Η «παρεξηγημένη» γυναίκα του Καίσαρα! (Σκέψεις για τη “διαφάνεια”)

May 24th, 2012 Μυρτώ Χαμπάκη

Αυτές τις μέρες λόγω της δουλειάς μου έχω αφιερώσει αρκετές ώρες διερευνώντας την έννοια αλλά και την ουσία αυτού που λέμε « διαφάνεια» και δεν το κρύβω ότι με έχει προβληματίσει πολύ. { Σε αυτό το σημείο ανοίγω παρένθεση γιατί νιώθω την ανάγκη να πω ότι αυτό το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό της δουλειάς μου – δηλαδή η απόκτηση της «μεγάλης εικόνας», μέσα από την διερεύνηση και την εμπλοκή σε ένα μεγάλο εύρος θεμάτων – είναι κάτι που λατρεύω. Κλείνει η παρένθεση! } Το τελευταίο διάστημα η έννοια της διαφάνειας έχει καταντήσει σαν την «ανάπτυξη» , δηλαδή … διαφάνεια (άπλετο φως.. τόσο άπλετο που δεν το αντέχει ο κερατοειδής μας) και πράσινα άλογα που φέρνουν καλπάζοντας περήφανα την ανάπτυξη. Είναι τραγική ειρωνεία (another Greek drama…) : Όλοι μιλάνε για τη διαφάνεια, όλοι την επιδιώκουν , όλοι στήνουν διαδικασίες για να την ενδυναμώσουν και αποτέλεσμα; Πανικός και ομίχλη. Πολλή ομίχλη όμως! Παρακολουθώντας τα χθεσινοβραδινά δελτία με τις αποκαλύψεις από τα ημερολόγια του Τσοχατζόπουλου που περιέγραφαν τις διαδρομές των εκατομμυρίων (σε Ευρώ και όχι σε φράγκα του Μπουρούντι !) ανά την υφήλιο, με δέκα (μύρια) από δω και 10 μύρια από κει (έχασαν και τα μύρια πια την αξία τους!), ξαφνικά συνειδητοποίησα ότι για ακόμα μια φορά ελπίζουμε και επιδιώκουμε κάτι (την διαφάνεια) ξεκινώντας υπό του μηδενός – ούτε καν από το μηδέν. Τουλάχιστον σε πολιτικό επίπεδο γιατί νομίζω ότι σε εταιρικό επίπεδο υπάρχει και βάση και προοπτικές βελτίωσης. Και εδώ θέτω το πρώτο ερώτημα: πως είναι δυνατόν το νομοθετικό πλαίσιο να απαιτεί από τις ιδιωτικές εταιρίες (και ιδιαίτερα αυτές του χρηματοπιστωτικού χώρου) να αναφέρουν τα πάντα με το «ν» και με το «σ» … ενώ το ίδιο το κράτος δεν λογοδοτεί για τίποτα;

Ποια είναι η διαφάνεια του κράτους μας; Σαν πολίτης, δίνω μηνιαίως ένα x ποσό χρημάτων στο ΙΚΑ – καθόλου ευκαταφρόνητο – και τι παίρνω; Εκτός από την προφανή απάντηση που εμπλέκει τον αριθμό τρία (3!) και που θα ήταν ανάρμοστο να την χρησιμοποιήσω, δεν έχω ιδέα που πάνε τα χρήματα μου! Δηλαδή … το ΙΚΑ π.χ τι κάνει τα χρήματα που του δίνω κάθε μήνα; Πως τα διαχειρίζεται; Που; Ποιες οι αποδόσεις αυτών των χρημάτων που (και καλά) επενδύονται; Τι κάνουν αυτοί σε εκείνο το μαγαζί; Eχουν καμιά πολιτική , κανένα business plan ή βγαίνουν έξω στον άνεμο και βλέπουν που φυσάει; Τι σύνταξη θα πάρω σε 30 (40,50…) χρόνια που θα σταματήσω να δουλεύω (αν ζήσω μέχρι τότε); Δεν πρέπει να ξέρω; Και δεν πρέπει να ξέρω ακόμα περισσότερα, δεδομένου ότι το να πληρώνω στο ΙΚΑ εισφορές (ακόμα και το ύψος των εισφορών αυτών) δεν ήταν επιλογή μου (όπως σε μια ιδιωτική συναλλαγή);Δηλαδή η πολιτεία με αναγκάζει να δίνω τα ωραία μου λεφτουδάκια, χωρίς να ξέρω τι γίνονται αυτά τα λεφτουδάκια, χωρίς να ξέρω τι παίρνω με αυτό που πληρώνω και χωρίς να γνωρίζω αν θα πάρω κάτι ποτέ ; Τώρα αυτό είναι διαφάνεια; Γιατί μου έρχεται μια άλλη λέξη στο μυαλό! Η φορολογία; Πληρώνω (τους κερατοειδείς μου χιτώνες που είπαμε και προηγουμένως) φόρους – διάφορους φόρους. Τους φόρους αυτούς πως τους αξιοποιεί το κράτος; Αν θεωρήσουμε ως δεδομένο ότι το κράτος (ένα φυσιολογικό και όχι υπερχρεωμένο) εισπράττει φόρους για να παρέχει υπηρεσίες στους πολίτες (π.χ υγεία, παιδεία , αστυνομία , διάφορες υπηρεσίες κλπ) τι υπηρεσίες έχω λάβει γι αυτό το σκασμό χρημάτων που έδωσα, ας πούμε πέρυσι; Με προστάτευσε κανείς όταν το χρειάστηκα; Έχω λυμένο το πρόβλημα των ιατρικών μου αναγκών; Των φαρμάκων μου μήπως; Της εκπαίδευσης του παιδιού μου; Όχι γιατί πέραν όλων αυτών που πληρώνω στο κράτος πληρώνω για ιδιωτική σύνταξη, ιδιωτική υγεία και ιδιωτική εκπαίδευση για να μπορώ να ζήσω σαν άνθρωπος – αξιοπρεπώς!

