργούνται φουσκάλες στο

δέρμα Η βαριά μορφή ηλίασης εκδηλώνεται με γενική κατάπτωση ίλιγγο ναυτία ή

και εμετό κοκκίνισμα στο πρόσωπο επιτάχυνση του σφυγμού και της αναπνοής

πυρετό (38deg-39deg) σπασμούς και απώλεια αισθήσεων

Συνοπτικά η ηλίαση εκδηλώνεται με

bull ατονία

bull ζάλη

bull αδυναμία

bull κράμπες

bull σύγχυση

bull ναυτία

bull εμετό

bull λιποθυμία

bull πονοκέφαλο

bull εγκεφαλική δυσλειτουργία

bull διαταραχές ούρων

[114]

Στην ήπια ηλίαση ο πάσχων έχει κουδούνισμα στα αυτιά πονοκέφαλο και

ναυτία Επιπλέον επιταχύνεται ο καρδιακός παλμός η αναπνοή και τα μάτια είναι

διευρυμένα

Όταν ηλίαση είναι μέτρια το άτομο έχει έντονο πονοκέφαλο αδυναμία και

πιθανή απώλεια της συνείδησης (μπορεί και να μπερδεύεται ακόμα και με άτομα

του περιβάλλοντος του που του είναι οικεία)

Μπορεί να υπάρχει ναυτία εμετός γρήγορη αναπνοή και ταχυπαλμία Τα ρίγη

και η αίσθηση ότι κρυώνει είναι κάτι συνηθισμένο

Συχνό είναι και το αίσθημα λιποθυμίας ή ζάλης Σε ορισμένες περιπτώσεις

δημιουργούνται φουσκάλες στο δέρμα Υπάρχει γενική κατάπτωση ίλιγγος και

πυρετός (η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται στους 38-39 βαθμούς Κελσίου

Στη σοβαρή ηλίαση το θύμα χάνει τη συνείδησή του το πρόσωπό του γίνεται

κόκκινο και στη συνέχεια χλωμό

Μπορεί να εκδηλωθούν σπασμοί παραισθήσεις και παραλήρημα

Αρκετές φορές υπάρχει ακούσια ούρηση και αφόδευση

Υπάρχει υψηλός πυρετός και η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να φτάσει

στους 41 βαθμούς Κελσίου Εάν δεν αντιμετωπιστεί η σοβαρή ηλίαση το

συντομότερο μπορεί να προκύψουν ακόμα εγκεφαλικές βλάβες

922 Πρώτες Βοήθειες σε περίπτωση Ηλίασης

bull Πρέπει να μεταφέρετε το θύμα σε δροσερό μέρος με ίσκιο

bull Να του κάνετε ένα δροσερό μπάνιο ή να το δροσίσετε εάν δεν δύναται να

κάνει μπάνιο με βρεγμένα πανιά

bull Χαλαρώνετε τη ζώνη και αφαιρείτε τα ρούχα του

bull Κρύα πετσέτα στον αυχένα για μείωση θερμοκρασίας

bull Παυσίπονο για τον πονοκέφαλο

[115]

bull Αντιπυρετικό για τον πυρετό

bull Άφθονα υγρά (χωρίς ζάχαρη) ndash Ισοτονικά ροφήματα

bull Διαλύετε ένα κουταλάκι γλυκού αλάτι σε ένα κιλό νερό και δίνετε στο θύμα

να πίνει αργά-αργά

bull Μην δίδετε υγρά εάν ο ασθενής κάνει εμετό ή εάν έχει ναυτία υπνηλία

μειωμένη εγρήγορση

bull Η ιατρική εξέταση μπορεί να είναι απαραίτητη

[116]

δυσκολεύει και εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα και την αποβολή θερμότητας

του σώματος

911 Προδιαθεσικοί παράγοντες

Ηλικία άνω των 65 ετών βρέφη παιδιά

Καρδιακή ανεπάρκεια χρόνια ασθένεια των νεφρών ή του ήπατος

Χρήση αλκοόλ και άλλων κατασταλτικών φαρμάκων

Χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων αντιπαρκινσονικών ορισμένων

αντιαλλεργικών κλπ

Ιστορικό παλαιότερης θερμοπληξίας

Μοναχικά εξασθενημένα άτομα

Υπέρβαρα άτομα

Ερασιτέχνες απροπόνητοι αθλητές σε κοπιώδεις αθλητικές δραστηριότητες

(πχ σε μαραθώνιο)

Εργασία κάτω από πολύ υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος

912 Μέτρα για την πρόληψη της θερμοπληξίας

Αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο

Προτιμούμε σκιερά και δροσερά μέρη ντυνόμαστε ελαφρά με άνετα και

ανοιχτόχρωμα ρούχα καπέλο και γυαλιά ηλίου

Αποφεύγουμε χώρους με συνωστισμό

Κάνουμε χλιαρά ντους πίνουμε πολλά υγρά

Καλό θα είναι να έχουμε πάντα μαζί μας ιαματικό νερό σε μορφή σπρέι και

να ψεκάζουμε συχνά τα σημεία του σώματος μας που είναι εκτεθειμένα στον ήλιο

Σε έντονη εφίδρωση φροντίζουμε για την λήψη αλατιού για να κρατηθεί το

επίπεδο των υγρών στον οργανισμό

Αποφεύγουμε τα οινοπνευματώδη ποτά καταναλώνουμε μικρά ελαφρά

γεύματα χωρίς λιπαρά αλλά με πολλά φρούτα και λαχανικά

Αποφεύγουμε τη βαριά σωματική εργασία σε ζεστούς χώρους με άπνοια και

μεγάλη υγρασία

[110]