Φανταστείτε όμως το σενάριο … όπου το κράτος ήταν ιδιωτική εταιρία! Θα έπρεπε να ριπορτάρει (report) τουλάχιστον τριμηνιαία , εξαμηνιαία, ετήσια, θα έπρεπε να εποπτεύεται και να τηρεί κανόνες και επιπλέον θα κινδύνευε και από ασύλληπτες αγωγές από τους καταναλωτές … λόγω της ανικανότητας του να παρέχει την υπηρεσία για την οποία πληρώθηκε.! Το κράτος είναι υπεράνω ελέγχου; Βλέπουμε καθημερινά ότι τα λεφτά όλων των πολιτών αυτού του κράτους, που δόθηκαν σε αυτό με το σκοπό να μετατραπούν σε υπηρεσίες, κατέληξαν να είναι Gucci συνολάκια στην ντουλάπα της κάθε κας. Σταμάτη και αριθμοί στα κατάστιχα της προσωπικής περιουσίας του κάθε διαπλεκόμενου

πολιτικάντη. Φανταστείτε ένα κράτος στο οποίο θα γνωρίζαμε τη «διαδρομή» και του τελευταίου Ευρώ. Θα βλέπαμε ποτέ τη «Τσοχατζοπούλεια» σχολή να δρα; Θα υπήρχε χώρος (και περιθώρια) για διαφθορά; Μήπως το κράτος είναι αυτό που πρώτα πρέπει να γίνει διαφανές και μετά να απαιτεί τη διαφάνεια και από τα νομικά ή τα φυσικά πρόσωπα που το απαρτίζουν; Από εκεί ξεκινά η διαφάνεια. Από το περιβάλλον, το ευρύ περιβάλλον μέσα στο οποίο θα δράσει ένα φυσικό ή ένα νομικό πρόσωπο.

Ξεκινώντας με τη λογική ότι «το ψάρι βρωμάει πάντα από το κεφάλι» μήπως τελικά το δικό μας «χαλασμένο ψάρι» οδηγήθηκε εδώ που οδηγήθηκε γιατί πολύ απλά (και εσκεμμένα φυσικά για να εξυπηρετεί τους «έχοντες συμφέρον») επέλεξε την αδιαφάνεια ως βάση της λειτουργίας του;Διαβάζοντας τους «ορισμούς» της διαφάνειας , υπήρχε ένας ορισμός που περιέγραφε τη διαφάνεια ως μέσο «αποφυγής της διαφθοράς». Η διαφθορά λοιπόν είναι αποτέλεσμα αδιαφάνειας….είναι το αποτέλεσμα αυτή της τεχνητής (και διάχυτης) ομίχλης που απλώνεται πρώτα σε μάκρο επίπεδο και μετά εκτείνεται σε μίκρο. Μήπως οι υπεύθυνοι θα πρέπει να «ρυθμίσουν» πρώτα τη διαφάνεια του «οίκου» τους και μετά τη διαφάνεια των εταιριών ή των φυσικών προσώπων; Γιατί φαίνεται ότι σε αυτό το συγκεκριμένο θέμα την έχουν δεί λίγο ανάποδα!

Συμπέρασμα: Η λάμπα συνήθως βρίσκεται στο ταβάνι. Το φως διαχέεται από πάνω προς τα κάτω! Όταν ανάψεις το φως εκεί ψηλά… θα φωτίσεις και χαμηλότερα.

Η διαφάνεια είναι θεμιτή γιατί δημιουργεί σχέσεις εμπιστοσύνης : Εμπιστοσύνη του πολίτη προς το κράτος , του κράτους προς τον πολίτη, του καταναλωτή προς την εταιρία, της εταιρίας προς το κράτος, του επόπτη προς την εταιρία …

Η εμπιστοσύνη λοιπόν προς τους θεσμούς – που τόσο την έχουμε ανάγκη σαν πολίτες– ξεκινά από τη στιγμή που η γυναίκα του Καίσαρα είναι επί της ουσίας τίμια… αλλά και φαίνεται τίμια! Στη πιο πάνω περίπτωση η «γυναίκα του Καίσαρα» το’χει χάσει προ πολλού το επικοινωνιακό (και κυρίως το ουσιαστικό) παιχνίδι της τιμιότητας… ούτε φαίνεται, ούτε (προφανώς και με στοιχεία πια) είναι…. Μήπως δεν τη βολεύει να γίνει; Μήπως πρέπει να παραδεχτεί ότι τον “Καίσαρα” τον έχει κάνει ρεντίκολο ανά το παγκόσμιο ; Μήπως πρέπει η κα.Καίσαρα επιτέλους … να σοβαρευτεί;

Είναι τελικά το νόμιμο και «ηθικό» ή μήπως το «ηθικό» θα πρέπει να γίνει νόμιμο … για να ανάψει επιτέλους το φως και στο δικό μας μέλλον;