Δεν περνάμε και δεν τρέχουμε πολλή ώρα κάτω από τον ήλιο αποφεύγουμε

τις μεγάλες διαδρομές με τα μέσα συγκοινωνίας

Τέλος ζητάμε την συμβουλή του γιατρού μας για οποιοδήποτε πρόβλημα

υγείας

Οι πιο ευπαθείς ομάδες σε υψηλές θερμοκρασίες είναι τα νεογνά και τα βρέφη

οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα Ειδικά όσοι πάσχουν από

χρόνια αναπνευστικά καρδιαγγειακά κλπ νοσήματα πρέπει να συμβουλεύονται

τον γιατρό τους αν θα συνεχίσουν την αγωγή και σε ποια δοσολογία διότι μερικά

φάρμακα έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν την θερμοκρασία του σώματος

913 Συμπτώματα Θερμοπληξίας

Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας μπορεί να μοιάζουν με αυτά της καρδιακής

προσβολής ή του εγκεφαλικού επεισοδίου

Στα πρώτα σημεία και συμπτώματα θερμοπληξίας περιλαμβάνονται

bull Δυνατός πονοκέφαλος

bull Ατονία

bull Αίσθημα καταβολής δυνάμεων

bull Τάση για λιποθυμία

bull Πτώση της αρτηριακής πίεσης

bull Ταχύς αλλά αδύναμος σφυγμός

bull Δυσκολία στην αναπνοή

bull Έντονη εφίδρωση

bull Κράμπες κυρίως στους μύες της κοιλίας και των κάτω άκρων

bull Παράξενη συμπεριφορά

bull Ψευδαισθήσεις

bull Σύγχυση

bull Διέγερση

bull Αποπροσανατολισμός

[111]

bull Ναυτία

bull Εμετοί

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις εμφανίζονται

bull Πολύ υψηλός πυρετός (gt39 οC)

bull Απουσία εφίδρωσης με δέρμα καυτό ερυθρό και ξηρό

bull Εμετοί - Διάρροιες

bull Ταχύπνοια και προοδευτική εξασθένιση των σφυγμών

Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα παρατηρούνται

bull Διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος

bull Έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

bull Νεφρική και αναπνευστική ανεπάρκεια που εκδηλώνονται με αναστολή της αποβολής ούρων και πνευμονικό οίδημα

bull Σπασμοί

bull Απώλεια αισθήσεων

bull Σε ακραίες περιπτώσεις Κώμα ακόμα και Θάνατος

914 Αντιμετώπιση Θερμοπληξίας

Μεταφέρουμε τον θερμόπληκτο σε μέρος δροσερό ευάερο σκιερό

Αφαιρέστε ταχέως τα ρούχα του ασθενούς

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Ψεκάστε το σώμα με δροσερό νερό Η χρήση πάγου είναι καλό να

αποφεύγεται αλλά θα πρέπει να επιχειρείται αν η θερμοκρασία δεν

πέφτειΧρησιμοποιείστε ανεμιστήρες ή οποιοδήποτε μέσο μπορεί να

διοχετεύσει αέρα με μεγάλη ταχύτητα (Προσοχή στο συνδυασμό νερού

και ανεμιστήρα Κίνδυνος ηλεκτροπληξίας)

[112]

Βάλτε τον ασθενή σε πλάγια θέση ώστε να είναι σε έκθεση μεγάλη

επιφάνεια του δέρματος του στη ροή του αέρα

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και στο κεφάλι του

Κάνουμε εντριβές στα άκρα του με κατεύθυνση από κάτω προς τα

πάνω

Αν μπορεί να πιει του δίνουμε πολλά υγρά και μικρές ποσότητες

αλατιού

Εννοείται ότι ειδοποιείτε το 166 Ο θερμόπληκτος πολλές φορές

χρειάζεται νοσηλεία σε Εντατική Μονάδα

Ελέγχετε διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίζετε τις

προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει

στους 38 οC

92 Ηλίαση

Η ηλίαση είναι η διαταραχή που εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη έκθεση

στον ήλιο με ακάλυπτο το κεφάλι και τον αυχένα Κατά τις μεσημβρινές ώρες που

οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στην γη ο κίνδυνος ηλίασης είναι

μεγαλύτερος

Συμβαίνει σε κουρασμένα άτομα και κυρίως τα παιδιά και τους ηλικιωμένους

Εμφανίζεται όταν η ηλιακή ακτινοβολία είναι έντονη και άμεση και οφείλεται στην

ευαισθησία που έχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος στην θερμότητα

Όταν λόγω παρατεταμένης έκθεσης στον ήλιο οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί του

σώματος υφίστανται κόπωση και ανεπαρκούν εμφανίζεται ηλίαση

Ομοιόσταση ονομάζεται η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερές τις

συνθήκες του εσωτερικού του περιβάλλοντος (θερμοκρασία συγκεντρώσεις

διάφορων συστατικών κτλ) παρά τις εξωτερικές μεταβολές

[113]

921 Συμπτώματα Ηλίασης

Τα συμπτώματά της μπορεί να είναι ελαφριάς μορφής αλλά και βαριάς Οι

ελαφριές μορφές ηλίασης εκδηλώνονται με αίσθημα γενικής κόπωσης ζάλη και

αναπνευστική δυσχέρεια Το πρόσωπο γίνεται κόκκινο και σε ορισμένες

περιπτώσεις ωχρό Σε ορισμένες περιπτώσεις δημιουργούνται φουσκάλες στο

δέρμα Η βαριά μορφή ηλίασης εκδηλώνεται με γενική κατάπτωση ίλιγγο ναυτία ή

και εμετό κοκκίνισμα στο πρόσωπο επιτάχυνση του σφυγμού και της αναπνοής

πυρετό (38deg-39deg) σπασμούς και απώλεια αισθήσεων

Συνοπτικά η ηλίαση εκδηλώνεται με

bull ατονία

bull ζάλη

bull αδυναμία

bull κράμπες

bull σύγχυση

bull ναυτία

bull εμετό

bull λιποθυμία

bull πονοκέφαλο

bull εγκεφαλική δυσλειτουργία

bull διαταραχές ούρων

[114]

Στην ήπια ηλίαση ο πάσχων έχει κουδούνισμα στα αυτιά πονοκέφαλο και

ναυτία Επιπλέον επιταχύνεται ο καρδιακός παλμός η αναπνοή και τα μάτια είναι

διευρυμένα

Όταν ηλίαση είναι μέτρια το άτομο έχει έντονο πονοκέφαλο αδυναμία και

πιθανή απώλεια της συνείδησης (μπορεί και να μπερδεύεται ακόμα και με άτομα

του περιβάλλοντος του που του είναι οικεία)

Μπορεί να υπάρχει ναυτία εμετός γρήγορη αναπνοή και ταχυπαλμία Τα ρίγη

και η αίσθηση ότι κρυώνει είναι κάτι συνηθισμένο

Συχνό είναι και το αίσθημα λιποθυμίας ή ζάλης Σε ορισμένες περιπτώσεις

δημιουργούνται φουσκάλες στο δέρμα Υπάρχει γενική κατάπτωση ίλιγγος και

πυρετός (η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται στους 38-39 βαθμούς Κελσίου

Στη σοβαρή ηλίαση το θύμα χάνει τη συνείδησή του το πρόσωπό του γίνεται

κόκκινο και στη συνέχεια χλωμό

Μπορεί να εκδηλωθούν σπασμοί παραισθήσεις και παραλήρημα

Αρκετές φορές υπάρχει ακούσια ούρηση και αφόδευση

Υπάρχει υψηλός πυρετός και η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να φτάσει

στους 41 βαθμούς Κελσίου Εάν δεν αντιμετωπιστεί η σοβαρή ηλίαση το

συντομότερο μπορεί να προκύψουν ακόμα εγκεφαλικές βλάβες

922 Πρώτες Βοήθειες σε περίπτωση Ηλίασης

bull Πρέπει να μεταφέρετε το θύμα σε δροσερό μέρος με ίσκιο

bull Να του κάνετε ένα δροσερό μπάνιο ή να το δροσίσετε εάν δεν δύναται να

κάνει μπάνιο με βρεγμένα πανιά

bull Χαλαρώνετε τη ζώνη και αφαιρείτε τα ρούχα του

bull Κρύα πετσέτα στον αυχένα για μείωση θερμοκρασίας

bull Παυσίπονο για τον πονοκέφαλο

[115]

bull Αντιπυρετικό για τον πυρετό

bull Άφθονα υγρά (χωρίς ζάχαρη) ndash Ισοτονικά ροφήματα

bull Διαλύετε ένα κουταλάκι γλυκού αλάτι σε ένα κιλό νερό και δίνετε στο θύμα

να πίνει αργά-αργά

bull Μην δίδετε υγρά εάν ο ασθενής κάνει εμετό ή εάν έχει ναυτία υπνηλία

μειωμένη εγρήγορση

bull Η ιατρική εξέταση μπορεί να είναι απαραίτητη

[116]

Δεν περνάμε και δεν τρέχουμε πολλή ώρα κάτω από τον ήλιο αποφεύγουμε

τις μεγάλες διαδρομές με τα μέσα συγκοινωνίας

Τέλος ζητάμε την συμβουλή του γιατρού μας για οποιοδήποτε πρόβλημα

υγείας

Οι πιο ευπαθείς ομάδες σε υψηλές θερμοκρασίες είναι τα νεογνά και τα βρέφη

οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα Ειδικά όσοι πάσχουν από

χρόνια αναπνευστικά καρδιαγγειακά κλπ νοσήματα πρέπει να συμβουλεύονται

τον γιατρό τους αν θα συνεχίσουν την αγωγή και σε ποια δοσολογία διότι μερικά

φάρμακα έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν την θερμοκρασία του σώματος

913 Συμπτώματα Θερμοπληξίας

Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας μπορεί να μοιάζουν με αυτά της καρδιακής

προσβολής ή του εγκεφαλικού επεισοδίου

Στα πρώτα σημεία και συμπτώματα θερμοπληξίας περιλαμβάνονται

bull Δυνατός πονοκέφαλος

bull Ατονία

bull Αίσθημα καταβολής δυνάμεων

bull Τάση για λιποθυμία

bull Πτώση της αρτηριακής πίεσης

bull Ταχύς αλλά αδύναμος σφυγμός

bull Δυσκολία στην αναπνοή

bull Έντονη εφίδρωση

bull Κράμπες κυρίως στους μύες της κοιλίας και των κάτω άκρων

bull Παράξενη συμπεριφορά

bull Ψευδαισθήσεις

bull Σύγχυση

bull Διέγερση

bull Αποπροσανατολισμός

[111]

bull Ναυτία

bull Εμετοί

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις εμφανίζονται

bull Πολύ υψηλός πυρετός (gt39 οC)

bull Απουσία εφίδρωσης με δέρμα καυτό ερυθρό και ξηρό

bull Εμετοί - Διάρροιες

bull Ταχύπνοια και προοδευτική εξασθένιση των σφυγμών

Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα παρατηρούνται

bull Διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος

bull Έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

bull Νεφρική και αναπνευστική ανεπάρκεια που εκδηλώνονται με αναστολή της αποβολής ούρων και πνευμονικό οίδημα

bull Σπασμοί

bull Απώλεια αισθήσεων

bull Σε ακραίες περιπτώσεις Κώμα ακόμα και Θάνατος

914 Αντιμετώπιση Θερμοπληξίας

Μεταφέρουμε τον θερμόπληκτο σε μέρος δροσερό ευάερο σκιερό

Αφαιρέστε ταχέως τα ρούχα του ασθενούς

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Ψεκάστε το σώμα με δροσερό νερό Η χρήση πάγου είναι καλό να

αποφεύγεται αλλά θα πρέπει να επιχειρείται αν η θερμοκρασία δεν

πέφτειΧρησιμοποιείστε ανεμιστήρες ή οποιοδήποτε μέσο μπορεί να

διοχετεύσει αέρα με μεγάλη ταχύτητα (Προσοχή στο συνδυασμό νερού

και ανεμιστήρα Κίνδυνος ηλεκτροπληξίας)

[112]

Βάλτε τον ασθενή σε πλάγια θέση ώστε να είναι σε έκθεση μεγάλη

επιφάνεια του δέρματος του στη ροή του αέρα

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και στο κεφάλι του

Κάνουμε εντριβές στα άκρα του με κατεύθυνση από κάτω προς τα

πάνω

Αν μπορεί να πιει του δίνουμε πολλά υγρά και μικρές ποσότητες

αλατιού

Εννοείται ότι ειδοποιείτε το 166 Ο θερμόπληκτος πολλές φορές

χρειάζεται νοσηλεία σε Εντατική Μονάδα

Ελέγχετε διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίζετε τις

προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει

στους 38 οC

92 Ηλίαση

Η ηλίαση είναι η διαταραχή που εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη έκθεση

στον ήλιο με ακάλυπτο το κεφάλι και τον αυχένα Κατά τις μεσημβρινές ώρες που

οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στην γη ο κίνδυνος ηλίασης είναι

μεγαλύτερος

Συμβαίνει σε κουρασμένα άτομα και κυρίως τα παιδιά και τους ηλικιωμένους

Εμφανίζεται όταν η ηλιακή ακτινοβολία είναι έντονη και άμεση και οφείλεται στην

ευαισθησία που έχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος στην θερμότητα

Όταν λόγω παρατεταμένης έκθεσης στον ήλιο οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί του

σώματος υφίστανται κόπωση και ανεπαρκούν εμφανίζεται ηλίαση

Ομοιόσταση ονομάζεται η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερές τις

συνθήκες του εσωτερικού του περιβάλλοντος (θερμοκρασία συγκεντρώσεις

διάφορων συστατικών κτλ) παρά τις εξωτερικές μεταβολές

[113]

921 Συμπτώματα Ηλίασης

Τα συμπτώματά της μπορεί να είναι ελαφριάς μορφής αλλά και βαριάς Οι

ελαφριές μορφές ηλίασης εκδηλώνονται με αίσθημα γενικής κόπωσης ζάλη και

αναπνευστική δυσχέρεια Το πρόσωπο γίνεται κόκκινο και σε ορισμένες

περιπτώσεις ωχρό Σε ορισμένες περιπτώσεις δημιουργούνται φουσκάλες στο

δέρμα Η βαριά μορφή ηλίασης εκδηλώνεται με γενική κατάπτωση ίλιγγο ναυτία ή

και εμετό κοκκίνισμα στο πρόσωπο επιτάχυνση του σφυγμού και της αναπνοής

πυρετό (38deg-39deg) σπασμούς και απώλεια αισθήσεων

Συνοπτικά η ηλίαση εκδηλώνεται με

bull ατονία

bull ζάλη

bull αδυναμία

bull κράμπες

bull σύγχυση

bull ναυτία

bull εμετό

bull λιποθυμία

bull πονοκέφαλο

bull εγκεφαλική δυσλειτουργία

bull διαταραχές ούρων

[114]

Στην ήπια ηλίαση ο πάσχων έχει κουδούνισμα στα αυτιά πονοκέφαλο και

ναυτία Επιπλέον επιταχύνεται ο καρδιακός παλμός η αναπνοή και τα μάτια είναι

διευρυμένα

Όταν ηλίαση είναι μέτρια το άτομο έχει έντονο πονοκέφαλο αδυναμία και

πιθανή απώλεια της συνείδησης (μπορεί και να μπερδεύεται ακόμα και με άτομα

του περιβάλλοντος του που του είναι οικεία)

Μπορεί να υπάρχει ναυτία εμετός γρήγορη αναπνοή και ταχυπαλμία Τα ρίγη

και η αίσθηση ότι κρυώνει είναι κάτι συνηθισμένο

Συχνό είναι και το αίσθημα λιποθυμίας ή ζάλης Σε ορισμένες περιπτώσεις

δημιουργούνται φουσκάλες στο δέρμα Υπάρχει γενική κατάπτωση ίλιγγος και

πυρετός (η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται στους 38-39 βαθμούς Κελσίου

Στη σοβαρή ηλίαση το θύμα χάνει τη συνείδησή του το πρόσωπό του γίνεται

κόκκινο και στη συνέχεια χλωμό

Μπορεί να εκδηλωθούν σπασμοί παραισθήσεις και παραλήρημα

Αρκετές φορές υπάρχει ακούσια ούρηση και αφόδευση

Υπάρχει υψηλός πυρετός και η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να φτάσει

στους 41 βαθμούς Κελσίου Εάν δεν αντιμετωπιστεί η σοβαρή ηλίαση το

συντομότερο μπορεί να προκύψουν ακόμα εγκεφαλικές βλάβες

922 Πρώτες Βοήθειες σε περίπτωση Ηλίασης

bull Πρέπει να μεταφέρετε το θύμα σε δροσερό μέρος με ίσκιο

bull Να του κάνετε ένα δροσερό μπάνιο ή να το δροσίσετε εάν δεν δύναται να

κάνει μπάνιο με βρεγμένα πανιά

bull Χαλαρώνετε τη ζώνη και αφαιρείτε τα ρούχα του

bull Κρύα πετσέτα στον αυχένα για μείωση θερμοκρασίας

bull Παυσίπονο για τον πονοκέφαλο

[115]

bull Αντιπυρετικό για τον πυρετό

bull Άφθονα υγρά (χωρίς ζάχαρη) ndash Ισοτονικά ροφήματα

bull Διαλύετε ένα κουταλάκι γλυκού αλάτι σε ένα κιλό νερό και δίνετε στο θύμα

να πίνει αργά-αργά

bull Μην δίδετε υγρά εάν ο ασθενής κάνει εμετό ή εάν έχει ναυτία υπνηλία

μειωμένη εγρήγορση

bull Η ιατρική εξέταση μπορεί να είναι απαραίτητη

[116]

bull Ναυτία

bull Εμετοί

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις εμφανίζονται

bull Πολύ υψηλός πυρετός (gt39 οC)

bull Απουσία εφίδρωσης με δέρμα καυτό ερυθρό και ξηρό

bull Εμετοί - Διάρροιες

bull Ταχύπνοια και προοδευτική εξασθένιση των σφυγμών

Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα παρατηρούνται

bull Διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος

bull Έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

bull Νεφρική και αναπνευστική ανεπάρκεια που εκδηλώνονται με αναστολή της αποβολής ούρων και πνευμονικό οίδημα

bull Σπασμοί

bull Απώλεια αισθήσεων

bull Σε ακραίες περιπτώσεις Κώμα ακόμα και Θάνατος

914 Αντιμετώπιση Θερμοπληξίας

Μεταφέρουμε τον θερμόπληκτο σε μέρος δροσερό ευάερο σκιερό

Αφαιρέστε ταχέως τα ρούχα του ασθενούς

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Ψεκάστε το σώμα με δροσερό νερό Η χρήση πάγου είναι καλό να

αποφεύγεται αλλά θα πρέπει να επιχειρείται αν η θερμοκρασία δεν

πέφτειΧρησιμοποιείστε ανεμιστήρες ή οποιοδήποτε μέσο μπορεί να

διοχετεύσει αέρα με μεγάλη ταχύτητα (Προσοχή στο συνδυασμό νερού

και ανεμιστήρα Κίνδυνος ηλεκτροπληξίας)

[112]

Βάλτε τον ασθενή σε πλάγια θέση ώστε να είναι σε έκθεση μεγάλη

επιφάνεια του δέρματος του στη ροή του αέρα

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και στο κεφάλι του

Κάνουμε εντριβές στα άκρα του με κατεύθυνση από κάτω προς τα

πάνω

Αν μπορεί να πιει του δίνουμε πολλά υγρά και μικρές ποσότητες

αλατιού

Εννοείται ότι ειδοποιείτε το 166 Ο θερμόπληκτος πολλές φορές

χρειάζεται νοσηλεία σε Εντατική Μονάδα

Ελέγχετε διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίζετε τις

προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει

στους 38 οC

92 Ηλίαση

Η ηλίαση είναι η διαταραχή που εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη έκθεση

στον ήλιο με ακάλυπτο το κεφάλι και τον αυχένα Κατά τις μεσημβρινές ώρες που

οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στην γη ο κίνδυνος ηλίασης είναι

μεγαλύτερος

Συμβαίνει σε κουρασμένα άτομα και κυρίως τα παιδιά και τους ηλικιωμένους

Εμφανίζεται όταν η ηλιακή ακτινοβολία είναι έντονη και άμεση και οφείλεται στην

ευαισθησία που έχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος στην θερμότητα

Όταν λόγω παρατεταμένης έκθεσης στον ήλιο οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί του

σώματος υφίστανται κόπωση και ανεπαρκούν εμφανίζεται ηλίαση

Ομοιόσταση ονομάζεται η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερές τις

συνθήκες του εσωτερικού του περιβάλλοντος (θερμοκρασία συγκεντρώσεις

διάφορων συστατικών κτλ) παρά τις εξωτερικές μεταβολές

[113]

921 Συμπτώματα Ηλίασης

Τα συμπτώματά της μπορεί να είναι ελαφριάς μορφής αλλά και βαριάς Οι

ελαφριές μορφές ηλίασης εκδηλώνονται με αίσθημα γενικής κόπωσης ζάλη και

αναπνευστική δυσχέρεια Το πρόσωπο γίνεται κόκκινο και σε ορισμένες

περιπτώσεις ωχρό Σε ορισμένες περιπτώσεις δημιουργούνται φουσκάλες στο

δέρμα Η βαριά μορφή ηλίασης εκδηλώνεται με γενική κατάπτωση ίλιγγο ναυτία ή

και εμετό κοκκίνισμα στο πρόσωπο επιτάχυνση του σφυγμού και της αναπνοής

πυρετό (38deg-39deg) σπασμούς και απώλεια αισθήσεων

Συνοπτικά η ηλίαση εκδηλώνεται με

bull ατονία

bull ζάλη

bull αδυναμία

bull κράμπες

bull σύγχυση

bull ναυτία

bull εμετό

bull λιποθυμία

bull πονοκέφαλο

bull εγκεφαλική δυσλειτουργία

bull διαταραχές ούρων

[114]

Στην ήπια ηλίαση ο πάσχων έχει κουδούνισμα στα αυτιά πονοκέφαλο και

ναυτία Επιπλέον επιταχύνεται ο καρδιακός παλμός η αναπνοή και τα μάτια είναι

διευρυμένα

Όταν ηλίαση είναι μέτρια το άτομο έχει έντονο πονοκέφαλο αδυναμία και

πιθανή απώλεια της συνείδησης (μπορεί και να μπερδεύεται ακόμα και με άτομα

του περιβάλλοντος του που του είναι οικεία)

Μπορεί να υπάρχει ναυτία εμετός γρήγορη αναπνοή και ταχυπαλμία Τα ρίγη

και η αίσθηση ότι κρυώνει είναι κάτι συνηθισμένο

Συχνό είναι και το αίσθημα λιποθυμίας ή ζάλης Σε ορισμένες περιπτώσεις

δημιουργούνται φουσκάλες στο δέρμα Υπάρχει γενική κατάπτωση ίλιγγος και

πυρετός (η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται στους 38-39 βαθμούς Κελσίου

Στη σοβαρή ηλίαση το θύμα χάνει τη συνείδησή του το πρόσωπό του γίνεται

κόκκινο και στη συνέχεια χλωμό

Μπορεί να εκδηλωθούν σπασμοί παραισθήσεις και παραλήρημα

Αρκετές φορές υπάρχει ακούσια ούρηση και αφόδευση

Υπάρχει υψηλός πυρετός και η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να φτάσει

στους 41 βαθμούς Κελσίου Εάν δεν αντιμετωπιστεί η σοβαρή ηλίαση το

συντομότερο μπορεί να προκύψουν ακόμα εγκεφαλικές βλάβες

922 Πρώτες Βοήθειες σε περίπτωση Ηλίασης

bull Πρέπει να μεταφέρετε το θύμα σε δροσερό μέρος με ίσκιο

bull Να του κάνετε ένα δροσερό μπάνιο ή να το δροσίσετε εάν δεν δύναται να

κάνει μπάνιο με βρεγμένα πανιά

bull Χαλαρώνετε τη ζώνη και αφαιρείτε τα ρούχα του

bull Κρύα πετσέτα στον αυχένα για μείωση θερμοκρασίας

bull Παυσίπονο για τον πονοκέφαλο

[115]

bull Αντιπυρετικό για τον πυρετό

bull Άφθονα υγρά (χωρίς ζάχαρη) ndash Ισοτονικά ροφήματα

bull Διαλύετε ένα κουταλάκι γλυκού αλάτι σε ένα κιλό νερό και δίνετε στο θύμα

να πίνει αργά-αργά

bull Μην δίδετε υγρά εάν ο ασθενής κάνει εμετό ή εάν έχει ναυτία υπνηλία

μειωμένη εγρήγορση

bull Η ιατρική εξέταση μπορεί να είναι απαραίτητη

[116]

Βάλτε τον ασθενή σε πλάγια θέση ώστε να είναι σε έκθεση μεγάλη

επιφάνεια του δέρματος του στη ροή του αέρα

Του βρέχουμε το πρόσωπο το λαιμό και το στήθος με κρύο νερό

Τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και στο κεφάλι του

Κάνουμε εντριβές στα άκρα του με κατεύθυνση από κάτω προς τα

πάνω

Αν μπορεί να πιει του δίνουμε πολλά υγρά και μικρές ποσότητες

αλατιού

Εννοείται ότι ειδοποιείτε το 166 Ο θερμόπληκτος πολλές φορές

χρειάζεται νοσηλεία σε Εντατική Μονάδα

Ελέγχετε διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίζετε τις

προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει

στους 38 οC

92 Ηλίαση

Η ηλίαση είναι η διαταραχή που εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη έκθεση

στον ήλιο με ακάλυπτο το κεφάλι και τον αυχένα Κατά τις μεσημβρινές ώρες που

οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στην γη ο κίνδυνος ηλίασης είναι

μεγαλύτερος

Συμβαίνει σε κουρασμένα άτομα και κυρίως τα παιδιά και τους ηλικιωμένους

Εμφανίζεται όταν η ηλιακή ακτινοβολία είναι έντονη και άμεση και οφείλεται στην

ευαισθησία που έχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος στην θερμότητα

Όταν λόγω παρατεταμένης έκθεσης στον ήλιο οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί του

σώματος υφίστανται κόπωση και ανεπαρκούν εμφανίζεται ηλίαση

Ομοιόσταση ονομάζεται η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερές τις

συνθήκες του εσωτερικού του περιβάλλοντος (θερμοκρασία συγκεντρώσεις

διάφορων συστατικών κτλ) παρά τις εξωτερικές μεταβολές

[113]

921 Συμπτώματα Ηλίασης

Τα συμπτώματά της μπορεί να είναι ελαφριάς μορφής αλλά και βαριάς Οι

ελαφριές μορφές ηλίασης εκδηλώνονται με αίσθημα γενικής κόπωσης ζάλη και

αναπνευστική δυσχέρεια Το πρόσωπο γίνεται κόκκινο και σε ορισμένες

περιπτώσεις ωχρό Σε ορισμένες περιπτώσεις δημιουργούνται φουσκάλες στο

δέρμα Η βαριά μορφή ηλίασης εκδηλώνεται με γενική κατάπτωση ίλιγγο ναυτία ή

και εμετό κοκκίνισμα στο πρόσωπο επιτάχυνση του σφυγμού και της αναπνοής

πυρετό (38deg-39deg) σπασμούς και απώλεια αισθήσεων

Συνοπτικά η ηλίαση εκδηλώνεται με

bull ατονία

bull ζάλη

bull αδυναμία

bull κράμπες

bull σύγχυση

bull ναυτία

bull εμετό

bull λιποθυμία

bull πονοκέφαλο

bull εγκεφαλική δυσλειτουργία

bull διαταραχές ούρων

[114]

Στην ήπια ηλίαση ο πάσχων έχει κουδούνισμα στα αυτιά πονοκέφαλο και

ναυτία Επιπλέον επιταχύνεται ο καρδιακός παλμός η αναπνοή και τα μάτια είναι

διευρυμένα

Όταν ηλίαση είναι μέτρια το άτομο έχει έντονο πονοκέφαλο αδυναμία και

πιθανή απώλεια της συνείδησης (μπορεί και να μπερδεύεται ακόμα και με άτομα

του περιβάλλοντος του που του είναι οικεία)

Μπορεί να υπάρχει ναυτία εμετός γρήγορη αναπνοή και ταχυπαλμία Τα ρίγη

και η αίσθηση ότι κρυώνει είναι κάτι συνηθισμένο

Συχνό είναι και το αίσθημα λιποθυμίας ή ζάλης Σε ορισμένες περιπτώσεις

δημιουργούνται φουσκάλες στο δέρμα Υπάρχει γενική κατάπτωση ίλιγγος και

πυρετός (η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται στους 38-39 βαθμούς Κελσίου

Στη σοβαρή ηλίαση το θύμα χάνει τη συνείδησή του το πρόσωπό του γίνεται

κόκκινο και στη συνέχεια χλωμό

Μπορεί να εκδηλωθούν σπασμοί παραισθήσεις και παραλήρημα

Αρκετές φορές υπάρχει ακούσια ούρηση και αφόδευση

Υπάρχει υψηλός πυρετός και η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να φτάσει

στους 41 βαθμούς Κελσίου Εάν δεν αντιμετωπιστεί η σοβαρή ηλίαση το

συντομότερο μπορεί να προκύψουν ακόμα εγκεφαλικές βλάβες

922 Πρώτες Βοήθειες σε περίπτωση Ηλίασης

bull Πρέπει να μεταφέρετε το θύμα σε δροσερό μέρος με ίσκιο

bull Να του κάνετε ένα δροσερό μπάνιο ή να το δροσίσετε εάν δεν δύναται να

κάνει μπάνιο με βρεγμένα πανιά

bull Χαλαρώνετε τη ζώνη και αφαιρείτε τα ρούχα του

bull Κρύα πετσέτα στον αυχένα για μείωση θερμοκρασίας

bull Παυσίπονο για τον πονοκέφαλο

[115]

bull Αντιπυρετικό για τον πυρετό

bull Άφθονα υγρά (χωρίς ζάχαρη) ndash Ισοτονικά ροφήματα

bull Διαλύετε ένα κουταλάκι γλυκού αλάτι σε ένα κιλό νερό και δίνετε στο θύμα

να πίνει αργά-αργά

bull Μην δίδετε υγρά εάν ο ασθενής κάνει εμετό ή εάν έχει ναυτία υπνηλία

μειωμένη εγρήγορση

bull Η ιατρική εξέταση μπορεί να είναι απαραίτητη

[116]

921 Συμπτώματα Ηλίασης

Τα συμπτώματά της μπορεί να είναι ελαφριάς μορφής αλλά και βαριάς Οι

ελαφριές μορφές ηλίασης εκδηλώνονται με αίσθημα γενικής κόπωσης ζάλη και

αναπνευστική δυσχέρεια Το πρόσωπο γίνεται κόκκινο και σε ορισμένες

περιπτώσεις ωχρό Σε ορισμένες περιπτώσεις δημιουργούνται φουσκάλες στο

δέρμα Η βαριά μορφή ηλίασης εκδηλώνεται με γενική κατάπτωση ίλιγγο ναυτία ή

και εμετό κοκκίνισμα στο πρόσωπο επιτάχυνση του σφυγμού και της αναπνοής

πυρετό (38deg-39deg) σπασμούς και απώλεια αισθήσεων

Συνοπτικά η ηλίαση εκδηλώνεται με

bull ατονία

bull ζάλη

bull αδυναμία

bull κράμπες

bull σύγχυση

bull ναυτία

bull εμετό

bull λιποθυμία

bull πονοκέφαλο

bull εγκεφαλική δυσλειτουργία

bull διαταραχές ούρων

[114]

Στην ήπια ηλίαση ο πάσχων έχει κουδούνισμα στα αυτιά πονοκέφαλο και

ναυτία Επιπλέον επιταχύνεται ο καρδιακός παλμός η αναπνοή και τα μάτια είναι

διευρυμένα

Όταν ηλίαση είναι μέτρια το άτομο έχει έντονο πονοκέφαλο αδυναμία και

πιθανή απώλεια της συνείδησης (μπορεί και να μπερδεύεται ακόμα και με άτομα

του περιβάλλοντος του που του είναι οικεία)

Μπορεί να υπάρχει ναυτία εμετός γρήγορη αναπνοή και ταχυπαλμία Τα ρίγη

και η αίσθηση ότι κρυώνει είναι κάτι συνηθισμένο

Συχνό είναι και το αίσθημα λιποθυμίας ή ζάλης Σε ορισμένες περιπτώσεις

δημιουργούνται φουσκάλες στο δέρμα Υπάρχει γενική κατάπτωση ίλιγγος και

πυρετός (η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται στους 38-39 βαθμούς Κελσίου

Στη σοβαρή ηλίαση το θύμα χάνει τη συνείδησή του το πρόσωπό του γίνεται

κόκκινο και στη συνέχεια χλωμό

Μπορεί να εκδηλωθούν σπασμοί παραισθήσεις και παραλήρημα

Αρκετές φορές υπάρχει ακούσια ούρηση και αφόδευση

Υπάρχει υψηλός πυρετός και η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να φτάσει

στους 41 βαθμούς Κελσίου Εάν δεν αντιμετωπιστεί η σοβαρή ηλίαση το

συντομότερο μπορεί να προκύψουν ακόμα εγκεφαλικές βλάβες

922 Πρώτες Βοήθειες σε περίπτωση Ηλίασης

bull Πρέπει να μεταφέρετε το θύμα σε δροσερό μέρος με ίσκιο

bull Να του κάνετε ένα δροσερό μπάνιο ή να το δροσίσετε εάν δεν δύναται να

κάνει μπάνιο με βρεγμένα πανιά

bull Χαλαρώνετε τη ζώνη και αφαιρείτε τα ρούχα του

bull Κρύα πετσέτα στον αυχένα για μείωση θερμοκρασίας

bull Παυσίπονο για τον πονοκέφαλο

[115]

bull Αντιπυρετικό για τον πυρετό

bull Άφθονα υγρά (χωρίς ζάχαρη) ndash Ισοτονικά ροφήματα

bull Διαλύετε ένα κουταλάκι γλυκού αλάτι σε ένα κιλό νερό και δίνετε στο θύμα

να πίνει αργά-αργά

bull Μην δίδετε υγρά εάν ο ασθενής κάνει εμετό ή εάν έχει ναυτία υπνηλία

μειωμένη εγρήγορση

bull Η ιατρική εξέταση μπορεί να είναι απαραίτητη

[116]

Στην ήπια ηλίαση ο πάσχων έχει κουδούνισμα στα αυτιά πονοκέφαλο και

ναυτία Επιπλέον επιταχύνεται ο καρδιακός παλμός η αναπνοή και τα μάτια είναι

διευρυμένα

Όταν ηλίαση είναι μέτρια το άτομο έχει έντονο πονοκέφαλο αδυναμία και

πιθανή απώλεια της συνείδησης (μπορεί και να μπερδεύεται ακόμα και με άτομα

του περιβάλλοντος του που του είναι οικεία)

Μπορεί να υπάρχει ναυτία εμετός γρήγορη αναπνοή και ταχυπαλμία Τα ρίγη

και η αίσθηση ότι κρυώνει είναι κάτι συνηθισμένο

Συχνό είναι και το αίσθημα λιποθυμίας ή ζάλης Σε ορισμένες περιπτώσεις

δημιουργούνται φουσκάλες στο δέρμα Υπάρχει γενική κατάπτωση ίλιγγος και

πυρετός (η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται στους 38-39 βαθμούς Κελσίου

Στη σοβαρή ηλίαση το θύμα χάνει τη συνείδησή του το πρόσωπό του γίνεται

κόκκινο και στη συνέχεια χλωμό

Μπορεί να εκδηλωθούν σπασμοί παραισθήσεις και παραλήρημα

Αρκετές φορές υπάρχει ακούσια ούρηση και αφόδευση

Υπάρχει υψηλός πυρετός και η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να φτάσει

στους 41 βαθμούς Κελσίου Εάν δεν αντιμετωπιστεί η σοβαρή ηλίαση το

συντομότερο μπορεί να προκύψουν ακόμα εγκεφαλικές βλάβες

922 Πρώτες Βοήθειες σε περίπτωση Ηλίασης

bull Πρέπει να μεταφέρετε το θύμα σε δροσερό μέρος με ίσκιο

bull Να του κάνετε ένα δροσερό μπάνιο ή να το δροσίσετε εάν δεν δύναται να

κάνει μπάνιο με βρεγμένα πανιά

bull Χαλαρώνετε τη ζώνη και αφαιρείτε τα ρούχα του

bull Κρύα πετσέτα στον αυχένα για μείωση θερμοκρασίας

bull Παυσίπονο για τον πονοκέφαλο

[115]

bull Αντιπυρετικό για τον πυρετό

bull Άφθονα υγρά (χωρίς ζάχαρη) ndash Ισοτονικά ροφήματα

bull Διαλύετε ένα κουταλάκι γλυκού αλάτι σε ένα κιλό νερό και δίνετε στο θύμα

να πίνει αργά-αργά

bull Μην δίδετε υγρά εάν ο ασθενής κάνει εμετό ή εάν έχει ναυτία υπνηλία

μειωμένη εγρήγορση

bull Η ιατρική εξέταση μπορεί να είναι απαραίτητη

[116]

bull Αντιπυρετικό για τον πυρετό

bull Άφθονα υγρά (χωρίς ζάχαρη) ndash Ισοτονικά ροφήματα

bull Διαλύετε ένα κουταλάκι γλυκού αλάτι σε ένα κιλό νερό και δίνετε στο θύμα

να πίνει αργά-αργά

bull Μην δίδετε υγρά εάν ο ασθενής κάνει εμετό ή εάν έχει ναυτία υπνηλία

μειωμένη εγρήγορση

bull Η ιατρική εξέταση μπορεί να είναι απαραίτητη

[116]